WSPÓŁCZESNE NURTY RESOCJALIZACJI

- WYKŁADY-

Dr Hubert Kupiec

10h wykładów i 5 h ćwiczeń- 1 semestr

25h wykładów i 5 h ćwiczeń- 2 semestr

01.03.2016r.

T:Współczesne rozumienie terminu ,,resocjalizacja,,. Teoretyczny i praktyczny wymiar resocjalizacji

Dyscyplina naukowa:

Cele:

- budowanie teorii, dostarczanie wiedzy opisującej i wyjaśniającej zjawiska i procesy zachodzące w środowisku i osobowości osób niedostosowanych społecznie, która pozwala na przewidywanie ich rozwoju.

-opracowywanie modeli skutecznego oddziaływania wychowawczego.

Działalność praktyczna:

cele - oddziaływanie na podopiecznego niedostosowanego społecznie.

Resocjalizacja a wychowanie resocjalizujące:

• reagowanie na zachowania osoby zdemoralizowanej, społecznie niedostosowanej, wykolejonej, przestępcy ( oddziaływanie na zewnętrzne objawy-zachowanie) a wywoływanie zmian w osobowości osoby zdemoralizowanej, społecznie niedostosowanej, wykolejonej, przestępcy(oddziaływanie na wewnętrzne objawy-przemyślenia)

Przedmiot resocjalizacji :

badanie i organizowanie środowiska warunkującego przywracanie jednostce niedostosowanej społecznie zdolności do realizowania oczekiwań społecznych zawartych w kulturowo ustalonym systemie aksjonormatywnym (norm i wartości) wyznaczającym i regulującym relacje interpersonalne.

Niedostosowanie społeczne:- względnie trwały syndrom zachowań polegający na systematycznym łamaniu norm społecznych, występujący na skutek przeżytych konfliktów wewnętrznych i zewnętrznych których efektem jest ukształtowanie się postawy antagonistyczno-destrukcyjnej względem otoczenia (konflikt z otoczeniem, prostytucja, kradzież, agresja itp.)

Cele resocjalizacji:

• samorealizacja- poczucie własnej wartości wynikające z umiejętności rozpoznawania i zaspakajania własnych potrzeb służących własnemu rozwojowi.

• Uspołecznienie- poziom kompetencji społecznych warunkujący prawidłowe relacje interpersonalne w środowisku społecznym ( przywrócenie zdolności do przestrzegania norm obowiązujących w danej kulturze)

Zakres pedagogiki resocjalizacyjnej: interdyscyplinarny charakter pedagogiki resocjalizacyjnej- korzystanie z dorobku filozofii, socjologii, psychologii, pedagogiki,, kryminologii, ekonomii.

Wieloznaczeniowość resocjalizacji:

1. Resocjalizacja jako modyfikacja zachowań- polega na eliminowaniu objawów w celu osiągnięcia stanu zewnętrznego przystosowania się do obowiązujących reguł współżycia społecznego. Złe zachowania eliminowanie są lub zastępowane nowymi, dobrymi zachowaniami, bez dokonywania zmian w systemie regulującym, odpowiadającym za generowanie i utrwalenie niekorzystnych zachowań (np. postaw, przekonań).

Nie występują działania eliminujące źródła, przyczyny nieodpowiednich zachowań.

2. Resocjalizacja jako zmiana społecznej przynależności- wygaszanie motywacji i utożsamiania się z podkulturowymi rolami poprzez wdrażanie nowych, społecznie aprobowanych ról społecznych.

Pomoc pedagogiczna polega na stwarzaniu warunków do występowania w nowych aprobowanych rolach społecznych, albo polega na modyfikowaniu dotychczasowego odgrywania ról, np. dziecka, ucznia, kolegi itp.

3. Resocjalizacja jako przebudowa emocjonalna- polega na wygaszaniu negatywnych emocji, umiejętności rozpoznawania i radzenia sobie z nimi i wypracowywanie zdolności do przeżywania emocji pozytywnych takich jak spokój, odprężenie, zadowolenie, empatia, radość zachwyt itp.)

Realizacja w praktyce polega na organizowaniu oddziaływań socjo- i psycho- -terapeutycznych.

postawa= przekonania zachowania emocje

05.04.2016r.

T: Behawioralne koncepcje resocjalizacji

Założenie behawioryzmu:

• głównym przedmiotem zainteresowania jest zachowanie człowieka i wpływ czynników zewnętrznych na jego modyfikację;

• kształtowanie się i zmiana zachodzi w wyniku uczenia się;

• uczenie się przebiega według schematu bodziec- reakcja;

• zasadniczą rolę w procesie uczenie odgrywają wzmocnienia pozytywne (nagrody) i wzmocnienia negatywne (kary) oraz wygaszanie (brak reakcji na wygaszanie);

• reakcja otoczenie determinuje pojawienie się i utrwalenie określonych zachowań. Prawdopodobieństwo pojawienia się i utrwalenia określonych zachowań zależy, od częstotliwości i siły wzmocnień;

• uczenie się może przyjmować postać warunkowania (kojarzenia wydarzeń z sytuacją):

- klasycznego – (automatyzm reakcji w wyniku skojarzenia bodźca poprzedzającego, generalizacja wzorca);

- instrumentalnego (sprawczego)- zauważeniu, że określone zachowanie prowadzi do uzyskania pożądanych celów lub unikania niepożądanych, zapamiętywaniu konsekwencji swojego zachowania. Opiera się na tendencji do powtarzania zachowań przynoszących przyjemność i unikania zachowań przykrych.

Resocjalizacja w ujęciu behawioralnym:

Niedostosowanie społeczne- postrzegane jest jako zespół wyuczonych dezadaptacyjnych wzorców zachowań, które człowiek nabywa w toku wadliwej socjalizacji. Stąd też ujmuje się je jako niepożądane, zaburzone formy zachowania, uciążliwe dla otoczenie, a w konsekwencji także dla osób przejawiających je.

Etiologia- dewiacja stanowi normalną reakcję na nieprawidłowe uwarunkowania występujące w procesie socjalizacji. Dzieci uczą się tego czego nie powinni, a nie uczą się pożądanych zachowań. Dewiacyjne zachowanie jest nagradzające dla dewianta i nie zna on alternatywnego sposobu nagradzania się

Celem resocjalizacji jest więc korekta zachowań, która polega na wygaszaniu i odwarunkowywaniu wadliwych i wyuczeniu nowych społecznie wartościowych zachowań. Dokonuje się tego przez ,,wytrenowanie” nowych, aprobowanych społecznie zachowań i ,,usuwaniu” niepożądanych.

Oddziaływanie wychowawcze polega na stosowaniu wzmocnień pozytywnych (nagród) i negatywnych (kar), które mają wywołać zmianę w niekorzystnych przejawach zachowań.

Warunkiem efektywności jest konsekwencja w stosowaniu wzmocnień (nagród i kar) za określone zachowania.

Stosowanie wzmocnień pozytywnych i negatywnych:

Wzmocnienia pozytywne (+)- są to zachowania, rzeczy upragnione dla człowieka stany rzeczy, które wiążą się z zaspokojeniem jego aktualnych potrzeb. Dlatego w resocjalizacji behawioralnej pierwszym etapem jest rozpoznanie potrzeb wychowanka, alby zbudować na tej podstawie system nagród, na które będzie wrażliwy. Należy również pamiętać, że każda reakcja (gest, mimika, słowo) może stanowić wzmocnienie. Wzmocnieniem pozytywnym może być także brak, uniknięcie kary, czyli wzmocnienia negatywnego.

Wzmocnienie negatywne (-) – są to zachowania awersyjne, nieprzyjemne dla człowieka stany rzeczy, które wywołują w nim reakcję do unikania zachowań, które je wywołują. Wzmocnieniem negatywnym może być również brak spodziewanej nagrody.

Wygaszanie (0) - polega na ignorowaniu określonego zachowania w celu jego zaprzestania. Jest to trudne, gdyż wymaga jednocześnie kontroli innych, które mogą stanowić wzmocnienie (np. reakcja rówieśników).

Konsekwencje naturalne i logiczne – naturalne polegają na akceptacji następstw wynikających z praw przyrody, logiczne stanowią efekt wcześniej przyjętej umowy lub reguł postępowania.

Zasady stosowania wzmocnień:

• należy częściej stosować nagrody, a w ostateczności kary;

• powinny występować jak najszybciej po określonym zachowaniu i trwać możliwie krótko;

• na początku częste i systematyczne nagradzanie, ale z czasem coraz rzadsze, stosowanie tzw. przerwy, opóźniania nagradzania, wzmacnienie selektywnego wybranych zachowań;

• wzmocnienia powinny być adekwatne do skali konkretnych przejawianych przez wychowanka zachowań;

• wzmocnienia dostosowane do potrzeb i cech indywidualnych wychowanka (wiek, poziom uspołecznienia i demoralizacji);

• kary powinny być stosowane nie w emocjach (podniesiony głos, krzyk, wulgaryzmy, uderzenie);

• powinny pobudzać do refleksji, należy wyjaśnić dlaczego ktoś otrzymał określone wzmocnienie;

• najlepiej wzmacniać indywidualnie- nie wolno stosować odpowiedzialności zbiorowej przy karaniu i unikać przy nagradzaniu;

• nie wolno zapominać o konsekwentnym realizowaniu stosowaniu wzmocnień (zawsze należy dotrzymywać słowa).

Pozytywne i negatywne aspekty stosowania nagród i kar:

1. Nagradzanie:

1. Plusy nagradzania:

- wzmacnia samoocenę, poczucie własnej wartości;

- dodaje pewności siebie, odwagi osobie nagradzanej;

- pobudza motywację do angażowania się w działanie;

- buduję pozytywną relację z osobą nagradzającą;

2. Minusy nagradzania:

- mniejsza motywację autoteliczną, wew. na rzecz heterotomicznej zew.;

- może powodować ukształtowanie się postawy roszczeniowej, koniunkturalnej;

- mogą ograniczać entuzjazm i satysfakcję z przejawiania określonej działalności;

- mogą prowadzić do uzależnienia się i ograniczenia samodzielności w oczekiwaniu na nagrodę;

- mogą prowadzić do buntu, kiedy brakuje nagrody, oportunizmu (zrobię to tylko dla nagrody).

II. Kary:

1. Plusy karania:

- pozwala prowadzić ład i dyscyplinę;

- dostarcza wychowawcy poczucie władzy i bezpieczeństwa;

- odstrasza potencjalnych naśladowców - funkcja prewencyjna;

2. Minusy karania:

- hamuje aktywność, powoduje opór;

- powoduje negatywne emocje (lęk, wstyd, wina, poczucie krzywdy, złość);

- wyzwala niechęć do karzącego;

- wzmacnia niesamodzielność;

- obniża poczucie własnej wartości, samoocenę;

- powoduje chęć do odwetu, prowokuje do agresji;

- może dochodzić do ,,znieczulenia’’, przyzwyczajenia się do kar;

- może być nagrodą, gdyż stanowi efekt zwrócenia na siebie uwagi.

Postawy wychowawców w trakcie nagradzania i karania:

Myśli – sposób odnoszenie się do wychowanka zależy od interpretacji motywów jego postępowania. Ważne jest to jak go postrzegamy, co myślimy na jego temat.

Emocje- na sposób karania i nagradzania ma duży wpływ to w jakim jesteśmy nastroju, co czujemy w danej chwili - emocje pozytywne (spokój, radość) czy negatywne (złość, niecierpliwość).

Słowa – również ważne jest to jakich słów użyjemy, czy będą one zrozumiałe, nieobraźliwe czy złośliwe lub drwiące. Ważny jest ton głosu (to czy mówimy spokojnie, czy podniesionym głosem, krzyczymy).

Zachowania- umiejscowienie wobec wychowanka, mimika twarzy, gestykulacja.

Behawioralna analiza zachowania problemowego:

Aby zrozumieć mechanizm, który powoduje określone zachowanie należy poddać analizie:

POPRZEDNIK - to co się wydarzyło przed danym zachowaniem, co je wyzwala;

ZACHOWANIE – to co wychowanek zrobił, co się z nim działo;

KONSEKWENCJE- co się wydarzyło bezpośrednio po danym zachowaniu, jakie korzyści przyniosło mu to zachowanie.

W celu identyfikacji bodźców wzmacniających należy zwrócić uwagę na to czy wychowanek:

- zabiega o powtórzenie danego zachowania, zdarzenia;

- występują u niego pozytywne emocje podczas zdarzenia;

- jest zmartwiony, gdy kończy się dane zachowanie, zdarzenie.

System ekonomii punktowej w resocjalizacji instytucjonalnej

System ekonomii punktowej polega na wypracowaniu zasad przyznawania punktów za zestaw czynności podlegających nagrodom i karom – idea progresywizmu.

Sprawnie działający SEP podlega nieustannej weryfikacji, która dokonuje się poprzez:

• Stałe dyskutowanie i udoskonalanie działającego SEP w toku rozmów prowadzących przez wychowawców i wychowanków. Warunkiem bowiem skuteczności tego rodzaju oddziaływań jest zaakceptowanie zasad przyznawania punktów przez wychowanków;

• Przestrzeganie systemu ekonomii punktowej przez wszystkich pracowników i wychowanków placówki;

• Analizy funkcjonowania SEP dokonywane przez ekspertów z poza zakładu, przyjmowanie gotowych programów opartych na założeniach SEP a opracowanych przez przedstawicieli placówek akademickich.

Etapy konstruowania SEP:

1. Decyzja odnośnie rodzaju czynności, ważności zachowań, które powinny być kontrolowane.

2. Utworzenie hierarchiczne ustrukturalizowanej listy względnie jednorodnych objawów zachowania, za które wychowanek otrzyma nagrody, oraz takich za które zostanie ukarany.

- brak hierarchizacji może prowadzić do ,,specjalizacji,, w określonych zachowaniach przez poszczególnych wychowanków;

- każdy rodzaj zachowania powinien być ,,rozpisany’’ na elementy proste.

3. Ustalenie skali ocen dla każdego rodzaju zachowania (np. pięciostopniowej)

0- brak; 1- rzadko; 2- czasami; 3- często; 4- zawsze.

4. Ustalenie sposobu ,,bilansowania’’ zarobionych punktów (każdego dnia wieczorem lub każdego dnia rano, raz w tygodniu, raz na miesiąc itp.).

5. Wybór elementu symbolizującego liczę zarobionych punktów (żetony, karty, bony). Zalecane jest zbliżenie wyglądu wydawanych żetonów do wyglądu pieniędzy. W celu uniknięcia kradzieży wprowadza się często na wydawanych bonach obok liczny punktów nazwisko wychowanka, rodzaj nagrodzonego zadania, datę oraz nazwisko nagradzającego wychowawcy. Niezależnie od tego powinno się zawsze wydawanie żetonów, bonów odnotować w specjalnie prowadzonym do tego formularzu (np. zeszycie).

6. Wybór rodzaju nagród (wzmocnień pozytywnych) czy też rodzaju kar (wzmocnień negatywnych). Jest to zazwyczaj lista przedmiotów lub czynności, które można lubić lub wypożyczyć za określoną liczbę zarobionych punktów lub do których można stracić dostęp. Np. kieszonkowe 100, godzinna jazda na rowerze50, telewizor 80, gra na komputerze 70, sprzęt muzyczny 60, wyjście do miasta 150, rozmowa telefoniczna 90, wizyta w domu 550 itp.

7. Utrata punktów następować może za: złe oceny w szkole, agresywne odzywki, kłótnie, nieposłuszeństwo, spóźnianie się, kradzieże, itp.

8. Wybór sposobu, procedury przyznawania punktów tj. kto i w jaki sposób może przyznawać punkty (wychowawcy, wybrani wychowankowie, obie kategorie razem) – samodzielnie, czy w wyniku wspólnej dyskusji.

Możliwe warianty funkcjonowania SEP:

1. Wychowankowie dostają na początku określoną liczbę punktów (np. 100) i za każde niewłaściwe zachowanie odejmowane są od tej liczby punkty.

2. Wychowankowie zaczynają od 0 i za każde pozytywne zachowanie dostają dodatnie punkty, a za każde negatywne punkty ujemne.

3. Wychowankowie zaczynają od 0 i nie dostają wzmocnień negatywnych, tylko dodatnie punkty za pozytywne zachowanie.

O dostępie do określonego zakresu przywilejów (nagród) lub utracie do prawa ich posiadania decyduje uzyskany przedział punktów – tzw. grupa punktacji.

12.04.2016r.

T: Przedmiot, cele i proces resocjalizacji w koncepcji poznawczo-behawioralnej

Resocjalizacja w modelu behawioralnym:

bodziec → reakcja ← wzmocnienie

wzory nagrody

zachowań i kary

resocjalizacja w modelu poznawczym:

bodziec → świadomość → reakcja

informacja interpretacja bodźca

↓

reinterpretacja

czynnik resocjalizujący

Założenia poznawczej koncepcji resocjalizacji:

1. świadomość którą ma człowiek pozwala mu na rejestrowanie i przetwarzanie informacji z otaczającego go świata oraz samego siebie

2. interpretacja otaczającej rzeczywistości polega na nadawaniu i odczytywaniu znaczeń rejestrowanym faktom i zdarzeniom

3. interakcje z innymi opierają się na komunikacji, która warunkuje proces kształtowania się oraz zmiany w czynionych interpretacjach

4. proces interpretacji zachodzący w świadomości prowadzi do ukonstytuowania się i do przechowywania w pamięci biograficznej względnie trwałych reprezentacji poznawczych odnoszących się do świata (światopogląd), do samego siebie (tożsamość), które mają wpływ na regulację zachowań (skrypty poznawcze).

Model strukturalno-funkcjonalny świadomości

Bezpośredni system regulacji zachowań:

schemat afektywny- na poziomie nieświadomej rejestracji bodźców kształtują się zmysłowe znaczenia rejestrowanych sytuacji zapisywane w pamięci trwałej tego systemu w postaci schematów afektywnych

afekt- pierwotna nie wykształcona forma emocji i oznacza preferencje lub awersje ukształtowaną ze względu na biologiczne i warunkowe kryteria wartościowania

odruch afektywny- w pamięci trwałej BRZ, za sprawa powtarzających się doświadczeń utrwalają się określone schematy afektywne, które stanowią pierwotną najczęściej nieuświadamianą odpowiedź organizmu ,na działające w określonym kontekście sytuacyjnym bodźce sensomotoryczne.

Pośredni system regulacji zachowań – PSR :

PSR - jest to system który wykorzystując znajdujące się w strukturach pamięci pojęcia i schematy poznawcze, dokonuje liniowego przetwarzania docierających doń informacji w związki przyczynowo-skutkowe lub poprzez analizę i porównywanie opracowuje się i przyswaja nowe pojęcia.

Skrypty poznawcze- stanowią uogólniona wiedzę na temat pewnego wycinka środowiska, będącą wynikiem wielokrotnych kontaktów z tym wycinkiem, które tkwią głęboko w strukturach pamięci. Pełnia funkcje filtracyjną, która polega na selektywnym sterowaniu percepcja i uwagą oraz asymilacją i zapamiętywaniem głównie tych treści które potwierdzają posiadane już przekonania na temat samego siebie.

Zniekształcenia poznawcze i fałszywe atrybucje- przypisywanie nieprawdziwych intencji w wyniku posiadania określonych skryptów poznawczych i afektywnych.

Koncepcja behawioralno-poznawcza – rola schematów poznawczych

Znaczenie interpretacji w procesie interakcji:

Jeżeli styczność społeczna ma charakter stały, odznacza się jednością czasu, miejsca, akcji i partnerów pomiędzy którymi odbywa się komunikacja to nazywamy ją interakcją społeczną.

Etapy procesu interakcji:

1. Rozpoznanie partnera interakcji, wyróżnienie go z otoczenia

2. identyfikacja partnera- zdefiniowanie kim jest, określenie jego tożsamości

3. definicja sytuacji w jakiej się znajdujemy

4. interpretacja werbalnych i niewerbalnych komunikatów partnera

5. postawienie się w roli innego, spojrzenie na sytuację i na siebie oczami partnera, próba odgadnięcia jak on mnie postrzega

6. reakcja wynikająca z poczynionej dotychczas interpretacji

Interakcje proste i złożone:

interakcje proste- komunikacja pomiędzy dwoma osobami

interakcje złożone- zachodzą jednocześnie pomiędzy więcej niż dwoma osobami. Okazją do tego rodzaju interakcji są m.in. zebrania, konferencje, dyskusje itp.

Znaczenie interpretacji epizodu dla zachowania i autopercepcji:

1. Każde wydarzenie w którym uczestniczy człowiek zanim będzie miało wpływ na jego zachowanie publiczne przechodzi przez filtr subiektywnej interpretacji

2. są cztery podstawowe aspekty interpretacji:
   -interpretacja sytuacji (czas, miejsce)
   - interpretacja JA
   -interpretacja audytorium
   - interpretacja opcji zachowania

3. wyróżnione aspekty interpretacji są ze sobą wzajemnie powiązane, treść jednego z nich zależna jest od treści pozostałych w danym momencie

4. wybranie określonej interpretacji epizodu jako wiodącej, wpływa bezpośrednio w danym momencie na przejawiane zachowania publiczne i auto percepcje która powstaje w wyniku analizy różnych aspektów tegoż zachowania.

24.10.2016r.

Etapy zmiany w koncepcji poznawczej: za główna przyczynę przejawiania przez człowieka aspołecznych zachowań uznać można obecność zniekształceń elementów strukturalnych (schematów) tworzących sieć poznawczą w jego świadomości.

Osoby uczestniczące w procesie resocjalizacyjnym powinny przejść swoist4ego rodzaju rekonstrukcję, która polega na eliminacji schematów dysfunkcjonalnych i zastąpienia ich schematami funkcjonalnymi, ułatwiającymi asymilacje i akomodację społeczną; identyfikacji rodzaju i nasilenia zniekształceń poznawczych w myśleniu podopiecznych.

Proces restrukturyzacji przekonań: uświadomienie wychowankowi znaczenia dysfunkcyjnych przekonań dla przejawianych przez niego aspołecznych zachowań.

Samoobserwacja wychowanka, która polega na monitorowaniu przeżytych emocji i pojawiających się niekiedy automatycznie myśli w różnych sytuacjach.

Dyskusja i ocena wykrytych schematów myślowych, która poprzez podawanie logicznej argumentacji ma na celu wykazanie ich irracjonalności.

Zastanowienie się nad możliwością zastąpienia ich bardziej racjonalnym myśleniem i opracowanie alternatywnych twierdzeń.

Restrukturyzacja przekonań – wdrożenie nowych alternatywnych przekonań w sytuacjach życia codziennego; sprawdzenie uzyskiwanych przez wychowanka rezultatów ale także wspieranie go w wytrwałości i pomaganie mu w przezwyciężaniu napotkanych utrudnień.

Komunikacja narzędziem zmiany interpretacji

Cechy, warunki i zasady dobrej rozmowy:

• Miejsce i czas zapewniające bezpieczeństwo, poufność;

• Intonacja głosu (odczuwane emocje), prosty i jasny przekaz;

• Komunikacja dwukierunkowa (słucham i mówię), nie przerywam;

• Empatia ułatwiająca zrozumienie, a akceptacja wysłuchanie rozmówcy;

• Wyrażanie emocji w trakcie rozmowy- komfort psychiczny;

• Utrzymywanie kontraktu wzrokowego;

• Odzwierciedlenie wypowiedzi;

• Sensowna i przemyślana argumentacja, uzasadnione wypowiedzi.

Należy przyjąć postawę AKCEPTACJI, nie oceniać wypowiedzi, spokojny ton głosu, wyraźna artykulacja, wyjaśnianie pytań, pojedyncze pytania.

Pytanie DLACZEGO może być czasem odbierane jako osądzające, dlatego lepiej zadawać pytania skłaniające wychowanka do refleksji nad sobą, swoją sytuacją, aby w ten sposób dowiedzieć się o motywację i uwarunkowania określonych zachowań.

Celem zadawanych pytań jest pomoc w sprecyzowaniu sytuacji, myśli i przekonań, które składają się odczuwane przez wychowanka trudności.

Tworzą one PROBLEMY, których świadomość jest warunkiem dalszej pracy zmierzającej do ich rozwiązywania, a przez to poprawienie sytuacji nieletniego.

Pytanie mogą również wspierać i motywować do podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów. Wówczas dotyczyć powinny szukania możliwości osiągania określonego celu, planowania i sposobów realizacji zadań.

MODEL INTERPRETACJI EPIZODU

WYDARZENIE EPIZOD

S

K

R

Y

P

T

Y

  

ZACHOWANIE

PUBLICZNE

INPTERPRETACJA EPIZODU:

- IPTERPRETACJA SYTUACJI

- INTERPRETACJA JA

- INPTERPRETACJA AUDYTORIUM

- INTERPRETACJA OPCJI ZACHOWAŃ

AUTOPERCEPCJA oparta na zachowaniu zależy od:

- jak wyraziste jest zachowanie;

- w jakim stopniu zachowanie jest akceptowalne(zgodne z wyznaczonymi wartościami);

- jakie standardy zastosowano do oceny zachowania (prywatne, publiczne, sytuacyjne);

- czemu przypisujemy przejawiane zachowanie (atrybucje);

- czy wynika bardziej z potrzeby wewnętrznej (JA) czy zewnętrznej (SPOŁECZEŃSTWO)

WPŁYW INTERPRETACJI NA EMOCJE

WPŁYW INTERPRETACJI NA POSTAWY

ODCZUWNE EMOCJE:

- radość

- smutek;

- złość;

- lęk;

-wstyd itd.

OCZEKIWANIA INNYCH:

- wobec siebie( związane z rolą);

-wobec nas(zw. z celami zew.)

MOJE POTRZEBY I OCZEKIWANIA

- wobec siebie

- wobec innych

RODZAJE SYTUACJI :

- miejsce (gdzie?);

- osoby ( z kim?)

INTERPRETACJA

ŚWIADOMOŚC

PRZEJAWIANE REAKCJE NA ZACHOWANIE

ODCZUWANE EMOCJE

WZORCDE KULTUROWE

SKRYPTY

17.11.2016r.

T: Pomaganie w resocjalizacji, czyli jak pomagać tym, którzy pomocy nie chcą przyjąć?

Na czym polega pomaganie?

Pomaganie to relacja wymiany polegająca na dawaniu i przyjmowaniu czegoś co w określonych warunkach (sytuacji) jedna osoba posiada, a druga tego potrzebuje.

Pomaganie to nie:

• Wyręczanie, dlatego, że prowadzi to do uzależnienia się (pomagającego i potrzebującego); zatracenie się pomagającego lub zawłaszczenia potrzebującego;

• Stawianie wymagać, bo nic się w ten sposób nie daje;

• Moralizowanie (ocenie czyjegoś postępowania, wytykanie błędów).

Kto, komu i kiedy może pomóc?

• To rodzaj sytuacji kryzysowej, określa rodzaj oraz wymagania udzielanej pomocy;

• Rodzaje pomocy: materialna, medyczna, psychologiczna, informacyjna, duchowa, terapeutyczna, wychowawcza, koleżeńska itp.;

• Pomagając innym, nie szukajmy siebie;

• Potrzebujący:

- poszukuje pomocy;

-odrzuca pomoc (nie chce lub nie potrafi przyjąć).

Odrzucający pomoc:

• Ludzie na ogół niechętnie przyjmują pomoc, bo jest to dla nich oznaką słabości;

• Czują się zranieni i zawiedzeni- stracili zaufanie w wyniku negatywnych doświadczeń;

• Stosują mechanizmy obronne wypierające potrzebę pomocy;

• Mają syndrom wyuczonej bezradności w wyniku własnej nieskuteczności, braku lub niewłaściwej pomocy doświadczonej od innych;

• Mają nierealistyczne oczekiwania tzw. ,, pomocy czarodziejskiej” bez własnego wysiłku.

Motywy pomagania:

• Empatia, współczucie dla innych;

• Poczucie misji, czynienie dobra (ideologia, religia), udział w ulepszaniu świata;

• Radość z osiągania przez inna osobę konstruktywnej zmiany rozwojowej;

• Poprawia samopoczucie, dowartościowuje (umiem pomagać) zwłaszcza w połączeniu z aprobatą i uznaniem społecznym dla tego rodzaju zachowań;

• Zbliża nas do innych, zaspokaja potrzeby afiliacyjne, czujemy się potrzebni;

• Identyfikacja społeczna, poczucie więzi emocjonalnej, społecznej lub kulturowej;

• Reguła wzajemności ( ja pomogę dzisiaj Tobie, TY lub ktoś inny jutro mnie);

• Gratyfikacja materialna (pomaganie wpisane w wykonywany zawód).

Cel pomagania:

Pomaganie polegać powinno na wspieraniu, a nie wyręczaniu osoby potrzebującej w pokonywaniu przez nią napotkanych trudności, dlatego celem pomagania jest rozwijanie kompetencji warunkujących osiągnięcie odpowiedzialnej samodzielności.

W resocjalizacji celem jest pomaganie wychowankowi w dokonywaniu konstruktywnych zmian w osobowości (zajmowanych postawach)- rozwijanie umiejętności radzenia sobie w życiu.

W jaki sposób pomagać skutecznie?

Trzeba być do teego dobrze przygotowanym, czyli posiadać odpowiednie kompetencje (wiedza i umiejętności)- działać refleksyjnie:

• Moralne [uczciwość(autentyczność); sprawiedliwość, odpowiedzialność);

• Psychospołeczne (miękkie)- empatia, komunikatywność, asertywność, refleksyjność;

• Etyczno-techniczne- potrzebne do aktywizującego prowadzenia określonego rodzaju zajęć np. sportowych, modelarskich, teatralnych, filmowych itp. ukierunkowanych na rozwijanie pasji i zainteresowań;

• Specjalistyczne- diagnostyczne, terapeutyczne, interwencyjne.

Zasady pomagania:

• Podmiotowego traktowania- poszanowanie godności i autonomii (wolność, wybór i rezygnacja) osób, potrzebujących pomocy, wzajemny szacunek do relacji pomagający-potrzebujący; dowartościowanie;

• Indywidualizacja- dostosowanie pomocy do potrzeb i możliwości potrzebującego;

• Współdziałanie z innymi w niesieniu pomocy- udział osób trzecich w pomaganiu (np. wychowawcy, rodzica itp.);

• Pokory i rezygnacje –znać własne oraz cudze ograniczenia i umieć pogodzić się z niepowodzeniem;

• Samodoskonalenie – autentyczna samoocena i praca nad podnoszeniem kompetencji( wiedzy i umiejętności);

• Zachowania higieny psychicznej, BHP pomagania- relaks i odpoczynek po pracy, Superwizja, grupy wsparcia.

21.11.2016r. Za 24.11.2016r.

T: Dialog w resocjalizacji – podstawy filozofii dialogu w wychowaniu nieletnich.

Znaczenie słowa dialog:

Dialog- potocznie to rozmowa, wymiana informacji pomiędzy dwoma podmiotami. Ale nie każda rozmowa jest dialogiem i nie zawsze dialog musi polegać na rozmowie.

W edukacji szkolnej- t metoda kształcenie, polegająca na wymianie zróżnicowanych poglądów pomiędzy nauczycielem a uczniem w odkrywaniu prawdy.

W wychowaniu- to postawa wyrażająca się w tolerancji dla odmienności drugiej osoby warunkująca wymianę myśli oraz uczuć przez co dochodzi do głębszego poznania się i samorealizacji obu zbliżających się do siebie podmiotów.

Podstawowe założenia filozofii dialogu: człowiek może w pełni odkryć i zrealizować swoje człowieczeństwo tylko w relacji z drugim człowiekiem, która umożliwia odkrywanie transcendentalnego DOBRA , które warto w sobie rozwijać i obdarowywać nim drugą osobę w akcie bezinteresownej miłości.

Transcendentalne DOBRO: istnieje transcendentalne, metafizyczne DOBRO, które stanowi układ odniesienia i wyznacza:

• Sens istnienia człowieka;

• Kierunek i kryterium rozwoju człowieka;

• Horyzont spotkania się i relacja pomiędzy TY i JA;

• Możliwa jest (wydarza się) w spotkaniu z Drugim;

Dlatego tez lepszym jest się pedagogiem, im bardziej jest się wrażliwym na dobro Drugiego człowieka.

Drugi/ Inny/ Ty:

Jest odrębną, całkowicie inną, niepojmowaną, transcendentalną, ale też najbliższą, równą lub niekiedy wyższą od człowieka OSOBĄ;- godność.
Jest niepodlegającym uprzedmiotowieniem, niezależnym podmiotem- wolność.

Jedyną istotną w relacji, z których człowieka jest w stanie odkryć swoją prawdziwą tożsamość, urzeczywistnić swój osobowy byt dzięki rozbudzeniu w ten sposób pragnienia DOBRA oraz jego realizacji w czynie bezinteresownej miłości = samorealizacja przez rozwój moralny.

SPOTKANIE- opiera się na otwartości na drugiego człowieka i polega na dostrzeżeniu go, jak mówi M. Buder na usytuowaniu się naprzeciw niego.

Wychodzenie mu na spotkanie, ułatwianie nawiązania kontakt, zaproszenie na stawianie pytań, gdy TY staje się dla JA absolutnie najważniejsze, gdy JA jest totalnie skoncentrowane na TY. Istota spotkania nie zawiera bowiem w akcie świadomego poznania lecz w bezpośredniości współbycia.

ROZMOWA: jest aktem potwierdzającym istnienie drugiego człowieka, a zarazem wyrazem akceptacji jego odrębności i inności;

Nie można redukować tylko do wymiany informacji lecz zwraca i daje mnie samego komuś DRUGIEMU- relacja.

Mówić ,,do” to mówić ,,dla”- mówić ze względu na innego a nie ze względu na jakąkolwiek treść komunikatu.

Mówienie zawiera także w sobie wymóg słuchania, gdyż odbywa się na zasadzie zagadywania i udzielania na nie odpowiedzi. Przez mówienie daje się poznać, przez zagadywanie zachęca do odkrywania się, a przez wsłuchiwanie poznaje drugą osobę.

Otwartość i szczerość osób- AUTENTYCZNOŚĆ- stopień uobecniania swojego prawdziwego JA i ważności poruszanych związanych z nim kwestii.

RELACJA:

Dobro jest tym co łączy obie strony dialogu, daje gwarancje, że nikt nie będzie traktował kogoś instrumentalnie i stad staje się warunkiem bezpieczeństwa.

Relacja dialogiczna pozwala na odkrywanie dobra w drugim człowieku, a przez to doświadczenie dzięki spotkaniu z Innym, także na odkrywaniu i rozwijaniu DOBRA w sobie.

DOBRO jest wyższością ( wartością transcendentalną) zobowiązująca do miłości i odpowiedzialności za drugiego człowieka. To co wydarzy się pomiędzy JA i TY= rodzaj więzi, który powstaje, gdy TY staje się ważne dla JA, a JA dla TY.

WOLNOŚĆ:

- stanowi konstytutywną i niezbywalną cechę każdego człowieka, która wyraża się w dokonywaniu wyboru odpowiedzi na wezwanie drugiego;

- jest warunkiem autwntycznej samorealizacji w pocesie autokreacji własnej tożsamości oraz dialogicznej relacji z drugim człowiekiem;

- ,,nieszczęsny” dar wolności konstytuujący podmiotowość człowieka, dokonywanie wyborów odsłąnia dramatyczny charakter ludzkiej egzystencji, gdyż związane jest ono z możliwością odrzucenia DOBRA oraz rezygnacji z postawy dialogicznej i zawłaszczenia drugiego człowieka przez uprzedmiatawiającą redukcję.

TOTALNOŚĆ- pojęcie, które odnosi się do występującego w świecie zawłaszczania, uprzedmiotawiania człowieka przez stosowanie wobec niego przemocy. Jej przeciwieństwem jest idea nieskończoności z metafizycznym pragnieniem DOBRA, które uobecnia się w spotkaniu z INNYM człowiekiem.

To doświadczenie transcendencji DOBRA objawiającego się w twarzy Innego, zakazuje instrumentalnego traktowania drugiej osoby i wzywa do odpowiedzi w formie daru bezinteresownej miłości będącej wyrazem przekraczania własnego egocentryzmu

1.12.2016r

ODPOWIEDZIALNOŚĆ- polega na dostrzeganiu różnorodności konsekwencji wynikających z podejmowanych przez siebie wyborów (odpowiedzi) w kontekście dążenia do urzeczywistniania swojego bytu osobowego przez rozwijanie Dobra w relacji z drugim człowiekiem.

Odpowiedzialność wyraża się też w podmiotowym a nie przedmiotowym (instrumentalnym) traktowaniu drugiego człowieka, czego przejawem może być zarówno zawłaszczenie drugiego jak i zatracanie sie dla niego.

ZAUFANIE- polega na założeniu że druga INNA osoba z którą się spotykam będzie działała dla mojego DOBRA lub przynajmniej nie będzie szkodzić mojemu rozwojowi.

MIŁOŚC JAKO AKT, A NIE TYLKO UCZUCIE - jest wyrazem troski o dobro drugiego człowieka wynikającym z dostrzeżenia w spotkaniu z nim, w jego Twarzy, transcendentalnego Dobra, które wzywa do wzięcia odpowiedzialności za niego.

Przez miłość człowiek pokazuje że jest zdolny do przekraczania samego siebie (swojego egocentryzmu) i wychodzenia "ku " i byciu "dla" drugiego.

Miłość jest rezultatem wydarzającego się pomiędzy JA i TY DOBRA, które powstaje, dzieje się, wydarza, objawia w spotkaniu JA i TY i rozwija wraz z budowaniem relacji pomiędzy JA i TY. Przez doświadczenie DOBRA dzięki DRUGIEMU człowiek czuje sie zdolny i chce być odpowiedzialny za jego i swój rozwój, za rozwój DOBRA.

AKT(CZYN) AKTYWNOŚĆ - dialog może wyrażać się nie tylko przez bycie z druga osobą nie tylko przez rozmowę ale także przez konkretne działanie, przejawianą aktywność.

Przez czyn człowieka dokonuje sie realizacja DOBRA lub ZŁA które w ten sposób wydarza się w relacji z DRUGIM podejmowana aktywność uwiarygodnia deklarowane przekonania oraz intencję i jest sprawdzianem ich jakości i prawdziwości.

Przez skutki czynu wobec DRUGIEGO człowieka, JA zbliża się lub oddala od DOBRA.

Przez podejmowaną aktywność JA odkrywa własną tożsamość i dokonuje potwierdzenia własnej wartości.

05.12.2016r

WSPOŁDZIAŁANIE – to szczególny rodzaj aktywności, który polega na dobrowolnym zaangażowaniu się dwóch osób w realizację wspólnie uzgodnionego celu.

BUDOWANIE RELACJI WYCHOWAWCZEJ:

Horyzont dobra- polega na odkryciu i wskazaniu perspektywy dobra u wychowanka.

19.12.2016r.

Porównanie dwóch modeli w resocjalizacji:

Model dialogiczny	Model anty-dialogiczny
Komunikacja dwustronna; Język pytań, słuchanie; Inicjatywa wychowanka; Aktywizacja i aktywność; Kreatywność; Indywidualizacja; Szacunek do osoby; Perswazja i dobrowolność; Partnerstwo i demokracja- równość praw; Koncentracja na potrzebach.	Jednostronna komunikacja; Język komend, brak słuchania; Posłuszeństwo i dyscyplina; Nadzór i bierność; Naśladownictwo; Kolektywizm; Instrumentalne traktowanie; Przymus i przemoc; Władza i demokracja- dyskryminacja; Eksponowanie siebie i dbałość o własne potrzeby.

05.01.2017r.

T: Rozmowa indywidualna wychowanka z wychowawca w placówce resocjalizacyjnej.

Elementy strukturalne rozmowy:

1. Uczestnicy rozmowy – nadawca- odbiorca

2. Intencja, cel oraz temat rozmowy;

3. Treści- czyli słowa, to co czym mówimy

4. Sposoby rozmawiania- intonacja głosu, gesty mimika twarzy;

5. Kontekst czasowo-przestrzenny - a więc warunki w jakich przebiega rozmowa ( czas i miejsce);

6. Atmosfera w jakiej toczy się rozmowa, emocje itp.;

7. Skutek rozmowy- rezultat, ślad pozostawiony na rozmówcy;

RODZAJE I FUNKCJE ROZMOWY:

1. Informacyjna- ma na celu przekazywanie wychowankowi wiadomości ważnych ze względu na organizacji pracy w placówce.

2. Towarzyska- której celem przez odpowiedni dobór tematyki jest zapewnienie sobie przez rozmawiających przyjemnych emocji,

3. Dyscyplinująca- do której dochodzi najczęściej, gdy wychowanek swoim zachowaniem narusza przyjęte normy współżycia społecznego. Ma ona wówczas na celu poinformowanie go o konsekwencjach, które będzie musiał ponieść jeśli nie zmieni dotychczasowego zachowania,

4. Motywująca- polega na dokonaniu wspólnie z wychowankiem bilansu korzyści i kosztów wynikających z dotychczasowego postępowania oraz przeanalizowaniu zysków i strat…

5. Terapeutyczna – celem jest przyniesienie ulgi wychowankowi w chwili przeżywania przez niego trudnych emocji;

6. Diagnostyczna – ukierunkowana jest na

7. Interwencyjne- gdy wychowanek dostaje telefon z domu, że coś się stało.

To wychowawca ma wyjść, zaproponować rozmowę. Sam z siebie wychowanek nie przyjdzie jeśli ma problem. Czy jest potrzeba czy nie. Masz spędzić z wychowankiem godzinę.

PROJEKT:

Założenia organizacyjne projektu:

• Wprowadzenie projektu ,,Rozmowy indywidualne’’ w MOW-ie dla chłopców;

• Cele: motywacja wychowanków do wprowadzenia konstruktywnych zmian; budowanie relacji wychowawczej;

• Czas trwania: 10 miesięcy

• Ewaluacja- wywiady z wychowankami, wychowawcami.

Założenia metodologiczne badań:

Problem główny: Jakie znaczenie wychowankowie przypisywali tym rozmowom?

Czynniki ułatwiające prowadzenie takich rozmów:

• Warunki lokalowe i osobowe zapewniające poufność i dyskrecję,

• Gustowny i komfortowy wystrój wnętrza,

• Kontakt z przyrodą,

• Postawa wychowawcy i jego osobowość- wymagający, taktowny, sprawiedliwy, wyrozumiały, empatyczny, komunikatywny.

Czynniki utrudniające prowadzenie rozmów:

• Uogólniony brak zaufania,

• Trudność w mówieniu o sobie, o swojej sytuacji,

• Przeszkadzanie przez kolegów, hałas,

• Ograniczona świadomość efektów rozmowy,

• Specyfika pracy w grupie i z grupą,

• Ambiwalentna postawa dyrekcji,

• Obecność w placówce zasad ,,drugiego życia’’.

Wychowawca, który nie widzi sensu tej rozmowy. Małe efekty. Powoli.

Efekty prowadzenie rozmów indywidualnych:

1. redukcja napięcia emocjonalnego;

2. poprawa klimatu społecznego w placówce;

3. wzrost motywacji do pracy nad zmianą swojego zachowania

-Młodzież przebywająca w ośrodkach rzadziej przeżywa pozytywne emocje. Wychowawca musi się starać.

-Wychowanek potrzebuje czasu, aby coś dostrzec. Wychowawca daje mu do myślenia.

-Wychowanie- wpływać, aby ktoś się zmieniał.

-Reagowanie, gdy dzieje się komuś coś złe, gdy jeden wychowanek bije innego.

Dostosowanie do sytuacji, w jakim stanie emocjonalnym jest wychowanek.

-Towarzyska- ośmiela, wprowadza.

-Rozmowy dyscyplinujące tylko występują jak jest taka konieczność.

-Największą wartość posiadają rozmowy motywacyjne.

12.01.2017r.

Zaliczenie: egzamin ustny. Praca do wysłania o kompetencjach ( jakie ktoś uważa za ważne, czy się z tym zgadzam czy tez nie itp. Odniesienie do literatury)

EGZAMIN 9.02.2017 godz. 8.30 (Ogińskiego)

T: Metoda dialogu motywującego w pracy wychowawczej.

,,wszystko płynie”- nieuchronność zmiany

ZMIANA:

1. --- regres (-)

-Poczucie krzywdy i odrzucenia- ucieczka z życia

-Postawa buntu roszczeniowa

-Własne cele, potrzeby

ROZWOJ (+)

Oczekiwania innych

2. --- progres

- Postawa stawiania sobie racjonalnych wymagań.

Celem rozwoju człowieka jest optymalne przystosowanie się do zycia w społeczeństwie zapewniające realizację własnych potrzeb.

Celem wychowania jest motywowanie wychowanka do dokonywania korzystnych zmian ze własnym rozwoju.

Założenie wstępne:

Motywacja nie jest stałą cechą osobowości, lecz zmieniająca się w czasie w zależności od sytuacji dyspozycją ( gotowością) do podjęcia określonego działania na rzecz zmiany.

Siła (natężenie) tej dyspozycji tzw. Napięci motywacyjne popychające do działania jest uwarunkowanie czynnikami wewnętrznymi oraz zewnętrznymi, które stymulują jej wartość.

Słowem są chwile, kiedy się komuś coś chce i kiedy nie chce mu się nic, dlatego warto analizować czynniki, od których to zależy.

Etapy procesu prowadzącego do zmiany:

1. Faza przed kompletacyjna

2. Kontemplacyjna

3. Faza przygotowania

4. Faza działania, realizacji

5. Faza utrzymania

NAWROTY- ( regresja do wcześniejszej fazy).

I.FAZA PRZEDKONTEMPLACYJNA:

,, nie potrzebuje żadnej zmiany”- nie dostrzeganie negatywnych aspektów swojego zachowania

Przyczyny takiej postawy to:

- brak wiedzy o przyczynach i skutkach problemowego zachowania;

- bunt, zachowanie problemowe daje poczucie niezależności, wzmacnia poczucie wpływu;

- zniechęcenie wynikające z wcześniejszych niepowodzeń i braku wiary w sukces;

- mechanizmy obronne ( racjonalizacja, wypracie, zaprzeczenie, usprawiedliwienia, przerzucanie odpowiedzialności na innych za skutki zachowań problemowych)

Sposoby postępowania:

• Zachęcanie człowieka do przedstawienia swoich racji- wysłuchanie go;

• Zachęcanie do wyradzania emocji- odzwierciedlanie- ułatwianie nazwania emocji;

• Zrozumienie przyczyn negatywnej postawy do zmiany wraz z komunikowaniem tego;

• Zasianie wątpliwości, dotyczącej słuszności takiej postawy i zachowania, które jest poddawane dyskusji- zadawanie pytań otwartych- skłaniających do refleksji;

• Ukazywanie innych aspektów( interpretacji) sytuacji – przez zadawanie pytań otwartych.

II. FAZA KONTEMPLACYJNA:

,, wiem ze potrzebuje zmiany, ale mam duże obawy przed wprowadzenie jej w życie”- zastanawianie się nad swoją sytuacja i dostrzeganie pewnych problemów.

Przyczyny wahania się przed podjęciem decyzji o zmianie:

• Konflikt motywów ( korzyści zw. Z dotychczasowym stylem życia i straty wynikające z porzucenia go, korzyści i straty zw. Z rozpoczęcia nowego stylu życia

• ,,stare’’ chociaż złe, jest dobrze znane, a nowe jest niepewne – może być gorsze”

• Uprzednie doświadczenia ( niepowodzenia, sytuacje urazowe, poziom neurotyzmu);

• Niskie poczucie własnej sprawczości, niska samoocena- ,,nie dam rady”, ,, ja tak nie umiem”;

• Świadomość strat zw. Z zachowaniem problemowym i niezdolność do podjęcia decyzji powodujące pojawianie się negatywnych emocji (zniechęcenie) i braku wiary we własne siły, w swoją sprawczość

Postępowanie:

- pomoc w rozwiązaniu bilansu korzyści i strat- omówienie jednych i drugich z większym podkreśleniem ewentualnych zysków;

- zwrócenie uwagi na wcześniejsze sukcesy i dokonania- wzmacnianie poczucia sprawczości;

- wyostrzenie uwagi ( na wyłapywanie zwrotów motywujących) i cierpliwości w prowadzonej rozmowie.

III. FAZA PRZYGOTOWANIA:

,, chce się zmienić i gotów jestem do podjęcia odpowiednich kroków ( działań)”

Przyczyny:

• Doświadczanie sytuacji kryzysowych ( neg, emocji) i szansy na zmianę dzięki wsparciu;

• Dostrzeganie negatywnych skutków zachowań problemowych i antycypacja korzyści ze zmiany;

Sposoby postepowania:

- pomoc w precyzyjnym określeniu realistycznego celu zmiany- co i dlaczego chce teraz zmienić;

-Pomoc w zaplanowaniu terminu realizacji i kolejność działań- co robić a czego nie robić żeby osiągnąć wyznaczony cel;

- pomoc w przewidywaniu utrudnień i możliwość ich pokonywania- co może mi przeszkodzić i jak sobie z tym radzić;

- Pomoc w dostrzeganiu możliwości wsparcia w dążeniu do realizacji celu- co może mi pomóc.

IV. FAZA DZIAŁANIA:

,, nie będę już tego więcej robił……. Za to będę robił ….” Rozpoczęcie wprowadzania postanowień w życie.

Przyczyny:

• Sformułowanie planu i wiara w pomyślność jego realizacji prowadzonej do osiągnięcia wyznaczonego sobie celu – zmiany;

Sposób postępowania:

1. Wspieranie i nagradzanie (wzmacnianie pozytywne) za najdrobniejsze nawet przejawy realizacji zmiany- częste i systematyczne;

2. Budowanie poczucia sprawstwa i podnoszenie samooceny;

3. Dyskutowanie na temat rodzących się obaw i wątpliwości podczas realizacji zmiany

4. Dzielenie dążenia do większej zmiany na mniejsze etapy ( osiąganie stopniowo mniejszych zmian);

5. Uświadomienie wewnętrznego (psychicznego) i zewnętrznego (środowiskowego) kontekstu uwarunkowań dokonywanych zmian.

V. FAZA UTRZYMANIA:

,, chciałbym wytrwać i kontynuować zmianę, ale zdarza mi się wracać do starych zachowań”- odrywanie nowych sposobów radzenia sobie z problemami (starymi nawykami).

Przyczyny:

• Złudne poczucie mocy i kontroli- wystawianie siebie na próbe;

• Wątpliwość i obawy, czy uda mi się wytrwać, czy nowe zachowania sa dla mnie odpowiednie;

• Problemy z przewidywaniem następstw ( własnych emocji i zachowań);

• Żal za utraconymi korzyściami zw. z zrachowaniami problemowymi.

Sposoby postępowania:

1. Nie obwiniać tylko rozpoznawań i wyjaśniać przyczyny nawrotu- nawrót to reguła, a nie wyjątek.

2. Uczucie przewidywania sytuacji ryzyka- bodźców powodujących nawrót starych nawyków;

3. Udzielanie pomocy w budowaniu wspierających relacji ( bliscy, sympatia, grupa wsparcia).

Techniki dialogu motywującego:

• Dowartościowywanie- dostrzeganie pozytywnych wypowiedzi, zachowań, umiejętności, cech i komunikowanie ich wychowankowi;

• Odzwierciedlanie – powtarzanie sensu wypowiedzi wychowanka, -empatyczne słuchanie- werbalizowanie emocji przezywanych przez wychowanka wraz z ich akceptacją;

• Podsumowanie- ponowne, zwięzłe przedstawienie podjętych ustaleń, faktów, informacji, aby wychowanek je usłyszał, zrozumiał i zapamiętał

• Pytania otwarte (otwierające)- formułowanie pytań otwartych wyrażających zainteresowanie sytuacją wychowanka, w celu lepszego poznania go i zrozumienia lub skłonienia go do refleksji, poddania w wątpliwość posiadanych przekonań;

• Wychwytywanie ,, języka zmian”- podkreślanie i powtarzanie tych sformułowań wychowanka, które świadczą o chęci lub zobowiązaniu do zmiany

• Udzielanie informacji zwrotnych- podkreślanie dobrych pomysłów.

29