Tatrzański Park Narodowy

Tatrzański Park Narodowy powstał w 1954 roku i zajmuje powierzchnię 21 164 ha. Został uznany za światowy rezerwat biosfery. Jest jednym z bardziej znanych polskich parków.

Obejmuje obszar najwyższych polskich gór Tatr oraz kompleksy leśne przylegające do nich od północy. Są to tereny o budowie geologicznej typowej dla gór fałdowania alpejskiego. Charakterystyczne są turnie, ostre granie, jaskinie górskie, urwiste szczyty i liczne jeziora polodowcowe. Najwyższe szczyty osiągają wysokość powyżej 2000 metrów nad poziomem morza, a pierwsze miejsce pod tym względem zajmują Rysy (2499 m n.p.m.).

Istotnym walorem Tatrzańskiego Parku Narodowego są liczne jeziora polodowcowe (nazywane stawami), charakteryzujące się wyjątkową przezroczystością wody. Największe z nich to Morskie Oko (34,5 ha i 50,8 m głębokości) oraz Wielki Staw Polski. Występują tu także wywierzyska i wodospady (największym jest Wielka Siklawa - 70 m). Dużą atrakcją są także Wodogrzmoty Mickiewicza.

Tatrzański Park Narodowy jest miejscem występowania wielu chronionych gatunków zwierząt i roślin. Jest stosunkowo dobrze dostępny dla ruchu turystycznego dzięki znakowanym i dobrze zagospodarowanym szlakom turystycznym.

Długość szlaków turystycznych to ponad 240 km. Turystyka narciarska - kilkadziesiąt kilometrów tras. Trasy zjazdowe, nartostrady, skocznie narciarskie, trasy biegowe, tor lodowy, stok slalomowy. Kolej linowa kabinowa, wyciągi krzesełkowe, orczykowe. Taternictwo i sport paralotniowy. Kilka tras rowerowych oraz ścieżki dydaktyczne.

Flora i fauna

Klimat Tatr, a co za tym idzie ich roślinność, charakteryzuje się piętrowością. Piętro najniższe, czyli piętro regla dolnego, porastają lasy świerkowe, bukowe i jodłowe. Regiel górny to prawie wyłącznie bór świerkowy, rzadko tylko występuje reliktowy bór limbowo-świerkowy. Piętro kosodrzewiny (1550–1800 m) porasta roślinność krzewiasta z przewagą kosodrzewiny . Piętro hal to murawy wysokogórskie z bogatą roślinnością alpejską. Można tu spotkać m.in. wiele gatunków goryczek, goździka lodowcowego, sasankę alpejską. W piętrze turni roślin jest niewiele, choć niektóre z nich są silnie przywiązane do tego piętra wysokościowego np. goryczka przezroczysta i jaskier lodnikowy.

Z tatrzańskich ssaków warto wymienić kozicę i świstaka (które wytworzyły w Tatrach podgatunki: kozicę tatrzańską i świstaka tatrzańskiego), a w niższych partiach jelenia, sarnę europejską, rysia i łasicę pospolitą oraz niedźwiedzia brunatnego. Wśród ptaków króluje orzeł przedni, charakterystyczny jest też pomurnik, gniazdujący w wyższych partiach gór. Można go rozpoznać po czerwonych skrzydłach i niezwykłych zdolnościach wspinaczkowych.

Zarówno faunę, jak i florę Tatr charakteryzuje duża liczba endemitów, i to nie tylko zachodnio-karpackich czy karpackich, ale nawet tatrzańskich, to znaczy występujących wyłącznie w Tatrach. Świstak tatrzański stanowi podgatunek świstaka alpejskiego. Przez pewien czas groziło mu wyginięcie, do czego przyczynił się góralski przesąd, że jego sadło stanowi panaceum na różne choroby. Bogata jest endemiczna fauna bezkręgowców (np. Allogamus starmachi).

Z endemitów roślinnych warto wymienić warzuchę tatrzańską oraz trawy: wiechlinę tatrzańską i granitową. Na uwagę zasługują też dębik ośmiopłatkowy oraz wierzba żyłkowana, relikty epoki lodowcowej.

Bogactwu roślinności odpowiada bogactwo krajobrazowe. Na turystów czeka kilka schronisk. U podnóża Tatr Polskich rozłożone jest Zakopane, natomiast u podnóża Tatr Słowackich istnieje kilka miejscowości z zapleczem turystycznym, jak np. Tatrzańska Łomnica i Poprad. W Tatrach wolno się poruszać tylko po oznakowanych ścieżkach, które zwykle są w dobrym stanie, a w bardziej eksponowanych miejscach są często zaopatrzone w klamry i łańcuchy umożliwiające turystom bezpieczne dotarcie do celu nawet w razie załamania się pogody. Jednym z najczęściej odwiedzanych schronisk tatrzańskich jest schronisko PTTK nad Morskim Okiem. Inną bazą wypadową turystów jest schronisko PTTK w Dolinie Pięciu Stawów Polskich, położone w samym sercu polskiej części Tatr Wysokich. Jeziora tatrzańskie cechuje znaczna przejrzystość wody; spotykany w opracowaniach popularnych i naukowych termin „staw” wywodzi się z nazewnictwa gwarowego i na tyle się upowszechnił, że mianem tym zaczęto nazywać wszystkie jeziora tatrzańskie. Słowacka część Tatr również ma dobre zaplecze turystyczne, ale z racji większej powierzchni słowackiego parku tamtejsze schroniska i hotele są rozmieszczone nieco rzadziej, choć niejednokrotnie również na dużych wysokościach.

Ciekawostki

• symbolem Tatrzańskiego Parku Narodowego jest kozica

• krajobraz wysokogórski uformowany przez lodowce górskie

• liczne formy polodowcowe m.in. rygle skalne, kotły polodowcowe

• rozwinięte zjawiska krasowe- jaskinia Mroźna, Wielka Śnieżna

• piętrowość klimatyczno-roślinna

• od południa graniczy z parkiem narodowym Słowacji

• duża liczba endemitów - świstak tatrzański

• znajduje się na liście Rezerwatów Biosfery UNESCO

2