M aria Weryho-Radziwiłłowiczowa

(ur. 1858, zm. 1944) – polska pedagog i pisarka, jedna z prekursorek wychowania przedszkolnego w Polsce.

1. Urodziła się w rodzinie ziemiańskiej na Witebszczyźnie. Ukończyła gimnazjum rządowe w Pskowie. W latach 1877–1885 studiowała przyrodę na Wyższych Kursach dla Kobiet im. Bestużewa–Riumina. Jednocześnie uczęszczała na kursy wychowania fizycznego. Ukończyła też 2–letni kurs freblowski, prowadzony przez Polkę Justynę Strzemeską.

2 . Swoje zainteresowania problematyką wychowawczą małych dzieci Maria Weryho wyraziła tuż po ukończeniu studiów, publikując artykuł o Fryderyku Froeblu w Przeglądzie Pedagogicznym. W 1889 roku wyjechała do Francji i Belgii, gdzie poznawała tamtejszy system wychowania przedszkolnego, obserwując metody pracy z dziećmi, przebieg i rozkład zajęć, poznając pomoce dydaktyczne, odpowiednią literaturę, a także formy sprawowania opieki i kontroli państwowej (samorządowej) oraz system szkolenia personelu pedagogicznego. Doświadczenia zgromadzone podczas tych naukowych podróży wykorzystała w kraju, popularyzując idee F. Froebla.

3. W 1889 roku Weryho otworzyła w Warszawie prywatne przedszkole oparte na systemie freblowskim. Z placówki tej uczyniła ośrodek popularyzujący zasady nowoczesnego wychowywania małych dzieci i placówkę szkolącą pierwsze polskie specjalistki w tej dziedzinie. Prowadziła tam również wykłady dla matek, kursy froeblowskie, ćwiczenia gimnastyczne dla kobiet i dzieci.

Z realizacją tego przedsięwzięcia wypłynął jednocześnie zamiar powołania do życia Towarzystwa Wychowania Przedszkolnego.

4. Towarzystwo Wychowania Przedszkolnego:

• współpracowało z instytucjami społecznymi

(m.in. Towarzystwem Opieki nad Dziećmi)

• organizowało odczyty i prelekcje

• gromadziło i rozdzielało fundusze stypendialne

• udzielało pomocy materialnej ochroniarkom

Niewątpliwe zasługi Towarzystwo miało w organizowaniu imprez dla dzieci oraz rozpowszechnianiu nowych i atrakcyjnych form racjonalnego organizowania procesów wychowawczych małego dziecka.

5. Przed wybuchem I wojny światowej Maria Weryho :

• kierowała Kursami Ochroniarskimi

• działała w Towarzystwie Wychowania Przedszkolnego

• pełniła funkcję wizytatorki i instruktorki przedszkoli Zarządu Tramwajów Miejskich

• współpracowała z Kursami Pedagogicznymi dla Kobiet

• wykładała pedagogikę i kierowała praktykami słuchaczek

6. Praca Marii Weryho związana z kierowaniem Kursów Ochroniarskich i działalnością Towarzystwa Wychowania Przedszkolnego, stanowiła uwieńczenie jej dotychczasowych poczynań pedagogicznych i społecznych oraz wyrażała dążenia do zintegrowania całego ruchu przedszkolnego.

P odczas I wojny światowej Maria Weryho pełniła funkcję kierowniczki Sekcji Przedszkoli Zarządu Miasta Warszawy, a po wojnie została naczelnikiem Wydziału Przedszkolnego Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (do 1926 roku). W 1930 roku założyła czasopismo Wychowanie Przedszkolne, którego cykl wydawniczy przerwał wybuch II wojny światowej.

7. Maria Weryho-Radziwiłłowicz zmarła 8 listopada 1944 roku w Krakowie. Pochowana jest na warszawskich Powązkach.

8. Maria Weryho była najwybitniejszą organizatorką i prekursorką wychowania przedszkolnego w Polsce – związana z rozwojem polskiej teorii wychowania przedszkolnego, której poświęciła, we wszystkich formach i aspektach tego zagadnienia, 60 lat swojego życia.

Podejmowane przez nią przedsięwzięcia skutecznie wykreowały znaczenie edukacji przedszkolnej w rozwoju dziecka.

9. Jej wiedza i zdobywane doświadczenie, otwarta postawa, demokratyczne przekonania, bliskie powiązania i współdziałanie ze środowiskiem naukowym sprawiły, że potrafiła wytyczać sobie oraz ludziom, których pozyskiwała do współpracy cele jasno sprecyzowane, rozległe i oparte na racjonalnych przesłankach.

Zadanie, które postawiła przed sobą Maria Weryho było niezwykle trudne - wychowanie przedszkolne, jako idea pedagogiczna i ruch społeczny musiało sobie dopiero torować drogę i walczyć o uznanie.

10. W swej bogatej twórczości literackiej i pedagogicznej Maria Weryho-Radziwiłłowiczowa kształtowała obraz człowieka o postawie humanistycznej, kochającego swój naród i ojczyznę, idee demokratyczne, posiadającego świadomość ekologiczną.

Jej podręczniki metodyczne dla nauczycieli, w których zwracała uwagę na szczególną dbałość o odpowiedni poziom procesu dydaktyczno-wychowawczego, ukształtowały wiele późniejszych specjalistek wychowania przedszkolnego.

11. Twierdziła natomiast, że o wartości teorii Froebla stanowi nowe spojrzenie na dziecko: jego wszechstronny rozwój, łączność rozwoju mowy z działalnością, zrozumienie wychowawczej roli zabawy, kontaktu z przyrodą itp.

Weryho, zgodnie z zaleceniem sformułowanym przez Froebla, naśladowała jego myśl, a nie formę – jej oryginalne i autorskie propozycje zabaw, zajęcia i opowiadania, były nie tyle „froeblowskie”, co używając przyjętego wówczas określenia - „pomyślane w duchu froeblowskim”. Weryho nie tylko udowodniła słuszność teoretycznych założeń Froebla, ale pokazała również, jak je należy realizować.

12. Istotną rolę w kształceniu przyszłych nauczycielek odegrał podręcznik Marii Weryho „Jak zająć dzieci w wieku przedszkolnym”. Pozycja ta (wydana czterokrotnie w latach 1900-1924) jest wyrazem poszukiwań nowych form i treści w pracy z dziećmi. Książka zawierała propozycje zwykłych zabaw naśladowczych i tematycznych nawiązujących do zdarzeń i czynności z codziennego życia. Przykłady zawarte w publikacji miały charakter otwarty – pozwalały dowolnie je rozbudowywać i przekształcać.

13. Literatura Marii Weryho:

• Co się z czego robi i skąd pochodzi: zbiór praktycznych wskazówek dla wychowawców i nauczycieli początkowych

• Co słonko widziało : 34 powiastki dla małych dzieci

• Cztery pory roku w pogadankach z dziećmi w domu i w ochronie

• I ja już czytam : 50 powiastek dla małych dzieci

• Jak to bywa... : powiastki dla dzieci

• Jak zająć dzieci w wieku przedszkolnym: pogadanki, rozmowy, zabawy i robótki

• Las: książka przeznaczona dla dzieci

od lat 6-ciu do 10-ciu

• Opowiem wam : powiastki dla dzieci

• Roboty z papieru

• Zabawy i zajęcia dziecięce

14. Nagroda im. Marii Weryho-Radziwiłłowiczowej przyznawana jest osobom i instytucjom zaangażowanym w działania na rzecz wczesnej edukacji małego dziecka: ośrodkom akademickim, nauczycielom wychowania przedszkolnego, specjalistom, twórcom programów edukacyjnych, autorom utworów literackich, organizacjom pozarządowym oraz organizatorom inicjatyw społecznych.

Nagroda jest kontynuacją Ogólnopolskiego Konkursu Nauczycieli Wychowania Przedszkolnego „Osobowość Roku”. Patronat honorowy nad wydarzeniem objęła Minister Edukacji Narodowej Katarzyna Hall oraz wojewódzcy kuratorzy oświaty.