HAPiK 24.02.2012
Kim był Kolumb?
Tak naprawdę ciężko ustalić, wszyscy się do niego przyznają.
Najprawdopodobniej był Genueńczykiem. Synem tkacza wełny.
Pisał po hiszpańsku, nie znał włoskiego.
- Brał udział w wyprawie handlowej, na którą napadła flota francuska. Trafił do Lizbony, gdzie żył ze swoim bratem.
- Urodzony w połowie XV., miał dwóch synów. Jednego z małżeństwa, drugiego z nieprawego łoża.
Dońa Felipa Perestrello – żona
Możliwe, że miał dostęp do map jego teścia.
Kiedy zaczął planować swojego podróże najpierw zwrócił się do dworu portugalskiego, ale nie uzyskał wsparcia.
Możliwe, że wymieniał się listami z Paolem Toscanellim- kartografem.
Czy odległość, w jaką wierzył, była prawdziwa? Czy tylko chciał przekonać dwór?
- Są opinie, że był umiarkowanie dobrym żeglarzem, nie znał się dobrze na obliczeniach. Miał po prostu duże szczęście. Nie był dobrym nawigatorem.
* -Portugalski dwór 1482/84, na dworze zbiera się komisja i odrzuca jego projekt. Byli bardziej skupieni na wybrzeżu Afryki.
- Zwraca się do dworu Kastylii i Aragonii. Trafia z synami tam w 1985.
Kieruje prośbę do Ferdynanda i Izabeli, królów kastylijskich – mają oni wtedy problem z arabami pod Grenadą.
-Po problemie powraca zagadnienie Kolumba. Wstawiennictwo Luisa de Stanangel
Podpisuje umowę „kapitulacje z Santa Fe” (kapitulacja to podpis z koroną odkrywcy, który wybiera się ) 17 kwietnia 1492
- Tytuł admirała Morza Oceanicznego, dziedziczny
- wicekról i gubernator – prawo mianowania urzędników
- 1/10 dóbr z handlu wymiennego i kopalnictwa
- Miał prawo do rozstrzegania sporow o handel
- prawdo do inwestowania 1/8 w wyprawy odkrywcze
- dostał statki, prowiant i załogę
3 statki Nińa, Santa Maria, Pinta
- Palos- port z którego wypłynęli
- Martin Alonso i Vinvente Yanez Pinzon
Wyprawa I
3 sierpnia z Palos, postój na Wyspach Kanaryjskich, zaopatrzenie (zwyczaj odkrywców)
Mieli szczęście – sprzyjająca pogoda
Kapitanowie mają naradę 3 dni
11 października pierwsza wyspa
12 dostrzegli ląd „Tierra!”
Bahamy (Tainowie) – przyszły San Salvador pierwszą wyspą
Karaibowie ludożercy
San Salvador, Santa Maria, Fernardina, Isabela, Juana, Espaniola
Juana (na cześć księcia Juana)
- Stwarza obraz raju, by zachęcić do przyjazdu
- opisywał, że widział rzeczy, które powinny istnieć w Indiach
- hamaki (od tej pory na statkach), można palić tytoń
- dostawali złoto (kolejny argument)
- krytyczne podejście do tego, że „rozmawiał”
- kanibale? Zjawisko prawdziwe, na jaką skalę?
- Santa Maria się rozbija o Espaniolę, zostawia tam ludzi. Mają to zagospodarować,
Budują „fort” Villa de Navidad, podobno z prowiantem.
Na wysokości Azorów spotyka go sztorm, dociera do Hiszpanii.
Wracając odkrywa drogę (wspomogą go pasaty)
Pojawia się problem, spór Portugalia, Hiszpania
1469 traktat Alcacovas
- Azory, Madora, W .Z. Przyl – portugalskie
- Wyspy Kanaryjskie – hiszpańskie
- Afryka zach – monopol na handel portugalia
1481 Sykstus IV
- Lądy odkryte na płd i na wsch od przylądka Bojador
* Aleksander VI Borgia, bulle:
- 3 maja 1493, Inter caetera
- 3 maja, Eximiae devotionis
- 4 maja, Iner caestera: linia graniczna , niejasny zapis
- 25 czerwca, Piis fidelium
- 26 września, Dudum siquidem kolejny niejasny zapis.
Obie strony prowadzą rozmowy. Traktat w Tordesillas – przesunąć linię demarkacyjną na zachód. 7 czerwca 1494
Od bieguna do bieguna, o 370 leguas na zachód od Wysp Zielonego Przylądka
Niektórzy twierdzą, że Portugalia może wiedzieć o Brazylii. Chodzi na pewno o handel z Afryką (niekorzystne wiatry z południa, potrzebują przestrzeni, żeby te wiatry ominąć)
Problemy
- Nie da si wyznaczyć – od której wyspy?
- kartografowie mają różne poglądy co do stopni długości
II wyprawa
- 29 maja 1493 potwierdzenie praw i przywilejów Kolumba,
- monopol królewski na handel
- 17 statków – zabrali zwierzęta ( cel kolonizacyjny), narzędzia, wzięli za mało prowiantu (błąd Kolumba), wypłynął przekrój społeczeństwa dworzanie, hidalgos, urzędnicy, zakonnicy i książęta, rzemieślnicy, rolnicy
- Wyprawa od portu w Kadyksie 25 września 1493
Dominikana, Małe Antyle, Puerto Ricos, Hispaniola (co słychać u ziomków)
- docierają do Navidad i co widzą? Jest problem, bo ich nie ma. Znaleźli ciała z brodami (to oni, Indianie nie mają zarostu), wśród Indian znaleźli przedmioty użytków Hiszpanów
- udają się do władcy plemienia, „rozmawia z nim”, wcześniej wzięli Indian do Kastylii i mieli oni być tłumaczami ?? Niektórzy przeżyli; wymieniają się prezentami
- Guacamari opowiada o napaści Karaibów
- Nie wiadomo, czy to prawda
Zakładają kolejną osadę (rzeka je otaczała podobno, nie trzeba było tworzyć fortyfikacji), potem to krytykowano, był to zarzut przeciwko Kolumbowi
- Nie było korzystne, dosyć szybko zostało przeniesione w bardziej dogodne
Osada Izabela, zostawia tam Bartłomieja, brata, jako zarządcę
Odkrywa Jamaicę
Pod jego nieobecność Bartłomiej przenosi Izabelę i zakłada Santa Domingo
Wyprawa III
3 maja 1498 wypływa z Sanlu’car, kilka standardowych postojów Madera, W. Kanaryjskie, Z. Przylądka
- zmienia trochę kurs- trochę bardziej na południe
- po raz pierwszy dopływa do kontynentu
Odkrył ujście Orinoko, Trynidad
Kanały w głąb lądu, wpływa, trudności z porośniętymi kanałami
Znajduje osady założone przez Indian, nazwał ziemie Herdines
Był chory, ponoć 30 dni nie spał
Ma ciekawą refleksję geograficzną, że Ziemia jest w kształcie gruszki- obserwacje nieba <3 Jest obruszenie- tam musi się znajdować raj ziemski, bo jest najbliżej nieba. Im bliżej nieba tym chłodniej i lepszy klimat.
Doszedł do wniosku, że trafił na kontynent
Wraca na Hispaniolę, zastaje tam zmianę. Bunt Tainów i osadników (Fracisco Rolda’n )
-> Tainowie zaczęli się buntować, byli tanią siłą roboczą, dziesiątkowały ich choroby europejskie ospa
- >bunt osadników – mieli nadzieję, że dorobią się szybko majątku, było za dużo pracy fizycznej i za mało złota. Żądali powrotu do Hiszpanii, Kolumb się nie zgodził, ale zastosował przekupstwo „repartimiento” każdej grupie przypisał grupę Indian.
Przybywa 1499 Francisco de Bobadilla, przejmuje władzę, zakuwa Kolumba i odsyła go do Hiszpanii
Przybywa tam Frey Nicola’s de Ovando. 1502, 30 statków 2500 ludzi. Dyscyplina, daniny (produkty+ praca), dobrobyt osadników, wymieranie Tainów -> sprowadzenie siły roboczej z Afryki
*monteria – zabawa, przywilej Hiszpanów na polowanie na bydło, które uciekło
Diego Colon (syn Krzysia ) następnym gubernatorem.
WYPRAWA IV
- nie była to wyprawa udana
- opisy burz, rozbijania okrętów
- ta wyprawa trwała dwa lata 1502-1504, 1503 list
- chciał wzruszyć królów listem i namówić ich na wysłanie mu okrętów
- zostały mu wysłane, ale stracił tytuły już, był w niełasce
jak się zmienia ton wypowiedzi Kolumba od 3 wyprawy ?
teksty trzeciej i czwartej wyprawy wskazują na jego problemy, cały czas wierzy w powodzenie wypraw, mówi o sile boskiej jako napędowej jego wyprawom. Złorzeczy i usprawiedliwia się
- po sposobie w jaki pisze wydaje się człowiekiem pokornym. Kolumb był bardziej wyrachowany- kreuje się na doświadczonego łaską boską. Robi wtrącenie, że królowie mogli mu dać więcej pieniędzy.
Porównuje się do Hioba, uważa się za „prowadzącego do Chrystusa”, czuje misję od boga?
Zasłużył się „niesamowicie” królom Hiszpanii. Zawsze chce się przypodobać.
Miał kuku na muniu.
11 maja 1502 Veragua
-ląduje w Hondurasie, Mezoameryka, widzi tratwę kupców Majowskich, płynie na południe, omija go całe złoto Majów i Azteków
Nicaragua, Kostaryka
- nie ma wstępu na Hispaniolę, dlatego przebywa na Jamaice.
- 1506 umiera samotnie w Valladolid – tzw. pleitos colombinos
PODSUMOWANIE
- Pomysł miał dobry, ale wykonanie było słabe.
- Zawiódł nadzieje
Spotkanie dwóch światów ? Nowy Świat?
-surowce
- nowe uprawy, ziemniaki, pataty, kukurydza, tytoń
-rozwój przemysłu okrętowego
- kakao
- handel, bankowość, finanse, rewolucja cen
- nowy układ sił w Europie- Hiszpania staje się potęgą (przynajmniej morską)
- obyczajowość , picie kakao, palenie tytoniu