PE i FP

NORMY PODNOSZENIA I TRANSPORTU ŁADUNKÓW

Większość czynności wykonywanych na stanowiskach pracy można określić mianem ręczne prace transportowe. Wśród ręcznych prac transportowych można wyodrębnić tzw. ręczny transport ładunków obejmujący podnoszenie i przenoszenie przedmiotów jak również ciągnięcie i pchanie. Wykonywanie ręcznych prac transportowych zarówno w pozycji siedzącej jak i stojącej stanowi znaczne zagrożenie urazami i dolegliwościami układu mięśniowo-szkieletowego. Prace związane z podnoszeniem i przenoszeniem ciężarów są przeważnie pracami związanymi z dużym wysiłkiem dynamicznym, powodującym duże zapotrzebowanie na energię (duży wydatek energetyczny), a tym samym często stanowią istotne obciążenie układu krążenia.

W związku ze zwiększająca się liczba przypadków schorzeń układu mięśniowo-szkieletowego związanych z wykonywanie ręcznych prac transportowych powstała Dyrektywa z 29 maja 1990 roku, która określa minimalne wymagania zdrowia i bezpieczeństwa podczas ręcznego transportu ładunków w przypadku wystąpienia zagrożenia, zwłaszcza urazów kręgosłupa (90/269/EWG). Celem tej dyrektywy jest stworzenie podstaw prawnych, umożliwiających wprowadzenie środków dla ograniczenia ryzyka dolegliwości i schorzeń układu mięśniowo-szkieletowego, a zwłaszcza kręgosłupa przy wykonywaniu prac związanych z ręcznym transportem ładunków. Dyrektywa nr 90/269/EWG nie podaje wprawdzie wartości dopuszczalnych np. przenoszonej masy, jednakże określenie tych wartości jest konsekwencją analizy i oceny ryzyka, wymaganej przez tę dyrektywę, do przeprowadzenia według zalecanych kryteriów i metod. W załączniku do dyrektywy określone są czynniki, które muszą być wzięte pod uwagę podczas takiej oceny.

Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dziennik Ustaw 2000, nr 26, poz.313) pozwala na zharmonizowania uregulowań istniejących aktywność Polskim prawodawstwie z wymaganiami Unii Europejskiej stosownie do wymagań Dyrektywy 90/269/EWG.

Rozporządzenie określa obowiązki pracodawcy dotyczące zapewnienia bezpieczeństwa i higieny podczas wykonywania ręcznego transportu ładunków. Zgodnie z rozporządzeniem pracodawca zobowiązany jest oceniać ryzyko zawodowe występujące podczas przemieszczania ładunków. Rozporządzenie nakłada także na pracodawców obowiązek szkolenia pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy ze szczególnym uwzględnieniem prawidłowych sposobów ręcznego transportu ładunków.

W rozporządzeniu wprowadzono rozgraniczenie na prace stałe (wykonywane częściej niż 4 razy na godzinę) oraz prace dorywcze, wykonywane sporadycznie do 4 razy na godzinę. Wprowadzono ograniczenia dopuszczalnej masy ładunków przenoszonych przez jednego pracownika, dla pracy ciągłej do 30 kg i przy pracy dorywczej 50 kg. Przy czym niedopuszczalne jest przenoszenie ładunków o masie przekraczającej 30 kg na wysokość powyżej 4 m lub na odległość przekraczającą 25 m. W przypadku pracy zespołowej ograniczenia masy podnoszonych ładunków na jednego pracownika wynoszą odpowiednia 25 kg i 42 kg, przy czym niedopuszczalne jest zespołowe przemieszczanie przedmiotów o masie przekraczającej 500 kg. Określono także dopuszczalne siły wymagane do oburęcznego przesuwania ładunku oraz do poruszania elementów urządzeń służących do ręcznego przemieszczania przedmiotów.

Rozporządzenie określa także wymagania odnoszące się do przemieszczania ładunków za pomocą poruszanych ręcznie wózków i taczek oraz przemieszczanie ładunków przy użyciu ręcznie napędzanych dźwignic.

Przedstawione w rozporządzeniu wartości dotyczą dorosłych mężczyzn bez uwzględnienia wieku. Zasady odnoszące się do kobiet są określone przez Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 w sprawie prac wzbronionych kobietom (Dziennik Ustaw 1996 Nr 1 14 poz. 545).

Zgodnie z powyższymi aktami prawnymi w Polsce dopuszczalne jest przenoszenie przez jednego pracownika ładunków o masie do 30 kg podczas pracy ciągłej i 50 w trakcie pracy dorywczej. W przypadku kobiet wartości dopuszczalne są niższe i wynoszą dla pracy wykonywanej ciągle do 12 kg i dla pracy wykonywanej dorywczo do 20 kg.

Jednakże oprócz dopuszczalnych wartości masy istotne znaczenie ma pozycja przyjmowana podczas pracy oraz rytm pracy. Dlatego też bardzo duże znaczenie ma ocena ryzyka dla określonego stanowiska pracy z uwzględnieniem wszystkich czynników wpływających na obciążenie układu ruchu (pozycja ciała, siła zewnętrzna oraz czas trwania obciążenia). W przypadku, gdy ryzyko jest zbyt duże następstwem oceny ryzyka powinno być przeprowadzenie działań zmierzających w kierunku redukcji tego ryzyka.

Zawarte w rozporządzeniu dopuszczalne wartości mas podczas podnoszenia i przenoszenia ułatwiają zarówno pracodawcy, jak i pracownikowi przystosowanie warunków pracy do własnych możliwości siłowych przynajmniej pod względem wieku i płci przedstawia poniższa tabela.

TAB. Dopuszczalna masa podnoszonych i przenoszonych ładunków [kg]

PŁEĆ	RODZAJ PRACY	DO 16 LAT	OD 16 – 18 LAT	POWYŻEJ 18 LAT
Kobieta	STAŁA	5	8	12
	DORYWCZA^*	10	20	20
Mężczyzna	STAŁA	8	12	30
	DORYWCZA*	15	25	50

^*Do 4 powtórzeń na godzinę