Europejska Strategia Bezpieczeństwa została przyjęta 12 grudnia 2003 roku przez Radę Europejską w wyniku inicjatywy prezydencji greckiej, nieformalnej Rady Ministrów Spraw Zagranicznych (Kastelorizo, maj 2003 r.) i konkluzji ze szczytu Rady Europejskiej w Salonikach (19–20 czerwca 2003 r.), w celu przeciwdziałania i zwalczania nowych zagrożeń, które są bardziej zróżnicowane, mniej widoczne i mniej przewidywalne.
Zagrożenia
1. Terroryzm jest jednym z najbardziej intensywnych zagrożeń we współczesnym świecie, przed atakiem na World Trade Center9 nie branym, aż tak pod uwagę jak obecnie w koncepcji strategii bezpieczeństwa. Akt terrorystyczny wspomniany wyżej wywołał wiele niepokojów wśród ludności oraz nietolerancji wobec obcych nacji. Europa jest siedzibą, jak i celem ataków grup eksternistycznych; zmusiło to do zawarcia w strategii bezpieczeństwa europejskiego, tej obecnie najważniejszej kwestii według mnie, jaką jest walka z terroryzmem.
2. Rozprzestrzenianie broni masowego rażenia jest również bardzo istotnym detalem budującym strategię bezpieczeństwa. Akapit ten odnosi się głównie do państw, w których występuje tzw. reżim polityczny, są one praktycznie nieobliczalne. Dotyczy to państw szczególnie Bliskiego Wschodu, gdzie występuje najwięcej ugrupowań terrorystycznych, a broń masowego rażenia może stanowić diametralne niebezpieczeństwo dla Europy.
3. Konflikty regionalne to kolejne zagrożenie któremu czoło musi stawiać Europa. Choć nie występują one tak często jak poprzednie, mogą mieć olbrzymi wpływ na bezpieczeństwo na starym kontynencie. Konflikty mogą wywołać falę następujących po nich zdarzeń takich jak: terroryzm, ekstremizm, czy wzrost produkcji broni masowego rażenia. Z takiego typu konfliktem mamy do czynienia w Gruzji, walczącej przeciwko Rosji, przeciwko której dokonywane są ataki o podłożu terrorystycznym.
4. Niewydolność państwa – tu mamy do czynienia z wyniszczaniem państwa od środka, poprzez źle prowadzone rządy, korupcję, nadużywanie władzy. Sytuacji takich, gdy dochodzi do chociaż jednego z powyższych aspektów które przytoczyłem jest bardzo wiele. Niewydolność państwa, podobnie jak konflikt regionalny, prowadzi do podobnych jak wyżej skutków, takich jak np. terroryzm, (przykładem może być tutaj Afganistan i nieudolne rządy Talibów, a za nimi idąca rzesza terrorystów).
5. Przestępczość zorganizowana jest zagrożeniem bardziej zintensyfikowane w słabszych państwach europejskich, chociaż występuje wszędzie. Jest to bardzo szczególne zagrożenie ze względu na swój charakter. Może bardzo narazić gospodarkę danego kraju, poprzez obrót nielegalnych towarów, bądź handel narkotykami na olbrzymią skalę. Walką z przestępczością zorganizowaną zajmują się jednostki wewnętrzne obrony Unii Europejskiej10.
Wszystkie te zagrożenia, jakie znajdują się w strategii bezpieczeństwa UE pozwalają nam dostrzec, z jakiego wymiaru skalą niebezpieczeństw musi borykać się współczesny świat. Często jest tak, że jedno zagrożenie powoduje powstawanie drugiego, jak w efekcie domina cały system budowany do tej pory może lec w gruzach. Przeciwdziałać ma temu wszystkiemu właśnie strategia bezpieczeństwa, oraz siły i środki podejmowane przez Unię.
Siły zbrojne i cywilne
Wraz z utworzeniem partnerstwa wśród krajów europejskich, oraz wspólnej strategii nie mogło także zabraknąć utworzenia zjednoczonej siły militarnej. Początkową fazę obronności miały stanowić wojska Unii Zachodnioeuropejskiej, jednak nie były one w stanie sprostać dużym wojskowym operacją, okazały się mało praktyczne i nie skuteczne. Cała ta sytuacja zmusiła Unię do rozbudowania swych sił zbrojnych, w celu poprawienia stabilności w Europie, wzmożonego reagowania kryzysowego, oraz pomocy państwom w odbudowie już po zakończeniu konfliktu. W rezultacie rozmów o konieczności zwiększenia ochrony Europy, została proklamowana w 1999 roku Europejska Strategia bezpieczeństwa i Obrony, która była introdukcją do utworzenia całej Europejskiej strategii bezpieczeństwa15.
Pokrótce postaram się teraz opisać formacje stworzone dla zapewnienia stabilności Europy. Siły zbrojne UE - Europejskie Siły Szybkiego Reagowania, są to formacje wojskowe liczące ponad 50 tysięcy żołnierzy. Zadaniem tych jednostek jest wczesne reagowanie w wypadku zaistniałych, lub przyszłych zagrożeń. Siły te dysponują wyspecjalizowanymi żołnierzami pochodzącymi z różnych krajów Europy16. Działają one w rejonach konfliktów poza granicami wspólnoty, ale w razie ataku na któregoś z członków, są gotowe do natychmiastowego kontrataku.
Dla poprawienia bezpieczeństwa w samej Unii Europejskiej, oraz zapobiegania konfliktom w państwach trzecich zostały powołane do życia siły cywilne do spraw utrzymania pokoju Unii Europejskiej. Jednostki te powstały ze względu na zapotrzebowanie w celu ułatwienia zarządzania sytuacjami kryzysowymi o charakterze lokalnym i regionalnym. Po 2003 roku, w skład nowo tworzonego międzynarodowego oddziału do spraw utrzymania pokoju miało wejść około 5 tysięcy funkcjonariuszy służb policyjnych państw członkowskich17.
Służby wojskowe, jak i cywilne, są niewątpliwie głównym aspektem obronnym Unii Europejskiej. Współpraca z siłami NATO daje wiele możliwości rozwoju i zapewnia wszystkim państwom członkowskim niebagatelne poczucie bezpieczeństwa wobec tylu zagrożeń jakich doświadczamy we współczesnym świecie.
Cele strategiczne
1. Przeciwdziałanie zagrożeniom – Unia Europejska prowadzi wiele działań związanych ze zwalczaniem zagrożeń wymienionych wcześniej. Począwszy od terroryzmu, gdzie zaczęto nawiązywać kontakty w tej sprawie z wieloma liczącymi się partnerami takimi jak m.in. Stany Zjednoczone, czy Rosja. Unia brała też udział w zwalczaniu konfliktów regionalnych na Bałkanach oraz innych krajach ogarniętych reżimem. Strategia bezpieczeństwa daje też możliwość aresztowania przestępców na terenach całej Europy, a dzięki współpracy z innymi krajami również na terytoriach tych krajów. Wspólne działania systemów polityczno-gospodarczych, polityczno-militarnych, kontrolowania, czy reagowania kryzysowego zapewnia Europie dobre przygotowanie w razie wystąpienia zagrożeń11.
2. Budowanie bezpieczeństwa w naszym sąsiedztwie jest kolejnym ważnym celem strategicznym Unii. Państwa będące na granicy wspólnoty, tzn. te które są najdalej wysunięte względem położenia geograficznego, powinny być państwami silnymi, nie podatnymi na bodźce zewnętrzne. „Celem Unii Europejskiej jest rozwój silniejszego społeczeństwa międzynarodowego, dobrze działających instytucji międzynarodowych oraz prawnego porządku międzynarodowego” 12.
3. Porządek międzynarodowy oparty na efektywnych stosunkach wielostronnych - jak sama nazwa wskazuje liczy się tu nie tylko efektywna, ale i efektowna współpraca między państwami. Głównie chodzi tutaj o poszanowanie prawa międzynarodowego. Dobra współpraca opiera się tutaj na wspólnych traktatach oraz podobnych systemach. Za przestrzeganie tych stosunków, oraz prawa międzynarodowego odpowiedzialne są odpowiednie instytucje. Ważna tutaj jest także współpraca z innymi organizacjami międzynarodowymi takimi jak Organizacja Narodów Zjednoczonych, czy Światowa Organizacja Handlu13.
Podsumowując dany rozdział możemy dojść do wniosku, iż strategia bezpieczeństwa Unii Europejskiej jest w pełni przystosowana do współczesnych zagrożeń. Ma już ona co prawda parę lat, ale jednak jest nadal aktualna. Zostają na bieżąco dodawane do niej poprawki mające na celu zapewnienie lepszej ochrony państwom wspólnoty, ostatnia z nich miała miejsce w Brukseli, 14 lipca 2011 roku14.