egzamin historia wychowania

1.Definicja. wychowania (paideia) w ks. I i VI .Praw. Platona.


2. Idealny mówca i obywatel (vir bonus dicendi peritus) według Marka Fabiusza Kwintyliana (Marcus Fabius Quintilianus, I w n.e.) - nawiązanie do sporu o wychowanie z czasów Platona.

Idealny mówca i obywatel wg Kwintyliana to:


3. Jak należy podawać dziecku elementarne początki nauki – metoda nauczania początkowego czytania i pisania według fragm. .Kształcenia mówcy. (Institutio oratoria) Marka Fabiusza Kwintyliana.

czytanie

Pisanie

a) umiejętność czytania winna się sprowadzać do opanowania kolejnych jego etapów, tak więc najpierw należy czytać pewnie, później ciągle, na końcu zaś powoli


b) nauka czytania powinna trwać tak długo, aż uczeń opanuje ją w stopniu poprawnym oraz biegłym


c) aby opanować umiejętność czytania, oraz sztukę poprawnego wymawiania poszczególnych słów, należy najtrudniejsze spośród nich łączyć w tzw. "wędzidła"; ciągłe powtarzanie przez uczniów łańcuchów trudnych słów nauczy ich trudnej sztuki mowy


d) w nauce czytania oraz pisania uczniowie winni korzystać ze wszelkich dostępnych pomocy, takich jak: tabliczki do rycia liter, litery wykonywane z drewna lub kości słoniowej, oraz z lektur (w tym także ze spuścizny czasów greckich)


e) nie należy ponaglać chłopców do ciągłości i szybkości w pisaniu tak długo, dopóki nie będą łączyć liter ze sobą gładko i bez zastanowienia - dopiero wówczas powinni zaczynać z samych zgłosek tworzyć wyrazy, a z wyrazów zdania


f) czytanie musi być przede wszystkim pewne, potem ciągłe i długo dość powolne – tak długo, dopóki przez ćwiczenie dojdzie się w nim do zupełnej poprawności i biegłości;


g) w celu usprawnienia narządów mowy i wyraźniejszego wymawiania, należy pewne słowa i wiersz, umyślnie trudne do wypowiedzenia, powiązane w łańcuch bardzo ciężko się łączących zgłosek dać chłopcom po to, by powtarzali je w kółko jak najszybciej (tzw. wędzidła)

pomoce dydaktyczne: zabawki, litery z kości słoniowej, tabliczki do żłobienia liter, lektura - dzieła Cycerona, będące przede wszystkim spuścizną kultury greckiej

a) poznawanie liter alfabetu winno być zbliżone do poznawania ludzi, tak więc kształt litery powinien być kojarzony z jej nazwą, analogicznie jak wygląd osoby jest kojarzony z jej imieniem


b) ucząc się pisania dziecko powinno dysponować tabliczką z wyrytymi na niej literami, będzie to sprzyjało nie tylko schludnemu pisaniu w przyszłości, ale także ustaleniu przez dziecko układu jego palców


c) pisanie powinno podążać za biegiem myśli, winno więc być szybkie i bardzo wyraźne


d) należy poznać wszystkie zgłoski, niezależnie od stopnia ich trudności


e) istotną rolę w nauce pisania odgrywa ciągłe powtarzanie przyswajanego materiału


f) po opanowaniu nauki pisania wyrazów podstawowych i prostych, winna przyjść kolej na naukę słów trudnych, ale i wzniosłych


g) w nauce pisania opartej o przepisywanie wierszy, należy pamiętać aby przepisywany tekst był podniosły, i aby zawierał w sobie jakąś wzniosłą myśl


e)pomoce naukowe do poznawania liter: formy liter z kości słoniowej, czy jakieś inne pomysłowe zabawki)


f0 należy się troszczyć o szybkie i wyraźne pisanie (zbyt powolne pisanie wstrzymuje bieg myśli, zaś pismo niewyrobione i nieprzejrzyste utrudnia zrozumienie treści)


g) w nauce zgłosek – trzeba przerabiać je wszystkie, zgodnie z kolejnością (a nie omijać trudniejsze)

h) gdy chłopiec nabędzie umiejętność pisania wskazane jest, by nie trwonił czasu na przepisywanie rzeczy nic nie znaczących, pospolitych , ale by uczył się rozumienia

wyrazów wzniosłych, rzadko używanych;


i) wiersze, podawane do przepisania powinny zawierać jakąś szlachetną myśl, radę



4. Obraz idealnego nauczyciela i ucznia według Marka Fabiusza Kwintyliana; lepiej nauczać w szkole czy w domu i dlaczego.

Idealny nauczyciel wg Kwintyliana:


Idealny uczeń wg Kwintyliana:

NAUCZANIE

Szkolne (+)

Domowe (-)

  • Dziecko uczy się jak funkcjonować w społeczeństwie

  • Człowiek to istota społeczna

  • Obcowanie w grupie wyrabia odwagę, ambicję, przyjaźń

  • W szkole uczniowie uczą się nie tylko od nauczyciela, ale i od siebie nawzajem

  • jest tańsze i pozwala na lepszy dozór pracy nauczyciela

  • współzawodnictwo wzmaga pilność

  • przyzwyczajanie od najmłodszych lat do wystąpień publicznych i przebywania w większym zespole

  • szkoła publiczna rozbudza ambicję

  • możliwość doboru szkoły przez rodziców dziecka

  • możliwość wskazania przez nauczyciela na uczniów szczególnie zdolnych wchodzących w skład grupy klasowej

  • rodzenie się postaw naśladowniczych

  • czynny udział we współzawodnictwie

  • Dziecko ulega demoralizującym wpływom źle dobranego nauczyciela, a czasem także pod wpływem rodziców skłonnych do ich rozpieszczania

  • Kształcenie w zaciszu domowym wymaga więcej czasu i wysiłków

  • Brak możliwości obserwowania swoich rówieśników( ich błędów i niepowodzeń)

  • niemożność zweryfikowania posiadanych przez dziecko skłonności oraz zachowań, ze skłonnościami oraz zachowaniami innych dzieci

  • brak obycia społecznego (w tym przypadku klasowego)

  • brak praktyki w przemawianiu przed publicznością,


5. Elementy kultury antycznej w średniowieczu - na przykładzie fragmentów Reguły św. Benedykta (ok. 529) i .Życia Karola Wielkiego. (Vita Karoli Magni, ok. 817-830) Einharda.


6. Marek Fabiusz Kwintylian i Jan Ludwik Vives (1492-1540) – wspólne elementy myślenia o kształceniu i wychowaniu.

Wspólne poglądy Vivesa i Kwintyliana, dotyczące kształcenia i wychowania:


7. W jakim miejscu i jak powinna być zorganizowana szkoła humanistyczna, cele i treści kształcenia humanistycznego - na podst. fragmentów .O naukach. / .O podawaniu umiejętności. (De disciplinis/De disciplinis tradendis, 1531) Jana Ludwika Vivesa.

ćwiczenia gimnastyczne na świeżym powietrzu są konieczne, ale nie powinno się w tym

względzie przesadzać, bo zbytnia troska o ciało bywa przyczyną zaniedbania umysłu.

8. Wpływ rozumienia wychowania (paideia) w .Prawach. Platona (zob. 1) na cele i treści nauczania w szkole humanistycznej w XVI wieku – na podst. fragmentów .O naukach. / .O podawaniu umiejętności. (De disciplinis/De disciplinis tradendis, 1531) Jana Ludwika Vivesa.


9. Elementy praktyki wychowawczej w szkole humanistycznej - na podst. fragmentów .O naukach. / .O podawaniu umiejętności. (De disciplinis/De disciplinis tradendis, 1531) Jana Ludwika Vivesa: rozpoznawanie uzdolnień, indywidualizacja nauczania, schemat .psychologii empirycznej., zadanie .rad pedagogicznych., rola .paedagogium.

-materia to wrodzone umiejętności, w tym manualne (część bierna)

-działalność dzieli się na koncentrację (czyli natężenie) i pojemność (ona jest bierna)

-koncentracja to sposób, w jaki ktoś rozwija swoją materię wykorzystując pojemność

-indywidualność ucznia

-jego usposobienie moralne

-uzdolnienia intelektualne,

-szczególne skłonności

-stan fizyczny, wiek i przyszły zawód

-Nauczanie na metodzie indukcyjnej

-Nie zaczynać od dyktowania z góry prawideł

-przez odpowiedni porządek w podawaniu treści, przyzwyczajać ucznia do samodzielnego

formułowania zasad

-obserwacja

-zaznajamianie ze szczegółami życia

-nie z książek, ale z rzeczywistości

-ważne więc są własne badania, wycieczki, doświadczenia

-Uczniowie powinni czytać dużo, poznawać źródła, a nie wyciągi i skróty







10. Idealny uczeń według Jana Ludwika Vivesa i Marka Fabiusza Kwintyliana - podobieństwa i różnice.


IDEALNY UCZEŃ

Wg J.L. Vivesa

Wg M.F. Kwintyliana

  • Nie ma traktować nauki jako środka do łatwego życia

  • Celem nauki jest uzyskanie mądrości przez ucznia, aby tym samym stał się lepszy

  • Przez zdrową naukę chłopieć ma się stać uczeńszy i cnotliwszy

  • Starsi uczniowie powinni odpytywać młodszych

  • Uczniowie powinni pisać pisemne wypracowania

  • Powinien posiadać zdolność obserwacji szczegółów

  • Umiejętność łączenia szczegółów w całość ( czyli umiejętność uogólnienia)

  • Zdolność porównania

  • Nie musi naśladować nauczyciela, co było charakterystyczne za Kwintyliana

  • Każdy uczeń powinien opanować umiejętność posługiwania się słownikiem

  • Nie używa obelg i przezwisk

  • Dokładność

  • Idealny uczeń= idealny mówca= idealny obywatel

  • Człowiek moralnie dobry

  • Zdolności oratorskie

  • Wszechstronne zainteresowania

  • Perfekcyjne opanowanie grackiego i łaciny

  • Idealny uczeń to taki, który „by cieszył się ze zwycięstwa, a płakał z powodu porażki”

  • Powinien mieć poszanowanie dla tradycji rodzinnej i przodków

  • Dobra znajomość spraw życia publicznego

  • Posiadanie cnoty, polegającej na mowie i rozumie

  • Człowiek szlachetny

  • Powinien uczyć się samodzielności

  • Znawca dorobku kulturalnego ludzkości

  • Umiejętność czytania i pisania

  • Musi umieć przemawiać na polu publicznym


11. Język ojczysty i język obcy w wychowaniu według Marka Fabiusza Kwintyliana i Jana Ludwika Vivesa.

Kwintylian

Myśl pedagogiczna Kwintyliana odegrała wielką rolę w rozwoju pedagogiki i dydaktyki retoryki zwłaszcza w dobie odrodzenia. Dziecko powinno być otoczone wykształconymi ludźmi posługujących się pięknym literackim językiem. Dzieci w pierwszej kolejności powinny opanować język grecki, następnie łacinę ponieważ łacina była językiem ojczystym łatwiejszym do opanowania . Nie ma być to nauka przesadna , mowa powinna uczyć, bawić i motywować, nie należy zmuszać .Jeżeli dziecko będzie słyszało mowę obca to nauczycie jej mimo woli,przez to Kwintylian był za tym aby sami rodzice byli wykształceni i mogli posługiwać się językiem obcym. Z dziecka miał przecież wyrosnąć  człowiek wszechstronnie wykształcony, dobry mówca, orator.

Vives

Podstawę językową miała stanowić łacina oraz język grecki w celu lepszego opanowania łaciny. Ponadto w szkole powinno uczyć się języka ojczystego i nim właśnie posługiwać się w początkowych latach nauki, aby tłumaczyć gramatykę, czy omawiać lektury. Łacina była środkiem a nie celem edukacji. Język łaciński był językiem miedzy narodowym, wszystkie dzieła były spisane po łacinie. Łacina była językiem ludzi uczonych .Łaciny należy uczyć już od 7 roku życia przy pomocy lektur. Po opanowaniu gramatyki należy zająć się retoryką.

Konieczna jest też nauka języków nowożytnych ,jednak ich należy się uczyć od nauki mowy do reguł gramatycznych.

12. Ocena treści i metod wychowawczych szkoły humanistycznej przez Michała Montaigne'a (1533-1592); rola języka ojczystego i języka

obcego.

Humanizm -Realizacja sięgania do źródeł trzech tradycji- greckiej, rzymskiej i biblijnej- nie była możliwa bez znajomości języków klasycznych: greckiego, łaciny i hebrajskiego. Ideałem był człowiek znający te trzy języki. ruchem umysłowym, który przez studia nad językami i literaturą antyczną, zmierzał ku rekonstrukcji przesłania starożytnej kultury. Następie mianem humanizmu określano światopogląd renesansu, stawiający w centrum człowieka, jego potrzeby duchowe oraz materialne.

Montaigne głosił tolerancję religijną, racjonalizmu i relatywizmu etycznego oraz uznania naturalnego rozumu ludzkiego za instancję rozstrzygającą .Nauką życia była filozofia .Uważał ,że szkoły uczą tylko jałowej, czysto książkowej wiedzy ,która nie przynosi pożytku, uczy tylko teorii .Należy wychowywać i uczyć w myśl tego co się będzie wykonywało w przyszłości, dla potrzeb życia. Liczy się przede wszystkim wiedza praktyczna a nie literacka. System ma wychowywać nie uczonych, literatów ale ludzi praktycznych. Celem szkoły powinno być wykształcenie rozsądku, charakteru i ludzi moralnych. Nie należy ograniczać się do czytania książek, największe wykształcenie daje doświadczenie, obcowanie z innymi ludźmi i czynienie ciągłej obserwacji. Szkole zarzucał ,że pracuje dla pamięci a nie rozwija rozsądku i sumienia. Nauczanie musi być podporządkowane wychowaniu. Środkiem zdobywania wiedzy jest znajomość języków obcych i języka ojczystego. Środkiem do nauki j. obcych mają być podróże w których poznaje się usposobienie, sposoby życia innych narodów, rozszerza się horyzont umysłowy ,wyzbywamy się przesądów i poznajemy historię. Każde nowe doświadczenie ,spostrzeżenie dostarcza rozumowi naturalnej chęci poznawania i kształci. ,,Nawet głupota i wady innych ludzi kształcącego, kto je umie zaobserwować’’ Nauki trzeba traktować jako środek do osiągnięcia celu nie mające żadnej wartości dla nauczyciela. Uważał, że kształcenie obejmuje nie tylko duszę ,ale również i ciało. Przykładał dużą wagę do wychowania fizycznego, gier zabaw, tańców, szermierki. Kobiet nie należy kształcić.


13. Idealny wychowanek i wychowawca według Michała Montaigne'a; rola samodzielności.

Samodzielność myślenia była podstawą i celem nauki. Chcąc wyzwolić chęć do nauki musimy pozwolić uczniowi aby sam wszystko badał ,szukał rozwiązań. Nauczyciel nie powinien narzucać swoich rozwiązań i myśli. Uczeń musi mieć sposobność wątpić ,ponieważ tylko w ten sposób samodzielnie rozważa wybory a wynik jest jego samodzielnym myśleniem.

Samodzielność myślenia, szukania i badania jest celem, ale droga prowadzi przez karność i posłuszeństwo. Montaigne był przeciwnikiem kar cielesnych, ale jednocześnie za stanowczym utrzymaniu dyscypliny.

14. Co to jest dydaktyka? Kto i czego powinien się uczyć? – według fragmentów .Wielkiej dydaktyki. (Didaktika / Didactica magna, 1627/1657) Jana Amosa Komeńskiego (Johannes Amos Comenius, 1592-1670).

Termin dydaktyka pochodzi z języka greckiego, w którym didaktikos znaczy pouczający, a didasko – uczę. ,,Wielka Dydaktyka’’ obejmuje sztukę uczenia wszystkich wszystkiego, naukę pedagogiczną, obejmującą problemy nauczania i wychowania.
W swym dziele podkreślał, że metodyka pracy opiekuńczo - wychowawczej musi pozostawać w zgodzie z tempem i rytmem rozwoju organizmu wychowanka. Nauczyciel musi tak podawać wiedzę uczniowi, aby była ona zgodna z jego poziomem rozwoju intelektualnego, bowiem tylko wtedy nauka ta jest efektywna i wykorzystuje efekt głodu wiedzy oraz naturalność zapamiętywania i zdobywania informacji przez ucznia. Wychowawca powinien umieć wzbudzić naturalną ciekawość dziecka wobec otaczającego go świata. Powinien prowadzić zajęcia tak, aby przedstawiały użyteczność i przyjemność danych przedmiotów, zagadnień czy pojęć. Pierwszym nauczycielem dziecka są rodzice i to matce przypisał duże możliwości wychowania dziecka

15. Natura w wychowaniu i kształceniu - według zasad rozdziału XVI .Wielkiej dydaktyki. Jana Amosa Komeńskiego.

Nauka powinna przebiegać zgodnie z psychologia dziecka.(natura sama wyznacza nam możliwości poznania rzeczy).Komeński porównał rozwój człowieka do pór roku i do nich dostosował program nauki, uwzględnił także pory dnia . Naukę należy rozpoczynać od rzeczy prostych i najłatwiejszych poprzez poznanie zmysłowe (sensualizm). To co dziecko się nauczyło powinno umieć wypowiedzieć ,zastosować praktycznie-rozum, mowa, serce!!!Dobór materiału powinien być dostosowany do uzdolnień dziecka Zaczynamy naukę od najmłodszych lat bo wtedy umysł jest bardziej chłonny. Uczymy stopniowo nie mieszamy materiałów, nie wprowadzamy nowego materiału dopóki jeden nie zostanie zrozumiany .Nie uczymy wbrew woli, uwzględniamy ciekawość dziecka. Pierwszym,najważniejszym nauczycielem była matka ,która dbała o zdrowie i kształtowanie rozwoju moralnego oraz o właściwy rozwój umysłu i charakteru tym wieku dziecko ma opanować pierwsze wiadomości,zaznajomić się z prostymi zjawiskami,rozwinąć rozum do tego stopnia,że będzie dalej chciało się kształcić.Aby zapewnić dziecku normalny rozwój,trzeba ustalić stały porządek,tryb życia ruchu i zabawy.

Natura przeznaczyła na naukę 24 lata które podzielił na 4 okresy nauki:

1.Szkoła macierzyńska(0-6)

2.szkoła elementarna (6-12)

3.szkoła łacińska(12-18)-gimnazjum

4.studia(18-24)


16. Rola zmysłów w poznaniu i nauczaniu, zasada poglądowości – według Jana Amosa Komeńskiego. Idea szkoły języka ojczystego (elementarnej). Rola książki w nauczaniu i uczeniu się. Edukacja przez całe życie . edukacja dorosłych w myśli Jana Amosa Komeńskiego.

Szkoła elementarna-języka ojczystego

Idea powszechnego kształcenia bez względu na majątek, status czy płeć(należy kształcić chłopców i dziewczęta).Miała powstać w każdej gminie-wiosce .Wszyscy wobec Boga są równi i dostali równe szanse rozwoju szkole wykładowym językiem był język ojczysty. Charakter nauczania ogólny, wszechstronny. Uczeń zdobywał podstawową wiedzę w zakresie j. ojczystego, rachunków, wiadomości geograficznych, historii i religijnych szkole nie było nauk przyrodniczych. Jeden nauczyciel do jednej klasy. Nauka od rzeczy bliższych do dalszych poparta praktyką nauce duże znaczenie miała :ścisła nauka rzeczy i słów, odpowiednia ułożona stopniowość, nauczanie przyjemne i łatwe .

Początek stanowi pogląd zmysłowy



EDUKACJA DOROSŁYCH

Konieczność kształcenia wszystkich, nawet dorosłych. Wykształcenie wszechstronne tworzy człowieka. Wykształcenie jest potrzebą życia. Tylko wtedy ludzie mogą stać się kulturalni. Społeczeństwo bez kultury i jakiejkolwiek ogłady jest ludem barbarzyńskim. Umiejętność poznania prawdy, szlachetności, dobrych uczynków i ogólna ogłada przybliża człowieka do obrazu Boga na którego podobieństwo zostaliśmy stworzeni. Wszystko co robimy i jakie wybieramy drogi życia to poprzez pobożność uczymy się być szczęśliwymi


17. Metoda nauczania początkowego czytania w .żywym alfabecie. Z podręcznika .Świat zmysłowy w obrazach. (Orbis sensualium pictus, 1658) Jana Amosa Komeńskiego.

Opracował podręcznik do nauki łaciny, w którym połączył naukę słów z nauką rzeczy. Książka ta zyskała ogromną popularność. Nowatorskim pomysłem, jaki autor wprowadził w swych podręcznikach były obrazki szczegółowo przedstawiające omawiane treści. Elementarz opierał się na metodzie głoskowej. Unaocznienie ustępów przy pomocy

obrazków, 150 drzeworytów miało służyć metodzie poglądowej.


18. Wychowanie fizyczne, moralne i intelektualne - według Myśli o

wychowaniu (Some Thoughts concerning Education, 1693) Johna Locke'a(1632-1704), wpływ Arystotelesa.

Podstawowy program nauczania sprowadzał do nauki języka ojczystego i powinien górować nad innymi naukami gdyż był potrzebny do czytania i pisania listów Myśli o wychowaniu zostały napisane w formie rad, swobodnym, naturalnym stylu. Całą pracę podzielił na trzy działy: zdrowie, charakter, wiedza. Wpływ Arystotelesa widzimy już w postulatach wychowania. Arystoteles postawił na zatroszczeniu się o ciało a dopiero potem o duszę i rozum. Uważał, że zasadnicze znaczenie dla rozwoju moralnego dziecka ma dobry przykład i tylko dom rodzinny i rodzice, a nie szkoła mogą to zapewnić przez staranny dobór nauczyciela i właściwą atmosferę wychowawczą.

Locke jako lekarz(i opierając się na nauce Arystotelesa) uważał ,że w tylko w zdrowym ciele może być zdrowy duch. Dużą wagę przywiązywał do troski o zdrowie, zdrowego odżywiania ,sen, przebywanie na świeżym powietrzu. Należy nie nosić zbyt obcisłego i ciepłego ubrania, przyzwyczaić dziecko do zimna i ciepła, biegania boso nie zważając na pogodę. Pożywienie podawać jak najprostsze, Arystoteles mówił ,że nie jest bez znaczenia czym się żywi dzieci bo to ma wpływ na rozwój fizyczny .Było to hartowanie ducha dziecka ćwiczeń praktycznych polecał taniec, jazdę konna i naukę walki szpadą.

Wychowanie moralne było kształceniem charakteru oparte na honorze, szacunku dla siebie i innych ludzi. Miało wykształcić pełnego odpowiedzialności za swoje czyny człowieka .Aby to spełnić potrzeba mieć cnotę, roztropność, grzeczność i wiedzę. Ideał moralny nie skłania do przesadnego bohaterstwa lecz do przyzwoitości i uczciwości, który nie szkodzi drugiemu człowiekowi wychowaniu moralnym nie należy tępić śmiałości i żywotności dziecka, nie zmuszać do uległości i nie należy używać kar fizycznych ,które powodują otępienie i pozorną uległość. Lepszą karą jest wstyd, który jest hamulcem przed ośmieszeniem .Dziecko należy traktować jako istotę rozumną, która ma swoje prawa i godność osobistą. Otoczenie dziecka miało bezwzględnie wytępić kłamstwo, wynoszenie się nad kolegów, przesadną miłość nad sobą, płaczliwość i skłonność do okrucieństwa. Dziecko ma także szanować służbę.

Wychowanie umysłowe zostawił na koniec edukacji ponieważ ma ono być potrzebne do pracy praktycznej, aby wykształcić ludzi do pracy w ich zawodzie przebywanie w dobrym towarzystwie(ogłady).Wiedza sama w sobie nie ma żadnych wart ości wychowawczych, większość tego czego uczymy się w szkole jest nam nie potrzebne. Wychowanie umysłowe było to kształcenie zdrowego rozsądku, umiejętności logicznego myślenia i trzeźwą ocenę sytuacji podczas wydawania osądów oraz nabywanie wiedzy użytecznej w życiu gentelmana. Ideałem wychowawczym był człowiek znający życie, przygotowany do zajmowania wysokiej pozycji społecznej,.

19. .Myśli o wychowaniu. Johna Locke'a jako tekst o wychowaniu "nowej szlachty" w Anglii końca XVII wieku - jego aktualność dziś?

Wychowanie decyduje o tym, jakim i kim człowiek będzie. Rady pedagogiczne, zawarte w Myślach adresowane były do dzieci należących do wyższych stanów, wychowywanych w domu, pod kierunkiem guwernera, a nie w szkole publicznej. Zarysowany przez niego model wychowania gentlemana, zyskał sobie uznanie w wyższych sferach nie tylko w Anglii. Przez wychowanie umysłowe rozumiał kształcenie zdrowego rozsądku, umiejętności myślenia i wydawania sądów oraz nabywanie wiedzy użytecznej w życiu dżentelmena. Ideałem wychowawczym był człowiek znający życie, przygotowany do zajmowania wysokiej pozycji społecznej, przestrzegający przyjętych form towarzyskich. Locke stał na stanowisku wychowania stanowego. Dla dzieci chłopów i robotników proponował szkoły elementarne bez nauki czytania i pisania miały przygotowywać do pracy manufakturowej. Wychowaniem wszechstronnym natomiast chciał objąć klasę rządzącą gdyż musi ona skutecznie kierować i trzymać w posłuszeństwie warstwy niższe. Osobne miejsce w procesie kształcenia zajmuje taniec, szermierka, jazda konna i muzyka. Był to program mający na uwadze względy praktyczne oraz możliwość podróżowania. Przewidywał naukę j. obcych, przyrodę ,geografię, astrologię. Program nauk dla młodego, dobrze urodzonego chłopca obejmował: opanowanie dobre umiejętności czytania i pisania w języku ojczystym; znajomość języka ojczystego powinna górować nad innymi naukami. W nim trzeba umieć pisać listy oraz pięknie i poprawnie wypowiadać się. Z innych języków dla Anglika najpotrzebniejszy jest język francuski. Na trzecim miejscu z języków stawia łacinę. W całej pracy zmierzającej do wychowania gentlemana wyróżnił trzy wielkie działy obejmujące troskę o zdrowie,  o charakter i o umysł. Jego propozycje pedagogiczne są go dzisiaj kontynuowane na terenie Anglii.


20. Za co Jan Jakub Rousseau (1712-1778) krytykował Johna Locke'a i dlaczego?

Zarówno John Locke i Jean-Jacques Rousseau starał się odkryć cel społeczeństwa obywatelskiego. Chociaż filozofowie uznali, że społeczeństwa powinny dyktować swoje zasady, różniły się od tego, jaką funkcja zasady te powinny służyć.. Locke urodził się w dobrze sytuowanej rodzinie zaś Rousseau w biednej ,wychowany bez matki.

Rousseau potępiał teorię i praktykę wychowania domowego i szkolnego, jako wytwór cywilizacji i kultury, źródło fałszywych sądów o człowieku, społeczeństwie i wzajemnych relacjach miedzy ludźmi, utrwalający nierówność. Cywilizację i postęp obciążył winą za istniejące zło, równocześnie rzucając hasła powrotu do natury. Kiedy z wychowania wyeliminujemy złe wpływy ludzi to dobra z zasady natura dziecka rozwinie się we właściwym kierunku. Punktem wyjścia dla całej etyki wychowawczej stało się stare stoickie stwierdzenie, że moralne jest to, co zgodne z naturą. Odtąd celem wychowania miała być mądrość, dobroć, siła, umiarkowanie, miłość i przyjaźń. Potępienie wszelkich ustrojów społecznych. Ustrój społeczny to wytwór sztuczny, wprowadzający podział i nierówność, a według Rousseau równość to najwyższe prawo. Krytykował własność .Poza tym, przeczył wierze pokładanej w rozwoju i cywilizacji widocznej w oświeceniu. Rousseau postulował równość społeczną, podporządkowanie się woli zbiorowej i szacunek dla wspólnego dobra. Charakterystyczną jest rzeczą, że jakkolwiek cały proces wychowawczy stara się Rousseau utrzymać poza społeczeństwem, to w rzeczywistości wychowuje dziecko dla społeczeństwa, ale dla społeczeństwa zgodnego z naturą, to znaczy rozumnego, w którym człowiek będzie uznany za człowieka i będzie mógł znaleźć swoje ludzkie szczęście.

21. Naturalizm w wychowaniu - na podst. fragmentów książki .Emil czyli o wychowaniu. (Émil ou de l.éducation, 1762) Jana Jakuba Rousseau.

- progresywne (zgodne z ujawniającymi się fazami rozwoju, jego zainteresowaniami, dążeniami do poznawania świata w toku bezpośredniego doświadczenia)

- negatywne (chroniące przed fałszywymi ideami ówczesnego świata)

- indywidualne (realizowane poza szkołą)


22. Jak i kiedy należy podawać dziecku elementarne początki nauki? Jak i kiedy Emil ma się nauczyć czytać - na podst. fragmentów książki .Emil czyli o wychowaniu. Jana Jakuba Rousseau.

Rousseau mówiąc o psychologii dziecka, wyróżnił cztery okresy rozwojowe, charakteryzujące się swoistymi cechami duchowymi:

  1. niemowlęctwo – do mówienia

  2. dzieciństwo – do 12 roku życia

  3. chłopięctwo – do 15 roku życia

  4. młodzieńczość – do 20 roku życia.

W dwóch pierwszych najważniejsze jest rozwijanie zdrowia i zmysłów; w trzecim – kształcenie umysłu, a w czwartym – wychowanie moralne.

Niemowlęctwo. Wychowawcami są rodzice. Dziecku trzeba dać jak najwięcej swobody ruchu.

Atakował niedbałość matek w trosce o prawidłowy rozwój dziecka. „Zacznijcie od matek, a zdumieni będziecie, jakie zmiany wywołacie”.

Jeszcze większą troskę niż o zdrowie, trzeba zwrócić na wychowanie moralne dziecka.

Na każdym miejscu powinno je spotykać ciepło i życzliwość.

Dzieciństwo. Aby zostawić naturze swobodę działania Emil chowany był na wsi, na łonie przyrody.

Był hartowany przed wszelkimi dolegliwościami;

nie znał ciepłych ubrań, ciepłych okryć szyi, pończoch, ani fryzowania.

Chodził z gołą głową, boso, mył się w zimnej wodzie, sypiał na twardym łożu, prowadził życie niemal zwierzęce, które rozwijało jego siły fizyczne i zmysły. Główne zajęcia to przechadzki, gimnastyka i pływanie.

Strona moralna wychowania polegała na tym, aby zabezpieczyć jego serce od złego, a umysł od błędu.

Żadnych nakazów (np. czynienia dobrze);

słowa: słuchać, rozkazywać, obowiązek, posłuszeństwo – miały być z procesu wychowawczego wykreślone.

Tak należy wychowywać, aby dziecko samo korygowało swoje postępowanie, by w sposób naturalny ponosiło karę za niewłaściwe zachowanie.

W tym okresie nie ma mowy o jakiejś regularnej nauce. Do 12 roku życia „żadnej innej książki, jak tylko świat, żadnej innej nauki, jak tylko fakty”.

Emil – niczego nie uczy się na pamięć, nie umie czytać,

za to wciąż ćwiczy zmysły, dotyk, czucie (przez ciągłą ruchliwość i hartowanie), ćwiczy wzrok (przez ocenianie odległości i rozmiarów), przez pomiary w polu – uczy się geometrii, przez rachowanie rzeczy – uczy się arytmetyki; wiele rysuje z natury, ładnie śpiewa, mówi czysto (bez deklamacji), wyraźnie, logicznie.

Nauczyciel – tylko z ubocza kieruje krokami Emila, naprowadza go, niby przypadkiem, na pewne zagadnienia, które wymagają wysiłku, próby, doświadczenia.

Chłopięctwo. („Najdroższy okres życia”). Emil teraz może przystąpić do nauki. W trzy lata ma w pełni rozwinąć swoją inteligencję. Dobór nauk zależy od ich użyteczności i skłonności (zainteresowań) chłopca.

. Bezpośrednia użyteczność – na co to się przyda – to najważniejsza sprężyna nauki.

Na pierwszy plan wybija się astronomia i geografia (ale bez map i globusów).

Fizykę zna z doświadczenia.

Nie ma mowy o gramatyce, o językach starożytnych, o historii.

Dla poznania różnych form pracy Emil zwiedza warsztaty rzemieślnicze, poznaje mechanikę oraz sposób używania rzemieślniczych narzędzi.

Młodzieńczość. Teraz, od 15 roku życia, dochodzą nowe pierwiastki: wychowanie moralne.

Rousseau nie uznawał wpływu rozumu na charakter. Moralność wg niego jest wyłącznie uczuciowa, a jej źródłem są tkliwe popędy serca ludzkiego.

Emil kształcąc swoje serce – najpierw rozwija w sobie miłość do samego siebie, potem rozwija sympatię i życzliwość do innych, tu budzi się pojęcie dobra i zła, odzywa się głos sumienia.

W ślad za tym nadchodzi czas na poznanie Boga – najwyższej prawdy. Wiara w Boga, w nieśmiertelność duszy – odtąd ma być dla Emila środkiem utrzymywania czystości moralnej.

Rousseau nie wprowadza Emila do żadnego wyznania. Sam ma wybrać to, co mu wskaże rozum.

Dopiero teraz, gdy Emil styka się z ludźmi, nabywa wiadomości historycznych, literackich, uczy się języków obcych, a teatr kształci smak estetyczny.


24. Jak nauczać i wychowywać - na podstawie fragmentu książki .Emil czyli o wychowaniu. Jana Jakuba Rousseau o wschodzie Słońca.


25. Edukacja zadaniem publicznym w Rzeczypospolitej w myśli twórców Komisji Edukacji Narodowej (1773-1792/93).

Komisja była pierwszym ministerstwem oświaty publicznej w Polsce i pierwszą tego typu instytucją w Europie. Została powołana głównie dlatego, że do 1773 edukacja podstawowa i średnia były w Rzeczypospolitej organizowane i kontrolowane przez zakony Kościoła rzymskokatolickiego (głównie jezuitów). Taki system edukacji nakierowany był przede wszystkim na kształcenie w zakresie teologii katolickiej przy pomocy łaciny, przy czym inne przedmioty były traktowane jako uboczne i podrzędne. System ten cechował swoisty konserwatyzm religijny i nietolerancja wobec niekatolików, a jednocześnie oderwanie od realnych potrzeb edukacyjnych związanych z życiem codziennym świadomego obywatela. W rezultacie po skończeniu szkół jezuickich trzeba było w krótkim choć po części nadgradzać, co się w przeciągu strawionych lat opóźniło. W 1773 zakon jezuitów został rozwiązany przez papieża Klemensa XIV, co w Polsce groziło upadkiem edukacji, ale też dało impuls do głębokich reform szkolnictwa.


Dokonania KEN:

- całkowita reorganizacja oraz stworzenie od podstaw systemu szkół średnich

-opracowanie nowych programów nauczania w duchu umiarkowanego oświecenia

-utworzenie seminariów nauczycielskich przy uniwersytetach.

-publikacja nowatorskich podręczników szkolnych – w sumie wydano 27 podręczników, z których część po raz -pierwszy stworzyło polską terminologię naukową takich dziedzin jak fizyka, matematyka, chemia, logika, gramatyka.

-reformę Akademii Krakowskiej i Wileńskiej

-utworzenie Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych

-wprowadzenie historii Polski i historii naturalnej.

-wprowadzenie elementów wychowania fizycznego.

-zaczęto nauczać w języku polskim - nauka w języku łacińskim była zakazana.


26. Organizacja szkół w Ustawach Komisji Edukacji Narodowej (1783).

Ustalenie hierarchii szkolnej:

-szczyt - uniwersytety ( szkoły główne), kształciły nauczycieli dla szkół wojewódzkich i zawiadowały nimi poprzez rektorów,

- szkoły wojewódzkie przekształcono na szkoły wydziałowe - zwierzchnictwo nad szkołami podwydziałowymi,

- szkoły powiatowe przemianowano na szkoły podwydziałowe -sprawowały nadzór nad szkołami parafialnymi i prywatnymi pensjami i ich okręgu,

- szkoły parafialne i prywatne pensje.


27. Stan akademicki i jego zadania - według .Ustaw. Komisji Edukacji Narodowej.

Stan Akademicki - korporacja nauczycieli samorządnie powołująca swe władze w ramach poszczególnych wydziałów podczas tzw. zgromadzeń akademickich.

Pierwszy w Europie zawodowy związek zrzeszający profesorów i nauczycieli szkół średnich. KEN powołuje przy Wileńskiej i Krakowskiej Szkole Głównej studia dla kandydatów do stanu akademickiego. troszczy sie o przygotowanie nauczycieli do szkół parafialnych, wytycza wskazówki dla nauczyciel wiejskich, tworzy seminaria, wydaje napisane przez Piramowicza 1787r "Powinności nauczyciela".


28. Metoda i treści nauczania oraz zadania nauczyciela w środowisku wiejskim według .Ustaw. Komisji Edukacji Narodowej i .Powinności nauczyciela. (1787) Grzegorza Piramowicza.

szerokim zakresie naukę botaniki, mineralogii, higienę, historię rozwoju sztuk i wynalazków oraz rolnictwo i ogrodnictwo.

Ważną rolę w szkole spełniać miał nauczyciel nauki moralnej i prawa. Naukę moralna wiązano z historia i geografią, by na przykładzie dziejów ludzkości nauczyciel mógł wykazać wartość moralną czynów ludzkich. W programie nauczania znalazło sie także miejsce na naukę języków nowożytnych - francuskiego i niemieckiego.

celem wychowania była szczególna troska o wychowanie obywatelskie i narodowe młodzieży, a także troska o szczęście osobiste i szczęście społeczne - w myśl hasła "aby jemu i z nim było dobrze".

Nauczyciela realizującego te cele miały cechować :

- cnota sprawiedliwości bez względu na urodzenie ucznia i stopień pokrewieństwa,

- miłość przyjacielska oraz delikatność i łagodność,

a zwłaszcza gruntowna wiedza i rozsądek,

- nauczyciel powinie codziennie po lekcjach zastanawiać sie co mu sie na zajęciech udało a nad czym musi popracować,

- wyrabianie w sobie zdolności do zjednania sobie miłości i ufności dzieci, przy równoczesnym zachowaniu własnej powagi,

Stosowanie kar cielesnych w ostateczności,

- bliska współpraca nauczyciela z domem rodzinnym uczniów,

- ważne fizyczne wychowanie młodzieży.


29. Wpływ fizjokratyzmu na działalność Komisji Edukacji Narodowej.

Fizjokratyzm

to pierwszy teoretyczny system poglądów ekonomicznych. Myśl przewodnia fizjokratyzmu sprowadza się do uznania zgodności porządku gospodarczego
z porządkiem naturalnym, wynikającym z praw natury.

Fizjokratyzm KEN

· trzeba zlikwidować pańszczyznę aby zainteresować chłopów produkcją rolną
i jej zwiększaniem (chłopi mają być oczynszowani)

· chłopa trzeba przygotować, aby wiedział w jaki sposób ma zwiększać produkcję – do tego ma go przygotować szkoła wiejska z przyrodniczo-matematycznym (głównie przyrodniczym) programem nauczania

· KEN powinna więc zająć się przede wszystkim szkołami ludowymi (wiejskimi), ich finansowaniem, dbaniem o nie

· KEN nie zrobiła tego, więc szkoły te nadal były nazywane szkołami parafialnymi i były utrzymywane przez lokalnego księdza lub dziedzica, a nauczycielami był kler (był to największy błąd KEN-teoria bez praktyki )

Biskup Ignacy Massalski (1727 - 1794), był administratorem olbrzymiej diecezji wileńskiej, związany z obozem konserwatywnym. Jako prezes komisji, włożył szczególnie wiele wysiłku w rozbudowE oświaty ludu i kształcenie elementarnych nauczycieli. Był zwolennikiem fizjokratyzmu - doktryny ekonomicznej przyjmującej za podstawe dobrobytu społeczeństwa produkcje rolną, jej wydajność zależy w dużej mierze od poziomu oświaty ludu. W swojej diecezji zachęcał dziedziców i proboszczów do zajęcia sie podniesieniem chłopskiej oświaty.


30. Oświeceniowy filantropizm Jana Bernarda Basedowa - jego realizacja w szkole

Philanthropin/Philanthropinum w Dessau i w .Dziele elementarnym dla młodzieży i jej przyjaciół. (Elementarwerk für die Jugend und ihre Freunde, Berlin-Dessau 1774) Basedowa; wpływ poglądów

Jana Jakuba Rousseau.

W Niemczech zasady wychowania naturalnego J. J. Rousseau promował
Jan Bernard Basedow (1723–1790), założyciel przeznaczonej dla dzieci szkoły filantropistów. W szkole panowała życzliwa atmosfera, dzieci były otoczone miłością. Nauka odbywała się metodą poglądową. Łączono naukę z pracą. W sierotach i podrzutkach widziano małych ludzi. Utworzona w szkole wspólnota zastępowała dzieciom rodzinę. Z inicjatywy Basedowa powstał zakład wychowawczy nowego typu, było nim filantropium założone w niemieckim mieście Dessau.

W 1774-1785 założyciel i dyrektor wzorcowej szkoły "Philantropinum" w Dessau (Niemcy), której program miał na owe czasy charakter pionierski (m.in. wprowadzenie zajęć wychowania fizycznego, nacisk na przedmioty ścisłe, języki nowożytne), a w nauczaniu stosowano metodę poglądową. Biedni zwolnieni byli z czesnego, w zamian za posługę bogatszym. autor encyklopedycznego podręcznika dla młodzieży "Elementarwerk".

31. Wpływ poglądów edukacyjnych Jana Jakuba Rousseau na poglądy i działalność pedagogiczną Jana Henryka Pestalozziego (1746-1827) w realiach politycznych i społeczno-gospodarczych Szwajcarii XVIII/XIX wieku.

Wychowanie ma być zgodne z naturą, z jej siłami rozwojowymi. Te wszystkie siły i zdolności trzeba ćwiczyć metodycznie, tzn. powoli, uważnie, systematycznie, bez luk, przez przekazywanie mu odpowiednio dobranego materiału. Nauczanie ma opierać się na metodzie poglądowości, ma być zgodne z rozwojem psychicznym dziecka.

Pojętność umysłu dziecka jest ogromna, pod warunkiem, że nauczanie przebiega zgodnie z trzema naturalnymi stadiami poznania.

Wyróżnić w nim możemy trzy stadia:

1. ostrzeganie wybranego przedmiotu (tego jednego),

2. dokładne ogarnięcie jego znamion (przy pomocy różnych zmysłów),

3. nazwanie go, określenie stosownym słowem lub pojęciem.

Pogłębiając tę ideę (opartą na teorii poznania Arystotelesa) i usiłując ją wprowadzić do dydaktyki, doszedł Pestalozzi do wyróżnienia trzech podstawowych zasad nauczania, których symbolem są: liczba, kształt, słowo, a podstawowymi czynnościami: liczenie, mierzenie, mówienie.

Tkwiące w dziecku zarodki tych zdolności trzeba rozwijać. Najbardziej kształcące wydaje się liczenie (jako nieomylne) – stąd przypisywał wielką rolę rachunkom; mierzenie – które wymaga uczenia dzieci rysunków i początków geometrii oraz mówienie, czyli słowo, które potrzebuje wprawy w poprawnym wyrażaniu się, w nazywaniu – stad potrzeba ćwiczeń w mówieniu i czytaniu; pomocny tu jest także śpiew.

Z tej koncepcji uczenia się rozwijał Pestalozzi cały program początkowego nauczania. Przestrzegał jednak przed koncentrowaniem się na kształceniu umysłu. „Najstraszliwszy podarunek, który kiedyś – pisał –jakiś wrogi geniusz dał naszej epoce, to wiadomości bez zręczności”. Wiadomości przychodzące z zewnątrz, są dla ucznia zawsze czymś obcym; łatwo mogą prowadzić do fałszu i moralnego zepsucia.

Wiedza musi wyrastać z człowieka, iść w parze z jego wprawą, z rozwojem jego organów oraz wiązać się ze wzrostem jego praktycznych zręczności i umiejętności.

W kształceniu moralnym i religijnym kładł Pestalozzi nacisk na rozwój takich uczuć jak: miłość, ufność, wdzięczność i posłuszeństwo, które rozwijają się w sercu ludzkim pod wpływem czułości macierzyńskiej. One później przekształcają się uczucia moralne i religijne. Tą drogą człowiek dochodzi do poznania i umiłowania Boga.


32. Naturalizm Jana Henryka Pestalozziego (1746-1827) - Jak uczyć i wychowywać według Jana Henryka Pestalozziego?

Plan nauki w szkole w Burgdorf obejmował:

1. Język ojczysty (niemiecki i francuski); przed przystąpieniem do czytania dzieci uczył mówić, przez rozpoznawanie i opisywanie różnych przedmiotów – widzianych w rzeczywistości, na rycinach, opowiadanie wrażeń i przeżyć, słowem ćwiczył dzieci w mówieniu, w rozwijaniu ich słownictwa i właściwym używaniu wyrazów;

nauka często polegała na chóralnych, zbiorowych, rytmicznych wypowiedziach; dzieci uczyły się śmiałości i cieszyły z łatwo widocznych postępów.

W podobny sposób, posługując się „ruchomym alfabetem”, uczył Pestalozzi nazw poszczególnych liter, sylabizowania, a potem zbiorowego czytania krótkich wyrazów. W nauce pisania wielką rolę odgrywały swobodnie wykonywane przez uczniów rysunki.

2. Rachunki, zaczynano od liczenia kamyków, listków itp. konkretnych przedmiotów oraz liczenie kresek na tabliczce.

Najchętniej rachowano ustnie; przyzwyczajano ucznia, aby zawsze wyobrażał sobie liczby jako zbiory kresek lub konkretnych przedmiotów.

Do nauki 4 działań, a zwłaszcza dzielenia i mnożenia, służył rysunek kwadratu, który dzielono na równe części i porównywano otrzymane wielkości.

3. nauka historii naturalnej i

4. nauka geografii – również odwoływały się do realiów, do posługiwania się przedmiotami, rycinami i mapami (szkicami).

Ich uzupełnieniem była gimnastyka, muzyka i rysunki.

Wielką wagę Pestalozzi przywiązywał do pracy ręcznej uczniów, do strugania, wycinania, klejenia, lepienia, uprawiania ogródka, hodowania kwiatów i roślin.

Każda lekcja trwała najwyżej godzinę. Od następnej oddzielona była krótką rekreacją.

Ostatnia lekcja opierała się na dowolnej pracy ucznia, wynikającej z jego upodobań, uzdolnień i zainteresowań.

Dyscyplina była łagodna, a kary należały do rzadkości. W nauczaniu panowała ogromna swoboda; dzieci śmiały się i hałasowały.

Dla zewnętrznego obserwatora izba szkolna przedstawiała niezbyt budujący obraz, ale wyniki nauczania były zaskakująco szybkie i wysokie.

Dzieci zadziwiały samodzielnością i gruntownością wiedzy oraz umiejętnością jej praktycznego zastosowania.


33. Pedagogika "głowy, serca i ręki" Jana Henryka Pestalozziego - znaczenie praktyczne w pracy nauczyciela - wychowawcy (animatora kultury, doradcy zawodowego, dziennikarza, polityka itp.).

Pedagogika głowy ,serca i ręki. To pedagogika w której jest mowa o tym iż nasze działania (w tym przypadku uczniów ) powinny ze sobą współgrać i łaczyć się w jedną całość . W sposób metaforyczny pedagog określa głowę , serce i ręke nadając im cechy moralne , praktyczne , duchowe jaki i edukacyjne ( np wykonanie krzesła) .W czynnościach które są wykonywane powinny odnaleść sie wszystkie czynniki tworząc daną prace naprawde przydatną . Robiąc coś poprostu powinniśmy dać całego siebie na każdym poziome własnego jestestwa czyniąc naszą prace szlachetniejszą , przydatną i oczywiście docenianą przedewszystim przez nas samych .


34. Fundamenty nauczania elementarnego: poglądowość oraz .liczba - kształt - słowo. we fragmentach książki .Jak Gertruda uczy swoje dzieci. (Wie Gertrud ihre Kinder lehrt, 1801) Jana Henryka Pestalozziego.

  1. Widizeć przedmiot, który zjawi się w ich świadomości

  2. Zaznajamiać je z kształtem każdego przedmiotu (wielkość i proporcje)

  3. Zapoznać je możliwie jak najwcześniej z całym zakresem wyrazów i nazw wszystkich poznanych przedmiotów.

1. ostrzeganie wybranego przedmiotu (tego jednego),

2. dokładne ogarnięcie jego znamion (przy pomocy różnych zmysłów),

3. nazwanie go, określenie stosownym słowem lub pojęciem.



35. Wychowanie w zgodzie z naturą według Jana Amosa Komeńskiego, Jana Jakuba Rousseau i Jana Henryka Pestalozziego - podobieństwa i różnice.

J.A. Komeński

J.J. Rousseau

J.H. Pestalozzi

  • Nauczanie wychowujące

  • Powrót do humanizmu i dydaktyki opartej na porządku naturalnym

  • Związki z Arystotelesem (przywiązanie wielkiej wagi do poznania zmysłowego)

  • Wszelkie nauczanie powinno być oparte na przykładzie, doświadczeniu, obserwacji i metodzie poglądowości

  • Wychowanie zmysłu i charakteru

  • Skuteczność działalności wychowawczo- dydaktycznej wzrasta w miarę jak nawiązuje się do „natury” dziecka i postępuje w sposób zgodny z prawami natury

  • Dziecko ma swoje prawa naturalne, które starsi muszą uszanować.

  • Wychowanie musi się zaczynać od samego urodzenia.

  • Pierwszeństwo w wychowaniu ma zdrowie i zmysły.

  • Dziecko ma prawo do swobody.

  • Wychowawca musi znać naturę dzieci.

Naturalne siły i zdolności dziecka należy rozwijać przez wspieranie jego samodzielności

  • Niewiedza, prostota i ubóstwo mogą uszczęśliwić człowieka

  • Dobro możemy znaleźć tylko w naturze

  • Naturalną etykę i religię należy oprzeć nie na rozumie, lecz na sercu

  • Dziecko należy wychowywać zgodnie z jego naturą

  • Wychowanie naturalne musi być negatywne (swobodny rozwój natury ludzkiej w dziecku) i progresywne (dostosowane do naturalnego rozwoju dziecka)

  • Podstawą wychowania jest teoria ograniczonego rozwoju

  • Dziecko powinno być pobudzane do działalności, dzięki czemu rozwija ono wiarę w swoje naturalne możliwości, także lgnie do pracy nad sobą.

  • Nauczanie powinno opierać się na oddziaływaniu wrażeń i naturalnych sił, a cały proces rozpoczyna się po wypracowaniu dokładnych pojęć

  • Połączenie nauczania z wychowaniem moralnym, które ujawnia się na początku w miłości do matki, a następnie przez budzenie szacunku w stosunku do innych

  • Wychowanie ma być zgodne z naturą i jej siłami

  • Zasada poglądowości



36. Jak nauczać i wychowywać? - Praktyczne postulaty dotyczące nauczania w .Przewodniku dla kształcenia nauczycieli [niemieckich]. (Wegweiser zur Bildung für [deutsche] Lehrer, 1835) Fryderyka Adolfa Diesterwega (1790-1866) w realiach potrzeb kształcenia nauczycieli w Królestwie Prus w 1 połowie XIX wieku; wpływ postulatów Jana Henryka Pestalozziego i Jana Amosa Komeńskiego.

37. Jak nauczać i jak przekonywać innych do swoich racji? – praktyczne rady w "Przewodniku dla kształcenia nauczycieli [niemieckich]" (1835) Fryderyka Adolfa Diesterwega (1790-1866) - ich zastosowanie dla nauczyciela - wychowawcy (animatora kultury, doradcy zawodowego,

dziennikarza, polityka itp.).


38. Cel wychowania: omów rozumienie cnoty i idei praktycznych w .Zarysie wykładów pedagogicznych. (Umriss pädagogischer Vorlesungen 1835/1841, § 1-19) Jana Fryderyka Herbarta (1776-1841).



· idea wewnętrznej wolności duchowej

· idea doskonałości

· idea życzliwości

· idea prawa

· idea słuszności (czyli zadość uczynienia)



39. Znaczenie wychowania moralnego i treści karności w .Zarysie wykładów pedagogicznych. (§ 14-19, 45-53) Jana Fryderyka Herbarta; czy Herbart był zwolennikiem kar fizycznych?


40. Stopnie formalne (jasność, kojarzenie, system i metoda) w nauczaniu wychowującym - jak powinna wyglądać lekcja według .Zarysu wykładów pedagogicznych. (§ 57-60, 66-70) Jana Fryderyka Herbarta.

Stopnie formalne:
1.Jasność= przygotowanie materiału i podanie go uczniom
2.Kojarzenie= powiązanie nowego ze starym, wcześniej przyswojonym mat.
3.Systematyzowanie= utrwalanie
4.Metodyczność= zastosowanie zdobytej wiedzy

Uczniowie Herbarta wyprowadzili teorię stopni formalnych, która na kilka dziesięcioleci w II poł. XIX w. opanowała szkolnictwo średnie i elementarne Niemiec, Austrii, Rosji i Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Jej pomysł zawarł Herbart w 4 krótkich paragrafach „Zarysu wykładów pedagogicznych”.
Przez te stadia ma przebiegać każda wyodrębniona cząstka materiału nauczania (lekcja). Każda jednostka metodyczna ma mieć swój wyraźnie określony temat (co ma ułatwić zbudzenie zainteresowania uczniów nowym materiałem, pobudzić ich masy apercepcyjne i przywołać do świadomości dotychczasową wiedzę na ten temat). Dopiero na tej podbudowie nauczyciel w sposób jasny, dokładny i zrozumiały ma podać nowy materiał.
Jasność wykładu (czyli tworzenie nowych przedstawień-wyobrażeń) wiąże się z całą serią aktów uwagi: zgłębiania i ogarniania.
Ten nowy materiał należy powiązać z wiedzą już posiadaną (starą) przez rozmowę, luźne uwagi, wyjaśnienia. W ten sposób następował proces kojarzenia nowego ze starym.
Uwaga przechodziła teraz do aktu ogarniania, w wyniku czego powstawała niejako „nowa wiedza”, która stanowić miała podstawę do stworzenia nowego systemu pojęć. Była to czynność polegająca na porządkowaniu szczegółów, ich systematyzowaniu i przechodzeniu do określania „myśli przewodnich”; od uwagi wymagała ponownego przejścia do zgłębiania. Wreszcie czwarty stopień, zwany metodą, polegał na utrwalaniu tego nowego materiału i dążeniu do nabycia wprawy w jego właściwym wykorzystaniu, co się osiąga przez różne ćwiczenia, rozwiązywanie zadań, poprawianie błędów itd. Ten etap wymagał uwagi ogarniającej.


41. Rola wielostronnego zainteresowania i poglądowości, pożądany profil kształcenia, tok syntetyczny i analityczny w nauczaniu – w .Zarysie wykładów pedagogicznych. (§ 37-40, 71-130) Jana Fryderyka

Herbarta.

  1. Siła wrażeń zmysłowych

  2. Oszczędzanie wrażliwości

  3. Unikanie szkodliwego przeciwieństwa w stosunku do już istniejących wyobrażeń

  4. Oczekiwanie na to, aż się na nowo ustali równowaga między poruszonymi wyobrażeniami


42. Czym się różni karność od dyscypliny w .Zarysie wykładów pedagogicznych. (§ 42, 44, 56-61, 136-142) Jana Fryderyka Herbarta.



43. Czym powinien się charakteryzować dobry nauczyciel-wychowawca według .Zarysu wykładów pedagogicznych. Jana Fryderyka Herbarta? - Model nauczyciela-herbartysty.


45. Narodziny psychologii (Wilhelm Wundt, 1832-1920) i jej wpływ na pedologię - na podstawie tekstu .Pedologia czyli nauka o dziecku. (1912) Anieli Szycówny (1869-1921).

Wilhelm Maximilian Wundt (1832- 1920) psycholog i filozof niemiecki, uważany za pierwszego przedstawiciela psychologii eksperymentalnej.
Wundt był założycielem pierwszego laboratorium psychologicznego na Uniwersytecie Lipskim w 1879 roku. Tę datę przyjęto umownie jako początek psychologii naukowej.
W ośrodku Wundta prowadzono badania nad procesami kojarzenia oraz apercepcją. Za najważniejszą metodę badawczą uważał introspekcję.
Uważał, że zadaniem psychologii jest wyodrębnienie elementarnych jednostek, z jakich składa się życie psychiczne i znalezienie praw dotyczących ich łączenia ich w inne, bardziej złożone akty psychiczne - np. wyobrażenia. Metodę tę nazwano asocjacjonizmem.

NOWE WYCHOWANIE
ruch pedagogiczny od pocz. XX w. rozwijający się w wielu krajach Europy i w USA (pn. progresywizm); stanowił reakcję na rygoryzm i formalizm dydaktyczny tradycyjnej szkoły, na pierwszym miejscu stawiając podmiotowość ucznia w procesie nauczania i wychowywania, przystosowanie treści, metod i form kształcenia do psychicznych cech uczniów, ich potrzeb i możliwości.

Psychologia eksperymentalna, której był przedstawicielem prowadzi do zakwestionowania słuszności dydaktyki Herbarta, wykazując ze procesy poznawcze zaleza od indywidualnosci kazdego dziecka, wiec jesli sie uwgledni nature dziecka w wychowaniu to beda wieksze efekty. Zatem podwazenie przekonania ze istnieja uniwerslane metody nauczanie ( do kazdego dziecka i przedmiotu). Co wiecej dzieki badaniom wiadomo,ze sprawnosc w jednym przedmiocie nie oznacza sprawnosci w innym (piją tu do łaciny ktora niby mialam pomagac w ogolnym ksztalceniu).

46. Cele i metody badań pedologicznych - według tekstu .Pedologia czyli nauka o dziecku. Anieli Szycówny.

  1. Badanie dzieci rozwijających się prawidłowo

  2. Porównywanie normalnego przebiegu rozwoju dziecka z jego zboczeniami

  3. Zboczenia i różnice indywidualne

  4. Określenie i wyjaśnienie wpływu różnych metod i środków wychowania i nauczania

  1. Metoda biograficzna (pisanie pamiętnika)

  2. M. statystyczna (układanie sylabusów i rozsyłanie po szkołach)

  3. M. indywidualno- porównawcza (prowadzenie dokładnych obserwacji na kilku osobach)

  4. M. eksperymentalne : m. pomiarów, m. prób czyli testów, m. eksperymentalno- introspekcyjne


47. Działacze i badacze-pedolodzy: Stanley Hall (1844-1924), Józefa Joteyko (1866-1928), Jan Władysław Dawid (1859-1914), Janusz Korczak (1878/79-1942).

1) Józef Joteyko

Pedologia- nauka o dziecku, czy alternatywa wobec tradycyjnej pedagogiki (J. Joteyko)

· Pedologia- nauka o dziecku obejmująca cały okres rozwoju człowieka od urodzenia aż do dojrzałości
Zadania pedologii:
· Badanie dzieci rozwijających się prawidłowo. Charakteryzowanie różnych faz ewolucji psychicznej. Zobrazowanie dokładnie każdego okresu życia: niemowlęctwo, wiek przedszkolny, wiek szkolny, wiek młodzieńczy.
· Badania dzieci nienormalnych, upośledzonych umysłowo i wyjątkowo uzdolnionych.
· Zboczenia indywidualne, typy umysłowości
· Różnice indywidualne zależnie od wpływów dziedziczności i otoczenia. Porównanie dzieci wiejskich i miejskich. Dzieci różnych ras i narodowości.
· Określić i wyjaśnić wpływ różnych metod i środków wychowania i nauczania, ich skuteczność i wartość rzeczywistą w stosunku do celu, który pragniemy osiągnąć z ich pomocą. Badania tej kategorii stanowią podstawę pedagogiki doświadczalnej.

Dla pedagogiki nauka o dziecku ma znaczenie podstawowe. Tylko ugruntowana znajomość dziecka wskazuje, które z celów i zadań wychowania mogą być osiągnięte w każdej fazie jego rozwoju, oraz jakie metody i sposoby działania są dla tej epoki najwłaściwsze i najskuteczniejsze. Świadomość tego to pierwszy postulat wszelkiego wychowania racjonalnego, zgodnie z naturą dziecka .
Pedologia, określając normalny przebieg rozwoju, wskazuje nam z góry czego możemy się spodziewać od dziecka w danym wieku, pomaga nakreślić racjonalny program nauczania dla danej szkoły czy klasy. Wskazuje również liczne od przyjętej przez nas normy odstępstwa, przekonywujące o różnicach indywidualnych.

Nauka o dziecku czerpie swój materiał w największym stopniu z psychologii.

Dr Józefa Joteyko (1866-1928) – wybitny psycholog i pedagog. Przez wiele lat była kierowniczką prac doświadczalnych w Belgii. Była propagatorką pedologii na arenie międzynarodowej.
W rozprawach z 1908 roku La pédologie oraz Le mouvement pédologique, nazwała pedologię „studium psychologicznym dziecka” i zaliczyła ją do „nauk stosowanych”. Zalecała również, aby pedologią zajmowali się nie tylko nauczyciele-wychowawcy,
lecz również lekarze. Efektem starań Józefy Joteyko był też międzynarodowy
kongres pedologiczny, jaki odbył się w 1911 roku.

Jeżeli badania nad dziećmi mają wejść na drogę ściśle naukową, wymagają one innego niż dotychczas przygotowania nauczycieli, bez których pomocy cel ten nie może być osiągnięty. Stąd też z przekształcaniem się pedagogiki idzie prąd ku reformie kształcenia nauczycieli, ku wprowadzeniu psychologii eksperymentalnej i studiów nad dziećmi do programu seminariów nauczycielskich i kursów pedagogicznych.

2) Stanley Hall

Hall był jednym z założycieli ruchu badania dziecka. Krajowa sieć grup naukowych, zwanych Klubami Halla, miała za zadanie szerzyć jego nauki. Ale najbardziej znany do dzisiaj jest z nadzorowania badania w 1896 pt. „Dzieci osobliwe i wyjątkowe” , które opisywało szereg dziwnych zachowań jedynaków jako trwały objaw nieprzystosowania się do otoczenia. Hall – oraz każdy początkujący psycholog – nie wiedział prawie nic na temat wiarygodnych praktyk badawczych. Dlatego jeszcze przez kolejne dziesięciolecia naukowcy i publicyści podobnie rozpowszechniali konkluzję Halla, iż jedynacy nie mogą spodziewać się, że przejdą przez życie z tymi samymi zdolnościami do przystosowania się co dzieci posiadające rodzeństwo.

Hall dowodził, że proces rozwoju dziecka podsumowuje jego wysoce rasowa koncepcja historii rozwoju ewolucyjnego człowieka. Charakteryzował dzieci będące przed okresem dojrzewania, jako dzikusy i dlatego racjonalne rozumowanie na ich temat w tym wypadku to strata czasu. Wierzył, że dzieci muszą po prostu być wychowane w bojaźni Bożej, miłości do kraju oraz rozwoju silnego ciała. Jeśli dziecko wypala pozostałości zła w swojej naturze, potrzebuje sporej dawki autorytarnej dyscypliny, wliczając w to karę cielesną. Jeżeli chodzi o nastolatków, Hall wierzył, że kieruje nimi więcej altruistycznych pobudek, w związku z tym szkoły powinny indoktrynować uczniów do bezinteresownej służby ideałom, patriotyzmu, kultury ciała, dyscypliny wojskowej, miłości do władzy, podziwu i oddania dla państwa oraz dobra innych. Hall konsekwentnie opowiadał się przeciw intelektualnym osiągnięciom na wszystkich poziomach edukacji publicznej. Otwarte dyskusje i opinie krytyczne nie były tolerowane. Uczniowie potrzebowali indoktrynacji, aby ocalić ich przed indywidualizmem, który był bardzo szkodliwy dla postępu amerykańskiej kultury.

Hall jako pierwszy odniósł określenie „burzy i naporu” (z niemieckiego Sturm und Drang) do okresu dojrzewania. Jej trzy kluczowe aspekty to: konflikt z rodzicami, wahania nastroju i ryzykowne zachowanie. Ostatnie badania prowadzą do ponownego rozważenia tego wyrażenia i jego oznaczenia. Ostatnie dowody popierają pojęcie „burzy i naporu” w jego trzech aspektach, ale tylko wtedy, gdy będą brały pod uwagę różnice indywidualne i kulturowe. Obecnie psychologowie nie akceptują pojęcia „burzy i naporu” jako uniwersalne, ale uznają je jako skrótowe odniesienie do okresu dojrzewania. Nie wszyscy nastolatkowie doświadczają okresu „burzy i naporu”, ale ten okres jest bardziej charakterystyczny dla wieku dojrzewania, niż dla innych lat w życiu człowieka.

Hall nie odnosił się też życzliwie do biednych, chorych, niepełnosprawnych bądź osób z różnicami rozwojowymi. Był stanowczym zwolennikiem selekcji rasowej oraz przymusowej sterylizacji. Wierzył że jakikolwiek szacunek lub życzliwość względem tych, których uważał za psychicznie, emocjonalnie bądź intelektualnie słabych lub „umysłowo niedorozwiniętych”, mogłyby kolidować z ruchem naturalnej selekcji, wbrew rozwojowi rasy Panów.

Hall także wymyślił techniczne słowa określające rodzaje łaskotania: knismesis – lekkie łaskotanie, które nie powoduje śmiechu, gargalesis – silniejsze wywołujące śmiech różnego typu

3) Jan Władysław Dawid

Jan Władysław Dawid (urodzony 26 czerwca 1859 w Lublinie - zmarł 9 lipca 1914) pedagog, psycholog, pionier psychologii wychowawczej i pedagogiki eksperymentalnej w Polsce.

J.W. Dawid studiował u Wundta i Ebbinhausa. Do największych jego zasług na gruncie psychologii empirycznej należy szerzenie w Polsce idei prowadzenia badań eksperymentalnych nad dziećmi, nad ich światem wyobrażeń i pojęć, ich myśleniem i inteligencją, a zarazem idei rozwijania umysłu dziecka, jego woli i umiejętności działania. Idee te upowszechniał zarówno przez prowadzenie systematycznych badań i włączanie do nich licznego grona osób współpracujących, jak i przez pisanie książek na temat tych badań i opracowywanie własnych narzędzi badawczych oraz przez tłumaczenie licznych książek z języków obcych.

Zainteresowania Dawida związane były z zagadnieniami nauczania początkowego, którego podstawy opracował w dziele Nauka o rzeczach (1892).

Przedstawiona przez niego struktura lekcji oparta jest na pięciu stopniach formalnych:

* przygotowanie apercepcji

* przedstawienie materiału konkretnego

* porównywanie i wielokrotne kojarzenie

* uogólnienie (pojęcia, definicje, prawa, reguły)

* zastosowanie

połączona jest z takimi elementami procesu psychicznego jak:

* przyjęcie podniet zewnętrznych

* przeróbka wewnętrzna podniet

* ruchowa reakcja

W swojej rozprawce O duszy nauczycielstwa (1912) Jan Władysław Dawid określa cechy idealnego nauczyciela, jego "duszę". Za najważniejszą wśród nich uważa Dawid miłość dusz ludzkich, a obok niej wymienia potrzebę doskonałości, poczucie odpowiedzialności i obowiązku, wewnętrzną prawdziwość i moralną odwagę.

W największym swoim dziele psychologicznym Inteligencja, wola i zdolność do pracy (1911) przedstawia związek pomiędzy inteligencją, wolą i zdolnością do pracy, który można by określić jako apoteozę pracy. Dawid uważał, że umieć, chcieć i móc - to trzy źródła, które zasilają życie ludzkie. "Umieć" to znaczy mieć inteligencję, "chcieć" - wolę, "móc" - zdolność do pracy.

4) Janusz Korczak

Był współtwórcą i kierownikiem Domu Sierot dla dzieci żydowskich w Warszawie (1912-1942) przy ul. Krochmalnej 92 (przeniesionego do getta na ul. Chłodną 33, a następnie na ul. Sienną 16-Śliską 9), a później także Naszego Domu (na Bielanach) - sierocińca dla dzieci polskich (1919-1936), gdzie stosował nowatorskie metody pedagogiczne.

Posiadał znakomite wyczucie psychiki dziecięcej, a jego postawa pełna szacunku i zaufania do dziecka stała się podstawą systemu pedagogicznego łączącego zasadę kierowania dziećmi z zasadą ich samodzielności. Samorząd, gazetka dziecięca, a także osobowość wychowawcy były formami pobudzającymi aktywność społeczną dzieci w tym systemie. Żądał równouprawnienia dziecka, poważnego traktowania jego spraw i przeżyć, wychowania w umiłowaniu dobra, piękna i wolności.

Swoje zasady wychowawcze Janusz Korczak wykładał w pismach pedagogicznych, z których najważniejszy jest cykl Jak kochać dziecko oraz w Instytucie Pedagogiki Specjalnej i w Wolnej Wszechnicy Polskiej.

W latach 1926-1930 redagował Mały Przegląd- eksperymentalne pismo dziecięce. Prowadził szeroką działalność popularyzatorską w obronie praw dziecka za pośrednictwem radia. Sekretarzem, a potem współpracownikiem Korczaka był Igor Newerly.

Zginął wraz ze swymi wychowankami wywieziony z getta w 1942, dobrowolnie towarzysząc im w drodze na śmierć w komorze gazowej. Miał możliwość ucieczki z getta.

48. Dlaczego i za co pedolodzy byli krytykowani przez herbartystów i psychologów?


49. Szkoła pracy Jerzego Kerschensteinera (1854-1932) - cele i treści na podstawie fragmentów książki .Pojęcie szkoły pracy. (Begriff der Arbeitsschule, 1912), nawiązanie do rozumienia wychowania (paideia)

przez Platona (zob. 1); pedagogiczne znaczenie pracy fizycznej; .szkoła pracy. a .szkoła książki.; znaczenie .szkoły pracy. w realiach społeczno-gospodarczych i politycznych Niemiec przed wybuchem I wojny

światowej.


50. Wychowanie w kolektywie według Antoniego Makarenki (1888-1939) na podst. tekstu .Wychowanie przez pracę. w kolektywie. (1938) i fragmentów .Poematu pedagogicznego. (Pedagogiczeskaja poema, 1933/35) - uwarunkowanie polityczne, społeczno-gospodarcze i kulturalne, relacje między wychowawcą i wychowankiem; znaczenie; porównanie z Georgiem Kerschensteinerem; aktualność?

Makarenko należy do grupy nielicznych prekursorów pedagogiki opiekuńczej, którzy mieli pełne przygotowanie pedagogiczne w momencie podejmowania pracy zawodowej.

Makarenko podejmował zadania wychowawcze najtrudniejsze w sensie pedagogicznym, a zarazem najważniejsze ze społecznego punktu widzenia.

Zajął się on młodzieżą, która w latach rewolucji październikowej straciła nie tylko dach nad głową, lecz także wszelkie środki do życia. Przemieszczali się masowo z miasta do miasta, często żebrali, dopuszczali innych czynów karalnych i w dodatku czuli się bezkarni.

Makarenko organizował zakłady wychowawcze, które tętniły własnym życiem i dawały młodym ludziom perspektywę powrotu do społeczeństwa. Makarenko wyszedł z założenia, ze „nowego człowieka należy tworzyć po nowemu”.

We wszystkich placówkach Makarenki poważną rolę odgrywała praca fizyczna – najpierw w gospodarstwie rolnym, potem w coraz lepiej zorganizowanych i wyposażonych warsztatach, aż w końcu w produkcji przemysłowej. Praca nie tylko zapewniała placówce całkowitą samodzielność finansową, lecz dawała wychowankom poczucie osobistego szczęścia, była obowiązkiem, honorem i świętem dla każdego członka. Po wykonaniu pracy, gdzie Makarenko dbał o wzorową organizację pracy, wykorzystanie postępu technicznego i korzystną atmosferę-przychodził również czas na zabawę.


1. Zasadnicze założenia koncepcji opiekuńczo-wychowawczej


a) wychowanie człowieka szczęśliwego: jednym z założeń i zarazem najważniejszym celem wychowania u tego pedagoga było wychowanie ludzi szczęśliwych. Często wypowiadał się na temat wychowania dzieci i młodzieży w kontekście swych prac. Uczynienie człowieka szczęśliwego było według niego ostatecznym celem wychowania i zarazem obowiązkiem każdego człowieka podstawowym źródłem szczęścia jest własna aktywność człowieka na rzecz swego rozwoju (praca nad samorealizacja), a w szczególności wobec innych. Problem szczęścia człowieka wiąże się ściśle z wychowaniem przez opiekę.


b) wychowanie przez prace: praca rozumiana przez A. Makarenko bardzo szeroko ( od czynności samoobsługowych aż po złożoną „wyspecjalizowaną” pracę produkcyjna) stanowiła fundament jako koncepcji wychowania człowieka szczęśliwego. W swoich rozważaniach o wychowaniu przez prace uważa, ze ma ona na celu:

· wychowanie przyszłego obywatela,

· zapewnienie jego dobrobytu,

· rozumienie pracy jako działalności twórczej,

· wyrobienie właściwego stosunku do innych ludzi,

· rozwój fizyczny, ale szczególnie psychiczny człowieka,

· powodzenie osobiste


Antoni Makarenko zwraca szczelną uwagę na realizacje tej formy wychowania już na gruncie rodziny. Ma to według niego duże znaczenie dla przeszłych kwalifikacji zawodowych dziecka. Wdrażać dzieci do pracy należy już podczas zabawy i z nią łączyć elementy pracy. W miarę dorastania dziecka należy ja stopniowo wyodrębniać z zabawy. Według niego podjecie pracy przez dziecko powinno wypływać z:


- potrzeb dziecka,

- zainteresowań dziecka

- prośby wychowawcy,

- nakazu wychowawcy. Do dwóch ostatnich źródeł należy się odwołać tylko wtedy zainteresowanie dziecka bądź jego potrzeba nie SA na tyle silne, aby wywołać w dziecku chęć podjęcia się zadania.


Wychowankowie Makarenki cztery godziny pracowali w fabryce i cztery godziny uczyli się. Ponieważ Makarenko nie pomijał wagi kształcenia swoich podopiecznych realizując wychowanie przez prace.


c) perspektywa jako czynnik wychowania : poczucie perspektywy, dnia jutrzejszego, i jej radości uważał za :bodziec ludzkiego życia”. Mówił o perspektywie osobistej i kolektywnej. Tę druga jednak przedkładał nad pierwszą. Według niego linie kolektywne w pewnym momencie życia powinny stać się liniami osobistymi wychowanka. Realizacja obu tych linii natepuje przez kształtowanie w wychowankach:


· bliskiej perspektywy

· średniej perspektywy

· dalekiej perspektywy.


Bliska perspektywę łączy przede wszystkim z liniami osobistymi. Realizacja bliskiej perspektywy polega głównie na zaspokojeniu potrzeb pierwotnych podopiecznych. Ma ona wymiar opiekuńczy, ale i poprzez opiekę materialna.

Średnia perspektywa dotyczy wydarzeń oddalonych w czasie i ma znaczenie tylko wtedy, gdy przygotowania do ich zaczną się dość wcześnie, np. udział w akcjach ogólno krajowych, koniec i początek roku szkolnego, wakacje.

Daleka perspektywa dotyczy dalekiej przyszłoasci zakładu, byłych jego wychowanków, a także przyszłość całego kraju, w którym żyją wychowankowie. Makarenko wyróżnił poszczególne rodzaje perspektyw, ale nigdy nie zdefiniował. Jest ona wg niego związana z antycypacja nie istniejące aktualne rzeczywistości, która może zrealizować się w bliskiej, średniej lub dalekiej przyszłości.


d) dyscyplina jako rezultat wychowania : dyscyplinę rozumiał nie jako środek lecz jako wynik, rezultat wychowania. Jest to postawa wobec potrzeb ludzi, a nie posłuszeństwo czy podporządkowanie się. Należy ja realizować poprzez wymagania, autorytet, a wszczególnosci poprzez regulamin.

Jeśli chodzi o wymagania to ich stosowanie świadczy o naszym szacunku wobec człowiek, któremu owe wymagania stawiamy.

Z problemem dyscypliny związany jest autorytet wychowawcy. O autorytecie wypowiada się głownie w aspekcie wychowania w rodzinie. Wskazuje na następujące rodzaje fałszywego autorytetu:


· autorytet przemocy- głownie ojcowie

· autorytet dystansu- rodzice zbyt zajęci by opiekować się dzieckiem i zajmuje się nim ktoś inny, np. dziadkowie, służąca

· autorytet samochwalstwa- u ludzi mówiących wyłącznie o swoich zaletach i z góry traktują ludzi

· autorytet pedantyzmu- rodzice poświęcają więcej uwagi dzieciom, jednak głownie poprzez ciągłe nakazywanie, a nie poprzez śledzenie ich rozwoju, zainteresowań

· autorytet moralizatorstwa- ciągłe pouczanie dziecka

· autorytet miłości- zbytnie okazywanie uczuć w słowach, pocałunkach, dziecko powinno robić wszystko z miłości do rodziców

· autorytet dobroci- zbytnia ustępliwość rodziców dziecka, ponad wszystko liczy się spokój rodziny

· autorytet przyjaźni- dzieci wychowują rodziców, mówią im po imieniu

· autorytet przekupstwa- przekupujemy dzieci różnościami by nas słuchały


Trzeci element dyscyplin i to najważniejszy to regulamin, który powinny cechować:


-Celowość, to znaczy sens i logika wszystkich poleceń

-obowiązkowość, obowiązuje wszystkich członków zespołu

-dokładność, która powinna być rezultatem doświadczenia całego zespołu


e) zabawa jako potrzeba i forma wychowania dziecka : kolejnym elementem wychowania jest zabawa. Ma ona pośredni związek- wdraża człowieka do tych wysiłków fizycznych i duchowych, które są niezbędne w pracy. Wyrozna on:


· pierwsza faza, to okres zabawy w domu. Charakterystyczne jest dla niej to ze dziecko bawi się samo w domu, rzadko z rówieśnikami. Trwa ona do 5-6 rok życia.

· druga faza, w której dzieci z rówieśnikami. Bardzo często odbywa się to poza kontrola rodziców. Trwa ona do 11-12 roku życia i wymaga szczególnej czujności rodziców.

· trzecia faza, w której jest dużo do wywierania pozytywnego wpływu na charakter dziecka


Zabawa jako działalność podstawowa dziecka jest zarazem bardzo ważnym elementem, na gruncie którego dokonujemy wielu czynności wychowawczych. Przede wszystkim z następujących powodów:


- Jest ona dla dziecka aktywnością podstawową, odgrywa w jego życiu niezwykłe ważna role i wypełnia wiele czasu,

- Poprzez nią i w trakcie dokonuje się autoedukacja, dziecko samo radzi sobie z problemami wyłaniającymi się w działaniu podjętym z jego własnej inicjatywy,

- Pełni funkcję diagnostyczna i terapeutyczną

- Spełnia ogromną role w rozwoju uczuć społecznych i całokształtu procesu socjalizacji dziecka.


2. Postawy opiekuna-wychowawcy


W zakładach Makarenki na jednego wychowawcę przypadały dwa lub trzy oddziały, czyli około 45 wychowanków. Makarenko uważał, że podstawowym zadaniem każdego wychowawcy jest poznanie swoich podopiecznych: „dobry wychowawca powinien bezwarunkowo prowadzić dzienniczek pracy, w którym zapisuje poszczególne obserwacje czynione nad wychowankami, wydarzenia charakteryzujące tę lub inną jednostkę, rozmowy z wychowankami, obserwacje dotyczące ich rozwoju, powinien analizować zjawiska kryzysu lub przełomu występujące u wszystkich dzieci w różnym wieku.” Według Makarenki wychowawca powinien znać:


· stosunek każdego wychowanka do zakładu, czy go ceni, czy jest mu obojętny, czy nawet wrogi

· stosunek do pracy, czy jest on nacechowany tylko dzisiejszą perspektywą bez jutra,

· stosunek do innych wychowanków, kogo lubi, z kim przyjaźni się, jaki jest jego stosunek do dowódcy oddziału,

· stosunek wychowanka do podniesienia własnych kwalifikacji, czy rozumie konieczność doskonalenia i jego korzyść,

· literaturę, którą czyta, książki gazety

· jakie wykazuje uzdolnienia i talenty, które należałoby w nim rozwijać,

· stan materialny domu rodzinnego wychowanka, jakie są zarobki wychowanka, czy pomaga rodzinie, oszczędza lub pomaga kolegom.


Te informacje wychowawca powinien zdobywać w toku wspólnej pracy z wychowankiem i udzieleniem mu jak najbardziej aktywnej pomocy.


51. Cele wychowawcze dzieci i młodzieży; socjologizm pedagogiczny; potrzeby kształcenia zawodowego nauczycieli i metody nauczania w szkołach w Niemczech hitlerowskich - na podst. fragmentów książki

(tekst X) .Wychowanie narodowo-polityczne. (National-politische Erziehung, 1932) Ernsta Kriecka (1882-1947).

Ernst Krieck - twórca pedagogiki faszystowskiej (1882-1947)

Pedagogika hitlerowska E.Kriecka

Zasady pedagogiki faszystowskiej

Cechy pedagogiki faszystowskiej

Cechy pedagogiki faszystowskiej
wg Ernsta Kriecka


Wychowanie narodowo-socjalistyczne



Socjologizm pedagogiczny, kierunek pedagogiczny ujmujący proces wychowawczy wyłącznie jako skutek oddziaływania społeczeństwa na jednostki i grupy społeczne. Skrajny socjologizm pedagogiczny zalicza pedagogikę do nauk socjologicznych, wychowanie zaś traktuje jako metodyczne uspołecznianie dzieci i młodzieży.

52. Dzieci i młodzież w filmach i kronikach filmowych niemieckich i radzieckich z lat trzydziestych i czterdziestych XX wieku – rola dzieci i młodzieży w propagandzie państw totalitarnych.


53. Rok 1968: studencka rewolta/rewolucja w Europie Zachodniej (tu: w szczególności w RFN i we Francji) - geneza, przebieg, stosunek do tradycji i przeszłości, wpływ na myślenie o wychowaniu (państwie, społeczeństwie, religii, kulturze itd.), nauki pedagogiczne, praktykę życia akademickiego; aktualność (niektórych) haseł?


54. Porównanie pedagogiki XIX i pedagogiki XX wieku: wnioski dla nas w wieku XXI, dla naszej praktyki wychowawczej.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:

więcej podobnych podstron