Poglądy estetyczne Hegla: Wykłady o estetyce ( 1818)
Krytyka ironii romantycznej:
Hegel uważa, iż ironia cechuje się subiektywizmem, gdyż na pierwszym planie umieszcza artystę(znaczenie genialnej boskiej ironii jako owej koncentracji Ja w sobie). Myślący dialektycznie Hegel mówi, że dialektyka ironii jest tylko pozorna, bo każda idea zaprzecza samej sobie jako ogólność i nieskończoność przechodzi w szczegółowość i skończoność. Jest zatem nieskończoną absolutną negatywnością. Skutkiem ironii jest melancholia, gdyż podmiot z jednej strony dąży do prawdy i pożąda obiektywności, a z drugiej nie może wydobyć się z samotności i wycofania się do siebie. Ironia uniemożliwia postęp ducha(perspektywa historyczna). Artysta miał tworzyć dzieła sztuki jako wytwory fantazji. Zasadą tej twórczości( głownie poezji) jest również przedstawienie boskości jako zasady ironicznej. Ironiczność jednak jako uosobienie genialnej indywidualności polega na samounicestwieniu się tego, co wspaniałe, wielkie, wzniosłe).
Rola procesu dialektycznego:
Dla Hegla dialektyka była swoistym mechanizmem walki sprzecznych idei, będącym podstawowym motorem rozwoju świata i postępu historycznego. Mechanizm ten miał polegać na ciągłym i samoistnym procesie ścierania się sprzecznych idei. W dialektycznym momencie idei(nieskończonej absolutnej negatywności), idea neguje samą siebie jako nieskończoność i ogólność przechodzi w nieskończoność i szczegółowość, by potem znów znieść swoją negację i przywrócić nieskończoność w tym, co skończone i szczegółowe. Dialektyka ma wznosić świadomość na coraz wyższe szczeble pojęcia swego przedmiotu, poprzez jego i swoją negację. Na najwyższym poziomie dialektyki Duch jedna się z sobą w syntezie tożsamości z nietożsamością.
Zakresy znaczeniowe Romantyzmu.
Umownie określony jako „pierwiastek romantyczny”, jest podstawowym określeniem Heglowskim w periodyzacji sztuki, stanowiąc jej ostatnie ogniwo(obejmuje takie określenia jak: średniowieczny, nowożytny, chrześcijański).
Okres historyczny współczesny Heglowi( przede wszystkim romantyzm niemiecki z akcentem na romantyzm jenajski).
Teoria estetyczna Hegla:
Celem sztuki jest zmysłowe przedstawienie samego absolutu. Treścią sztuki jest idea, jej formą zaś zmysłowe, obrazowe ukształtowanie. Sztuka ma doprowadzić do połączenia obu stron w wolną, pojednaną totalność.
- Po tamtej stronie: idealistyczny punkt wyjścia.
-Treścią sztuki jest idea. Rozwój sztuki związany jest z rozwojem idei absolutnej(ducha).
-rozwój ten ma charakter dialektyczny.
-sztuka określa najniższą fazę ducha absolutnego(wyżej stoją religia i filozofia).
-piękno w sztuce wyższe, niż piękno w przyrodzie.
-Cel sztuki: ujawnianie prawdy w formie zmysłowych tworów artystycznych.
-Podział estetyki: 1. Ideał piękna w sztuce.
2. Formy piękna w sztuce.
3. System pojedynczych gałęzi sztuk.
Przemiany form sztuki: sposoby wyrażania idei. Są to stosunki formy i postaci, które wynikają z samej idei.
1. SYMBOLICZNA:
-To raczej dopiero poszukiwanie formy zobrazowania idei, niż zdolność do prawdziwego jej przedstawienia. Występuje niezgodność treści i formy wynikająca z niepełnego rozwoju idei, która jest jeszcze czymś nieokreślonym, bezkształtnym.
-Sztuka staroperska, hinduska, egipska.
- Wewnętrzny podział: symbolika bezwiedna; symbolika wzniosłości; symbolika świadoma.
- Główna gałąź sztuki: architektura.
2. KLASYCZNA:
- Wolne, adekwatne wcielenie się idei w postać. Stworzenie doskonałego ideału, który jest urzeczywistniony. Całkowita zgodność treści i formy.
- Sztuka antyczna.
- Wewnętrzny podział: kształtowanie się klasycznej formy; ideał klasycznej formy; rozkład klasycznej formy.
- Główna gałąź sztuki: rzeźba.
3. ROMANTYCZNA:
- Romantyczna forma sztuki znosi doprowadzone do końca zespolenie idei z jej realnością i wraca w wyższej formie, do różnicy i przeciwieństwa obu tych stron. Znosi nierozdzielną jednię sztuki klasycznej. Niezgodność treści i formy wynikająca z maksymalnego rozwoju idei.
-Wyjście idei poza samą siebie, ale w obrębie swojej dziedziny i jeszcze w formie sztuki.
- Sztuka średniowieczna i nowożytna.
- Wewnętrzny podział: krąg religijny; sfera świecka; formalna samoistność charakteru.
- Główna gałąź sztuki: malarstwo, muzyka, poezja.
System jednostkowych gałęzi sztuki.
Realizacja sztuki w określonym zmysłowym materiale. Piękno w sztuce rozumiane jako już urzeczywistnione w poszczególnych rodzajach sztuk i ich dziełach.
Architektura piękna: nieorganiczny świat zewnętrzny zostaje oczyszczony, uporządkowany i doprowadzony do pokrewieństwa z duchem(symboliczna forma sztuki).
Rzeźba: duch ukazywany w cielesnej formie, która nabiera życia dzięki treści, jaką jest duchowa indywidualność(klasyczna forma sztuki).
Gmina wiernych: dążenie do uzyskania partykularyzacji, jednostkowości oraz podmiotowości treści artystycznej oraz wyrażającego ją materiału. Wyższą treść stanowi duchowość absolutna(romantyczna forma sztuki).
Malarstwo: cechuje się widzialnością oraz uwidacznianiem dzięki wykorzystaniu swoistych właściwości barw. Ograniczenie do wymiarów płaszczyzny.
Muzyka: zakłada czynnik zmysłowy jako idealny.
Poezja: najbardziej uduchowiona forma sztuki romantycznej. Elementem poetyckiego sposobu przedstawiania jest poetyckie wyobrażenie i duchowe unaocznienie.