Omów cechy gatunków: noweli, obrazka, opowiadania powołując się na elementy świata przedstawionego w odpowiednich przykładach.

NOWELA

• bardzo zwięzła forma epicka o zwartej konstrukcji, skupiająca się na jednym wydarzeniu.

• ukazywała portret bohatera i jego biografię.W noweli najczęściej portretowana jest konkretna osoba.

• opisywała rzeczywistość w autentycznej przestrzeni i czasie historycznym

• opisywała istotę i sens haseł pozytywistycznych

• W noweli najczęściej portretowana jest konkretna osoba.

• Zwarta fabuła z wyraźnym punktem kulminacyjnym.

• Wyraźnie sformułowana pointa.

• Nowelistyka pozytywistyczna ściśle związana jest z powieściopisarstwem, często nowele stanowiły wstęp do napisania większych form.

„Miłosierdzie gminy” Maria Konopnicka

Nowela ukazująca wypaczenie ideałów pozytywistycznych odnośnie pomocy słabszym. Prezentuje pozorną dobroczynność, która w imię miłosierdzia krzywdzi innych, tych którzy korzystają z tej formy pomocy.

„Mendel Gdański” Maria Konopnicka

Utwór poświęcony zjawisku antysemityzmu w Polsce. Ukazuje ludzi, którzy są okrutni i bezwzględni wobec bezbronnego i przykładnego obywatela pochodzenia żydowskiego – Mendla.

Nowele pozytywistyczne poruszają problemy, jakie ludzie napotykają na swojej drodze każdego dnia. Pisząc o nich człowiek nie czuje się pozostawiony sam sobie, ze swymi zmartwieniami. Nowele pozytywistyczne poruszały problemy społeczne, kultywowały nowe idee i wzorce, ale przede wszystkim poddawały krytyce zacofanie społeczeństwa, konserwatyzm, fanatyzm religijny i antysemityzm. Bohaterowie to ludzie z tłumu, są wśród nich jednostki pozytywne, których działalność służy dobru ogólnemu, nie powoduje nieszczęść i nieporozumień. Są też i ci, którzy nie zważając na innych prą do przodu, eliminując, bądź wykorzystując niewiedzę słabszych. W obecnych czasach chart ducha i wewnętrzna siła są gwarantem przetrwania, zwrócono na to uwagę już w pozytywizmie. Nowele miały uświadomić człowiekowi prawa rządzące światem i zaprezentować mu możliwe rozwiązania.

OBRAZEK

• Krótkie, sfabularyzowane utwory z pogranicza epiki i liryki.

• Drobiazgowość i szczegółowość opisów

• Fotograficzność (wybrane ujęcia wyposażone w bardzo specyficzny opis)

• Dominował w nich przedstawiony z realistyczną wiernością obraz losu skrzywdzonych istot z nizin społecznych.

• Np. Mendel Gdański

OPOWIADANIE

• podobne do noweli;

• niewielki utwór narracyjny prozą;

• prosta, najczęściej jednowątkowa fabuła;

• różni się od noweli brakiem ścisłych reguł kompozycyjnych, możliwością wystąpienia samoistnych epizodów i dygresji, rozbudowaniem partii opisowych i refleksyjnych, wreszcie skojarzeniowym tokiem narracji;

• znamienne dla opowiadania było eksponowanie narratora, którego punkt widzenia decydował o sposobie argumentacji i zakresie przedstawionych treści;

• podobnie jak nowela, opowiadanie było podporządkowane kreowaniu nowych tendencji, a autorami ich byli ci sami pisarze, którzy nadawali ton epoce: B. Prus ("Antek"), H. Sienkiewicz, M. Konopnicka ("Nasza szkapa);