DON LASSETER

Tytuł oryginału: If I Can't Have You, No One Can

Copyright © Don Lasseter 2006

Copyright © for the Polish edition by

Hachette Polska sp, z o.o., Warszawa 2011

All rights reserved

Autor

Don Lasseter

Tłumaczenie

Piotr Klinger / Roboto Translation

Redaktor prowadzący Małgorzata Dudek

Redakcja

Magdalena Rozental / Roboto Translation

Korekta

Marta Kucharska / Roboto Translation

Zdjęcie na okładce

© Alex Shahmiri / Flickr / Getty Images / Flash Press Media

Projekt okładki: Paweł Pasternak

Skład i łamanie:

Jacek Goliatowski, Piotr Piotrowski / Roboto Translation

Wydawca

Hachette Polska sp, z o.o.

ul. Postępu 6, 02-676 Warszawa

ISBN 978-83-7575-869-6

SPIS TREŚCI

Wstęp 7

„On mnie zabije” 11

„Dziewczyn się nie bije” 18

Matt 33

Sarah 40

„Nie ujdzie mi to płazem” 52

Richard Namey 65

Dlaczego zbłądziła? 74

„Nie da mi spokoju” 79

Odyseja Conwaya 90

Pięć nabojów 116

Miejsce zbrodni 122

Rewizja 138

Zmiany 146

Obława 159

Zbawienie 170

„To była jej wina” 183

Dowód odwagi 206

Zdrada 211

Anatomia procesu 220

Królowie i pionki 230

Proces - kurtyna w górę 242

„Słyszałem jej wrzask” 260

Auta, wstrząsy i zabójstwo 281

Na gorącym krześle 291

Łałka 311

„Zachował jeden dla Sary” 329

Zabójstwo w afekcie 336

Cierpienie 344

Od autora 354

O autorze 357

WSTĘP

Nie ma groźniejszego uczucia niż miłość. Odwieczne pragnienie odnalezienia drugiej połowy, które tkwi głęboko w każdym z nas, może przemienić się w drogę pełną łez i frustracji, która w rezultacie doprowadzi do tragedii. Ze świecą szukać kogoś, kto nie doświadczył gehenny wynikającej z niewierności partnera bądź nigdy nie doznał miłosnego zawodu.

Adwokat, mówiąc o mękach zdradzonego mężczyzny, stwierdził: „Każdy, kto choć raz był zakochany, zna ten ból, bezsenne noce, wypłakane oczy... to snucie się bez celu, dzień za dniem. Czasami cierpienie bywa nie do zniesienia i człowiek zaczyna myśleć o samobójstwie. »Kobieta, z którą chciałem mieć dzieci, spotyka się z kimś innym«”.

Prawie każdy ma swoją piosenkę - począwszy od repertuaru Elvisa, kończąc na utworach Ushera - której słowa odzwierciedlają jego cierpienie. Oczywiście, niektórzy poszukiwacze błogosławionego zespolenia odnajdują swoje szczęście, pozostali jednak skazani są na gorzkie rozczarowanie i ból odrzucenia.

Są też tacy, którzy kończą podróż straszną i gwałtowną śmiercią.

Śledczy z wydziału zabójstw wiedzą, że pierwszymi podejrzanymi w sprawach dotyczących morderstw kobiet są zawsze ich mężowie lub kochankowie. Statystyki FBI mówią same za siebie: spośród 14 408 zabójstw popełnionych w Stanach Zjednoczonych w 2003 roku 3 215 dokonano na kobietach; 573 z nich zginęło z rąk własnych mężów, a 464 padło ofiarą swoich partnerów - w sumie daje to aż 32 procent.

Ludzie często pytają mnie, czy odkryłem jakieś schematy zachowań bądź czynniki środowiskowe charakterystyczne dla wszystkich tych sprawców. Nie potrafię udzielić odpowiedzi. Psycholodzy i kryminolodzy łamią sobie głowę nad tą zagadką, ale jak dotąd nie udało im się precyzyjnie wyodrębnić czynników, które pomogłyby przewidywać przyszłe zbrodnie. Moim zdaniem powinni jednak przekalibrować swoje mikroskopy i bliżej przyjrzeć się uczuciu zwanemu miłością.

Często spotykałem adwokatów, którzy posługiwali się nią bądź też wykorzystywali jej brak, aby usprawiedliwić morderstwa dokonywane przez ich klientów. „Przyczyną popełnienia przez oskarżonego zbrodni - mawiają - było traumatyczne, wyzute z miłości dzieciństwo”. W celu poparcia swych hipotez powołują na świadków „ekspertów” z dziedziny psychologii, którzy zeznają, że fizyczna oraz psychiczna udręka w połączeniu z niespełnionym pragnieniem miłości wywołała socjopatyczne zachowanie oskarżonego.

W niektórych przypadkach może się to okazać prawdą. Pewien seryjny morderca opowiedział mi o tym, jak został porzucony przez swoją piękną, lecz zdeprawowaną matkę, pochodzącą z jakiegoś grajdołka w Kentucky. Bardzo dokładnie opisał swą rozpaczliwą potrzebę doświadczenia choćby najmniejszych oznak matczynej miłości. Kiedy spotkał się z nią ponownie, dostał to, czego chciał, ale w wyjątkowo dziwnej formie. Niedługo po jego trzynastych urodzinach rodzicielka wstrzyknęła mu heroinę i napastowała go seksualnie! Innemu mężczyźnie skazanemu za zabójstwo, który przez trzy lata trzymał w lodówce ciało swojej ofiary, matka zniszczyła życie swoją oziębłością. Na domiar złego, w okresie jego dojrzewania zawzięcie chroniła go przed wszystkim, co było w jakikolwiek sposób związane z seksem. Z drugiej strony jednak większość z nas zna osoby, które boleśnie przeżyły okres dojrzewania, a mimo to nie stały się przestępcami.

Sądzę, że podstawową różnicą między tymi, którzy przetrwali straszne chwile i stali się praworządnymi obywatelami, a tymi, którzy zeszli

na złą drogę, jest ich sposób myślenia o miłości. Zauważyłem, że mordercy uważają, iż nikt nigdy ich nie kochał. Tymczasem ci, którym udało się przezwyciężyć fatalne relacje rodzinne, w głębi serca czuli, że rodzicom i bliskim jednak zależy na ich szczęściu.

Wątek miłosny pojawia się też w morderstwach popełnionych z zazdrości: w napadzie gniewu wywołanego zdradą czy choćby zwykłym podejrzeniem, że ukochana może mieć kogoś na boku. Kiedy miłosny trójkąt zostaje odkryty, zdradzony mężczyzna, w niektórych przypadkach, nie potrafi zdławić ślepej furii i pragnienia zemsty. Ponieważ szał nie ma nic wspólnego z logiką, rogacze dochodzą do wniosku, że jedynym wyjściem z sytuacji jest podwójne zabójstwo - żony i jej kochanka. Wybuch niepohamowanej złości często kończy się właśnie dwiema ofiarami. To stara, dobrze znana historia: „Skoro nie mogę cię mieć, to nikt nie będzie cię miał”.

Już od pewnego czasu zamierzałem przyjrzeć się uważniej złożoności problemu zbrodni spowodowanej źle ulokowanymi uczuciami. W naszej opowieści jest wiele rozmaitych wątków. Niniejsza książka zrywa w pewien sposób ze schematami gatunku true crime: znajdują się w niej nie tylko biografie sprawcy i dwojga ofiar, ale także przygody czwartej, kluczowej postaci oraz jej niezwykła słodko-gorzka metamorfoza.

Skoro nie mogę cię mieć... opisuje życie czworga ludzi na ich drodze pełnej miłości, namiętności, zdrady, przygody i cierpienia. Moment przecięcia się ścieżek jednej kobiety i trzech mężczyzn zwiastował tragedię.

Ci, którym udało się przeżyć to gwałtowne zderzenie życia i śmierci, zmienili się na zawsze.

Don Lasseter, 2006

„ON MNIE ZABIJE”

Przewracając stronę w czystym notesie, dwudziestojednoletnia Sarah wzięła głęboki oddech, aby opanować drżenie rąk. W prawym górnym rogu kartki zapisała: 27.03.03, a potem przelała na papier swoje lęki i niepokoje. Ostrożnie nakreśliła pierwsze litery, odsłaniając stopniowo, zdanie po zdaniu, swą niezwykle trudną i pogmatwaną historię miłosną. Pisała o strachu, który towarzyszył jej o każdej porze dnia i nocy, trzymając ją w szachu, a wszystko to z powodu nieustannych gróźb pewnego mężczyzny:

Powiedział, że pod fotelem w samochodzie ma schowany pistolet. Mówił też, żebym trzymała gębę na kłódkę, bo jeśli się wygadam, a on pójdzie przeze mnie siedzieć, znajdzie mnie i zabije.

Przez kilka ostatnich dni Sarah zapełniła jedenaście stron notesu, opisując swoje lęki - bała się, że zginie z rąk człowieka, któremu poświęciła wszystko.

Pod datą 28 marca widniał wpis: Ostrzegł mnie też, żebym nie starała się uzyskać sądowego zakazu zbliżania się. Jeżeli trafi za kratki, zamorduje mnie, jak tylko wyjdzie na wolność.

Sarah pisała też o tym, jak zaczepił ją w szkole, w której uczyła się wieczorowo. Złapał ją na tyle mocno, że zostawił siniaki na ramieniu: Otworzyłam drzwi do klasy, a on je zatrzasnął. Potem chwycił mnie za szyję i zaczął dusić. Udało jej się wbiec do sali, skąd znajoma wezwała ochroniarza.

Kilka miesięcy wcześniej z jej zapisków i listów można było wyczytać coś zupełnie innego - wówczas wyrażały one żarliwą miłość i ekscytację,

a nie przeczucie nadchodzącej tragedii. Do człowieka, który później groził jej śmiercią, pisała: Kocham Cię szalenie... Rozpływam się, gdy jesteśmy razem. Kartkę udekorowała dookoła rysunkami kwiatów, a zamiast kropek stawiała uśmiechnięte buźki.

Kiedy dzieci, którymi opiekowała się w przedszkolu, leżakowały, pisała romantyczne listy do mężczyzny będącego już ojcem: Mam tu ośmioro maluchów. Skarbie, ile jeszcze chcesz mieć dzieci? Mnie marzy się dwójka albo trójka! O rany, kociaku. Tak bardzo Cię kocham. Strasznie za Tobą tęsknię i chciałabym teraz leżeć obok Ciebie...

Sarah nie była pewna, z iloma kobietami się spotykał i z iloma sypiał, zanim się poznali, wiedziała tylko, że jedna z nich wydała na świat jego dziecko.

Tymczasem ona przeżyła w swoim życiu tylko jeden poważny romans. Kilka tygodni wcześniej, przed rozpoczęciem ostatniej klasy szkoły średniej, w sierpniu 1999 roku, zakochała się w młodym mężczyźnie, który nazywał się Matt Corbett. W poprzednim semestrze kilku napalonych kolegów z klasy próbowało ją poderwać. Jej ciało, bądź co bądź, zaczynało rozkwitać; miała ciemne włosy sięgające do pasa, błyszczące brązowe oczy i uśmiech, który nigdy nie schodził jej z twarzy. Matka Sary mówiła, że „potrafiła nim rozświetlić każde pomieszczenie”.

Zamiast chłopców ze szkolnej ławki dziewczyna wybrała Matta, który uczęszczał do placówki po drugiej stronie miasta. Mierzył prawie metr osiemdziesiąt, był męski, dobrze zbudowany i silny. Imponowało to Sarze. Co więcej, był też uprzejmy i czuły. Poznali się zupełnie przypadkiem, kiedy wybrała zły numer telefonu.

Z początku była to szczeniacka miłość, która przerodziła się jednak w coś, co dramaturg Ben Jonson nazywał „duchowym połączeniem dwóch istot ludzkich”. Ich uczucie zaowocowało ogromną liczbą telefonów, odwiedzin, filmowych randek. Poszli też razem na bal z okazji ukończenia szkoły. Po otrzymaniu dyplomu w 2000 roku Matt wymienił samochód na pikapa i zakochani mogli wreszcie spędzać ze sobą więcej czasu.

Nie było wątpliwości, że to miłość.

Sarah i Matt kreślili wspólne plany na przyszłość. Pasją dziewczyny były komputery, pragnęła zająć się grafiką, jednak zdecydowała się na pracę w przedszkolu razem ze swoją matką oraz na podjęcie studiów wieczorowych. Matt z kolei zamierzał iść do pracy, a kwestię studiów postanowił na jakiś czas odłożyć.

Przyjaciele tej uroczej pary byli przekonani, że młodzi wezmą ślub. Jednak w połowie 2002 roku Sarah zaczęła się zastanawiać, czy nie jest za wcześnie, aby związać się na całe życie, zwłaszcza że nie zaznała do tej pory namiętności z innym mężczyzną. Gdzieś głęboko w środku drzemały żądze, których do tej pory zdawała się nie zauważać. Z dnia na dzień stawały się coraz silniejsze, aż w końcu trzeba je było zaspokoić. Gdy nadeszło lato, poznała mężczyznę, który - jak się wydawało - mógł ugasić jej pragnienia.

Zaczęło się, jak to zwykle bywa, od fizycznego przyciągania. Flirt, szybsze bicie serca, podniecenie. Jednak coś jeszcze urzekło młodą dziewczynę. Tajemniczy mężczyzna, starszy od niej o kilka lat, nie wykazywał się zbytnią cierpliwością ani nie darzył jej takim szacunkiem jak Matt Corbett. Był bardziej nieokrzesany, nieprzewidywalny, niemal niebezpieczny. Sarah czuła, że skrywa jakąś tajemnicę, i postanowiła ją odkryć. Ku jej zaskoczeniu wszystkie te cechy okazały się prawdziwym afrodyzjakiem. Jego humory czasem doprowadzały ją do szału, ale to nie zniechęciło dziewczyny do podjęcia próby rozwikłania jego zagadki.

Kiedy dowiedziała się, że ma dziecko z poprzednią partnerką, poczuła się zazdrosna. Zaczęła się gotować ze złości i zawzięcie walczyła ze sobą, aby z nim nie zerwać. Ostatecznie matczyny instynkt zwyciężył i Sarah coraz częściej rozmyślała nad posiadaniem dziecka. Była zdumiona, kiedy ta myśl pojawiła się w jej głowie.

Przygoda z nieznajomym zaczęła się od zauroczenia, które przekształciło się w coś dużo poważniejszego. Była to miłość, jakiej dotychczas nie zaznała: ekscytująca, namiętna i pełna zabawy. Tak jak

przejażdżka kolejką górską - najpierw osiągała szczyt podniecenia, a potem zjeżdżała z prędkością, która wysysała powietrze z jej płuc. Te nagłe załamania w jej nowym związku były wynikiem wybuchów złości z obydwu stron - dla Sary stanowiło to novum. Z Mattem nigdy do czegoś takiego nie dochodziło. Oczywiście niepokoiły ją kłótnie z kochankiem, zwłaszcza kiedy musiał się hamować, żeby jej nie uderzyć. Po tych strasznych sprzeczkach godzili się jednak i przez jakiś czas w ich życiu znów gościły życzliwość, intymność i pożądanie.

Niekiedy jednak dręczyły ją wątpliwości. Stopniowo zaczęła sobie zdawać sprawę z tego, że ten tajemniczy człowiek jest zdolny do przemocy. Po raz pierwszy w życiu przekonała się o tym, o czym dotychczas jedynie słyszała - że niektóre kobiety przyciąga niebezpieczeństwo.

Jak to się mogło stać? Dlaczego zrezygnowała ze stabilnego, długoletniego związku ze swoim chłopakiem? Co skłoniło młodą kobietę do tego, by zrezygnować ze szczęścia i rozpocząć niebezpieczną grę?

Znana terapeutka małżeńska z Los Angeles, Coserte D. Case, wysunęła następującą hipotezę:

Kobiety, które zdradzają, mają skłonność do racjonalizacji swoich zachowań. „Jestem znudzona... Skoro faceci mogą się zabawić, dlaczego ja nie mogę?... Nie poświęca mi tyle uwagi, ile bym sobie życzyła”. Możliwe też, że pani Rodriquez została wychowana w kochającej rodzinie, w której nie dochodziło do poważniejszych konfliktów i wybuchów złości. To właśnie mogło sprawić, że nie zdawała sobie sprawy z niebezpieczeństwa, jakie groziło jej ze strony tego mężczyzny, a nawet jeśli była świadoma zagrożenia, mogła po prostu chcieć się wyżyć z czystej, seksualnej ciekawości.

Próba zrozumienia motywów działania kobiety i jej zachowań przez większość mężczyzn przypomina wpatrywanie się w przestwór Pacyfiku

podczas zachodu słońca w letni wieczór. Wydaje się piękny, przyjazny i tajemniczy, ale w jego odmętach pod błyszczącą powierzchnią kryją się żądne krwi stworzenia i inne niebezpieczeństwa, które trudno sobie nawet wyobrazić.

Może Sarah odczuwała silną potrzebę, pożądanie albo wręcz żądzę przygody, a może nie. Prawdopodobnie sama nie rozumiała do końca, dlaczego wplątała się w sytuację, którą poeta Robert Browning opisał jako „fascynację na niebezpiecznej krawędzi rzeczy”.

Istnieją dowody na to, że dziewczyna weszła w intymny związek ze swoim amantem. Kiedy pierwszy raz zobaczyła go nago, musiała być urzeczona jego ogromnymi tatuażami na nogach, kilka centymetrów nad kolanami. Widziała już wcześniej napis wykonany niebieskim tuszem na wewnętrznej stronie prawej ręki kochanka - było to imię jego pięcioletniego dziecka. Na drugim ramieniu wytatuował datę swoich urodzin. Duże, zagadkowe litery na udach i dziwne geometryczne kształty z pewnością musiały wprawić ją w zdumienie. Pytania o ich sens mężczyzna zbywał milczeniem. Nie chciała wierzyć, że są to gangsterskie symbole, ale nie przychodziło jej do głowy żadne inne wyjaśnienie.

Pozostałe części jego ciała zapewne silnie rozbudzały Sarę, której libido wznosiło się przy nim na nieznane dotąd poziomy. Łóżkowe igraszki odsłoniły przed nią zupełnie nowe rejony seksualności i wyzwoliły w niej demona, którego wcześniej nie znała. Pozbyła się wszelkich zahamowań. Kiedy chciał ją fotografować nago, zgadzała się bez wahania.

Seksualne zabawy często mają swoje konsekwencje. Na początku września Sarah dowiedziała się, że jest w ciąży. Była pewna, że ojcem jest jej nowy kochanek, a ponieważ uważała, że nie jest jeszcze gotowa na macierzyństwo, skłaniała się ku aborcji.

Wszystkie związki przechodzą różne fazy; ten nie był wyjątkiem. W czwartym miesiącu znajomości Sarah zaczęła odbierać pewne niepokojące sygnały, które dostrzegała już wcześniej, ale wówczas wolała je ignorować.

Na początku zaborczość mężczyzny wydawała się jej romantyczna. Stopniowo jednak ta cecha zaczęła drażnić Sarę. Próbowała sobie tłumaczyć, iż jego uwielbienie powodowało to, że wymagał od niej zupełnego oddania - mimo to gotowała się z wściekłości.

Sarah wykazywała skłonności do obwiniania się za nieporozumienia, jakie między nimi wynikały. Pisała do niego: Naprawdę Cię kocham. Jesteś moim szczęściem. To moja wina, że się wściekam. Nie chodzi o Ciebie, tylko o mnie... Wkurzam się sama na siebie, a potem wyładowuję to na Tobie. Przepraszam.

Coraz trudniej było jednak udawać Sarze, że niektóre aspekty jego zachowania nie budzą w jej niepokoju. Usprawiedliwiała całą sytuację, twierdząc, że liczy się wyłącznie ich przyszłość. Próbowała zmienić jego nastawienie, rozważała nawet kwestię zamieszkania z ukochanym. Wyobrażała sobie te wszystkie miejsca, w których mogliby uwić swoje gniazdko. W jednym z miłosnych listów napisała: Kotku, przeprowadzisz się ze mną, jeżeli wyjadę do Teksasu albo Waszyngtonu? Mam taką nadzieję....

Jesienną porą, kiedy w południowej Kalifornii słońce przygasało w mgliste popołudnia, dowiedziała się o nim czegoś jeszcze, czegoś znacznie bardziej niepokojącego: jej kochanek był wcześniej aresztowany i otrzymał nadzór kuratorski za pobicie kobiety. Na domiar złego regularnie zażywał narkotyki, a nie, jak wcześniej sądziła, od czasu do czasu dla rozrywki. Kiedy przyłapała go na tym po raz pierwszy, nie zdziwiła się zbytnio. Postanowiła nawet wraz z nim poeksperymentować. Jednak zakazany owoc szybko przestał podniecać, kiedy otrzeźwiała i zrozumiała, że jej kochanek jest silnie uzależniony. Ta świadomość rozwiała wszelkie złudzenia.

W jej głowie pojawiła się myśl, że wszystko jest gigantyczną pomyłką. Nigdy nie powinna była zadawać się z tym gościem. Po kilku miesiącach ukrywania zdrady przed swoją prawdziwą miłością zaczęła się zastanawiać, czy Mart Corbett jej wybaczy.

Często zdarza się, że mężczyźni stawiają swoją kobietę tak wysoko na piedestale, że prędzej czy później musi z niego spaść. Mają oni później kłopot z akceptacją faktu, że ich anioł ma ludzkie słabości. Być może skrywała pewne seksualne żądze albo też pragnęła wyzbyć się przestarzałego wizerunku czystości i niewinności. Poszukiwania cielesnych doznań były niegdyś przywilejem wyłącznie mężczyzn. Dziś kobiety wywalczyły sobie możliwość doznawania zakazanych przyjemności.

Do Matta Corbetta stopniowo docierało, że Sarah spotyka się z kimś innym. Początkowo był zdezorientowany, ale ostatecznie zdławił swoje podejrzenia. Jego ukochana nigdy nie mogłaby zrobić czegoś tak perfidnego! Spędzał z nią przecież pięć wieczorów w tygodniu, jak więc miałaby znaleźć czas na potajemne schadzki. Zapytał ją wprost, co się dzieje, ale ona udzielała mu wymijających odpowiedzi. Kilka kłótni rozjątrzyło tylko wzajemne urazy. Zamiast emocjonalnie odreagować, Matt próbował dokonać analizy swojego kłopotliwego położenia. Może Sarah potrzebuje nieco luzu? Pewnie tylko się „zadurzyła” - tego słowa używał na określenie relacji swojej dziewczyny z tym drugim mężczyzną. „Tak, to tylko zadurzenie”. Próbował usprawiedliwiać Sarę, że powoduje nią wyłącznie ciekawość, co jest całkowicie normalne u młodych kobiet. „Pewnie wszystkie muszą przejść ten etap w swoim życiu, a potem wyciągnąć wnioski z własnych błędów. Najlepiej się zamknąć i przeczekać, aż jej przejdzie”. Mimo to trudno było mu robić dobrą minę do złej gry i nie dać po sobie poznać, że cierpi.

Sarah była coraz bardziej niezadowolona z tego, jak traktuje ją kochanek, i zaczęło do niej docierać, jak strasznie szaleje za Mattem. Doszła do wniosku, że chce kontynuować swój idylliczny związek. Na drodze stanął jednak poważny problem. Strach paraliżował każdą komórkę jej ciała. Obawiała się, że jeśli rzuci kochanka, on ją zabije.

„DZIEWCZYN SIĘ NIE BIJE”

Większość młodych mężczyzn, którzy tracą kontrolę nad swoim życiem, pochodzi z ubogich, patologicznych rodzin lub doświadczyło w dzieciństwie przemocy ze strony najbliższych i rówieśników. Zdarzają się jednak i tacy, którym nigdy niczego nie brakowało, a jedynym powodem do buntu może być dla nich władza rodzicielska. Każdy rodzic wie, że niełatwo jest uczyć dzieci życia oraz wymierzać im odpowiednie kary za przewinienia. Określenia „trudna miłość” używa się w odniesieniu do swoistej dyscypliny w wychowaniu, którą czasem interpretuje się jako nieuzasadnioną przemoc bądź brak uczuć. Rozsądni rodzice mogą jedynie żywić nadzieję, że ich wysiłek włożony w wychowanie potomstwa nie pójdzie na marne i pociechy staną się w końcu odpowiedzialnymi obywatelami, potrafiącymi okazać wdzięczność za udzielone im lekcje, a nie socjopatami, którzy wybiorą drogę zbrodni.

W małym miasteczku Agawam na zachodzie Massachusetts, tuż przy południowej granicy stanu, nad rzeką Connecticut, w wielodzietnej rodzinie irlandzkich imigrantów przyszedł na świat Dennis John Conway. Stało się to 9 lutego 1959 roku. Był szóstym dzieckiem Mary i Donalda Conwayów, którzy w trudzie i znoju próbowali wiązać koniec z końcem. W ciągu ośmiu lat od narodzin Dennisa pojawiła się jeszcze piątka niemowlaków, czyli w sumie pani Conway wydała na świat jedenaścioro potomstwa.

Wspomnienia z wczesnego dzieciństwa dla większości ludzi są jak małe rozmazane fotografie. Niewiele osób pamięta cokolwiek z okresu,

gdy miało trzy czy cztery lata. Pierwsze wspomnienia Dennisa Conwaya mają związek ze strasznymi listopadowymi wydarzeniami roku 1963, kiedy to zginął w zamachu prezydent John F. Kennedy. Mimo że mały Conway miał wówczas zaledwie cztery latka, pamięta, jak cała rodzina zalała się łzami. Irlandzcy katolicy z Massachusetts wielbili Kennedych, dlatego śmierć głowy państwa była dla nich o wiele tragiczniej sza niż dla reszty narodu. W katolickiej szkole, do której uczęszczał Dennis, zakonnice darzyły rodzinę prezydencką wyjątkowym szacunkiem, więc ta ogólna rozpacz odcisnęła niezatarte piętno na psychice chłopca.

Oczywiście, dla kilkuletniego dziecka całe to wydarzenie było tylko tajemniczym zlepkiem obrazów. Śmierć stanowiła wtedy dla Dennisa czystą abstrakcję i nie budziła w nim żadnych emocji. Później opowiadał, że w życiu niewiele zgonów wywarło na nim jakiekolwiek wrażenie. Niektóre wywoływały melancholię - jak zabójstwo Johna Lennona w grudniu 1980 roku. Śmierć Kennedy'ego najmocniej odczuła jego matka, Mary. Mężczyzna wspominał, że była zrozpaczona. Nastroje, osobowość i zachowanie pani Conway negatywnie wpływały na całe dorosłe życie jej syna.

W oczach Dennisa matka była ulepiona z tej samej gliny co Jacqueline Kennedy - żona prezydenta. Mary, podobnie jak pierwsza dama, była kobietą dostojną, inteligentną, wrażliwą na sztukę i przywiązującą szczególną uwagę do edukacji. Jej gesty i sposób poruszania się również przypominał Jacqueline. Może to właśnie sprawiło, że Dennis nie potrafił zrozumieć, dlaczego jego relacja z matką od samego początku była trudna i bolesna.

Rodzice Dennisa mieli obsesję na punkcie edukacji, więc chłopak dość wcześnie rozpoczął naukę. Poszedł do szkoły, gdy miał zaledwie cztery lata - najprawdopodobniej dlatego, że pani Conway była urobiona po łokcie przy licznym potomstwie. Dennis doskonale wyczuwał, że ojciec traktuje go zupełnie inaczej niż matka: „Byłem ulubieńcem staruszka, natomiast często wydawało mi się, że dla matka widzi we mnie czarną owcę, zakałę rodziny”.

Nie dość, że chłopak znalazł się w jedenastoosobowej grupie dzieciaków, to jeszcze musiał zmagać się z dwiema starszymi siostrami i trzema młodszymi. „Dziewczyny szybciej dojrzewają, więc kiedy byłem gówniarzem, siostry często mnie lały, a prawie wszystkie miały słuszną budowę ciała. Kiedy urosłem na tyle, by im się postawić, usłyszałem, że dziewczyn się nie bije. Moi starsi bracia kopali mnie w tyłek za to, że łamię tę zasadę”.

Ta nie najlepsza w rodzinnej hierarchii pozycja była dla niego źródłem ciągłego niepokoju w szalonych czasach dzieciństwa. Coraz częściej na własnej skórze przekonywał się o tym, że to właśnie jego matka upatrzyła sobie jako obiekt do wyładowywania swoich frustracji. Te chore relacje doprowadziły w końcu do tego, że zaczął się buntować i poprzysiągł sobie opuścić rodzinny dom tak szybko, jak to tylko możliwe.

Praca zajmowała pierwsze miejsce w systemie wartości Mary Conway, więc wszystkie dzieci musiały pomagać w domu i ogródku od najmłodszych lat. Marnotrawienie czasu było nie do pomyślenia. Wszyscy mieli przydzielone obowiązki, a matka sprawdzała dokładnie, czy je wypełniali. Czasami, kiedy Dennis nie spełniał jej oczekiwań, próbował wymigać się od kary i ukryć się przed rodzicami, ale rzadko mu się to udawało. „Wyolbrzymiałem w swojej wyobraźni ich reakcje na moje przewinienia. Próbowałem maskować je kłamstwami i fortelami, ale to wkurzało ich jeszcze bardziej niż nieposłuszeństwo”.

Pani Conway przyjmowała tylko dwa usprawiedliwienia, które mogły zwolnić z domowych obowiązków. Najlepszym z nich była praca poza domem, ale potrafiła też być wyrozumiała, gdy chodziło o sport. Dennis bardzo szybko zainteresował się i jednym, i drugim.

Sport nie tylko pozwolił chłopcu rozwinąć się fizycznie, ale też przyniósł upragnione wyzwolenie. Lubił bejsbol i piłkę nożną, ale najbardziej urzekł go hokej. Zimą w Massachusetts lodowiska były na każdym kroku, a Dennis po raz pierwszy założył łyżwy, jak tylko nauczył się chodzić.

W wieku dziesięciu lat grał już na pozycji bramkarza w drużynie hokejowej osiemnastolatków. Ubrani w czerwone stroje uczniowie zwyciężyli w mistrzostwach dywizji w 1971 roku i ustawili się do pamiątkowej fotografii.

Mark Faucette - hokeista i kolega Dennisa ze szkoły średniej - kontynuował swoją karierę i przez kilkanaście lat był sędzią NHL z numerem 11 na koszulce.

Młodzi sportowcy często nawiązują długoletnie przyjaźnie z kolegami z drużyny. Tak też było w przypadku Dennisa, który utrzymywał kontakt z kilkoma hokeistami. Dwóch z nich czekał jednak przedwczesny koniec. Jeden skrócił sobie życie przez alkoholizm. Drugi, Jimmy Simmons, patykowaty dzieciak o jasnych włosach i reputacji miłego chłopca z sąsiedztwa, w rok po zrobieniu pamiątkowego zdjęcia, jadąc rowerem w centrum Agawam, wpadł pod samochód. „Po raz pierwszy zmarł ktoś, kogo znałem”. Nie było to jego ostatnie spotkanie ze śmiercią.

Zainteresowanie Dennisa sportem popierała osoba, od której w najmniejszym stopniu nie spodziewał się pomocy: jego matka. Był zaskoczony, kiedy okazała zrozumienie dla osobistego dramatu, z którym musiał się zmierzyć. Chłopak marzył o pozycji miotacza w drużynie bejsbolowej, ale trener Paisano przydzielił go do trzeciej bazy. Dla żądnego sukcesów Dennisa stanowiło to bolesne upokorzenie. Sport był jego sekretnym światem, ucieczką od domowych napięć. Raz na jakiś czas ojciec przychodził na mecz, by zobaczyć, jak sobie radzi syn, ale przeważnie działalność sportowa nie łączyła się w żaden sposób z życiem rodzinnym. Dlatego też był zdumiony, kiedy matka wykazała swoje zainteresowanie.

Gdy Mary Conway usłyszała narzekania Dennisa, poszła z synem na kolejny mecz. Ciągnęła go za rękę i zaprowadziła na boisko, gdzie stanęła oko w oko z trenerem i zażądała:

- Panie Paisano, proszę pozwolić mu rzucać! To dla niego ważne. Dlaczego mu pan zabrania?

Trener skapitulował i zgodził się, by chłopak rzucał w następnym spotkaniu. Dennis wspominał to ze śmiechem: „Pozwolił mi rzucać, ale poszło mi fatalnie! Zrozumiałem, że muszę się jeszcze sporo nauczyć. Nie chciałem już tego robić. Wróciłem na trzecią bazę i byłem zadowolony. Pan Paisano powiedział: »Dobra, ale nie chcę już mieć do czynienia z twoją matką«”.

W rodzinnym Bayshore na Long Island Donald P. Conway, beczkowaty, przysadzisty mężczyzna o chudych nogach i ciemnych kręconych włosach, w wieku siedemnastu lat wstąpił do marynarki wojennej i wziął udział w drugiej wojnie światowej. Dzięki specjalnemu programowi kształcenia udało mu się potem dostać na Uniwersytet Harvarda. Dennis przeglądał kiedyś księgę pamiątkową i dowiedział się z niej, że ojciec chodził na studia razem z aktorem Jackiem Lemmonem i Robertem F. Kennedym, którzy zakończyli naukę w 1948 roku.

W cywilu Conway poznał i poślubił Mary E. Morgan - inteligentną młodą mieszkankę Bostonu. Udało jej się zdobyć stopień licencjata w brytyjskim college'u dla kobiet w Chicopee w stanie Massachusetts. Małżeństwo to - aspirującej do klasy średniej Irlandki z marynarzykiem - można więc uznać za mezalians.

Mary urodziła pierwsze ze swoich jedenaściorga dzieci - Morgana Patricka - w 1951 roku. Aby utrzymać rodzinę, Conway kilkakrotnie próbował otworzyć jakiś interes, ale w końcu zdecydował się podjąć wieczorowe kursy prawnicze. Po tym jak rozpoczął pracę w zawodzie, przez kilka lat ledwo wiązał koniec z końcem.

Pełen energii wiedział doskonale, że musi zdjąć część ciężaru, jakim jest wychowywanie dzieci, z barków swojej żony. Blisko tuzin maluchów - takiego brzemienia nikt nie jest w stanie udźwignąć w pojedynkę. Aby jej pomóc, w każdą niedzielę zabierał stadko do lasów Berkshires. Latem ruszali na leśne spacery albo długie wycieczki rowerowe. Zimą uczył dzieciaki jeździć na nartach, na łyżwach po zamarzniętych stawach, pokazał im też, jak się poruszać z rakietami na nogach. Miał jakieś pięćdziesiąt lat, kiedy Dennis znalazł ogłoszenie w gazecie w sekcji

sportowej, że jedno z krytych lodowisk zamierza zorganizować rozgrywki ligi dla dorosłych. Udało mu się przekonać ojca, by po dwudziestu latach wrócił na boisko. Donald Conway opuścił je dopiero jako siedemdziesięciosiedmioletni staruszek.

Podczas pierwszego meczu został uderzony w głowę krążkiem, blisko oka, który zostawił głęboką ranę wymagającą zszywania. Dennis wspominał: „Miałem dopiero trzynaście lat i już trafił przeze mnie do szpitala. Ojca jednak rozpierała duma. Obnosił się z blizną, jakby to był order za odwagę”.

Mary Conway twierdziła, że mąż ma ważniejsze rzeczy na głowie niż uganianie się za krążkiem. Wzięła Dennisa na bok i powiedziała:

- Znowu zniknął na kilka tygodni grać w hokeja!

Dopiero później uznała, że sport ma na niego zbawienny wpływ, ponieważ „trzyma go przy życiu”, zważywszy na to, że od czterdziestu pięciu lat palił jak smok pall maile bez filtra.

Miłość Donalda do hokeja była tak silna, że wybrał się w daleką podróż do Kalifornii, aby wziąć udział w wyjątkowym wydarzeniu. Charles Schulz, słynny twórca Fistaszków ¹ i entuzjasta hokeja, sponsorował coroczny turniej dla seniorów na lodowisku w Santa Rosa. Conway zagrał w drużynie o nazwie „Ograniczenie prędkości” z kilkoma ze swoich przyjaciół ze Springfield. Dennis raz się z nim wybrał, pozwolono mu nawet sędziować w jednym meczu.

¹ Kultowy czterokadrowy komiks, który ukazywał się w gazetach od 1950 roku aż do śmierci jego twórcy w roku 2000. (Wszystkie przypisy pochodzą od tłumacza).

Nałogowe palenie Donalda martwiło jednak kolegów z drużyny, którzy weszli z nim w zakład:

- Conway, jeśli wygramy turniej, rzucisz palenie.

Dennis wspomina to ze śmiechem: „Oto człowiek bez wad. Nigdy nie uprawiał hazardu, który uważał za głupotę. Nie pił. Tylko palił jak smok. Wygrali. Koledzy z drużyny zniszczyli mu papierosy i posypali głowę tytoniem. Nigdy więcej nie tknął nikotyny. Miał bardzo silną wolę.

Rzucenie nałogu sprawiło jednak, że stał się nie do wytrzymania”.

Jeśli pan Conway był liberalnym, beztroskim ojcem, jego żona, Mary, stała na straży moralności i dyscypliny. Przy stu siedemdziesięciu centymetrach wzrostu górowała nad swoimi dziećmi. Podobnie jak mąż, była brunetką, co później zastanawiało Dennisa: „Jedenaścioro dzieci i wszystkie o jasnych włosach”. Mimo tylu ciąż Mary jakimś cudem zachowała szczupłą sylwetkę. Niezależnie od zastrzeżeń do jej metod wychowawczych Dennis mówił, że była to kobieta z klasą. „Myślę, że denerwowało ją nieokrzesanie taty, ale nigdy nie słyszałem, by któreś z nich przeklinało. Nigdy. Raz na jakiś czas ojciec spotykał się z wujem i wtedy go naśladował, mówiąc »kurde«, ale to właściwie wszystko”.

Dennis nie przypomina sobie, by ojciec kiedykolwiek go uderzył. „Kilka razy wypróbował to na moich starszych braciach, ale przestał, bo zrozumiał, że to nie działa”. Jego żona jednak trzymała pod ręką swoje osobiste narzędzie do wymierzania kary. Kiedy uznała, że któreś z dzieci - przeważnie był to Dennis - zasłużyło na lanie, otwierała różowy chlebak, w którym leżała zielona szczotka do włosów. Dawno już powypadały z niej wszystkie zęby, więc chłopak nazywał ją „szczerbatym drapieżcą”. Budziła ona postrach wśród najmłodszych dzieci. Co gorsza, Mary czasem kazała jednemu z rodzeństwa pomóc jej przy wymierzaniu kary. „Wciąż to widzę” - mówił Dennis. „Wybierała jedno z nas, żeby trzymało drugie za nogi, kiedy ona lała go po tyłku tą szczotką. Pamiętam, jak musiałem trzymać małego Andy'ego. Po wszystkim uciekł z płaczem na czworakach po schodach. Pobiegłem za nim, żeby go przeprosić. Miał sześć lat, ja dwanaście. Wbiegł na górę, a ja stałem na dole i mówiłem: »Nie chciałem, Andy. To ona mnie zmusiła«. A on spojrzał na mnie i krzyknął: »Tak, ale ci się podobało!«. Wzruszyłem tylko ramionami i przyznałem mu rację”.

Oczywiście Dennis wcale nie mówił tego poważnie, ale stanowiło to swego rodzaju ulgę, kiedy karę otrzymywał kto inny. „Dzisiaj pewnie można by nazwać jej zieloną szczotkę „bronią dupowego zniszczenia”.

Lanie to bolesne przeżycie, ale na pewno nie aż tak jak słowa Mary Conway. Dennis zdawał sobie sprawę z tego, że znajduje się na samym końcu listy osób, które matka darzy uczuciem. „Często zastanawiałem się, czy nie jestem adoptowany. Płakałem po cichu i próbowałem zrozumieć, jak może mnie tak traktować, bo było jasne, kogo faworyzuje, a kogo nie. To podłe z jej strony, ale potrafiła spojrzeć mi w oczy i powiedzieć: »Wiesz, że kocham was wszystkich, ale za niektórymi z was po prostu nie przepadam«”.

Napięcie w relacjach z matką rosło, więc Dennis poszukiwał kolejnych powodów do wychodzenia z domu. Ponieważ uczestnictwo w życiu lokalnej społeczności również było respektowane przez państwa Conway, chłopak postanowił zostać ministrantem i skautem. Przede wszystkim jednak podejmował się różnych prac dorywczych.

Od trzynastego roku życia znajdował zatrudnienie gdzie się da. Chciał zarabiać własne pieniądze, ale nade wszystko uciec od chaosu domowego życia z mrowiem rodzeństwa i surowymi zasadami matki. „W sobotnie poranki »mamusia« - wszyscy tak się do niej zwracaliśmy - wpadała do mojego pokoju na inspekcję”. Otwierała szuflady, aby sprawdzić, czy ubrania są złożone w kostkę. Jeśli nie, wyciągała je, rzucała na podłogę i kazała składać od nowa. Wyznaczała też zadania do wykonania. Trzeba było zdjąć i umyć okiennice, a ogródek zagrabić i wypielić. Matka zmieniła się w nadgorliwego kaprala.

Sytuacja stała się jeszcze bardziej dokuczliwa, kiedy wyprowadzili się starsi bracia Dennisa. W podziale obowiązków według Mary Conway dziewczyny pracowały w domu, a chłopcy na zewnątrz. Dlatego też Dennisowi przypadły w udziale czynności związane z ogrodem, które do tej pory wykonywało jego starsze rodzeństwo. Chwasty trzeba było wyrywać z korzeniami, żadnego ubijania motyką. Jeśli próbował w ten sposób oszukiwać, a podczas kontroli matka zauważyła jakąś zieleń między bryłkami gleby, dostawał porządne lanie. Jesienią każdego dnia należało grabić liście. Dennis zaproponował kiedyś coś, co wydawało mu się

logiczną alternatywą dla ciągłego sprzątania, ale matka z miejsca odrzuciła jego pomysł. Wściekła się i krzyknęła: „Nie, młody człowieku, nie możemy czekać, aż wszystkie liście spadną z drzew!”. Kiedy przyszła zima, Dennis musiał odśnieżać chodnik i podjazd. Czuł się jak chłopiec na posyłki.

Obowiązki domowe przypominały niewolnictwo. Dużo czasu zajęło mu, zanim pojął, że nie to było intencją matki i ojca. Jako młody chłopak nie potrafił zrozumieć, że rodzice chcą go nauczyć etosu pracy. Matka z pełną premedytacją wpajała mu do głowy system wartości, który pozwoliłby mu przetrwać w dorosłym życiu.

Kiedy jednak mieszkał z nią pod jednym dachem, sądził, że zachowuje się jak dyktator. Mary była przekonana, że marnotrawienie czasu jest grzechem, a oglądanie telewizji - najcięższym z możliwych. Czasami tylko pozwalała dzieciom zerknąć w ekran, ale sama wybierała programy i pilnowała przy okazji, aby w tym czasie zająć im czymś ręce. Zniesmaczonym głosem mówiła:

- Jeśli macie zamiar siedzieć i gapić się w to pudło dla idiotów, zróbcie przy okazji coś pożytecznego.

W pokoju pojawiał się wówczas kosz ze świeżo upranymi skarpetkami. Ich oczy wędrowały więc między ekranem a rzeczami, które należało posegregować i złożyć.

Dennisa denerwowała inna sprawa związana z telewizorem. Gdy już zdarzyła się okazja, że dzieci mogły usiąść przed odbiornikiem, starsze rodzeństwo narzucało swoje preferencje odnośnie do wyboru kanałów. To oni pilnowali obrotowego przełącznika czarno-białego ekranu w czasach, kiedy jeszcze nikomu nie śnił się zdalny pilot. Joseph, na przykład, uwielbiał Bonanzę i Star Treka. Dennis nie przepadał za żadnym z tych seriali, ale mógł je ścierpieć. Rodzice jednak zawsze wybierali program Lawrence'a Welka ² albo Upstairs, Downstairs ³. Dla niego rzeczywiście była to strata czasu. Jedyne chwile, kiedy rodzina w zgodzie oglądała telewizję, zdarzały się co roku podczas emisji Czarnoksiężnika z Krainy

Oz. Wszyscy siadali ze wzrokiem utkwionym w dwunastocalowy ekran i nie odrywali go, dopóki Dorotka z pieskiem Toto nie wrócili do Kansas.

² Amerykański program muzyczny.

³ Brytyjski serial z lat 1971-1975.

Dennis i młodsze dzieci, rozczarowani telewizją, woleli gry planszowe, takie jak monopoly, chińczyk czy scrabble. Lubili też karty. Jednak najwięcej wolnego czasu poświęcali na czytanie.

Książki były ważnym elementem w życiu Conwayów. „Byliśmy rodziną - mówił Dennis - która kochała słowo pisane. Czytanie stanowiło ćwiczenie tego narządu między uszami. Tak mnie wychowano - telewizja była dla matki »pudłem dla idiotów«. Tata był podobnego zdania. Literatura zabiera cię w niezwykłą podróż do krainy wyobraźni, poszerza słownictwo i uczy językowej poprawności”.

Aby zachęcić dzieci do czytania, Conway zabierał swoją trzódkę do biblioteki przynajmniej raz w tygodniu. „Musieliśmy pisać streszczenia książek w zamian za prezenty. Ojciec urządzał dla nas konkursy. Czytał nieustannie. Rodzice nauczyli nas miłości do książek”. Świadczy o tym również gruby na trzydzieści centymetrów, umieszczony na stojaku słownik, do którego zaglądano, ilekroć pojawiało się jakieś nieznane słowo. Przyświecała im zasada: „Nie pytaj, sprawdź”.

Jeden temat - czy to w literaturze, czy też w rozmowie - był absolutnie zakazany w domu Conwayów - seks. Z irlandzkim błyskiem w oku i uśmiechem na ustach Dennis opisał sposób, w jaki radził z tym sobie jeden z braci : „Nasza matka nigdy nie rozmawiała o tych rzeczach. Bawiło to strasznie mojego brata, Dona, który tylko szukał okazji, aby ją sprowokować. Mama lubiła wpadać znienacka i przeszukiwać pokoje. Don zostawiał więc otwarte czasopisma z panienkami w miejscach, w których nie mogła ich przeoczyć. Wiedział, że je zauważy, ale nie wspomni o tym ani słowem. To była gra, która miała sprawdzić, ile jest w stanie znieść, zanim wreszcie coś powie. Nigdy tego nie skomentowała”.

Kiedy wiosna stopiła skute lodem stawy i jeziora, Dennis szukał schronienia przed życiem rodzinnym w bejsbolu. Ciężko pracował na to, aby wywalczyć sobie miejsce w szkolnej drużynie na trzeciej bazie. Był pewien, że jest na tyle uzdolniony, aby grać. Jako nowy dzieciak przeniesiony ze szkoły katolickiej, musiał jednak stawić czoła pewnym niedogodnościom.

Jego ojciec pracował całymi dniami, nie mógł więc przychodzić na mecze ani tym bardziej na testy sprawnościowe. Ojcem rywala Dennisa do gry na trzeciej bazie był miejscowy polityk, który dbał o swoją popularność, bratał się z trenerami, kibicował drużynom, poszerzając w ten sposób swoje wpływy. Jego syn otrzymał miejsce w drużynie. Dennis poznał siłę politycznych koneksji. Było to jedno z wielu gorzkich doświadczeń mających wpływ na kształtowanie się charakteru chłopca.

Cechą, którą wszystkie dzieci Conwayów odziedziczyły po rodzicach była ponadprzeciętna inteligencja. Ta niezwykle utalentowana rodzina została obdarzona wyjątkową bystrością umysłu. „Kujony” - mówił Dennis. Według niego wszyscy oni mieli wysoki iloraz inteligencji, ale to Don był prawdziwym geniuszem. W wieku szesnastu lat wygrał mistrzostwa szachowe i znalazł się wśród dwudziestu pięciu najlepszych szachistów w kraju w swojej grupie wiekowej. Jego konikiem okazała się logika i retoryka, ale przy stoliku pokerowym kasował wszystkich. Trochę czasu zajęło mu jednak podjęcie decyzji, w jaki sposób powinien wykorzystać swoją inteligencję. Kiedy w niemiłej atmosferze wyniósł się z domu, przez osiem lat jeździł taksówką, zanim zdecydował się wstąpić do szkoły prawniczej, dzięki czemu rozpoczął błyskotliwą karierę.

W tej rodzinie geniuszów Dennis uważał się za średnio rozgarniętego. Dopiero wiele lat później dotarło do niego, że jemu również natura nie poskąpiła rozumu.

Ciężko jest rodzicom spamiętać całą jedenastkę (nie wspominając już o czytelniku), dlatego też poniżej przedstawiam ich listę w kolejności narodzin:

Morgan Patrick (Pat) ur. 1951

Donald (Don) ur. 1953

Joseph („Mały Josum”) ur. 1955

Mary Alice („Mamie” albo „Malice”) ur. 1957

Caroline („Kiki”) ur. 1958

Dennis ur. 1959

Martha ur. 1961

Susie („Tootie”) ur. 1963

Elizabeth („Bessie”) ur. 1964

Andrew („Andy”) ur. 1965

Francis („Kartofel”) ur. 1967

Najmłodszy brat, „Kartofel”, swoją ksywkę zawdzięcza Billy'emu DeBeckowi oraz Fredowi Lasswellowi i ich komiksowi Barney Google i Snuffy Smith. Ten drugi to prostaczek pędzący bimber, z wielkim nochalem i wytartym kapeluszem. Miał żonę, Loweezy, i syna z kępką kręconych włosów, którego przezwał „Kartofel”. Conwayowie najwidoczniej uznali, że Francis go przypominał, więc przez lata wszyscy tak na niego wołali.

Najstarszy z braci, Morgan Patrick, również był obdarzony niezwykłą inteligencją, ale dla Dennisa zawsze stanowił zagadkę. Urodzony w 1951 roku wyrósł na cichego, introwertycznego chłopca - zupełne przeciwieństwo niesfornych młodszych braci. „Był ode mnie starszy aż o osiem lat” - mówił Dennis. „Przystojny, chudy jak szkapa i wygadany. W szkole się z niego wyśmiewano. Kiedy miałem jakieś siedem lat, dostrzegłem, że te przeżycia wywarły negatywny wpływ na jego życie”.

Widząc, do czego doprowadziło psychiczne i fizyczne znęcanie się nad jego bratem, Dennis instynktownie zaczął sympatyzować z kujonami i samotnikami, z których nabijają się szkolni koledzy. Jak twierdził, Pata charakteryzowała wrażliwość typowa dla chłopca przechodzącego okres dojrzewania.

Conwayowie dorastali w miasteczku zamieszkałym przez ludzi wywodzących się z kultury śródziemnomorskiej. Ci bardziej agresywni często szykanowali Dennisa i Pata za ich bladą karnację i gładkie, pozbawione nawet meszku buzie. Niektórzy z prześmiewców golili się już w wieku jedenastu lat.

Ich obelgi wobec cherubinowych Conwayów były bolesne, ale Dennis nie dał tego po sobie poznać. Zamiast tego zaczął pyskować prześladowcom: „Stałem w kolejce, kiedy Bóg rozdawał cechy, i dał mi do wyboru: mogłem zostać albo głupim włochatym jaskiniowcem, albo bystrym i bladym przystojniakiem. Wolałem to drugie”.

Pat jednak brał wszystkie te przytyki do serca i coraz bardziej zamykał się w świecie książek. W antykwariacie kupował przede wszystkim podręczniki do arytmetyki i trygonometrii.

Trzej najbliżsi przyjaciele Dennisa - Dave Losito, Vinny Giannetti i Tom Shaer - zyskali jego dozgonną wdzięczność, ponieważ nie traktowali Pata w sposób protekcjonalny i byli dla niego uprzejmi. Shaer zdobył później sławę jako dziennikarz sportowy na chicagowskim kanale WMAQ-TV, który otrzymał nagrodę Emmy.

Pewnego lata Patrick udowodnił, że jest kimś więcej niż molem książkowym. Zbudował barkę na użytek rodziny i zwodował ją na płytkim jeziorze powstałym w wyniku zatamowania rzeki przez bobry, do którego dojazd od domu Conwayów zajmował jakąś godzinę. Zimą dzieci jeździły na łyżwach po jego zamarzniętej tafli; latem pływały po nim łódką Pata. Chłopak wciąż jednak był przewrażliwiony. Pewnego dnia trzej bracia dobili do brzegu, Pat stał w tylnej części łodzi. Don, wyskakując na brzeg, rozkołysał dziób, przez co najstarszy brat wylądował w wodzie. Patrick był przekonany, że zrobił to umyślnie.

Pierworodny Conwayów, jako zawzięty działacz na rzecz ochrony środowiska, martwił się kwaśnymi deszczami, które niszczą lasy za jego rodzinnym, trzypiętrowym, ceglanym domem. Aby uratować drzewa,

postanowił je wykopać i posadzić bliżej posesji. Po latach Mary Conway stwierdziła, że jest dumna z tego, że jej syn wykazał się taką dalekowzrocznością - jego działania uratowały drzewa rosnące tuż za ogródkiem.

W domu, w którym mieszkało tyle osób, musi wytworzyć się pewna forma współpracy. Dennis wraz z rodzeństwem zdobyli niezwykle cenną i pożyteczną informację na temat Pata - chłopak zjadał dosłownie wszystko. Spóźnialscy musieli podczas obiadu zadowalać się mniej atrakcyjnymi kąskami, którymi pogardzili pozostali. Z reguły posilali się znienawidzonymi warzywami. „Dzięki Patrickowi mogliśmy się od tego wymigać. Kiedy mama się odwracała - mówił Dennis - zrzucaliśmy na jego talerz kalafiory i całą resztę. Był chudy jak patyk, ale wcinał wszystko. Jeśli nie zjedliśmy swoich brokułów albo brukselki, matka kazała nam stać w miejscu do 22.00. Potem wkładała warzywa do lodówki i odgrzewała je następnego dnia. Trzeba było je zjeść”. Gdy zabrakło Pata, uciekali się do innych metod: „Zamiast je połykać, wypluwaliśmy w serwetkę albo biegliśmy do łazienki z buzią pełną warzyw. Kiedy Pat siedział przy stole, nie było kłopotu. Sypaliśmy mu na talerz marchewki i brokuły. On zupełnie nie zwracał na to uwagi, jakby nie zdawał sobie sprawy, co dzieje się wokół niego. Po prostu jadł, a my mogliśmy odetchnąć z ulgą”.

Mimo że wstydliwość Patricka znacznie utrudniała mu kontakty z ludźmi, spotykał się z dziewczynami. Jednak wszystkie jego związki kończyły się bardzo szybko. Dennis miał nadzieję, że brat znajdzie kogoś, kto szczerze go pokocha i podbuduje jego wiarę w siebie: „Niektórzy z nas tego potrzebują, inni nie”. Miłość jest czasem ruchomą wyspą pośród rwących nurtów rzeki życia.

Pewnego nieszczęsnego popołudnia Patrick, który może czuł się niekochany, wyszedł z domu i pomaszerował do lasu, niosąc ze sobą sznur. Na jednym końcu zawiązał pętlę, drugi przerzucił przez najwyższą gałąź

i porządnie przymocował do drzewa. Następnie wsunął głowę w stryczek i zacisnął węzeł na szyi.

MATT

Matthew Corbett w ciągu zaledwie kilku pierwszych dni swojego życia dwukrotnie był bliski śmierci. On i jego siostra bliźniaczka, Kelly, przyszli na świat 8 sierpnia 1982 roku, dwa miesiące przed terminem. Kelly pojawiła się pierwsza, ważyła nieco ponad kilogram. Zaraz po niej urodził się zaledwie półtorakilogramowy Matt. W szpitalu w Long Beach w hrabstwie Los Angeles musieli spędzić całe dwa miesiące.

Para bliźniaków stanowiła prawdziwy skarb dla Jill i Toma Corbettów. Ona - energiczna, towarzyska i dowcipna - odkryła w Tomie swą drugą połowę. Jego żywiołowość i poczucie humoru narzucały tempo, które mogli znieść tylko nieliczni. Optymizm pomógł parze przetrwać gorsze chwile i spojrzeć na jasną stronę życia. Twarz Toma była mocno opalona, a jego ciało dobrze zbudowane. Jill, równie atrakcyjna, była prawdziwym wulkanem energii i duszą towarzystwa. Żadne z nich nie obawiało się ciężkiej pracy i z podniesionym czołem walczyli z przeciwnościami losu. Kiedy na świat przyszły bliźniaki, rodzice najzwyczajniej w świecie przytulili się i podjęli to wyzwanie.

Kelly była cichym dzieckiem, nie przysparzała żadnych kłopotów. Niepokojący był tylko fakt, że urodziła się przedwcześnie i mierzyła aż pół metra. Jeśli chodzi o Matta, od samego początku pojawiły się problemy. Jill modliła się, aby jej synek, tak jak kot, otrzymał dziewięć żyć. Dwa z nich Matthew wykorzystał na dzień dobry. Pierwszy kryzys wystąpił tuż po porodzie, a kolejny kilka dni później. Powoli jednak zaczął

nabierać rumieńców i przybierać na wadze. W końcu pokonał śmierć, która na niego czyhała.

Jill miała wrażenie, że kłopoty finansowe nigdy się nie skończą. „Było naprawdę ciężko. Wzięliśmy ślub dwa lata wcześniej i robiliśmy wszystko, by związać koniec z końcem”. Tom pracował w budownictwie, kładąc dachy, a Jill była zatrudniona u dostawcy gazu. Cienko przędli, a dodatkowe wydatki na leczenie dzieci mało ich nie pogrążyły. Ich stary, zużyty pojazd nie nadawał się na dalekie podróże do szpitala w Long Beach. Aby móc codziennie odwiedzać swoje dzieci, jechali do Westminster i pożyczali od matki samochód, którym dojeżdżali na miejsce. Siedzieli przy dzieciach tak długo, jak tylko się dało, a potem wracali. Z tego powodu mogli sobie pozwolić jedynie na kilka godzin snu każdej nocy.

Kiedy bliźniaki mogły wreszcie opuścić szpital, Tom i Jill przywieźli je do swojego wynajętego domku w Santa Ana w hrabstwie Orange. Zdrowie rodzeństwa uległo znacznej poprawie, a już we wczesnym dzieciństwie wywiązała się między nim silna więź. Później obydwoje wspominali, że wspaniale było dorastać z bliźniakiem u boku.

Kiedy maluchy skończyły dwa latka, rodzice postanowili kupić dom. Zamieszkali w Westminster, niedaleko autostrady stanowej 22, aby łatwiej było im dojeżdżać do pracy. Budynek w stylu ranczerskim miał dużą kuchnię, cztery sypialnie i marmurowy piec.

„Byliśmy naprawdę ze sobą zżyci” - mówiła Kelly. „Od urodzenia. Jako brzdące spaliśmy w tym samym pokoju, mieliśmy tam podwójne łóżko. Kiedy wreszcie dostaliśmy osobne pomieszczenia, co noc jedno z nas szło spać do drugiego. W środku nocy słychać było: »Matt« albo »Kelly, mogę do ciebie?«. Wskakiwaliśmy szybko pod kołdrę. Nie potrafiliśmy zbyt długo przebywać z dala od siebie. Spaliśmy w jednym łóżku aż do dziesiątego roku życia”.

Matt potwierdził słowa siostry: „W swoim towarzystwie czuliśmy się naprawdę bezpiecznie”. Dopiero później dotarło do nich, że są różni.

„Ach tak” - stwierdzili zgodnie. Kelly wysunęła teorię, że być może próbowali nadrobić te dwa miesiące, które spędziliby wspólnie w łonie matki, gdyby nie przedwczesny poród. Miłość bliźniaków nie osłabła nawet wtedy, gdy nie mogli już spać w tym samym pokoju.

Chłopak pierwszy otworzył się na innych ludzi. Jill stwierdziła, że był przebojowym dzieckiem, „chociaż płatał figle już od pierwszego dnia”. „Łagodnie mówiąc, można by go nazwać »małym diabłem«, w przeciwieństwie do Kelly, która była grzeczna i słodka jak aniołek”.

Kelly kiwnęła głową i przypomniała, że matka często śmiała się z tego, że jest aniołkiem, bo sprzątała każdy bałagan, jaki tylko znalazł się w zasięgu jej wzroku, a dla brata zrobiłaby wszystko. „Musieliśmy zjadać wszystkie warzywa z talerza, robiłam to za niego, żeby mógł wstać od stołu. Brokułów nie odważył się tknąć, a tym bardziej ugryźć. Mówił: »Kel, chcesz to?«. Brałam je od niego, a on wychodził na dwór się pobawić”. Jej wspomnienia są bardzo podobne do doświadczeń Dennisa z Agawam w stanie Massachusetts, który zrzucał warzywa na talerz starszego brata.

Kelly spojrzała na Matta i zapytała go, oczekując potwierdzenia:

- Pamiętasz, jak urządzaliśmy wyścigi butów? Braliśmy zupełnie nowe pary i ścigaliśmy się w nich po korytarzu.

Wysokim falsetem, naśladującym głos dziecka, dodała:

- Moje buty są szybsze!

Ze świecą szukać drugiej rodziny, której członkowie tak otwarcie mówiliby o swojej miłości do pozostałych. Każdy, kto zawita do ich domu, natychmiast się odpręża, czując niezwykłą życzliwość i gościnność Corbettów. Ich szczery śmiech bywa zaraźliwy. To nie przypadek, że bliźnięta, które wydali na świat, są nie tylko atrakcyjne fizycznie, ale ponadto mają silną osobowość pozwalającą im śmiało iść przez życie.

Matt Corbett bardzo wcześnie zajął się ulubionym sportem. Dennis Conway znalazł pocieszenie w hokeju na lodzie i na boisku do bejsbolu.

Matt również wybrał kij i piłeczkę. Kilka miesięcy po swoich czwartych urodzinach wziął udział w programie szkoleniowym dla dzieci - uczył się rzucać, odbijać i łapać piłki, a także zdobywać kolejne bazy.

Dołączył do drużyny, a matka wspierała go całym sercem. Z typowym dla siebie autoironicznym dowcipem nazwała się „boiskową królową” i przez rok stała na czele stowarzyszenia mam małych bejsbolistów. Potem została „gazetową mamuśką”, ponieważ pisała artykuły na temat drużyny. W trzecim sezonie udało jej się zdobyć gadżety sponsorowane przez drużynę Anaheim Angels. Przez dziesięć lat życie Jill kręciło się wokół tego sportu.

Po raz pierwszy ujrzała swojego syna na boisku, kiedy miał zaledwie pięć latek. Udało mu się odbić piłkę i dotrzeć do pierwszej bazy, potem do drugiej... Z jakiegoś powodu jednak postanowił odwrócić kierunek i wrócił tam, skąd zaczął. Pozostali zawodnicy byli tak zdziwieni, że stanęli jak wryci. Jill roześmiała się szczerze, a po chwili dołączyli do niej pozostali rodzice i sędzia, który zaliczył punkty. „Przecież wrócił do bazy domowej” - powiedział.

„Tylko to się liczy”.

- Moje zdjęcie trafiło do gazet - śmiał się Matt.

Kelly dołączyła do ogólnej wesołości:

- Kiedy grał na lewym skrzydle, krzyczałyśmy do niego: „Łap piłkę, łap piłkę”, a on zrywał trawę.

Jill przyszła mu jednak w sukurs i podkreśliła, że z czasem syn zaczął robić postępy. Wyrósł na zdolnego miotacza i świetnego trzeciobazowego.

- Nie żartuję, naprawdę był znakomity. Potrafił wyłapywać nawet najtrudniejsze piłki. Wprost nie do wiary.

Z właściwą sobie skromnością Matt podsumował:

- Kilka razy mi się udało.

Tom Corbett dołączył się do wspomnień:

- Byliśmy ze sobą zżyci. Pracowałem sześć, a nawet siedem dni w tygodniu, wyrabiając nadgodziny, a kiedy wracałem do domu, jeśli tylko mogłem, zabierałem dzieciaki do parku. Uczyłem je jazdy na rowerze - Matt był szybki, a Kel robiła, co mogła, żeby dotrzymać mu tempa.

Kelly powiedziała dziecięcym głosem:

- No dalej, Kel, gazu! - Śmiejąc się, dodała: - Pamiętasz, Matt? Dzień w dzień mówiliśmy: „Chodźmy się pobawić z tatusiem”.

- Siadaliśmy przed telewizorem - mówił Tom. - On po jednej stronie, ona po drugiej, a ja obejmowałem ich rękami. Kiedy wracałem wieczorem do domu, ściągałem buty i skarpety, a oni łaskotali mnie w stopy.

Kelly wybuchła śmiechem i dorzuciła:

- Musiał nam dać ćwierćdolarówkę, żeby się nas pozbyć.

- Tak, płaciłem im ćwierć dolara, póki nie zaczęli żądać ode mnie więcej.

Oczywiście, jak w każdej rodzinie, także i w tej zdarzały się konflikty i napięcia. Kelly powiedziała, że od czasu do czasu wybuchały kłótnie między bratem i siostrą. Przemoc jednak ograniczała się do delikatnych szturchnięć. Zdarzało się też, że na siebie donosili, ale zarówno Matt, jak i Kelly przyznali zgodnie, że na koniec zawsze wyznawali sobie miłość. Każdego dnia mówili: „Kocham cię, Matthew”, „Kocham cię, Kel”. Do dziś tak jest.

- Nie kłócili się aż tak często. To wspaniałe dzieciaki, inaczej nie byłoby ich tu. Dawno już wykopałbym je za drzwi - zażartował Tom.

Na początku uczęszczali na te same zajęcia. Zmieniło się to w szkole średniej, lecz nadal chodzili razem na kilka przedmiotów. Mieli także kilku wspólnych nauczycieli. W tamtym czasie Jill starała się nauczyć ich zarządzania budżetem. Raz zażądali od niej butów za 140 dolarów, bo wszystkie dzieci takie nosiły. Matka próbowała im wytłumaczyć, że nie stać jej na taki wydatek, aż w końcu postanowiła nauczyć dzieci

zasad ekonomii. „Dałam im gotówkę przed rozpoczęciem szkoły na jesieni i powiedziałam, by kupili sobie ubrania i buty, ale ostrzegłam, że to, co im zostanie, musi im starczyć na resztę roku szkolnego. Stwierdzili w końcu, że potrzebują ciuchów, a nie drogich butów. Oboje wydawali pieniądze bardzo ostrożnie, zostało im to do dzisiaj”.

Matt znalazł dodatkowe źródło dochodu, imając się różnych prac dorywczych, podobnie jak Dennis Conway z Massachusetts. Strzygł trawniki i wykonywał różne inne usługi. Pomógł mu w tym nowo odkryty talent. „Próbowałem wielu rzeczy, aby zdobyć gotówkę. Uprawiałem nawet hazard. Okazało się przy tym, że jestem całkiem niezłym karciarzem. Uwielbiam grać w karty i kości”.

Kelly przypomniała sobie, jak osłupiała, gdy brat wszedł raz w czasie przerwy do klasy od historii, przywitał się z nią, wyciągnął karty i zaczął grać z kilkoma chłopakami. Spytała go: „Co ty tu robisz?”, a on na to: „Ściemniłem nauczycielowi, że idę do ubikacji”.

Śmiejąc się, Matt przyznał, że niekiedy opuszczał klasę bogatszy o jakieś dwadzieścia dolarów. Całkiem intratne „wyjście do ubikacji”. Lubił grać raz na jakiś czas, nie wpadł jednak w nałóg. W szkole średniej był cwaniakiem i grał bez przerwy, ale to, co zarobił, starczyło tylko na kilka nowych par butów.

Bycie nastolatkiem to oczywiście przede wszystkim randki. Kiedy Kelly zaczęła się interesować chłopcami, w Tomie i jego synu obudziła się podejrzliwość. Zapytany, czy był sceptycznie nastawiony do chłopaków siostry, którzy pojawiali się w domu, Matt odpowiedział:

- Jasne, wciąż jestem. Kiedy jakiś koleś kręcił się w pobliżu Kelly, gapiłem się w niego wymownie.

- O tak - potwierdziła Kelly.

- Zachowywałem się jak braciszek, który tylko wygląda bójki. Kelly powtarzała mi nieustannie: „Matt, nie bądź głupi”.

Tom również robił ponurą minę, aby sprawdzić, ile młody absztyfikant może znieść.

Ani ojciec, ani też brat nie byli jednak agresywni wobec tych chłopców. „Wprost przeciwnie” - stwierdziła Kelly. Lubili być złośliwi i stroić sobie z nich żarty, ale ona wiedziała, że jeśli ktoś zrobiłby jej krzywdę, słono by za to zapłacił. „Nie sprowadzałam ich znowu aż tak wielu. Z moim obecnym chłopakiem jestem od ponad trzech lat. Nie udało im się go wystraszyć. Matt był dla niego bardzo miły, chociaż kiedy poznali się bliżej, ostrzegł go: »Jeśli skrzywdzisz moją siostrę, pierwszy się o tym dowiem. Nie waż się ranić jej uczuć«. Teraz wie, że mój chłopak to dobry człowiek”.

Matt i Kelly świętowali swoje siedemnaste urodziny w sierpniu 1999 roku, trzy dni po niezwykłym zaćmieniu słońca. W całym kraju ludzie obgryzali palce, obawiając się nadejścia roku 2000. Plotka, że komputery mogą przestać działać i odciąć mieszkańców od stałych dostaw elektryczności, wody czy usług telefonicznych, rozprzestrzeniała się jak zaraza.

Tymczasem do sylwestra zostało jeszcze kilka miesięcy, a telefon Matta działał w sierpniu bez żadnych problemów. Wtedy właśnie odebrał połączenie, które miało na zawsze odmienić jego życie.

SARAH

Martha Rodriquez trafiła na porodówkę 28 stycznia 1982 roku. Szpital znajdował się kilka kilometrów od jej domu w Lawndale w stanie Kalifornia, na południe od rozległego kompleksu międzynarodowego lotniska w Los Angeles, nieopodal Manhattan Beach. Mąż, Fernando, zawiózł ją do zachodniej części Los Angeles do kliniki Maxicare w okolicy starego studia Metro-Goldwyn-Mayer. Kilka godzin później na świat przyszła Sarah Jennifer Rodriquez. Dziewczynka ważyła ponad 3,5 kilograma i miała dwóch starszych braci: dziewięcioletniego Javiera i czteroletniego George'a.

Pierwsza córka w rodzinie zawsze skupia na sobie szczególną uwagę, zwłaszcza jeśli ubóstwia ją dwóch starszych braci. Sarah była ich oczkiem w głowie. Kiedy jednak skończyła roczek, Fernando zaczął martwić się ojej włosy. Wydawały się takie delikatne i przerzedzone. Słyszał kiedyś, że po strzyżeniu czupryna rośnie szybciej i staje się gęstsza. Wziął więc nożyczki i ostrzygł dziewczynkę na łyso. Martha myślała, że zemdleje, kiedy zobaczyła łysą głowę swojej córki. „Co jej się stało?” - krzyknęła. Wspominała później to wydarzenie: „Pamiętam, jak mój mąż obciął ją do gołej skóry, żeby wzmocnić jej włosy. Udało się. Gdy podrosła, miała piękne, zdrowe, długie włosy w kolorze ciemnego brązu”.

Oboje rodzice pracowali na pełny etat, więc Martha zostawiała Sarę i chłopców w domu swoich rodziców - Casimira i Machlovii Ibbarów - w Lawndale. Babcia zajmowała się nimi od poniedziałku do piątku. Jako

dwudziestokilkuletnia kobieta Martha podjęła pracę w korporacji TRW ¹.

¹ Firma, która zajmowała się produkcją silników, sztucznych satelitów, oprogramowania, elektronicznych komponentów oraz statków kosmicznych - jak choćby Pioneer 1 wystrzelony w 1958 roku.

Matka nie lubiła opuszczać swoich pociech, ale nie miała innego wyjścia. „Sarah była wesołym dzieckiem” - wspominała Martha. „Uwielbiała swoje laleczki i ciągle się nimi bawiła. Kiedy zaczęła chodzić do przedszkola przy 157th Street w Lawndale, była z początku przerażona, ale szybko przyzwyczaiła się do tego, że zamiast z rodziną przebywa w otoczeniu obcych dzieci”. Motto placówki brzmiało: „Doskonałość w różnorodności”, co odnosi się do etnicznego zróżnicowania ponad ośmiuset podopiecznych. Strach Sary przepadł bez śladu, kiedy zaczęła nawiązywać pierwsze znajomości. Towarzyskość stała się jej znakiem rozpoznawczym.

Dla większości grono rówieśników staje się ważniejsze od rodziny. Na szczęście nie dla wszystkich. Brat Sary, George, wspominał, jak wyjątkowe były rodzinne wypady na plażę: „Ciągle mam w głowie ten obraz, jak siedzimy na piasku i wcinamy kanapki. Siostra wpatruje się w fale oceanu. Nie wiem, dlaczego akurat to zapamiętałem. Po prostu patrzyłem na Sarę, a ona zdawała się tak spokojna i szczęśliwa. Była śliczną dziewczynką”. Zaznaczył również, że nigdy nie widział jej w złym humorze; nie wściekała się też na nikogo.

Druga córka Marthy, Marilyn, pojawiła się pięć lat po narodzinach Sary. Z początku stanowiła dla starszej siostry tylko kolejną lalkę do zabawy, ale z czasem została jej najlepszą przyjaciółką. Kiedy Marilyn poszła do szkoły, była pod wrażeniem sprawności fizycznej Sary, którą zaobserwowała podczas gry w piłkę na uwięzi. „Grała fantastycznie. Moja siostra nie była ani dziewczyneczką, ani też chłopczycą”.

Kilka lat później siostry zaczęły eksperymentować ze stylizacją. „Zawsze ją drażniłam” - mówiła Marilyn. „Robiła sobie tylko delikatny

makijaż, a ja ciągle chciałam, żeby nakładała go więcej i więcej. Nie posłuchała”. Sarah nigdy nie poddała się chwilowej modzie panującej wśród nastolatek - gruba kredka do oczu, mocny makijaż i ciemna szminka. Zdecydowanie wolała świeży, naturalny wygląd.

Nie wszystkie małżeństwa potrafią dotrwać do tradycyjnego „póki śmierć nas nie rozłączy”. Rosła przepaść między Fernandem i Martha, co ostatecznie doprowadziło do rozwodu. Mimo to ojciec nie zerwał kontaktu z rodziną. Utrzymywał bliskie relacje ze swoimi dziećmi i widywał się z nimi na spotkaniach biblijnych w domu George'a.

Martha pracowała sumiennie, aby utrzymać dom. Porzuciła TRW i znalazła dobrze płatne stanowisko w potężnej korporacji Northrop Grumman ² w Hawthorne. Wkrótce awansowała na kierownika produkcji. Przez jakiś czas pracowała ze znakomitym inżynierem Bobem Dewarem. Przystojny, młody i elokwentny okularnik wydał się Marcie najinteligentniejszym i najmilszym facetem spośród tysięcy mężczyzn pracujących w tej firmie. Kiedy zakończyli ścisłą współpracę, czasami wpadali na siebie przypadkiem, wymieniając się uprzejmościami. Pomimo czterokrotnej ciąży Martha zachowała zgrabną figurę i delikatny, młody wygląd. Jej wrażliwość i wstydliwość urzekały wielu mężczyzn, zwłaszcza Boba. Jednak dopiero w 1990 roku zdobył się na odwagę, aby zaprosić ją na randkę. Niedługo później udali się razem na wycieczkę do Tijuany na granicy z Meksykiem, jakieś dwieście kilometrów na południe od Los Angeles. „Podróż była wspaniała - wspominał Bob - więc zaczęliśmy się częściej widywać. Poznałem jej dzieciaki i znaleźliśmy wspólny język. W Lawndale odwiedzałem jej rodziców i od razu się polubiliśmy”.

² Korporacja technologiczna i obronna o zasięgu międzynarodowym.

Ścieżki ludzi, które mają się przeciąć w przyszłości, czasem biegną bardzo blisko siebie. Tak stało się w przypadku Boba Dewara i Dennisa Conwaya. Ich życie zaczęło się po drugiej stronie kontynentu, w stanie

Massachusetts, dzieliła ich odległość zaledwie stu czterdziestu pięciu kilometrów. Dennis urodził się w Agawam 9 lutego 1959 roku, a Bob Dewar dziewięćdziesiąt dni później, 12 maja tego samego roku w miasteczku Cambridge.

Razem ze starszym i młodszym bratem Bob musiał przeprowadzać się kilka razy w ciągu pierwszych pięciu lat życia. Jako dziecko przez prawie dwa lata mieszkał na obrzeżach miasta Manchester w stanie New Hampshire, a potem w Springfield w Massachusetts. Wtedy to od Conwaya dzieliła go już wyłącznie rzeka Connecticut. Kilka miesięcy po tym jak Bob poszedł do szkoły, rodzina Dewarów przeniosła się do Belmont na obrzeżach Bostonu.

Tam też ukończył Northeastern University w 1982 roku i otrzymał dyplom z dziedziny inżynierii przemysłowej. Potem, tak jak Dennis Conway, wyniósł się do Kalifornii. Jego kolega pracował dla firmy Hughes Helicopter ³ w Culver City, więc Bob ruszył na zachód, aby złożyć mu wizytę. Wziął też ze sobą CV na wypadek, gdyby spodobała mu się okolica. Ostatecznie został zatrudniony w korporacji Northrop Grumman i tam postanowił pozostać. Plany pokrzyżowało mu jednak przeniesienie firmy do Chicago - nie zamierzał bowiem znowu się przeprowadzać. W kwietniu 1997 roku zaczął pracę w Gencorp Aerojet ⁴ w miasteczku Azusa. Dziwnym zbiegiem okoliczności Northrop Grumman w październiku 2001 roku wykupił dział EIS ⁵, w którym był zatrudniony Dewar. W ten sposób ponownie został pracownikiem firmy porzuconej przez niego kilka lat wcześniej. W latach dziewięćdziesiątych rozpoczął się boom na rynku nieruchomości i Bob uświadomił sobie, że czas zainwestować w dom. Znalazł odpowiednie miejsce w miasteczku Placentia na terenie hrabstwa Oragne, gdzie w październiku 1993 roku kupił luksusowy dwupiętrowy budynek. Nazwa miasteczka założonego pod koniec XIX wieku pochodzi od hiszpańskiego słowa placenta, które można

tłumaczyć jako „przyjemne miejsce”.

³ Główny producent helikopterów cywilnych i wojskowych w latach osiemdziesiątych.

⁴ Wytwórca rakiet balistycznych.

⁵ Electronic Information Systems (ang.) - systemy informacji elektronicznej, które umożliwiają dostęp do baz danych.

Dom stał na wzgórzu, zaledwie pięć kilometrów od biblioteki prezydenckiej Richarda Nixona oraz jego miejsca urodzenia, dosłownie kilka przecznic od Alta Vista Street ( z hiszpańskiego alta - „wysoki”, vista - „widok”). W przeciwieństwie do innych optymistycznych nazw ulic ta akurat spełniała swoją obietnicę, racząc mieszkańców wspaniałym krajobrazem gór San Gabriel i Santa Ana. To rzeczywiście widok zapierający dech w piersiach. Zimą nad okolicą górują ośnieżone wzniesienia San Antonio, które miejscowi nazywają „starym łysym wzgórzem”.

Trzy przecznice od domu Dewara, wzdłuż Jefferson Street, znajduje się zielony pas boisk o powierzchni pół kilometra kwadratowego, zwany Kompleksem Sportowym Mistrzów. Po jego zachodniej stronie mieści się centrum handlowe Village Center, w którym roi się od sklepów i restauracji. Bob Dewar nie mógł wybrać piękniejszej okolicy.

Każdego dnia dojeżdżał do pracy w Hawthorne, a po zakończeniu zmiany i w weekendy spotykał się z Marthą. Dziewiątego lipca 1994 roku wzięli ślub nad jeziorem Tahoe.

Najstarszy syn Marthy, Javier, postanowił zostać z dziadkami w Lawndale, blisko domu swojej dziewczyny i przyszłej żony. Reszta rodzeństwa - George, Sarah i Marilyn - zamieszkała w Placentii razem z matką i ojczymem. Przeprowadzka przebiegła bezproblemowo - z jednym wyjątkiem: George obraził się, kiedy Martha przydzieliła mu pokój mniejszy od pokoju Sary. Szybko jednak przebaczył mamie.

Dewar, który bez trudu wcielił się w rolę rodzica, stwierdził, że dzieci łatwo przyzwyczaiły się zarówno do niego, jak i do nowego środowiska.

Pewnego razu próbował nauczyć się grać na komputerze. „To była jedna z tych skomplikowanych gier z poziomami o rosnącym stopniu trudności. Utknąłem w jednym miejscu. Poprosiłem Sarę i Marilyn o pomoc i ku mojemu zdumieniu świetnie sobie poradziły. Cieszyły się, że mogły wyciągnąć z opresji trzydziestoletniego faceta. Cierpliwie wyjaśniły, co muszę wciskać, i tak dalej. Znasz może kogoś, kto próbuje wytłumaczyć coś, w czym jest na tyle obcykany, że ciężko za nim nadążyć? Obie były zachwycone, że mogą mnie czegoś uczyć”.

Przeprowadziwszy się z robotniczej dzielnicy w Lawndale na wzgórza Placenta, Sarah cieszyła się tym społecznym awansem. Od pierwszego dnia szeroki uśmiech i wrodzony optymizm zjednał jej kolegów i koleżanki ze szkoły. Nie zapomniała jednak o swoich korzeniach i często odwiedzała dziadków w Lawndale. Z wyraźną dumą Martha wspominała, że dziewczynka uwielbiała te wizyty. Ani babcia, ani dziadek nie lubili pozować do zdjęć, odstępowali od tej zasady jedynie dla Sary. „Gdyby nie ona - mówiła Martha - pewnie nie miałabym żadnych fotografii swoich rodziców”. Sarah uwielbiała robić zdjęcia. Czasami obejmowała ramieniem Marilyn, a drugą rękę z aparatem wyciągała najdalej, jak mogła, i zwalniała migawkę.

Kiedy nie była w otoczeniu przyjaciół, zamykała się w pokoju i pisała pamiętniki, robiła notatki, układała listy do swoich krewnych i znajomych. „Zawsze coś tam skrobała na papierze” - wspominała Martha. Listy odzwierciedlały jej oryginalność i kreatywność w zabawie językiem. Kilka lat później w jednym z pamiętników znajdą się zapiski świadczące o tym, że obawiała się o własne życie.

Bob Dewar pokochał swoją nową rodzinę. Ta miłość była jeszcze większa, kiedy w 1996 roku na świat przyszedł jego syn, Michael.

Wszyscy oni dzielili jedną pasję - sport. George wspominał, że Sarah przepadała za Los Angeles Lakers. Cała rodzina spotykała się w domu dziadków w Lawndale, aby oglądać ich rozgrywki w telewizji. Bejsbol

też wzbudzał w nich emocje. Bob pozostał wierny swojemu rodzinnemu miastu i kibicował Red Soksom z Bostonu, a Sarah i jej rodzeństwo miejscowym Dodgersom oraz Anaheim Angels. Kiedy Soksi przyjechali na mecz z Aniołami, Bob zabrał żonę i dzieci na rozgrywki. „Świetnie się bawiliśmy. Bob dopingował Bostończyków, a my wszyscy ich rywali”.

Martha Dewar w końcu rzuciła pracę w firmie Northrop Grumman, aby w pełni poświęcić się rodzinie. Po jakimś czasie znalazła jednak zatrudnienie w przedszkolu w Placenta.

W 1996 roku Sarah zaczęła naukę w Valencia High School. Dopiero wtedy, jak stwierdziły jej matka i siostra, zaczęła oglądać się za chłopcami. Pod koniec sierpnia 1999 roku straciła głowę dla młodego mężczyzny, który mieszkał trzydzieści kilometrów dalej w miasteczku Westminster.

Matt Corbett i Sarah poznali się, ponieważ dziewczyna, wysyłając wiadomość, wpisała zły numer telefonu. Odbiorcą okazał się Matt. Oddzwonił. W słuchawce odezwał się wysoki, słodki głos dziewczyny. Pytała o osobę, o której Matt nigdy nie słyszał. Obrócił całą pomyłkę w żart, a Sarah wybuchła swoim zaraźliwym śmiechem. Żadne z nich nie miało zamiaru się rozłączać i przypadkowa rozmowa zamieniła się we flirt. Dziewczyna stwierdziła, że Matt ma miły głos, a on pragnął dowiedzieć się czegoś więcej o tej energicznej kobiecie. „Długo rozmawialiśmy” - wspominał. Umówili się na spotkanie. Kolega podwiózł Matta do domu Sary i miłość rozgorzała od pierwszego wejrzenia. Nie miało znaczenia, że osiemnastoletnia dziewczyna była od niego siedem miesięcy starsza. Oboje zaczynali swój ostatni rok w szkole średniej, co wyrównywało różnicę wieku.

Pierwsze randki z reguły są krępujące. Większość nastolatków zna doskonale uczucie przerażenia, kiedy poznają rodziców swojej dziewczyny, nie wspominając już o jej rodzeństwie. „Miałem straszną tremę.

Poznałem jej brata, George'a, który zapytał mnie, dokąd się wybieramy”.

„Chciałem mu się po prostu dobrze przyjrzeć” - mówił George. „Przecież musiałem go sprawdzić. Trzeba jednak przyznać, że wydawał się w porządku w przeciwieństwie do wielu innych kolesiów z okolicy. Większości z nich nie pozwoliłbym zadawać się z moją siostrą”. Zaakceptował skromnego i przystojnego chłopca, a Sarah odetchnęła z ulgą.

Jej siostra, Marilyn, miała jednak pewne obiekcje: „Nosił szerokie spodnie i golił głowę, ale to był styl wielu chłopaków w tamtych latach”.

„Taka moda panowała w szkole” - tłumaczył się Matt. „Marilyn poszła z nami na naszą pierwszą filmową randkę. Obejrzeliśmy Dicka - komedię o prezydencie Richardzie Nixonie. Nie miałem nic przeciwko temu, żeby nam towarzyszyła”.

W dniu, kiedy Matt poznał Sarę, Marilyn też chciała z nimi iść, ale z randki wyszły nici. Ponieważ chłopak nie miał jeszcze własnego samochodu, przyjechał z kolegą. We czwórkę zamierzali jechać do konkurującego z Disneylandem parku rozrywki w hrabstwie Orange o nazwie „Farma Knott's Berry”.

Martha jednak zareagowała natychmiast. Mając na względzie bezpieczeństwo swoich córek, a zwłaszcza Marilyn, która skończyła dopiero trzynaście lat, oświadczyła, że nigdzie nie pojadą.

Rozczarowani Matt i jego znajomy wrócili do domu. „Rozumiałem jej obawy” - mówił potem. „Chciałem, żeby Sarah z nami pojechała, ale szanowałem decyzję jej matki. Nie miałem wtedy jeszcze samochodu, więc musiałem przyjechać z kolegą”.

Marilyn bardziej surowo oceniła sytuację: „Byłam rozczarowana. Bardzo chciałam jechać, ale mama nam nie pozwoliła”.

W pierwszym roku znajomości problem z transportem stanowił sporą przeszkodę. Nie tyle nawet dla zakochanych, ile dla ich rodziców. „Póki Matthew nie kupił samochodu - mówiła matka Sary - nie mieli czym jeździć. Musieliśmy więc na zmianę z jego rodzicami podwozić ich i

odwozić. Kiedy spotykali się na mieście, ja pełniłam rolę szofera - zawoziłam ich tam, dokąd chcieli”.

Wspomnienie jednej z takich randek sprawiło, że Martha oblała się rumieńcem. „W 1999 roku na Halloween postanowili udać się na Farmę Knott's Berry”.

Martha podwiozła córkę i Matta i życzyła im dobrej zabawy w dzień czarownic, goblinów i nawiedzonych domów. Około drugiej w nocy zadzwonili do niej, by ich odebrała. W drodze do domu w Westminster Martha poczuła, że pojazd kiwa się na boki. Zażenowana tym, co dzieje się na tylnym siedzeniu, odwróciła się i krzyknęła:

- Co tu się dzieje? W tej chwili przestańcie!

Przerażona Sarah wybałuszyła oczy, a jej twarz poczerwieniała.

- Mamo! - krzyknęła.

Martha spojrzała przed siebie i spostrzegła, że chyboczą się słupy telefoniczne, a z przetworników sypią się iskry. Dotarło do niej, że właśnie rozpoczęło się jedno z okresowych kalifornijskich trzęsień ziemi i to ruchy sejsmiczne rozkołysały samochód. „Poczułam się jak idiotka” - mówiła Martha. „Strasznie się zawstydziłam i Matthew na pewno także”.

Marilyn potwierdziła podejrzenia matki. „Gapił się przez okno, jakby myślał: »O Boże, jej matka sądziła, że robimy te rzeczy«”.

Trudności z transportem zakochanych, którzy mieszkali tak daleko od siebie, sprawiały kłopoty również mamie Matta - Jill. „Byliśmy jakieś trzydzieści kilometrów od Placentii, oboje chodzili do ostatniej klasy szkoły średniej, więc syn chciał się z nią spotykać tak często, jak to tylko możliwe. Ja i jego ojciec musieliśmy jakoś to przetrwać”.

Zawozili więc chłopaka do domu Sary, a potem wracali po niego ciemną nocą, żeby go odebrać. Czasem zamieniali się rolami taksówkarzy z Marthą. „W końcu - wspominała Jill - zapoznaliśmy go ze środkiem komunikacji publicznej, który zwie się »autobusem«”.

Siostra bliźniaczka Matta mówiła, że jej brat chodził na przystanek, który znajdował się cztery przecznice od ich domu, przy Golden West

Avenue, wysiadał w Placentii, a potem szedł piechotą do szkoły Sary. Następnie jedli razem obiad, oglądali film albo odwrotnie. Tak było prawie każdego dnia. „To się nazywa oddanie” - podsumowała Kelly.

„W jedną stronę jechało się około półtorej godziny” - mówił Matt. „Pokonywałem tę trasę przez rok, aż wreszcie dostałem swój pierwszy samochód”.

Związek na dystans nie pozwalał Jill odpocząć. Jej syn i Sarah byli pewni swoich uczuć i nie zamierzali czekać, aż dostaną swój własny środek lokomocji. Pragnęli spędzać ze sobą pięć dni w tygodniu, jeśli nie więcej. Kiedy przebywali osobno, potrafili godzinami wisieć na telefonie. Jill przyznaje jednak, że były też pozytywne aspekty ich miłości. „Pomagali sobie w nauce, co bardzo mi się podobało”.

Niekończące się rozmowy telefoniczne nadszarpnęły budżet rodziny Corbettów. „Kiedy przychodził rachunek, robiło mi się słabo” - mówiła Jill. „Czasami wynosił on nawet trzysta dolarów!

Telefon do Placentii kosztował dwa razy więcej, ponieważ był rozliczany jak połączenie międzymiastowe. Musiałam zmienić usługodawcę, żeby dostosować się do potrzeb syna”.

Te konwersacje stały się też przyczyną kłótni Sary z Marilyn.

Dziewczyny ustaliły, że będą korzystać z telefonu na zmianę. „Ale ona gadała i gadała” - narzekała młodsza siostra. „Krzyczałam na nią: »Rozłącz się wreszcie, teraz moja kolej!«. Nie zwracała na mnie uwagi. Pewnego dnia tak się na nią wkurzyłam, że chwyciłam nożyczki i groziłam, że przetnę kabel. »Tylko spróbuj« - mówiła, ale nie odważyłam się. Wtedy odłożyła słuchawkę i poszła do parku skorzystać z budki telefonicznej”. Duże piwne oczy Marilyn zachodziły mgłą, kiedy wspominała, jak się później śmiały z tej sprzeczki.

Kochały się bardzo i nigdy długo nie żywiły do siebie urazy.

Matt i Sarah ukończyli szkołę i wspólnie udali się na bal z okazji rozdania dyplomów, chociaż on uważał się za kiepskiego tancerza. Brat Sary, George, żartował z niego, nazywając cykorem, który podpiera ściany. Matt ripostował: „Umiem tańczyć wolne, ale w szybkich to ze

mnie kaleka. Nogi po prostu mnie nie słuchają”.

Podczas ostatnich miesięcy szkoły średniej zajęcia i prace domowe zeszły na dalszy plan. Najważniejsze były dla nich uczucia, jakie do siebie żywili. Jill Corbett stwierdziła, że z tego powodu oboje opuścili się w nauce. Na szczęście sami to dostrzegli i wspólnie wzięli się do nadrabiania zaległości. „Gdyby nie pomagali sobie nawzajem i nie uczyli się tak dużo przez telefon, co kosztowało mnie majątek, pewnie nie ukończyliby szkoły. To doprawdy wspaniałe. Jakby byli dla siebie stworzeni. W życiu nie widziałam czegoś podobnego. Udzielali sobie wzajemnie wsparcia”.

Udało im się na tyle podciągnąć oceny, aby w roku 2000 pomyślnie ukończyć edukację w szkole średniej. W nagrodę Tom i Jill Corbettowie zdecydowali, że czas skończyć z ciągłymi podwózkami. W ramach prezentu kupili Mattowi toyotę z 1986 roku.

Chłopak znalazł zatrudnienie w firmie z Anaheim produkującej klimatyzatory. Pracował sześćdziesiąt godzin tygodniowo od 5.00 do 17.00, dzień w dzień z wyjątkiem weekendów. Pensja pozwalała mu na odłożenie pieniędzy na lepszy pojazd, który bardziej pasowałby do młodego człowieka. Latem zamienił swoją toyotę na brązowego pikapa GMC z 1997 roku.

Sarah też zaczęła szukać pracy. Mierząca zaledwie półtora metra dziewczyna bez mocnego makijażu wyglądała na dużo młodszą, niż była w rzeczywistości. Zrozumiała to, kiedy na jedną z rozmów o pracę zabrała swoją siostrę. Gdy Sarah chciała zostawić CV w jednej z firm, powiedziano jej, wskazując Marilyn:

- Ją możemy przyjąć, ale pani nie. Trzeba mieć ukończone osiemnaście lat, żeby tu pracować.

- Mam osiemnaście lat. Ona ma dopiero trzynaście!

Było to jedno z kilku miejsc, w których wygląd Sary stanowił poważną przeszkodę w zdobyciu posady. Ostatecznie jednak została zatrudniona w szkole Montessori jako asystentka nauczyciela.

W ciągu kilku miesięcy Sarah odłożyła pieniądze na to, by kupić samochód na raty. Wybór padł na czerwoną kię z 2001 roku. Z powodu jej nieśmiałości i łagodnego głosu ktoś musiał poprowadzić rozmowę ze sprzedawcami pojazdów. Jej ojczym, Bob Dewar, przybył pasierbicy na ratunek i sam poprowadził negocjacje. Sarah niezmiernie się cieszyła ze swojego nowego samochodu. Prawo jazdy uzyskała jeszcze w szkole średniej. Siostra dziewczyny z rozrzewnieniem wspomina wspólne chwile, które spędziły w czerwonej kii. Kiedy jeździły razem po okolicy, Marilyn pytała, czy może puścić swoją ulubioną płytę. Sarah mówiła zazwyczaj: „Dobrze, ale tylko jedną piosenkę”. Po jej odsłuchaniu młodsza siostra błagała: „Mogę jeszcze jedną?”.

Ta sytuacja powtarzała się za każdym razem, kiedy jechały samochodem. Śpiewały razem piosenki na cały głos, ale - jak oceniła Marilyn - Sarah „nie była najlepszą śpiewaczką”.

Siostry udały się kiedyś samochodem czterdzieści kilometrów na południe do złotych piasków surfingowego raju w Huntington Beach. „Pojechałam z nią tam raz - mówiła Marilyn - ale bałyśmy się meduz. Wchodziłyśmy do wody, a po chwili wybiegałyśmy z piskiem”.

Mimo że Matt tak dużo pracował, potrafił znaleźć czas dla Sary. Chodzili razem do kina i na minigolfa, spotykali się z przyjaciółmi. Ich ulubionym filmem był Titanic - romantyczna i tragiczna zarazem historia miłości pary młodych ludzi. Jedno z nich ginie, próbując ratować drugie.

Uwielbiali też spotykać się w parku rekreacyjnym o nazwie „Camelot”. Do dziś Matt się śmieje, kiedy przypomina sobie, jak Sarah próbowała trafić piłkę kijem bejsbolowym. „Wyglądała jak laleczka Bobble, która wymachuje pałką”.

Park Camelot już nie istnieje. Tak samo jak wspomnienia Matta Corbetta i Sary Rodriquez, które odżywały na dźwięk tej nazwy.

„NIE UJDZIE MI TO PŁAZEM”

Morgan Patrick Conway próbował się powiesić, ale nic z tego nie wyszło. Tego samego wieczoru wrócił do domu milczący i pogrążony w depresji, podczas gdy reszta jego rodzeństwa jak zwykle hałasowała i dokazywała. Nie będzie to ostatni raz, kiedy targnie się na swoje życie.

Dennis, który zawsze wyglądał na młodszego, niż był w rzeczywistości (i nadal tak jest), mówił później, że w przypadku Pata było podobnie. To cecha rodzinna Conwayów. Kiedy jacyś goście odwiedzali ich dom, nie mogli uwierzyć, że Patrick jest najstarszym dzieckiem.

Zdaniem Dennisa do brata nie pasowało także jego imię. O ile „Patrick” brzmiało dość neutralnie, o tyle „Morgan” kojarzyło się z zupełnie innym typem człowieka. „Takie imię może nosić japiszon. Morgan kojarzy się z władzą i bogactwem, a mój brat nie posiadał takich przywilejów”.

Donald, drugi brat w kolejności chronologicznej, sześć lat starszy od Dennisa, miał ekstrawertyczną osobowość i „diabelski” temperament. Dennis uważał jednak, że opinia na temat jego brata jest przynajmniej po części krzywdząca: „Był największym rozrabiaką, ale przewyższał nas inteligencją i irlandzkim, radosnym podejściem do życia”.

Główną ofiarą złośliwości Dona okazała się jego siostra, Mary Alice, na którą wszyscy mówili „Mamie”. Donald przezywał ją „M-m-mamie” Była najstarszą z pięciu dziewczynek, przyszła na świat dwa lata wcześniej niż Dennis. Niewielka wada wymowy przerodziła się w jąkanie,

więc kiedy zwracała się do matki, mówiła: „M-m-mamusiu”.

Donald zakradał się do pokoju siostry i wpisywał różne rzeczy do jej pamiętnika. Kiedy wracała do domu i zamykała się u siebie, rozlegał się jej przeraźliwy pisk. Wszyscy już wiedzieli, że Mary Alice znalazła kolejny wpis niesfornego braciszka: Drogi pamiętniczku, dziś doniosłam na Dennisa i podlizywałam się Mamusi.

Dennis przytoczył typową sprzeczkę z Mary Alice z punktu widzenia Dona: „Gramy sobie w monopoly, miałem fart, ciągle kupowałem najdroższe pola, a M-m-mamie dostawała szału i krzyczała: »Donnie!«. Wtedy z drugiego pokoju odzywała się mama: „Donnie! Marsz do pokoju!”. W tak zatłoczonym domu trudno jest sprawiedliwie traktować wszystkie dzieciaki.

Jeden z wybryków Donalda został uwieczniony na okładce gazety „Springfield Republican”. Kiedy Donald uczęszczał do katedralnej szkoły średniej, wydawał potajemnie gazetkę „Choroba Katedralna” - parodię oficjalnej „Kroniki Katedralnej”. Złośliwe artykuły ujawniły satyryczny geniusz chłopaka i niezwykły talent literacki, a jednocześnie obśmiewały szkołę, zakonnice i katolickie zasady. Władze placówki poczuły się tak urażone, że uznały, iż „Chorobę” sponsorują „wrogo nastawione czynniki zewnętrzne”. Donald został zawieszony w prawach ucznia, a potem wyrzucony razem z czterema wspólnikami. W „Springfield Republican” napisano na pierwszej stronie: „Hippisi finansują »Chorobę«”. Oczywiście, Dennis i jego brat uznali całą sytuację za niezwykle zabawną.

Don musiał się przenieść do szkoły publicznej i wynieść z domu. Przeprowadził się do mieszkania, w którym został aż do ukończenia szkoły. Zdaniem Dennisa nauczyciele angielskiego w nowej szkole uważali Donalda za gwiazdę właśnie przez to, że nabijał się z katolickiego szkolnictwa. Kiedy otrzymał dyplom, przeniósł się do Bostonu i zaczął jeździć taksówkami.

Gdy tylko Dennis ukończył ósmą klasę, podjął decyzję, że za żadne skarby nie pójdzie do szkoły katedralnej, w której uczyła się już piątka

rodzeństwa i z której wyrzucono Donalda. Poza tym chciał uprawiać sport, chociaż uważał się za przeciętnego sportowca. „Na dziesięć osób zająłbym pewnie czwarte albo piąte miejsce” - mówił. Był jednak zawziętym chłopcem, który nie zamierzał się poddawać i nie obawiał się porażki. Grywał więc w bejsbol i hokej z chłopakami ze szkół publicznych z Agawam. Szydzili oni z Dennisa, że był w katolickiej podstawówce.

Młody Conway swą decyzję ogłosił wszem i wobec, kiedy do klasy wszedł monsinior i powiedział z ironią:

- A otóż i kolejny Conway, który wkrótce pójdzie do katedralnej.

Chłopak spojrzał w oczy ubranego w sutannę kościelnego dostojnika i wycedził:

- Cóż... niezupełnie.

Monsinior Kroyak natychmiast zadzwonił do rodziców Dennisa. „Kiedy wróciłem do domu, wszystkie dzieciaki już zacierały ręce, czekając na drakę. Wszedłem, a one: »Uuu, ale masz przechlapane, mamusia da ci popalić«. Napawały się tym, że ktoś inny miał dostać burę, a nie one”.

Pani Conway zajmowała się wprowadzaniem dyscypliny w domu. „Tata był miłym facetem - wspominał Dennis - który nie chciał po ciężkim dniu pracy krzyczeć na swoje dzieci. W tym wypadku jednak zabrał głos”. Rodzice wezwali zbuntowanego syna na górę i zapytali go:

- Od kiedy to niby decydujesz o swojej przyszłości? Wszyscy poszli do katolickiej szkoły i ty też pójdziesz.

- Dlaczego mam wsiadać do autobusu, jechać dwadzieścia kilometrów tylko po to, żeby oberwać od zakonnicy?

„Byłem ministrantem - mówił wiele lat później - tak jak wszyscy, ale po prostu miałem już tego powyżej uszu”.

Dennis wyjaśnił, że jego koledzy z boiska i wszyscy przyjaciele idą do szkoły publicznej, która znajduje się niecałe trzy kilometry od ich domu, i że nie chce użerać się z zakonnicami. Kosztowało go to sporo

wysiłku, ale ostatecznie Mary i Donald Conwayowie uznali, że syn ma rację. Nie poddali się jednak tak łatwo - niepokoił ich fakt, że bez katolickiego wykształcenia chłopak może zejść na złą drogę i zacząć brać narkotyki.

Kiedy wreszcie pozwolili Dennisowi wybrać szkołę, Mary postawiła ostre warunki: żadnych pistoletów na wodę, żadnych gum do żucia, żadnych komiksów i ograniczony dostęp do telewizji. „Dobrze - mówiła - możesz iść do publicznej szkoły, ale lepiej wybij sobie z głowy noszenie dżinsów, dzwonów i długich włosów”.

Dennis nie rozumiał tych obostrzeń. Śmiał się, kiedy o tym opowiadał: „Przecież wtedy ciężko było dostać spodnie bez rozszerzanych nogawek, ale zgodziłem się. Taką cenę zapłaciłem za możliwość wyboru szkoły. Byłem pierwszy, jeśli nie liczyć Dona. Ale i tak zdobyłem dżinsy, trzymałem je w ukryciu i zakładałem dopiero na miejscu”.

Podczas letnich wakacji Dennis dostał pracę w miejscu, które miało być odpowiednikiem Disneylandu - w Riverside Park. Po latach został przejęty przez Six Flags, korporację prowadzącą sieć ogromnych parków rozrywki. Trzeba było mieć osiemnaście lat, aby otrzymać tam zatrudnienie, dlatego piętnastoletni Dennis musiał kłamać. Nie wyglądał nawet na swój wiek, a kierownik personelu musiał być naprawdę zabiegany, skoro przyjął młodego kandydata.

Razem z kolegami pracował po dziesięć godzin dziennie, od południa do północy, ale świetnie się przy tym bawił. Jako sprzątacz mógł się pochwalić tym, że zarabiał dolara i osiemdziesiąt pięć centów za godzinę - dziesięć centów więcej niż jego koledzy, którzy dostawali minimalną pensję.

Jednym z lepszych zajęć była praca na stoiskach, przy których klienci rzucali piłeczkami do butelek lub obręczami na słupki, strzelali z pistoletów na wodę do miniaturowych wyścigówek albo płacili „ekspertowi”, żeby zgadł, ile ważą. Kilku chłopców, którzy pracowali w takich właśnie

miejscach, znalazło sposób na to, by podkradać pieniądze. Dennis na początku chciał się zakręcić wokół tych budek, żeby uszczknąć kawałek tortu. Wiedział jednak, że nie byłby w stanie nic ukraść. Bał się, że nie ujdzie mu to płazem, poza tym uważał kradzież za coś odpychającego. Być może lekcje, których udzielili mu rodzice, wywarły na niego większy wpływ, niż mu się wcześniej wydawało.

Po pracy koledzy, którzy podkradli nieco gotówki, chadzali do klubu na piwo. Wszyscy, łącznie z Dennisem, byli niepełnoletni. „Wydawało nam się, że jesteśmy tacy super, możemy pić alkohol i nikt nam nic nie zrobi”.

Zadowolenie z roboty było jeszcze większe, kiedy dwóch braci Dennisa także znalazło zatrudnienie w Riverside Park. Donald opiekował się diabelskim młynem - to idealna praca dla takiego mózgowca, ponieważ operator maszyny musiał doskonale znać prawa fizyki, by nie doszło do wypadku. Ze swoim zamiłowaniem do nauk ścisłych Don był właściwym człowiekiem na właściwym miejscu.

Dennis spędził w Riverside Park również kolejne wakacje. Jego brat pracował przy kolejce górskiej. Obsługa tej atrakcji, w której poszukiwacze wrażeń zjeżdżają z pełną prędkością z wysokich drewnianych konstrukcji, wymaga zdolności manualnych, nie można bowiem dopuścić do tego, by utracić kontrolę nad wagonami. Joe nie miał z tym trudności. Dennis z dumą opowiadał o swoim bracie: „Był najlepszy”. W wieku siedemnastu lat Joseph własnoręcznie zbudował chatkę w lesie. Rodzeństwo widziało w nim ulubieńca mamusi. „Nigdy nie dostał od niej lania - wspominał Dennis. Był jej »Małym Josumkiem«”. Ukończył akademię morską i spędził mnóstwo czasu na morzu. Małżeństwo zmusiło go jednak do pójścia do szkoły wieczorowej. Zdobył dyplom z prawa i zajął miejsce ojca.

Dennis uwielbia wspomnienia związane z motocyklem Joego. Wraca do nich jak do ulubionego filmu. Zwłaszcza jeden obraz zapadł mu w

pamięć: siedzi za plecami swojego brata i jadą razem do Riverside Park. Jednak pojazd ten przyczynił się do tego, że chłopak musiał opuścić swoją rodzinę.

W ostatnim roku nauki w szkole średniej jego niewyraźne plany na przyszłość zaczynały powoli się krystalizować. Chciał wynieść się z domu. Wciąż jeszcze znajdował się pod butem matki i musiał respektować jej twarde zasady. Jedna z nich dotyczyła oszczędności. Dennis dostarczał gazety, pracował w domu opieki, na polu golfowym i w Riverside Park. Dzięki temu uzbierał na swoim koncie ponad 1500 dolarów. Mary dopilnowała jednak, aby bez jej podpisu nie mógł z niego wypłacić ani centa.

Kolejna zasada dotyczyła motocykli. „Jeśli chciałeś go mieć, musiałeś opuścić rodzinny dom. No, chyba że byłeś Małym Josumem - ulubieńcem mamusi. Mogłem jednak zrozumieć jej uwielbienie dla Joego. To wspaniały facet. Numer 1 na mojej liście. Jemu pozwoliła złamać tę regułę”.

Joe wciąż mieszkał w domu, ale szkoła wymagała od niego odbycia rejsu jesienią 1975 roku. Jego motor stał bezpiecznie w garażu Conwayów. Dennis pracoholik dorabiał raz jako sprzątacz w wykwintnej restauracji Crestview Country. Motocykl Joego stanowił dla niego zbyt wielką pokusę, aby mógł jej się oprzeć. Nie rozumiał, dlaczego musi czekać na autobus albo pokonywać piechotą pięć kilometrów, skoro w garażu stoi w pełni sprawny pojazd. Uległ pokusie, kiedy Mary Conway trafiła do szpitala na kilkudniowe leczenie z powodu duszności wywołanych astmą. Wsiadł na motor, uruchomił go i z dumą ruszył do pracy. O ile w tamtą stronę nie miał żadnych kłopotów, o tyle droga powrotna to zupełnie inna historia.

„Ponieważ wydawało mi się, że jestem świetnym kierowcą, zjechałem ze wzgórza. Wtedy wpakowałem się w kałużę i straciłem przyczepność. Upadłem na trawę, a motor uległ zniszczeniu. Mój kumpel, Vinni, wziął go na pakę i odwiózł do warsztatu Popolis Honda w zachodniej

części Springfield. Facet powiedział, że naprawa wyniesie jakieś dziewięć stów. Przystałem na to. Problem był taki, że nie zamierzałem o niczym mówić matce i dostać od niej w tyłek. Dopiero później nauczyłem się przyjmować odpowiedzialność za swoje czyny. Wtedy wszystko ukrywałem, zwłaszcza przed nią”.

Aby wyciągnąć pieniądze na naprawę motocykla i nie dopuścić, aby Mary dowiedziała się o wypadku, Dennis uknuł plan, który wtedy wydawał mu się genialny. „Wziąłem książeczkę bankową i ją pomazałem, pogniotłem, poszarpałem, wymiąłem w miejscu, w którym składa się podpis. Dzięki temu ciężko było cokolwiek rozczytać. Z tak przygotowanym druczkiem udałem się do banku i wyciągnąłem pieniądze. Matka przebywała akurat w szpitalu, więc sądziłem, że nigdy się nie dowie. Niestety, była mistrzynią inwigilowania własnych dzieci, nic nie umknęło jej czujności”.

Kiedy wróciła do domu, weszła do garażu i spytała Dennisa: „Gdzie motocykl twojego brata?”.

Szukając logicznego usprawiedliwienia, wymyślił całkiem wiarygodne kłamstwo: „Ten facet, który mieszka na końcu ulicy, wie mamusia, ten majsterkowicz, wziął go, żeby trochę podreperować”.

Jej twarz pozostała niewzruszona, ale zdawało się, że mu uwierzyła. Chłopak odetchnął z ulgą i sam sobie pogratulował. Kilka dni później udało mu się nawet przeszmuglować motocykl z powrotem do garażu.

Joe wrócił z rejsu i dokładnie przyjrzał się swojemu lśniącemu pojazdowi. „Skąd się wzięły te nowe widełki, kierownica i lampy? Co tu się stało?” Dennis wyznał wszystko bratu. Joe ze smutkiem powiedział: „Trzeba było tego nie robić. Motor kosztował dużo mniej”.

Przed końcem roku oddał pojazd przyjacielowi, który ruszył nim do Teksasu. Dennis, chociaż stracił mnóstwo pieniędzy, cieszył się, że uniknął gniewu matki. Nie na długo.

Na uroczystym obiedzie z okazji Święta Dziękczynienia w 1975 roku mieli pojawić się wszyscy - z wyjątkiem wygnańca Dona, który wciąż

pozostawał persona non grata. Joe dostał przepustkę, a siostry przyjechały do domu z college'u. Don został w Bostonie, po tym jak wyrzucono go ze szkoły. Dennis żałował, że nie mógł porozmawiać z bratem. Chciał wiedzieć, jak sobie radzi jako taksówkarz. Kilka lat później Donald został przyjęty na Harvard i wtedy dopiero rodzice powitali go jak syna marnotrawnego.

Dennis kończył wtedy szkołę średnią. Ze względu na niemożność dogadania się z matką coraz częściej myślał o opuszczeniu rodzinnego domu po zakończeniu nauki. Najpierw jednak chciał miło spędzić święto.

W czwartek wczesnym rankiem Joe wrócił do domu ze spotkania z kolegami i spostrzegł, że pali się piwnica. Natychmiast zadzwonił pod 911. Dyspozytor stwierdził później, że w życiu nie przyjął tak spokojnego i rzeczowego zgłoszenia.

Cała rodzina ewakuowała się z dwupiętrowego, ceglanego budynku. Szybko jednak okazało się, że brakuje dziesięcioletniego Andy'ego. Pan Conway wskoczył w płomienie, wbiegł po schodach na piętro, znalazł śpiącego syna i wyniósł go na zewnątrz. Na miejsce przybyli sanitariusze i zajęli się chłopcem, który nawdychał się trującego dymu. Na szczęście nie odniósł trwałego uszczerbku na zdrowiu.

Wszyscy byli bezpieczni, nawet ich piesek. „Rzadko mieliśmy w domu jakieś zwierzę, ale wtedy mieszkał z nami jeden z tych zaniedbanych kundli, które nieustannie wydają z siebie piskliwe dźwięki i aż proszą się o to, żeby je kopnąć. Wabił się Homer” - mówił Dennis. Kiedy było po wszystkim, rodzina weszła do domu, żeby zobaczyć zniszczenia. Niektórym pociekły łzy.

Płomienie i woda zrujnowały większość pomieszczeń. Szkody oszacowano na jakieś czterdzieści tysięcy dolarów. Potrzebny był gruntowny remont. Kiedy żar przygasł, ze zniszczonego domu wyniesiono to, co się dało. Większość mebli uległa choćby częściowemu zwęgleniu. Dennis wspominał, że ocalały jego ochraniacze bramkarskie, ale przez kilka miesięcy cuchnęły jeszcze spalenizną.

Gazety opisały całe zdarzenie, czym doprowadziły Mary Conway do pasji. W „Springfield Republican” ukazał się artykuł na pierwszej stronie. Kiedy Mary to zobaczyła, wpadła do ich biura i zażądała sprostowania informacji, które uznała za bezczelne kłamstwa. Dziennikarze wyssali z palca pewne zdarzenie, aby dodać do historii o pożarze szczyptę świątecznego dowcipu: Pan Conway wrócił do płonącego domu, aby uratować swojego syna, pani Conway zaś wpadła do kuchni, by uratować indyka. Dla Mary było to wstrętne oszczerstwo. Zażądała wycofania tego stwierdzenia i wygrała. Zdaniem Dennisa matka nie mogła sobie pozwolić na to, by ktokolwiek oczerniał jej rodzinę.

Reakcja sąsiadów zaskoczyła Conwayów. Wszyscy pomagali, jak mogli, przynosząc im jedzenie, ubrania i oferując nocleg. Dzieci na jakiś czas rozmieszczono w różnych domach. Co niezwykłe, Mary pozwoliła Dennisowi rozbić namiot przy spalonym budynku, aby trzymać nad nim pieczę. Chłopak nie mógł nie skorzystać z takiej okazji.

Remont miał trwać dziewięć miesięcy, Conwayowie musieli więc znaleźć jakieś miejsce, w którym mogliby razem zamieszkać. Zdecydowali się w końcu na budynek, nazwany przez Dennisa „domem klauna”. Stał on na terenie należącym do miejscowego sprzedawcy fordów.

Miasto odmówiło mu prawa do reklamowania się na billboardach, więc w odwecie pomalował obiekt, w którym mieściło się jego biuro, na jaskrawe, krzykliwe kolory. Donald Conway wynajął ten dom na jakiś czas i wprowadził się tam z całą rodziną, z wyjątkiem Dennisa.

„Byłem w ostatniej klasie szkoły, która znajdowała się zaledwie dwa kilometry od naszego domu, i nie musiałem mieszkać u »klauna« razem z pozostałymi dzieciakami. Miałem mały piecyk naftowy, żeby nie zmarznąć, a Pat wpadał do mnie i znikał jak jakiś duch. Pilnowałem naszego domu. Pewnego dnia postanowiłem skorzystać z ofiarowanej mi wolności i zorganizowałem imprezę. Plotka szybko się rozeszła. Ani się obejrzałem, gdy na podwórko wpadło mnóstwo podpitych osób, których samochody stały wzdłuż ulicy. W całym domu były pety, skręty, kondomy

i rzygi. Nie zdawałem sobie sprawy z tego, że mama zaglądała tu każdego dnia. O szóstej rano byłem akurat na treningu hokeja, kiedy przyszła i zobaczyła to pobojowisko. Wpadłem po uszy w gówno. Dostałem telefon od kumpla: »Twoja matka cię szuka«. Straciłem jej zaufanie, musiałem zamieszkać w domu »klauna«. Pojawił się kolejny problem: miałem trochę trawki i trzeba było ją gdzieś schować. W piwnicy znalazłem miejsce, które wydawało się idealne. Razem z książeczką bankową schowałem ją w małej torebce i wcisnąłem tam, gdzie nikt nie miał prawa jej znaleźć.

Pewnego dnia wracam do domu. Dzieciaki już zacierały ręce, wyraz ich twarzy sugerował, że zanosi się na dym. Wiedziałem, kto oberwie. Mama zaprowadziła mnie do piwnicy. Okazało się, że ten szczekliwy Homer znalazł torebkę z trawką, która teraz walała się po podłodze razem z bletkami. Wszelkie wątpliwości co do tego, kto był właścicielem tych rzeczy, rozwiewała moja książeczka bankowa”.

„Mama ją otworzyła - opowiadał dalej - i co się okazało? Pieniądze zniknęły z konta. Po nitce do kłębka: dowiedziała się, że jeździłem na motocyklu, kiedy ona leżała w szpitalu. Przemówiła do mnie tonem cierpiętnicy: »To ja umieram w klinice, a ty...«. Tyrada trwała godzinami”.

Wziąwszy pod uwagę te wszystkie przewinienia, Conwayowie zdecydowali, że Dennis zasłużył na surową karę. Spotkało go to samo co jego brata, Dona - banicja. Przez kilka miesięcy mieszkał w domu swojego kolegi, a potem przeprowadził się do Steve'a, znajomego ze Springfield.

Pewnego dnia, spacerując po centrum miasta, Dennis natknął się na ojca. Przywitali się czułym uściskiem. Donald powiedział synowi, jak bardzo za nim tęskni, i obiecał przekonać Mary, aby pozwoliła mu wrócić do domu. Pobłażliwy zazwyczaj ojciec postawił jednak warunek: „Żadnego palenia trawki. Wiem, że wiele dzieciaków to robi. Głupio

postępują, ale szaleństwem jest trzymać to w domu, gdzie matka może ją znaleźć”.

Pan Conway spełnił swoją obietnicę. Dennis wrócił do domu na ostatnie dwa miesiące szkoły.

Napięcie między nim a matką było jednak nie do zniesienia. Jego plany wyjazdu po ukończeniu nauki nabrały pierwszorzędnego znaczenia. Wybrał Kalifornię. Siostra jego ojca, Eileen, mieszkała w Złotym Stanie, a kiedy odwiedziła ich w Agawam, rozpływała się w zachwytach nad przepiękną pogodą panującą w San Clemente - nadbrzeżnym miasteczku w hrabstwie Orange - i nad jego krajobrazem. Jej córka pracowała jako statystka w serialu Hawaii Five-O. „Była jedną z tych posągowych blondyneczek, do których się śliniliśmy - ja i moi bracia. Wbiłem więc sobie do głowy, że muszę jechać właśnie do Kalifornii”.

Dennis zmagał się z nauką za dnia, wieczorami zaś pracował dorywczo. Musiał coś poświęcić - zdecydował, że niepotrzebne mu są zajęcia z angielskiego i przestał na nie chodzić. Kilka dni przed uroczystością rozdania dyplomów Mary Conway otrzymała telefon ze szkoły z informacją, że jej syn nie spełnił wymagań, by zaliczyć rok. Wzięła więc Dennisa ze sobą, udała się do gabinetu dyrektora i wyładowała swoją złość nie tylko na synu, ale także na jego nauczycielach. „Dobra!” - krzyknęła. „On dostanie za swoje, ale gdzie wy byliście, do cholery? Przez cały rok chodzi na wagary, a wy nawet nie raczycie sprawdzić dlaczego? Nic z tym nie zrobiliście?”

Jej siła imponowała Dennisowi. Uratowała mu skórę - musiał odrobić zajęcia w wakacje. Mógł uczestniczyć w uroczystościach, ale otrzymał pusty dyplom. Oficjalny dokument miał dostać dopiero po ukończeniu zajęć z angielskiego.

Matka Dennisa zrobiła mu zdjęcie w todze w czerwcu 1976 roku. Na odwrocie fotografii napisała: Dzień wyzwolenia. Nie wiadomo, czy miała na myśli siebie, czy jego.

Następnego ranka weszła do pokoju syna i poinformowała go, że od dziś musi płacić czynsz albo się wynieść.

- Dobrze - odparł. - Będę płacił przez kilka miesięcy, a potem odejdę.

- Znakomicie.

Te słowa wprawiły Dennisa w osłupienie. Mówił później: „To bolało, ale wiedziałem, że przynajmniej ojciec mnie kocha. Byłem jego ulubieńcem, a dla matki - prawdziwą zakałą. Ja i moja siostra, Kiki, byliśmy jej popychadłami, ale ojciec brał nas w obronę. Dzięki temu została zachowana równowaga. Człowiek musi skądś czerpać miłość”.

Wiosną 1976 roku Dennis ciężko pracował w Riverside Park, próbując odłożyć nieco pieniędzy na planowany wyjazd. Pozwolono mu korzystać ze starego volkswagena, który rodzice podarowali jego siostrom. Wspominał, że pewnego dnia przeżarty rdzą zderzak odpadł podczas jazdy. Wyskoczył więc z samochodu, wyciągnął sznurówki z hokejówek i przywiązał nimi metalową osłonę.

„Musiałem coś z tym zrobić, bo do zderzaka przymocowane były lampy. Często wjeżdżaliśmy tym autem na lód, obracaliśmy gwałtownie kierownicę i ślizgiem wpadaliśmy w zaspę. Ten stary gruchot dał nam wiele radości”. Dennis wiedział jednak, że nie dojedzie nim do Kalifornii, więc odkładał każdego centa, aby kupić nowy pojazd. Wszystko utrzymywał w najgłębszej tajemnicy, nie zwierzał się ze swoich planów nawet rodzeństwu.

W sierpniu Dennis kupił samochód, choć nie ten wymarzony. „Za dwieście dolarów Pat załatwił mi zardzewiałego dwudrzwiowego chevroleta z 1967 roku. Właściciel - kolega z pracy - kupił go w dobrym stanie, ale trzymał pod gołym niebem. Deszcze zniszczyły lakier i doprowadziły do korozji. Mimo to jednak silnik był w pełni sprawny”.

Teraz mógł skupić się na szczegółach. Znajomy, Jack Harmon*, postanowił ruszyć wraz z nim. Nie miał problemów finansowych, ponieważ jego ojciec był dość zamożnym człowiekiem. Wsiedli do samochodu

i pojechali w stronę Kalifornii. Za nimi w dużym buicku podążyły trzy kobiety, które poznali w Riverside Park.

Pani Conway zrozumiała w końcu, że coś tu jest nie tak. „Poskładała strzępki informacji w całość. Myślę, że ubodło ją nie to, że miałem jej dosyć i postanowiłem się wynieść, ale to, że planowałem to od dawna”.

Najwyraźniej Mary zdała sobie sprawę, że Dennis udaje się do Kalifornii, zachęcony peanami ciotki Eileen. Nie protestowała, oznajmiła jedynie synowi: „Nie naprzykrzaj się swoim krewnym, żeby potem oni nie naprzykrzali się mnie”.

Chłopiec wspominał ostatnie godziny w domu pod koniec sierpnia. „Spakowałem się w zielony worek wojskowy, zabrałem wędkę i kije do golfa. To wszystko. Późną nocą przeszedłem się po pokojach i ucałowałem na pożegnanie swoje rodzeństwo. Matka krzyczała na mnie i biła po plecach. Kiedy wychodziłem, wrzasnęła, żebym nie próbował się narzucać cioci Eileen”.

Jej ostatnie słowa zaskoczyły Dennisa. Nie wiedział o tym, że w pokoju Dona znalazła czasopisma pornograficzne, które specjalnie zostawił na wierzchu.

„Na do widzenia powiedziała: »Jedź do tej Kalifornii. Zabieraj alkohol i tych swoich kolegów«. Zanim trzasnęła drzwiami, dodała: »Przynajmniej nie poszedłeś w pornografię jak twój brat, Donald«. To były ostatnie słowa, jakie od niej usłyszałem tuż przed odjazdem”.

Jeśli Dennis sądził, że z dala od domu czeka go wspaniałe życie, grubo się mylił. Problemy miały dopiero nadejść.

RICHARD NAMEY

Pół roku po tym jak Dennis Conway opuścił Massachusetts i rozpoczął swoją podróż do hrabstwa Orange w Kalifornii, niedaleko Disneylandu przyszedł na świat pewien chłopiec. Po latach, kiedy już osiągnął dorosłość, losy jego i Conwaya miały się spleć z iście dramatycznym skutkiem.

Richard Joseph Namey był synem Richarda i Dorothei Nameyów. Urodził się 21 lutego 1977 roku. Cztery lata później przyszła na świat jego siostra. Kiedy chłopiec miał dziesięć lat, małżeństwo Richarda i Dorothei rozpadło się i wraz ze swoją siostrą trafił pod opiekę matki. Żyli sobie wygodnie w luksusowym domu nieopodal autostrady w Tustin - mieście, które graniczy z Santa Ana - stolicą hrabstwa. Twierdził później, że jego życie rodzinne przepełnione było miłością. Swoją edukację rozpoczął w szkole parafialnej, a kontynuował ją w Hillview High School w Santa Ana.

W tym czasie Namey miał dwóch przyjaciół, którzy uczyli się w Foothill High School nieopodal jego kampusu. Chłopcy walczyli z nudą, schodząc do kanałów ciągnących się kilometrami pod ulicami północnego Tustin. W deszczową porę zwiedzanie podziemnych arterii było niemożliwe, ale przez większą część roku ich środkiem płynął jedynie wąski strumyk. Młodociani poszukiwacze przygód rozjaśniali sobie mroki labiryntów latarkami. Nocą przez dziury w przykrywach studzienek kanalizacyjnych błyskały tajemnicze światła. Ściany kanałów doskonale

nadawały się na graffiti - w dowolnym stylu i o dowolnej tematyce. Strachliwe dzieciaki trzymały się z daleka, bojąc się nietoperzy, które trzepotały nad głowami intruzów. Chłopcy wyobrażali sobie, że tunel stanowiłby idealną drogę ucieczki, w razie gdyby kiedyś wpadli w poważne tarapaty.

Trzy lata po ukończeniu Hillview Namey poznał dwudziestopięcioletnią Tinę Gordon*, matkę dwójki dzieci - niemowlaka i trzyletniego brzdąca. Ich związek zwieńczyły narodziny córki Nameya 29 grudnia 1998 roku. Młody ojciec podarował sobie „spóźniony prezent bożonarodzeniowy”, tatuując tę datę na swym lewym ramieniu, a na drugim imię dziecka.

W przeciwieństwie do zaradnych dzieciaków z Agawam Rick nie potrafił znaleźć sobie sensownej pracy. Kilka razy udało mu się wprawdzie coś podłapać, ale marnie zarabiał. Kiedy przyszła na świat jego córka, pracował jako sprzedawca w salonie chevroleta. Poza tym mył auta i przestawiał je w zależności od potrzeb. Ze swojej pensyjki nie mógł jednak utrzymać żony i trójki dzieci, mimo że mieszkali pod dachem Dorothei Namey. Tina, Richard i ich pociechy spali w jednym pokoju.

Trudne warunki życia doprowadziły do spięć. Rozstali się po osiemnastu miesiącach, a Tina zrzekła się opieki nad córką na rzecz Richarda. Zabrała dwójkę najstarszych dzieci, spakowała manatki i przeprowadziła się do innego stanu.

Namey był załamany, wciąż nie potrafił znaleźć satysfakcjonującej pracy, zaczął więc eksperymentować z narkotykami. Niektóre dzielnice Santa Ana znane są z łatwego dostępu do heroiny, kokainy i metamfetaminy. Rick znalazł tam to, czego szukał. Wtedy właśnie udał się do salonu tatuażu. Po kilku godzinach tajemnicze obrazki pojawiły się na skórze obu jego nóg, tuż nad kolanami. Litery S i O ozdobiły prawe udo mężczyzny, a CAL lewe. Przestrzeń między nimi wypełniały geometryczne kształty. „SO-CAL” to popularny skrót oznaczający południową Kalifornię (Southern California). Czy jego tatuaże miały związek z gangiem?

„Raczej nie” - mówił śledczy Ernie Gomez, który pracował w departamencie policji Santa Ana zajmującym się przestępczością zorganizowaną. Według niego Namey chciał jedynie wyglądać jak macho, dlatego wydziarał sobie gangsterskie inskrypcje. Prawdopodobnie tatuaże pomagały mu w kontaktach z dilerami narkotyków. Rick nie miał najmniejszych kłopotów ze zdobyciem towaru, jeszcze mniej trudności sprawiało mu znalezienie damskiego towarzystwa. Pogłoski o tym, że Bóg hojnie go obdarzył, ułatwiały jego poszukiwania. Gorzej wiodło mu się w pracy - parał się różnymi zajęciami, które nie wymagały specjalnych umiejętności. Nie było go stać na to, by utrzymywać siebie, córkę i jeszcze wydawać na narkotyki. Dorothea Namey musiała go wspierać finansowo.

Namey przemieszczał się chevroletem el camino z roku 1964 w kolorze niebieski metalik. Takimi pojazdami często poruszają się gangsterzy, ale nawet jeśli łamał przepisy drogowe, policja zatrzymała go tylko raz. Siedemnastego lutego 2002 roku skręcił w prawo pomimo czerwonego światła i nie zatrzymał się przed pasami, po których przechodził pieszy. Nie przyjął mandatu, lecz zgodził się stawić przed sądem we wrześniu. Ostatecznie jednak zdecydował, że zapłaci karę - zapewne martwił się, że wyjdą na jaw jego dwa poprzednie, dużo poważniejsze przewinienia z czerwca.

Różnica wieku między nim a matką jego córki była przyczyną wielu kłótni. Dlatego wiosną 2002 roku Namey postanowił poszukać kobiety w swoim wieku. Dwudziestopięcioletnia Andrea Merino* mogła pochwalić się ładną twarzą i zgrabną figurą - podobała się większości mężczyzn. Mierzyła metr sześćdziesiąt pięć, piętnaście centymetrów mniej niż Namey. Oboje mieli piwne oczy i ciemnobrązowe włosy. Po kilku dniach znajomości zaczęli ze sobą chodzić, a ich związek przetrwał zaledwie dwa miesiące. Kłopoty pojawiły się, kiedy Rick przekonał się, że jego partnerka nie udziela mu wyłączności.

Kłócili się. Namey zaczął grozić jej śmiercią i wściekał się na nią, co doprowadziło do tego, że dziewczyna poszła do sądu, a ten zabronił

Rickowi się do niej zbliżać. Mężczyzna wpadł w rozpacz, która doprowadziła go do szaleństwa.

Dorothea przyglądała się jego zachowaniu z coraz większym niepokojem. Drugiego czerwca zadzwoniła na komisariat w Tustin. Wyjaśniła, że jej syn ma depresję w związku z nieudanym związkiem i trudnościami ze znalezieniem posady. Niechętnie przyznała, że bywa agresywny, kiedy coś idzie nie po jego myśli. Stwierdziła też, że obawia się o bezpieczeństwo Andrei Merino. Pod naciskiem policjanta ujawniła, że jej córka rozmawiała ze znajomym, który słyszał, jak Richard przebąkiwał o tym, iż zabije siebie i Merino.

Policja próbowała się z nią skontaktować, a także namierzyć Nameya - bezskutecznie. Szóstego lipca, kilka minut przed godziną osiemnastą, dwudziestodziewięcioletni Jim Fletcher* zadzwonił na komisariat w Santa Ana i poinformował dyżurnego, że mężczyzna w niebieskim chevrolecie el camino zepchnął go z drogi na parking, a potem wycelował z pistoletu w niego i jego przyjaciółkę, Andreę Merino. Z zeznań wynika, że krzyczał do nich: „Rozjebię was!”.

Fletcher doniósł, że razem z Andreą wyskoczył z samochodu, a napastnik przystawił mu lufę do głowy. „Spierdalaj stąd” - rzucił. Obawiając się o życie, mężczyzna wziął nogi za pas, pozostawiając Andreę na pastwę furiata, który wepchnął ją do chevroleta.

Potwierdziła ona później wersję Fletchera. Przerażona kobieta posłusznie wsiadła do samochodu Nameya. Zdziwiła się, kiedy Rick nie włączył silnika, ale jednocześnie odetchnęła z ulgą. Jednak słowa, które usłyszała, zmroziły jej krew w żyłach. Z zeznań kobiety wynika, że Namey postawił jej ultimatum: albo z nim zostanie, albo zabije ją na miejscu, a potem popełni samobójstwo. Podczas rozmowy na zmianę wkładał pistolet za pas i wyciągał go, celując jej prosto w twarz.

Trzęsąc się ze strachu, przez łzy dostrzegła radiowóz, który zatrzymał się na parkingu. Namey zaklął, przekonany, że Jim Fletcher wezwał

policję. Kazał Andrei wysiąść z samochodu. Po chwili wahania wyskoczyła na zewnątrz i uciekła. Chevrolet odjechał z piskiem, pozostawiając ślady opon na jezdni.

Funkcjonariusz zapytał Andreę, co się stało. Podczas zeznań zadzwoniła jej komórka - Richard Namey oznajmił, że jest w pobliżu. Kazał jej powiedzieć policjantowi, że pistolet, którym jej groził, był atrapą.

Andrea spełniła żądanie napastnika, ale wyjawiła policji jego dane osobowe.

Niedługo potem śledczy stanęli przed domem Nameya, a pół godziny później zjawił się sam Richard i został ujęty. Podczas przesłuchania wyznał, że pistolet jest atrapą. Pokazał policjantom „broń”, której rzekomo użył na parkingu. Nigdy nie udało się potwierdzić, czy mówił prawdę. Mógł kupić zabawkę, zanim wrócił do domu, a prawdziwą spluwę gdzieś ukryć, lub od początku używać repliki. Późniejsze wydarzenia każą jednak wątpić w tę ostatnią możliwość.

Oskarżony o naruszenie paragrafu 236 kalifornijskiego kodeksu karnego, czyli o bezprawne naruszenie wolności osobistej drugiej osoby, Namey trafił za kratki na niecały tydzień, póki jego matka nie wpłaciła kaucji. Proces miał się rozpocząć w listopadzie.

Ani Jim Fletcher, ani Andrea Merino nie uwierzyli, że Rick groził jej zabawką. Wkrótce po tych wydarzeniach kobieta uciekła z miasta w obawie, że Namey jednak spełni swoje groźby.

Dwa dni po wyjściu z więzienia znowu wpakował się w kłopoty. Tym razem w domu swojej matki. Jego siostra, której uroda zachęciła ją do kariery modelki, powiedziała znajomym, że Richard ma wybuchowy charakter. Udowodnił to, kiedy pewnego dnia wpadł do pokoju, w którym siostra rozmawiała na podłodze przez telefon. Zażądał od niej pieniędzy. Ona odłożyła słuchawkę i oznajmiła mu, że nie ma zamiaru finansować jego nałogów. Twarz wykrzywiła mu się z wściekłości. Chwycił plastikową figurkę trolla i uderzył ją w twarz, tuż pod okiem - w szpitalu św. Józefa zszyto jej pięciocentymetrową ranę. Na policji

dziewczyna zeznała, że napastnikiem był jej brat, który dopiero co wyszedł za kaucją z więzienia, oskarżony o porwanie byłej partnerki.

Namey wyjaśnił, że siostra zrobiła z igły widły. Lalką jedynie ją zadrapał, lecz ona wpadła w histerię. Modelka bała się, że zostanie blizna, która położy kres jej karierze.

Tym razem zatrzymano go pod zarzutem napaści, czyli Jakiegokolwiek zamierzonego lub niezamierzonego aktu przemocy dokonanego na innej osobie”. Groził mu wyrok dwóch, trzech bądź czterech lat pozbawienia wolności albo grzywna do dziesięciu tysięcy dolarów, a w najgorszym wypadku - jedno i drugie. Rozprawa miała się odbyć w lutym 2003 roku.

Kłopoty z prawem nie powściągnęły jednak miłosnych potrzeb i cielesnych żądz Nameya. Pod koniec lipca poznał kolejną kobietę, która wydała mu się interesująca. Nazywała się Sarah Rodriquez.

Według jednej z wersji do pierwszego spotkania dwudziestosześcioletniego Richarda i dwudziestoletniej Sary doszło przez Internet - na witrynie dla singli.

Niektóre osoby twierdziły jednak, że poznali się na imprezie u wspólnego znajomego.

Jedno jest pewne - znajomość zawarli pod koniec lipca 2002 roku i zaczęli ze sobą chodzić. Ich intymny związek miał zakończyć się tragicznie.

Sarah nigdy nie zaprosiła Ricka do domu, ale za to odwiedzała jego rodzinę. Do pierwszej takiej wizyty doszło w sierpniu. „Przyszła zobaczyć się z moim synem” - mówiła Dorothea. „Szli gdzieś razem z wnuczką. Zostałyśmy sobie przedstawione”. Pani Namey stwierdziła, że Sarah kilkakrotnie odwiedzała ich dom w tym miesiącu. Trwało to aż do września. Wszystko wskazywało na to, że ją i jej syna łączy prawdziwa miłość.

Miała rację. Łączyło ich nie tylko uczucie, ale i seks. We wrześniu Sarah zaszła w ciążę i dokonała aborcji. W liście do przyjaciółki przyznała, że ojcem dziecka był Namey.

Na początku października Richard postanowił poszukać własnego lokum, w którym mógłby spokojnie spotykać się z dziewczyną i wychowywać swoją córkę. Matka pomogła mu znaleźć atrakcyjne mieszkanie na dużym osiedlu przy Cabrillo Park Drive. Nieregularna pensja Richarda nie pozwalała jednak na comiesięczne opłacanie czynszu. Ponownie z pomocą przyszła mu matka. Wzięła na siebie nie tylko opłaty za mieszkanie, ale i wszystkie inne rachunki, łącznie z telefonem. Często odwiedzała syna na osiedlu, nierzadko spotykała u niego Sarę. „Prawie codziennie przychodziłam, żeby układać włosy wnuczce. Widziałam tę dziewczynę wiele razy”.

Odniosła wrażenie, że Sarah sypia u Richarda w mieszkaniu. „Pewnego dnia przyszłam wczesnym rankiem, zanim jeszcze wnuczka poszła do szkoły. Spotkałam Sarę, która przywitała się ze mną, a potem poszła do łazienki wziąć prysznic”.

Dorothea Namey przyznała, że bardzo ją polubiła i była przekonana, iż ma dobry wpływ na jej syna. Nawet jeśli wiedziała, że Richard bierze heroinę, nie powiedziała o tym jego matce.

Sygnały nadchodzącej katastrofy pojawiły się w październiku. Niedługo po tym jak Namey wprowadził się do nowego mieszkania, przyszła do niego Sarah. Doszło między nimi do sprzeczki. Richarda poniosło i uderzył partnerkę z otwartej dłoni. Przepraszał ją później, ale dla dziewczyny było to zupełnie niespodziewane doświadczenie. Jeszcze nigdy nikt jej nie uderzył.

Matka Ricka była zadowolona z faktu, że jej syn dalej spotyka się z Sarą. „Wpadała czasem do mnie razem z nim. Podwozili wnuczkę, kiedy gdzieś się wybierali”.

W listopadzie ich związek przechodził trudne chwile. Richard miał stanąć przed sądem za porwanie Andrei Merino. Kara więzienia mogła równie dobrze zakończyć ich znajomość. Dwunastego listopada 2002 roku w Sądzie Najwyższym hrabstwa Orange Rick otrzymał trzy lata nadzoru kuratorskiego i zakaz zbliżania się do Andrei Merino. Musiał też ukończyć kurs panowania nad złością.

Sarah nie przestała się z nim spotykać. Dorothea wspominała, że nawet pomagała mu wyposażyć mieszkanie: „Mówili mi, że idą do sklepu kupić akcesoria do łazienki. Wnuczka powiedziała, że wzięli zasłony do wanny i różne gadżety w kaczuszki”.

Dziewczynka również przepadała za Sarą.

W tym samym miesiącu doszło jednak do kolejnego incydentu, który zaniepokoił dziewczynę Richarda. Podczas kłótni chwycił ją za szyję i ścisnął, a na jego twarzy malowała się wściekłość. Opanował się jednak i ponownie przeprosił.

Ich romans trwał jeszcze przez cały grudzień. Richard zabrał ukochaną do centrum handlowego Spectrum w Irvine, w którym znajdowało się też mnóstwo atrakcji. Po raz kolejny podczas kłótni Namey stracił nad sobą panowanie i ze złości cisnął w Sarę zapalniczką. Trafił ją w głowę, pozostawiając paskudnego guza. Bała się odejść i zerwać z nim kontakt, ale stres był coraz większy, aż wreszcie osiągnął punkt kulminacyjny.

Matka Sary, Martha, podejrzewała, że dzieje się coś złego, ale o wszystkim dowiedziała się dopiero dużo później. Martwiły ją sińce na szyi i rękach córki. Odbierała też telefony od nieznajomego, który pytał o Sarę, a potem odkładał słuchawkę, nawet się nie przedstawiając.

W lutym sąd ponownie mógł doprowadzić do zakończenia ich związku. Richardowi groziło więzienie za napaść na własną siostrę. Dwudziestego lutego otrzymał jednak od wymiaru sprawiedliwości prezent urodzinowy: został skazany na trzy lata... dozoru kuratora. Wyrok niezwykły, zważywszy na to, że już wcześniej otrzymał podobny za porwanie Andrei Merino. Dodatkowo sąd zakazał mu zbliżania się do siostry.

„Pewnego razu - mówiła Dorothea Namey - przyszłam z narzeczonym do mieszkania mojego syna. Miał jakieś problemy z samochodem - nie chciał zapalić, czy coś, więc mój partner chciał mu pomóc. Ricky siedział przy telefonie, czekał na wiadomość od Sary. To było tuż po jego urodzinach 21 lutego. Musieli jechać z moim narzeczonym po jakieś narzędzia i części do auta, więc Ricky poprosił, abym przekazała Sarze, że nie mógł dłużej czekać. Tak też powiedziałam, kiedy zadzwoniła”.

Namey zrobił później awanturę swojej dziewczynie, żądał wyjaśnień, dlaczego tak późno się odezwała i dlaczego w ogóle go nie szanuje. Podczas tej kłótni odepchnął ją z obrzydzeniem. Nie doszło do niczego poważniejszego, ale Sarah znowu zaczęła się bać, że prędzej czy później Ricky zrobi jej krzywdę.

Typowym zachowaniem mężczyzn znęcających się nad kobietami jest to, że kontrolują każdy aspekt ich życia. Namey żądał, aby Sarah meldowała mu, co robi i z kim spędza czas. Zawsze też sprawdzał numery telefonów, z którymi się łączyła, a sam nieustannie wydzwaniał do jej domu i przedszkola, w którym pracowała.

Richard najwidoczniej niewiele sobie robił z sądowych zakazów - udowodnił to ponownie zaledwie półtora miesiąca po ogłoszeniu wyroku.

Dwa tygodnie przed dwudziestymi szóstymi urodzinami Ricky'ego Sarah miała już go serdecznie dość. W swoim pamiętniku pod datą 6.02.03 zapisała wielkimi, grubymi literami: NIENAWIDZĘ RICHARDA NAMEYA. Powtórzyła ten napis dwadzieścia dwa razy - cała strona wypełniona niepohamowaną nienawiścią.

DLACZEGO ZBŁĄDZIŁA?

Sarah Rodriquez chętnie związała się z Richardem Nameyem, co utrzymywała w tajemnicy przed swoim chłopakiem, Mattem Corbettem. Szybko jednak przekonała się, że jej kochanek jest niebezpiecznym człowiekiem - kilkakrotnie została przez niego zaatakowana. Mężczyzna ten dwa razy stanął przed sądem - raz za porwanie i grożenie śmiercią, drugi raz za poturbowanie własnej siostry. Nie mogło to umknąć uwadze Sary, podobnie jak tatuaże na jego nogach. Czy już sam wizerunek twardziela i niespełnionego gangstera nie powinien wzbudzić jej niepokoju? Niestety, kobiety często czują pociąg do niebezpiecznych mężczyzn.

Doktor Christina J. Johns - specjalistka w dziedzinie kryminologii, pisarka, dziennikarka prowadząca, między innymi, audycje radiowe i telewizyjne talk-show - wyraziła swoją opinię na temat tego niezwykłego ludzkiego zachowania, szczególną uwagę poświęcając historii Sary.

Jestem w stanie zrozumieć, dlaczego większość kobiet pragnie wiązać się z niebezpiecznymi mężczyznami, co oczywiście nie znaczy, że to pochwalam.

Po pierwsze, kobiety te wychowywane są w przeświadczeniu, że potrafią okiełznać bestię. Są przekonane, że „facet z problemami” potrzebuje jedynie odpowiedniej partnerki, by zmienić się w dobrego, namiętnego męża. Ich zdaniem miłość wszystko zwycięży, a obowiązkiem kobiety jest nieść ją potrzebującej duszy.

Wiele przedstawicielek płci pięknej postrzega mężczyznę

jako kogoś, nad kim może sprawować kontrolę. „Owszem, jest nieprzewidywalny, ale tylko czasami. Nigdy też nie posunie się do tego, żeby zrobić mi krzywdę, a nawet gdy się wścieka, da się go udobruchać” - tłumaczą sobie. To właśnie próbowała zrobić Nicole Simpson w stosunku do O. J. Simpsona. Usiłowała zapanować nad jego wściekłością. Nigdy nie przypuszczała, że mógłby skrzywdzić matkę swoich dzieci.

To tak jak z fantazjami na temat gwałtu. Kobiety lubią wyobrażać sobie, że są gwałcone. To je podnieca. Cały czas chodzi jednak tylko i wyłącznie o fantazję. Dziewczyny marzą o tym, żeby zgwałcił je Robert Redford. Chcą poczuć jego siłę, ale nie doznać przy tym najmniejszej krzywdy. Feministki twierdzą, że tego typu zabawy są niedopuszczalne, podczas gdy literatura używa ich nieustannie. Taka jest natura gwałtu choćby w „Przeminęło z wiatrem”. Clark Gable jest nieco innym gwałcicielem niż odpychający, otyły recydywista z cuchnącym oddechem.

Niestety, fantazjowanie często jest powodem tego, że kobiety wplątują się w sytuacje bez wyjścia.

Ich najgłębszym pragnieniem jest nieustanne doświadczanie wewnętrznej siły i męskości partnera. To dlatego często wracają do swojego oprawcy lub dręczyciela. Większość z nich po prostu nie szanuje facetów, którzy - ich zdaniem - nie są męscy, ale to kultura podsuwa im złe wzorce i wypacza właściwy wizerunek prawdziwego mężczyzny.

W męskości jest siła, a siła to odwaga wyjścia przed szereg; stawienia czoła każdej sytuacji. Męskość to szczerość i niezłomność. To umiejętność wartościowania i obrony tego, co najważniejsze. Mężczyzna powinien umieć powiedzieć „będzie dobrze” w taki sposób, żeby wszyscy mu uwierzyli, nawet jeśli to nieprawda. Nie stoi z założonymi rękami, kiedy wróg jest u bram.

Naprawdę silny facet dobrze wie, kim jest i co jest dla

niego ważne. Wykazuje słabość, gdy próbuje być kimś innym, udaje, przechwala się, przybiera pozy.

Zarówno kobiety, jak i mężczyźni bardzo często mają błędne wyobrażenie o męskości. Problem jest poważny. Mnóstwo młodych chłopaków siedzi w więzieniu, bo nie rozumie, na czym ona naprawdę polega. Dla nich oznacza odwagę, by zastrzelić albo zasztyletować kogoś, kto cię szturchnął. Nic bardziej mylnego.

Ludziom wydaje się, że silna miłość objawia się jako chorobliwa zazdrość, która przesłania wszystko. W ten sposób myślą przedstawiciele obu płci. Nie jest to ciepłe i czułe uczucie, ale pochłaniająca, pożerająca żądza, która prowadzi do wybuchów negatywnych emocji i sytuacji, kiedy spycha się samochód na parking, a potem grozi bronią.

„Kocha mnie tak mocno, że nie potrafi nad sobą panować. Zrobi wszystko, żeby mnie mieć”. Tak wygląda postępująca prymitywizacja doświadczenia miłości we współczesnym społeczeństwie.

Wyjaśnia to również, dlaczego mężczyźni z dobrze sytuowanych rodzin przyjmują taką pozę. Naśladują Jamesa Deana, imitują Steve'a McQueena. Często jednak pod tą groźną fasadą bije złote serce. Dla nastoletnich chłopców gangsterski wygląd ma ogromny urok.

Ujawniły się dwie twarze Sary Rodriquez - jak w historii doktora Jekylla i pana Hyde'a. Tak przynajmniej możemy domniemywać. Znalazła faceta, który nią pomiatał i przy którym mogła poczuć się jak grzesznica. To fantazja wielu kobiet. Czy wydawało jej się, że może to robić, a potem jakby nigdy nic wrócić do miłego, normalnego chłopaka?

Być może pan Namey nie znosił wszystkiego, co reprezentowała sobą grzeczna Sarah. Pragnął sprofanować jej świętość, by potem wściec się, że stała się grzesznicą. To

syndrom staruszki, która „nienawidzi wszystkich kobiet, bo każda z nich jest tak naprawdę zwykłą dziwką”. Mężczyźni także próbują udowodnić, że te urocze, dobrze wychowane dziewczyny są zepsute do cna, a kiedy już dopną swego, wpadają w złość i chcą je ukarać.

Ten tok myślenia Richard wprowadzał w życie - po raz pierwszy, gdy porwał byłą dziewczynę i groził jej śmiercią. Pani Rodriquez wpadła w te same sidła.

Nie chodzi o to, że Matt Corbett był słaby, niemęski i nieatrakcyjny. Wprost przeciwnie. Na dodatek to całkiem miły facet. Sarah po prostu zbłądziła w poszukiwaniach prawdziwej męskości, którą od początku miała na wyciągnięcie ręki, ale zdawała się tego nie zauważać. Matt okazał się ucieleśnieniem prawdziwego mężczyzny. Do tego był szczery, skromny i znał swoją wartość. Zrozumiała to w końcu i wiedziała już, komu powinna oddać serce.

Czasami kobiety, które chcą dobrego faceta, muszą poeksperymentować z chuliganami, by móc ostatecznie związać się z kimś na stałe. Nie znaczy to, że Sarah była złą osobą. Po prostu zaspokoiła ciekawość, wpadła w pułapkę, z której nie potrafiła się wydostać.

Terapeutka małżeńska z Los Angeles, Cosette D. Case, wymieniła też inne powody zachowania Sary:

Dlaczego kobiety uciekają z bezpiecznych związków, od przyzwoitych mężczyzn i wplątują się w ryzykowne romanse - tak jak to miało miejsce w przypadku pani Rodriquez?

Podczas wyboru partnerów ludzie rzadko posługują się logiką. „Co ona w nim widzi?” - to stale zadawane pytanie. Wątek kobiety uwiedzionej przez degenerata jest częsty nie tylko w książkach i filmach, ale także w prawdziwym życiu. Nie jest to współczesny wymysł. Niektórzy porównują to zjawisko do syndromu Matki Boskiej/dziwki, który występuje u wielu mężczyzn. Tłumaczy to, dlaczego skazanych

morderców często otacza liczne grono kobiet, które pragną się z nimi związać. Wyobrażacie sobie?

Jeśli chodzi o panią Rodriquez, normy społeczne i mity również miały istotny wpływ na jej decyzje. Młodzi ludzie często są zachęcani - zwłaszcza przez rówieśników - do tego, aby żyć intensywnie, nie tłumić w sobie emocji i energii. Niepisana zasada głosząca, że nastolatki mają prawo zaszaleć i że stanowi to zupełnie normalny etap dojrzewania, z pewnością pomogła jej usprawiedliwić swoje zachowanie przed samą sobą.

Ktoś może spojrzeć na tę sytuację, analizując ją od strony niewierności. Według Ruth Houston do niedawna to mężczyźni częściej zdradzali, niejednokrotnie niszcząc trwałe, wieloletnie związki. Teraz jednak panie ich doścignęły, choć powody, dla których dopuszczają się niewierności, są inne. Mężczyźni zdradzają, ponieważ muszą utwierdzać się w przekonaniu, że są atrakcyjni i sprawni seksualnie, natomiast kobiety poszukują przede wszystkim emocjonalnej satysfakcji. Statystyki są zatrważające - zdradza już trzy czwarte mężów i ponad połowa żon.

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, dlaczego kobiety decydują się na romanse z niebezpiecznymi facetami. Oto kilka z możliwych powodów: „Jestem znudzona; odczuwam zbyt silną presję, aby być doskonałą partnerką, nie potrafię temu sprostać; nie zasługuję na to, by być z przyzwoitym mężczyzną; dam sobie radę z łobuzem; w głębi serca nie jest zły; jeśli oni mogą się wyszumieć, to ja też; tylko ja mogę go uratować; przypomina mi ojca; obecny partner nie poświęca mi wystarczająco dużo uwagi” - i tak dalej. W ten sposób usprawiedliwiają się kobiety, które dokonały złego wyboru.

„NIE DA MI SPOKOJU”

Na początku września 2002 roku Matt Corbett odebrał szokujący telefon od Sary. „Zadzwoniła do mnie i powiedziała, że spóźnia jej się okres”.

Chłopak był zaskoczony, chociaż od dłuższego czasu ze sobą sypiali. Kiedy próbował złapać oddech, Sarah dodała, że wykonała test ciążowy. Wynik był pozytywny. Na początku myślał, że żartuje, próbując rozładować napięcie po kilku dniach kłótni.

Ton jej głosu świadczył jednak o tym, że sprawa jest poważna. Powiedział jej, że zaraz przyjedzie, aby mogli porozmawiać w cztery oczy.

Po spokojnej dyskusji z dziewczyną Matthew uwierzył, że jest ojcem dziecka, i niezmiernie się z tego powodu ucieszył. Z drugiej strony obawiał się, że nie sprostają nowym wyzwaniom i obowiązkom. Byli przecież młodzi, a stawienie czoła sytuacji wymagało odpowiedzialności. Wiedział jednak, że Sarah marzy o dzieciach, sądził więc, że cieszy się na myśl o założeniu rodziny.

Im dłużej o tym myślał, tym większe ogarniały go wątpliwości.

„Nie byłem do końca przekonany, czy dzieciak jest mój. Świadomość tego, że mogło być inaczej, sprawiała mi ból, dlatego starałem się długo nad tym nie zastanawiać”.

W liście do przyjaciółki Sarah napisała, że ojcem jest prawie na pewno Richard Namey i dlatego tak bardzo przeraża ją myśl o porodzie. Natomiast Matthew, mimo wszelkich obaw, cieszył się z obecnego stanu rzeczy. Po długiej rozmowie doszli jednak do wniosku, że należy przerwać ciążę.

„Tydzień po jej telefonie podjęliśmy decyzję o aborcji. Byłem niepocieszony. Zastanawiałem się, kiedy zaczęła spotykać się z tamtym gościem. Nie wiedziałem, czy to moje dziecko. Nie miałem nawet okazji zrobić badań DNA. Kiedy weszliśmy do gabinetu, w którym miała się odbyć operacja, byłem wściekły. Rzucałem krzesłami i w końcu kazali mi się wynosić”.

Twarz mu spochmurniała, kiedy powrócił myślami do tamtych chwil: „Widziałem, jak Sarah położyła się na stole, a oni zaczęli przy niej majstrować. Zapragnąłem uratować to dziecko, zaopiekować się nim. Lubię dzieciaki, cały czas się nimi otaczam... To się stało w Santa Ana, przy Main Street, w legalnej klinice. Wypisałem czek na trzysta pięćdziesiąt dolarów, ale przyjmowali tylko przekazy pieniężne. To dużo mniej, niż kosztowałoby utrzymanie dziecka, ale mimo to wolałbym je wychować”. Operacja miała miejsce pod koniec września 2002 roku.

Matka Sary była w szoku, gdy dowiedziała się, że jej córka dokonała aborcji. W liście do przyjaciela dziewczyna wyjaśniała:

Pamiętasz, jak Ci opowiadałam, że dokonałam aborcji? Mama się o tym dowiedziała, bo zapomniałam schować papiery z kliniki. Zostawiłam je na łóżku. Potrzebowała pewnie kartek z zeszytu, weszła do pokoju i trafiła na dokumenty i pigułki. Kiedy wróciłam do domu, była załamana... Wiesz co? Cieszę się, że to zrobiłam - to było dziecko Ricky'ego. Przysięgam na Boga, ten facet budzi we mnie strach.

Mimo to wciąż się z nim spotykała.

Bez wątpienia bardzo kochała Matta i na początku 2003 roku zaczęło do niej docierać, ile dla niej znaczy. Był to czas, kiedy zły charakter Nameya stopniowo dawał o sobie znać. Wzruszyły ją wspaniałe prezenty, które Corbett podarował jej na Boże Narodzenie.

W Wigilię przyjechał do domu państwa Dewarów samochodem wyładowanym paczkami. Nieco wcześniej poprosił Sarę, aby wypisała

dwanaście rzeczy, które chciałaby dostać. Zamiast jednak wybrać dwa lub trzy przedmioty, Matt zaszalał i kupił wszystkie. Później się tego wstydził, ponieważ dopiero pod drzwiami Dewarów dotarło do niego, że nie ma żadnego prezentu dla pozostałych członków rodziny. Ani siedmioletni Michael, ani piętnastoletnia Marilyn nie mogli zrozumieć, dlaczego Matt widział jedynie swoją ukochaną Sarę.

„Uwielbiałem sprawiać jej radość. Z dwunastu świątecznych prezentów wszystkie miała dostać Sarah. Co za wstyd. Zrozumiałem to dopiero, kiedy dotarłem na miejsce. Kelly je zapakowała; były wśród nich perfumy, bransoletka, kalendarz, ubrania i nadmuchiwany fotel. Nie wiem, dlaczego akurat to chciała, ale jej przyniosłem. Nie wierzyła własnym oczom”.

Matt i Sarah często wręczali sobie upominki. Martha Dewar twierdziła, że jej córka cieszyła się nawet z drobnych podarków. Pokazała liścik, który Sarah napisała do niej w podziękowaniu za zakup zwykłych kosmetyków. Zamiast słowa „kocham” dziewczyna narysowała serce: Mamo, dziękuję za szampon, odżywkę i lakier! (Kocham) bardzo. Martha odpisała jej: Nie ma za co! (Kocham), mama.

Matka Matta była dumna z hojności swojego syna: „To niezwykle szczodra osoba. Ma wielkie serce i zrobiłby wszystko dla każdego, kto potrzebuje materialnego wsparcia. Nieustannie zaskakiwał Sarę prezentami. Dostawała kwiaty bez okazji. To cały on”.

Matt zapytany, czy mieli wspólne plany na przyszłość, odpowiedział:

- Oczywiście. Sarah marzyła o ślubie i dzieciach. Chciała mieć siedmioro!

Sarah pracowała ze sporą grupą maluchów w przedszkolu, więc Matt zastanawiał się, czy siódemka wystarczy. Gdy rozmawiali przez telefon, słyszał w tle ich krzyki i śmiech. Hałas niekiedy przyprawiał go o ból głowy. Omal nie zasłabł, kiedy dziewczyna oznajmiła mu, że chce mieć siedmioro dzieci. „Powiedziałem: »Wow!«. Spodziewałem się najwyżej dwójki. Zdawałem sobie sprawę z tego, jak trudno jest wychować dziecko

i ile czasu trzeba na to poświęcić, a oboje planowaliśmy kontynuować edukację”.

Jill, potencjalna teściowa, wypowiadała się o Sarze w samych superlatywach. Dziewczyna wkradła się do serc państwa Corbettów dzięki dyskretnemu wdziękowi. Jill mówiła do niej „myszko”. Na początku dziewczyna była cicha jak mysz, witała się ledwie słyszalnym: „dzień dobry”. Później, gdy ze wszystkimi już się oswoiła, ściskała każdego mocno na powitanie, również Toma - ojca Matta. Jill była zaskoczona, że Sarah wytrzymywała złośliwości jej męża: „Nie onieśmielał jej. Strasznie mi się to podobało. Pomyślałam sobie: »Trafiła kosa na kamień«”.

Kiedy Matt opowiadał o Sarze, rozpromieniał się, emanując ciepłem i miłością. Niektóre wspomnienia sprawiały mu jednak ból. Cichym, poważnym tonem mówił: „Wiedziałem, że coś jest nie w porządku - chciałem wiedzieć, co takiego. Gdy ją o to pytałem, zazwyczaj dochodziło do sprzeczki. Była zbyt wystraszona, by powiedzieć mi prawdę. Obawiała się, że ją zostawię. Wreszcie nie wytrzymała: »Wiesz, popełniłam błąd«. Przyznała się, że poznała tego gościa na imprezie, a on się w niej zakochał. Myślę, że po prostu musiała się wygadać. Podała mi jego nazwisko, stwierdziła, że jest złym człowiekiem - bije ją, śledzi, nachodzi. Była przerażona. Nie czekałem, aż poprosi mnie o pomoc. Nawet jeśli sobie tego nie życzyła, zamierzałem zacząć działać. Chociaż się kłóciliśmy, sądziłem, że w końcu dojdziemy do porozumienia. Nie mam jej za złe, że rozglądała się za innymi. Byliśmy młodzi, mieliśmy prawo do błędów. Takie rzeczy się zdarzają, ludzie czasem się mylą, a potem wyciągają z tego wnioski. Powiedziała mi, że nie doceniała tego, co ma, dopóki o mały włos tego nie straciła. Nie obwiniam jej. Wydaje mi się, że jestem dobrym facetem. Potrzebowałem jej i nie chciałem się rozstawać”.

Matt obliczył, że Sarah spotykała się z Richardem przez siedem albo osiem miesięcy. Nie mógł uwierzyć, że trwało to tak długo i że widywali

się tak często. „Sam nie wiem, o niczym nie miałem pojęcia. Spędzałem z nią każdy dzień. Każdy. Zachodzę w głowę, jak znalazła na to czas... Kłóciliśmy się od miesiąca czy dwóch, mieszkaliśmy osobno. Nikt nie raczył mi powiedzieć, że spotyka się z kimś innym. Nie chcę jej stawiać w złym świetle. Nie mogła wiedzieć, że tak to się skończy. To wyłącznie jego wina... Ludzie przecież ciągle umawiają się na randki, nie miałem z tym problemu”.

Matt i Sarah spotkali się w restauracji na początku kwietnia i długo rozmawiali o całej sytuacji. W pewnej chwili ona zamilkła, spojrzała mu w oczy, wstrzymując łzy, i spytała potulnie:

- Możemy zacząć od początku?

- Od początku?

- Możemy?

- Chcesz zaczynać od początku - zapytał z uśmiechem Matthew. - Zapomniałaś, że zbliża się nasza rocznica? Chcę dostać prezent.

„Próbowałem obrócić to w żart” - tłumaczył. „Zapomnieć o wszystkim i żyć dalej. Sądziłem, że będę wściekły, ale nie potrafiłem się na nią złościć. Po prostu nie można gniewać się na tak wspaniałą osobę. Zaczęło się od szczeniackiej miłości, a potem przerodziło się to w poważniejsze uczucie. Spędzaliśmy razem każdy dzień. Byliśmy nierozłączni, wisieliśmy godzinami na telefonie wiecznie roześmiani. Mówiła mi: »Tak dobrze cię słyszeć. Jesteś jak rycerz w lśniącej zbroi - przy tobie czuję się bezpiecznie«”.

Zakochani poczuli, że zrzucili ciężar rzeczywistości, która ich przygniatała. Wspólnymi siłami mogli pokonać każdą przeszkodę. Nie przypuszczali, że Richard Namey dławił się z wściekłości.

Podczas gdy kochający Matt wybaczył Sarze zdradę, Rick wpadł w szał na wieść o tym, że jego dziewczyna nadal spotyka się z Corbettem. Złość Nameya sięgnęła zenitu, kiedy otrzymał sądowy zakaz zbliżania się do niej, po tym jak ją uderzył i dusił. Decyzja sądu, zamiast przyhamować porywczość Richarda, jeszcze bardziej go rozjuszyła - równie

dobrze dziewczyna mogła próbować gasić płomienie paliwem do silników odrzutowych.

W czwartek 27 marca 2003 roku Sarah poszła do szkoły na zajęcia. Cały poprzedni wieczór spędziła na przygotowywaniu plakatu, który miał jej pomóc tego dnia w ustnej prezentacji pod tytułem: Rozwój dziecka we wczesnej fazie życia. Zgodnie z tym, co później opowiadała, wszystko zaczęło się około 20.20. Kiedy przerwa dobiegała końca, zauważyła w korytarzu Richarda. Serce podskoczyło jej do gardła. Pewnym krokiem zmierzał w jej stronę.

- Gdzie twój samochód? - zapytał. - Szukałem go po całym pieprzonym parkingu!

Sarah przełknęła ślinę i wycedziła:

- Jest u koleżanki.

- Której?

- Jennifer.

Wiedziała doskonale, że Namey nie znosił Jennifer Vincent*. Zamierzała powiedzieć co innego, ale nie umiała kłamać.

Richard był zły:

- Jeśli zobaczę ją na parkingu, obiję jej gębę.

Mięśnie szczęki drgały mu niespokojnie. Aby dobrze zrozumiała, że nie ma z nim żartów, dodał:

- Pod fotelem w samochodzie mam pistolet.

Zamilkli na chwilę, kiedy nauczycielka Sary minęła ich w drodze do klasy.

- Koniec przerwy - powiedziała.

Kiedy zniknęła, dziewczyna spojrzała Namey owi w oczy - podjęła ogromny wysiłek, aby chłopak nie dostrzegł jej strachu.

- Idę na zajęcia.

Zrobiła kilka kroków w kierunku drzwi. Ruszył w ślad za nią. Głos jej się łamał:

- Muszę odejść. Proszę, nie utrudniaj tego.

Ignorując jej słowa, krzyknął:

- Wychodzimy. Pójdziemy do budki, zadzwonisz do tej szmaty i powiesz, żeby przywiozła twój samochód. Wróci na piechotę. Będę jechał za tobą, by się upewnić, że jej ze sobą nie zabierzesz.

Sarah nie mówiła mu, że zawsze nosi przy sobie telefon komórkowy. Po cichu modliła się, by nie dostrzegł go w kieszeni jej dżinsowych spodni.

- Nie. Za daleko mieszka, żeby wracała piechotą.

Ponad dwanaście kilometrów dzieliło szkołę od domu Jennifer w Placentii.

- Zrobisz, co ci każę. I trzymaj gębę na kłódkę, bo jeśli komuś wygadasz, a ja trafię za kratki, słono za to zapłacisz. Znajdę cię i zabiję.

Nauczycielka otworzyła drzwi i powiedziała do Sary:

- Zapraszam.

Dziewczyna posłuchała i zostawiła Ricky'ego samego w nadziei, że sobie pójdzie.

Wierciła się na krześle, kiedy inne kobiety wygłaszały prezentacje z wykorzystaniem własnoręcznie przygotowanych plakatów. Gdy nadeszła jej kolej, pokazała swoją pracę, mówiła przez kilka minut, a kiedy skończyła, poprosiła o pozwolenie na wyjście do ubikacji.

Ulżyło jej, gdy zobaczyła pusty korytarz. Weszła do damskiej toalety i wyciągnęła z kieszeni komórkę. Wykręciła numer do Jennifer i opowiedziała jej o całym zajściu, po czym dodała: „Nie przyjeżdżaj. Boję się, że mógłby ci zrobić krzywdę”.

Kiedy wyszła z łazienki, omal nie wpadła na Richarda, który czekał na nią pod klasą. Wcisnęła telefon do kieszeni, mając nadzieję, że go nie zauważył.

- Wygadałaś Jennifer, że tu jestem?

- Tak.

- Masz komórkę?

- Nie - wyjąkała. - Nie jest moja, szef mi pożyczył.

Bała się, że Namey może ją skrzywdzić za to, że ukrywała przed nim fakt, iż od dawna posiada telefon. Zapisała później w dzienniku: Skłamałam, że telefon nie należy do mnie, bo w przeciwnym razie by go zniszczył.

Sarah trzymała w lewej ręce telefon komórkowy, który po chwili wcisnęła do kieszeni. Namey chwycił ją za nadgarstek. Później zanotowała: Próbował wyrwać mi komórkę, twierdził, że należy do niego. Chciał wyciągnąć mi dłoń z kieszeni, aby tylko dorwać telefon. Jego uścisk zostawił na jej przedramieniu rozległego siniaka.

Dziewczyna wyrwała mu się i pobiegła do klasy. Próbowała otworzyć drzwi, ale Namey je zatrzasnął. Z wściekłości ścisnął ręką jej delikatną szyję. Próbując złapać oddech, Sarah wywinęła mu się jakimś cudem i otworzyła drzwi. Wpadła do klasy i usiadła na swoim miejscu. W dzienniku widnieje zapis: Koleżanki wszystko widziały. Kiedy opadłam na krzesło, wezwały ochroniarza.

Tęgi, umundurowany mężczyzna, Marc St. Lawrence, pojawił się po dziesięciu minutach i odeskortował Sarę do swojego gabinetu. Do tego czasu Namey już się ulotnił.

Strażnik zapytał dziewczynę, czy zna napastnika. Odparła, że to jej były chłopak, którego zna jakieś osiem miesięcy i z którym spotykała się przez pewien czas, ale kiedy próbowała z nim zerwać, stał się agresywny i napastliwy.

Zeznała też, że nigdy nie mieszkała z Richardem. Niechętnie przyznała, że już wcześniej kilkakrotnie użył wobec niej przemocy, ale nie zgłosiła tego na policję, ponieważ jej groził. Powiedziała, że jest przerażona i zamierza wystąpić do sądu o to, by zabroniono mu się do niej zbliżać.

Kiedy przyjechała policja, Sarah musiała odpowiedzieć na kolejną serię pytań. Jej matka, wezwana przez telefon, pojawiła się na miejscu w ciągu kilku minut, a zaraz za nią wierny Matt. Zabrali ją do domu.

Kilka dni później, w prima aprilis nie w głowie jej były żarty. Namey nieustannie groził, że zamieni jej życie w piekło.

Tego ranka Martha otrzymała mrożący krew w żyłach telefon od swojej córki:

- Mamo, mamo! On tu jest! Nie da mi spokoju!

- Kto?

- Richard.

Załamał jej się głos.

- Richard Namey. Jest tu. Przez niego nie mogę iść do pracy.

Martha zrozumiała, że Sarah dzwoni z samochodu zaparkowanego niedaleko przedszkola, w którym obie pracowały. Kazała jej się rozłączyć, aby mogła wezwać policję. Kiedy już to zrobiła, ruszyła na spotkanie z córką. Na miejscu zjawił się też radiowóz.

Namey przepadł bez śladu.

Sarah dopięła swego. Sąd zabronił Richardowi się do niej zbliżać. W swoim wniosku dziewczyna wymieniła pięć przypadków, w których użył wobec niej przemocy fizycznej - ostatni z nich dotyczył napaści w szkole.

Zastępcy szeryfa próbowali wręczyć zainteresowanemu wezwanie do sądu, ale nie mogli go zlokalizować. Rozprawa miała się odbyć 22 kwietnia, jednak nie doszła do skutku.

W tym czasie Sarah spędzała większość czasu z Mattem, zwłaszcza w środowe wieczory, kiedy to chodzili na zajęcia biblijne prowadzone przez jej ojca, Fernando Rodriqueza. Odbywały się one w domu George'a - syna Fernando - niedaleko rezydencji Dewarów.

Spotkania trwały mniej więcej godzinę i kończyły się około 18.00. Matthew miał nadzieję, że nauki płynące z Pisma Świętego pomogą jego dziewczynie pokonać przeciwności losu. „Naprawdę jej się podobało. Szukała odpowiedzi na pytanie, jak poradzić sobie z tą pogmatwaną sytuacją”.

W środę 2 kwietnia Matthew przyjechał na spotkanie swoim pikapem, a Sarah czerwoną kią. Po zajęciach jak zwykle pocałowali się na

pożegnanie i ruszyli w kierunku domów. „Tego wieczoru wracałem do Westminster, a ona skręciła do siebie. Jechałem przez Tustin. Cały czas rozmawialiśmy przez komórkę. Powiedziała: »Kocham cię«, a potem nagle się rozłączyła. Myślałem, że po prostu straciła zasięg, więc zaraz oddzwoniłem. Żadnej odpowiedzi. Zmartwiłem się, ale postanowiłem zadzwonić za kilka minut”.

Kiedy dojechał do autostrady 91, dopadło go silne przeczucie, że stało się coś złego. Zawrócił i gwałtownie przyspieszył. Kilka przecznic od domu swojej dziewczyny dostrzegł coś, co wzburzyło w nim krew. Richard Namey miał Sarę w garści.

To była powtórka sytuacji z Andreą Merino: niebieskim el camino napastnik zepchnął kię z ulicy, a potem zatrzymał się i przez otwarte okno zaczął się na nią wydzierać.

Kiedy Mart to zobaczył, ogarnął go gniew. „Pomyślałem: »A to skurwysyn«. Miałem ochotę zatłuc go na śmierć. Wyjechałem zza rogu. Nie wiem, co sprawiło mi większą przyjemność - czy to, że ich znalazłem i wreszcie mogłem przyjrzeć się temu gnojkowi, czy też to, że z nią byłem i mogłem stanąć w jej obronie. Wiedziałem, co należy zrobić”.

Zahamował tuż obok jego chevroleta. Matt usłyszał krzyk Sary:

- Nie, nie, nie! On ma broń!

Chłopak nie zważał na to. Wyskoczył z samochodu, podbiegł do kierowcy el camino i sięgnął przez okno. „Musiał się wystraszyć, bo zwiał, aż się za nim kurzyło” - wspominał Corbett.

Nie zastanawiając się długo, Matt wsiadł do auta i ruszył w pościg. Oba pojazdy minęły boiska przy Jefferson Street i z piskiem opon skręciły w Alta Vista. Zawieszenie pikapa nie było stworzone do tego typu manewrów, Namey miał więc przewagę. Kiedy el camino przejechał kilka skrzyżowań na czerwonym świetle, Matthew zrezygnował - nie zamierzał narażać życia innych kierowców. Chevrolet wkrótce zniknął z pola widzenia.

Chłopak wrócił czym prędzej do domu Dewarów. Matka Sary widziała część pościgu i umierała ze strachu - była pewna, że dojdzie do wypadku.

Wezwano policję, która jedyne, co mogła zrobić, to bezradnie rozłożyć ręce.

Gdyby nie to, być może Sarah żyłaby dłużej niż kolejne dwa tygodnie.

ODYSEJA CONWAYA

Dennis Conway i jego kolega, Jack Harmon, opuścili Agawam w sierpniu 1976 roku. Ojciec Harmona był właścicielem kilku nieruchomości i pola golfowego, więc dla Jacka wycieczka stanowiła wyłącznie przygodę. Dla Dennisa z kolei był to początek nowego życia. Trzy dziewczyny jadące wraz z nimi zamierzały po prostu zwiedzić Kalifornię i Hawaje. Podpisały umowę z firmą, która korzystała z usług podróżników, aby dostarczyć pojazdy ich właścicielom.

Już w trakcie podróży na wybrzeże Conway znalazł się w pewnej nieciekawej sytuacji, a takich w jego życiu miało się przytrafić jeszcze wiele. Dwaj podróżnicy ciemną nocą jechali przez rezerwat Indian, niedaleko Four Corners - punktu, w którym zbiegały się granice stanów Utah, Kolorado, Nowy Meksyk i Arizona. Buick z dziewczynami był kilka kilometrów przed nimi. Chłopcy zatrzymali się na osamotnionej stacji, aby zatankować samochód.

Z mroku wyłonił się groźnie wyglądający Indianin.

- Podwieziecie mnie? - wymamrotał przepitym głosem. Nie zdążyli nawet zareagować, kiedy pojawił się drugi mężczyzna, mierzący ze strzelby do Indianina.

Pijaczyna otworzył tylne drzwi samochodu Dennisa i zaczął pakować się do środka. Chłopcy ani drgnęli z przerażenia.

- Nie wpuszczajcie go! - Krzyknął uzbrojony mężczyzna. - Gnojek prawdopodobnie właśnie zatłukł swoją żonę. Gliny są już w drodze.

Zanim Indianin zdołał się usadowić na tylnym siedzeniu, Jack wcisnął pedał gazu i samochód ruszył z piskiem opon. Niedoszły gapowicz, przeklinając, wylądował na ziemi.

Chłopcy zdołali ujechać kilka kilometrów, kiedy w ciemności zapłonęły światła dużego pikapa próbującego staranować tył chevroleta. Za kierownicą siedział rozwścieczony Indianin, który ruszył w ślad za nimi. Trach! Jakby wykoleił się pociąg - pikap wjechał w ich zderzak.

- Jezu! - krzyknął Dennis.

Otaczał ich nieprzenikniony mrok i bezludna pustynia. Conway i Harmon czuli na plecach zimny oddech śmierci. Odzyskali nadzieję, kiedy w oddali pojawiło się czerwone mrugające światło, które zbliżało się do pikapa. Rozległ się dźwięk syreny; Indianin gwałtownie skręcił. Samochód zjechał z drogi, pokonał kamienisty nasyp i ruszył poprzez piaski pustyni porośnięte bylicą, aż wreszcie zniknął w ciemności.

Jack zatrzymał się na poboczu i poczekał na radiowóz. Chłopcy odetchnęli z ulgą. Dowiedzieli się, że Indianin mieszkał w przyczepie za stacją benzynową razem ze swoją żoną. Bił ją, kiedy się upijał, a robił to często. Właściciel stacji wezwał policję, a potem trzymał faceta na muszce do czasu, gdy pojawił się Chevrolet.

Funkcjonariusz spisał raport, a potem pozwolił chłopcom ruszyć w dalszą drogę.

Po pięciu dniach podróży Dennis, Jack oraz ich koleżanki dotarli do hrabstwa Orange. Noc spędzili w Westminster, w domu, który należał do znajomego trzech dziewczyn. Nad ranem pojechały do Panorama City odstawić samochód, a następnie udały się na Hawaje.

Conway zatrzymał się w Huntington Beach, aby zobaczyć Pacyfik. „Potem wróciłem, żeby znaleźć pracę. Tego wieczoru sprzątałem stoliki w restauracji trzypiętrowego motelu przy autostradzie - Huntington Inn”.

Wychowanie matki, która nie pozwalała jemu i jego rodzeństwu marnować czasu, kiedy czekała robota, odniosło skutek. Następnego dnia

Dennis i Jack zatrudnili się na weekend w luksusowym Big Canyon Country Club w Newport Beach. Do ich obowiązków należało sprzątanie, grabienie, sadzenie trawy i drzew. Conway poznał tam nieśmiertelną gwiazdę, Johna Wayne'a, który podjechał pod klub swoim vista cruiserem - samochodem kombi zmodyfikowanym tak, by właściciel mógł w nim siedzieć w kowbojskim kapeluszu na głowie. Uwagę chłopca przykuły przede wszystkim - jak to określił - „gigantyczne” dłonie Wayne'a.

Podróżnicy spędzili noc w chevrolecie. O świcie zakradli się do oddziału Huntington Inn, który był w budowie, żeby skorzystać z przenośnych toalet. Aby się wykąpać, musieli przejść przez autostradę i użyć pryszniców stojących na plaży. Posiłki spożywali w restauracji, w której sprzątali ze stolików. Dziesięć lat później w Huntington Inn doszło do okrutnego morderstwa: seryjni mordercy - James Gregory Marlow i Cynthia Coffman - uprowadzili dziewiętnastoletnią Lynel Murray, zabrali ją do swojego pokoju, wykorzystali seksualnie, a potem udusili, porzucając jej ciało w wannie.

Praca i noclegi w samochodzie nie podobały się Harmonowi, który pragnął przygód, a nie szarego życia sprzątacza. Po kilku tygodniach namówił Dennisa, aby ruszyć na północ w kierunku jeziora Tahoe. Na miejscu jednak nie mogli znaleźć pracy. Nadeszły wrześniowe chłody, typowe dla wysokich partii gór Sierra Nevada. Chłopcy marzli nocą w starym chevrolecie. Postanowili udać się do Sacramento. Po sześciu godzinach jazdy zatrzymali się przed budynkiem kapitolu, zastanawiając się, co dalej. „Kupiliśmy sprzęt obozowy - mówił Dennis - małą kuchenkę gazową, garnki, jedzenie w puszkach oraz wędki. Byliśmy gotowi. Ba, wydawało nam się, jak to bywa z młodymi poszukiwaczami przygód, że możemy przetrwać nawet w dziczy, jeśli zajdzie taka potrzeba. Trafiliśmy jednak na tę grupę. Wyglądali jak nawiedzeni ekolodzy. Zobaczyli rejestrację z Massachusetts, przerdzewiały samochód i zaproponowali nam posiłek. Zgodziliśmy się”.

Nieznajomi zaprosili chłopców do starego, wiktoriańskiego domu przy McKinley Park. Poczęstowali ich „czymś, co przypominało tortille z cukinii - ekologicznym żarciem”. Dennis i Jack byli głodni, więc spałaszowali wszystko, czym uraczyli ich gospodarze. Po obiedzie usiedli w salonie, aby obejrzeć pokaz slajdów przedstawiających idylliczne życie w górach z dala od cywilizacji. Conway zawsze marzył o wypadach w prawdziwe góry. W rodzinnych stronach widział jedynie wzgórza Berkshires, które w żaden sposób nie mogły się równać z potężnymi masywami zachodniego wybrzeża. „Góry Skaliste są imponujące, a Sierra Nevada zapierają dech w piersiach. Jako dziecko marzyłem o tym, aby żyć w lesie i tak dalej”.

Ludzie zamieszkujący wiktoriański dom wybierali się w góry następnego dnia i zaproponowali młodym podróżnikom, aby im towarzyszyli. Ci zastanawiali się przez chwilę, ale stwierdzili, że skoro mają poznawać świat, mogą równie dobrze wybrać się z nimi w leśne ostępy, mimo że ekolodzy wydawali się dość ekscentryczni. Dennis chciał wziąć chevroleta, ale jeden z gospodarzy powiedział:

- Nie, nie, nie, pojedziecie z nami autobusem.

Chłopak wzruszył ramionami i zaparkował na tyłach domu. Przysłuchując się niezrozumiałym śpiewom jego mieszkańców, Dennis i Jack weszli do pojazdu, który przypominał stary autobus szkolny. Kiedy zaproponowali, aby kupić kilka piw, przywódca grupy zaprotestował:

- O nie, takich rzeczy nie robimy.

Boonville to prowincjonalne miasteczko zamieszkałe przez około 1 400 osób, położone w Anderson Valley, pół godziny jazdy od wybrzeża, jakieś dwieście kilometrów na północny zachód od Sacramento. Niedaleko znajduje się Philo - niewielka osada, w której aresztowano seryjnego mordercę, Charlesa Nga, pod zarzutem kradzieży broni. Trafił za kratki do więzienia Folsom, a kiedy je opuścił, on i Leonard Lake dokonali serii brutalnych morderstw. Ten region stanowi też schronienie dla

ludzi, którzy nie zamierzają dostosowywać się do ogólnie przyjętych w społeczeństwie zasad, oraz dla wyjętych spod prawa motocyklistów.

Autobus z „ekomaniakami” i dwoma naiwnymi nastolatkami z Massachusetts zatrzymał się na prywatnym ogrodzonym terenie kilka kilometrów za Boonville. Dennis mówił później, że byli „w szczerym polu”. W okolicy stały domki przypominające kurniki. Przywódca rozdzielił chłopców i zaprowadził ich do osobnych pomieszczeń.

Conway był zaniepokojony, ale nie wiedział, co robić. Jako siedemnastolatek nie posiadał zbyt wielu doświadczeń życiowych, które mogłyby go przygotować do takiej sytuacji. Przez całą noc nie zmrużył oka, zastanawiając się, co też ich jeszcze czeka. „Łudziliśmy się, że będziemy mogli odłączyć się od grupy, uciec do lasu i przetrwać jakoś w trudnych warunkach. Niestety, nie pozwolili nam na to”.

Bladym świtem zaprowadzono go na śniadanie składające się z ciepłych płatków. Wszyscy zaczęli śpiewać dziwne pieśni, trzymając się za ręce, a potem w milczeniu zasiedli do jedzenia. Niepokój zmienił się w lęk - Dennis nie czuł się zbyt dobrze z dala od kolegi. Nic nie szło zgodnie z planem. Wolność, której szukali, zniknęła jak mgła rozpędzona promieniami porannego słońca.

Po latach wspominali: „To była jakaś sekta. Mieli tam salę wykładową i namiot ze składanymi krzesełkami. Przemawiał do nich facet przypominający wykładowcę na uniwerku. Świetny mówca - jego wypowiedź była logiczna i pełna miłości. Nie mówił o seksie, ale o szacunku dla każdej istoty, o tym, że wszyscy jesteśmy jak bracia i siostry. Słuchacze wyglądali na zagubione dusze, na wyrzutków i odszczepieńców. Wiem, że to stereotypy, ale takie odniosłem wrażenie. Dziwne towarzystwo. Chciałem stamtąd uciekać. Krzyknąłem do Jacka, kiedy wszyscy udali się na obiad. Uznaliśmy, że trzeba brać nogi za pas. Pojawili się jacyś drągale, którzy byli gotowi przywołać nas do porządku, jeśli tylko

zaczniemy sprawiać trudności. Ja - siedemnastolatek - przypominałem bardziej czternastolatka; Jack z kolei miał dziewiętnaście, ale wyglądał na starszego. Nie był chuliganem, lecz sprawiał takie wrażenie. Być może to powstrzymało ich przed użyciem siły”.

Jeden z sekciarzy powiedział do Dennisa:

- On służy Diabłu. Ty jesteś inny.

- Nie, nie! Idę z nim.

Po krótkiej wymianie zdań chłopcy oznajmili zgodnie:

- Spadamy stąd.

Jack dodał warkliwie:

- Jeszcze chwila, a użyjemy pięści!

Swoim zdecydowaniem wprawili gospodarzy w osłupienie.

Dennis dodał tylko:

- Jestem z nim.

Tak naprawdę myślał jednak: „Nieciekawa sytuacja”.

Conway był przekonany, że przywódcy grupy będą chcieli ich powstrzymać. Ostatecznie jednak odpuścili i kazali jednemu z sekciarzy odprowadzić chłopców do wyjścia. Zabrali swoje plecaki, dotarli do bramy i wysokiego płotu zwieńczonego drutem kolczastym. Obaj szli żwawym krokiem, chcąc jak najszybciej opuścić to miejsce. Dennis dobrze zapamiętał słowa, które usłyszał od strażnika na pożegnanie. „Sytuacja była nieprzyjemna, prawie doszło do przepychanek. Powiedziałem: »Nie chcemy kłopotów«. On spojrzał na nas i rzucił: »Mój umysł podpowiada mi, że jesteście zwykłymi gnojkami, ale moje serce was kocha«. Myślałem już, że Jack się na niego rzuci. Krzyknął: »Otwórz tę pierdoloną bramę, albo urwę ci ryja!«”.

Wreszcie wydostali się na wolność. Nie tracąc czasu, pobiegli szosą, aby znaleźć się jak najdalej od tych ludzi. Po pół godzinie jednak nie byli pewni, czy ich sytuacja w jakikolwiek sposób się poprawiła. Szli wąską ścieżką pomiędzy majestatycznymi sosnami. Dennis nie wiedział

nawet, w którym kierunku zmierzają. Zagubieni i wystraszeni spojrzeli na siebie, myśląc: „Co my teraz zrobimy?”.

Conwaya najwyraźniej prześladował pech. Ilekroć uciekał przed deszczem, zawsze wpadał pod rynnę. Po niecałej godzinie usłyszeli potężny ryk kilkunastu motocykli.

Wspominając tę sytuację, chłopak wzniósł oczy do nieba i powiedział: „Natknęliśmy się na bandę na harleyach! Nie mówię o motocyklach, na których dzisiaj jeżdżą, ale o tych oryginalnych, przysadzistych, ciężkich maszynach”. Sześciu groźnych wytatuowanych gości w nazistowskich hełmach i skórzanych kurtkach zatrzymało się w zatoce, wzbijając w powietrze tumany piachu. Ordynarne kobiety siedziały za plecami uśmiechających się złowieszczo mężczyzn i spoglądały na chłopców jak drapieżnik na ofiarę.

„To idiotyczne - opowiadał Dennis - ale byliśmy jeszcze gówniarzami. Wyciągnęliśmy noże i trzymaliśmy je w pogotowiu”.

Roześmiał się na myśl o własnej głupocie.

„Nie wiem, co niby zamierzaliśmy zrobić. Kiedy jeździli dookoła nas, z ich maszyn wydobywały się przeraźliwe dźwięki.

Rzucali nam groźne spojrzenia. Jeden krzyknął: »Wyruchamy was w dupę, gówniarze«. Nie mieliśmy pojęcia, do czego są zdolni, mieliśmy pełne gacie”.

To, co stało się później, przypominało scenę z filmu. Czerwony pikap zatrzymał się na żwirze. Najpierw wysunęła się z niego lufa strzelby, a za nią farmer w wyświechtanej flanelowej koszuli i zakurzonych ogrodniczkach. Wysiadł ze starego samochodu i stanął twarzą w twarz z motocyklistami. Dennis odniósł wrażenie, że ich wybawiciel znał harleyowców; świadczył o tym sposób, w jaki się do nich zwracał. Mężczyzna krzyknął do chłopców: „Do samochodu!”. Nie musiał ich długo prosić. Chłopcy bez chwili zastanowienia schowali się do pikapa.

Farmer rzucił motocyklistom kilka groźnych słów, wycofał się do samochodu i trzasnął drzwiami. Kiedy wrzucił bieg i wcisnął pedał gazu, pozostawiając napastników w obłoku kurzu, zapytał:

- Co wy tu, do cholery, robicie?

Dodał przy tym:

- Pieprzeni harleyowcy, hipisi i popaprańcy. Dokąd was niesie?

Kiedy opowiadali o swoich niezwykłych przejściach, coraz bardziej czuli się jak zagubione dzieci.

- Dobra, zabiorę was do miasta i wysadzę na przystanku.

Po dwudziestu minutach jazdy krętymi drogami po wzgórzach dotarli na miejsce. Dennis dostrzegł starą farmę z drewnianą, zdezelowaną chatą, pod którą stały rdzewiejące trupy opuszczonych pikapów i samochodowe szkielety. Zauważył to farmer i wyjaśnił, że tam właśnie mieszkają motocykliści.

Splunął za okno, a potem dodał:

- W ziemi zakopali też kilka ciał.

Dennisowi włos zjeżył się na głowie. Pomyślał: „Wielkie dzięki, trzęsę się ze strachu, a ten jeszcze dokłada”.

Dotarli w końcu na skraj miasteczka. Chłopak nie mógł przypomnieć sobie imienia farmera. Wiadomo tylko, że jechał na południowy wschód prowincjonalną autostradą 148 w kierunku skrzyżowania ze stanową 101 w Cloverdale. Wysadził ich na przystanku autobusowym, pomachał przyjaźnie na pożegnanie i odjechał. Ani Dennis, ani Jack nie mieli zbyt dużo pieniędzy, ale na szczęście stać ich było na bilet do Sacramento. Po kilku godzinach siedzieli już w autobusie jadącym do stolicy Kalifornii i zasnęli w mgnieniu oka. Spali jak susły. Gdy dotarli na miejsce, udali się do wiktoriańskiego domu, by odzyskać samochód. Zanim odjechali, Dennis podniósł kamień i rzucił nim w jedno z okien.

Kiedy wrócili do hrabstwa Orange, Conway ponownie zatrudnił się w Big Canyon Country Club w Newport Beach. Został jednak sam, ponieważ

Jack zamieszkał u zaprzyjaźnionej, bogatej rodziny. Dennis poczuł się opuszczony, tym bardziej że jego przyjaciel dzięki pomocy zamożnych znajomych mógł spokojnie przeżyć bez pracy. Po kilku tygodniach Harmon wrócił do Massachusetts.

Kilka lat później Dennis dowiedział się, jak wielkie miał szczęście: „Wstąpiłem do college'u Orange Coast. Uczyłem się i jednocześnie pracowałem na budowie za dnia, a wieczorami sprzątałem ze stolików i pomagałem za barem. Zapisałem się na zajęcia z socjologii dotyczące sekt. Natknąłem się na artykuły dziennikarza, który wstąpił do munistów i zamieszkał u nich w Boonville. Udało mu się przemycić na ich teren aparat fotograficzny, a potem sprzedać artykuły, w których opisał swoje doświadczenia. Kiedy tam przebywaliśmy, nikt nam nie powiedział: »Jesteśmy munistami«, ale zrozumiałem, że to w ich sidła mało nie wpadliśmy”.

„Munistami” określa się członków Ruchu pod Wezwaniem Ducha Świętego dla Zjednoczenia Chrześcijaństwa Światowego, którego założycielem i przywódcą jest wielebny Sun Myung Moon. Ta międzynarodowa organizacja od lat budzi kontrowersje swoimi sposobami rekrutacji, zwłaszcza w okolicach siedziby w Boonville. Sami wyznawcy uważają określenie „muniści” za obraźliwe.

Dennis dowiedział się też czegoś więcej na temat motocyklistów. Pracując dorywczo jako sprzedawca części samochodowych w Santa Ana, po godzinach często grywał w pokera z kolegami z pracy i ich znajomymi. Do gry dołączał czasem wyjątkowo gadatliwy prokurator okręgowy z hrabstwa Riverside. Uwielbiał opowiadać historie na temat spraw sądowych, w których brał udział. Zdarzyło się raz, że prowadził oskarżenie przeciwko motocyklistom z północy. Na ich farmie znaleziono ludzkie zwłoki.

- W Boonville?

Mężczyzna aż się zakrztusił, potem spojrzał wymownie na Dennisa.

- Skąd, u licha, wiedziałeś?

- Wiem co nieco o tej okolicy - odparł chłopak.

Tylko tyle. Zdał sobie sprawę, że farmer, który go uratował, mówił prawdę, a nie tylko straszył.

Dennis był zupełnie spłukany, kiedy przyjechał z północnej Kalifornii do hrabstwa Orange. Wrócił do starej pracy w Huntington Inn i Big Canyon, ale nieustannie cierpiał na brak gotówki. Sytuacja poprawiła się, kiedy znalazł zatrudnienie w fabryce Irvine, w której nauczył się spawania. Zarabiał aż dwa i pół dolara na godzinę. Jednak zajęło mu trochę czasu, zanim zdołał odłożyć na wynajęcie pokoju. Każdego wieczoru jeździł po okolicy w poszukiwaniu bezpiecznego miejsca parkingowego, gdzie mógłby się spokojnie przespać. Aby móc brać prysznic, zapłacił pięćdziesiąt dolarów za roczne członkostwo w organizacji YMCA, do której wciąż należy. Skończywszy zmianę w fabryce, jechał do restauracji, aby zebrać napiwki i wrzucić coś na ruszt. Taki rozkład dnia - nie wyłączając noclegów w samochodzie - obowiązywał go niemal przez cztery miesiące.

Policja z nadbrzeżnych miast hrabstwa Orange, a zwłaszcza z bogatego Newport Beach, nie toleruje ludzi sypiających w samochodach. „Nieważne, gdzie parkowałem, gliniarze zawsze byli w stanie mnie wytropić. »Puk-puk« latarką w szybę samochodu. Zardzewiały i zagracony samochód z rejestracją stanu Massachusetts rzucał się w oczy w eleganckim Newport Beach, po którym jeździły głównie luksusowe bryki. W moich rodzinnych stronach można zobaczyć mercedesa, ale przynajmniej pięcioletniego. W Kalifornii nawet pracownicy stacji benzynowej patrzyli na mnie z wyższością, bo jeździłem starym chevroletem, mimo że jako sprzątacz zarabiałem więcej od nich. Zawsze fascynowało mnie to, że niektórzy czują się lepsi od tych, którym usługują”.

Funkcjonariusze policji przeszukiwali Conwaya, czasami też wsadzali go do celi. Z reguły jednak sprawdzali tylko, czy widnieje w kartotece,

a potem wyjaśniali, że narusza prawo miasta Newport dotyczące włóczęgostwa, i grozili mu więzieniem. Na wieść o tym, że chłopak ma dopiero siedemnaście lat, ostrzegali, że wpakują go do poprawczaka i powiadomią rodziców. „Lepiej, żebyśmy nie przyłapali cię po raz drugi”.

Aby uniknąć tych nieprzyjemnych sytuacji, Dennis często parkował w zatłoczonych miejscach, na tyłach hoteli albo w okolicy lotniska - w nadziei, że trudniej będzie wypatrzeć jego samochód pośród innych. Chciał tylko znaleźć miejsce, w którym mógłby się przespać bez strachu.

Conway cieszył się swoją niezależnością, ale dręczyły go też pewne negatywne emocje. Na samo wspomnienie o nich jego twarz pochmurniała: „Cóż, pamiętam, że czułem się straszliwie samotny. Po raz pierwszy w życiu. Zawsze otaczała mnie liczna rodzina, a byłem całkiem towarzyskim chłopakiem. Tam z kolei nikogo nie znałem, nie miałem też ani centa. Bardzo źle wspominam ten okres”.

Mimo że nie było to przyjemne doświadczenie, Dennis otrzymał porządną lekcję życia. „Spotkałem raz na plaży dzieciaki, które zaprosiły mnie na imprezę na wyspę Linda. Podsłuchałem rozmowę, podczas której jedna dziewczyna żaliła się, że ojciec kupił jej BMW z okazji ukończenia szkoły, a ona tak bardzo chciała porsche. Ja sypiałem w starym, zagraconym samochodzie, w którym nie mogłem nawet rozprostować nóg, ale to ona miała powód do rozpaczy. Wtedy dopiero zrozumiałem, na czym polega teoria względności. Moja matka powiedziałaby, że takiej osobie »należy współczuć, a nie ją potępiać«. To właśnie czułem - współczucie. Miała niezwykle płytkie spojrzenie na rzeczywistość. To właśnie teoria względności w praktyce. Jej problem był dla niej równie poważny, co dla mnie moja trudna sytuacja”.

Być może poszukując sposobu na zagłuszenie uczucia wyobcowania, Dennis pojechał pięćdziesiąt kilometrów na południe do San Clemente, gdzie mieścił się „Zachodni Biały Dom” ¹ prezydenta Nixona. Rezydencja

ciotki Eileen była naprawdę okazała, ale wizyta u niej tylko pogorszyła samopoczucie chłopaka. Kiedy zaproponowała mu, że może u niej mieszkać za darmo, odmówił: „Wiem, że to szaleństwo żyć w samochodzie, ale taką podjąłem decyzję. Chodziłem do niej na obiady, a potem wracałem na noc do chevroleta. Nie wyjaśniłem jej dlaczego. Pewnie sądziła, że mi odbiło. Po prostu nie lubię mieć wobec kogoś jakichkolwiek zobowiązań czy też długów. Poza tym ciągle słyszałem słowa matki: »Nie naprzykrzaj się swoim krewnym, żeby potem nie naprzykrzali się mnie«. Nie mogłem ich zagłuszyć”.

¹ Miejsce, w którym prezydent Nixon spędzał wakacje.

Podczas kolejnej wizyty ciotka przepowiedziała mi przyszłość: „Pojedziesz do domu i dokonasz wyboru - albo zostaniesz tam do końca swoich dni, albo wrócisz do Kalifornii i tutaj złożysz kości”. Dennis natychmiast przypomniał sobie słowa matki: „Czas i dystans pozbawiają złudzeń”, ale jeszcze sporo musiało go upłynąć, zanim w pełni zrozumiał ich sens.

Conway zdawał sobie sprawę, że nie będzie łatwo: potrzebował dachu nad głową, a nie miał ani oszczędności, ani historii kredytowej. Przeglądając oferty w gazecie, znalazł lokum niedaleko Newport Harbor High School. Niejaki Charlie wynajmował pokoje w swoim domu, a także w przyczepach w ogródku. Dennis powiedział, że był to „na oko pięćdziesięcioletni, odpychający człowiek. Na brzuchu miał worek stomijny z kałem - skrzypiał, kiedy facet się ruszał”. Końcówki palców, do pierwszego stawu, stracił w wyniku wypadku motocyklowego.

Dennis miał wtedy zupełnie naiwne podejście do spraw seksu. W wieku osiemnastu lat wciąż był prawiczkiem. Czuł, że „poszerza swoje horyzonty”, ale bynajmniej nie w kwestii doświadczeń seksualnych. Nigdy też nie znalazł się w bezpośredniej bliskości z pedofilem czy alkoholikiem. Charlie pokazał Dennisowi, jak wygląda prawdziwe życie. Pewnej nocy chłopak siedział samotnie na łóżku w pokoju, który wynajął

u Charliego. Bez żadnej zapowiedzi gospodarz wszedł do środka z miską popcornu, postawił ją na stole i powiedział mu, żeby się częstował. Włosy zjeżyły mu się na głowie.

- Nie, dzięki - wymamrotał. - Wolę zostać sam.

Następnego dnia dotarło do niego, czego mężczyzna mógł tak naprawdę chcieć. Powiedział mu więc:

- Słuchaj, Charlie. Przeniosę się do jednej z tych przyczep. Nie chcę siedzieć w domu.

W ciągu godziny przeniósł swoje rzeczy do bardziej intymnego pomieszczenia.

Człowiek w przyczepie obok został wkrótce bliskim przyjacielem chłopaka z Massachusetts. Carlos Diaz* pracował w budownictwie jako specjalista od płyt gipsowo-kartonowych. Ten weteran z Wietnamu i alkoholik praktycznie adoptował naiwnego młodzieńca. Dennis wspominał, że jego kumpel miał rozstępy na brzuchu, ponieważ utył do stu pięćdziesięciu kilogramów, a potem schudł gwałtownie do dziewięćdziesięciu. Lubił opowiadać przy alkoholu historie dotyczące bitew i innych wydarzeń z Wietnamu, które „przyprawiały słuchających o mdłości i drżenie rąk”. Z Carlosem i Dennisem zaprzyjaźnił się jeszcze jeden lokator wynajmujący pokój w domu Charliego - wysoki oczytany blondyn o imieniu Jim*, który w college'u był koszykarzem drużyny z Michigan. „Człowiek z klasą” - jak określił go Conway. Carlos wykorzystał swoje koneksje, aby znaleźć chłopcom robotę na budowie.

Podczas wspólnych libacji często rozmawiali na temat Charliego. Carlos wyjawił, że mężczyzna siedział w więzieniu za molestowanie dzieci. Dennis się wystraszył, ponieważ w pobliskim zaułku często bawiły się maluchy. W końcu doszli do wniosku, że należy powiedzieć ich rodzicom: „Trzymajcie je z dala od Charliego”.

Przeniesienie się do przyczepy pozwoliło młodzieńcowi odciąć się od swojego gospodarza, ale mimo to przebywanie na posesji zboczeńca

coraz mniej mu się podobało. W lipcu 1977 roku zaczął się zastanawiać, czy w ogóle dobrze zrobił, przyjeżdżając do Kalifornii. Życie, jakie sobie wymarzył, okazało się utopią. „Czas i dystans pozbawiają złudzeń”. Czy cały ten eksperyment nie był tylko złudzeniem? Może bezpieczeństwo, które miał zapewnione w swoim rodzinnym domu w Agawam, było jednak cenniejsze od niezależności?

Gdyby otrzymał zaadresowany do niego list, decyzja o powrocie do domu stałaby się pewnie o niebo łatwiejsza. W czerwcu jego siostra, Martha, napisała, by do nich wrócił. Miała nadzieję, że „przymknie oko na zachowanie matki” i odnajdzie szczęście w gronie rodziny. List trafił do rąk Conwaya dopiero kilkadziesiąt lat później, kiedy znaleziono go pośród rzeczy dopiero co zmarłej matki. Okazało się, że przechwyciła korespondencję i dopilnowała, by nigdy nie dotarła do adresata.

Jednak niezależnie od wszystkiego Dennis postanowił wrócić do domu. Z dwudziestoma dolarami w kieszeni ruszył autostopem w kierunku Massachusetts. Zarzucił plecak, który wcześniej „pożyczył” od swojego brata, Joego, i ruszył przed siebie.

Pierwsza zatrzymała się starsza pani. Międzystanową autostradą numer 15 prowadzącą przez pustynię Mojave wiozła chłopaka około stu pięćdziesięciu kilometrów - aż do miasteczka Barstow. Tam wsiadł do pikapa „jakichś zdrowo rąbniętych gnojków”, którzy zabierali po drodze wszystkich napotkanych autostopowiczów. Oprócz Conwaya na pace siedziało jeszcze trzech czy czterech podróżników. W sklepie wszyscy zrzucili się po kilka dolarów, aby kupić skrzynkę piwa. Podczas ostrej jazdy przez pustynię pikapem pełnym ludzi Dennis rzucił okiem na mapę, by sprawdzić, gdzie się znajdują. Zaniepokoił się, kiedy zrozumiał, że samochód wjechał do Arizony międzystanową numer 40, równoległą do starej Route 66, słynnej „Drogi matki”. Planował jechać na północ do autostrady numer 70, a potem ruszyć osiemdziesiątką przez prerie. Na następnym skrzyżowaniu podziękował kierowcy, wyskoczył z samochodu i ruszył swoją drogą.

W niedługim czasie zatrzymał go patrol policji. Funkcjonariusz kazał mu wsiąść do radiowozu. W Arizonie o bezpieczeństwo na głównych arteriach komunikacyjnych dbał Departament Bezpieczeństwa Publicznego, a konkretnie Wydział Patrolowy. Policjanci odwieźli przerażonego Dennisa do najbliższego miasta i zamknęli go w obskurnej celi - podróżowanie autostopem było w Arizonie zabronione. Serce chłopaka waliło jak oszalałe, kiedy gliniarz opróżniał jego plecak. Wstrzymał oddech w nadziei, że nie znajdzie skręta ukrytego w aluminiowym stelażu. Na szczęście policjant go nie wykrył.

Wiercąc się nerwowo, Dennis rozejrzał się wokoło i dostrzegł w sąsiedniej celi młodego mężczyznę. Były to czasy, w których panowała moda na długie włosy, dlatego też Conwaya zdziwił widok łysej głowy więźnia.

- Co ci się stało?

Trzęsącym się głosem chłopak odpowiedział:

- Znaleźli u mnie trawkę i ścięli mnie na zero. Od kilku dni nie słyszałem też szczekania mojego psa...

W umyśle Dennisa od razu pojawiły się czarne myśl i pytania: „Chce powiedzieć, że zabili mu psa? Czy mnie też ogolą? Jak długo będę tu siedział?”. Nie otrzymał żadnej odpowiedzi.

Kiedy już „ochłonął”, czyli po dwudziestu czterech godzinach, policjanci puścili go wolno, udzielając pouczenia: „Żadnego łapania stopa”. Pokiwał głową i powiedział, że idzie prosto na przystanek autobusowy. Z ulgą wyszedł na zewnątrz i szybkim krokiem dotarł na skraj miasteczka, rozejrzał się uważnie i wystawił kciuk.

Kierowcy nie zawsze ufają autostopowiczom, ale osiemnastoletni kędzierzawy chłopiec, który nie wyglądał na swój wiek, nie budził większego lęku, zwłaszcza w 1977 roku, kiedy łapanie stopa było zjawiskiem powszechnym. Dennis nie miał więc problemów. Dobrze było uciec

przed sierpniowym żarem lejącym się z nieba nad pustynią - temperatura dochodziła do trzydziestu siedmiu stopni Celsjusza. Nocą z kolei Dennis zmarzłby na śmierć, gdyby w sukurs nie przybył mu łaskawy kierowca.

Tego chłodnego wieczoru Conway starał się nie zasnąć i odetchnął z ulgą, kiedy obok niego zatrzymał się duży cadillac. Chłopak wskoczył do środka, zamienił kilka słów z zażywnym kierowcą w średnim wieku, a potem pogrążył się we śnie. Po kilku minutach zbudziła go ręka głaszcząca go po nodze. Na domiar złego samochód stał na poboczu.

Rzadko się zdarza, by Dennis stracił nad sobą panowanie albo, jak sam to nazywał, „puścił wolno kobolda”. W tej sytuacji jednak wybuchł gniewem. „Wystraszyłem się, pierwszy raz przytrafiło mi się coś takiego”. Nawet stary dobry Charlie z hrabstwa Orange nie ośmielił się go dotknąć. Dennis zacisnął pięści i kilkakrotnie uderzył kierowcę w twarz. Jego głowa odbijała się od szyby. Rozjuszony chłopak złapał plecak, wyskoczył z auta i zniknął w mrokach pustyni. Zatrzymał się w końcu, by złapać oddech. Cadillac włączył światła i odjechał.

Kiedy Conway upewnił się, że zboczeniec już nie wróci, poczłapał w kierunku ulicy i stanął pod oświetlonym billboardem, aby złapać kolejną okazję. Niestety, następny samochód okazał się radiowozem. Śmignął obok niego, ale pechowiec już wiedział, że został zauważony. Miał rację. Policjant zwolnił kilometr dalej i zawrócił. Jako recydywista Dennis mógł napytać sobie biedy, ale po raz kolejny uratowało go irlandzkie szczęście. Zanim radiowóz się do niego zbliżył, pojawił się volkswagen. Chłopak nie zwlekał ani chwili. Jechali nim dwaj bracia, którzy wracali do domu w Pensylwanii z college'u w Arizonie.

Ostatni etap podróży Conwaya składał się z krótkich przejażdżek z różnymi ludźmi, aż wreszcie dotarł do Springfield w stanie Massachusetts.

Nie było go jakiś rok, toteż przez kilka pierwszych dni traktowano go jak bohatera. Wkrótce jednak znowu wybuchł konflikt z matką. Mimo że

na powrót zatrudnił się w Riverside Park i większość czasu spędzał poza domem, on i Mary Conway nie potrafili się porozumieć.

Po dwóch tygodniach przeprowadził się do mieszkania starego kumpla w Springfield i podjął dodatkową pracę jako bagażowy w hotelu Marriott. Tego miesiąca przebywało tam kilka sławnych osób. Dennis zaniósł sześć toreb do pokoju Buddy'ego Hacketta. Zrobił wszystko, co w jego mocy, aby pokazać swój profesjonalizm. Zawiódł się, kiedy z rąk korpulentnego komika otrzymał skromny napiwek. Hackett stwierdził jednak, że to tylko żart, i dorzucił kilka dolarów. Conway poznał również Lesliego Westa, który śpiewał Mississippi Queen z grupą Mountain, oraz siostry Wilson - Ann i Nancy - założycielki zespołu Heart.

Dennis znów wyraźnie dostrzegał wszystkie powody, dla których opuścił Massachusetts. Po raz kolejny odczuł potrzebę ucieczki z rodzinnego miasta. Sądził, że Carlos Diaz mógłby mu pomóc znaleźć zatrudnienie i udostępnić miejsce do spania na kilka dni.

Na początku września oświadczył rodzinie, że wraca do Kalifornii.

Mary Conway nie była zadowolona z faktu, że jej syn jeździ po kraju autostopem.

- Kupimy ci bilet w jedną stronę.

Trzy dni później Dennis wsiadł do autobusu, który jechał do Los Angeles. Tak z perspektywy czasu opowiadał o tej niekończącej się podróży: „Siedzieliście kiedyś w autokarze przez trzy albo cztery dni z rzędu? Wszyscy muszą wstrzymywać się z wypróżnianiem albo robić postoje w każdym zapyziałym miasteczku. Nie można nawet rozprostować nóg. Miałem ochotę sprzedać ten bilet za siedemdziesiąt pięć dolarów i znowu pojeździć stopem. To była najgorsza podróż w moim życiu”.

Wróciwszy do hrabstwa Orange, Dennis odszukał starego kumpla. Ten zapewnił mu nocleg i pracę. Jako łamistrajk, który codziennie mijał tłumy protestujących robotników, Conway nauczył się hiszpańskiego na tyle, aby porozumiewać się z pracownikami zza południowej granicy.

Dzięki robocie na budowie i innym dorywczym zajęciom wkrótce udało mu się zaoszczędzić tyle, by znaleźć swój własny kąt.

Stanął wreszcie na nogi. Costa Mesa to miasto o wyjątkowo dogodnej lokalizacji. Położone jest na północ od Newport, na wschód od Huntington Beach i zaledwie kilka kilometrów od wybrzeża. Tam los uśmiechnął się do młodzieńca. Paru mężczyzn dzieliło duży dom z czterema sypialniami przy Dogwood Avenue. Dennis miał swój własny pokój. Niestety, ponownie trafił do paki.

W piękny piątkowy ranek pod koniec maja rozpoczął się weekend poprzedzający Święto Pamięci Narodowej. Conway stał przy kuchennym piecu, przepasany ręcznikiem, i smażył bekon. Usłyszał pukanie, więc poszedł otworzyć drzwi. Policjant o niezbyt przyjaznym wyglądzie zapytał:

- Zastałem pana Dennisa Conwaya? Mam nakaz aresztowania.

Kilka tygodni wcześniej chłopak jechał motocyklem i nie zatrzymał się przed znakiem stopu. Otrzymał mandat, którego nie zapłacił, nie stawił się też w sądzie.

Nie mogąc znieść myśli o powrocie za kratki, zaczął działać instynktownie, zapominając o zdrowym rozsądku.

- Pójdę po niego - odpowiedział.

Wrócił do sypialni, założył spodenki i koszulę, a potem wymknął się przez okno. Kiedy funkcjonariusz zorientował się, że został oszukany, wpadł do domu i zbudził kolegów Dennisa. Chaotyczna rewizja w jego pokoju nie przyniosła rezultatu. Z opowiadań współlokatorów wynika, że gliniarz z pistoletem w ręku krzyczał: „Gdzie ten mały skurwiel?!”.

W sobotę rano Conway wyjrzał przez okno i zamarł, kiedy dostrzegł na ganku tego samego policjanta. Kazał chłopakowi zejść na dół. „Stał tam i był naprawdę wściekły. Starałem się go udobruchać, ale facet bardzo chciał mnie przymknąć. Zabrał mnie na komisariat i spisał”.

Niestety, to był wyjątkowo pracowity weekend dla policji. W więzieniu roiło się od wszelkiej maści mętów - od prostych pijaczków aż po zatwardziałych przestępców. „Panował taki ścisk, że nawet gdybym się potknął, nie upadłbym”. Siedem godzin zajęły sprawy papierkowe. W Arizonie cela była prawie pusta. Dopiero teraz Dennis czuł, jak ogarnia go panika.

Wreszcie policjant przeniósł go do celi „dla oczekujących”. Prycze sięgały niemal do krokwi. Chłopak naliczył blisko osiemdziesięciu zrzędliwych, rozzłoszczonych więźniów. Usłyszał gwizdy - wiedział, że skupiał na sobie uwagę. Jako dziewiętnastolatek wyglądał co najwyżej na szesnaście lat. Słyszał wiele opowieści o tym, jak więźniowie wykorzystują seksualnie młodszych kolegów, i obawiał się, że może go spotkać coś złego. Na szczęście w tym niespokojnym tłumie natknął się na dwóch braci, z którymi pracował na budowie. W weekendy odsiadywali wyrok za jakieś przewinienie.

Dennis zdawał sobie sprawę, jak ważna jest protekcja, więc trzymał się ich, jakby byli jego rodziną. Zadzwonił też do swoich współlokatorów, aby prosić o pomoc. W słuchawce słyszał odgłosy imprezy z okazji Święta Pamięci Narodowej. Powiedzieli mu, że spróbują uzbierać pięćset dolarów kaucji. Chłopak wiedział doskonale, że im się nie uda. Równie dobrze kaucja mogła wynosić dziesięć tysięcy.

Kiedy wiele lat później wspominał te przygody, rozumiał, dlaczego policja się na niego uwzięła. Z pewnością powodem nie było złamanie przepisów drogowych. Chodziło o głupi psikus z udziałem Dennisa i jego kumpli.

Pod domem, w którym mieszkali, często parkowali tajniacy. Nieopodal znajdowało się lokum znajomego jednego z chłopaków - parał się on handlem narkotykami. „Byliśmy smarkaczami” - przyznał Dennis. Aby dokuczyć śledczym, wystawiali znaki z napisem: Zakaz parkowania dla ćpunów między 20.00 a 5.00. Na domiar złego założyli jeszcze halloweenowe

maski i skakali wokół nieoznakowanego wozu, aby wypłoszyć funkcjonariuszy.

Kiedy Dennis w końcu zrozumiał, w jaki sposób pracują i myślą gliniarze, wiedział już, dlaczego zapukali do jego drzwi. „Chcieli się dowiedzieć, który z tych gnojków ćpał, a potem go przymknąć. Traktowali to poważnie. W każdym razie zostałem zwolniony po czterdziestu ośmiu godzinach”.

Mieszkając przy Dogwood Avenue, Conway imał się różnych zajęć. Tymczasem jego stary Chevrolet ostatecznie zakończył swoją podróż i trzeba było znaleźć zastępstwo. Carlos Diaz oznajmił, że jego babcia trzyma forda z 1964 roku w kolorze łososiowym. Na liczniku miał zaledwie sto tysięcy kilometrów i od pięciu lat nikt z niego nie korzystał. Starsza kobieta zgodziła się sprzedać pojazd, a zapłatę rozłożyć na miesięczne raty.

Samochód był w miarę sprawny - Dennis zauważył jednak, że szwankuje pompa wspomagania hamulców i układ kierowniczy. Praca ze smarem przy samochodzie nigdy nie stanowiła jego ulubionego zajęcia, ale musiał to zrobić. Wszelkie naprawy zakończył około drugiej nad ranem i postanowił przetestować pojazd.

Popędził autostradą wzdłuż Beach Boulevard, a potem wjechał na międzystanową numer 405. Ponieważ o tej porze na drodze prawie nie było ruchu, docisnął pedał gazu. Kiedy prędkościomierz wskazał dwieście kilometrów na godzinę, zwolnił. I to w samą porę. Kilka minut później zatrzymał go patrol policji, ponieważ z jego rur wydechowych wydobywał się dym. Dennis był przekonany, że znowu trafi za kratki. Podczas wypisywania mandatu policjant powiedział, że wie, iż Dennis przekroczył prędkość stu sześćdziesięciu kilometrów na godzinę. Chłopak tym razem nie próbował się wyłgać, przyznał się do wszystkiego i szczerze przeprosił. Gliniarz spojrzał mu prosto w oczy, wahając się przez chwilę, a potem wypisał mandat za jazdę z prędkością stu dwudziestu

na godzinę. Za wyższe przewinienie trafiłby do więzienia, a tak upiekło mu się - policjant nakazał mu jedynie wrócić do szkoły jazdy.

Chłopak wspominał później: „Dostałem kolejną lekcję. Nauczyłem się, że czasami warto dać komuś drugą szansę, jeśli jest szczery i przyzwoity”.

Ford to pierwszy samochód, z którego Dennis był choć trochę dumny. Problem stanowiły tylko jego kolory: łososiowa karoseria i biała skórzana tapicerka. „Nie miałem ochoty jeździć różową bryką. Zrobiłem więc coś, co dzisiaj wydaje mi się profanacją. Potraktowałem karoserię lakierem u Earla Scheiba!” Earl Scheib zarządzał w tamtych latach szeroko reklamowaną siecią niedrogich warsztatów, w których można było przemalować wóz. Dennis do końca życia żałował swojej decyzji. Oryginalny lakier miał wysoką jakość i zwiększał realną wartość samochodu. Z kolei nowa farba wyglądała okropnie.

Przy braku stałych dochodów kupowanie paliwa nastręczało pewnych trudności: „Silnik miał pojemność sześciu litrów, więc wóz okazał się naprawdę żarłoczny, a były to czasy, kiedy ceny benzyny biły wszelkie rekordy. Ledwo miałem co do garnka włożyć, a on chlał, ile wlezie”. Czasami udawało mu się zarobić dużo więcej, niż wynosiła pensja minimalna, ale pomimo pracy na dwie zmiany zawsze brakowało mu gotówki.

W pewnej fabryce pracował z kilkoma byłymi więźniami. Jako młody chłopak czuł się niepewnie w takim towarzystwie. „Byłem jeszcze gówniarzem, a otaczała mnie banda opryszków. Okazali się jednak w porządku”. Przynajmniej tak mu się wydawało. Jeden z nich - motocyklista Grady Peterson* - pochodził z Massachusetts, więc mieli z Dennisem coś wspólnego. Mężczyzna przechwalał się tym, że siedział w celi z człowiekiem o ksywie „Tenisówka”, który z kolei przyjaźnił się ponoć z Charlesem Mansonem. Pewnego dnia przy obiedzie Peterson zapytał chłopaka, czy może pożyczyć forda, żeby pojechać po coś do jedzenia.

Jak zwykle szczodry i naiwny Dennis bez wahania oddał kluczyki. Nigdy więcej nie zobaczył ani kumpla, ani samochodu.

Z poczuciem krzywdy udał się do żony złodzieja, która mieszkała w garażu na starej farmie. Powitała go z dzieckiem na ręku i powiedziała, że nie wie, dokąd udał się jej mąż. Kilka tygodni później rozeszła się plotka, że Grady zamieszkał w Teksasie i wciąż jeździ fordem.

Jedną z zalet mieszkania w domu przy Dogwood Avenue było to, że przewijało się przez niego mnóstwo ludzi. Lokatorzy nieustannie organizowali imprezy, na których można było poznać wiele osób, zwłaszcza dziewczyn. Jeden z gospodarzy, Scott Farthing, który ostatecznie kupił ten dom, spotykał się z uczennicą Newport Harbor High School. To ona sprowadzała na imprezy swoje atrakcyjne koleżanki. Wśród nich była pełna energii, wysportowana Lisa Barrett. Dennis od razu zakochał się w jej cudownym uśmiechu, jasnobrązowych pofalowanych włosach, które opadały na plecy, oraz w jej tryskającej życiem osobowości. Zaprosił ją na randkę, a ona się zgodziła. Dziewczyna z kolei zaproponowała Dennisowi, żeby poszedł z nią na bal z okazji rozdania dyplomów.

Zaproszenie to wprawiło go w zdumienie, ponieważ nigdy nie brał udziału w tego typu imprezie. Omal mu się to udało, lecz niestety, wszystko poszło nie tak, jak trzeba. W ostatniej klasie szkoły średniej razem z kumplem, Vinnym, zapytał kilka koleżanek, czy nie chciałyby mu towarzyszyć. W tamtym czasie Vinny odkładał pieniądze na sportowy samochód, a Dennis pakował wszystko do skarpetki, żeby kupić chevroleta i wyjechać do Kalifornii. Powstał konflikt. Nie mogli oszczędzać, wydając na randki. Dennis powiedział ostatecznie dziewczynie, którą zaprosił: „Nie mogę z tobą iść”.

Vinny również się wycofał. Następnego dnia obaj ponieśli konsekwencje swojej decyzji. Ekscentryczna nauczycielka angielskiego powiedziała w szkole przez radiowęzeł: „A teraz piosenka dla Dennisa

Conwaya i Vincenta Martino, którzy skąpią pieniędzy, żeby pójść na bal”.

Po chwili rozległy się dźwięki I only have eyes for you Arta Garfunkela. Najwyraźniej kobieta zrobiła to tylko po to, by upokorzyć obydwu zdrajców.

Dennis uwielbiał towarzystwo Lisy Barrett, z wzajemnością, i wkrótce zaczęli ze sobą chodzić. Chłopak zachwycał się nie tylko jej wyglądem i energią, ale także talentem sportowym - była hokeistką. Jej rodzice mieli grecko-angielskie korzenie. Szybko stali się „kalifornijską rodziną” dla Conwaya. Jej ojciec przypominał - jak stwierdził Dennis - Ronalda Reagana, a czterej bracia - przystojni i dobrze zbudowani - byli niezłymi łobuzami, ale wszystko uchodziło im na sucho. To ona musiała trzymać fason i dbać o reputację.

Odwzajemnione uczucia wybuchły z pełną mocą, lecz jeśli zamierzał dalej spotykać się z Lisą, potrzebował samochodu i pieniędzy. Pracował na cztery zmiany przy sprzątaniu stolików w The Old Spaghetti Factory, ale zwiększył ich liczbę do siedmiu. Wściekał się, że musi konkurować z dziećmi z bogatych rodzin, które szły do pracy w restauracji, aby „zdobyć doświadczenie”, podczas gdy dla niego i jemu podobnych posada oznaczała „być albo nie być”. „Mamusia i tatuś - mówił - chcą, żeby sami płacili za paliwo do BMW, które dostali w prezencie. Ciągle brali urlopy, więc wchodziłem na ich zmiany. Byłem zastępczą dziwką”. Każdego wieczoru pracował w restauracji, a za dnia na budowie. Rozpierała go duma, że jest tak sumiennym pracownikiem - tak wychowała go matka. Przyznał, że miał kłopoty z punktualnością i nosił za długie włosy. Jego uniform często był brudny, a on sam nie zawsze usłużny, ale ciężko pracował. „Udało mi się ustanowić nowy rekord - zarobiłem pięćdziesiąt dolarów w jedną noc”.

Dennis nabył gruchota, forda falcona z 1962 roku, za jedyne sto pięćdziesiąt dolarów. Działał na policjantów jak magnes. Ilekroć wjeżdżał do

uroczego miasteczka Newport Beach, gdzie w pięknym domu mieszkała Lisa, zatrzymywała go policja. Doskonale wiedział, co trzeba robić, znał to na pamięć: „Upewniam się, że opony nie są łyse, przednia szyba nie jest popękana. Mam pod ręką prawo jazdy i dowód rejestracyjny, bo na pewno znajdą jakiś powód, by mnie zatrzymać. Jestem zwykłym dzieciakiem, więc nie będę stawiał się glinom, pytając: »Dlaczego zostałem zatrzymany?«”.

Te zbyt częste spotkania z policją - ocierające się o nękanie - okazały się jednak pożyteczne i nauczyły go, jak radzić sobie w podobnych sytuacjach.

Niezależnie od tego, jak bardzo starał się ich unikać, kłopoty zawsze go dopadały, oczywiście z jego niewielką pomocą. Pewnej nocy wracał z wyspy Balboa po kilku głębszych i otarł bok stojącego na poboczu pikapa. Wysiadł więc, przyjrzał się obu pojazdom i stwierdził, że nic poważnego się nie stało - „odprysnął tylko lakier”. Jego samochód był zresztą takim wrakiem, że nic nie mogło mu już zaszkodzić. Wrócił za kółko i ruszył w kierunku Jamboree Road Bridge. Kiedy znalazł się po drugiej stronie, w tylnym lusterku dostrzegł światła radiowozu. Zatrzymał się i natychmiast dołączyły do niego trzy patrolowe samochody.

- Wyłaź! - usłyszał, gdy tylko opuścił szybę.

Stojąc w świetle latarek, Dennis uświadomił sobie, że może go uratować jedynie szczerość. Zgodził się złożyć zeznania. Jeden z gliniarzy przyjrzał się nowym wgnieceniom i lakierowi, który „tylko odprysnął” z tamtego samochodu.

- Nie trzeba. Właściciel pikapa palił papierosa i wszystko widział - burknął.

Dennis był pewien, że po raz kolejny trafi za kratki. Oficer jednak go zaskoczył:

- Byłeś ze mną szczery, więc zrobimy tak: spiszę cię za stłuczkę i ucieczkę z miejsca zdarzenia, a potem odeskortuję do domu.

Dennis odetchnął z ulgą - udało mu się uniknąć poważnych konsekwencji. Musiał jednak stawić się w sądzie i potrzebował pomocy prawnika.

Lisa i jej rodzice pomogli mu znaleźć adwokata. Rozczulił się, gdyż okazywali mu wiele życzliwości i szacunku. Lisa była nie tylko jego pierwszą prawdziwą dziewczyną, ale również najlepszą przyjaciółką.

Falcon wkrótce potem dokonał żywota, więc Dennis kupił motocykl. Kilka tygodni później w drodze do pracy został potrącony przez samochód i wylądował na chodniku. Kobieta, która prowadziła, wyskoczyła z pojazdu i próbowała mu pomóc. Dławiła się łzami i szczerze go przepraszała. Chłopakowi zrobiło się jej żal i powiedział, że nic się nie stało. Jego motocykl był na chodzie, więc wymienili się danymi ubezpieczyciela i ruszyli w swoją stronę. Wieczorem okazało się, że Conway jednak ucierpiał w wypadku - doznał kontuzji, przez co stracił kilka tygodni pracy.

Wypadek dał matce Lisy powody do niepokoju. Zabroniła córce jeździć z Conwayem na motocyklu. Zakazy rodziców są oczywiście tylko po to, aby młodzi ludzie mogli je łamać. Pewnego dnia pani Barrett zauważyła Dennisa, jak jechał na motocyklu Irvine Avenue. Za nim siedziała Lisa, jej włosy falowały na wietrze. W tamtych czasach nie było obowiązku noszenia kasków, więc ani on, ani ona nie mieli żadnej ochrony na głowę.

Dennis założył wtedy krótkie spodenki, T-shirt i gumowe klapki, a jego dziewczyna szorty i bluzkę bez pleców.

Chłopak zauważył matkę Lisy w tej samej chwili, w której ona dostrzegła ich. Pomyślał: „O nie, pani Barrett mnie zabije”. Obawiając się jej gniewu, odwiózł ukochaną do domu. „Jej matka spojrzała na mnie wymownie, a potem zrugała Lisę: »Tyłek było ci widać w tych spodenkach«. Pani Barrett była wspaniałą kobietą, a jej córka naprawdę uroczą i dobrą osobą. Bawiliśmy się z Lisą na dwóch balach szkolnych w Harbor

High School”.

Chwile spędzone z Lisą to najszczęśliwszy okres w życiu Dennisa. Niestety, nieprzewidziane wypadki miały wkrótce odmienić los.

PIĘĆ NABOJÓW

Zdawało się, że burzliwe - ostatnimi czasy - życie obojga młodych ludzi uspokoiło się jak Pacyfik po sztormie. Piętnastego kwietnia 2003 roku we wtorek Matthew podarował swojej dziewczynie wyjątkowy prezent. Chciał w ten sposób zatrzeć nieprzyjemne wspomnienie ostatnich wydarzeń i rozpocząć nowy etap w ich związku.

Jedną z najprzyjemniejszych wspólnych chwil był dzień, w którym Matt do samochodu Sary kupił sprzęt stereo z najwyższej półki. Zawiózł ją do sklepu, jak tylko skończyła pracę, nie wyjawiając celu podróży. Dopiero na miejscu odkrył przed nią karty, a Sarah zaczęła skakać z radości.

Matthew od miesięcy odkładał pieniądze, aby kupić ten prezent, wciąż jednak brakowało mu gotówki, więc część zapłacił kartą kredytową. Kierownik sklepu był jego znajomym, a poza tym uwielbiał Sarę.

- Wiesz, stary - powiedział - ta dziewczyna jest naprawdę tego warta.

Dał mu zniżkę i zainstalował sprzęt bez dodatkowych opłat.

Sarah uśmiechała się od ucha do ucha i krzyczała:

- Mam głośniki!

Szczególnie spodobały jej się dudniące basy.

Szczęśliwa para pojechała do domu Matta w Westminster. Jego matka nie mogła nie zauważyć ich euforycznego nastroju. Sarah wpadła do środka, krzycząc w głos:

- Jill, Jill, Jill, musisz to usłyszeć!

Jill Corbett z reguły omijała szerokim łukiem sprzęt tego typu i nieustannie żądała od syna, by ściszał muzykę. Kobieta nie miała ochoty wystawiać się na ogłuszający dźwięk nowych głośników Sary, ale uśmiechnęła się do niej z cierpliwością matki, która na co dzień musi radzić sobie z nastoletnimi bliźniakami.

- Dobrze, kochanie - powiedziała i poszła w ślad za rozanieloną dziewczyną.

Wspomnienia tych chwil wywołały śmiech Matta. „Pierwszy raz widziałem ją tak szczęśliwą. Kupowałem jej mnóstwo rzeczy, ale to było coś, o czym od dawna marzyła. Żałuj, że nie widziałeś tego uśmiechu! Nie schodził jej z twarzy. »Spokojnie« - mówiłem. Wracając do domu, zadzwoniła i spytała: »Słyszycie u siebie?«”.

Kiedy dojechała do domu około 21.30, wpadła do środka, krzycząc:

- Mamo, mamo! Musisz to zobaczyć.

Martha uśmiechnęła się:

- Nie teraz. Co sąsiedzi powiedzą na ten hałas? Nie chcę im przeszkadzać.

- Daj spokój, mamo - prosiła Sarah.

- Jutro.

Do końca życia miała żałować, że nie spędziła tych chwil ze swoją córką.

Następnego ranka Sarah napisała w liście do przyjaciółki:

Dziś jest środa - spotkanie biblijne. Rick więcej mnie nie nachodził, dzięki Bogu! Jestem taka szczęśliwa. Od dwóch tygodni ani do mnie nie dzwonił, ani mnie nie zaczepiał. Nie wiem, czy kręci się w pobliżu domu, mam nadzieję, że nie! Pisałam Ci, że sąd zabronił mu się do mnie zbliżać? Szeryf wręczył mu zakaz. Zadzwoniłam do niego w poniedziałek; jakaś kobieta powiedziała, że jeszcze go nie otrzymał. Wciąż go szukają. Szlag! No nic, mam nadzieję, że doręczą mu go jak najszybciej!

Rick nigdy nie otrzymał sądowego orzeczenia, a list Sary nie został wysłany.

W środę o godzinie 15.00 skończyła pracę w przedszkolu. W drodze do domu zadzwoniła do przyjaciela mieszkającego w miasteczku Yorba Linda niedaleko Placentii, siedemnastoletniego Davida Mendozy. Kontaktowali się ze sobą niemal codziennie - przez telefon, e-mail czy esemesy.

- Cześć, jesteś w domu? Wpadłabym pokazać ci nowy sprzęt muzyczny, który dostałam od Matta.

Mendoza powiedział, że będzie na nią czekać. O 15.25 przywitał ją na podjeździe. Dziewczyna, uśmiechając się, podkręciła głos. Przez kilka minut słuchali muzyki dobiegającej z pulsujących głośników. Sarę rozpierała duma; rozmawiała z kolegą do jakiejś 15.40, a potem stwierdziła:

- Muszę jechać. Idziemy z Mattem na spotkanie biblijne. - Do zobaczenia! - krzyknęła, machając mu na pożegnanie.

Kiedy wróciła do domu, przywitała się z mamą i wbiegła na górę, żeby przygotować się na przyjazd chłopaka. Nie mogła doczekać się zajęć prowadzonych przez jej ojca, które odbywały się zaledwie kilka kilometrów od jej domu.

Rankiem tego dnia Sarah spojrzała na dłonie swojej matki i z humorem zasugerowała jej, że powinna zrobić sobie manikiur.

Martha posłuchała rady i pokazała córce efekt swojej pracy:

- Popatrz na moje paznokcie.

- Ale schrzaniłaś - zażartowała złośliwie Sarah.

Roześmiała się, a potem zmyła w kuchni naczynia. Następnie pochyliła się nad fotelem, w którym siedziała matka, ucałowała ją i wybiegła Mattowi na spotkanie. Martha martwiła się całą sytuacją z Nameyem; obawiała się, że jeszcze o nim usłyszy. Każdego dnia, kiedy wychodziła do pracy, objeżdżała okolicę samochodem, aby upewnić się, że Ricky'ego nie ma w pobliżu.

Matt zaparkował pikapa pod domem Dewarów. Uściskał dziewczynę, a potem wsiadł do czerwonej kii. Sarah, ubrana w białe sportowe buty, niebieskie dżinsy i luźną koszulkę, uśmiechnęła się do niego szeroko. Postanowili zjeść coś w McDonaldzie, zanim skierują się do domu George'a. Aby zapłacić za jedzenie, musieli jeszcze zatrzymać się przy bankomacie. Sarah włączyła silnik i popłynęła jej ulubiona muzyka.

Zjechali na Hill Street, przemknęli obok kompleksów sportowych i skierowali się do banku Quaker City przy Rose Street. O 16.55 Sarah wypłaciła z bankomatu dwadzieścia dolarów. Na koncie zostało jej jeszcze sześćdziesiąt dwa dolary i siedemnaście centów. Następnie udali się do McDonalda.

W okienku dziewczyna zamówiła Big Maca bez cebuli, a Matt podwójnego cheeseburgera bez dodatków. Było już późno, a musieli jeszcze zawrócić, bo zapomnieli wziąć czegoś z domu Dewarów. Postanowili zjeść dopiero po dotarciu na spotkanie. O 17.10 wyjechali z parkingu pod McDonaldem, skręcili z Alta Vista na północ - w Jefferson Street, mijając po drodze boiska, i ruszyli w kierunku Hill Street.

Z naprzeciwka przy pełnej prędkości ruszył na nich czarny nissan sentra. Parę ogarnął strach, kiedy za kierownicą dostrzegli Richarda Nameya. Nigdy wcześniej nie widzieli go w takim samochodzie. Sarah skręciła w Hill Street, prześladowca był tuż za nimi. Błyskawicznie się z nimi zrównał i przez otwarte okno krzyknął:

- Co słychać?!

Namey przyspieszył i skręcił gwałtownie w kierunku kii. Sarah wcisnęła hamulec; jej dom stał tuż za zakrętem. Nissan zawrócił i stanął naprzeciw nich, blokując drogę.

Ricky otworzył drzwi, wyskoczył z samochodu i wyszedł przed maskę. Lewą rękę trzymał tuż przy ciele, jakby coś ukrywał. Podszedł do drzwi pasażera i przerzucił przedmiot do prawej dłoni. Wszystko trwało zaledwie kilka sekund. Sekwencja zdarzeń stanowiła powtórkę zachowania Nameya z czerwca, kiedy groził Andrei Merino i Jimowi Fletcherowi „atrapą” pistoletu.

Sarah otworzyła drzwi i krzyknęła do napastnika, że sąd zabronił mu się do niej zbliżać i jeśli nie odejdzie, powiadomi policję.

Jej chłopak siedział w fotelu, gotowy, by stanąć do walki.

Namey podszedł do niego i przez otwarte okno zapytał:

- I co mi teraz zrobisz?

Zanim Matthew zdołał zareagować, Ricky podniósł dłoń, w której trzymał rewolwer kaliber 9 mm. Wycelował Corbettowi w twarz na wysokości oczu. Matt uniósł prawą rękę, przekręcił się, myśląc wyłącznie o bezpieczeństwie Sary. Rozległ się huk. Kula przeszyła tył głowy ofiary, tuż pod prawym uchem, przebiła się przez jamę nosową i wyleciała przez lewe oko, poniósłszy ze sobą skórę, gałkę oczną i fragmenty kości. Namey pociągnął za spust jeszcze dwa albo trzy razy. Drugi nabój otarł się o czaszkę, zmienił trajektorię lotu i przeszył ciało Sary poniżej jej prawego ramienia. Przebił jej klatkę piersiową, przedziurawił płuco, drasnął kręgosłup i zatrzymał się w ciele. Kolejny strzał rozdarł łopatkę Matta, a kula utknęła w rdzeniu kręgowym. Chłopak momentalnie stracił czucie w całym ciele. Jeszcze jeden pocisk utknął w jego lewym ramieniu.

Matt wspominał: „Kiedy się pochyliłem i trafił mnie po raz pierwszy, słyszałem tylko wrzask. Upadłem na dźwignię zmiany biegów, próbując zasłonić Sarę. Pamiętam jej krzyk: »Nie! Przestań! Błagam!«. Wpadła w histerię. Z oka lała mi się krew, ale mogłem się jeszcze ruszać. Chciałem się podnieść i spojrzeć na niego. Wtedy rozległ się drugi wystrzał. Kula przejechała po potylicy. Pomyślałem, że jeśli nie będę się ruszał, jeśli zobaczy, że nie żyję, zostawi nas w spokoju”.

Próbując zrekonstruować w pamięci całą sytuację, Matthew stwierdził, że kula, która przeleciała po jego potylicy i trafiła w Sarę, mogła być tą, która ją zabiła. „Po drugim strzale zamilkła”.

Richard Namey zachował ostatni nabój. Obszedł kię i zatrzymał się przy drzwiach od strony kierowcy. Przyłożył lufę do głowy swojej kochanki, tuż przy uchu, i pociągnął za spust.

Krótkie życie Sary Jennifer Rodriquez zakończyło się gwałtownie w wieku dwudziestu jeden lat. Dwudziestoletni Matt Corbett leżał bezwładnie w samochodzie, a krew sączyła się z jego pleców, ramienia i oczodołu. Miał uszkodzony rdzeń kręgowy, każdy mięsień od klatki piersiowej w dół był całkowicie sparaliżowany.

MIEJSCE ZBRODNI

Piętnastoletnia Megan Gilbert* stała przed lustrem w łazience swoich rodziców na drugim piętrze i rozczesywała szczotką długie brązowe włosy. Około 17.15 usłyszała hałas dobiegający z Hill Street. Męski głos wykrzykiwał słowa, które dla Megan brzmiały jak: „Wyłaź! Wyłaź!”.

Zaniepokojona wyjrzała przez okno. Na ulicy tuż obok domu dostrzegła czerwony samochód, stojący mniej więcej dwa metry od krawężnika, i czarny pojazd znajdujący się naprzeciw niego. Jakiś mężczyzna stał przy drzwiach pasażera i mierzył czymś w osobę, która siedziała w środku. Megan wstrzymała powietrze, gdy dotarło do niej, że może to być pistolet.

Nagle usłyszała przytłumiony strzał, jakby wybuch petardy gdzieś w oddali. Chwilę potem rozległ się podobny huk, który potwierdził obawy Megan. Słyszała odgłosy wystrzałów z broni w telewizji, ale te prawdziwe nie były wcale tak głośne jak na filmach. Pobiegła do sypialni, skąd miała lepszy widok. Siedząc tuż przy łóżku swoich rodziców, zamarła z przerażania, gdy patrzyła na horror, który rozgrywał się na jej oczach.

W tym czasie wściekły napastnik podszedł do czerwonego samochodu z drugiej strony. Megan zgadywała, że to właśnie on krzyczał.

Kiedy zatrzymał się przy otwartych drzwiach od strony kierowcy, rozległ się kolejny strzał, być może dwa.

Megan nie mogła złapać oddechu, strach sparaliżował jej ciało. Odwróciła się od okna, pobiegła na drugą stronę łóżka i chwyciła za słuchawkę.

Wykręciła numer 911. Wyjrzała jeszcze raz przez okno - czarny samochód kompaktowy ruszył z piskiem opon w kierunku Jefferson Street, a potem zniknął z pola widzenia.

W rozmowie z dyżurnym policji Megan zeznała, że w fotelu kierowcy siedzi jakaś osoba, ale nie była w stanie rozpoznać, czy to kobieta, czy mężczyzna. Zdawało się jednak, że próbuje się podnieść. Następnie postać osunęła się na miejsce dla pasażera.

O godzinie 17.23 dyspozytor nadał komunikat przez radio: „Strzelanina przy Hill Street. Dwie ofiary”.

Wiadomość odebrał śledczy departamentu policji w Placenta Gene Stuckenschneider i jego partner, Cory Wolik. Byli zaledwie kilometr od miejsca zdarzenia - stali na światłach przy Jefferson Street. Ponieważ przygotowywali się do tajnej operacji, mieli na sobie cywilne ubrania i siedzieli w nieoznakowanym, brązowym nissanie pathfinderze. Prowadził Wolik. Na miejsce zbrodni dotarli po dwóch minutach.

Stuckenschneider mówił później: „Ruch na ulicy był niewielki. Kiedy pojawiliśmy się na Hill Street, poczułem się dziwnie. Na drodze nie dostrzegliśmy nikogo, ani jednej postaci. Prawdziwa dzielnica duchów”.

Samochód zatrzymał się tuż za czerwoną kią. Policjanci podeszli ostrożnie do pojazdu - Stuckenschneider od strony pasażera, Wolik od strony kierowcy. W środku znaleźli mężczyznę leżącego na przekładni skrzyni biegów - nie ruszał się. Kobieta nie żyła. Gene pochylił się nad chłopakiem i zauważył ledwie dostrzegalny ruch klatki piersiowej.

Tak później opisywał stan, w jakim go zastał: „Nie wiedziałem, czy żyje. Był ledwie przytomny, wydawał tylko bulgoczące dźwięki. Z ust i z dziury w głowie płynęła mu krew. Leżał przy jej prawym ramieniu”.

Wolik natychmiast wezwał karetkę. Stuckenschneider doskonale zdawał sobie sprawę, że nie należy ruszać poważnie rannego. „Nie wiedziałem, jakich doznał obrażeń... Nie chciałem mu zaszkodzić”.

Widząc, że młody mężczyzna jest bliski śmierci i cenne informacje,

które posiada, mogą przepaść na zawsze, Stuckenschneider nachylił się nad nim i zadał kilka pytań. Starał się dowiedzieć, jak ma na imię, i nie dopuścić do tego, aby stracił przytomność. Chłopak gasł w oczach.

- Kto do was strzelał?

Matt próbował udzielić odpowiedzi. Śledczy usłyszał coś w stylu „Richard Navies” albo „Richard Davies”. Z powodu krwi w ustach rannego nie można było go zrozumieć. Chłopak wyjawił jednak, że napastnik prowadził czarny samochód i mieszkał w Santa Ana.

Był to z jego strony nadludzki wyczyn, zważywszy na to, w jak poważnym znajdował się stanie.

Stuckenschneider opiekował się nim, dopóki nie pojawili się sanitariusze. Szybko potwierdzili, że Sarze Rodriquez - którą zidentyfikowano na podstawie prawa jazdy - nie można było już pomóc. Matthew został przewieziony do Zachodniego Centrum Medycznego w Santa Ana.

Na Hill Street pojawili się też inni funkcjonariusze policji, którzy zabezpieczyli teren. Miejsce zdarzenia rozświetlał olbrzymi jaskrawopomarańczowy księżyc w pełni.

♦ ♦ ♦

Dwie przecznice dalej ojczym Sary, Bob Dewar, szedł ulicą, aby porozmawiać z ogrodnikiem, który pracował u sąsiada. Poszukiwał kogoś, kto zająłby się jego posesją.

Kilka minut później wrócił do domu i zauważył pikapa Matta Corbetta stojącego na podjeździe. Czerwonej kii nie było, więc Bob uznał, że musieli pojechać gdzieś razem - zapewne na spotkanie biblijne, jak w każdą środę.

„Wróciłem z pracy o 17.20” - wspominał. „Usłyszałem wycie syren. Rozmawiałem z ogrodnikiem - a dźwięk nasilał się coraz bardziej”. Na początku myślał, że coś musiało się stać w kompleksie sportowym. Co jakiś czas ktoś odnosił tam poważniejszą kontuzję i potrzebował natychmiastowej pomocy. Kiedy wracał do domu, jakiś mężczyzna

zatrzymał samochód i poinformował go, że zaledwie dwie przecznice stamtąd wydarzył się okropny wypadek. Dewar postanowił pójść razem z nim i zobaczyć, co się stało. Skręcili za róg i dostrzegli żółtą policyjną taśmę przy skrzyżowaniu Hill Street z Granger. Jakieś dziesięć metrów dalej stała grupka ludzi zasłaniająca widok. Ktoś powiedział, że doszło do strzelaniny; oddano trzy albo cztery strzały w kierunku małego czerwonego samochodu.

„Mały czerwony samochód!” - te słowa zmroziły Dewarowi krew w żyłach. Mężczyzna wstrzymał oddech. Bez namysłu przeszedł pod żółtą taśmą. Pośrodku Hill Street dostrzegł kię swojej pasierbicy z otwartymi drzwiami od strony kierowcy.

„Byłem już pewien, że to jej samochód i że stało się coś strasznego. Słyszałem o jakichś kłopotach, które miała od kilku tygodni, ale nie znałem szczegółów. Wiedziałem tylko, że prześladuje ją jakiś chłopak, a sąd zabronił mu się do niej zbliżać. Nigdy jednak go nie widziałem, Sarah o nim nie wspominała. Nie zdawałem sobie sprawy, jak poważna była sytuacja”.

Dewar podszedł do policjantów, którzy stali przy kii. Kilku z nich spojrzało groźnie, dając do zrozumienia, żeby się nie zbliżał.

- To samochód mojej pasierbicy - powiedział.

Był teraz na tyle blisko, że mógł przyjrzeć się miejscu zbrodni. Na chodniku za samochodem leżało coś pod żółtym przykryciem. Zrozumiał, że to ciało Sary.

Policjant zapytał Dewara o imię i nazwisko pasierbicy.

- Sarah Rodriquez - odparł.

Wiedział, że znali dane ofiary i chcieli jedynie zweryfikować jego słowa.

Koszmar trwał. Oficer w cywilu zapytał go, czy wie, kto mógłby dopuścić się tej zbrodni. Od razu przyszła mu na myśl jedna osoba.

- Tak, chłopak o nazwisku Namey. Richard Namey. Miała z nim problemy - odpowiedział bez wahania.

Jeden z policjantów poprosił o pozwolenie na rewizję jego domu, by znaleźć dowody, które pozwoliłyby powiązać Sarę z napastnikiem. Bob kiwnął głową i zaprowadził funkcjonariuszy do siebie.

Martha stała na podjeździe przy otwartym garażu. Jak przypuszczał, dopiero co przyjechała z pracy. Podszedł do niej pobladły i odezwał się spokojnym głosem:

- Martho, stało się coś złego. Za rogiem doszło do strzelaniny. Ktoś zaatakował Sarę i Matta... - Po chwili dodał ściszonym głosem: - Twoja córka nie żyje.

Na początku na jej delikatnej twarzy pojawiło się niezrozumienie. Kiedy zaczął do niej docierać sens tych słów, zażądała, by ją do niej zaprowadził. Nie krzyczała, ale była rozgorączkowana. Za wszelką cenę chciała zobaczyć córkę. Nie wierzyła, że Sarah mogła stracić życie. Śledczy nie chcieli jej przepuścić, ale musieli skapitulować. Była, bądź co bądź, matką, która pragnie zobaczyć swoje dziecko. Natychmiast skręciła za róg i udała się na miejsce zbrodni.

Policjant poprosił Dewara, aby został w domu, gdyż miał się tam pojawić śledczy i zadać mu kilka pytań związanych z Nameyem. Bob czekał jakiś kwadrans, ale nikt nie przyszedł. Sąsiad, który razem z nim był na miejscu zbrodni, wrócił i powiedział:

- Bob, jesteś potrzebny.

Wiedział już, że chodzi o Marthę, która musiała przeżyć straszliwy szok.

„Zapomnij o policji” - pomyślał. „Później z nimi pogadasz”. Popędził do swojej żony. Znalazł ją na podjeździe przed domem stojącym tuż przy miejscu zdarzenia. Siedziała na betonie, oparta o drzwi garażowe, i płakała. Ich syn, George, stał tuż obok. Policjanci nie zwracali na nich najmniejszej uwagi, nie pozwolili im podejść do zwłok.

Każda minuta ciągnęła się w nieskończoność. Rodzina mogła jedynie patrzeć na wszystko w bezsilnej rozpaczy. Pojawili się dziennikarze, ale

funkcjonariusze trzymali ich z dala zarówno od miejsca zbrodni, jak i od zdruzgotanej rodziny.

Dewar nie pamiętał, czy samochód patologa sądowego pojawił się, zanim wrócili na teren swojej posesji. „Nie mogliśmy nic zrobić, więc poprosiłem Marthę, aby poszła do domu. Wolałem, żeby schowała się w bezpiecznym miejscu, niż siedziała na ulicy”. Posłuchała go. Jak sam oszacował, na miejscu zbrodni spędzili jakieś dwie godziny. Zaniepokojeni sąsiedzi, którzy dowiedzieli się o całym zajściu, zaglądali do nich, aby zapytać, czy mogą jakoś pomóc.

Bob nie widział nigdzie Matta, więc domyślił się, że zabrał go już ambulans. W oczekiwaniu na śledczych Martha zadzwoniła z telefonu komórkowego i powiedziała mu, że chłopak trafił do Zachodniego Centrum Medycznego. Poprosiła męża, by poinformował o tym Toma Corbetta.

Marcie łamał się głos, kiedy wspominała ten straszny dzień: „Bob przyszedł z jakimś mężczyzną, który mówił, że nie powinnam tam iść. Musiałam. Poszłam i zobaczyłam żółtą płachtę. Spod niej wystawała ręka mojej córki. Chciałam do niej podejść, podnieść ją i zanieść do domu. Matt był już w szpitalu. Bob zadzwonił do jego rodziców, żeby o wszystkim ich poinformować... Mogłam tylko usiąść i się rozpłakać. Nie byłam w stanie pomóc swojej córce. Kiedy usłyszałam jeszcze, że stan Matta jest krytyczny, mało nie straciłam przytomności. Kto dopuścił się czegoś tak okrutnego?”.

Jill Corbett odebrała telefon. Rozpoznała głos Boba Dewara, ale nie wiedziała, dlaczego jest tak poważny. Mówił ostro i zdawkowo. Nie przywitał się, tylko od razu powiedział:

- Daj Toma.

Zdziwiona oddała słuchawkę mężowi, który ledwo zdążył powiedzieć „cześć”, kiedy usłyszał:

- Matt został postrzelony. Żyje, ale nie wiadomo, czy z tego wyjdzie. Zabrali go do Zachodniego Centrum Medycznego.

Tom Corbett mówił później, że był to najgorszy dzień w jego życiu. „Żadne słowa tego nie opiszą. Nie ma gorszej wiadomości, zwłaszcza dla rodziców, którzy są tak mocno związani ze swoimi dziećmi jak my. To niewyobrażalny ból usłyszeć, że ktoś strzelał do ukochanego syna i jego dziewczyny”.

Jill pamięta, że poza cierpieniem czuła ogromny strach. Dwadzieścia minut zajęło im ustalenie, które z dwóch Zachodnich Centrów Medycznych Bob miał na myśli. Jedno mieściło się w Santa Ana, drugie w Anaheim. Kilka telefonów wyjaśniło tę kwestię. Natychmiast wsiedli do samochodu i popędzili do Santa Ana.

- Jeśli nie zwolnisz - powiedziała spokojnie Jill - sami wylądujemy w szpitalu. Uspokój się, proszę. Dojedźmy tam w jednym kawałku, w przeciwnym razie niczego się nie dowiemy.

Kiedy dotarli na miejsce, Tom wyskoczył z pojazdu i wpadł na oddział ratunkowy, żeby dowiedzieć się o stan zdrowia syna. Lekarze wciąż walczyli o jego życie. Jill chodziła nerwowo po korytarzu.

W takich chwilach komunikacja często zawodzi. Tom dopiero co kupił nową komórkę i Kelly nie miała jego numeru. Przyjechała do domu i zadzwoniła do kuzynki. W słuchawce usłyszała jej płacz.

- Co się stało? Nie mam numeru do ojca, możesz mi podać. Co jest?

Krewna wydusiła z siebie tylko:

- Zadzwoń do taty... Koniecznie do niego zadzwoń.

Kelly straciła cierpliwość.

- Powiedz mi, do cholery, co się stało! - krzyknęła.

Nie mogła uwierzyć w to, co usłyszała:

- Matt jest ciężko ranny. Natychmiast zadzwoń do ojca.

Czuła, jakby rozpadała się na kawałki. Zaczęła krzyczeć i płakać. Kilka minut zajęło jej ustalenie miejsca pobytu brata. Pobiegła do szpitala, wpadła do poczekalni i ujrzała matkę. Padły sobie w objęcia. Tom czuwał przy pustym łóżku Matta. Matka i córka czekały - wciąż nieświadome straszliwych wydarzeń tego dnia. Jedyną informacją, którą

posiadały, było to, że Sarah zginęła.

„Nie wiedziałyśmy, co się stało. Lekarze nie potrafili nam nic powiedzieć poza tym, że Matt miał prawdopodobnie pięć ran postrzałowych. Pomyślałyśmy: »Jezu, strzelili do niego pięć razy!«. Jednak drogą dedukcji doszłyśmy do tego, że mógł zostać trafiony najwyżej czterokrotnie. Najwidoczniej policzyli dziury wlotowe i wylotowe, a nie było to łatwe, bo wszędzie znajdowało się mnóstwo krwi”.

Operacja Matta trwała osiem godzin. Jego rodzice i siostra czekali całą noc. Kiedy grubo po północy sanitariusze przywieźli ciężko rannego chłopaka na Oddział Intensywnej Terapii, rodzina mogła go wreszcie zobaczyć. Nie czekając ani chwili, zapytał słabym głosem:

- Co z Sarą?

Jill szepnęła tylko:

- Jeszcze nie wiadomo.

Nie mogła wyznać mu prawdy. Dopiero następnego dnia ojciec powiedział mu, że jego dziewczyna zginęła. Matthew przeżywał prawdziwe męki, nie tylko fizyczne, ale i psychiczne. Rodzina zaś musiała zmierzyć się z jeszcze jednym ciosem: „Wiedzieliśmy, że się z tego wyliże, ale do końca życia pozostanie sparaliżowany”. Pomimo intensywnych emocji, które rozdzierały umysł i serce Matta, jego ciało nawet nie drgnęło.

♦ ♦ ♦

Na miejscu zbrodni śledczy pieczołowicie wykonywali swoją pracę, spisując zeznania naocznych świadków i zbierając dowody rzeczowe.

Funkcjonariusz Ben Yamaguchi zauważył w tłumie pewnego nastolatka - chłopak zdawał się szczególnie zainteresowany całym zajściem. Był to David Mendoza, który poinformował policjanta, że jest przyjacielem ofiary i że widział się z nią zaledwie kilka godzin wcześniej, kiedy Sarah chwaliła się swoim nowym sprzętem stereo. Na prośbę Yamaguchiego

Mendoza opisał ze szczegółami jej wizytę. Tego wieczoru oglądał lokalne wiadomości i usłyszał o strzelaninie, w której zginęła kobieta kierująca czerwonym samochodem kompaktowym. Gdy dziennikarz powiedział, że do tragedii doszło na Hill Street w Placenta, Mendoza zrozumiał, iż ofiarą mogła być Sarah. Zadzwonił do kolegi i wspólnie dotarli na miejsce zdarzenia. Gdy tylko zobaczył czerwoną kię i białe buty sportowe wystające spod żółtej płachty, wiedział już, że jego przyjaciółka zginęła.

Yamaguchi zapytał Mendozę, czy Sarę ktoś śledził lub prześladował.

- Tak. Jakieś dwa tygodnie temu wyznała, że chłopak o imieniu Ricky przyszedł do niej do szkoły i wszczął burdę.

Nic więcej nie umiał powiedzieć o tej konfrontacji.

Po spisaniu zeznań Yamaguchi złożył wizytę w domu Megan Gilbert - młodej dziewczyny, która wezwała policję z sypialni swoich rodziców. Roztrzęsiona i podenerwowana miała trudności z odpowiedzeniem na kilka pierwszych pytań. Mimo że widziała, jak napastnik strzelał do siedzących w czerwonym samochodzie, nie potrafiła podać jego rysopisu. Nie potrafiła go też wskazać w rzędzie podejrzanych. Pamiętała jedynie, że był mężczyzną średniej budowy ciała o brązowych włosach, mierzącym metr osiemdziesiąt, ubranym w ciemną koszulkę z krótkim rękawem i długie dżinsy.

Śledczym udało się też znaleźć drugiego świadka, który mieszkał bliżej miejsca zdarzenia. Osiemnastoletni Jeremy Chiong powiedział, że wrócił do domu około 17.00. Według jego zeznań zatrzymał samochód na podjeździe, wyłączył silnik i przejrzał wiadomości w telefonie komórkowym. Ponieważ w domu miał problemy z zasięgiem, został w pojeździe, by do kogoś oddzwonić.

Kątem oka dostrzegł dwa samochody jadące Hill Street. Czarny nissan skręcił nagle przed czerwoną kią, która zatrzymała się z piskiem opon kilka metrów od krawężnika i znalazła się w potrzasku. Świadek nie zwrócił jednak na to wszystko uwagi, dopóki nie usłyszał krzyku

dobiegającego przez zamknięte okna. „Dziewczyna, która siedziała za kierownicą, darła się wniebogłosy. Działo się coś złego. Trzymała ręce w górze i przeraźliwie wrzeszczała”.

To, co stało się później, sparaliżowało Chionga. „Z czarnego samochodu wyszedł mężczyzna. W ręku miał pistolet, trzymał go przy ciele z lewej strony, na wysokości biodra. Wtedy zacząłem się bać. Podszedł do siedzenia pasażera i zaczął strzelać”. Chiong zdał sobie sprawę, że para w czerwonym samochodzie nie widziała broni, dopóki nie było już za późno.

Jeremy'emu serce waliło jak młotem. Obawiając się o swoje bezpieczeństwo, mężczyzna wysiadł z samochodu i wbiegł do garażu, a potem do kuchni. Po drodze słyszał kolejne strzały. Gdy znalazł się w środku, popędził do telefonu i wykręcił 911. Po zakończeniu rozmowy pobiegł do frontowych drzwi i tam postanowił poczekać na przybycie policji. Ciekawość okazała się jednak silniejsza. Wyjrzał przez okno w pokoju gościnnym.

Czarny pojazd zniknął, ale czerwony pozostał na miejscu. „Pamiętam, że drzwi od stron kierowcy były otwarte, a kobieta w środku siedziała pochylona, zastygła w bezruchu”. Po chwili Chiong usłyszał syreny policyjne.

Specjaliści od medycyny sądowej badali miejsce zbrodni w poszukiwaniu dowodów do późnych godzin wieczornych w środę 16 kwietnia. Dopiero nad ranem odholowano kię i posprzątano ulicę. Po tragicznych wydarzeniach, jakie miały miejsce w tej spokojnej, luksusowej dzielnicy, nie pozostał żaden ślad.

W czwartek wieczorem policja z Placentii otrzymała telefon od kobiety, która podała tylko swoje imię. Trzęsącym się głosem oznajmiła, że była znajomą Richarda Nameya, choć rzadko się z nim widywała. Poinformowała dyżurnego, że podejrzany mieszka przy Cabrillo Park Drive, a ostatnio widziała go przed dwoma tygodniami. Zabójca zwierzył się jej, że w niedługim czasie pójdzie siedzieć za naruszenie warunków

zwolnienia warunkowego. Jako powód podał pobicie Sary w szkole, do której uczęszczała. „Uderzył ją i ścisnął jej ramię”, zanim przerwał mu ochroniarz.

Informatorka powiedziała też, że widziała niebieskiego el camino Richarda Nameya pod domem jego matki w Tustin. Oznaczało to, że najprawdopodobniej wciąż prowadził czarnego nissana, który należał do jego siostry.

Ostatnia informacja, jaką policja uzyskała od kobiety, dotyczyła broni. Wyznała, że ponad rok temu Namey pokazał jej mały czarny pistolet, który wyniósł z domu swojej matki. Informatorka odmówiła dalszych zeznań i odłożyła słuchawkę.

Śledczy potrzebowali jej danych, ponieważ chcieli wydobyć od niej więcej szczegółów na temat podejrzanego mężczyzny.

Tego samego wieczoru, 17 kwietnia, jeden ze śledczych policji z Placentii, sierżant Daron Wyatt, odwiedził Matta Corbetta w szpitalu. Zabrał ze sobą „sześciopak”, co w żargonie policyjnym oznacza zdjęcia sześciu podejrzanych - świadek miał wskazać tego, którego mógł widzieć na miejscu zbrodni. „Sześciopak” przyniesiony przez Wyatta składał się ze zdjęć kryminalistów z hrabstwa Orange odpowiadających rysopisowi napastnika. Fotografia Richarda Nameya oznaczona była numerem sześć.

Sierżant porozmawiał najpierw z pielęgniarzem Corbetta, Vivencio Reyesem, który powiedział, że chłopak odniósł poważne rany postrzałowe, gdyż jedna z kul roztrzaskała oczodół, kolejne trafiły w środkową część twarzoczaszki, piersiowy odcinek kręgosłupa, bark i lewe ramię. Pacjent stracił oko i był sparaliżowany od szyi w dół. Pielęgniarz dodał, że na tym etapie nie można stwierdzić, czy bezwład jego ciała ma charakter stały i czy kiedykolwiek odzyska władzę w kończynach. Na szczęście dzięki poważnej operacji, którą przeszedł, jego życiu nie zagrażało już niebezpieczeństwo.

To był prawdziwy cud.

W głowie Wyatta od razu pojawiło się pytanie: „Czy lekarze zachowali naboje lub ich fragmenty?”. Byłyby one bowiem niezwykle pomocne w śledztwie. Zapytawszy o to pielęgniarza, usłyszał:

- Większość kul - mówił Reyes - które trafiły pana Corbetta, przeszły na wylot. Fragmenty jednego z pocisków utknęły w kręgosłupie, ale nie można było ich usunąć.

Nie ruszano też tych, które tkwiły w lewym barku.

- Czy pan Corbett jest w stanie rozmawiać?

- Tak.

- Jakie dostał leki? - zapytał Wyatt.

- Antybiotyki. O 16.00 otrzymał dwa miligramy morfiny. Nie powinno to wpłynąć na jego myślenie.

Śledczy wszedł do pokoju numer 17, w którym leżał Matt oplatany rurkami. Lewą stronę jego twarzy całkowicie zakrywały grube warstwy bandaży. Ściszonym głosem sierżant zapytał:

- Wie pan, gdzie się znajduje?

- Tak. W szpitalu - odpowiedział Matt słabo, ale wyraźnie.

- A dlaczego?

- Zostałem postrzelony.

- Zna pan napastnika?

- Tak. To Richard Namey.

- Jest pan pewien?

- Widziałem jego twarz.

Ponieważ Corbett był w pełni przytomny, Wyatt postanowił dowiedzieć się czegoś więcej. Zapytał, czy znał Nameya osobiście.

Matt stwierdził, że spotkał go wcześniej.

- W jakich okolicznościach?

Chłopak zamknął na chwilę oko, jakby próbował sobie coś przypomnieć, a potem powiedział, że od czterech lat był w związku z Sarą. Poznali się przypadkiem, kiedy wykręciła zły numer. Kilka miesięcy wcześniej zerwali „na bardzo krótko”. Kolejne zdanie wprawiło Wyatta w zdumienie.

- Teraz znowu się spotykamy.

Śledczy zaczął się zastanawiać, czy Matt wie o śmierci dziewczyny.

Chłopak mówił teraz szybko i nerwowo, opisując historię fatalnego trójkąta. Według niego Sarę przedstawiła Nameyowi znajoma. Rodriquez odrzuciła jego zaloty, ponieważ spotykała się z Corbettem. To rozzłościło Ricky'ego, który zaczął ją nachodzić. Pewnego wieczoru Matt udał się do Placenta, by odwiedzić swoją dziewczynę. Gdy wjechał do dzielnicy, spostrzegł, że Namey zablokował Sarze drogę. Matt skonfrontował się z nim i spłoszył napastnika. Było to ich jedyne spotkanie twarzą w twarz przed strzelaniną. Jak zeznał Corbett, sąd zakazał Richardowi zbliżać się do Sary.

Odpowiadając na pytania śledczego Wyatta, chłopak opisał szczegółowo wydarzenia poprzedniego dnia. Zaparkował swojego pikapa przed domem Sary, pojechali razem do McDonalda, a potem zobaczyli Nameya w czarnym nissanie. Napastnik zawrócił i zablokował drogę, ofiara musiała więc zatrzymać czerwoną kię. Kiedy Richard wyszedł z pojazdu, Corbett zdał sobie sprawę, „że prawdopodobnie miał przy sobie broń”. Już od pierwszych ran całe jego ciało zdrętwiało.

Po tym jak bandyta przeszedł na drugą stronę samochodu i strzelił do Sary, Matt próbował z nią rozmawiać, ale dziewczyna nie odpowiadała. Nie wiedział, co Namey zrobił potem. Myślał tylko o tym, że policja przybędzie „w ciągu kilku sekund”.

Pielęgniarz Reyes musiał być świadkiem zeznań, ponieważ Matt nie mógł złożyć podpisu. Wyatt pokazał chłopakowi „sześciopak”. „Po niecałej minucie powiedział: »Numer sześć«”.

Na wszelki wypadek śledczy zapytał:

- Co z numerem sześć?

- To on - potwierdził Matt. - Richard Namey. Facet, który do nas strzelał.

Z pomocą pielęgniarza chłopak zakreślił czerwonym długopisem fotografię numer sześć. „Nie mógł pisać - mówił Wyatt - ale nagraliśmy wszystko na taśmę”.

♦ ♦ ♦

Departament policji w Placenta, w którym pracuje tylko sześćdziesięciu ludzi, z czego połowa w wydziale wywiadowczo-patrolowym, rzadko ma do czynienia z morderstwami. Zaledwie kilka tygodni przed strzelaniną zwolnił się etat w pionie kryminalnym. Komisarz przydzielił tam człowieka, który niezbyt cieszył się z decyzji przełożonego. Śledczy Chris Stuber odnosił sukcesy w walce z dilerami narkotyków. Dzięki gęstym, zwichrzonym włosom sięgającym do ramion i krzaczastej brodzie opadającej na pierś udało mu się przeniknąć do narkotykowego półświatka. Kiedy przeniesiono go do wydziału zabójstw, musiał ogolić brodę i pójść do fryzjera, na co niechętnie się zgodził.

Metr osiemdziesiąt, piwne oczy schowane za okularami, gładkie rysy twarzy, męski, tubalny głos - Stuber mógł infiltrować każde męskie środowisko. Bez trudu ukończył kurs w Instytucie Kryminalistyki Roberta Presleya - prywatnej organizacji szkoleniowej współpracującej z mniejszymi komisariatami w celu podniesienia kwalifikacji śledczych. W planie zajęć znalazło się między innymi:

1. Przesłuchiwanie aktora, który wciela się w jedną z osób związanych ze śledztwem.

2. Przeszukiwanie miejsca symulowanego morderstwa.

3. Szpiegowanie w warunkach kontrolowanych.

4. Pozyskiwanie nakazów rewizji.

5. Przedstawianie sprawy przed sądem.

Wszystkie ćwiczenia odnoszą się do konkretnej sprawy kryminalnej, którą studenci rozwiązują podczas trwania kursu.

Stuber zapewne nigdy nie trafiłby do policji, gdyby nie jego problemy z oczami. Krótkowzroczność położyła kres jego marzeniom o karierze wojskowej i uniemożliwiła pracę w każdym zawodzie wymagającym doskonałego wzroku. Mężczyzna ten, urodzony i wychowany w Wisconsin, wstąpił do marynarki wojennej w 1975 roku, gdy miał siedemnaście lat. Przyjęto go pomimo problemów z oczami. Lekarze odkryli

jednak swoje niedopatrzenie i w połowie podstawowego szkolenia bezzwłocznie odesłali Chrisa do cywila z wszystkimi honorami. W Michigan zamierzał wstąpić do policji, ale znów słaby wzrok uniemożliwił mu realizację planów. Postanowił rozpocząć studia. Przez rok był w Oklahoma State University, potem trzy lata w Humboldt State na północnym wybrzeżu Kalifornii, gdzie studiował oceanografię. W 1985 roku wraz ze świeżo poślubioną kobietą przeprowadził się na południe stanu. Znalazł tam pracę w sklepie dyskontowym Price Club, znanym dziś jako Costco.

Przypadkiem Stuber natknął się na artykuł o keratotomii radialnej - operacyjnej technice okulistycznej wykorzystywanej w leczeniu krótkowzroczności i astygmatyzmu. W 1992 roku postanowił spróbować. Zabieg odniósł skutek - jego wzrok poprawił się na tyle, że mógł rozpocząć pracę w policji. W 1995 ukończył akademię i dostał posadę w Placentii. Po trzech latach kieratu w oddziale patrolowym otrzymał pracę w wydziale do zwalczania przestępstw narkotykowych, gdzie pracował do końca 2003 roku. Komisarz powiedział, że to zajęcie tymczasowe, dopóki policja nie upora się z brakami kadrowymi. Stuber zgodził się na przeniesienie, pod warunkiem że wróci na poprzednie stanowisko, jak tylko znajdzie się następca. Swoje pierwsze szlify w nowym miejscu zdobył dzięki Richardowi Nameyowi. Sierżant Scott Audiss, partner Stubera z wydziału narkotykowego, dołączył do jego zespołu. Dwa dziesięciolecia doświadczeń w różnych dziedzinach kryminalistyki, wliczając w to pięć lat pracy nad sprawami rabunków i morderstw, mogło okazać się bezcenne.

Na komisariacie w Placentii detektyw Stuber przejrzał uważnie zawartość torebki należącej do Sary. Sporządził listę przedmiotów, pośród których znalazł się mały pomarańczowy album fotograficzny, niebieski biuletyn informacyjny dla ofiar przemocy domowej, kartka z komisariatu w Anaheim z napisem Napaść i pobicie oraz niewielki notes, a w nim zapiski ofiary. Na jednej ze stron widniały słowa modlitwy Ojcze nasz.

Na innej zapisała dziewięć zdań rozdzielonych pionowymi i poziomymi liniami:

Boję się śmierci—Dlaczego muszę przez to przechodzić? —Po prostu tego nie rozumiem—Strasznie mi smutno—Jestem zrozpaczona—Dlaczego to właśnie czuję?—A może powinnam zapytać, dlaczego chcesz, żebym się tak czuła? Proszę, Panie Jezu Chryste, ratuj duszę moją—Bądź moim Zbawicielem.

Na kolejnej stronie zanotowała:

Żyję sama na tym świecie, nie mam się do kogo odezwać, nie mam dokąd pójść. Nie mam powodu, by żyć, nie mam powodu, by płakać. Została mi tylko śmierć.

Stuber zamyślił się nad tym, co czuła ta młoda kobieta, zanim zginęła. Ostrożnie włożył notatnik do koperty, którą podpisał i odłożył na miejsce. Dowody morderstwa wyrastały jak grzyby po deszczu - podobnie jak ich dokumentacja. Pozostawało tylko jedno pytanie: czy uda się złapać i aresztować Richarda Nameya?

REWIZJA

Richard Namey przepadł bez śladu. Jeśli ktoś - choćby znajomi czy krewni - wiedział, gdzie się ukrywał, nie pisnął ani słowa. Policja wydała broszurę, w której informowała o tym, że Ricky jest poszukiwany w związku z morderstwem, i ostrzegała, iż „może być uzbrojony i niebezpieczny”.

Śledczy z Placenta, Brian Perry, jechał do laboratorium kryminalistycznego w czwartkowy poranek 17 kwietnia, aby zbadać dowody rzeczowe znalezione w czerwonej kii. Biegła Liz Thompson z departamentu szeryfa hrabstwa Orange zrobiła zdjęcia pojazdu, zanim pozwoliła go dotknąć. Następnie w lateksowych rękawiczkach wyciągnęła ostrożnie wszystkie rzeczy osobiste należące do ofiary. Włożono je do plastikowych woreczków opatrzonych stosowną etykietką. Wśród nich znalazł się dokument sądowy wydany w prima aprilis 2003 roku, według którego Nameyowi nie wolno zbliżać się do Sary Rodriquez, „napastować jej, atakować, bić, grozić ani niepokoić w jakikolwiek inny sposób”. Ponadto sąd zabronił mu „posiadać, przechowywać, kupować, starać się kupić, przyjmować broń palną czy w jakikolwiek inny sposób wchodzić w jej posiadanie”. W obliczu wydarzeń poprzedniej nocy dokument rzeczywiście brzmiał jak primaaprilisowy żart.

Na koniec Liz Thompson nałożyła czarny proszek na różne powierzchnie w czerwonej kii, aby znaleźć odciski palców. Kalifornijskie Biuro Identyfikacji Kryminalistycznej i Informacji potwierdziło później, że niektóre z nich należały do Richarda Nameya. Oczywiście nie było

możliwości sprawdzenia, kiedy dokładnie przebywał w samochodzie ofiary.

W tym samym czasie ciało Sary Rodriquez wyjęto z lodówki i przeniesiono na stół autopsyjny. Doktor David Katsuyama, biegły sądowy, przeprowadził sekcję zwłok, przy której byli obecni śledczy Peny i Liz Thompson. Lekarz stwierdził, że przyczyną zgonu ofiary były rozległe obrażenia mózgu połączone ze znaczną utratą krwi wywołaną ranami postrzałowymi płuc i głowy.

W piątek 18 kwietnia, czterdzieści osiem godzin po tragicznych wydarzeniach na Hill Street, detektywi zapukali do drzwi dwóch rezydencji w poszukiwaniu potencjalnych dowodów.

Najpierw, wczesnym popołudniem, udali się do domu Boba i Marthy Dewarów, by prosić o pozwolenie na przeszukanie pokoju Sary. Sierżant Jerry Zamora i oficer Brian Perry wyjaśnili, że szukają materiałów, które „opisałyby związek”, jaki łączył Sarę i Richarda Nameya. Mieli też nadzieję, że znajdą numery telefonów potencjalnych świadków oraz wskazówki umożliwiające ustalenie obecnego miejsca pobytu poszukiwanego. Pośród wielu dowodów rzeczowych znalazł się dokument sądowy z 1 kwietnia, dwa listy napisane przez Sarę i notatnik, w którym widniały niepokojące wpisy.

Sierżant Zamora poczuł wielki smutek, czytając listy, które napisała. Jeden z nich opatrzony był datą 16 kwietnia - dnia, w którym straciła życie. W połowie kartki zanotowała, że nie widziała Nameya od dwóch tygodni, a departament szeryfa nie zdołał doręczyć mu zakazu zbliżania się do niej. W drugim liście sprzed kilku miesięcy Sarah wyjawiła przyjacielowi, że dokonała aborcji, a ojcem dziecka był właśnie Namey. Przysięgam na Boga, ten facet budzi we mnie strach - stwierdziła, a potem dodała, że ma nadzieję, iż adresat pewnego dnia zleje Richarda tak, że „nie będzie mógł chodzić”.

Większość gliniarzy potrafi wyłączyć emocje w pracy, ale w pewnych sytuacjach jest to po prostu niemożliwe. Kiedy Zamora i Peny zajrzeli do notesu, w którym na jedenastu stronach Sarah zapisała swoje

najskrytsze myśli i uczucia, obaj mężczyźni pokręcili głowami z niedowierzaniem. Dziewczyna bała się, że Namey może ją zabić. Na pierwszych czterech stronach opisała szczegółowo incydent w szkole wieczorowej, na stronie piątej kolejne zdarzenie:

W piątek 28 marca około godziny 10.30, kiedy byłam w pracy... zadzwonił do mnie. Powiedział mi, żebym nie próbowała wnosić przeciwko niemu sprawy, bo jest pod nadzorem kuratora. Ostrzegł mnie też, żebym nie starała się uzyskać sądowego zakazu zbliżania się. Jeżeli trafi za kratki, zamorduje mnie, jak tylko wyjdzie na wolność.

Na trzech stronach opisała konfrontację z 2 kwietnia, w której brał udział także jej chłopak. W pierwszych zdaniach opowiedziała, jak wracała do siebie z domu swojego brata, rozmawiając z Mattem przez komórkę.

Skręciłam w Buena Vista i zobaczyłam zaparkowany na chodniku samochód Ricky'ego... Odłożyłam słuchawkę, bo gdy go minęłam, ruszył za mną. Kiedy wjechałam do swojej dzielnicy, próbował mnie zatrzymać, spychając z drogi. Zatrzymałam się... Zaczął coś mówić, oznajmiłam mu, że sąd zabronił mu się do mnie zbliżać i nie chcę z nim mieć nic wspólnego. Powiedział, że nie wiem, co robię, i popełniam wielki błąd, że właśnie się pogrążyłam. Odparłam, że powinien się zająć swoim życiem i pozwolić mi zająć się swoim. Wtedy właśnie zza zakrętu wyjechał Matt, wysiadł z pikapa i zaczął się wydzierać. Rick wsiadł do samochodu i ruszył, zostawiając na asfalcie ślady opon. Mój chłopak ruszył w pogoń. Też chciałam, ale mama wybiegła z domu i kazała mi wjechać na podjazd. Zaparkowałam i usiadłam w fotelu

dla pasażera. Mama złapała za kierownicę i pojechałyśmy szukać Matta. Powiadomiłyśmy policję, że ten cały Rick nie chce mi dać spokoju. Zadzwoniłam do chłopaka - okazało się, że był już pod naszym domem. Spytałam, co się stało, a on na to, że Namey mijał kolejne skrzyżowania na czerwonym, a Matthew nie chciał spowodować zagrożenia na drodze. Wróciłyśmy do domu i poczekałyśmy na policjantów. Kiedy przyjechali, wszystko im opowiedziałam.

Na stronie szóstej i siódmej dziennika Sarah odnotowała kolejny przykład gróźb, jakie skierował pod jej adresem Namey.

We wtorek 1 kwietnia 2003 roku, kiedy jechałam do pracy, natknęłam się na niego... Ruszył w ślad za mną, mało mnie nie uderzył, więc zatrzymałam samochód. Wysiadł, żeby porozmawiać, ale odjechałam. Wrócił za kierownicę i doścignął mnie. Myślałam, że dojdzie do wypadku. Znowu się zatrzymałam. Zaczął krzyczeć, że popełniłam wielki błąd, zadzwoniłam więc do mamy i powiedziałam, że on tu jest i boję się, że znowu zrobi mi krzywdę. Matka powiadomiła policję. Richard odjechał. Dotarłam do pracy. Dyżurny policji spytał, czy chcę, by ktoś przyjechał do mnie do przedszkola. Potwierdziłam. Dwadzieścia minut później pojawił się funkcjonariusz. Opowiedziałam mu, co się stało. Kazał mi wystąpić do sądu o wydanie zakazu zbliżania się. Tego samego dnia (około 8.30) złożyłam wniosek.

Dzień po śmierci Sary, 17 kwietnia, biuro szeryfa hrabstwa Orange Michaela S. Carony wydało dokument, w którym napisano: Ja, niżej podpisany, szeryf hrabstwa Orange w stanie Kalifornia, oświadczam, że po usilnych poszukiwaniach nie udało się doręczyć p. Richardowi Nameyowi tymczasowego zakazu zbliżania się do Sary Rodriquez. Sam

zakaz wydał Sąd Najwyższy Hrabstwa Orange. Datę rozprawy wyznaczono na 22 kwietnia.

Dokładnie nie wiadomo, jakie wysiłki podjął departament szeryfa, aby odnaleźć Nameya. Jego zachowanie i napastliwość potwierdzały zasadność uzyskanego przez Sarę sądowego zakazu, który miał zapewnić jej bezpieczeństwo.

Ostatnie badania wskazują, iż zakaz zbliżania się w większości przypadków znacznie zmniejsza ryzyko, że dana osoba stanie się ofiarą przemocy, jeśli tylko sądowe rozporządzenie zostanie wprowadzone w życie.

Narodowy Instytut Sprawiedliwości uznał, że kartoteka stanowi istotny czynnik przy przewidywaniu, czy dana osoba ponownie popełni przestępstwo, łamiąc postanowienia sądu, czy nie. Im dłuższa historia kryminalna danego delikwenta, tym większe prawdopodobieństwo, że powtórzy wzór zachowania, nie zważając na ograniczenia prawne. Sześćdziesiąt pięć procent mężczyzn, którzy otrzymali zakaz zbliżania się, było już wcześniej karanych. Jeśli chodzi o przypadki przemocy wobec kobiet, to w trzydziestu siedmiu procentach dochodzi w nich do użycia broni, a w ponad pięćdziesięciu do pobicia i duszenia. Z kolei groźby i nękanie dotyczą aż dziewięćdziesięciu dziewięciu przypadków na sto.

Decyzja Sary o pójściu do sądu mogła doprowadzić do jej zabójstwa. Śledczy Chris Stuber twierdził później: „W całej tej sprawie najbardziej zdumiewa zamieszanie z sądowym zakazem. Ludziom wydaje się, że to załatwia wszystkie problemy. Oczywiście, może to pomóc uspokoić sytuację, ale często też takie ograniczenia rozjuszają oprawcę. Nie chciałbym nikogo zniechęcać do składania wniosku, bo dzięki zakazowi można aresztować napastnika, jeśli go złamie. Czasami jednak prowadzi to do zaognienia sytuacji. Ludzie tacy jak Namey są nieprzewidywalni. Ten cały zakaz doprowadził go do szewskiej pasji. To facet, który myśli kategoriami: »należysz do mnie i zrobisz, co ci każę, nie będziesz mi

rozkazywać, nie zostawisz mnie, chyba że sobie tego zażyczę«. Podobne sytuacje zdarzały się w jego poprzednich związkach”.

Podczas śledztwa partner Chrisa Stubera, Scott Audiss, pojechał do Tustin, żeby przesłuchać tajemniczą kobietę, której dane szybko stały się jawne. W czwartek, dzień po strzelaninie, zadzwoniła anonimowo na policję i zeznała, że widziała el camino należącego do Nameya i potwierdziła, iż napastnik prawdopodobnie korzysta z czarnego nissana swojej siostry. Błyskawicznie zidentyfikowano świadka - była nim Carliss Tate* mieszkająca w sąsiedztwie Nameyów. Kiedy detektyw Audiss zjawił się pod jej domem, zobaczył, że wsiada do samochodu, ale zdołał namówić ją do złożenia zeznań.

Tatę powiedziała, że poznała Nameya jakiś rok temu. Po sześciu miesiącach ich relacje „stopniowo zaczęły się zacieśniać”. Kilka miesięcy później odkryła, że chłopak spotyka się z kimś innym - z dziewczyną o imieniu Sarah. Była zdumiona, kiedy się dowiedziała, że to poważny związek. Kobieta przyznała, iż czuła coś do Nameya, ale wyznała mu to dopiero wtedy, gdy - jak się jej wydawało - rozstał się z Sarą.

Carliss mówiła, że Richard był „spokojny”, kiedy chodził z Rodriquez, ale wszystko się zmieniło po konfrontacji, do której doszło w szkole wieczorowej. Przyznał się, że ją „sponiewierał”. Wydawało się, że ma obsesję na jej punkcie - ciągle o niej mówił. Całymi dniami próbował wymyślić plan, który pozwoliłby mu ją odzyskać. „Nawet kiedy o niej nie gadał, widziałam, że o niej myśli. Gdy byliśmy sam na sam, on opowiadał o rzeczach, które mógłby w tym czasie robić z Sarą”.

Audiss zapytał dziewczynę, czy Namey zdradził jej szczegóły szkolnego incydentu.

- Nie - odparła.

Dowiedziała się o wszystkim, kiedy w rozmowie z ochroniarzem wspomniała, że dawno już nie widziała Nameya i zastanawia się, co też się z nim dzieje. Strażnik odpowiedział jej, że chłopak ma kłopoty i ukrywa się przed policją. Zgodnie z jego wersją Richard udał się do szkoły i tam

pokłócił się z Sarą o telefon komórkowy. Gdy emocje przybrały na sile, puściły mu nerwy i uderzył dziewczynę, przewrócił ją, a być może doszło również do przepychanek. Strażnik nie znał szczegółów.

Kiedy Tate spotkała Richarda, zapytała go o ten incydent. Wyjaśnił, że poszedł do szkoły porozmawiać z Sarą. Przyznał, że podniósł na nią rękę, ale nie chciał podać żadnych szczegółów. Stwierdził też, że wolał nie zbliżać się przez jakiś czas do domu swojej matki ani do swojego mieszkania, ponieważ obawiał się, że koleżanki Sary albo jej krewni mogli złożyć na niego doniesienie.

- Wydaje mi się, że policja rzeczywiście go szukała.

Carliss powiedziała też coś, co zdziwiło Audissa: Namey prosił ją, by zadzwoniła do Sary i przeprosiła ją w jego imieniu. Zgodziła się to zrobić, ale nie mogła się z nią połączyć.

- Stwierdziłam, że Sarah pewnie go nienawidzi i teraz pluje sobie w brodę, że nie zerwała z nim wcześniej.

Audiss zapytał:

- Czy zdawała sobie pani sprawę z tego, że Namey już wcześniej stosował przemoc wobec pani Rodriquez?

- Wyznał mi tylko, że zdarzało mu się to wcześniej, ale nie znałam szczegółów.

Dzień po awanturze w szkole Richard był zły, bo Sarah nie odbierała jego telefonów.

- Wtedy zrobił się nieznośny.

- Co pani ma na myśli?

- Proszę mnie źle nie zrozumieć. Podobał mi się. Sądziłam, że skończył z tamtą dziewczyną i jest do wzięcia. Stał się „nieznośny”, bo gadał tylko o swojej byłej. Zawróciła mu w głowie.

Scott Audiss chciał wiedzieć, czy Tate odniosła wrażenie, że Namey byłby w stanie wyrządzić jej krzywdę.

- Trudno powiedzieć. Mówił, że chodzi na jakieś kursy panowania nad złością, bo miał już w przeszłości problemy z emocjami. Wydaje mi

się, że mógłby mnie skrzywdzić, ale nigdy tego nie zrobił. Nie pozwoliłabym mu na to.

Zamilkła na chwilę, jakby miała trudności z ubraniem swoich myśli w słowa.

- Rick wspominał naszemu ochroniarzowi, że czasami nie potrafił myśleć racjonalnie.

Zaczęła się też głośno zastanawiać nad tym, czy Namey nie zamierzał skrzywdzić również siebie samego.

- Co to znaczy?

Kobieta powiedziała, że ochroniarz znał Ricka w miarę dobrze i sugerował, by ktoś miał na niego oko, bo przebąkiwał coś o tym, że się zabije i że strzał w głowę zawsze jest śmiertelny. Ponadto Namey poprosił strażnika o papier i koperty, jakby chciał napisać list pożegnalny.

- Czy było coś jeszcze?

- Rick tak jakby przygotowywał swoją córkę do zamieszkania z babcią.

- Jeszcze jedno pytanie - powiedział Audiss. - Widziała pani u niego broń?

- Nie, ale podobno chwalił się ochroniarzowi, że ma pistolet. Zapytałam go o to, a on powiedział, że się go pozbył.

Tate spojrzała na zegarek i oznajmiła, że musi jechać do szkoły swojego syna. Audiss zapisał numer telefonu, pod którym mógł ją zastać, podziękował i odjechał.

W Zachodnim Centrum Medycznym sparaliżowany Matt Corbett leżał w łóżku, cierpiąc z powodu bólu, podczas gdy pogrążona w żałobie rodzina Sary Rodriquez przygotowywała się do jej pogrzebu w Memory Garden w pobliskim miasteczku Brea.

Richard Namey pozostawał na wolności - uzbrojony i niebezpieczny.

ZMIANY

Wiosną 1980 roku Dennis Conway musiał stawić się w sądzie w związku z drobną stłuczką, do której doszło na wyspie Balboa, kiedy otarł się o zaparkowanego pikapa. Stwierdził wówczas, że „odprysnął tylko lakier”, spanikował i odjechał, ale ostatecznie wpadł w ręce policji. Na szczęście uniknął aresztowania, otrzymał jedynie wezwanie do sądu.

Dennis szukał pomocy - potrzebował adwokata, ale nie miał pieniędzy. Pewnego wieczoru w swojej nowej pracy w restauracji Red Onion w Huntington Harbor rozmawiał o tym z barmanem.

Starszy mężczyzna powiedział:

- Wiesz, jest jeden facet, którego znam z San Francisco. Prowadzi teraz małą kancelarię. Możesz do niego zadzwonić.

Chłopak podziękował i zanotował nazwisko prawnika.

Dennis uwielbiał rodziców swojej dziewczyny. „Państwo Barrettowie byli wspaniałymi ludźmi, traktowali mnie jak syna. W dniu, w którym otrzymał radę od barmana, zwierzył się ze swoich problemów panu Barrettowi, a ten wykazał się ojcowskim zrozumieniem i polecił mu zaufanego prawnika. Dennis nie mógł w to uwierzyć - był to ten sam człowiek, którego rekomendował barman! Stwierdził, że to znak, i zadzwonił, by umówić się na spotkanie.

Kiedy przyjechał na miejsce, recepcjonistka zaprowadziła go do biura młodego eleganckiego mężczyzny, który okazał się byłym obrońcą z urzędu. Dennis opowiedział mu o całym zdarzeniu.

- Pójdziemy na ugodę - poradził prawnik. - Zapłaci pan za zniszczenia, a ponieważ nie ma pan żadnych przestępstw na swoim koncie,

jeśli nie liczyć naruszenia przepisów drogowych, powinniśmy wywalczyć obniżenie grzywny.

Zupełnie jakby sprawa była załatwiona, mężczyzna zapytał Dennisa, w jaki sposób zamierza zapłacić za jego usługi.

- Nie mam gotówki, więc pewnie będę musiał poprosić o rozłożenie kwoty na raty.

Prawnik zmarszczył brwi.

- Wyniesie to pana nie więcej niż kilka tysięcy. Nie ma pan nikogo, kto mógłby za pana zapłacić?

- Niestety, nie. Wszystkie pieniądze wydałem na naprawę motocykla, w który uderzył samochód.

Dennis opowiedział o całym zdarzeniu i przyznał, że nie wniósł sprawy do sądu o odszkodowanie.

Prawnik się uśmiechnął.

- No cóż, coś wymyślimy. Może uda się wyciągnąć pieniądze z ubezpieczenia, żeby pokryć opłaty.

Niezadowolony z takiego obrotu sprawy Dennis wyznał Lisie, że nie podobają mu się pomysły adwokata, a cena usług jest zbyt wysoka. Postanowił sam się tym zająć. Razem ze swoją dziewczyną pojechali na wyspę Balboa, po jakimś czasie udało im się znaleźć pikapa i jego właściciela, który okazał się miłym człowiekiem.

- Nic się nie stało - stwierdził ów mężczyzna.

Dennis zaproponował mu pięćdziesiąt dolarów, które tamten chętnie przyjął.

Podczas rozprawy chłopak wyjaśnił sędziemu, że poszedł na ugodę z poszkodowanym. Sędzia zadał kilka pytań, przyjrzał się dokumentom i zamknął sprawę. Conway, zachwycony takim finałem, doszedł do wniosku, że system rzeczywiście może być sprawiedliwy. To przekonanie zakorzeniło się w jego umyśle.

Nie oznacza to jednak, że skończyły się jego kłopoty z prawem. Kilka tygodni później, kiedy jechał rowerem do nowej pracy, zatrzymał go patrol policji. Funkcjonariusz stwierdził, że Dennis przejechał na

czerwonym świetle. Chłopak zagotował się ze złości i walczył usilnie, by nie wybuchnąć. „Miałem już dość gliniarzy, podałem im więc fałszywe nazwisko i numer telefonu”.

Policjant kazał mu poczekać, póki nie sprawdzi danych. Wrócił po chwili, potrząsając głową. Dennis wiedział już, że został przyłapany na oszustwie, postanowił więc wyznać prawdę.

- Dobra, skłamałem. Dopiero co uporałem się z mandatami, nie chciałem dostać kolejnego. Jesteście dla mnie zbyt surowi.

Nie udało mu się jednak ująć tym policjanta.

- Porozmawiamy na komisariacie.

Chłopak próbował się usprawiedliwiać.

- Mam dzisiaj zacząć nową pracę, dlatego skłamałem. Naprawdę nazywam się Dennis Conway.

Jego starania jednak spełzły na niczym. Spędził dwa dni za kratami. Fałszywe nazwisko, które podał, zapisano w dokumentach obok słów: „znany też jako”.

Na wspomnienie tych wydarzeń twarz Dennisa poczerwieniała.

„Nie powiem, jak ono brzmiało”. Dopiero po usilnych namowach niechętnie wyjawił swój alias: „Al Sapelli. Wychowywałem się w małym miasteczku, w którym roiło się od Włochów. Tylko to zdołałem wymyślić na poczekaniu. Gliniarz, kiedy zobaczył bladego irlandzkiego chłopaka, musiał pomyśleć: »Al Sapelli - akurat!«. Dureń ze mnie”.

Jakby tego było mało, kilka dni później ktoś ukradł mu rower. Kupił go w Massachusetts, zanim jeszcze poszedł do szkoły średniej. Oszczędzał na niego, pracując przy roznoszeniu gazet, a kosztował niemało - trzysta pięćdziesiąt dolarów. Kiedy sprzedał motor, sprowadził rower do Kalifornii, żeby mieć jakiś środek transportu. Zaledwie po trzech tygodniach ktoś włamał się do garażu.

Rok 1980 nie należał do najszczęśliwszych w życiu Conwaya.

W czerwcu zamierzał wyprawić przyjęcie z okazji dziewiętnastych urodzin Lisy. Postanowił jednak nie zapraszać jednej z jej koleżanek -

zamożnej Gail Kendall*. Nie podobał mu się sposób, w jaki traktowała jego dziewczynę. Pod nieobecność rodziców, którzy wypoczywali w Palm Springs, Gail zorganizowała imprezę w swojej willi nad zatoką w Newport Beach i nie zaprosiła Lisy. Mimo to była na tyle bezczelna, by prosić ją o pomoc w przygotowaniu zabawy oraz w sprzątaniu po niej. Nawet matka Lisy radziła jej zignorować te prośby, dobroduszna dziewczyna nie umiała jednak odmówić koleżance.

Czternastego czerwca Conway pracował do późna w restauracji Red Onion jako pomocnik barmana, a potem sprzątał jeszcze do drugiej nad ranem. W domu zjawił się dopiero około 3.30, trzy godziny przed świtem. Telefon zadzwonił o 6.30. Chłopak podniósł słuchawkę; był tak zaspany, że ledwo otworzył oczy. Dzwoniła Lisa, która poprosiła go, aby podwiózł ją do domu Gail - chciała pomóc jej posprzątać po imprezie, zanim jej rodzice wrócą z Palm Springs.

Dennis zgodził się na wpół przytomny i pogrążył się we śnie.

O 7.00 Lisa zadzwoniła ponownie:

- Rusz się. Potrzebuję samochodu.

- Dobra, zaraz będę - wymamrotał znowu nieświadomy własnych słów i ponownie wpadł w objęcia Morfeusza.

Lisa dzwoniła jeszcze trzy razy, ale Dennis nie mógł zwlec się z łóżka. W końcu, kilka minut po 7.30, dotarło do niego, że dziewczyna potrzebuje jego pomocy. „Podwiozę ją” - powiedział sam do siebie. Wciągnął spodnie, założył buty, koszulkę, wsiadł do dodge'a darta z 1964 roku i ruszył w kierunku jej domu.

Jakby z przyzwyczajenia pojechał w stronę Riverside Park, potem w prawo, w Fifteenth Street, a następnie skręcił w Irvine Avenue i jechał aż do Newport Harbor High School. Zawsze kiedy tędy przejeżdżał, zerkał na wielki szkolny zegar. Tym razem również spojrzał na wskazówki - była 7.50. Ta chwila miała zapaść mu w pamięć na zawsze.

W domu Barrettów Dennis dowiedział się czegoś strasznego. Około 7.30 Gail podjechała po Lisę swoją toyotą celicą, ale żadna z nich nie

dotarła do willi nad zatoką. Na skrzyżowaniu autostrady 55 i Fairview Road kierowca wracający z imprezy uderzył w bok ich samochodu od strony pasażera. Lisa zginęła na miejscu. Gail nic się nie stało.

Do wypadku doszło o 7.50, dokładnie w chwili, kiedy Dennis spoglądał na szkolny zegar jakieś pięć kilometrów na południe od miejsca zdarzenia.

Wiele lat później Conway wciąż z trudem opowiadał o tych tragicznych wydarzeniach. „Lisa siedziała w miejscu, w które uderzył samochód. Nie miała żadnych szans. Spędzaliśmy ze sobą każdy dzień, była moją najlepszą przyjaciółką i jedyną pociechą państwa Barrettów. Załamałem się, ogarnęła mnie wściekłość i rozgoryczenie. Ludzie unikali mnie, bo nie wiedzieli, jak mnie pocieszyć. Nigdy nie szukałem pomocy u innych. Gdyby wtedy ktoś mnie wspierał, na pewno łatwiej byłoby mi sobie z tym poradzić. Nauczyłem się jednak znosić wszystko w samotności. Nie miałem nawet pomysłu, do kogo się zwrócić. Zmarła tuż przed swoimi dziewiętnastymi urodzinami”.

Dennis przeżywał niezwykle trudne chwile, przechodząc ze skrajności w skrajność: raz pogrążał się w letargu, innym razem czuł, jakby znalazł się na przerażających obrazach Hieronima Boscha.

Próbując zakończyć ten koszmar, Conway usiłował wmówić sobie, że wszystko jest względne. Na całym świecie wrzało - na Bliskim Wschodzie czy choćby nawet w Irlandii - ludzie ginęli bezsensowną śmiercią. Ich rodziny przechodziły prawdziwą gehennę. Obiecał sobie, że nie będzie zachowywał się jak dziecko, ale strach i poczucie winy nie chciały ustąpić.

Był to jednak punkt zwrotny w jego życiu. „Postanowiłem nie tracić kontaktu z rzeczywistością. Nigdy więcej nie tknąłem ani alkoholu, ani narkotyków. Dlaczego? Bo wywlekają na wierzch wszystkie te potworne, przerażające emocje, które drzemią głęboko w środku. To były naprawdę trudne lata. Należę do tych osób, które mówią, że szklanka jest

do połowy pełna. Wieczny optymista. Po prostu usiłowałem wyprzeć te uczucia ze świadomości”.

Ciotka Eileen z San Clemente chciała jakoś pomóc Dennisowi. Złożyła mu propozycję, którą odrzuciłoby niewiele osób. Przeprowadziła się na Florydę i powiedziała chłopakowi przez telefon, że może zamieszkać za darmo w jej dwupokojowej chatce nad oceanem i wynająć komuś jej dom. Conway odmówił: „Byłem uparty. Nie chciałem niczego nikomu zawdzięczać. Wiem, że to szaleństwo, ale po prostu nie lubię być czyimś dłużnikiem”.

Pod koniec 1980 roku z pomocą przyszedł mu jeszcze jeden członek rodziny. Kiedy rozpacz wciąż znaczyła codzienną egzystencję Dennisa, jego siostra, Martha, przyleciała z Massachusetts w odwiedziny. Udało jej się namówić zrozpaczonego brata, aby udał się z nią do Bostonu, gdzie miała wpływową pozycję w Kościele scjentologicznym. Wsiedli do jego comety z 1963 roku i ruszyli w kierunku wybrzeża.

Oczywiście Conway nie zamierzał żyć na garnuszku siostry i od razu zaczął szukać zatrudnienia. W ciągu kilku dni miał już dwa etaty. W znanej bostońskiej restauracji Faneuil Hall Marketplace sprzątał ze stolików, a kilka przecznic dalej nosił bagaże w nowo otwartym hotelu Marriott w nabrzeżnej dzielnicy.

Śmierć Lisy skłoniła Dennisa do poszukiwania odpowiedzi na dręczące go pytania w filozofii. Zastanawiał się nad znaczeniem szczerości. „Kłamałem rodzicom, robiłem głupie rzeczy, czasami kradłem. Zawsze mnie łapali, ilekroć coś przeskrobałem. Niektórym chłopakom wszystko uchodziło na sucho, ale nie mnie. Dostałem nauczkę. Byłem całkiem szczerym gościem, który pakował się w idiotyczne sytuacje. Nigdy jednak nie zrobiłem nic strasznego. Podkradanie drobnych w Riverside Park, kradzież kaset magnetofonowych i tak dalej. Zawsze jednak starałem się być uczciwy. Wierzyłem w karmę i wiedziałem, że muszę ponieść konsekwencje swoich czynów. Nie chciałem przyjmować nic, na co bym wcześniej nie zapracował”.

Pewnego dnia, kiedy urabiał się po pachy w restauracji, ledwo wiążąc koniec z końcem, jego uczciwość została poddana ciężkiej próbie. Podbiegł do stolika, od którego odeszły dwie kobiety, skończywszy swój posiłek. Pozbierał brudne talerze, wytarł blat i dostrzegł na siedzeniu wypchaną kopertę. Zajrzał do środka i wstrzymał oddech. Znalazł w niej 2 700 dolarów w gotówce i 1 500 w podróżnych czekach.

Bez wahania odniósł kopertę kierownikowi zmiany. W jego głowie pojawiły się jednak wątpliwości: „To był jeden z tych aroganckich gnojków, którzy jeżdżą porsche i wciągają kokę. Wiedziałem dobrze, co zrobi z pieniędzmi”.

Widział tylko jedno wyjście. Wybiegł z restauracji w nadziei, że dogoni kobiety. Niestety, jak zwykle o tej porze w okolicach Faneuil Hall panował tłok. Przez piętnaście minut przeciskał się między ludźmi i w końcu je dostrzegł: „To były siostry w wieku około pięćdziesięciu lat. Jedna wyglądała, jakby pochodziła z Ameryki Południowej. Poinformował je, że znalazł kopertę i zaniósł ją kierownikowi, a potem zaprowadził z powrotem do restauracji. Wdzięczna kobieta, która zgubiła pieniądze, opowiedziała chłopakowi o sobie. „Umarł jej mąż” - mówił Conway. „Sprzedała wszystko i przyjechała do Ameryki. W kopercie znajdowały się wszystkie jej oszczędności, co do centa”.

Gdy tylko weszli do restauracji, na twarzy kierownika pojawił się wyraz zawodu. Dennis powiedział: „Oto pani, która zgubiła kopertę”. Coś mi mówiło, że nawet gdyby kobiety wróciły po jakimś czasie po swoją zgubę, nigdy by jej nie odzyskały. Rozpierała mnie duma”.

Minął rok i chociaż Dennis wciąż pogrążony był w melancholii, czuł, że doszedł do siebie na tyle, by wrócić do Kalifornii. Ponownie ruszył więc w długą podróż swoją cometą. Po drodze zatrzymał się w Knoxville w stanie Tennessee, by wziąć udział w Wystawie Światowej. W hrabstwie Orange musiał z czegoś żyć, wrócił więc do pracy. Przez kolejne miesiące kilkakrotnie zmieniał zatrudnienie. Nigdzie nie mógł zagrzać

miejsca. W 1982 roku pracował przy sprzątaniu basenów u pewnego apodyktycznego człowieka, na którego wszyscy wołali „Jack”. Dennis nie potrafił się z nim dogadać, ponieważ mężczyzna nieustannie szukał sposobów na ograniczenie kosztów. Aby zaoszczędzić, nie wahał się narażać zdrowia pracowników, choćby poprzez niekonwencjonalne użycie chloru.

Conway wciąż przeżywał katusze w związku ze śmiercią Lisy, ale zaczynał już robić pewne postępy, kiedy otrzymał od życia kolejny cios.

W listopadzie dowiedział się, że jego najstarsza siostra, Mary Alice, miała śmiertelny atak astmy. To była „Mamie” albo „M-mmamie” - jak mówił na nią Don. Udało jej się ukończyć Massachusetts General Nursing College, a potem Wellesley bez pomocy rodziców. Krótko przed śmiercią poznała lekarza, z którym planowała wziąć ślub. Pomimo śmierci mózgu maszyny utrzymywały jej ciało przy życiu, aby rodzina zdążyła się z nią pożegnać, nim lekarze odłączą aparaturę.

Z niewielką ilością gotówki w kieszeni Dennis wsiadł do swojego gruchota i ruszył do Massachusetts. Wymusił na swoim chciwym szefie wypłatę zaległej pensji. Kiedy ten się opierał, chłopak wyjaśnił mu, że zmarła jego siostra i potrzebuje pieniędzy, by dotrzeć do domu. Wiele lat później, wciąż wściekły na bezduszność swojego kierownika, Conway wspominał: „Facet chomikował mnóstwo kasy i był jednym z najbardziej złośliwych, ponurych i zgorzkniałych ludzi, jakich w życiu spotkałem”.

Warcząc pod nosem, jakby zmuszono go do podjęcia wielkiego wysiłku, skąpiec wyjął zwitek banknotów, wyciągnął kilka z nich i podał je Dennisowi. Ten mało nie wybuchł, ale zdołał się opanować, przypomniawszy sobie słowa matki: „Takim osobom należy współczuć, a nie je potępiać”.

Chłopak był przekonany, że jego wrak nie wytrzyma tej podróży, więc poleciał samolotem. W domu rodziców wszyscy przygotowywali się do uroczystości pogrzebowych. Poczucie odosobnienia sprawiło, że

był raczej ich obserwatorem niż uczestnikiem. Niektórzy - jak mu się wydawało - odgrywali rolę ofiary. Podczas gdy jedni cierpieli w samotności i z godnością, inni rozpadali się na kawałki.

Dennis ucieszył się na widok swojego brata, Dona, i zdziwił się, widząc, jak jest teraz traktowany przez rodziców. Wyrzucony z domu i zapomniany, przez osiem lat pracował jako taksówkarz, ale wreszcie odnalazł cel w życiu. Dostał się na Harvard i starał się teraz o dyplom z prawa. Z odszczepieńca zmienił się w bohatera mamy - syn marnotrawny powrócił. List od niego powiesiła sobie na lodówce. Conway zastanawiał się, czy miłość i szacunek zależą od rodzinnych więzów, czy też może od osiągnięć i sukcesów.

Kiedy rodzina ustawiła się w szeregu, by witać żałobników, Dennis wyrwał się z niego, bo zobaczył starych znajomych. Matka skarciła go ostro i zażądała, by okazał szacunek zmarłej, stał prosto i pozdrawiał wszystkich spokojnym, ściszonym głosem.

Przyglądając się ciału swojej siostry tuż przed odłączeniem go od aparatury, Dennis doznał olśnienia. „Zrozumiałem, jak wiele była w stanie zrobić ze swoim życiem. Przeprowadziłem poważną rozmowę sam ze sobą i doszedłem do wniosku, że czas przestać się użalać. Postanowiłem iść za przykładem Mamie. Nie chciałem zostać zgorzkniałym, cynicznym, pogrążonym w depresji synem, który zmierzał donikąd. Podejmowałem się lichych prac, żyłem z dnia na dzień, od czasu do czasu chodziłem na jakieś kursy, ale szybko z nich rezygnowałem. W Kalifornii mogłem zapisać się do szkoły wieczorowej prawie za darmo, w przeciwieństwie do college'ów w Massachusetts, które kosztują krocie”.

Obiecał sobie, że wróci do Kalifornii, zdobędzie dyplom wyższej uczelni i zmieni swoje życie. Może w ten sposób uda mu się zyskać szacunek matki.

Śmierć Mary Alice wstrząsnęła życiem Mary Conway - umiała zachować pozory w trakcie czuwania nad zwłokami swojej ulubionej córki. Jej strata zmiękczyła jednak twarde serce matki, która w końcu popuściła

cugli swoim bliskim. Z nieukojonej tęsknoty zamieniła sypialnię Mamie w świątynię, a jej grób odwiedzała w każdej wolnej chwili - jak mówiły Dennisowi jego siostry. Do końca życia nie umiała poradzić sobie z bólem.

Po pogrzebie chłopak szykował się do powrotu. Resztę pieniędzy wydał na tani bilet lotniczy, ale w ostatniej chwili rodzina podarowała mu samochód Mary Alice, by wrócił nim do siebie. W podróży, jak zwykle zresztą, nie obyło się bez przygód.

Zaczęło się od tego, że Conway zgubił drogę i znalazł się w północnej części stanu Nowy Jork, gdzie zaczęły go prześladować problemy natury technicznej. Udało mu się jakoś przejechać przez Pensylwanię, ale potem gruchot rozkraczył się na dobre - zepsuły się hamulce i sprzęgło. Zjechał z drogi, wysiadł z samochodu, aby przemyśleć swoją sytuację. Nie miał ani pieniędzy, ani mapy, ani środka transportu. Postanowił skorzystać z biletu, który trzymał w kieszeni. Złapał taksówkę i dobił niezwykłego targu - samochód w zamian za podwiezienie na lotnisko.

Na miejscu nikt nie wiedział, jak honorować bilet z Bostonu do Los Angeles. Z jakiegoś powodu wsadzono go na pokład samolotu do Nowego Jorku, tam odsyłano go z LaGuardii na lotnisko JFK i z powrotem. Dwa dni nie zmrużył oka, żeby jakoś rozwiązać ten problem. Wreszcie nie wytrzymał:

- Rzucę się pod pociąg, do cholery! Albo pod koła autobusu! Zabiję się! Od dwóch dni jestem na nogach, a wy odsyłacie mnie z miejsca na miejsce! Wsadźcie mnie w końcu do samolotu!

Spełnili jego prośbę. Poleciał do Atlanty! Nareszcie udało mu się znaleźć kogoś, kto potrafił zrozumieć jego problem i umieścił go na pokładzie samolotu lecącego do Kalifornii.

Dennis dotrzymał słowa i poszedł do college'u. Nie mógł jednak uczestniczyć we wszystkich zajęciach, ponieważ musiał się jakoś utrzymać z pracy za minimalną stawkę - opłacić czynsz, rachunki i samą szkołę. Nauka okazała się zaskakująco prosta - chłopak wiedział dlaczego:

matka trzymała go z daleka od „pudła dla idiotów”, wbijając mu do głowy nawyk czytania. Miłość do książek sprawiła, że szkoła nie stanowiła dla niego problemu.

Z powodu braku gotówki Dennis rzadko pozwalał sobie na rozrywkę. Miał ciekawsze rzeczy do roboty. Pewnego dnia schował się przed deszczem w budynku Sądu Najwyższego przy Civic Center Drive w Santa Ana. Było to idealne miejsce, aby uciec przed monotonną codziennością, odpocząć i przyjrzeć się prawdziwym ludzkim dramatom, a nie zmyślonym sytuacjom z kina i telewizji.

Wjechał windą na górę i przespacerował się po korytarzach, aż znalazł salę, w której trwała rozprawa. Po cichu wszedł do środka i zajął miejsce. Młody prokurator, który później został ważnym członkiem kancelarii gubernatora stanu, przedstawiał szczegóły sprawy. Conway początkowo przyglądał się temu bez większego zainteresowania. Po kilku minutach jednak skomplikowana gra, jaką prowadziły ze sobą prokuratura i obrona, rozbudziła w nim ciekawość, która rosła z minuty na minutę.

Został dłużej, niż początkowo zamierzał, próbując odgadnąć, jakie padną pytania z obu stron i w jaki sposób zostaną sformułowane. Czasami były one tak nieprecyzyjne, że chłopak ledwie mógł się powstrzymać, by nie krzyknąć: „Nie tak, głąbie, inaczej”.

Powoli otwierały mu się oczy. Doznał olśnienia. „To łatwe. Mogę to robić lepiej niż ci goście. Bułka z masłem!”.

W głowie Dennisa zaświtała pewna myśl. Kiedy opuścił gmach sądu, deszcz już nie padał, a świeża bryza przegnała chmury i odsłoniła błękitne niebo. Chłopak poczuł nagle, że wszystko ma sens. Zdał sobie sprawę, iż stracił mnóstwo czasu na użalanie się nad sobą, i miał tego po dziurki w nosie.

Odkąd przyjechał do Kalifornii w 1976 roku, stracił siedem lat, nie osiągnąwszy zbyt wiele. Teraz, jako dwudziestoczteroletni mężczyzna, stwierdził, że nadszedł czas na drastyczne zmiany w życiu. Chociaż jego ojciec był prawnikiem, a brat studiował prawo na Harvardzie, on sam nie

myślał nigdy poważnie o podążaniu tą ścieżką kariery. Teraz czuł się, jakby surfował po gigantycznej fali Pacyfiku. Uczucie ekscytacji przeszyło jego ciało od stóp po czubek głowy.

Przy podjęciu decyzji musiał jednak wziąć pod uwagę fakty: „Zdobycie dyplomu prawnika nie było takie proste. Sądziłem, że najpierw trzeba zrobić licencjat. Musiałem pracować na dwie, czasem trzy zmiany, żyjąc z dnia na dzień”. Udało mu się jednak zaoszczędzić dwa tysiące dolarów, dzięki czemu mógł opłacić studia.

Na zajęcia uczęszczał sporadycznie. Zdobycie licencjatu i ukończenie szkoły prawniczej zajmowało jakieś siedem lat - przy założeniu, że studia są dzienne. Jednak ze względu na fakt, iż musiał pracować, Dennis liczył się z tym, że dyplom otrzyma dopiero po dwunastu latach nauki.

We wrześniu 1983 roku został przyjęty do Orange Coast Community College. Pomimo że pracował w kilku miejscach naraz, opuszczał tylko nieliczne zajęcia. Nie pił alkoholu, nie zażywał narkotyków. Pracował i uczył się, wiedząc, że przez tyle lat marnował swój potencjał. „Nie było łatwo, ale ja lubię wyzwania, które wymagają poświęceń. Może to drzemiący w katolikach syndrom męczennika. Trzymałem się z dala od kłopotów i nie trafiłem więcej za kratki”.

W ciągu roku zdobył wystarczającą liczbę punktów, aby móc rozpocząć naukę na Uniwersytecie Kalifornijskim w Irvine. Po kilku tygodniach jednak wrócił do planu długoletniej edukacji. Zdobycie dyplomu z prawa zdawało się równie realne jak fatamorgana na pustyni Mojave. Tyle lat! Dennis postanowił poszukać skrótów. Udało się.

W pobliskim Fullerton założony w 1966 roku Western State University College oferował specjalny program pozwalający na naukę bez konieczności posiadania tytułu licencjata. Dennis złożył aplikację, zdał egzaminy pisemne oraz ustne i został przyjęty na uczelnię.

Kiedy podliczył koszty nauki, okazało się, że dwa tysiące dolarów na jego koncie nie zdadzą się na nic. Potrzebował więcej pieniędzy, i to szybko. Nie zamierzał się jednak zapożyczać. Wraz z przyjacielem, który

pracował z nim w hotelu Marriott, wpadli na pomysł szybkiego zarobienia gotówki - zaczęli obstawiać mecze koszykówki. Jak to bywa z większością początkujących hazardzistów, ich plan skończył się katastrofą. Dennis przepuścił całą swoją wypłatę i stracił samochód. Bez centa przy duszy, musiał zwiększyć liczbę godzin pracy i przełożyć o rok rozpoczęcie studiów.

Dzięki nocnej pracy w barze, dziennej na budowie oraz w sklepie z RTV i AGD, chłopak powoli stanął na nogi. Kolega z pracy wiedział o jego barmańskich umiejętnościach i dzięki znajomościom załatwił mu posadę w modnym Studio Cafe nieopodal Newport Beach. Miało to wpłynąć na przyszłe wypadki w życiu Conwaya. Pracę rozpoczął w sierpniu 1984 roku, kiedy to sportowcy biegli wzdłuż autostrady nad wybrzeżem Pacyfiku, przekazując sobie znicz olimpijski w drodze do Los Angeles Coliseum.

To właśnie w Studio Cafe w roku 1985 Dennis Conway poznał kobietę, która miała urodzić mu syna.

OBŁAWA

W sobotę wieczorem 19 kwietnia 2003 roku około godziny 16.00 Alberto Zavala* wjechał swoim czerwonym vanem GMC safari na parking pod galerią handlową. Rozejrzał się wokół, jak gdyby kogoś szukał. Pięćdziesięcioletni mężczyzna znał te tereny i z wieloma ludźmi z miejscowego półświatka był na „ty”. Otyły, łysiejący Zavala z twarzą umęczoną słońcem i papierosowym dymem sunął powoli wzdłuż żółtych witryn sklepowych zaaranżowanych w hiszpańskim stylu. Kilka razy minął budynek, w którym mieścił się tani market warzywny. W okolicznych sklepach kupowała przede wszystkim hiszpańskojęzyczna społeczność Santa Ana.

Później Zavala twierdził, że przez te dziesięć minut szukał miejsca, klucząc między samochodami, ale klienci galerii wiedzą doskonale, że parking rzadko był pełny.

Kiedy zatrzymał się przed głównym wejściem, młody mężczyzna średniego wzrostu z wygoloną głową podszedł do drzwi samochodu od strony pasażera.

W doniesieniu na policję Zavala twierdził później, że ubrany na czarno człowiek zbliżył się do vana, poprosił o dolara i, nie czekając na odpowiedź, wycelował w kierowcę z pistoletu, żądając otwarcia drzwi. Następnie wsiadł do środka i kazał mu jechać na wschód w kierunku ruchliwej czteropasmówki. Kiedy dotarli do skrzyżowania, Alberto - zgodnie z instrukcjami - skręcił na południe, a potem na zachód i zjechał na pobocze. Przejechali zaledwie cztery przecznice, w koło, wracając

niemal do galerii. Przez cały ten czas, jak twierdził potem kierowca, napastnik celował w jego żołądek.

Młody mężczyzna ostrzegał, że pistolet jest prawdziwy i nie zawaha się go użyć, a potem zażądał od Zavali pieniędzy.

„Bałem się o swoje życie - mówił - ale wyskoczyłem z samochodu, nie dając mu kasy, i wziąłem nogi za pas”. Pogalopował przez trzynaście przecznic, aż wreszcie dotarł do swojego domu i zadzwonił na policję, zgłaszając kradzież samochodu.

Funkcjonariusz policji z Santa Ana R.L. Tanksley przyjechał do domu Zavali i spisał jego zeznania, zwracając szczególną uwagę na informacje dotyczące porywacza, broni i pojazdu. W ciągu kilku minut dane te trafiły do stanowego systemu komputerowego i zostały przekazane do wszystkich radiowozów, które patrolowały nocą okolice.

Policjanci byli sceptyczni, ponieważ podejrzewali, że Alberto handluje narkotykami - dzielnica słynęła z nielegalnych interesów. Zastanawiali się więc, czy porywacz nie chciał czasem kupić od ofiary towaru, ale postanowił zgarnąć większą pulę.

Zavala kupił niedawno czerwonego vana. Wydawało mu się, że wie o wszystkich elementach wyposażenia - o sprzęcie stereo, alarmie, ruchomych fotelach i innych dodatkach. Nie przypuszczał jednak, że poprzedni właściciel zainstalował system lokalizacji LoJack, który emitował niesłyszalny sygnał. Gdy tylko numer identyfikacyjny pojazdu wprowadzono do komputera, nadajnik automatycznie się włączył, umożliwiając wytropienie auta.

Cztery godziny po kradzieży pilot śmigłowca Duke z departamentu szeryfa hrabstwa Orange odebrał sygnał i poinformował przez radio, że znalazł czerwonego vana GMC safari. Pojazd stał przy skrzyżowaniu McFadden Avenue i Standard Street, jakieś pięć kilometrów od miejsca, gdzie Alberto Zavala widział go po raz ostatni. Było to również pięć kilometrów od osiedla, na którym mieszkał Richard Namey, zanim zamordował Sarę Rodriquez. Od trzech dni zabójca ukrywał się przed policją.

Funkcjonariusz policji z Santa Ana, Ernie Gomez, otrzymał polecenie przez radio, aby natychmiast jechać na miejsce wskazane przez pilota helikoptera. Jego przyjazna twarz ze świdrującymi brązowymi oczami nabiera groźnego wyrazu, kiedy przestępcy próbują oszukać policję. Gdy tylko otrzymał informacje na temat domniemanej kradzieży samochodu, miejsca zdarzenia i nazwiska ofiary, uruchomiła się jego intuicja poparta wieloletnim doświadczeniem. Wychował się w Santa Ana, gdzie pracował w wydziale do spraw zwalczania przestępczości zorganizowanej. Facet wiedział wszystko o miejscowym handlu narkotykami, a ta konkretna sprawa cuchnęła na kilometr nieudaną transakcją.

Urodzony w 1970 roku Gomez miał styczność z gangami, do których należeli jego sąsiedzi, a nawet członkowie rodziny. On sam nie dał się zwerbować. W wieku piętnastu lat pokazał swój sprzeciw wobec gangsterskiego stylu życia, dołączając do młodzieżowej organizacji pilnującej porządku publicznego, którą sponsorował lokalny departament policji. Gomez opuścił ją dopiero w roku 1990. Dwa lata później ten inteligentny, dobrze zbudowany mężczyzna przywdział mundur stróża prawa. Z wydziału patrolowego przeniesiono go do innego pionu. „Początkowo sądziłem, że mogę sobie nie radzić za zwalczaniem gangów, z którymi miałem styczność w dzieciństwie, ale myliłem się. Szczytem mojej kariery były trzy lata spędzone w wydziale do spraw zabójstw związanych z gangami. Myślę, że Santa Ana to jedyne miasto, które ma tak wyspecjalizowany oddział w tym zakresie”.

Ernie Gomez odebrał zgłoszenie o kradzieży samochodu i wpadł na pewien pomysł. Informacje otrzymane z Duke'a pozwoliły mu przypuszczać, że wie, dokąd zmierza czerwony van. Policjant pojechał wprost do motelu, w okolicy którego często kręcą się ćpuny i gangsterzy. Kiedy stanął na parkingu niedaleko autostrady 55, pilot śmigłowca poinformował go, że ścigany opuścił właśnie pobliską stację benzynową i skierował się na pięćdziesiątkę piątkę, znaną też jako Costa Mesa. Gomez trafił w dziesiątkę.

W ciągu kilkunastu sekund wjechał na autostradę, włączył syreny i dopadł poszukiwany pojazd. W jego lusterku pojawiły się migające światła czarno-białego radiowozu. Policjanci patrolujący pobliskie ulice przełączyli się na specjalny „czerwony kanał” zarezerwowany dla sytuacji wyjątkowych. Dzięki temu wszystkie jednostki w okolicy mogły się włączyć do akcji. O 20.23 rozpoczęła się obława.

W południowej Kalifornii widzowie uwielbiają, kiedy nagle w telewizji przerywa się program, by nadać relację z policyjnych pościgów. Niekiedy gonitwy trwają godzinami i nie są przerywane reklamami. To prawdziwe reality show, które czasami kończy się rozlewem krwi. Nie sposób oderwać od tego wzroku.

Po ośmiu kilometrach - w miejscu, gdzie autostrada mija Lincoln Avenue - Ernie Gomez osiągnął prędkość 160 kilometrów na godzinę. Pięćdziesiąta piąta kończyła się, przechodząc w drogę wschód-zachód numer 91, znaną też jako autostrada Riverside. Szalony kierowca vana, zmieniając błyskawicznie pas ruchu, stwarzał zagrożenie dla innych pojazdów. Na szczęście w ten sobotni wieczór było ich niewiele. Rozległy się nerwowe dźwięki kilku klaksonów. Inni zdenerwowani kierowcy dawali wyraz swojej irytacji, mrugając długimi światłami. Van jechał dalej na wschód autostradą 91, przekroczył most na rzece Santa Ana, a po trzech kilometrach skręcił na północ w Tustin Avenue. Opony piszczały w ramach protestu, kiedy kierowca zjeżdżał z powrotem na autostradę Costa Mesa.

Jechał teraz w przeciwnym kierunku - z powrotem do Santa Ana, gdzie rozpoczął się cały pościg. Zbieg wcisnął gaz do dechy, osiągając prędkość 150 kilometrów na godzinę. Zjechał w okolicy Seventeenth Street niedaleko galerii handlowej, gdzie po raz pierwszy wsiadł do vana. Emie Gomez siedział mu na ogonie. Tuż za nim pędziły cztery inne radiowozy, które włączyły się do pościgu. W ponurym świetle ulicznych latarni gonitwa wciąż trwała - zaledwie jedną przecznicę od domu Richarda Nameya. Gomez tak opisał ten wyścig: „Kierowca miał

publiczne bezpieczeństwo w wielkim poważaniu - w terenie zabudowanym bez zastanowienia przejeżdżał na czerwonym świetle. Mało nie doszło do wypadku na skrzyżowaniu Prospect i Newport Avenue”. Na tym odcinku trasy van osiągał prędkość nawet 200 kilometrów na godzinę.

Kierowca skręcił w lewo na północ i minął Foothill High School. W tej okolicy kiedyś razem z kolegami przemierzał kanały. Światła vana rozjaśniały ciemne ulice, które wiją się po terenie zwanym Crawford Canyon. Gomez miał wrażenie, że ścigany lada chwila straci panowanie nad pojazdem na którymś z ostrych zakrętów. Ten jednak sprawnie pokonał pięciokilometrowa serpentynę, by na koniec skręcić pod górę w Chapman Avenue ku wzgórzom Parku Narodowego Cleveland.

Zamiast próbować zgubić ogon w górskich terenach, van ciągnął dalej Chapman Avenue, a potem skręcił gwałtownie na południe w Jamboree Road. Tą nieoświetloną, prowincjonalną arterią kierowca popędził, nie zważając na zagrożenie, jakie stwarzał dla innych pojazdów. Kilka z nich musiało mu zjechać z drogi. Przynajmniej dziewięć razy omal nie doszło do kolizji, w której mogli zginąć ludzie.

Po jedenastu kilometrach mrożącej krew w żyłach gonitwy Jamboree Road van skręcił w prawo na zachód - w Irvine Boulevard. Gomez posłuchał rozkazu wydanego przez radio, by ustąpić miejsca innemu policjantowi. W kwaterze głównej podjęto decyzję o tym, że obławę dokończy oficer Mike McCarthy i jego psi partner o imieniu Chris. Strategia była prosta. Jak tylko ścigany opuści pojazd, a prędzej czy później do tego dojdzie, pies zostanie spuszczony ze smyczy. W mrokach nocy Chris miał o wiele większe szanse na obezwładnienie przestępcy.

Mike - znany z nienagannego wyglądu, muskularnej budowy ciała, pogody ducha oraz silnej osobowości - był zachwycony powierzonym mu zadaniem. Mężczyzna darzył swego partnera, owczarka belgijskiego, szczerym uczuciem, z wzajemnością, dzięki czemu tworzyli niezwykle

zgrany zespół. Kiedy Mike wyprzedził Erniego Gomeza w okolicach Irvine Boulevard i stanął na czele grupy pościgowej, Chris zaczął szaleć na tylnym siedzeniu. Pędzili 160 kilometrów na godzinę, adrenalina uderzała do głowy.

Czerwony van po raz kolejny skręcił na północny wschód w Newport Avenue z prędkością prawie 200 kilometrów na liczniku i przeciął Seventeenth Street na czerwonym świetle. Tylko cud zapobiegł katastrofie. Pojazd zwolnił wreszcie i wjechał w Dodge Avenue, przy której mieści się Foothill High School. Kierowca wjechał na krawężnik, przeleciał przez parking i ledwie ominął jedną z monumentalnych sosen. W końcu samochód zatrzymał się z piskiem opon. Prawe przednie koło znalazło się w odległości zaledwie kilku centymetrów od płotu oddzielającego teren szkoły od studzienki prowadzącej do podziemnych kanałów.

Ścigany otworzył drzwi, wyskoczył z samochodu i pobiegł w kierunku płotu.

McCarthy zatrzymał radiowóz i spuścił Chrisa, krzycząc: „Łap drania!”. Pies dopadł zbiega i zanurzył kły w jego białym sportowym bucie, ściągając mu go ze stopy. Mężczyzna skoczył na maskę vana, używając jej jak trampoliny, i przeskoczył ponad płotem. Zszedł po zboczu wyściełanym kamieniami i betonem, przedarł się przez otwór szerokości pół metra i zeskoczywszy ze stopnia, znalazł się pod wejściem do kanałów. Tunel szeroki na trzy metry i wysoki na dwa biegł pod Dodge Street. W panujących tu ciemnościach, bez latarki, uciekinier musiał się poruszać, dotykając ścian. Jego obecność zbudziła ze snu nietoperze, które z łopotem skrzydeł opuściły swoje kryjówki.

McCarthy i Chris przeskoczyli przez płot i zatrzymali się pod wejściem do tunelu. Tymczasem Ernie Gomez i pozostali funkcjonariusze naradzali się przy vanie i ustalali plan działania. Po długiej i niebezpiecznej gonitwie, podczas której ścigany naraził życie wielu osób, żaden z policjantów nie zamierzał mu odpuścić. Sytuacja była trudna.

Wszyscy słyszeli ostrzeżenie, że jest „uzbrojony i niebezpieczny”. Gdyby wpadli do ciemnego tunelu, stanowiliby idealny cel na tle światła wpadającego przez właz. Zapalone latarki również wystawiłyby ich na strzał. Nie było jednak czasu, by wezwać oddział SWAT wyposażony w kamizelki i hełmy. Każdy z siedmiu obecnych policjantów zdawał sobie sprawę z zagrożenia. Kontynuując pościg, narażali życie.

Podjęli więc jednogłośną decyzję - sforsowali płot i zbiegli po zboczu, dołączając do McCarthy'ego i Chrisa, a potem weszli ostrożnie w czarną otchłań.

Mike McCarthy wspominał później :

„Kiedy się tam znaleźliśmy, sformowaliśmy romb. Ściany były betonowe, więc każdy z nas mógł oberwać rykoszetem, nawet gdyby w nas nie celował. Byliśmy pełni obaw. Chris szedł przodem jako nasza czujka. Z nosem przy ziemi próbował złapać trop”.

Po kilku metrach natknęli się na kolejny problem. Betonowe ściany i sufit uniemożliwiały elektroniczną komunikację. Każdy z policjantów miał przy sobie radio, które jednak w kanałach było bezużyteczne. „Kiedy urządzenie nie może odebrać ani wysłać sygnału - mówił McCarthy - wydaje dźwięk ostrzegawczy. Martwiliśmy się, że jeśli któryś z nas oberwie, nie będziemy mogli wezwać pomocy. Gdyby ktoś został ranny, musielibyśmy go wynieść na zewnątrz, a kto wie, w jakim byłby stanie. Nie wyobrażaliśmy sobie jednak, że mielibyśmy odpuścić przestępcy. Facet mógł po drodze znaleźć wyjście, wydostać się na powierzchnię i wymknąć nam się”.

Po kilku przebytych metrach gliniarze zmienili ustawienie, aby zapewnić sobie chociaż odrobinę bezpieczeństwa. Trzech mężczyzn szło przodem, czterech zaś tuż za nimi. Gdyby rozległy się strzały, pierwszy rząd miał klęknąć, a drugi oddać strzał ponad głowami kolegów. Każdego z nich chroniła standardowa kamizelka kuloodporna, ale żaden nie miał hełmu.

Latarki trzymali nisko, żeby nie wystawiać się na strzał. Policjanci poruszali się powoli, ale adrenalina buzowała im w żyłach. Środkiem tunelu płynął strumień szeroki na metr. Po bokach widoczne były ślady podeszwy oraz gołej stopy należące do zbiega. Wiedzieli, że są tuż za nim, ale nie słyszeli żadnych dźwięków, które mogłyby to potwierdzić. Z kolei odgłos ich własnych kroków niósł się echem, nietoperze trzepotały skrzydłami, frunąc nad głowami łowców.

Nawet w tak głębokiej ciemności policjanci zdali sobie sprawę, że tunel skręcał w lewo. Po stu pięćdziesięciu metrach, gdy sufit wznosił się już na wysokość rosłego koszykarza, McCarthy spostrzegł, że pies złapał trop. „Jego ciało stało się napięte. Zaczęły nam się pocić dłonie. Pierwszy rząd przykucnął, bo Chris podniósł pysk i ruszył w ślad za ściganym”.

Zwierzę wyczuwało strach McCarthy'ego. „Wracał co chwilę, żeby sprawdzić, czy wszystko z nami w porządku. Szturchał mnie, patrzył w oczy i biegł dalej. Intuicja podpowiadała mu, że jestem zestresowany. Szukaliśmy w ciemności uzbrojonego faceta, mieliśmy włączone latarki, wystarczyło, że strzeli w promień światła. Byliśmy zupełnie odsłonięci. W tunelu było cholernie ciemno. Kiedy przechodziliśmy pod skrzyżowaniem, nad naszymi głowami słyszeliśmy przejeżdżające samochody. Nie miałem pojęcia, gdzie jesteśmy”.

Policjanci przeszli półtora kilometra i zauważyli okrągłą dziurę w ścianie po lewej stronie, jakiś metr nad ziemią. Tunel prowadził na powierzchnię, a jego środkiem płynęła strużka ciemnej wody.

Chris stanął przy dziurze i zamarł w bezruchu. Oddział zatrzymał się, trzymając broń w pogotowiu. Pies zaczął ujadać. Światła latarek ukazały wąski tunel, w którym mógł się czołgać człowiek i który rozwidlał się na końcu.

Bez wątpienia przestępca uciekł tą drogą. Nie będzie łatwo go stamtąd wyciągnąć. Chris pewnie by sobie z tym poradził, chyba że facet otworzy ogień.

Sierżant krzyknął do tunelu:

- Policja! Mamy ze sobą psa. Poddasz się czy muszę go spuścić?

Cisza. Jeden z funkcjonariuszy dał znać McCarthy'emu, żeby wypuścił Chrisa. Ten bez problemu wskoczył do dziury, doczołgał się do rozwidlenia i zniknął z pola widzenia. Po chwili znowu zaczął ujadać. McCarthy wspominał to z uśmiechem. „Próbował mi powiedzieć: »Hej, tatku, złapałem trop«”. W końcu policjanci usłyszeli głos mężczyzny:

- Dobra! Dobra! Weźcie tego psa! Poddaję się.

McCarthy zawołał Chrisa i krzyknął: „Ponieważ cię nie widzimy, wyjdziesz z rękami z przodu i będziesz ze mną rozmawiał przez całą drogę, żebyśmy wiedzieli, gdzie jesteś”.

Ścigany mamrotał coś pod nosem o tym, że się poddaje, ale po chwili policjanci zorientowali się, iż głos się oddala. Mężczyzna wciąż uciekał. „Naradziliśmy się” - wspominał McCarthy. „Było zbyt niebezpiecznie, aby czołgać się za nim. Mógłby nas powystrzelać. Ciasny tunel pokrywały śliskie glony. Nie wiedzieliśmy, jak daleko trzeba by się było czołgać, a byliśmy ponad kilometr od wyjścia. Skorzystałem więc znowu z pomocy Chrisa”.

Znów rozległ się krzyk wystraszonego zbiega:

- Widzę waszego psa. Już wychodzę, poddaję się!

McCarthy ponownie zawołał Chrisa i krzyknął:

- Wyłaź. Chcę cię słyszeć przez całą drogę.

Odpowiedziało mu tylko jego własne echo. Żarty się skończyły. Policjant dał psu sygnał do ataku. Owczarek belgijski wskoczył do tunelu, rzucił się na rękę trzymającą pistolet - tak jak go uczono na szkoleniu - i zatopił zęby w nadgarstku mężczyzny. Kiedy rewolwer wylądował na ziemi, ścigany próbował się bronić, ale Chris ugryzł go w nogę. Jednak aby wyciągnąć zbiega, pies potrzebował pomocy policjantów.

Mike McCarthy wczołgał się do tunelu. „Musiałem posuwać się na kolanach. Nie mogłem jednocześnie trzymać pistoletu, więc za mną szedł

drugi policjant. Miał strzelać do zbiega, jeśli tamten otworzyłby ogień”.

McCarthy doszedł do rozwidlenia. Po czterdziestu metrach jego dłonie oraz kolana pokaleczone betonem i kamieniami zaczęły krwawić. Skierował światło latarki w czarne sylwetki przestępcy i swojego psa - wciąż ze sobą walczyli. „Nie było sposobu, żeby odciągnąć Chrisa od jego ofiary. Kiedy ścigany mnie zauważył, zaczął sięgać po pistolet. Widziałem, jak wyciąga po niego rękę. Zacząłem się z nim siłować”. McCarthy wyrwał mężczyźnie broń i rzucił ją za siebie, a potem odpędził Chrisa. Drugi policjant założył podejrzanemu kajdanki. Kilka minut zajęło sprowadzenie go na dół. Udało się też zabezpieczyć załadowany pistolet, skórzany kalendarz i narkotyki.

Wreszcie policjanci mogli bez obaw korzystać z latarek. Sprawdzili, jakie obrażenia Chris zadał ściganemu. Na szczęście nie wyglądały na poważne, choć krwawiące kolana i łokcie z pewnością bolały.

Wracając długim tunelem na powierzchnię, widzieli na ścianach graffiti. Pomiędzy dziwnymi obrazkami i słowami dostrzegli coś, co ich rozbawiło: Przegrałeś! Ernie Gomez roześmiał się - prorocze słowa dla mężczyzny, który kazał się ganiać po kanałach.

Jeszcze jeden napis miał szczególne znaczenie, ale policjanci nie zwrócili na niego uwagi, ponieważ wiedzieli jedynie, że złapany przez nich człowiek jest złodziejem samochodu. Ktoś napisał na ścianie czarną farbą: Miłość to śmierć.

Gdy wyszli na zewnątrz, Gomez posadził na tylnym siedzeniu radiowozu jęczącego, zmęczonego przestępcę. Drugi policjant podniósł biały but ściągnięty zbiegowi przez Chrisa.

Na miejscu pojawił się van z naukowcami, którzy dokładnie zbadali czerwone safari. Z podłogi zebrali porozrzucane naboje oraz czerwono-białe pudełko amunicji. Na liście zebranych dowodów znalazły się również: czterdzieści dwie (42) torebki heroiny o łącznej wadze 41,6 grama; sześćdziesiąt sześć (66) biało-brązowych torebek z chlorowodorkiem

kokainy o łącznej wadze 13,7 grama.

Tymczasem pojawił się kolejny radiowóz. Policjant, który z niego wysiadł, kazał zatrzymanemu wyjść na zewnątrz i stanąć przy drzwiach samochodu. Padło na niego światło latarki. Na tylnym fotelu radiowozu siedział Alberto Zavala - właściciel czerwonego vana.

- To on? - zapytał go policjant.

- Tak, tak - odparł spokojnym, mrukliwym głosem. - To on, bez wątpienia.

Jak tylko biegli skończyli przeszukiwać samochód, Zavala wsiadł do niego i odjechał.

Ernie Gomez opuścił parking z przestępcą o wciąż nieznanej tożsamości. W drodze do szpitala, gdzie podejrzany i ranni oficerowie mieli otrzymać pomoc lekarską, młody mężczyzna zaczął mówić. Zastanawiał się głośno, czy w Kalifornii jest kara śmierci.

Dodał też, że zamierzał zastrzelić psa, aby spowolnić pościg.

- Resztę życia spędzę za kratkami.

Gomez sądził, że ten drobny przestępca zwyczajnie przesadzał. Wtedy jednak zatrzymany powiedział:

- Wiecie już pewnie, kim jestem.

- Nie. Kim jesteś?

- Mordercą.

ZBAWIENIE

Pewnego ciepłego wieczoru 1985 roku Diana Wheeler* weszła do Studio Cafe. Barman - Dennis Conway - nie mógł oderwać od niej wzroku. Dziewczyna uśmiechnęła się do niego zalotnie i zamówiła drinka. Pracownicy baru muszą rozmawiać z klientami, niezależnie od tego, czy są nimi zainteresowani, czy też nie. On był. I to bardzo. Okazało się, że Diana jest prawnikiem, więc mieli wspólne tematy. Conway opowiedział jej o swoich planach studiowania w szkole prawniczej. Dziewczyna skończyła naukę na Pepperdine University, a dyplom otrzymała w Denver na Regis University. Z tego też powodu nie miała licencji, by prowadzić działalność w stanie Kalifornia.

Dennisa urzekła uroda i inteligencja Diany. „To najmądrzejsza osoba, jaką kiedykolwiek poznałem, jeśli nie liczyć Dona. Na dodatek miała znakomite poczucie humoru. Była pół Włoszką, pół Niemką o oliwkowej skórze i ciemnych oczach. Poza tym uprawiała sport, bardzo dbała o kondycję fizyczną. Poznałem ją w chwili, kiedy wracałem do żywych”. Wkrótce jednak odkrył, że ta cudowna istota nie jest doskonała.

Patrząc wstecz, Conway stwierdził, że pomimo tych wszystkich szaleństw w swoim życiu nie miał doświadczenia w kontaktach z kobietami. Lisa Barrett była jego prawdziwą miłością, ale spotykali się, kiedy byli jeszcze dziećmi. „Kiedy się jako tako ustatkowałem, zacząłem myśleć o poważnym związku”. Diana pojawiła się w odpowiednim momencie.

„Zaczęliśmy się spotykać. Powiedziała mi, że nie może zajść w ciążę. Stara bajeczka. Mówiła, że jest biegaczką i nie ma regularnej menstruacji. Oczywiście kłamała. Po czterech czy pięciu miesiącach zaszła w ciążę”.

Chociaż Diana nosiła jego dziecko, Dennis zdawał sobie sprawę, że nie mogą jeszcze założyć rodziny. Przyznała mu rację. Rozważali możliwość aborcji, ale nie zdecydowali się na nią. Chłopak planował, że wspólnie będą opiekować się dzieckiem, lecz zwlekali z podjęciem ostatecznej decyzji.

Od samego początku Conway wiedział o tym, że Diana nie wylewa za kołnierz. W ten sposób się poznali. Zajęło mu jednak trochę czasu, zanim się zorientował, że dziewczyna ma poważny problem z alkoholem. Przez jej nałóg ciągle dochodziło do kłótni. Ostrzegał ją, że może uszkodzić płód, ale ona wzruszała ramionami. Dennis nie tolerował też jej palenia tytoniu. Kiedy przyłapywał ją z kieliszkiem bądź papierosem w ręku, tracił nad sobą panowanie:

- Co się z tobą dzieje?! - krzyczał.

Wynajął mieszkanie w pobliżu Studio Cafe i zamieszkał w nim z Dianą w nadziei, że będzie mógł ją upilnować. Tłumaczył jej cierpliwie, że musi być trzeźwa. Uświadomił sobie jednak, iż tak naprawdę nie zna tej kobiety. Chociaż problemy Diany stanowiły dla niego poważne obciążenie, nie zmienił swoich planów i w 1985 roku zaczął studia na Western State University College of Law. Jednocześnie wciąż pracował: za dnia na pół etatu w kancelarii, wieczorem jako barman. Żywił nadzieję, że z czasem Diana stanie się bardziej odpowiedzialna.

Zamiast tego gnuśniała, siedząc w mieszkaniu i oglądając opery mydlane. Przez pierwsze miesiące ich związku pracowała jako kelnerka, ale rzuciła robotę, gdy okazało się, że jest w ciąży. Nie mając żadnych oszczędności, polegała całkowicie na Dennisie i jego marnej pensji.

Ich syn przyszedł na świat 10 września 1986 roku. Conway nalegał, aby nadać mu imiona Donald Joseph - na cześć jego ojca i brata. Wkrótce

potem jego matka przyjechała z Massachusetts, aby poznać wnuka, co wprawiło Dennisa w nie lada zdumienie.

Towarzyszył jej jego młodszy brat, Andrew, który postanowił zostać w południowej Kalifornii. „Oceniła moją sytuację” - wspominał świeżo upieczony ojciec. „Pracowałem na dwie zmiany, chodziłem do szkoły prawniczej, zajmowałem się żoną alkoholiczką i płaczącym dzieckiem. Powiedziała mi: »Masz poważne problemy, synu. Powodzenia«”.

Chociaż narodziny Donniego były radosnym wydarzeniem, oznaczały nowe obowiązki. „Nieraz zdarzało się, że musiałem wychodzić z pracy, by zająć się małym. Chłopak miał kolkę, więc w nocy nie mógł spać. Musiałem brać go do łóżka i kłaść na mojej klatce piersiowej. Nie wysypiałem się przez kilka miesięcy, a ona piła na umór. Potrafiła w nocy wylać mi na głowę dwa litry mleka. Nad ranem nic nie pamiętała. Żeby mieć choć odrobinę spokoju, szedłem z nim spać do samochodu. Układałem go w koszyczku. Był taki mały. Jadał wtedy jak wróbelek. Każde sto gramów jedzenia zapewniało mi godzinę spokoju. Musiałem go też nosić na rękach, by nie płakał. Wtedy zrozumiałem, że czasem mogą puścić nerwy”.

Tymczasem Diana zupełnie straciła nad sobą kontrolę. Kompletnie nie umiała sobie poradzić z opieką nad dzieckiem. W pijackim amoku potrafiła dzwonić na policję, bo Donnie płakał. Kontaktowała się też z Dennisem, krzycząc, że to sytuacja awaryjna. Ojciec pędził do mieszkania co sił, a na miejscu okazywało się, że nic złego się nie działo. Powstrzymując wybuch gniewu, karmił dziecko, zmieniał mu pieluszkę i kładł do łóżka.

Pewnego razu do Conwaya zadzwonił kolega.

- Jechałem popływać na desce i dostrzegłem dziecko raczkujące po Baiboa Boulevard. Zatrzymałem się. Drzwi do waszego mieszkania były otwarte na oścież. Zaniosłem tam małego. Dwie kobiety leżały nieprzytomne na podłodze. Potrząsnąłem jedną z nich i zapytałem, czy to jej

dziecko. Potwierdziła. Chciałem wiedzieć, kto jest jego ojcem, a ona wybełkotała, że ty. Od razu zadzwoniłem, podobno balowały całą noc.

Upokorzony i wściekły Dennis pobiegł do domu, podziękował znajomemu i wziął małego Donniego. Znał tylko jedną osobę, której ufał na tyle, by zwrócić się do niej o pomoc - matka Lisy, pani Barrett. Tego strasznego dnia i przez kilka kolejnych miesięcy pomagała młodemu ojcu opiekować się dzieckiem.

Dla Conwaya był to rok prawdziwego piekła. Jego uczucia i finanse zostały wystawione na ciężką próbę. Na szczęście mógł polegać na swoim bracie, Andym, któremu pomógł znaleźć pracę na parkingu.

Kłopoty z Dianą stawały się coraz poważniejsze. Im więcej dawał jej pieniędzy, tym więcej ich przepuszczała. Z jego konta czekowego zniknęło pół tysiąca, które Wheeler wydała na zdjęcia dziecka. Dennis dwukrotnie omal nie przerwał edukacji, ale zagryzł zęby i nie poddał się. „Znalazłem się na skraju załamania” - wspominał. „Te lata należały do najtrudniejszych w moim życiu, nie licząc depresji po śmierci Lisy. Znajomi mówili mi, że byłem jak samotna wyspa. Powinienem był wtedy szukać pomocy, ale nie zrobiłem tego - po części ze wstydu. Zdałem sobie w końcu sprawę, że mieszkam z pijaczką i że tacy właśnie są alkoholicy: im więcej im dajesz, tym więcej biorą i tym gorsi się stają. Ale to był mój problem i nie chciałem nim nikogo obarczać. Nie narzucałem się ludziom. Ten okres okazał się dla mnie prawdziwą udręką. W szkole wszyscy mówili tylko o tym, ile kasy będą zarabiać. Pomyślałem, że nie robię tego dla pieniędzy. Lubiłem pracę barmana, a trzy tysiące dolarów miesięcznie zupełnie wystarczały na moje potrzeby. Byłem szczęśliwy, kiedy mogłem jechać rowerem, czytać książkę, surfować i grać w scrabble. Nie potrzebuję kokosów. Wystarcza mi stary grat i skromne mieszkanie. Nie męczyłem się tak dla pieniędzy. Po prostu chciałem zrobić coś dla siebie. Czułem, że to moje powołanie. Wiedziałem, że stać mnie

na więcej niż praca bez perspektyw. To były dwa najtrudniejsze lata w moim życiu. Kilka razy mało nie rzuciłem szkoły. Wiecie, co stanowiło dla mnie inspirację? Powiedziałem kiedyś ojcu: »Tato, uczyłeś się w szkole prawniczej, mając czwórkę dzieci i kolejne w drodze. Na dodatek pracowałeś na pełny etat. Jeżeli ty sobie poradziłeś, to ja też dam sobie radę«”.

Ojciec odpowiedział mu: „Miałem kobietę, która mnie kochała i wspierała”.

Te mądre słowa utkwiły Dennisowi w pamięci. Przypomniał sobie, co sam myślał o swoim bracie, Patricku: „Musi znaleźć kogoś, kto by go szczerze pokochał i podbudował jego wiarę w siebie”. Chłopak nigdy nie przypuszczał, że jego matka była dla ojca podporą. Zaczął nawet do niej czuć - choć niechętnie - odrobinę szacunku.

Zachowanie Diany uległo pogorszeniu. Przez większość czasu chodziła pijana, nie mogła więc zajmować się dzieckiem. Sama potrzebowała nieustannej opieki i terapii. Wszystkie obowiązki spadały na Dennisa. Postanowił więc przenieść ją do Grand Junction w stanie Kolorado, gdzie mogła się nią zająć jej odpowiedzialna siostra. Spakował wszystkie rzeczy matki swojego syna do plymoutha z 1977 roku i powiedział:

- Tak dłużej być nie może. Masz zniknąć z mojego życia. Zamieszkasz z małym u swojej siostry.

W noc przed wyjazdem Diana chciała spotkać się z przyjaciółmi. Dennis zgodził się po nią pojechać. „Była pijana, jak zwykle. Jechaliśmy autostradą ponad sto na godzinę, a ona zaczęła się ze mną kłócić. Próbowała otworzyć drzwi, a ja miałem ochotę jej na to pozwolić. Serio. Co by znaleźli? Jej ciało na poboczu. Już raz ją spisano za jazdę po pijanemu. Alkohol we krwi trzykrotnie przekraczał dopuszczalną normę. Naprawdę niewiele brakowało. »Panie władzo, otworzyła drzwi i wypadła«. Oczywiście nie zrobiłem tego. Wciągnąłem ją do samochodu i zawiozłem do Kolorado. Odwiedziłem ich kilka razy, żeby zobaczyć si z

Donniem. Wreszcie mogłem się jakoś pozbierać”.

Diana mieszkała u siostry przez kilka miesięcy, potem przeniosła się do Denver. Poznała pewnego policjanta, wyszła za niego i urodziła mu dziecko. Jej rodzice utrzymywali kontakt z Dennisem i wciąż się chwalili, jakie to postępy czyni ich córka.

Uporawszy się z tym problemem, chłopak skupił się w pełni na nauce. Mijały tygodnie i miesiące wypełnione harówką - dwie prace naraz i walka ze snem na zajęciach.

Śmierć już kilka razy pojawiła się w życiu Conwaya, niszcząc jego emocjonalną stabilność. Sądził, że stał się w miarę odporny na tragedie, dopóki nie otrzymał telefonu od rodziny. W styczniu 1989 roku w wieku sześćdziesięciu dwóch lat po wyczerpującej walce z astmą umarła jego matka. Dennis miał mieszane uczucia. Konflikty ich poróżniły, ale mimo wszystko się kochali. Wiedział, że to jej zawdzięcza swoje zalety. Jedną z nich był upór. Pomimo bólu miał świadomość, że musi dążyć do spełnienia swoich marzeń.

Otrzymywał jednak średnie oceny i opuszczał obowiązkowe zajęcia. Martwił się brakiem postępów. Studiował już cztery lata, łącznie z weekendami i wakacjami. Jak twierdził po latach: „Przeżywałem katusze. Wszyscy jeździli na narty albo surfowali. Cieszyli się życiem. Ja tymczasem wiecznie pracowałem i uczyłem się. Było jednak warto”.

W 1989 roku w końcu otrzymał upragniony dyplom.

Musiał teraz zdać jeden z najtrudniejszych egzaminów prawniczych w kraju. Potrzebował czasu i miejsca, by móc się poświęcić nauce. „Barrettowie pozwolili mi u siebie zamieszkać. Sprzedałem wszystko, co miałem. Zamknąłem się na kilka miesięcy”.

Dennis zdał egzamin za pierwszym podejściem. Niewątpliwie pomogła mu w tym jego nieprzeciętna inteligencja oraz wpojona przez surową matkę etyka pracy. Jednak obiecał też sobie, że - biorąc przykład z ojca - będzie uparcie i wytrwale dążył do celu.

„Tu nie chodzi o inteligencję, ale o determinację. Nawet gdybym oblał test, to nie byłem już zwykłym barmanem. Miałem dyplom i tytuł doktora nauk prawnych, co znacznie poszerzało moje perspektywy. Nie chcę się przechwalać, ale byłem prawie pewien, że zdałem śpiewająco. A ponieważ udaje się to tylko czterdziestu procentom kandydatów, znalazłem się w czołówce. Fajnie móc później spojrzeć w oczy tym niedouczonym klaunom, którzy są prawnikami i sędziami”.

Przyszedł czas na odpoczynek. Przez kolejne tygodnie Conway oszczędzał każdego centa, a latem ruszył w zasłużoną podróż. „Kupiłem bilet Eurail i pojeździłem po Europie. Mieszkałem w schroniskach młodzieżowych. Trzydzieści dni jak najmniejszym kosztem”.

Wreszcie przyszedł czas, by zacząć pracę w firmie prawniczej, „zrobić coś ze sobą” - jak mówiła jego matka. Dennis natrafił jednak na przeszkodę. Bez kontaktów, które można było nawiązać, studiując na Uniwersytecie Kalifornijskim, Harvardzie czy w innych szacownych instytucjach, znalezienie pracy w tym zawodzie nastręczało sporych trudności. Dla Dennisa pozostawało to nierealnym marzeniem.

Wrócił więc za bar do Studio Cafe. Odbywał też niepłatne staże prawnicze. Pracował na przykład w First American Corporation i National Fair Housing dla dwóch prawników zajmujących się własnością i ubezpieczeniem. Żaden z tych staży nie został jednak zwieńczony stałym zatrudnieniem. Miał trzydzieści jeden lat i zaczynał się zastanawiać, czy jego przyszłość będzie wyglądała tak samo jak przeszłość.

Czasami jednak ślepy los potrafi odmienić życie.

W Studio Cafe Dennis poznał najróżniejsze osoby, większość z nich należała jednak do śmietanki towarzyskiej południowej części hrabstwa Orange. Jeden z klientów przywołał niemiłe wspomnienia z przeszłości. W barze zjawił się mężczyzna, który kilka lat wcześniej zatrudnił go przy sprzątaniu basenów i który niechętnie oddał mu zaległą wypłatę. Conway starał się być uprzejmy. Wspomniał o tym, że ukończył szkołę prawniczą. Głupawy sknerus zapytał:

- Chcesz być prawnikiem? Mało ich jest?

Dennis nie zaszczycił rozmówcy odpowiedzią.

Inni klienci byli dużo przyjemniejsi, jak choćby legendarny emerytowany sędzia Robert Gardner.

To jeden z najoryginalniejszych, najinteligentniejszych i najbardziej szanowanych sędziów, którzy kiedykolwiek włożyli togę w Sądzie Najwyższym Hrabstwa Orange. Urodził się w 1911 roku, dyplom otrzymał na Uniwersytecie Południowej Kalifornii, a karierę zaczął od pracy w biurze prokuratora okręgowego hrabstwa Orange. Służył też w stopniu komandora podporucznika we Flocie Pacyfiku admirała Chestera Nimitza podczas drugiej wojny światowej. Sędzią mianował go gubernator Kalifornii Earl Warren - późniejszy Prezes Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych.

Gubernator Ronald Reagan awansował Gardnera i przeniósł go do okręgowego sądu odwoławczego w 1969 roku. Po tym jak w 1982 roku, w wieku sześćdziesięciu jeden lat, przeszedł na emeryturę, został mianowany prokuratorem głównym Samoa Amerykańskiego, gdzie nosił lava-lava - tradycyjny strój Polinezyjczyków - i szlifował umiejętności surfowania. O swoim pobycie w Pago Pago mówił: „Czułem się trochę jak król”.

Słynął ze sprawiedliwych wyroków, a jego werdykty cytowano w podręcznikach prawa. Kiedy Dennis Conway studiował, często odwoływał się do słów Gardnera. Wiele z nich przesiąkniętych było humorem. Raz sędzia zachęcał prawników, aby uwierzyli w inteligencję członków ławy przysięgłych.

- Ławnik to nie idiota z krainy Nigdy-Nigdy, który w sądzie po raz pierwszy dowiedział się, że ludzie bywają okrutni.

W innym „gardneryzmie”, wygłoszonym podczas pewnej sprawy rozwodowej, stwierdził, że prawo „nie jest wygodnym sposobem na pozbycie się starych i używanych żon”. „Kobieta nie jest dojną krową -

mówił - którą głaszcze się po pysku, gdy jest płodna, a potem przerabia się ją na tani befsztyk, gdy się zestarzeje”.

Garnder jest nie tylko świetnym sędzią, ale także autorem kilku książek, między innymi Sztuki body surfingu z roku 1972. Wielu sędziów z hrabstwa Orange uważa go za swojego idola. Donald A. McCartin, legenda sądownictwa, tak mówił o tym niezwykłym człowieku: „Gardner jest wcieleniem Roya Beana ¹, Salomonem z poczuciem humoru. To wzór do naśladowania, mój mentor”. Kiedy McCartin przechodził na emeryturę, rozpierała go duma, gdy Gardner wygłosił przemówienie pochwalne na jego cześć.

¹ Roy Bean (1825-1903) - ekscentryczny właściciel saloonu i sędzia pokoju w hrabstwie Val Verde w Teksasie, który sam siebie nazywał „prawem na zachód od Pecos”.

Dennis znał reputację sędziego Gardnera i czuł się zaszczycony, że może z nim porozmawiać w cztery oczy, gdy majestatyczny siwy mężczyzna zaczął regularnie odwiedzać Studio Cafe. „Przychodził do nas po powrocie z Samoa. Nie pił za dużo, ale zaglądał tu z kumplami po partyjce golfa. Surfował w Newport Beach, chociaż miał siedemdziesiątkę na karku. Powiedział mi, jak większość sympatycznych osób: »Idziesz do szkoły prawniczej? Jak miło«. Pewnego dnia przemogłem strach, rozpaczliwie potrzebowałem pracy; zadzwoniłem do Gardnera i zapytałem, czy nie mógłby wspomnieć o mnie w prokuratorze okręgowej”.

Nieustępliwość, która pomogła mu ukończyć szkołę, teraz miała go wesprzeć w dążeniach do tego, by zostać prokuratorem. To przecież obserwacja pracy oskarżycieli w sądzie pewnego dnia sprawiła, że zaczął studiować prawo. Teraz wyznaczył sobie nowy cel i nowe niezłomne postanowienie.

Złożył pisemną aplikację, a potem odbył kilka rozmów. Pod koniec drugiej sesji asystent prokuratora okręgowego Bren Romney zapytał:

- Chciałbyś nam coś o sobie powiedzieć?

- Tak odparł Dennis. - Sprawdzając moją kartotekę, dowiecie się, że kiedyś aresztowano mnie kilka razy za drobne wykroczenia, ale przez ostatnie siedem lat nie naruszyłem prawa. Zmieniłem swoje życie. Dlatego walczyłem o dyplom prawa, wiem, że jestem stworzony do tej pracy. Jeśli jednak nie zamierzacie dać mi szansy z powodu głupstw popełnionych w młodości, nie mamy o czym rozmawiać. Żeby pomóc wam w podjęciu decyzji, mogę przedstawić pięćdziesiąt referencji.

Wyraz twarzy Romneya pozostał niezmieniony. Nachylił się tylko i spojrzał Dennisowi głęboko w oczy.

- Mamy piątek. Do środy chcę zobaczyć pięćdziesiąt referencji.

W środę Conway dostarczył do jego biura stos papierów - dokładnie pięćdziesiąt pisemnych opinii, których autorzy zgodnie radzili zatrudnić tego inteligentnego, ciężko pracującego prawnika.

„Przyniosłem mu je. Dzwoniłem do sekretarki dzień w dzień. Musiałem dostać tę pracę. Asystent Maurice Evans, który mnie sprawdzał, oświadczył, że nigdy w życiu nie miał tyle roboty. Dzwonił do ludzi, z którymi chodziłem do szkoły średniej, a których nie widziałem od piętnastu lat. Telefonował do sąsiadów, a ci mówili mu: »świetny pracownik, dobry, uczciwy facet«. Wiedział nawet, że zapisałem się do Demokratów, co raczej nie pomagało w hrabstwie zdominowanym przez Republikanów. Naprawdę porządnie mnie sprawdzili”.

Evans stał się jednym z protektorów Dennisa. Powiedział mu nawet:

- Stary, podziwiam cię. Byłem w szkole prawniczej kilka lat, ale zrezygnowałem. Chcę, żebyś dostał tę pracę. Ludzie naprawdę cię lubią, ale denerwuję się. Sprawdzam cię tak dokładnie, żeby ci pomóc. Naprawdę byłoby lepiej, gdybyś miał jakieś koneksje.

Dennis podziękował mu za wsparcie i wspomniał, że zna sędziego, który przychodził do Studio Cafe w Corona Del Mar - Boba Gardnera. Detektyw z niedowierzaniem powtórzył:

- Bob Gardner?

Następnego dnia Evans wpadł do biura prokuratora okręgowego Cecila Hicksa i powiedział:

- Wiesz, z kim właśnie rozmawiałem? Z Bobem Gardnerem!

Człowiek legenda spełnił prośbę Dennisa i wstawił się za nim.

Dostał posadę. Zaczął od prowadzenia procesów w sprawach rodzinnych i gangsterskich, aż wreszcie zajął się morderstwami. Zawsze był wdzięczny ludziom, którzy się za nim ujęli. John Connelly - jedna z osób prowadzących z Conwayem rozmowy - poparł go w jego dążeniach. Connelly pochodził z Nowej Anglii, znał więc środowisko Agawam. Po latach wspominał: „Kiedy zacząłem prowadzić rozmowy z kandydatami na prokuratorów, mój kolega, Ed Freeman, powiedział, że muszę pamiętać o jednym: »Od czasu do czasu trzeba zatrudnić przynajmniej kilka osób, które weszły w konflikt z prawem. To z reguły najlepsi prawnicy«”.

Jeżeli to prawda, to Dennis stanowił idealny materiał na oskarżyciela. Bądź co bądź, wiedzę praktyczną zdobył, jeszcze zanim trafił na studia. Jedna sprawa z przeszłości wróciła jednak kilka miesięcy po tym, jak zaczął pracę w prokuraturze. Problem trzeba było rozwiązać natychmiast.

W dwa lata po przeprowadzce Diany do Kolorado Dennis otrzymał irytujący telefon. W jego życiu rozpoczął się kolejny kryzys. Agencja obrony praw dziecka wykryła poważne uchybienia w opiece nad małym Donniem. Odebrali matce trzyletniego chłopca i prosili ojca, żeby sam się nim zajął.

Mimo że Conway otrzymał dobrą posadę, nie wygrzebał się jeszcze z finansowego dołka, w który wpadł przez studia. Nie pożyczał od nikogo pieniędzy, hołdując zasadzie: „Jeżeli na coś cię nie stać, musisz się bez tego obyć”.

Potrzebował cudu, aby uratować Donniego. W sukurs przyszła znajoma pani oskarżyciel, która w przyszłości miała zostać żoną prokuratora okręgowego Tony'ego Rackaukasa. Kay Anderle była dobrą koleżanką.

Własną kartą kredytową zapłaciła za bilet lotniczy, by Dennis mógł polecieć do Denver i odebrać syna.

Ojciec odwiedzał małego, po tym jak Diana zamieszkała w Kolorado, dzieciak znał go więc na tyle, by przywitać go tym ważnym słowem: „tata”.

„Przywiozłem go do mojego jednopokojowego mieszkanka w Huntington Beach. Na tym jednak kłopoty się nie skończyły. Wkrótce potem Diana podjęła walkę o odzyskanie dziecka. Wniosła pozew przeciwko agencji i Dennisowi. Miała do tego solidne podstawy prawne, bo urzędnicy powinni byli umieścić Donniego w rodzinie zastępczej, póki o jego losie nie zadecyduje sąd. Krewni Diany stanęli jednak po stronie Conwaya. Wiedzieli doskonale, że w jego rękach dziecko będzie bezpieczne. Na jaw wyszły fakty, które nim wstrząsnęły. Okazało się, że przez nieostrożność matki Donnie wypadł raz z samochodu jadącego z prędkością prawie 65 kilometrów na godzinę. Innym razem małego znaleziono przy drodze. Miał na sobie brudną pieluszkę i rzucał kamieniami w samochody, podczas gdy Diana leżała nieprzytomna, pijana w sztok.

W końcu ustąpiła. Dennis uzyskał pełne prawa do opieki nad swoim synem. „Diana, tak jak wielu alkoholików, była dobrą osobą, ale nie umiała poradzić sobie z chorobą. Zawarłem z nią pakt - nigdy nie będziemy obrzucać się inwektywami przy dziecku. Oboje dotrzymaliśmy umowy”.

Kilka lat później Diana zmarła z powodu spustoszeń w organizmie wywołanych alkoholem. „Zapiła się na śmierć. Złamała serce swojej matce. Jej krewni to wspaniali ludzie, którzy zawsze wspierali mnie i mojego syna”.

Wróciwszy do pracy, Dennis dostrzegł ironię losu, jaka go spotkała. „Pracowałem przy procesach dotyczących spraw rodzinnych. Mocno się w to zaangażowałem. Rodzice zadają swoim dzieciom zbyt wiele niepotrzebnego cierpienia. Wychowywałem syna i ścigałem leni, którzy nie chcieli wziąć na siebie odpowiedzialności za własnych potomków. Nie

przytrafiło mi się w życiu nic piękniejszego niż opieka nad synem”.

Jako samotny ojciec Conway często rozważał możliwość znalezienia żony. „Powiedziałem kiedyś mamie, że chciałbym mieć tradycyjną rodzinę i dom. Kilka razy prawie mi się to udało”. Jedna z jego dziewczyn również została prawnikiem i pewnego dnia miała reprezentować w sądzie rodzinę mężczyzny, którego Conway pośle do więzienia za morderstwo.

Śmierć kilkakrotnie pojawiła się w życiu Dennisa, a mimo to był w szoku, kiedy w 1994 roku otrzymał wiadomość o kolejnej tragedii w rodzinie. Jego starszy brat, Patrick, już wcześniej próbował bezskutecznie popełnić samobójstwo. Tym razem zniszczył wszystkie swoje zdjęcia i, pogrążony w depresji, zdobył strzelbę, poszedł do lasu, usiadł, przyłożył lufę do ust i pociągnął za spust. Opuścił ten okropny świat, w którym nigdy nie chciał żyć.

Dennis zawsze odczuwał głęboką empatię w stosunku do swojego brata, dlatego po jego stracie popadł w rozpacz. W tamtym czasie miotało nim także wiele innych emocji, dzięki którym coraz lepiej poznawał i rozumiał ludzką naturę.

„Uwielbiałem pracę za barem, bo mogłem rozmawiać z wieloma ludźmi. Dzięki temu urodził się mój syn, a sędzia Gardner pomógł mi zdobyć pracę. Mój brat, Don, zachodził w głowę, jak udało mi się przejść szkołę prawniczą bez ukończenia przygotowawczej. Dyplomu nie dostałem za inteligencję, tylko za ciężką pracę. Czytanie, na które tak wielki nacisk kładli rodzice, pomogło mi osiągnąć sukces. Kiedy rozmawiam z uczniami szkół średnich, zawsze to podkreślam. Nigdy nie byłem dobrym uczniem. Może mam w sobie jakiś naturalny motor pozwalający mi przetrwać te trudne czasy, bo naprawdę cieszę się z tego, co udało mi się osiągnąć”.

„TO BYŁA JEJ WINA”

W niedzielę 20 kwietnia 2003 roku o pierwszej nad ranem dowódca nocnej zmiany na komisariacie w Placentii odebrał telefon. Dyżurny policji z Santa Ana poinformował go, że czarny nissan sentra, poszukiwany w związku ze sprawą o morderstwo, został odholowany z parkingu pod galerią handlową i znajduje się na parkingu policyjnym.

Szybko potwierdzono, że pojazd należy do siostry Richarda Nameya. Podejrzany prowadził go w dniu, w którym Sarah Rodriquez została zastrzelona, i porzucił go na parkingu, gdzie spotkał Alberto Zavalę, ukradł jego czerwonego vana i odjechał.

W trzech listach zabezpieczonych przez policję w jego mieszkaniu Namey napisał, że zamierzał zginąć w dniu, w którym opuścił dom swojej matki i wsiadł do czarnego nissana. W pierwszym z nich, zaadresowanym do Dorothei, pisał, że sprawiał jej same problemy, i wyraził swoją miłość do córki. Uznał, że małej na pewno będzie lepiej bez niego. Prosił też matkę, by nie rozpaczała po jego odejściu, ponieważ on nie będzie już wtedy cierpiał i zazna upragnionego spokoju. Nigdy nie był szczęśliwy i nie chce żyć na świecie, do którego pała nienawiścią. Na koniec wyznał mamie swą wielką miłość.

Drugi list Namey skierował do swojej córki. Napisał, że bardzo ją kocha i że nie powinna obwiniać się za jego czyny. Przyznał, że daleko mu do ideału, a potem w dość szokującym, jak na list do małej dziewczynki, zdaniu stwierdził, iż ma „popiepszone [sic!] we łbie” i dlatego tak dziwnie

się zachowuje. Wyraził nadzieję, że lepiej jej będzie z babcią. Przestrzegł ją też przed „zarzywaniem [sic!] narkotyków” i upomniał, by zawsze „postempowała [sic!] słusznie”, bo on będzie na nią spoglądał z góry.

Trzeci list napisał do swojej siostry. Przeprosił w nim za to, że źle ją traktował. Chciał jedynie obdarzyć ją miłością i chronić przed złem. Zdał sobie jednak sprawę, że sama potrafi się już o siebie zatroszczyć - w przeciwieństwie do niego. Powtórzył znowu, że ma „popiepszone we łbie”, że był strasznym bratem, synem i ojcem. Nie wierzył w swoje nawrócenie, postanowił więc odejść na zawsze. Poprosił siostrę, aby pomogła mamie zaopiekować się jego córką. Obiecał, że jeśli w zaświatach znajdzie sposób, by jakoś je wesprzeć, zrobi to, gdyż bardzo je kocha.

W tym samym czasie, kiedy dyżurny otrzymał zgłoszenie dotyczące nissana, o 1.00 w nocy Richard Namey wszedł do maleńkiego pokoju przesłuchań na komisariacie w Placentii. Na nadgarstkach miał kajdanki. Ubrany był w szpitalną piżamę, a jego tułów okrywało prześcieradło. Spoczął na krześle obok małego biurka i oparł się o ścianę.

Śledczy Chris Stuber usiadł naprzeciw niego i powiedział do mikrofonu datę i czas przesłuchania. Jego partner, Scott Audiss, zajął miejsce obok niego. Kamera nagrywała przebieg całej rozmowy.

Chris zwrócił się do Nameya:

- Wiesz, dlaczego tu jesteś, prawda?

Było to bardziej stwierdzenie niż pytanie. Podejrzany nie odpowiedział. Zamiast tego spojrzał na kajdanki i szarpnął łańcuchem.

Spokojnym, opanowanym głosem Stuber dodał:

- Nie spiesz się. Dobrze przemyśl to, co chcesz nam powiedzieć. Chętnie wysłuchamy twojej wersji wydarzeń. Zgoda?

Namey dalej milczał, jakby zupełnie ogłuchł. Po chwili zakrył dłońmi oczy i zapytał:

- Nie mogą tego puścić w wiadomościach, prawda? Widziałem kiedyś w dzienniku, jak gliniarze kogoś przesłuchiwali.

- Nie - odparł Stuber. - Nie udostępniamy materiałów dziennikarzom.

Rick spojrzał na śledczego z nieufnością.

- Widziałem to w telewizji. Nie wiem, o co chodziło, ale pokazali w wiadomościach, jak przesłuchują faceta.

- Nie wiem, jak mogło do tego dojść, ale możesz być spokojny, nie oddamy tego reporterom. Tak jak powiedziałem, interesuje nas twoja wersja wydarzeń... Masz okazję powiedzieć nam to, co chcesz... Zgoda?

Zanim jednak przeszli do wydarzeń tego feralnego dnia, Stuber odczytał podejrzanemu Prawa Mirandy i upewnił się, że Namey dobrzeje zrozumiał.

Mimo że śledczy pracował nad tą sprawą od czterech dni, czyli od dnia morderstwa, po raz pierwszy miał okazję spojrzeć w twarz Richardowi. Przywieziono go wprost ze szpitala, gdzie zaleczono rany, które odniósł w szamotaninie z policyjnym psem. Chłopak był małomówny, próbował zgrywać twardziela i nie gadać z gliniarzami.

Chris był jednak przygotowany na takie sytuacje. Przeszedł liczne szkolenia, na których zapoznał się między innymi z metodą Reeda - miał ją w małym palcu. To skomplikowany system ułatwiający budowanie relacji z przesłuchiwanym. W przypadku Nameya postanowił jednak spróbować innej metody. Chciał pozwolić mu mówić, wiedząc, że będzie zeznawał na swoją korzyść i przemilczy niewygodne fakty. Stuber zamierzał wytropić te kłamstwa czy pominięcia i wracać do nich, aby podejrzany w końcu wyjawił prawdę. W tym celu śledczy musiał rozzłościć go i sprawić, by poczuł się winny.

Przesłuchiwanie przestępców to dla Stubera żadna nowość. Robił to setki razy, pracując w patrolu i wydziale do zwalczania przestępstw narkotykowych. Doskonale zdawał więc sobie sprawę, że „dziewięćdziesiąt procent tego, co wychodzi z ich ust, to zwykłe kłamstwa”. Tak bardzo przyzwyczaił się do ich głupich gier, że nie wyprowadzały go już z równowagi. „Na początku swojej kariery, kiedy ktoś mi kłamał w żywe oczy,

potrafiłem się wściec. »Dlaczego gadasz bzdury?« - pytałem. Z czasem jednak stwardniałem, oswoiłem się z tym, że przestępcy łżą bezczelnie. Dzisiaj spływa to po mnie jak po kaczce”.

- No dobrze - powiedział śledczy. - Co się wydarzyło tego dnia?

Zatrzymany odparł:

- W innych okolicznościach nie puściłbym pary z ust. Zawsze trzymam gębę na kłódkę przed glinami. Ale w tej sytuacji muszę wziąć na siebie odpowiedzialność. Ktoś zginął. Co chcecie wiedzieć? Jak do tego doszło?

Podniósł ręce do twarzy, głos mu się łamał, jak gdyby powstrzymywał wybuch płaczu. Stuber kiwnął głową i powiedział:

- Tak.

- Byłem u mojej dziewczyny, Sary. Chodziliśmy ze sobą od ośmiu czy dziewięciu miesięcy. Kochałem ją całym sercem.

W tym miejscu przerwał na dziesięć sekund, a potem powtórzył to zdanie płaczliwym falsetem. Z uniesionymi rękami, jak w błagalnym geście, kontynuował drżącym głosem:

- Robiłem dla niej wszystko... Na Gwiazdkę czy walentynki, wydawałem na nią ze trzysta dolców. Zawsze. Nie było mnie przez to stać na czynsz. Kochałem ją, ale mnie zostawiła. Ten gość... Nie mogliśmy się dogadać, bo wiedziałem, że... czułem, że mnie okłamuje. Twierdziła, że to nieprawda, więc dalej ze sobą mieszkaliśmy. I to długo. Dalej ją kocham. Całym sercem.

Namey zaczął łkać otwarcie, choć łzy nie płynęły mu z oczu, a potem monotonnym, melodyjnym głosem powiedział:

- Tego dnia byliśmy... Zaskoczyłem ją, bo poszedłem do niej do szkoły. Chciałem zobaczyć, czy tam jest. Jeździłem po okolicy... bo nie wiedziałem, gdzie dokładnie ma ten swój college. Nawet nie wiedziałem, czy jestem we właściwym miejscu. Nie widziałem jej samochodu, ale wszedłem do budynku. Siedziała w klasie. Już miałem odejść, kiedy mnie zawołała. Zapytałem: „Cześć, gdzie twój samochód?”. A ona... Co

ona powiedziała? „Stoi na parkingu”. Ja jej na to, że to nieprawda: „Nie kłam. Wszędzie go szukałem”. A ona zaczęła się wściekać i w ogóle.

Kiedy nieco ochłonął, kontynuował opowieść spokojniejszym głosem:

- Pomyślałem wtedy, że mnie okłamuje. „Ktoś jeździ twoim samochodem? Mów prawdę”. A ona na to: „Tak, moja koleżanka, Jennifer”. Wkurzyłem się i chciałem sobie iść. Powiedziałem: „Akurat. Spadam stąd” i poszedłem sobie, a ona wróciła do klasy. Potem... sam nie wiem dlaczego... czułem, że wyszła na korytarz, więc zawróciłem i zobaczyłem, jak rozmawia z kimś przez telefon. Po kryjomu.

Podniósł ręce do uszu, wystawiając kciuk i palec wskazujący.

- Nie wiem, czy gadała z chłopakiem, czy co tam. Wie pan, co mam na myśli?

Śledczy kiwnął porozumiewawczo, ale nie odezwał się ani słowem. Namey rozpuścił język. Nie należało mu przeszkadzać.

Potok słów płynął z jego ust:

- Zapytałem, z kim gadała, a ona: „Z nikim”. Wtedy zaczęliśmy się kłócić, szarpaliśmy się trochę. Złapałem ją za ramię, ona mnie. Chwyciłem ją za szyję. Nie wiem, chciałem ją odepchnąć... W końcu sobie poszedłem. To wszystko. A potem zadzwoniła do mnie następnego dnia, zapytałem, co się stało.

Według jego zeznań Sarah oznajmiła mu, iż doniosła na policję, że ją zaatakował, i że jej matka wystąpiła o sądowy zakaz zbliżania się. Nie rozumiał, skąd tak stanowcza reakcja. Gdyby tylko mógł z nią porozmawiać, przyznałaby, że to ona zaczęła całą awanturę. Gdyby tylko powiedziała prawdę na policji, nie wpakowałby się w takie tarapaty.

Namey przyznał, że był w szoku, kiedy dowiedział się o zakazie zbliżania się do Sary. Następnie opisał wydarzenia z 2 kwietnia, ale zapomniał powiedzieć, że zepchnął samochód z drogi.

- Wręczyła mi sądowy zakaz, a potem zatrzymał się obok nas pikap. Myślałem, że to jej brat.

Podejrzany twierdził, że nigdy nie poznał braci Sary, ale widział zdjęcie jednego z nich.

- Odjechałem. Nie rozmawiałem z nią potem.

Ani słowem nie wspomniał o tym, że Matt Corbett ruszył za nim w pościg.

Śledczy Stuber doskonale wiedział, co Namey chciał osiągnąć.

„Wszedł i od razu stwierdził, że jest gotów odpowiedzieć za swoje czyny. Potem jednak mówił, jak to strasznie kochał Sarę, próbował się usprawiedliwić w naszych oczach. Chciał się wygadać, ale jednocześnie rozgrzeszyć. Gdyby nie jej zachowanie, nigdy by do tego nie doszło”.

Mężczyzna rozbeczał się ponownie, przecierając co chwilę oczy. Żywą gestykulacją podkreślał znaczenie swoich słów.

- Czekałem na nią, żeby... Mówiła, że zadzwoni. Nie zrobiła tego. Czekałem więc... nie wiem ile dni. Byłem załamany. Nie jadłem, na nic nie miałem siły. Myślałem tylko o tym, żeby ze sobą skończyć. Wyjąłem pistolet, chciałem pójść do niej do domu i się zabić albo przynajmniej powiedzieć, że to zrobię. Tak bardzo ją kochałem.

Jego głos się załamał. Stuber uznał, że chłopak rozczula się nad sobą. Widząc niedowierzanie na twarzy policjanta, podejrzany wyjaśnił:

- To znaczy, chciałem się zabić, gdyby mnie nie zrozumiała.

W tym miejscu zamilkł na minutę, a potem zaczął opowiadać o dniu, w którym doszło do morderstwa.

- Zatrzymałem się... Dostrzegłem jej samochód, siedziała za kierownicą. Obok siedział jakiś facet. „Co to, kurwa, ma znaczyć?” - pomyślałem. Nie miałem pojęcia, że się z kimś spotyka. Straciłem nad sobą panowanie. Nie wiem, co się potem działo. Po prostu pękłem.

Chris od razu wiedział, jakiej taktyki chwycił się Namey: „straciłem nad sobą panowanie”, czyli „nie jestem odpowiedzialny za to, co zrobiłem”. Powodowały nim silne emocje, a nie rozum. „Jego linia obrony

sprowadzała się do tego, że wszystko, co zaszło, stało się z winy kogo innego. On sam na nic nie miał wpływu”.

Richard przez chwilę mamrotał coś pod nosem, a potem powiedział:

- Nie mogę uwierzyć, że mi to zrobiła. Tak bardzo ją kochałem. Nigdy jej nie zdradziłem. Nie umiałbym... Nigdy jej nie skrzywdziłem. Byłem dobrym chłopakiem. Tak mi się przynajmniej wydaje.

Scott Audiss odezwał się po raz pierwszy:

- Richardzie, mam pytanie... Pewnie trudno ci o tym mówić, podchodzisz do tego bardzo emocjonalnie... Wspomniałeś, że chciałeś się zabić, tak? Kiedy to było?

Podejrzany odpowiedział, że w czwartek około 16.00, mimo że zabójstwo zdarzyło się w środę.

- Byłeś u niej w domu?

- Przejeżdżałem tylko, ale nie widziałem jej samochodu pod domem. Zawróciłem... Wtedy na nią trafiłem... Jechałem... zobaczyłem ją i tego faceta, który na pewno nie był jej bratem...

- Widziałeś go wcześniej?

- Nigdy.

Pamięć najwidoczniej mu szwankowała. Zaledwie dwa tygodnie przed zabójstwem Matt Corbett podszedł do okna jego niebieskiego el camino.

- Wiesz, kim był ten facet?

- Teraz tak. Połączyłem fakty i zrozumiałem wszystko.

- A jeśli to był jej sąsiad, którego odwoziła do domu? - Stuber zastanawiał się na głos.

Namey odpowiedział ożywionym głosem:

- Nie. Połączyłem fakty... Olśniło mnie, jak tylko zobaczyłem pikapa przed jej domem. Dlatego się zatrzymałem.

Płacząc i wyciągając ręce w błagalnym geście, wyjaśnił, że Sarah wspominała o tym, iż jej brat skasował swój samochód w wypadku.

- Myślałem, że może jakiś znajomy pożyczył mu pikapa, ale obok niej siedział kto inny. To musiał być jej chłopak. Wiecie, co mam na myśli?

Wiedzieli, chociaż Namey nie wspomniał o tym, że skonfrontował się z Mattem przed zabójstwem. Audiss zapytał:

- Już wcześniej ją podejrzewałeś, a teraz nagle... zrozumiałeś, że miałeś do tego podstawy... Co wtedy zrobiłeś? Opisz nam to po kolei, Richardzie. Wiem, że to trudne, ale musisz to z siebie wyrzucić, a my chcemy odpowiedzi. Możesz ich nam udzielić?

Po dłuższej chwili namysłu, chowając głowę w skutych kajdankami dłoniach, Namey wymamrotał:

- On... Nie wiem... Jakbym był we śnie. Po prostu... zatrzymałem się obok nich i wyskoczyłem z samochodu... Zupełnie jak we śnie, po prostu do nich podbiegłem.

- Z której strony? - dopytał Stuber.

- Nie pamiętam. Chyba od... Kurwa, próbuję sobie przypomnieć.

Taka odpowiedź nie zadowoliła śledczego, powtórzył więc pytanie, tym razem głośniej.

- Podbiegłeś do ich samochodu! Z której strony, Richard?

Przez kilka minut Namey siedział bez ruchu i bez słowa, ze wzrokiem utkwionym w dal, a potem odwrócił się do Stubera, jak gdyby wyszedł z transu.

Audiss zachował zimną krew i spróbował innej taktyki.

- Mówiłeś, że czułeś się jak we śnie, tak? Opowiedz nam w takim razie, co to był za sen. Sam przyznałeś, że musisz wziąć odpowiedzialność za swoje czyny, teraz masz okazję. Opowiedz nam o tych czynach, żeby nie stanowiły już tajemnicy nie do zniesienia.

Śledczy, zamiast bawić się w dobrego i złego policjanta, postanowili grać w jednej drużynie. Chris przyłączył się do pomysłu swojego partnera.

- Cały czas masz to w głowie. Wiem, że powtarzałeś to sobie tysiące razy... Wyrzuć to z siebie. Pozbądź się ciężaru. Wiem, że to trudne.

Namey przestał płakać i odpowiedział jak zatwardziały przestępca, chociaż nie podniósł głosu:

- Zależy wam tylko na tym, żeby mnie przyskrzynić. Wiem, że mam kłopoty. Tak jak mówiłem... Nigdy nie puszczałem farby przed gliniarzami. Zawsze trzymałem gębę na kłódkę i żądam prawnika.

Gdyby podejrzany poprosił o adwokata, zamiast mówić o przeszłości, śledczy musieliby natychmiast skończyć przesłuchanie.

Ponieważ jednak tego nie zrobił, Stuber mógł kontynuować:

- To trochę inna sytuacja, co? Powiedz nam, co się wydarzyło.

Podejrzany znów zaczął mamrotać coś pod nosem.

- Inna czy nie, i tak nic nie powiem. Kochałem Sarę.

Audiss nie tracił cierpliwości. Ostrożnie dobierał słowa:

- Richard, nie mamy cię za idiotę. Wiemy, że ją kochałeś. Dlatego zasługuje na to, by prawda wyszła na jaw. Rozumiem, że w innym przypadku w ogóle byś z nami nie rozmawiał, ale tu chodzi o Sarę. Jej rodzina pragnie poznać prawdę.

Namey przestał gapić się w dal, przekręcił głowę i zapytał:

- To znaczy?

- Chcą wiedzieć, co się stało.

- Dobrze wiedzą, co się stało.

Jego ton świadczył o braku współczucia dla bliskich Sary.

- Ale nie wiedzą dlaczego - wtrącił Stuber.

- Mówiłem już.

- Czułeś złość, bo była z kimś innym?

Nagle Richard zaczął strzelać słowami jak z karabinu:

- Planowałem się zabić, a potem zobaczyłem ją z tym gnojem. Kumpel powiedział mi, że widział ich razem w kinie. Wygadał, że to jej nowy chłopak. Połączyłem fakty i... po prostu straciłem nad sobą panowanie.

Mając w pamięci to, że Namey zachował się podobnie zaledwie kilka miesięcy przed zabójstwem, kiedy zaatakował na parkingu Andreę Merino i Jima Fletchera, Stuber oznajmił:

- Rozumiem, że przeżyłeś to już wcześniej. Czułeś, że twoje życie jest bezwartościowe. Wiedziałeś, że sąd zabronił ci się do niej zbliżać.

Podejrzany nie odezwał się ani słowem.

- Co chciałeś osiągnąć, popełniając samobójstwo u niej w domu?

- Zamierzałem z nią pogadać... Miałem nadzieję, że pierwsza się odezwie. Myślałem, że do mnie wróci czy coś. Łudziłem się, że mnie kocha. To znaczy, nie wiedziałem, że jest z kimś innym. Sądziłem, że to jej matka wniosła przeciwko mnie pozew. Wiecie, co mam na myśli?

- Którędy do niej pojechałeś? Zajeżdżałeś gdzieś przedtem? Czy to był dzień jak każdy inny?

Namey zignorował pytanie Stubera o trasę. Wyznał tylko, że tego ranka przebywał w klinice.

- Jeżdżę tam po metadon.

Zamilkł, jakby ważył kolejne słowa.

- Zostawiłem nawet listy samobójcze w domu.

Natychmiast jednak wycofał się z tego stwierdzenia.

- To znaczy, nie „samobójcze”. Po prostu listy do mamy, siostry i mojej córki.

To wzbudziło nagłe zainteresowanie Chrisa.

- Skoro nie były to listy samobójcze, to w takim razie co to było?

- Po prostu listy, w których pisałem, jak bardzo je kocham.

Śledczy spojrzał na niego z niedowierzaniem.

- Napisałeś im, że je kochasz? Często tak robisz? Często dostają od ciebie takie listy, czy może była to wyjątkowa sytuacja?

Richard krzyknął po raz pierwszy w trakcie przesłuchania.

- Nie! Chciałem umrzeć! Chciałem umrzeć! To nie były listy samobójcze... Sam nie wiem! Może i były!

Próbował uspokoić skołatane nerwy.

- Nie pisałem, żeby... powiedzieć, że popełnię samobójstwo...

- W ten sposób zamierzałeś się pożegnać?

Namey pokiwał energicznie głową.

- Tak. Chciałem się w ten sposób pożegnać. Chciałem napisać coś swojej córce, by wiedziała, że mi na niej zależy.

Stuber żądał więcej szczegółów.

- Zawsze nosisz przy sobie pistolet? Czy może wziąłeś go w celu odebrania sobie życia? W ten sposób planowałeś to zrobić? Zamierzałeś się zastrzelić na oczach Sary?

Przesłuchiwany odpowiedział niechętnie:

- Chciałem przyłożyć sobie lufę do głowy i powiedzieć, że się zabiję, a gdyby mnie odrzuciła, pociągnąłbym za spust.

- Dlaczego tego nie zrobiłeś?

To bezczelne pytanie zaskoczyło Nameya. Wyjąkał niepewnie:

- Bo... bo widziałem... Wpadłem na nich.

- Dlaczego nie zrobiłeś tego po tym, jak ją zastrzeliłeś?

Podejrzany syknął:

- Miałem taki zamiar.

- Co się stało, że zmieniłeś zdanie?

Namey próbował znaleźć jakąś sensowną odpowiedź:

- Moja córka. Siedziałem... Napiłem się wody i siedziałem długo bez ruchu. Obok leżał pistolet. Zadzwoniłem do mamy, żeby się pożegnać.

Wydawało się, że znowu zacznie płakać.

- Dokąd się udałeś?

- Hm... Pojechałem do... Jeździłem po okolicy... Nie pamiętam. Wiem tylko, że wylądowałem na jakiejś stacji benzynowej. Czułem suchość w ustach, więc napiłem się wody i usiadłem na krawężniku. Tyle pamiętam.

W ciągu wielu lat pracy Stuber słyszał od przestępców mnóstwo wymówek, znał wszystkie rodzaje wymijających odpowiedzi. Richard unikał prawdy jak wszyscy inni kryminaliści. „Udawał rozpacz, ale co jakiś

czas wychodził z roli, by się bronić. Zmieniał mu się wyraz twarzy, a łzy w jednej chwili wysychały. Nie chciał rozmawiać o rzeczach, które stawiały go w złym świetle. Nie mogliśmy z niego wycisnąć przyznania się do winy”.

Drążąc coraz głębiej, śledczy zapytał:

- Jeżeli byłeś wściekły wyłącznie na Sarę za to, co ci zrobiła...

- Nie o to chodzi - przerwał mu Namey.

- Wkurzyłeś się, kiedy ją zobaczyłeś z innym facetem. Zrozumiałeś, że cię oszukała, że nadużyła twojego zaufania, że przyprawiła ci rogi. Mam rację? To właśnie czułeś?

- Tak.

- To dlaczego strzeliłeś do chłopaka? On ci nic nie zrobił. Mógł sobie przecież nie zdawać sprawy z twojego istnienia. Skąd miał wiedzieć, że Sarah ma partnera, którego zdradza. Dlaczego do niego strzelałeś?

Bezduszna odpowiedź Richarda znakomicie ilustrowała brak logiki w jego myśleniu:

- Wolałem zabić jego niż Sarę.

Stuber nie dawał za wygraną, żądał sensownej odpowiedzi.

- A jeśli o niczym nie wiedział? Załóżmy, że spotykasz się z dziewczyną i nie masz pojęcia o tym, że jest już zajęta.

Śledczy nie łudził się, że przesłuchiwany dostrzeże irracjonalność swojego zachowania. „Chłopak robił wszystko, by zrzucić z siebie odpowiedzialność”.

Namey ponownie zbaczał z tematu.

- Ludzie nie są głupi, wiecie? Co to znaczy, że nie wiedział? Przecież widział... Chyba że tamtego wieczoru to nie był on, tylko jej brat. Nie wiem, czy to był on. Tamten miał bródkę. Możliwe, że...

Ściszył głos tak, że prawie nie było go słychać. Nie zamierzał przyznać się do błędu. Wciąż próbował racjonalizować swoje czyny.

- Już wam mówiłem, że straciłem nad sobą panowanie. Przestałem się kontrolować. Wtedy nie... Od tamtej pory sporo myślałem, tak. Myślałem,

no wiecie... przychodziło mi to do głowy nie raz... Sporo myślałem...

Chris Stuber zastanawiał się, czy Nameya stać na okazanie choćby odrobiny współczucia Mattowi Corbettowi.

- Wiesz, co się z nim stało?

- Kumpel mi powiedział, że Sarah zginęła, a on przeżył.

- Wiesz, że jest sparaliżowany?

- Nie.

- Wiesz, że odstrzeliłeś mu oko?

Namey wymamrotał:

- Nie...

Potem odwrócił wzrok od Stubera i zamarł w bezruchu.

Śledczy nie zamierzał mu odpuścić, chciał, żeby chłopak zrozumiał straszne konsekwencje swojej zbrodni.

- W lewym oczodole ma wielką dziurę, a jego ciało jest zupełnie bezwładne. Ma dopiero dwadzieścia jeden lat. Ricky, ten gość na to nie zasłużył!

Zatrzymany znów zaczął się trząść i łkać, ale nie wykazał ani krzty współczucia wobec swoich ofiar. Zamiast tego syknął:

- Głupia Sarah! To ona jest zła, człowieku. To ona jest zła! Nie powinna była tego robić!

Przez minutę jeszcze pociągał nosem. Stuber zachował pokerową twarz, mimo że w środku buzował ze złości.

- Kiedy podszedłeś do samochodu, rozmawiałeś z Sarą albo z tym chłopakiem?

Przesłuchiwany znów zasłaniał się niepamięcią.

- Pytałeś ich? Dałeś im możliwość, aby wyjaśnili, dlaczego są razem?

- Nie pamiętam. Chyba nie. Wszystko stało się tak szybko. Tak mi się wydaje. Mówiłem, czułem się jak we śnie...

Przypomniał sobie jednak, że żadna z ofiar nie wyszła z pojazdu.

- Byli uzbrojeni? Widziałeś, żeby mieli nóż albo pistolet?

Śledczy już teraz próbował pokrzyżować zabójcy plany dotyczące taktyki obronnej - którą ten mógł się posłużyć podczas procesu - i pozbawić go wszelkich złudzeń.

Być może Namey już wcześniej na to wpadł. Skrzyżował ramiona, dłonie schował pod pachami i patrząc w bok, powiedział:

- Coś widziałem. Chyba. Nie jestem pewien. Mówiłem już... Nie pamiętam dokładnie. Wszystko było rozmazane. Serio, nigdy nawet... To znaczy, wy pewnie czegoś takiego nie przeżyliście. W przeciwnym razie wiedzielibyście, że to tak, jakby część was znajdowała się zupełnie gdzie indziej...

Unosząc brwi, Chris powiedział:

- Rozumiem. Teraz już po wszystkim, co? Zmienił się cały twój świat.

Namey najwidoczniej był zadowolony ze swojej ostatniej odpowiedzi.

- Jakby część was znajdowała się zupełnie gdzie indziej. Mnie tam nie było. To nie byłem ja.

Stuber odparł bez wahania:

- To byłeś ty! I byłeś tam, do cholery!

Po chwili złagodził ton i zgodził się, że Richard zachowywał się tego dnia inaczej niż zazwyczaj.

- Ale zrobiłeś, co zrobiłeś, i nic już tego nie zmieni.

Zabójca potrząsnął głową, trzymając się uparcie swojej wersji.

- To nie byłem ja. Nie ja. Nie zrobiłem tego. Ktoś inny mną sterował.

Nie chcąc wysłuchiwać dalszych tłumaczeń, Stuber zmienił temat. Powiedział Nameyowi, że jego siostra żąda zwrotu swojego nissana, który stał na parkingu policyjnym. Zapytał więc, gdzie są kluczyki. Mężczyzna zdenerwował się, że śledczy zupełnie zignorował jego sugestię, jakoby morderstwa dokonało jego ciało poza kontrolą świadomości. Odwrócił się więc do niego i spytał:

- Nie przeszukacie go najpierw?

- Zrobimy to, ale ona chce go odzyskać.

Namey przestał płakać i odwarknął:

- Mam to gdzieś. Możecie sobie... to znaczy... Ciągle mnie okłamujecie! Rozumiem, że to wasza praca. W porządku, w porządku. Samochód stoi pod galerią. Wzięliście mojego el camino?

- Twoja matka go ma.

- A gdzie moja córka? Też u mamy?

Stuber kiwnął głową.

Przestępca pochylił się nagle do przodu i złapał się za brzuch:

- Źle się czuję.

Audiss zignorował te słowa i zapytał, czy poważnie podchodzi do kwestii wzięcia na siebie odpowiedzialności za to, co zrobił, i czy jest na to gotowy. Następnie poruszył temat narkotyków. Podkreślił, że osoby uzależnione, aby zacząć się leczyć, muszą najpierw przyznać przed sobą, że mają problem. Richard wyprostował się i odparował:

- Moje życie jest spierdolone. Jak tylko wyląduję za kratkami, będę ćpał, ile wlezie. Nie zależy mi na zbawieniu.

Śledczy znów odwołali się do jego poczucia własnej wartości i zasugerowali mu, by oczyścił sumienie, przyznając się do winy. Kurczowo trzymał się twierdzenia, że „wszystko było rozmazane”. Zapytany, do kogo strzelił najpierw, Namey oświadczył, że tę informację już mają.

- Niby skąd? Nie było nas przy tym.

- Facet przeżył, niech on wam powie - odpowiedział, mając na myśli Matta.

Gotowość Ricka do wzięcia na siebie odpowiedzialności okazała się równie silna jak postanowienie prostytutki o życiu w czystości.

- Powiedziałby - Stuber próbował ukryć zniesmaczenie - gdyby mógł. W co go trafiłeś? W którą część ciała?

- Nie pamiętam.

- A jak ci się wydaje?

- Pewnie w głowę, skoro twierdzicie, że stracił oko - Namey uznał, że Matt najwyraźniej złożył już zeznania.

Stubera interesowało, w jaki sposób zdobył pięciostrzałowy rewolwer, który znaleziono w tunelu. Mężczyzna odpowiedział wymijająco:

- To było jakiś czas temu... kilka miesięcy. Nigdy nie nosiłem go przy sobie, tylko trzymałem w domu dla ochrony.

Śledczy pomyślał, że zostałby milionerem, gdyby otrzymywał dolara za każdego mordercę, który twierdził, że pistolet przechowywał w domu dla „obrony własnej”. Richard zarzekał się, że nigdy wcześniej z niego nie strzelał.

Na pytanie o swoje konflikty z prawem odpowiedział:

- Trzymałem się z dala od kłopotów przez ostatnie pięć lat. Mam przyjaciół, rodzinę... Staram się być dobry. Wkurzałem się tylko na Sarę... Przez te wszystkie miesiące myślałem, że to wspaniała osoba. Wcześniej zadawałem się z niewłaściwymi kobietami - dziwkami, narkomankami i tak dalej. Łudziłem się, że wreszcie stanę na nogi... Myślałem, że jest dobra, w przeciwieństwie do tamtych kurw.

Dodał też, że Sarah „spróbowała speeda” pierwszy raz, aby go zadowolić. Namey brał narkotyki od trzynastego roku życia.

Stuber wrócił do tematu strzelaniny; nie zamierzał pozwolić mu zasłaniać się niepamięcią.

- Co sobie pomyślałeś, kiedy zobaczyłeś ich razem?

- Milion rzeczy naraz. Złamała mi serce, a ja chciałem umrzeć... zabić się już tam, na ulicy...

- Wciąż to powtarzasz... Chciałeś umrzeć - powiedział Chris, przypominając zabójcy, że to Sarah straciła życie. - Miałeś tyle okazji, żeby strzelić sobie w łeb, a jednak tego nie zrobiłeś.

Namey mamrotał coś pod nosem. Śledczy stał się jeszcze bardziej natarczywy; rzucił Rickowi wyzwanie, żeby „zachował się jak mężczyzna i wziął odpowiedzialność za swoje czyny”, ale w odpowiedzi uzyskał

jeszcze więcej sprzeczności i dwuznaczności.

Stuber zapytał podejrzanego, dlaczego na miejscu zbrodni nie znaleziono zużytych pudełek amunicji. Mężczyzna zmarszczył brwi.

- Przeładowałem broń, bo planowałem popełnić samobójstwo... Wysypałem naboje w samochodzie. Chciałem się jak najszybciej zastrzelić.

Podobno miał się udać do jakiegoś bliżej nieokreślonego miejsca. Zadzwonił jednak do matki, żeby się pożegnać; w trakcie rozmowy usłyszał głos swojej córki.

- Tylko dlatego się nie zabiłem.

Śledczy podgrzał atmosferę i zapytał go, czy nie uważa się za bezwzględnego mordercę, który nigdy nie przyzna się do tego, że odebrał komuś życie.

- Czy to nie ty?

Namey wystraszył się nagle.

- Nie, nie. Gdyby tak było, zastrzeliłbym ich w rowie kanalizacyjnym. Nie zabiłem nawet psa, który mnie poharatał. Nawet tego durnego psa... Dałem mu się ugryźć. Mogłem go po prostu zastrzelić, ale nie chciałem mu zrobić krzywdy. Nikomu nie robię krzywdy... bez powodu.

Policjantom przeszło przez myśl, że współczucie, które okazał Chrisowi, spowodowane było raczej obawą, że jeśli otworzy ogień, zostanie zastrzelony.

Audiss wciąż jeszcze próbował wymusić na Ricku przyznanie się do winy.

- Gdyby ktoś skrzywdził twoją córkę... nie przeszkadzałoby ci, że morderca odmawia przyznania się do winy? Nie wkurzyłbyś się? Nie poczułbyś wściekłości?

Śledczy próbował sugerować, że rodzina ofiary zasługuje na to, by zbrodniarz wyraził skruchę.

Richard jednak wciąż mówił o sprawach ogólnych.

- Ich życie legło w gruzach. Moje życie legło w gruzach. Życie wszystkich legło w gruzach. Nic tego nie zmieni.

Stuber miał pewien pomysł.

- A może dam ci kartkę i długopis, a ty napiszesz do nich list?

- Nie... Nie.

- Nie? Wiesz dlaczego? Bo martwisz się tylko o Richarda, o nikogo innego! Tak samo było w dniu, kiedy strzelałeś. Myślałeś wyłącznie o...

- Co, chcecie żebym...?

- Bądź mężczyzną!

- Napiszę do nich, ale nie zdradzę żadnych szczegółów.

- Zamierzasz kłamać?

- Nie. Napiszę, że jest mi przykro, i tak dalej, ale nie będę się spowiadał. Wiem, do czego zmierzacie.

Przesłuchiwany wciąż rozgrywał werbalną partyjkę szachów z policjantami.

Śledczy wyraził to głośno.

- Nie chcesz się przyznać do winy? Wciskałeś nam, że jesteś gotów wziąć na siebie odpowiedzialność. Myślisz tylko o sobie. Boisz się, że trafisz do więzienia. Martwisz się jedynie o swoją przyszłość, a nie o przyszłość swojej córki. A już na pewno masz gdzieś tę całą Sarę i Matta. Nie obchodziły cię ich rodziny.

Richard znów powrócił do starej śpiewki pod tytułem: „Nie było mnie tam”. Wyglądało to tak, jakby jego linią obrony przed sądem miała być chwilowa niepoczytalność.

- Jestem jednym z tych pokręconych gości, którzy mają coś z głową - mamrotał.

Rękami pokazał, że musi napić się wody.

Chris zamierzał się upewnić, czy podejrzany mówił prawdę, kiedy zgodził się napisać list do rodzin Sary i Matta. Podał mu więc kartkę i długopis, a potem wraz ze swoim partnerem poszedł po szklankę wody. Namey został sam. Przez kilka minut siedział w bezruchu, a potem przyłożył

długopis do kartki. Nie potrafił jednak napisać ani słowa. Wycedził jedynie przez zęby:

- Ta pierdolona kamera mnie obserwuje. Wiem, że wciskają mi kit, człowieku. Pierdoleni kłamcy. Kurwa, nie mogę pisać tym gównem... Jeszcze mieszają w to, kurwa, moją małą. Gdzie moja woda, człowieku? - Odwrócił się do drzwi i wrzasnął: - Ej !

Kiedy śledczy weszli do pomieszczenia, Namey powiedział:

- Nie napisałem nic, bo i tak nie zaniesiecie tego matce Sary... Widziałem to na filmach. Robicie mnie w konia.

Stuber stracił cierpliwość.

- To nie jest film! To rzeczywistość. To twoje życie.

Aby podkreślić wagę tych słów, śledczy poruszył znowu temat narzędzia zbrodni:

- Dlaczego wsadziłeś do komory pięć nabojów, skoro planowałeś popełnić samobójstwo? Co? Po co te pozostałe cztery kulki?

- A bo ja wiem?

- Powiem ci. Planowałeś morderstwo. Żeby strzelić sobie w łeb, wystarczy jeden nabój.

Namey zawahał się i zaczął jąkać. W końcu wpadł na nowe logiczne wytłumaczenie. Stwierdził, że z jednym nabojem byłaby to zabawa w rosyjską ruletkę.

- Mógłbym pociągać za spust nawet pięć razy, zanim wreszcie bym się zastrzelił. Rozumiecie, co mam na myśli? Wsadziłem więc nabój do każdej komory... paf! Wypaliłby w łeb za pierwszym razem.

Śledczy nie próbował nawet ukryć sarkazmu.

- Za to nie wypalił twój plan, bo wciąż tu jesteś i wygląda na to, że łeb masz cały.

- Wypali - nalegał zabójca. - Prędzej czy później wypali. Nie martwcie się... Chcę się zabić, ale nie mogę tego zrobić ze względu na córkę. To jedyny powód. Chcę stąd odejść. Nie podoba mi się tu. Ten świat jest pojebany... Cały świat jest pojebany! Pełno w nim zła. Nienawidzę go!

Chcę umrzeć. Chodzi wyłącznie o moją córkę. Zamierzam ją wywieźć do Meksyku... Znaleźć tam pracę czy coś.

Chris wzruszył ramionami i wytknął Rickowi, że wykorzystuje córkę jako usprawiedliwienie własnego tchórzostwa. Zarzucił mu też kłamstwo. Żądał prawdy, a Namey nie miał odwagi, by ją wyjawić.

- Nie może ci przejść przez usta, co? Narobiłeś w portki.

Śledczy powtórzył swoją opinię, że chłopak po prostu zamordował Sarę w przypływie złości.

- Nie! - odwarknął. - Mówiłem już, że czułem się jak we śnie. Nie wiedziałem, co się dzieje. A wy... wy wciskacie mi kit. Nic nie rozumiecie. Nie było was przy tym.

Stuber spojrzał na niego chłodno i kazał mu opowiedzieć szczerze o tym, co się wydarzyło tego dnia.

- Zacznij od chwili, kiedy ich zobaczyłeś. Po pierwsze, miałeś sądowy zakaz zbliżania się do Sary. W ogóle nie powinno cię tam być.

- To nieważne - odparł. - Planowałem samobójstwo, więc jakie to mogło mieć dla mnie znaczenie...? Już wam mówiłem, że straciłem nad sobą kontrolę. Nie wiedziałem, co się dzieje... Jakbym był we śnie. To nie byłem... Już wam to mówiłem: to nie byłem ja.

Znowu usprawiedliwił się zaćmieniem umysłu, ale tym razem dodał dziwne oświadczenie:

- Gdybym planował morderstwo, użyłbym wydrążonych pocisków.

Wyjaśnił, że załadował konwencjonalne naboje, by nie rozsadziły mu czaszki i aby matka mogła wyprawić pogrzeb przy otwartej trumnie. Śledczy uznali, że Namey w swoim rozumowaniu doszedł do granic absurdu.

Chris nie wytrzymał.

- Jak widać, amunicja, której użyłeś, wystarczyła, by otworzyć głowę twojej dziewczynie. Jej rodzice nie mieli okazji pożegnać jej przy otwartej trumnie, więc nie próbuj wzbudzać litości! Nie wmówisz mi, że

nie planowałeś zabójstwa. Pojechałeś tam w jednym celu i udało ci się go osiągnąć... Wróciłeś, bo kilka tygodni wcześniej nie miałeś przy sobie broni. Matt cię spłoszył, a ty uciekłeś z podkulonym ogonem. Nie mogłeś tego przełknąć. Czułeś się jak tchórz, chłopak napędził ci stracha. Dlatego wróciłeś, ale tym razem ze spluwą.

Niespodziewane oskarżenie wytrąciło Nameya z równowagi. Zaprzeczył, jakoby Matt go przepędził.

- On tylko wysiadł z samochodu.

- Tak, a ty spieprzyłeś.

- Bo myślałem, że to jej brat.

- Zachowałeś się jak cykor, i to na jej oczach. Chłopak ledwo zdążył wyjść z samochodu, a ty zwiałeś.

Stuber znalazł wreszcie słaby punkt Nameya. Był zbyt dumny, by w spokoju słuchać, jak ktoś nazywa go tchórzem.

- Dlaczego strzeliłeś najpierw do chłopaka, a nie do dziewczyny? To on stanowił zagrożenie, dlatego go zdjąłeś. Strzeliłeś do niego, bo miałeś pełno w gaciach.

Richard najwidoczniej zorientował się, że śledczy wpuszcza go w maliny, bo zamilkł i nie podjął dyskusji. Chris zadał mu jednak kolejny cios.

- Chcesz znać moje zdanie? Myślę, że poczułeś się zajebiście, kiedy strzeliłeś do chłopaka, a potem do dziewczyny. Dlatego się nie zabiłeś. Spodobało ci się.

Próba zabicia pasażera nie miała większego sensu, gdyby Rick nie wiedział, że to Matt Corbett.

- A jeśli to był sąsiad, którego podrzuciła albo kolega z klasy? A może komuś po prostu wysiadł samochód, więc go podwiozła? Wyskoczyłeś z wozu jak debil i wpakowałeś mu dwie jebane kulki w łeb! Facet nic ci nie zrobił, a ty mi teraz pierdolisz, że nic nie pamiętasz? Jesteś jebanym tchórzem! Boisz się nawet do tego przyznać! To wszystko. Proste. Musisz w końcu powiedzieć, że masz pietra. Wiem, że tak jest... Nie masz jaj, żeby przyznać się do morderstwa.

Nawet jeśli Namey zamierzał wyznać prawdę, zdołał się pozbierać. Jedyną jego odpowiedzią było:

- Jesteś złym człowiekiem.

- Jasne. Wszyscy są źli, poza tobą... Dobre kobiety są dla ciebie wcieleniem zła. Ja też. Wszyscy są źli poza Rickiem.

- Tego nie powiedziałem.

- To, co zrobiłeś, było złe. Okrutne. Nieludzkie. A gdyby ktoś zastrzelił twoją córkę?... Fajnie jest bawić się w Boga i decydować o ludzkim życiu?

Odpowiedź Richarda zbulwersowała śledczego. Z kamienną twarzą wymamrotał:

- Sarah jest morderczynią. Dokonała aborcji. Zabiła dziecko.

Stuber zagryzł wargi.

- Ciągle zrzucasz winę na innych... Kogo jeszcze obwinisz? Myślałem, że ją kochałeś.

- Wciąż ją kocham.

- Zabiłeś ją. Zamordowałeś. I wciąż twierdzisz, że ją kochałeś? Zabiłeś ją, prawda?

- Nie.

- Nie? Ktoś inny to zrobił?

- Może diabeł.

Chris nie zamierzał nawet odpowiadać na idiotyczny komentarz. Zadał jeszcze kilka pytań, aż wreszcie Namey niechętnie przyznał:

- Nienawidzę się za to, co zrobiłem...

- Wątpię. Nienawidzisz się za to, że dałeś się złapać.

Ku zaskoczeniu policjantów Richard kiwnął głową.

- Jasne, że tak. Jasne, że jestem wściekły z tego powodu.

Po kilku minutach Stuber powtórzył tezę, że Richard udał się na poszukiwania Sary, aby ją zabić. Podejrzany zaprzeczył.

- Czyli wszystko - powiedział śledczy - jest winą przypadku.

- Przypadkiem nakryłem ich razem.

- Zupełnie przypadkowo miałeś przy sobie broń? Zupełnie przypadkowo znalazłeś się w miejscu, w którym nie powinieneś przebywać ze względu na sądowy zakaz? Zupełnie przypadkowo wyszedłeś z pojazdu, trzymając w ręku broń? Przypadkiem podszedłeś do okna i bez ostrzeżenia zacząłeś strzelać do obcego człowieka, a potem obszedłeś samochód i przystawiłeś lufę do głowy swojej dziewczyny, po czym pociągnąłeś za spust? To nie przypadek! Nikt cię do tego nie zmusił. To było twoje ciało i twój mózg. Ty to zrobiłeś. Kropka. Możesz pieprzyć głupoty o diable, który kazał ci ich zabić. Możesz sobie mówić, że wszyscy ludzie, że cały świat jest zły... „I tak sobie na to zasłużyli. Pierdolić ich, bo skrzywdziła mnie dziewczyna”.

Namey znów uparcie twierdził, że stracił rozum.

- Już wam mówiłem: nie wiedziałem, co robię. Nie myślałem. Nie byłem sobą.

Litania zaprzeczeń i uników dobiegła końca po prawie dwóch godzinach spędzonych w ciasnym pokoju przesłuchań.

DOWÓD ODWAGI

Wkrótce po tym jak ciężko ranny Matt Corbett został przewieziony do Zachodniego Centrum Medycznego późnym wieczorem 16 kwietnia, wyglądało na to, że nigdy więcej nie ujrzy słońca. Krew tryskała mu z licznych ran. Jego życie wisiało na włosku cienkim jak pajęcza nić. Pocisk utknął w jego rdzeniu kręgowym, powodując paraliż dolnej części ciała oraz rąk.

Lekarze przygotowywali jego rodziców na najgorsze. Nikt nie wierzył w to, że uda mu się przeżyć. Został przecież poszatkowany pociskami kaliber 9 milimetrów wystrzelonymi z niewielkiej odległości. Jego stan był tak poważny, że lekarze nie mogli nawet policzyć dokładnie, ile kul tkwiło w jego ciele i kościach.

Osiem godzin trwała walka o życie Matta. Jego stan się ustabilizował. Jill, Kelly i Tom siedzieli albo chodzili po poczekalni przez całą noc. W końcu tuż przed świtem chłopaka przewieziono na Oddział Intensywnej Terapii i rodzina mogła go zobaczyć.

Tom Corbett mówił później: „Mogłem jedynie dziękować Bogu za to, że żyje”. Najtrudniejszy moment nadszedł, kiedy w swoich pierwszych słowach chłopak zapytał, co się stało z jego dziewczyną. Jill i Tom skłamali, mówiąc, że nie wiedzą nic o jej losie. Dopiero następnego dnia wyjawili, że Sarah zginęła.

Matt jednak nie odnotował tego faktu. Kiedy ojciec mu o tym powiedział, nie chciał przyjąć tego do wiadomości. „Nie uwierzyłem im. Nie mieściło mi się to w głowie”. Na pytanie, czy było to spowodowane bólem, czy silną dawką leków, odparł: „Nie. Nie miałem problemów ze

słuchem. Po prostu nie mogłem w to uwierzyć. Próbowałem wstać z łóżka i przekonać się na własne oczy. Myślałem, że leży w sali obok, i chciałem ją zobaczyć.

Nie wiedziałem, że jestem sparaliżowany. Wtedy jeszcze wydawało mi się, że mogę chodzić. Zachciało mi się pić, poprosiłem o szklankę wody. Ojciec powiedział: »Przyniosę ci«. Ja mu na to, że nie musi, sam to zrobię. Wtedy do mnie dotarło, że nie mogę się ruszyć. Zrozumiałem, że Sarah nie żyje”.

Często uważa się, że paraliż oznacza odrętwienie całego ciała, kończyny są bezużyteczne, a przynajmniej niewrażliwe na bodźce. W przypadku Matta było wręcz przeciwnie. Ból odzywał się ze wszystkich nerwów, parząc każdy mięsień. „Jakby w moim ciele tkwiło milion igieł” - wspominał po latach. „Miałem wrażenie, że ręce płoną mi żywym ogniem. Nie wiem, co się działo. Wszystkie nerwy były podrażnione. Przeraźliwy ból”.

Matka Matta twierdziła, że darł się wniebogłosy przy najmniejszym dotknięciu. Fakt, że nie mógł się ruszyć ani nawet przekręcić na bok, przelał czarę goryczy. Głos Jill łamał się, kiedy o tym wspominała: „Nigdy tego nie zapomnę. Mówiłam: »Cześć, jak leci« i czasem przez nieuwagę podawałam mu rękę. Krzyczał wtedy: »Nie dotykaj mnie! Nie dotykaj mnie!«”.

Lekarze przepisali mu spore dawki morfiny, aby złagodzić ból. Następnego dnia Matt odmówił jednak przyjmowania leków. Później tłumaczył: „Chciałem mieć świadomość, przez co przechodzę. Lubię wiedzieć, co się dzieje ze mną i wokół mnie”. Wolał stawić czoła rzeczywistości, zamiast odpływać do nierealnego świata, w którym jego umysł był równie odrętwiały jak jego ciało. „Lubię mieć kontrolę nad tym, co mówię i co robię”.

Kelly dobrze go rozumiała. „Wygadywał śmieszne rzeczy. Twierdził, że łóżko jest na suficie i tego typu bzdury”.

Specjaliści nalegali, by zgodził się na Neurontin, który łagodzi nerwobóle. W tym przypadku mogły one trwać nawet latami. Takie symptomy

najczęściej występują przy półpaścu, ale towarzyszą też uszkodzeniom rdzenia kręgowego. Leki pozwalały pacjentom funkcjonować w miarę normalnie.

W dwa dni po tym jak trafił na oddział, lekarze przeprowadzili skomplikowaną operację, by naprawić i oczyścić z fragmentów naboju jego roztrzaskany oczodół, a także odbudować jamę nosową.

Wachlarz negatywnych emocji, z którymi musiał się zmagać pacjent, pogorszył tylko jego stan. Z początku myśl o śmierci Sary i perspektywie spędzenia reszty życia w łóżku wydawała się nie do zniesienia. „Chciałem umrzeć. Nieustannie myślałem o samobójstwie. Wszystko widziałem w czarnych barwach, na niczym mi już nie zależało. Rodzina i przyjaciele zawsze przy mnie byli, ale wtedy mało mnie to obchodziło. Sytuacja mnie przerosła, zamierzałem to zakończyć. Są takie chwile, kiedy człowiekowi wydaje się, że lepiej by było, gdyby się zabił. Życie bez ludzi, których się kocha, jest naprawdę trudne”.

Jego depresja trwała dobrych kilka tygodni, a jej głównym powodem była śmierć najukochańszej Sary. Matt nie wyobrażał sobie życia bez niej. Uważał za niesprawiedliwe to, że przeżył. „Była moim aniołem”. Poczucie winy rozdarło jego duszę, jakby ktoś podziurawił ją kulami. „Czułem się odpowiedzialny za jej śmierć, przecież jej matka myślała, że Sarah jest ze mną bezpieczna. Ja też tak sądziłem. Sporo czasu zajęło mi uświadomienie sobie, że nie mogłem nic zrobić, choć próbowałem. Do dziś mam z tym problem”.

Jednak z pomocą rodziny promyk nadziei zaczął stopniowo przenikać do ciemności, w której pogrążył się Matthew. Kiedy przeniesiono go z Zachodniego Centrum Medycznego do szpitala w Long Beach, Jill Corbett odzyskała wiarę w przyszłość swojego syna. „Tam się urodził i mało nie umarł w pierwszych dniach życia. Kiedy go tam przewieźli na rehabilitację, czułam, jakbyśmy wrócili do domu. Wiedziałam, że wszystko będzie dobrze. Po prostu wiedziałam”.

Wrodzona odwaga Matta wzięła górę nad rozpaczą i wróciła mu pewność siebie. Terapeuci coraz częściej wyciągali go z łóżka i sadzali

na wózku inwalidzkim, co miało zbawienny wpływ na jego psychikę. Prawdziwy przełom nastąpił, gdy poruszył palcami. Od tego momentu rozpoczął walkę o to, by ruszyć dłońmi, a potem ramionami. Rodzice byli zachwyceni, kiedy Mart napisał własnoręcznie liścik, w którym podziękował im za miłość i wsparcie.

Również jego myśli o Sarze przeszły metamorfozę: od rozpaczy i poczucia winy do wspomnień wspólnie spędzonych chwil. Na szyi nosił wisiorek w kształcie aniołka, który miał mu o niej przypominać każdego dnia.

Perspektywa dalszego życia wydawała się nie do zniesienia, ale wewnętrzna siła sprawiła, że Matt zaczął dostrzegać w całej tej sytuacji drobne pozytywy. Dzięki operacjom plastycznym udało się zrekonstruować oczodół, w którym umieszczono sztuczne oko. Kolejnym wyzwaniem było radzenie sobie z nieustającym bólem. Chłopak zwalczył go siłą woli, przyjmując minimalne dawki leków. Nie pozwolił także, by cierpienie spowolniło jego postępy w rehabilitacji. To, co jeszcze niedawno zdawało się niemożliwe, teraz znalazło się w zasięgu ręki. Matt myślał nawet o powrocie do pracy w firmie produkującej systemy wentylacyjne. Wierzył, że pomimo swojej niepełnosprawności mógłby być wartościowym pracownikiem.

♦ ♦ ♦

Kiedy na początku 2004 roku Dennis Conway otrzymał zadanie poprowadzenia oskarżenia przeciwko Richardowi Nameyowi, spędził sporo czasu z rodziną Corbettów. Przystojny prawnik, który rozumiał problemy nastolatków, zrobił na Jill niemałe wrażenie.

Wtedy nie znała jeszcze osobistych przejść Conwaya, zastanawiała się więc, skąd u niego tak wnikliwa znajomość kłopotów i rozterek młodych ludzi. Mart sądził, że to z tego powodu, iż Dennis sam był ojcem młodego chłopaka. „Na każdą ze swoich spraw patrzy przez pryzmat własnych doświadczeń. Dlatego tak świetnie sobie z nimi radzi”.

Rozmowy z Dennisem skłoniły sparaliżowanego mężczyznę do podjęcia niezwykle odważnej decyzji. Kiedy dowiedział się, że naboje, które chirurgicznie usunięto z jego kończyn, zachowały się w tak złym stanie, że dla biegłych były zupełnie bezużyteczne, postanowił poddać się kolejnej operacji, aby usunąć odłamek tkwiący w jego ciele. Miał nadzieję, że w ten sposób specjaliści otrzymają materiał porównawczy do testów balistycznych, które mogłyby przypieczętować los Richarda Nameya.

Conway z podziwem wspominał ten niezwykły akt odwagi: „Matt poprosił chirurga, żeby wyjął pocisk z jego pleców i przekazał go mnie jako dowód rzeczowy. Kula przebiła łopatkę, a potem utkwiła w rdzeniu kręgowym. Chłopak żył z nim od około roku”.

W czasie operacji lekarze wyjęli też odłamek znajdujący się w prawej ręce Matta, tuż pod barkiem. Oba fragmenty przekazano Conwayowi.

Początek procesu wyznaczono na wrzesień 2004 roku.

ZDRADA

Dennis Conway był szanowanym prokuratorem hrabstwa Orange. Jego umiejętności doceniali zarówno koledzy z pracy, jak i przełożeni. Ufano mu na tyle, że pozwolono prowadzić oskarżenie w kilku głośnych procesach.

Kiedy przydzielono mu sprawę Richarda Nameya, sądził, że strategia obrońców oprze się o założenie, jakoby zabójca w chwili morderstwa był non compos mentis ¹. Oznaczało to, że swego czynu dokonał w zamroczeniu, a nie z premedytacją. „Wielu morderców zasłania się niepoczytalnością. Myślałem, że Namey również przyjmie tę taktykę. Kiedy fakty wskazują twoją winę, musisz znaleźć takiego świadka, który poprze twoją linię obrony”.

¹ non compos mentis (łac.) - niespełna rozumu.

Conway sądził, że adwokaci przedstawią ławnikom dowody na to, że oskarżony miał poważne problemy emocjonalne, wynikające z trudnego dzieciństwa, albo że był ofiarą przemocy psychicznej. „Zastanawiałem się, czy nie będą próbować oczernić Sary. Dziewczyna nie wiedziała, że siedziała na beczce prochu. Obawiałem się też, że będą forsować niepoczytalność wywołaną nadużywaniem narkotyków”.

Przygotowując się do procesu, Dennis miał nadzieję, że Namey zostanie powołany na świadka. „Zeznania oskarżonego często wyjaśniają sytuację. Tak jak w trakcie przesłuchania. Wtedy ja też mogę sobie poużywać”.

Conway był idealnym materiałem na śledczego. W listopadzie 2002 roku prowadził sprawę, która przyciągnęła uwagę ogólnokrajowych mediów, pisarzy i producentów telewizyjnych. Śledztwo dotyczące tajemniczych morderstw, o które oskarżono Adrianę Vasco, na rok utknęło w martwym punkcie. W chłodny listopadowy wieczór 1999 roku w jej samochodzie znaleziono podziurawione kulami ciała pięćdziesięciosiedmioletniego anestezjologa, Kennetha Stahla, i jego żony, doktor Carolyn Oppy-Stahl. Stary dodge stratus stał samotnie z włączonym silnikiem, oświetlał krętą górską drogę zwaną Autostradą Ortegi, która wiła się po stromych zboczach wzgórz stanowiących granicę hrabstw Orange i Riverside. Miejsce to okryte jest złą sławą - notorycznie zdarzają się tu śmiertelne wypadki samochodowe, ale co gorsza, mordercy często porzucają tu ciała swoich ofiar.

Zwłoki małżeństwa lekarzy znaleziono dzień po czterdziestych czwartych urodzinach Carolyn.

Śledczy byli zdumieni. Ciała zostały podziurawione jak sita, a nigdzie nie znaleziono broni. Wykluczono więc możliwość morderstwa/samobójstwa. Raczej nie doszło też do kłótni między nimi a innym kierowcą. Wyeliminowano również wątek rabunkowy, ponieważ portfele obu ofiar były nietknięte, a Carolyn miała na sobie biżuterię. Mimo że ta niebezpieczna droga jest dość ruchliwa, nie udało się znaleźć żadnego świadka.

Rozmowy z rodzinami zmarłych i ich kolegami z pracy nie przyniosły rezultatu. Śledczy nie natrafili na żaden trop. Dowiedzieli się tylko, że Kenneth Stahl planował zaskoczyć żonę i zabrać ją na urodziny do restauracji w okolicach słynnej Misji San Juan Capistrano, położonej nieopodal skrzyżowania Autostrady Ortegi i międzystanowej numer 5. Jednak nie było wiadomo, dlaczego po kolacji lekarz wraz z żoną przejechali dwadzieścia pięć kilometrów górską drogą, skoro ich dom w Huntington Beach znajdował się niewiele ponad trzydzieści kilometrów w przeciwnym kierunku. Sekcja zwłok wykazała, że ofiary spożyły posiłek

na półtorej godziny przed śmiercią. Ktokolwiek pociągnął za spust, strzelał przez opuszczoną szybę drzwi od strony kierowcy. Pomimo usilnych poszukiwań w pobliżu samochodu nie znaleziono łusek ani żadnych innych dowodów zbrodni. Mogło to oznaczać, że strzelano z rewolweru bez wyrzutnika łusek.

Czy któryś z pacjentów Kennetha albo Carolyn szukał zemsty za realną bądź wyimaginowaną krzywdę? Szczegółowe śledztwo nie potwierdzało tej hipotezy, tym bardziej że żadne z nich nie miało ani jednej sprawy sądowej o błąd w sztuce. Oboje lekarze byli szanowanymi osobami w swojej branży. Podczas pogrzebu Kennetha wspominano jako milczącego, introwertycznego człowieka, który uwielbiał spać pod namiotem, chodzić po górach, jeździć rowerem i szusować na nartach. Zawał i wszczepienie bajpasów położyły kres jego fizycznej aktywności. Z kolei rodzina Carolyn i jej przyjaciele opisywali ją jako uroczą, niezwykle przyjazną kobietę, która utrzymywała dom w nienagannym porządku. Z wielką troskliwością pomagała Kennethowi wrócić do zdrowia.

Po jedenastu miesiącach wciąż poszukiwano tropu, który pozwoliłby rozwiązać zagadkę podwójnego morderstwa. Zanim jednak akta sprawy trafiły do archiwum, dwójka nowych śledczych postanowiła przyjrzeć im się z bliska. Ich odkrycia doprowadziły do rozwikłania tajemnicy.

Stopniowo zaczęła wychodzić na światło dzienne mroczna strona osobowości Kennetha Stahla. Kiedy okazało się, że tuż przed morderstwem z jego konta oszczędnościowego zniknęło trzydzieści tysięcy dolarów, śledczy uznali, że mają pewien punkt zaczepienia.

Przeprowadzili szczegółowe rozmowy z wieloma osobami, dzięki którym na jaw wyszła pewna obrzydliwa historia. Stahl był rozwodnikiem. Carolyn poślubił w Las Vegas w 1988 roku w sylwestrową noc. Chociaż ich rodzice uważali to bezdzietne małżeństwo za bliskie ideału, Kenneth wielokrotnie bił swoją żonę. Pewnego dnia, sześć lat po ślubie, Carolyn wróciła do domu i zastała męża w objęciach innej kobiety.

Wydawało się, że terapia małżeńska przyniosła skutki, ale Stahl wciąż zdradzał swoją żonę. Przez dziewięć lat utrzymywał stosunki seksualne ze swoją asystentką - Adriana Vasco.

Trzydziestoletnia kobieta, która - jak twierdzi - kochała Kena nad życie, dzieliła z nim jedną cechę: żadne z nich nie potrafiło dochować wierności. Jako dwukrotnie rozwiedziona matka dwójki dzieci spotykała się z kilkoma mężczyznami jednocześnie. Przez Stahla poznała byłego pacjenta zakładu psychiatrycznego. Zaczęła się z nim spotykać, a potem z nim zamieszkała. Niektórzy zdradzili, że doktor Stahl dołączał czasami do ich seksualnych igraszek.

Nie była to jedyna tajemnica, którą Kenneth dzielił z tym mężczyzną. Podczas libacji wyjawił mu, że nie jest szczęśliwy w małżeństwie, ale nie ma zamiaru przechodzić przez cały proces rozwodowy, a potem do końca życia płacić alimentów. Zapytał go więc, czy zna kogoś, kto mógłby pozbyć się Carolyn raz na zawsze.

Z pomocą mężczyzny Stahl skontaktował się z pewnym gangsterem, by przedyskutować szczegóły, ale ostatecznie nic z tego nie wyszło.

Kilka razy rozmawiał też z Vasco o swojej fantazji na temat zamordowania Carolyn.

Na kilka miesięcy przed strzelaniną kobieta poznała osiedlowego konserwatora, z którym zaczęła się spotykać. Trzydziestojednoletni Dennis Earl Godley - z tatuażami na całym ciele, bródką i czarnymi włosami z przedziałkiem pośrodku - często wchodził w konflikt z prawem. Zdawał się zaspokajać wszystkie potrzeby Adriany. Opowiedziała mu o planach Kennetha Stahla, sugerując, że doktor jest w stanie sporo zapłacić za wykonanie zadania.

- Kobieto - odpowiedział ponoć - potrzebuję forsy. Zadzwoń do niego. Chcę się z nim spotkać.

Kilka dni później Ken i Carolyn zostali dosłownie rozstrzelani, a Godley opuścił Kalifornię i zamieszkał w rodzinnej Karolinie Północnej.

Pojawiało się coraz więcej poszlak, które wskazywały na to, że Adriana Vasco maczała palce w tym brutalnym morderstwie. W październiku 2000 roku postanowiono ją aresztować, ale dowody okazały się niewystarczające. Wsadzono ją więc za kratki na czterdzieści cztery dni za niezapłacone mandaty. Podczas przesłuchań w sprawie zabójstwa Stahlów konsekwentnie odmawiała składania zeznań. Unikając stereotypowych, ciągnących się w nieskończoność rozmów znanych ze starych filmów, śledczy podlizywali się Vasco na wszelkie sposoby: prawili komplementy, oferowali napoje orzeźwiające, a nawet przynosili jej ulubione płyty. Sugerowano kobiecie, że jej rodzina może być w niebezpieczeństwie. „Nie jesteś jedyną podejrzaną w tej sprawie” - mówili.

Czy to ze strachu, czy też z powodu wyrzutów sumienia Vasco zaczęła sypać. Jej dwunastogodzinne zeznania nagrano na taśmie.

Wreszcie udało się wyjaśnić tajemnicę sprzed roku. Dwudziestego listopada 1999 roku ona i Godley - ubrani w czarne płaszcze - wyszli z mieszkania i wsiedli do samochodu. Adriana skierowała się w stronę zdradzieckiej, krętej Autostrady Ortegi, gdzie natknęła się na Kennetha i Carolyn siedzących w dodge'u.

To, co stało się później, jest kwestią dyskusyjną. Według Vasco Godley wysiadł z pojazdu, podszedł do swoich ofiar i otworzył ogień. Miał zastrzelić tylko Carolyn, ale najwidoczniej stwierdził, że nie chce zostawiać przy życiu żadnych świadków. Możliwe też, że postanowił zabić Kennetha z zazdrości.

Kiedy było po wszystkim, Godley uciekł do Karoliny Północnej. Zanim to zrobił, zostawił synowi sąsiadów łuskę po naboju.

- Trzymaj. Na pamiątkę.

Po tych rewelacjach śledczy rozpoczęli poszukiwania sprawcy. Znaleziono go w Suffolk w stanie Wirginia. Siedział w areszcie, czekając na proces w innej sprawie. Kiedy zakończono formalności związane z ekstradycją, Godley został przewieziony do Kalifornii.

Pod koniec marca 2001 roku przed Sądem Najwyższym Hrabstwa

Orange odbył się wstępny proces, podczas którego miała zapaść decyzja, czy dowody, które przedstawiła prokuratura, są wystarczające, by oskarżyć Adrianę Vasco o morderstwo. Sędzia Everett Dickey uważnie słuchał słów obrońcy z urzędu, który twierdził, że jego klientka podczas przesłuchań kilkukrotnie prosiła o obecność adwokata. Sędzia doszedł do wniosku, że jej prawa zostały naruszone.

W tej sytuacji dwunastogodzinne zeznania oskarżonej nie mogły zostać przedstawione ławnikom podczas właściwego procesu, a to znacznie zmniejszało szanse na wyrok skazujący.

Na szczęście Adriana opowiedziała o swoim udziale w morderstwie jeszcze komuś. Nie wiadomo, co nią powodowało, ale udzieliła obszernego wywiadu jednej z gazet. Prokuratorowi okręgowemu udało się nakłonić opornego dziennikarza, aby zeznawał w sądzie na temat artykułu, który napisał. W ten sposób ławnicy usłyszeli obciążające zeznania samej oskarżonej.

Dennis Conway otrzymał jej sprawę zaledwie sześć tygodni przed procesem.

Wspominając swoje przygotowania, mówił: „Przypomniałem sobie matkę Donniego, jej nieuleczalny alkoholizm i to, jak pewnego dnia zapragnąłem wypchnąć ją z samochodu. Czasami nasz wewnętrzny strażnik popuszcza nam cugli. Czy to w wyniku silnych emocji, zażywania narkotyków, czy innych czynników, a może wszystkiego naraz. Tracisz kontrolę, a ktoś inny życie. Niekiedy takie morderstwo jest planowane. Z drugiej strony zdarzają się też socjopaci, którzy zabijają z zimną krwią. Spokojnie można uznać, że prawie każdy jest zdolny popełnić zbrodnię”.

„W tej sytuacji - tłumaczył - mamy do czynienia z nienawistnym tchórzem, doktorkiem, który sprzymierzył się z chciwą manipulantką i socjopatą. Biedna Carolyn nie zdawała sobie sprawy z tego, że za jej plecami trzy osoby knują, aby pozbawić ją życia. Ktoś zadecydował już o jej śmierci. Gnojek bał się zażądać rozwodu? Potrzebował Vasco, żeby

pozbyć się żony? Jakby zderzyły się trzy meteory. Tak jak Dusiciel z Hillside, który zawarł pakt z kuzynem ². Jak Charles Ng i Leonard Lake ³”.

² Kenneth Bianchi i Angelo Buono Junior zostali skazani na dożywocie za porwania, gwałt, tortury i morderstwa, których ofiarami padły kobiety w wieku od 12 do 28 lat pod koniec lat siedemdziesiątych. Angelo Buono zmarł w 2002 roku na zawał serca w więzieniu stanowym Calipatria.

³ Podejrzewano ich o zabicie 25 osób na ranczu Lake'a w hrabstwie Calaveras w Kalifornii. Ngowi udowodniono zabójstwo 11 osób; obecnie oczekuje w celi śmierci na wykonanie wyroku. Jego wspólnik popełnił samobójstwo, połykając cyjanek, gdy aresztowano go za nielegalne posiadanie tłumika.

Dennis zastanawiał się, w jaki sposób mogło dojść do tej zbrodni: „Jak można w rozmowie z kimś powiedzieć, że planuje się morderstwo? Że zamierza się zadać komuś cierpienie i pozbawić go życia? »Ojej, kochanie, chętnie ci pomogę«. Ciągnie swój do swego. Tak jak w Milczeniu owiec śledcza idzie do Hannibala Lectera, który doskonale zna psychikę seryjnych morderców. Co to jest? Mają jakiś tajny uścisk dłoni, czy co?”.

W trakcie procesu Vasco próbowała usprawiedliwiać się syndromem skrzywdzonej kobiety, czym tylko rozjuszyła Conwaya. „W sprawach dotyczących morderstw możliwości są dwie: albo »zrobiłem to«, albo »zrobiłem to w obawie o własne życie«”. W tym drugim przypadku wymagane jest zeznanie psychologa lub psychiatry. Zdaniem Dennisa jednak wielu z nich to zwykłe „dziwki”.

To dla Conwaya drażliwy temat. Irlandzki uśmieszek zniknął z jego twarzy i uniósł się gniewem: „Jest taki mit, że prokurator ma zawsze przewagę. Wiele hrabstw ułatwia więc obrońcom z urzędu szastanie publicznymi pieniędzmi. Milion dziwek ustawia się wtedy w kolejce. Ten cały przemysł ekspertyz sądowych i pseudonaukowe srutututu umożliwiają im całkiem wygodne życie. Próbują przekonać dwanaście osób, którym nigdy więcej nie będą musieli spojrzeć w oczy, żeby nie byli zbyt surowi w swoich osądach. Niektórzy dają się zwieść ich łagodności, inni są zdezorientowani ich wyjaśnieniami. Te »specjalistyczne« teorie i hipotezy w sądzie często stają się mocnymi argumentami. Syndrom

skrzywdzonej kobiety jest jedną z nich. Bitą i prześladowaną przez lata ofiarę traktuje się ulgowo. I to jest sprawiedliwe. Niestety, obrońcy bardzo często nadużywają tego terminu, jak choćby w przypadku Adriany. Tłumaczyła się, że wzięła udział w morderstwie, bo została do tego zmuszona. Musiała zeznawać, by przedstawić swój »syndrom« ławie przysięgłych. Nazywam to dowodami typu »ojej«, czyli »spotkało mnie w życiu tyle nieszczęść«. Chodziło wyłącznie o to, żeby jakoś usprawiedliwić straszną zbrodnię, której się dopuściła. Sama musiała opowiedzieć o swoich nieszczęściach, nie dało się wcisnąć ławnikom żadnego »specjalisty«”.

Jej zeznania sprowadzały się do tego, że w dzieciństwie była molestowana, gwałcona i bita. Później Dennis Godley zafundował jej to samo. Grożąc śmiercią jej i jej dzieciom, zmusił ją, by pomogła mu w brutalnym morderstwie Carolyn i jej męża.

- Nie sądziłam, że ich zabije. Nie wierzyłam, że to zrobi.

Dokładnie trzy lata po zabójstwie pary lekarzy Dennis Conway miał okazję zadać kilka pytań Adrianie Vasco. Dał jej jasno do zrozumienia, że podejrzewa, iż to ona podsunęła pomysł zabicia Carolyn Oppy-Stahl swojemu chłopakowi, sugerując, że Kenneth jest gotów za to zapłacić.

- Jedynym łącznikiem między Dennisem Godleyem i panem Stahlem była pani. Nie wygląda to za ciekawie, co?

Musiała przyznać mu rację. Rzeczywiście, nie miała się z czego cieszyć.

Ławnicy nie przyjęli jej wymówek i uznali ją winną dwóch zabójstw: pierwszego stopnia (Carolyn Oppy-Stahl) i drugiego stopnia (Kennetha Stahla). Sędzia Francisco Briseno skazał Vasco na dożywotnie więzienie bez możliwości wcześniejszego zwolnienia.

Kiedy Dennis Godley trafił wreszcie do Kalifornii, postanowił darować sobie proces i przyznał się do podwójnego zabójstwa. W jego wersji krwawych wydarzeń na Autostradzie Ortegi to Adriana zastrzeliła Carolyn. W zamieszaniu, do którego potem doszło, otworzył ogień i

przypadkowo odebrał Kennethowi życie. On także otrzymał dożywocie bez możliwości ubiegania się o przedterminowe zwolnienie.

W czerwcu 2005 roku sąd odwoławczy wydał potwierdzenie wyroku w sprawie Vasco, które zostało opublikowane w dziennikach prawnych. Dla prokuratora to prawdziwy zaszczyt, więc Conway do dziś jest z tego dumny.

Teraz Dennisa czekało kolejne zadanie - miał poprowadzić oskarżenie przeciwko Richardowi Josephowi Nameyowi, który stanie przed sądem pod zarzutem zabójstwa pierwszego stopnia. Kiedy prokurator przyglądał się zebranym materiałom, ze zdumieniem zaczął odkrywać podobieństwa między tą sprawą a zbrodnią Vasco i Godleya:

• Mężczyzna i kobieta znalezieni w samochodzie z otwartymi drzwiami od strony kierowcy.

• Kenneth Stahl trafiony w tył głowy - kula wyszła przez lewe oko.

• Przynajmniej jeden pocisk przebił ciało Kennetha albo otarł się o niego i trafił w Carolyn.

• W obu przypadkach użyto rewolweru, dlatego na miejscu zbrodni nie znaleziono ani jednej łuski.

• W obu przypadkach pierwszy trafiony został mężczyzna.

• W procesie Vasco przewodniczący ławy przysięgłych pochodził z Placenta.

• Zarówno Godley, jak i Namey byli narkomanami, którzy dopuszczali się w przeszłości przemocy wobec kobiet.

Dowody w sprawie Vasco opierały się na poszlakach i istniała realna groźba, że ominie ją surowa kara. Szanse Nameya na uniknięcie wyroku za morderstwo pierwszego stopnia były jeszcze większe.

ANATOMIA PROCESU

Przygotowując się do procesu, prokurator stąpa po cienkim lodzie. Jego zadanie polega nie tylko na tym, aby przeciągnąć na swoją stronę ławników, musi też dopilnować, by sprawiedliwości stało się zadość. Każdy ruch, każde słowo oskarżyciela może stać się pretekstem do złożenia apelacji na poziomie lokalnym i federalnym. Czasami sprawa kończy się w Sądzie Najwyższym Stanów Zjednoczonych. Jeżeli prokurator popełni błąd i ławnicy uznają, że oskarżony nie jest winien zarzucanych mu czynów, wówczas zgodnie z konstytucją człowiek ten nie może być drugi raz sądzony za to samo przestępstwo, nawet jeśli później przyzna się do winy.

„W trakcie trwania procesu - mówił Dennis - czasami pocę się przez całą noc. Biję się z myślami. Ale to uzależnia, nie mogę znieść chwil, kiedy nie ma nic do roboty. Jeśli nie biorę udziału w procesie, muszę się czymś zająć. Czuję się jak narkoman. Tak było od samego początku. To wspaniała zabawa! Ta praca idealnie pasuje do mojego charakteru, uwielbiam ją. Prawdziwy ze mnie szczęściarz. Rozmowa z ludźmi, intelektualne potyczki, materiały dowodowe i ta nieustanna adrenalina podczas improwizacji. Nie wspominając już o poczuciu, że jest się zdanym wyłącznie na własne siły. Samotność. Tylko ja i sprawa. Niektórzy ludzie są przerażeni, kiedy muszą stanąć przed dwunastoma ławnikami i do nich przemawiać. Na dodatek jeszcze ci sędziowie, którzy potrafią się na ciebie wydrzeć. Na mnie niejeden już nakrzyczał. Myślałem wtedy: »Nie boję się ciebie. Mam grubą skórę. Tyle w życiu przeżyłem, że twój

krzyk nie jest w stanie mnie wystraszyć«. W takich sytuacjach przypominam sobie, że moi klienci - moi współobywatele - poniosą porażkę, jeżeli puszczą mi nerwy. Ktoś powiedział mi pierwszego dnia, że ta robota to przede wszystkim sprawdzian powściągliwości. Powinienem był go posłuchać”.

Conway szybko się nauczył, jak ważne jest w sądzie trzymanie nerwów na wodzy. Zdał sobie sprawę, że obrońcy wiedzą o jego buntowniczej przeszłości i niekonwencjonalnym stylu życia, jaki niegdyś prowadził. Doświadczony mecenas wykorzystał to i dał Dennisowi wycisk. „Kiedy zaczynałem karierę prawnika, adwokaci podczas przerw umyślnie starali się mnie rozjuszyć. Pewnego razu stary prawnik z Los Angeles dopiął swego. Ławnicy nie mogli wydać werdyktu. Powiedziałem mu: »Wygrałeś. Puściły mi nerwy, ale doprowadzę do ponownego procesu«. Sędziowie chętnie karzą prokuratorów za złe zachowanie. Obiecałem sobie, że następnym razem nie dam się wyprowadzić z równowagi”.

Dzięki ogromnemu doświadczeniu w kontaktach z osobami o różnym statusie społecznym - od biedaków do bogaczy - Dennis rozumiał ludzkie zachowania. W przeciwieństwie do większości prawników znał swoje mocne i słabe strony. „Coś ci powiem, mam w sobie pokorę. Zdaję sobie sprawę ze swoich słabości i staram się nad nimi pracować. Nie ma nic gorszego od fałszywej skromności. Ktoś z rozdętym ego, kto nie umie przyznać, że popełnił błąd, od razu straci wiarygodność w oczach ławników. Oni potrafią też wyczuć, jeśli nie wierzysz we własną linię oskarżenia”.

Prawnicy muszą mieć w sobie również coś z aktora, ale Conway nie znosi teatralnej przesady. Niektórzy wręcz ciskają gromy podczas swoich wypowiedzi, ubarwiając je dodatkowo żywą gestykulacją. Zdał sobie sprawę, że podczas długich procesów ławnicy poznają bliżej adwokatów i prokuratorów. Potrafią więc rozpoznać tych, „którzy są nieszczerzy albo próbują się podlizać”. „Kiedy proces jest krótki, może im to ujść płazem, ale jeśli trwa kilka tygodni, przysięgli wiedzą o tobie wszystko.

Mam sporą przewagę... Umiem nawiązać kontakt ze zwykłymi ludźmi, bo jestem jednym z nich. Pracowałem w restauracji, sprzątałem baseny, stawiałem domy, spałem w samochodzie i przez lata żyłem z dnia na dzień. Otrzymałem lekcje, jakich nie daje żadna szkoła. Nie można nauczyć się wzrostu, grając w koszykówkę. Albo się go ma, albo nie”. Ciągłe zmagania z przeciwnościami losu nauczyły go pewności siebie - pomimo słabości - oraz nawiązywania kontaktu z prostymi ludźmi - takimi, którzy zasiadają w ławie przysięgłych.

Technika Conwaya polega na tym, że przekazuje dwunastu osobom mającym orzekać o winie lub niewinności oskarżonego najważniejsze treści. „Lubimy korzystać z przykładów, kiedy wyjaśniamy ławnikom sprawę. Czasami jednak mam dość powtarzania w kółko tego samego”.

Dennis ciągle szukał nowych metod, podglądając innych prawników. Niekiedy trudno jest przekonać przysięgłych do zasadności dowodów poszlakowych - to zmora każdego prokuratora. Obserwując pracę innych, Conway przejął od nich kilka pomysłów i wpadł też na parę własnych. Do jego ulubionych analogii należy „wyrzucanie śmieci” i „włączanie się do ruchu”. Najlepszym momentem na ich zastosowanie jest proces selekcji ławników, czyli tak zwane voir dire.

Najpierw Dennis oświadczał, że wszystkich przestępców łączy jedno - nie chcą mieć żadnych świadków. Dlatego poszlaki mogą być równie ważne jak naoczni świadkowie. Są one częstym motywem w książkach lub filmach dotyczących procesów sądowych. To ważne, by ławnicy dokładnie zrozumieli, o co chodzi. Potem, zwracając się do każdego z kandydatów, zadawał pytanie:

- Czy wyrażenie „dowód poszlakowy” ma dla ciebie negatywny wydźwięk?

Ludzie najczęściej przytakiwali. Panuje powszechne przekonanie, że są one wątpliwe.

Następnie Dennis pytał:

- Czy przestrzegasz prawa?

Prawdziwym celem voir dire jest sprawdzenie praworządności kandydatów.

- Według prawa dowód poszlakowy ma tę samą wagę, co dowód bezpośredni. Czy to kogoś dziwi?

W odpowiedzi skonsternowani ludzie najczęściej kiwali głowami albo wyrażali wątpliwość.

- Dowód bezpośredni - mówił kandydatom - to naoczni świadkowie, którzy opowiadają w sądzie o tym, co widzieli. Dowody pośrednie, czyli poszlakowe, to cała reszta. Jak myślicie, w jaki sposób udawało nam się rozwiązać w całym kraju tyle spraw w ciągu tylu lat bez naocznych świadków? Właśnie dzięki poszlakom. To tak, jakby wrócić do domu i zastać swój tort zjedzony do połowy, a potem zauważyć, że mały Johnnie ma bitą śmietanę na ustach. Nie było świadków, ale łatwo stwierdzić, kto jest winny. Wiem, że dowody pośrednie nie cieszą się dobrą opinią, ale porozmawiajmy o nich przez chwilę.

Aby zilustrować swój punkt widzenia, Conway podawał przykład sprzątania śmieci. Pytał kandydatów:

- W który dzień służby przyjeżdżają po wasze śmieci?

Jeśli pytanie kierował do mężczyzny, dodawał:

- Oczywiście sami wynosicie kubły.

Z reguły odpowiadały mu porozumiewawcze uśmiechy.

- Powiedzmy, że we wtorek wieczorem. Przyjeżdżacie z pracy i widzicie odjeżdżającą śmieciarkę. Kubły z odpadami są puste. Rozglądacie się dokoła - wszystkie pojemniki w sąsiedztwie są opróżnione. Jaki z tego wniosek? Zakładacie, że służby oczyszczania miasta zabrały wasze śmieci. Ale czy widzieliście, jak to robią? Nie. Czy to tylko rozsądna, logiczna konkluzja? Oczywiście, ponieważ z dużym prawdopodobieństwem to się właśnie stało.

Kandydaci na ławników prawie zawsze przyznawali mu rację.

Dennis przestrzegał ich też, że adwokaci z reguły podważają wiarygodność dowodów poszlakowych. Dlatego tak ważne było, by uzmysłowić im, na czym one polegają.

- Wiecie, że są ludzie, którzy tego dnia zabierają śmieci nadające się do recyklingu. Pewnego razu postanawiają zabrać wszystkie nieczystości, nie tylko te przetwarzalne: „Oprócz puszek i butelek, weźmy wszystko”. To możliwe, prawda? Ale czy logiczne? Nie. Obrońcy często żerują na tego typu „możliwych możliwościach”, aby zasiać ziarno wątpliwości w umysłach ławników.

Ostrzegał ich, by zawsze mieli to na uwadze i nie dali się zwieść hipotezom balansującym na granicy prawdopodobieństwa. Czasami podawał też drugi przykład. Czy przysięgli mogą uświadomić sobie, o czym myślał oskarżony w chwili popełnienia przestępstwa? O dziwo, tak. Aby to zilustrować, odwoływał się do drugiej ulubionej analogii:

- Jedziecie drogą ekspresową, prawym pasem. Na drodze dojazdowej z prawej strony stoją samochody chcące włączyć się do ruchu. Mając włączony kierunkowskaz, kierowcy rozglądają się i patrzą w lusterka. Oczywiście nie przyspieszycie, aby nie pozwolić im wjechać, prawda?

Większość ławników pochodzących z miasta odpowiada na to pytanie śmiechem.

- O czym niby myśli taki kierowca? Czy musi trzymać transparent z napisem: „Zamierzam włączyć się do ruchu przed wami”, żebyście zrozumieli jego intencje? Wystarczy odrobina logicznego myślenia, aby je pojąć.

Na koniec pytał ławników, czy rozumieją, jak ważne mogą być dowody poszlakowe. W ten sposób dodawał im sił. Dzięki temu mogli uwierzyć w siebie. W sądzie czeka ich konfrontacja z dużą ilością dowodów, na podstawie których będą musieli wyciągnąć logiczne wnioski. Obrona zrobi wszystko, aby je zneutralizować i zaszczepić w ławnikach przekonanie, że jedynie zeznania świadków są wiarygodne. Prokurator musi dopilnować, by cały czas było jasne, że dowody bezpośrednie są często słuszne, ale także bywają obciążone pewnymi wadami. Dennis podkreślał, że wiarygodność świadków może być niska. Mogą oni kłamać

świadomie z osobistych pobudek albo też nie wiedzą dokładnie, co się wydarzyło, lub po prostu zapominają o pewnych istotnych szczegółach. „Najważniejsze - twierdził - aby ławnicy mieli tego świadomość. Przewaga dowodów pośrednich polega na tym, że nie mają na nie wpływu ani motywy, ani wadliwa pamięć, ani też słaby wzrok”. Najlepiej, kiedy podczas rozprawy istnieje możliwość przedstawienia zarówno dowodów bezpośrednich, jak i pośrednich, które potwierdzają wiarygodność tych pierwszych.

Podczas procesu działania obrońców można jeszcze udaremnić w mowie końcowej. W tym wypadku Dennis korzystał z innej analogii: „sałatki ziemniaczanej”, którą przed ćwierć wiekiem wymyślił prokurator okręgowy hrabstwa Orange Tony Rackaukas. „Ten facet twardo stąpa po ziemi, a prawnikiem był pierwszorzędnym”.

Jeśli prokurator przedstawia kilkanaście poszlak, obrońca próbuje podważyć każdą z nich z osobna. Załóżmy, że oskarżonego z bronią znaleziono w samochodzie należącym do ofiary zaledwie przecznicę od miejsca zbrodni. Obrońca może przedstawić całkiem „logiczne” wyjaśnienie tej sytuacji: „Cóż, samochód pożyczył kilka godzin wcześniej. Broń już w nim była, o czym oskarżony nie miał pojęcia. Znalazł się w okolicy, ponieważ akurat jechał po mleko do sklepu”.

Dennis mówił: „Potrafią wymyślić dwadzieścia różnych wersji. Niektóre z nich są kompletnie bezsensowne, niepoparte dowodami, urągają zdrowemu rozsądkowi, wymagają prawdziwych wolt umysłowych. Dwadzieścia wersji, a wszystkie nierozsądne. Można to porównać do sałatki ziemniaczanej. Tłumaczę ławnikom: »To tak, jakby w bufecie obrońca podszedł do misy z sałatką ziemniaczaną, wyjął kawałek ziemniaka, wytarł majonez i inne składniki, a potem stwierdził, że to tylko kartofel i nic więcej. To samo robi z selerem. Zależy im na tym, żebyście nie widzieli sałatki, której częścią jest zarówno kawałek ziemniaka, jak i selera«”.

„Prokuratura musi przedstawić rozsądne wyjaśnienie, które bierze

pod uwagę wszystkie przedstawione dowody. To nie jest ani trudne, ani szczególnie oryginalne. Podsuwamy sobie wzajemnie pomysły na to, jak wyjaśnić pewne rzeczy ławnikom. Obrońcy robią to samo we własnym gronie. Najważniejsze, aby każdy prawnik miał swój własny repertuar sposobów na przekazanie informacji ławie przysięgłych. Trzeba znaleźć własny język, z którym człowiek będzie czuł się pewnie. Przez lata słyszałem wiele przykładów - w opinii innych wprost genialnych i niezawodnych - ale w moim wykonaniu były nieskuteczne. Nie można udawać kogoś innego, zwłaszcza kiedy człowiek stara się zdobyć zaufanie ławników. Fakty to podstawa, nie wolno podważać własnych dowodów nieszczerością. Należy zawsze pamiętać, że ma się do czynienia z ludźmi działającymi pod wpływem emocji. Jeśli choć raz zawiedziesz ich zaufanie, przestaną wierzyć w dowody, które przedstawiasz, a w ich umysłach zagości uprzedzenie”.

W starych filmach i serialach zarówno prokuratorzy, jak i obrońcy wygrywają sprawę dzięki niespodziewanym, przekonującym dowodom albo zaskakującym zeznaniom świadka. W rzeczywistości prawo zabrania tego typu teatralności. Prokuratorzy mają obowiązek informować obrońców z dużym wyprzedzeniem o dowodach w sprawie i planowanych świadkach. Dennis wyjaśniał jednak, że nieoczekiwane materiały często pojawiały się w trakcie procesów. Miał nawet na nie nazwę, którą wymyślił były prokurator grający w hokeja: „łałka”. „Łałka” to dowód niespodziewanie pojawiający się podczas rozprawy, który zaskakuje obronę, ponieważ go przegapiła albo też nie włączyła do materiału dowodowego. Jest jak mała mina przeciwpiechotna. „Mówimy na to »łałka« - w hokeju, kiedy któryś z graczy uderzy w bandę z taką siłą, że nią zatrzęsie, tłum krzyczy: »łał!«. To właśnie „łałka”. Rzadko, bo rzadko, ale się zdarza”.

To jeden z wielu neologizmów ukutych przez Dennisa i jego kolegów z Prokuratury Okręgowej Hrabstwa Orange. Uwielbiają wymyślać śmieszne określenia na poszczególnych sędziów albo sytuacje, które

często zdarzają się w ich pracy. Na przykład, reprymendy sędziowskie to w żargonie Conwaya: „bicie po gębie”.

Pasja czytania, wrodzona ciekawość i irlandzkie poczucie humoru sprawiły, że prokurator uwielbia bawić się słowami. „Mam swoje conwayizmy i błędy językowe, którymi - w razie potrzeby - sypię jak z rękawa. Moim ulubionym komikiem jest Norm Crosby, bo lubię przejęzyczenia. Czasami korzystam z nich umyślnie, kiedy ludzie popisują się swoim oczytaniem. Jeden sędzia - całkiem miły facet - szczególnie upodobał sobie poprawianie mnie. Pewnego dnia selekcjonowałem ławników. Nie jestem szczególnie elokwentny, ale wiem, że nie ma takiego wyrażenia jak »bez wglądu na to«. Niektórzy mówią nawet »perojatywny« zamiast »pejoratywny«. Subtelnie poprawiałem sędziego, który notorycznie popełniał tego typu błędy. W pewnym momencie przerwał rozprawę i w obecności ławników powiedział: »Mówi się 'perojatywny'«. Co gorsza, poparł swoją teorię wymyślną etymologią. Nie chciałem wdawać się z nim w dyskusję. Zastanawiałem się tylko, kiedy zrozumie swój błąd i czy będzie mu wtedy wstyd”.

„Znając sędziów, można uchronić się przed biciem po gębie. Każdy z nich ma swoje kaprysy i czułe punkty. Prokurator powinien je poznać, zanim wejdzie na ich teren. Doświadczeni prawnicy przekazują sobie nawzajem informacje. Niemal wszyscy sędziowie nie znoszą sprzeciwów i chętnie je oddalają. Zwłaszcza kiedy prawnicy po magicznym słowie „sprzeciw”, zamiast przepisowych kilku słów wyjaśnienia zaczynają się rozgadywać. „Sprzeciw, pytanie sugeruje odpowiedź” albo „sprzeciw, to nie ma związku ze sprawą” wystarczy. Niepotrzebne są inne wyjaśnienia, chyba że zażąda ich sędzia. W pełni to popieram. Sąd to nie miejsce na kłótnie. Nikt nie chce podpaść sędziemu i zostać zruganym w obecności ławników. Trzeba stosować się do jego zasad. Jesteś tylko przedstawicielem. Nieważne, czy lubisz człowieka w czarnej todze, czy nie, musisz się z nim liczyć. Dlatego ta praca to przede wszystkim trening powściągliwości. Nie oznacza to, że można odpuścić. Należy

zrobić wszystko, aby spełnić oczekiwania swojego klienta”.

„Zgadzam się z sędziami, którzy nie pozwalają na zbyt wiele sprzeciwów, i szanuję tych, którzy potrafią kontrolować sytuację na sali z pożytkiem dla wszystkich. Po pierwsze, sędzia karze nas za złe zachowanie. Jesteśmy prokuratorami - oczekuje się od nas kultury. Obrońcy można pozwolić na więcej, ponieważ nie ma nic do stracenia. Zrobi wszystko, żeby jego klient uniknął kary. W pewnym sensie szanuję to, chociaż sam nie mogę tak postępować. Sędzia, który utrzymuje porządek, wyświadcza nam przysługę, bo obrońcy potrafią być bezczelni. My mamy swoje wytyczne, ich właściwie nic nie ogranicza”.

Mimo że Dennis szanuje powściągliwość, od czasu do czasu gotów był zaryzykować i wnieść sprzeciw z obszernym wyjaśnieniem. „Czasami to pomaga, ale lepiej używać tego triku jedynie wtedy, kiedy to konieczne”.

Pewien oskarżony zamordował żonę, dźgając ją nożem dwadzieścia cztery razy. „Kobieta miała czelność zostawić go po latach upokorzeń i bicia. Chwycił za nóż, pojechał do niej do pracy, poczekał, aż będzie sama, i zasztyletował ją bez skrupułów”. Obrońca, genialny mecenas, wyszkolił swojego klienta i wysnuł opowieść usianą szczegółami. Dla Dennisa było to ewidentne kłamstwo. Podsądny zeznawał przez trzy godziny, opowiadając tę historyjkę, a obrońca pilnował, żeby się w niej nie zgubił.

„Nie można prowadzić oskarżonego podczas zeznań przed sądem, ale facet siedział w zawodzie od dwudziestu pięciu lat. Wszystko dokładnie przećwiczyli. Trzymałem swoje sprzeciwy właśnie na tę chwilę. W końcu sędzia zgodził się, że adwokat sugeruje oskarżonemu odpowiedzi. Obrońca spojrzał na mnie z pretensją, jakbym to jemu przerwał. W pewnej chwili, kiedy znów zgłosiłem sprzeciw, oburzył się i wszedł ze mną w polemikę na oczach ławników. Powiedział, że potrzebuje jeszcze tylko kilku minut, żeby wszystko podsumować. Wtedy zacząłem: »To pan zeznaje tu od dwóch i pół godziny, więc czas, żeby podsumował pan

swoje zeznania«. Wiedziałem, że sędzia się wścieknie. Wyrzucił wszystkich z sali i zbił nas obu po gębie. Oczywiście wyraziłem skruchę, ale podziałało. Właśnie na taką okazję czekałem. Myślę, iż sędzia wiedział doskonale, że miałem dosyć zeznań w wykonaniu prawnika”.

Mimo tych wszystkich konfliktów z sędziami czy obrońcami Dennis nadal był bardzo zadowolony ze swojej pracy. „Wciąż podejmuję nowe wyzwania, mam zaszczyt pracować z dobrymi ludźmi - to niezwykłe uczucie, kiedy z ochotą wstaje się każdego dnia”.

Zadaniem prokuratora jest dopilnować, aby sprawiedliwości stało się zadość. Żeby to osiągnąć, musi poznać dynamikę rozpraw sądowych i nauczyć się przekazywać fakty dwunastu obywatelom zasiadającym w ławie.

W zbliżającym się procesie Richarda Nameya miał się pojawić pewien - niezwykłej wagi - dowód poszlakowy, którego istnienia nikt nawet nie podejrzewał.

KRÓLOWIE I PIONKI

W procesie dotyczącym morderstwa decyzje w sprawie niektórych ważnych kwestii podejmuje się, zanim jeszcze przysięgli zasiądą w ławach. Podczas wstępnych przesłuchań sądowych, podobnie jak w szachach, swoje posunięcia na zmianę wykonuje prokuratura i obrona, próbując wywalczyć sobie jak najlepsze pozycje we właściwym procesie sądowym, a także przedstawić bądź podważyć jak najwięcej dowodów w sprawie.

W przypadku Richarda Nameya pierwszą prośbą obrony było podzielenie zarzutów i poprowadzenie dwóch odrębnych procesów. Pierwszy z nich miał dotyczyć zabójstwa i usiłowania zabójstwa. W drugim miano się zająć oskarżeniami o kradzież samochodu.

Oba miał poprowadzić Richard F. Toohey z Sądu Najwyższego. Ten były prokurator okręgowy hrabstwa Orange (1977-1989) przez siedem lat zajmował się sprawami morderstw. Mianowany sędzią w 1989 roku piął się po szczeblach kariery, by w 1995 otrzymać posadę w Sądzie Najwyższym. Toohey był znany z surowości i silnej ręki. Znajomi podziwiali go też za niezwykłą inteligencję. Ten pięćdziesięcioletni mężczyzna o szpakowatych włosach, przeszywającym spojrzeniu i poważnym obliczu sprawiał wrażenie młodszego, niż był w rzeczywistości. Przyjaźnił się z sędzią Donaldem A. McCartinem, który z dumą mawiał: „Nauczyłem go wszystkiego”.

We wtorek 21 września 2004 roku Toohey słuchał uzasadnień prośby obrońcy publicznego Johna Zitny'ego dotyczącej poprowadzenia dwóch

odrębnych procesów. Wysoki mężczyzna o brązowych włosach i ostrych rysach twarzy ubrany w elegancki ciemny garnitur przemawiał swoim tenorowym głosem. Zitny cieszył się nienaganną opinią wśród prokuratorów, którzy szanowali go za to, że nie uciekał się do nieuczciwych zagrywek i nie stosował pokrętnych strategii.

Oskarżyciel Dennis Conway sprzeciwiał się pomysłowi rozdzielenia procesów. Toohey przychylił się do jego stanowiska. Wszystkie zarzuty skierowane przeciwko Richardowi Nameyowi zostały rozpatrzone przez jedną i tę samą ławę przysięgłych.

W procesie sądowym najważniejszy jest klarowny i precyzyjny język. Sędzia Toohey poprawił Dennisa podczas kolejnej tury negocjacji: obrońca prosił, aby potencjalnych świadków wyprosić z galerii podczas rozpraw. Conway zażądał, by sędzia zrobił wyjątek:

- Jedynym potencjalnym świadkiem z publiczności, w zależności od wysuniętych wobec oskarżonego zarzutów, jest matka ofiary. Jak Wysoki Sąd rozumie, ten proces jest dla niej niezwykle ważny, ponieważ jej córka została zabita. Z pewnością chciałaby mieć możliwość uczestnictwa w nim. Mam nadzieję, że Wysoki Sąd weźmie to pod rozwagę.

Monotonnym głosem sędzia z miejsca skrytykował dobór słów Conwaya:

- Ma pan na myśli matkę denatki?

Różnica jest subtelna, ale znacząca. Zgodnie z prawem dopóki zbrodnia nie zostanie udowodniona, Sarah Rodriquez była denatką, a nie ofiarą.

Dennis nawet się nie zająknął:

- Matka denatki. To tylko potencjalny świadek. Jest w tej chwili obecna na sali, jej zeznania byłyby zwięzłe i rzeczowe.

Po krótkiej szeptanej dyskusji Zitny zaproponował kompromis. Jeżeli rodzice Nameya będą mogli uczestniczyć w rozprawach, obrona pozwoli na to samo państwu Dewarom. Toohey zgodził się na taki układ.

Kolejny temat nie zaskoczył Conwaya. Spodziewał się, że obrona podniesie kwestię aborcji, aby spróbować postawić Sarę w złym świetle. Dla prokuratora było to brudne zagranie i nie zamierzał dopuścić do tego, aby ława przysięgłych dowiedziała się o przerwaniu ciąży, przynajmniej nie w mowie wstępnej. Musiał więc ubiec adwokatów i jako pierwszy zadać cios.

- Wysoki Sądzie, istnieją dowody na to, że denatka dokonała aborcji. Chciałbym zapytać obronę, czy planuje podnieść tę kwestię podczas rozprawy. Jeśli tak, to moje pytanie brzmi: jaki to ma związek ze sprawą.

Toohey zwrócił się do obrońców z pytaniem, czy w materiale dowodowym zamierzają wykorzystać informacje na temat aborcji.

Zitny odparł:

- Tak, Wysoki Sądzie. Związek ze sprawą polega na tym, że mój klient - i mamy na to dowody - był ojcem tego nienarodzonego dziecka. W czasie, kiedy do tego doszło, pan Namey miał już córkę, którą kochał nad życie. Zamierzał założyć rodzinę z panią Rodriquez. Co więcej, ona także tego chciała. Rozmyślali nawet, jak dadzą dziecku na imię. Aborcja stanowiła wyraźną prowokację, która była dla mojego klienta prawdziwym szokiem. To coś, czego obrona nie może przemilczeć. Tak, planuję podnieść tę kwestię podczas procesu.

Toohey, żeby upewnić się, czy dobrze wszystko zrozumiał, zapytał:

- Oskarżony był ojcem zabitego dziecka, zgadza się?

Conway interweniował:

- Tego nie wiemy, Wysoki Sądzie.

Zitny wyciągnął napisany przez Sarę list, który znaleziono na jej łóżku. Pisała w nim, że dokonała aborcji, ponieważ - jak sądziła - „to było dziecko Ricka”.

- Nawet jeśli pani Rodriquez wierzyła, że pan Namey jest ojcem, nie ma żadnego dowodu, który by to potwierdzał.

Toohey zapytał, w jaki sposób Zitny zamierza przedstawić tę sprawę ławnikom.

- Na trzy sposoby - odpowiedział obrońca. - Po pierwsze, dysponujemy listem, który stanowi deklarację. Denatka stwierdza w nim, że jest jej wstyd z powodu tego, co się stało, i że jest zła, ponieważ jej matka zapoznała się z tym listem. Po drugie, mamy jej matkę i ojczyma, którzy wiedzą o aborcji. Po trzecie, o ile się nie mylę, osoba, którą mój klient rzekomo usiłował zamordować, odwiozła denatkę do kliniki, a co za tym idzie, również posiada wiedzę na temat przerwania ciąży.

Sędzia poprosił Conwaya, by ustosunkował się do tej wypowiedzi. Dennis jasno dał do zrozumienia, że niepokoi go fakt, iż w mowie wstępnej obrona może poruszyć kwestię aborcji, a tym samym nastawić przysięgłych przeciwko Sarze Rodriquez i dać im do zrozumienia, że to właśnie doprowadziło Nameya do popełnienia morderstwa. Uznał, że zbrodnia nie ma żadnego związku z decyzją denatki o dokonaniu aborcji.

- Oskarżony złożył wyjaśnienia na policji. Podkreślił w nich, że strzelał do pana Corbetta i zabił panią Rodriquez, ponieważ go porzuciła... Zgodnie z tym, co mówił, wziął pistolet z zamiarem popełnienia samobójstwa na oczach ofiary. Zastał ją w towarzystwie innego mężczyzny, wybuchł gniewem i...

Sędzia zmarszczył brwi, ale tym razem nie karcił już Conwaya za to, że używa słowa „ofiara” zamiast „denatka”.

- O aborcji wspomniał dopiero po godzinie przesłuchań, próbując usprawiedliwić swoje zachowanie. Powiedział: „Sarah jest morderczynią. Zabiła dziecko”. Obawiam się, że obrona wykorzysta tę informację, by wzbudzić w ławnikach emocje, które wpłyną na złagodzenie w ich oczach okropności tej zbrodni.

Conway przedstawił też dwa inne fakty uzasadniające jego sprzeciw. Po pierwsze, aborcja miała miejsce osiem czy dziewięć miesięcy przed morderstwem. Po drugie, Namey zeznał, że jego konfrontacja z Sarą i użycie broni palnej nie miało związku z usunięciem ciąży.

- Spodziewam się, że obrona oprze na tym wątku swoją argumentację, a to z oczywistych powodów. Aborcja jest tak kontrowersyjnym

zagadnieniem, że obrady ławników mogą zamienić się w referendum. Ponadto wiedza rodziców na jej temat jest pogłoską, ponieważ świadczy o tym wyłącznie list znaleziony na łóżku denatki.

Oczywiście Conway zauważył, że gdyby Namey zgodził się zeznawać, usiłowałby podnieść kwestię aborcji, aby złagodzić wagę swoich czynów albo też wytłumaczyć nią stan, w jakim się znajdował. W tej sytuacji mógłby się skupić na tym wątku podczas przesłuchania. Prokurator poprosił więc, by zakazać adwokatom wspominać o przerwanej ciąży w mowie wstępnej, nie dopuszczając tym samym, by stała się ona głównym punktem linii obrony.

Zitny potwierdził swój zamiar poruszenia tego tematu w mowie wstępnej. Uznał, że data zabiegu nie ma znaczenia, ponieważ zdarzały się już sprawy, w których stwierdzono, iż skutki „prowokacyjnych działań” mogą być „długoterminowe”.

Sędzia oświadczył, że chce zapoznać się z listem Sary; wydawał się poirytowany tym, że obaj prawnicy argumentują swoje racje nieistotnymi faktami i nie trzymają się głównego tematu. Conway był sfrustrowany. Jeżeli obrona otrzyma pozwolenie na przedstawienie wątku aborcyjnego w mowie wstępnej, ławnicy uprzedzą się do ofiary od początku. Próbując zachować spokój, powiedział:

- Proszę mi wierzyć, Wysoki Sądzie, będę odnosił się wyłącznie do tego materiału dowodowego.

Kolejnymi słowami Toohey jeszcze bardziej rozdrażnił Conwaya:

- Proszę się uspokoić i kontynuować.

Ten karcący komentarz sprawił, że prokurator poczuł się jak licealista na dywaniku u dyrektora. Z poczerwieniałą twarzą wyjaśnił:

- Wysoki Sądzie, to jest mój sposób działania. Tak właśnie... Przepraszam, jeśli Wysoki Sąd źle odebrał moje słowa.

Toohey protekcjonalnym tonem zapewnił, że wcale tak nie jest:

- Po prostu mówię panu, żeby się pan uspokoił i przedstawił swoją argumentację.

- Nie mogę się uspokoić. Tak działam. Przepraszam.

Wziął głęboki oddech i zwolnił tempo.

- Materiał dowodowy dotyczący aborcji sprzed ponad pół roku, bez konkretnego uzasadnienia, nie może zostać przedstawiony ławie przysięgłych. Takie jest moje zdanie. Mogli zdecydować o tym wspólnie. Wartość dowodowa bez zeznań, które potwierdziłyby wpływ tego wydarzenia na pana Nameya i jego decyzję o popełnieniu przestępstwa, jest znikoma. Dziękuję.

Sędzia zgodził się przemyśleć tę sprawę i wydać werdykt w późniejszym terminie. Toohey, mając nadzieję, że to już koniec rozprawy, zapytał obie strony, czy chciałyby poruszyć jeszcze jakąś kwestię. Westchnął głośno, kiedy Conway powiedział:

- Tak, Wysoki Sądzie, jeszcze kilka spraw. Podczas rewizji w mieszkaniu oskarżonego, dokonanych po jego aresztowaniu, znaleziono zdjęcia nagiej pani Rodriquez. Chciałbym zapytać, czy obrona zamierza włączyć je do materiału dowodowego.

Zitny bez wahania potwierdził obawy Conwaya.

- Tak, Wysoki Sądzie. Dysponujemy tymi zdjęciami i planujemy przedstawić je ławnikom.

Toohey zapytał o ich związek ze sprawą.

- W chwili, kiedy mój klient pisał listy samobójcze, najprawdopodobniej wspominał swój związek z panią Rodriquez, oglądając te zdjęcia. Znaleziono je obok tych listów, co wskazuje na stan psychiczny pana Nameya; wciąż ją kochał, choć miał złamane serce. Oglądając zdjęcia, planował popełnić samobójstwo.

Zitny dodał jeszcze, że zamierza poprzeć tę hipotezę samymi listami. Kiedy nadeszła jego kolej, Conway powiedział:

- Wystarczy spojrzeć na te zdjęcia, by stwierdzić, że ich wartość dowodowa jest niewielka. Listy samobójcze nie mają daty. Już dwa lata temu matka oskarżonego dzwoniła na policję, twierdząc, że jej syn ma problemy emocjonalne i chce się zabić. Bez dat nie można stwierdzić,

kiedy zostały napisane.

Obrońca zareagował natychmiast:

- Po zabójstwie mieszkanie mojego klienta znalazło się pod obserwacją. Zostało też przeszukane. Trzy listy leżały na stoliku w salonie. Skoro znaleziono je tam w tym czasie, nawet jeśli nie są datowane, oczywiste jest, że napisano je tuż przed incydentem. Nie ma logicznego... innego logicznego wyjaśnienia tego stanu rzeczy.

Conway przypuścił atak, wykorzystując furtkę pozostawioną przez Zitny'ego:

- O ile pamiętam, znaleziono też listy miłosne, które Sarah napisała do oskarżonego, datowane na wrzesień i październik, kiedy ich związek dopiero...

Toohey przerwał mu, pytając, czy listy miłosne znaleziono w tym samym czasie i miejscu, co listy samobójcze. Conway potwierdził, ale Zitny dodał, że były w różnych pokojach.

Sędzia miał teraz kilka rzeczy, nad którymi musiał się zastanowić: listy dotyczące aborcji, samobójstwa i wielkiej miłości oraz rozbierane zdjęcia. Obiecał, że poważnie to przemyśli i ogłosi swoją decyzję za jakiś czas.

Tymczasem pojawił się kolejny ważny temat - zasadność przedstawienia ławnikom poprzednich przestępstw Richarda Nameya. Był to jeden z najbardziej kontrowersyjnych wątków w całej sprawie. Czy przysięgli powinni wiedzieć o tym, że oskarżony popełniał w przeszłości podobne lub identyczne wykroczenia?

Sądy apelacyjne bardzo często unieważniały werdykty ławników, uznając, że wiedza na temat wcześniejszych wykroczeń oskarżonego nastawiała ich do niego negatywnie. Większość opinii publicznej nie zgadza się z wymogiem ukrywania przed przysięgłymi kartoteki danego delikwenta. Czy kryminalna przeszłość nie wskazuje na to, że podsądny mógł ponownie dopuścić się czynu zabronionego prawem? Jeśli pies ugryzłby kogoś, czy nie byłoby warto wiedzieć o tym, że wcześniej zdarzało mu się to wielokrotnie? Obrońcy upierają się przy swoim i twierdzą,

że informacje na temat dawnych grzechów oskarżonego uprzedziłyby do niego przysięgłych. Prawo dopuszcza przedstawienie takich dowodów, ale tylko w określonych warunkach.

W opinii Conwaya konfrontacja Nameya z Andreą Merino i Jimem Fletcherem była tak podobna do morderstwa, które nastąpiło dziewięć miesięcy później, że ławnicy muszą się o niej dowiedzieć. Mężczyzna nie tylko złamał zakaz zbliżania się, ale zepchnął samochód z drogi, groził parze młodych ludzi bronią (nawet jeżeli była to atrapa), a potem straszył, że popełni samobójstwo. Zdarzenie, w wyniku którego Sarah Rodriquez poniosła śmierć, okazało się kalką tej sytuacji, a zachowanie Nameya świadczyło o jego intencjach. Jednak mimo to Zitny złożył pisemny sprzeciw.

Sprawy prawne czasem opierają się na szczegółach. Tego typu informacje mogły zostać włączone do materiału dowodowego, jeśli to, co wydarzyło się wówczas, uznano by za „sprawy rodzinne”, do których - dzięki odpowiednim precedensom - zaliczano również nieformalne związki. Namey chodził z Sarą kilka miesięcy, ale czy to samo można powiedzieć o jego związku z Andreą Merino? Zitny upierał się, że nie, dlatego też żadne podobieństwa w zachowaniu oskarżonego nie powinny być przedmiotem dyskusji.

Conway z kolei twierdził coś zgoła innego:

- Obrona zaprzecza jedynie, jakoby pan Namey i pani Merino byli parą. Jako dowód załącza raport policyjny, w którym pani Andrea nie potwierdza, aby chodziła z oskarżonym. Istnieją jednak dwa inne raporty z osobnych przesłuchań przed sądem, podczas których pani Merino złożyła deklarację, że spotykała się z panem Nameyem przez co najmniej dwa miesiące. Nie doszło między nimi do kontaktów seksualnych, ale byli parą... Wczoraj rozmawiałem z tą kobietą przez telefon. Pani Merino przyznała, że bywali razem w restauracji i w kinie, interesowali się sobą, a ich związek można określić jako „chodzenie”. W tym wypadku poprzednie zdarzenie może posłużyć za dowód... Dlatego chcielibyśmy

przedstawić go ławnikom.

Obrońca nie dawał za wygraną.

- Pani Merino powiedziała funkcjonariuszowi policji, który przybył na miejsce zdarzenia, że nic jej nie łączy z panem Nameyem. Bardziej prawdopodobne jest to, że to jemu powiedziała prawdę, a nie śledczemu w innym czasie. Była rozemocjonowana, nie zastanawiała się, co mówi. Prawda więc jest taka: „Nie mam żadnych bliskich relacji z tym mężczyzną”. Biorąc to pod uwagę, sądzę, że nie może być mowy o sprawach rodzinnych.

Jego zdaniem w świetle regulacji prawnych nie ma podstaw, by włączać ten wątek do procesu.

Toohey odłożył swoją decyzję na później.

Pojawiły się też dwie inne kwestie sporne. Jedna dotyczyła wydarzeń w szkole wieczorowej Sary, kiedy to Namey ją dusił. W drugiej chodziło o sytuację, kiedy oskarżony zepchnął samochód dziewczyny, a następnie uciekł przed Mattem Corbettem. Czy ławnicy powinni dowiedzieć się o tych zdarzeniach? „Nie” - twierdził Zitny. Nie ma żadnych świadków. Jedynym dowodem są niepotwierdzone słowa samej ofiary. Jej dziennik i raport policyjny odzwierciedlał wyłącznie jej słowa. Bez wątpienia Corbett przepędził Nameya, ale nie widział samej konfrontacji.

Conway zajadle bronił swojego stanowiska, cytując kazusy i precedensy, żeby tylko móc przedstawić oba incydenty ławnikom.

Sędzia Toohey po raz kolejny orzekł, że rozważy te kwestie i poinformuje o swojej decyzji przed jutrzejszym voir dire.

♦ ♦ ♦

W środę rano, czekając na kandydatów, by rozpocząć selekcję ławników, Toohey przedyskutował jeszcze z prawnikami kwestie podniesione poprzedniego dnia i ogłosił swoje postanowienie. Nie podobało mu się to, że obrona zamierza włączyć do materiału dowodowego zdjęcia nagiej Sary i Nameya.

- Sąd ma pewne wątpliwości, biorąc pod uwagę delikatną naturę tych fotografii... Jedna z nich przedstawia mężczyznę z członkiem w stanie erekcji, a ja kompletnie nie rozumiem, dlaczego obrona zamierza pokazać je ławnikom. Jeżeli chce jedynie wspomnieć o nich w kontekście stanu ducha pana Nameya podczas pisania listów samobójczych, proponuję zapieczętować zdjęcia tak, żeby ławnicy nie musieli ich oglądać.

Zitny przystał na to, zastrzegając, że jeżeli uzna za konieczne, chciałby pokazać przynajmniej zdjęcia Sary, aby udowodnić seksualny charakter jej związku z oskarżonym. Conway wyraził zaniepokojenie, że na podstawie tych fotografii obrona będzie chciała wcisnąć ławnikom historyjkę o „szczęśliwej parze”.

Zarówno prokuratura, jak i obrona uważnie słuchały decyzji Tooheya dotyczących pozostałych spornych kwestii związanych z tą sprawą.

Odnośnie do incydentu, który miał miejsce w szkole wieczorowej, sędzia powiedział, że chociaż nie ma naocznych świadków, to jednak zeznania Sary są wiarygodne, ponieważ złożono je w chwili największego stresu. Jej oświadczenia i dziennik, w których pisze o agresywnym zachowaniu Nameya, zostały włączone do materiału dowodowego. Ławnicy mieli też dowiedzieć się o nałożonym na niego zakazie zbliżania się do dziewczyny.

Wydarzenie z 2 kwietnia 2003 roku, kiedy to podsądny zepchnął samochód ofiary, a następnie uciekł, gdy pojawił się Matt Corbett, również zostało dopuszczone do procesu. Wszystko to było częścią powtarzającego się cyklu agresywnych zachowań Ricka.

Obrona nie mogła przedstawić wątku aborcyjnego, pokazując niewysłany list Sary bądź też opierając się na zeznaniach jej rodziców. Jeśli jednak podczas procesu Namey wspomni o aborcji, sędzia zezwoli na pociągnięcie tego wątku, a prokurator będzie mógł przepytać świadka. Trzy samobójcze listy uznano za „pogłoskę” i nie włączono ich do

materiału dowodowego. Toohey zostawił jednak furtkę obrońcy, zezwalając na ich wykorzystanie, by zobrazować stan umysłu oskarżonego.

Conway był jak dotąd usatysfakcjonowany decyzjami sędziego. Do rozpatrzenia pozostała tylko jedna kwestia - czy prokuratura będzie mogła poinformować ławników o napaści Nameya na Andreę Merino i Jima Fletchera i udowodnić, że w przeszłości zachowywał się równie agresywnie.

Toohey oświadczył:

- Ostatnia sprawa. Jeśli chodzi o zdarzenie, w którym brała udział pani Merino... Sąd zgadza się na to, by w trakcie procesu przedstawić dowody na skłonności pana Nameya do przemocy i agresywnych zachowań wobec denatki. Rozważył też ich wartość, a także uprzedzenia, jakie mogą wzbudzić pośród ławników.

Dennis wstrzymał oddech. Czy Toohey przychyli się do jego prośby?

- Sąd uznał, że dowody te świadczą raczej o charakterze oskarżonego i nie mają większego znaczenia. Zwłaszcza jeśli weźmiemy pod uwagę inne dowody przedstawione w tej sprawie. W związku z tym sąd nie zezwala na ich użycie.

Conway poczerwieniał ze złości, ale nie skomentował decyzji Tooheya. Jeżeli wzór zachowań oskarżonego kiedykolwiek wymagał zbadania przez ławników, to właśnie to był ten przypadek. Sytuacja, która skończyła się morderstwem, okazała się niemal identyczna jak ta, do której doszło kilka miesięcy wcześniej. Namey wiedział, co robi, kiedy wziął z domu pistolet, zablokował drogę Sarze i Mattowi, a potem otworzył do nich ogień.

Dennis wspominał później: „Sprawa Andrei Merino powinna była trafić do sądu. Prawo na to zezwala”.

Rozmowa na ten temat trwała jeszcze w pokoju sędziowskim. Toohey zapytał Conwaya:

- Naprawdę pan tego potrzebuje?

Prokurator powstrzymując wzburzenie, odparł:

- Ta sprawa ma związek z procesem, a prawo dopuszcza jej prezentację przed ławnikami. To, czy ja tego potrzebuję, nie ma tu nic do rzeczy.

Sędzia, zachowując przesadną ostrożność, pozostał jednak przy swoim stanowisku.

Zawiedziony Dennis współczuł Andrei Merino: „Kobieta przeprowadziła się, by ratować swoje życie. System ją zawiódł. Musiała uciekać. Policja nie chciała jej pomóc, sąd również. Namey opuścił areszt i nie dawał jej spokoju. Spakowała manatki i przeniosła się do innego hrabstwa. Gdyby tego nie zrobiła, facet mógłby ją zabić. Stać go na to”. Jednak dla Dennisa była to po prostu kolejna przeszkoda, którą musiał pokonać. Jego życie stanowiło pasmo rozczarowań i emocjonalnych kryzysów. Nauczyło go to traktować przeciwności losu jako nowe wyzwania. Decyzję sędziego traktował po prostu jako problem do rozwiązania - dużo mniejszy od nieodpowiedzialnej matki jego syna, podróży przez kraj bez centa przy duszy, ucieczki przed sektą czy mieszkania w samochodzie.

Dennis musiał przekonać ławników, że Richard Namey z premedytacją zamordował Sarę Rodriquez i że doskonale wiedział, co robi, strzelając do Matta Corbetta. Z dużym prawdopodobieństwem obrona będzie próbowała wcisnąć przysięgłym historyjkę, że oskarżony był „niespełna rozumu”, kiedy popełniał przestępstwo. Gdyby ławnicy w nią uwierzyli, mógłby uniknąć wyroku za morderstwo pierwszego stopnia. Być może adwokatom udałoby się nawet wywalczyć dla niego karę krótkiego pobytu w więzieniu, a potem w zakładzie terapeutycznym. Decyzja sędziego nakładała na Conwaya znaczne ograniczenia. Mogły się one okazać nie do pokonania.

PROCES - KURTYNA W GÓRĘ

Po rozstrzygnięciu wszystkich przedprocesowych wątpliwości sędzia Richard Toohey zwrócił się bezpośrednio do dwunastu ławników i trzech zastępców: - Za chwilę zostaniecie wprowadzeni w szczegóły tej sprawy. Pragnę przypomnieć, że informacje te nie stanowią dowodów winy, lecz jedynie zarzuty i podejrzenia, których zasadność ocenicie sami. Jednostajnym głosem sekretarz sądowy odczytał akt oskarżenia Richarda Josepha Nameya - pięć głównych zarzutów:

1. Szesnastego kwietnia 2003 roku oskarżony, działając z pełną świadomością czynu i premedytacją, wbrew obowiązującemu prawu, pozbawił życia Sarę Rodriquez.

2. Szesnastego kwietnia 2003 roku oskarżony, działając z pełną świadomością czynu i premedytacją, wbrew obowiązującemu prawu, usiłował pozbawić życia Matta Corbetta.

3. Dziewiętnastego kwietnia 2003 roku oskarżony, działając z pełną świadomością czynu i premedytacją, bezprawnie zwabił w pułapkę, zastraszył bronią, przetrzymywał wbrew jego woli i porwał Alberto Zavalę.

4. Dziewiętnastego kwietnia 2003 roku oskarżony, działając z pełną świadomością czynu i premedytacją, przy użyciu siły i zastraszania bezprawnie przywłaszczył sobie pojazd w obecności jego właściciela, Alberto Zavali.

5. Dziewiętnastego kwietnia 2003 roku oskarżony, działając z pełną świadomością czynu i premedytacją, prowadził vana GMC (rocznik 1999) bez zgody jego właściciela.

Ponadto dołączono jeszcze zarzuty użycia broni palnej oraz spowodowania rozległych obrażeń ciała. Urzędnik podkreślił też, że Namey nie przyznał się do winy.

Przez kolejne dwie godziny Dennis Conway i John Zitny wygłaszali swoje mowy wstępne, wyjaśniając szczegóły i przedstawiając dowody, którymi zamierzają uzasadnić swoje argumenty.

Prokurator odczytał kilka fragmentów dziennika Sary:

- Pani Rodriquez przemawia do was zza grobu... Tylko w ten sposób może uczestniczyć w tym procesie.

Zitny podkreślał, że działania jego klienta wynikały nie ze złych intencji, ale w przypływie emocji.

- Strzelał do nich, nie przeczę. Pytanie brzmi, czy zrobił to z zimną krwią, czy z gorącą głową.

Conway stwierdził, że Sarah straciła życie, ponieważ próbowała wyplątać się z chorego związku z Richardem Nameyem. Zacytował przy tym powiedzenie: „Skoro nie mogę cię mieć, to nikt nie może”.

Sędzia Toohey pouczył ławników, że słowa prawników nie stanowią dowodu i nie powinny być brane pod uwagę podczas ustalania werdyktu.

♦ ♦ ♦

Po przerwie Toohey poprosił Conwaya, by wezwał pierwszego świadka. Śledczy Ernie Gomez złożył przysięgę i usiadł na krześle. Był to pierwszy policjant, który ruszył w pościg za Nameyem - rajd po hrabstwie Orange odbył się na dystansie siedemdziesięciu kilometrów. Gomez brał też udział w obławie w tunelu kanalizacyjnym. Kilka miesięcy przed procesem świadek odszedł z policji i dołączył do prokuratury okręgowej jako śledczy.

Oskarżyciel zapytał go, w jaki sposób otrzymał zgłoszenie o skradzionym vanie. Na tablicy z mapą drogową hrabstwa Orange Gomez wyrysował trasę mrożącego krew w żyłach pościgu za czerwonym safari. Ławnicy nie mogli wyjść ze zdumienia, kiedy dowiedzieli się, że zarówno

van, jak i radiowozy kilkakrotnie przekroczyły prędkość dwustu kilometrów na godzinę. Gonitwa skończyła się na szkolnym parkingu, na którym zatrzymał się ścigany, tuż przy płocie okalającym wejście do kanałów. Gomez widział, jak kierowca wyskoczył z samochodu, wyrwał się policyjnemu psu i przeskoczył przez ogrodzenie.

Mimo że panowała ciemność, widoczność była znakomita dzięki reflektorom z helikoptera, które oświetlały cały teren. Świadek został ostrzeżony przez radio, że uciekinier jest uzbrojony i niebezpieczny.

- Co zrobiliście? - zapytał Conway.

- Musieliśmy zachować szczególną ostrożność. Szybko zorganizowaliśmy drużynę. Nożycami do cięcia metalu otworzyliśmy bramę i weszliśmy do tunelu.

Prokurator pokazał Gomezowi fotografie i poprosił o komentarz. Świadek rozpoznał czerwony van, jego wnętrze oraz porozrzucane naboje. Czerwono-białe pudełko z napisem PMC ¹ z nabojami 9 mm.

¹ PMC - Private Military Company - prywatna firma wojskowa świadcząca usługi ochroniarskie i militarne.

Policjant opowiedział też o podchodach w tunelu kanalizacyjnym:

- Zeszliśmy tam z latarkami w sześć osób. Znaleźliśmy świeże ślady stóp. Był też z nami pies tropiący.

- Czy z jego pomocą udało się w końcu złapać ściganego?

- Tak.

- Czy widzi pan na sali tę osobę?

- Tak.

Gomez wskazał oskarżonego i powiedział:

- To ten pan po mojej prawej, w zielonym swetrze, pan Namey.

Chłopak spojrzał chłodno na śledczego.

Po krótkiej przerwie John Zitny podszedł do świadka. Swoje pytania formułował w ten sposób, że najpierw stawiał jakąś tezę, a potem dodawał: „to prawda?” albo „mam rację?”.

Obrońca skupił się na sytuacji, która miała miejsce na parkingu, gdzie Namey po raz pierwszy wsiadł do czerwonego safari.

- W kwietniu 2003 roku parking pod galerią handlową był miejscem, w którym dilerzy narkotyków spotykali się z klientami, mam rację?

Zanim Gomez zdołał odpowiedzieć, Conway zgłosił sprzeciw, a Toohey go podtrzymał.

- Mówił pan, że pod koniec pościgu znaleziono broń, to prawda?

Gomez zmarszczył czoło.

- Nie wydaje mi się, żebym dziś o tym wspominał.

Obrońca się zawahał, ale powtórzył pytanie:

- Wydaje mi się... Czy nie mówił pan, że znaleziono magnum 9 mm?

Śledczy powtórzył, że nic podobnego nie mówił.

- No dobrze - ciągnął Zitny - w takim razie, czy wiadomo panu o tym, jakoby po zakończonym pościgu znaleziono magnum 9 mm?

- Tak.

- Wiedział pan wcześniej, że ścigany jest uzbrojony, mam rację?

- Zgadza się.

Zitny pytał świadka o końcową część długiego pościgu.

- Czy został pan postrzelony przez osobę uciekającą z vana?

- Nie.

- Czy ktokolwiek z policjantów został postrzelony?

- Nie.

- Czy ścigany mierzył do helikoptera?

- Nie.

Ławnicy zrozumieli, do czego zmierza obrońca - oskarżony nie jest takim degeneratem, skoro nie oddał ani jednego strzału w kierunku policjantów.

- Powiedział pan wcześniej, że mój klient został złapany przez psa, mam rację?

Gomez powstrzymał uśmiech.

- Nie mówiłem tego, ale to prawda.

- Czy pies został postrzelony?

- Nie. W tunelu nie padł ani jeden strzał.

- Innymi słowy, mój klient został ugryziony i aresztowany przez psa, mam rację?

Myśl o tym, że zwierzę założyło oskarżonemu kajdanki, wywołała uśmiech na twarzach ławników. Jeden z obserwatorów zapytał po cichu, czy pies przedstawił Nameyowi także prawa Mirandy.

Zitny podkreślił, że jego klient nie użył broni:

- Gdy uciekał, nie strzelał, prawda?

Śledczy potwierdził. Obrona nie miała więcej pytań.

♦ ♦ ♦

Funkcjonariusz policji Mike McCarthy, opiekun psa, zasiadł na miejscu dla świadków. Ubrany był w granatowy mundur i wypastowane buty - wyglądał jak z plakatu rekrutacyjnego. Potwierdził, że razem z psem tropiącym pracuje dla policji w Santa Ana oraz że wcześniej przez trzy lata służył w Los Angeles.

Zobaczywszy zdjęcie, McCarthy rozpoznał ciasny tunel, do którego wczołgał się Namey i w którym został schwytany. Wyraz dumy pojawił się na jego twarzy, kiedy Conway zapytał, jak się wabi jego partner.

- Chris - odpowiedział.

- Czy wchodząc do kanałów, miał pan świadomość, że ścigany może być uzbrojony?

- Tak jest. Otrzymaliśmy zgłoszenie o porwaniu pojazdu... wyposażonego w system LoJack. Nasz helikopter odebrał sygnał.

Świadek dołączył do szaleńczego pościgu i w pewnym momencie przejął nad nim dowodzenie. U wejścia do tunelu „wysokiego na dwa metry i szerokiego na cztery” razem z Chrisem przyłączył się do grupy policjantów, którzy ruszyli za Nameyem na piechotę.

- Czego może się obawiać policjant, wchodząc do takiego miejsca za uzbrojonym podejrzanym?

- Kilku rzeczy. Pierwszy problem stanowiło oświetlenie. Był już wieczór, musieliśmy używać latarek. Po drugie, ścigany miał broń i mógł z niej skorzystać. Widział nas dokładnie. Zresztą nawet gdyby w nas nie mierzył, moglibyśmy dostać rykoszetem. Ściany tunelu wykonano z cementu, nabój by w nim nie utknął. W zależności od kalibru i prędkości, mógł odbić się kilka razy od ściany i trafić któregoś z nas.

Conway precyzyjnie konstruował swoje pytania, aby wyciągnąć od świadka informacje o tym, jak niebezpieczna była sytuacja, w której znaleźli się policjanci. Inteligentny i elokwentny McCarthy odpowiadał jasno i klarownie: razem z Chrisem przeskoczyli ogrodzenie, aby poprowadzić drużynę do kanalizacji. Uformowawszy czworobok, policjanci zeszli do tunelu, pełni obaw, ale zdeterminowani.

- Ponieważ szliśmy krok za krokiem, a nie biegliśmy, ciężko mi ocenić dystans, jaki zdołaliśmy pokonać. Myślę, że było to jakieś półtora kilometra.

W czasie tego marszu nie widzieli podejrzanego.

- Chris szedł przodem i sprawdzał teren.

Światło ich latarek padło w końcu na kanał dopływowy o średnicy jednego metra, znajdujący się po lewej stronie kanału.

- Chris zatrzymał się i zaczął szczekać. Nastroszył uszy, sygnalizował, że wytropił zapach człowieka dobiegający z tej dziury... Krzyknęliśmy, że jesteśmy z departamentu policji w Santa Ana.

Ostrzegli Nameya, że mają policyjnego psa i kazali mu się przedstawić. Podejrzany nie odpowiadał, dopóki McCarthy nie wpuścił Chrisa do tunelu, który skręcał w prawo, więc pies zniknął z pola widzenia.

- Z ciemności dobiegł nas głos podejrzanego, który powiedział, żebyśmy odwołali psa. Zażądałem, by cały czas do mnie mówił, bo chcę wiedzieć, gdzie się znajduje. Powiedziałem, że pies nie zrobi mu krzywdy, jeśli wyjdzie z rękami na widoku. Zgodził się.

Kilku przysięgłych poruszyło się na krzesłach, jakby oglądali thriller. W ławach, w których z reguły rozlegały się kaszlnięcia i szuranie nogami, tym razem panowała cisza. Niektórzy sądzili, że McCarthy byłby znakomitym narratorem w programach policyjnych emitowanych na żywo.

- Czekaliśmy... Nie mieliśmy pewności, czy mężczyzna jest uzbrojony. Nie wiedzieliśmy też, na co go stać. Chce się poddać? A może to pułapka? Musieliśmy być gotowi na wszystko.

Ścigany rozmawiał z policjantami, którzy szybko jednak zorientowali się, że jego głos zaczyna się oddalać.

- Ostrzegłem go, że spuszczam psa.

- Wczołgał się pan do tunelu?

- Na początku nie. Dopiero kiedy pies rzucił się na podejrzanego.

- Skąd pan wiedział, że do tego doszło?

- Usłyszałem szczekanie psa i krzyk mężczyzny.

- Wszedł pan do tunelu, żeby się do nich dostać.

- Tak jest. Czołgałem się jakieś czterdzieści metrów. Po podłodze ściekała woda, powierzchnia była pokryta szlamem.

Conway zapytał o moment największego zagrożenia, mając świadomość, że ławnicy słuchają opowieści z zapartym tchem.

- Czy wciąż istniała obawa, że poszukiwany ma broń?

- Tak jest. Wiedziałem tylko, że mój pies walczy z tym człowiekiem, ale nie miałem pojęcia, czy wciąż ma broń i czy będzie w stanie jej użyć w tak wąskim tunelu, w którym też łatwo było o rykoszet. Znalazłem się w nieciekawej pozycji. Groził mi postrzał zarówno ze strony podejrzanego, jak i pozostałych policjantów.

- Czy oni za panem poszli?

- Tak. Na moją prośbę jeden z nich wszedł ze mną do tunelu. Nie chciałem włączać latarki, żeby nie zdradzać swojej pozycji, póki nie wejdę w zakręt. Umówiłem się z drugim policjantem, że jeśli dojdzie do strzelaniny, położę się płasko na podłodze w nadziei, że będzie mógł

strzelić ponad moją głową.

Kilka obaw pojawiło się w głowie McCarthy'ego podczas tej niebezpiecznej misji.

- Tunel był na tyle ciasny, że podejrzany nie mógłby przecisnąć się obok nas, by zejść na dół do policjantów. Nie mogłem go tam przeszukać, a nie wiedziałem, gdzie ma broń. Przeczołgałem się więc nad nimi, podczas gdy oni wciąż się szarpali. Facet krzyczał wniebogłosy.

McCarthy z wielkim trudem przeszedł obok nich i rozkazał Chrisowi zostawić mężczyznę w spokoju. Podejrzany znalazł się w potrzasku, uwięziony między Mikiem a drugim policjantem, który założył mu kajdanki.

Prokurator chciał znać szczegóły:

- Jak udało wam się go wyprowadzić z tunelu, skoro miał spętane ręce?

- Wyciągnęliśmy go. Drugi policjant czołgał się tyłem i ciągnął podejrzanego za nogi, a ja pchałem go z góry.

- Znaleźliście przy nim pistolet?

- Tak. W miejscu, w którym siłował się z psem. Kiedy zakładaliśmy mu kajdanki, włączyłem latarkę i dostrzegłem broń leżącą tuż obok, w zasięgu jego ręki.

McCarthy znalazł też kalendarz w skórzanej okładce.

Conway otworzył zapieczętowaną paczkę i wyciągnął z niej pistolet.

- To chromowany rewolwer - odezwał się świadek. - Pięciostrzałowiec z gumową rączką. Magnum kaliber 9 mm.

Broń pokryta była rdzawymi plamkami, prawdopodobnie dlatego, że leżała w wilgotnym kanale. Na bębenku widniał napis: Charter Arms Corporation, Stratford, Conn.

Dramatyczne zeznania zbliżały się do końca. Conway poprosił jeszcze świadka, aby powiedział, kogo udało się złapać w tym strasznym tunelu. McCarthy bez wahania wskazał palcem Richarda Nameya.

Zitny zaczął od podsumowania: McCarthy uczestniczył w szaleńczym pościgu razem z innymi policjantami, a także z udziałem helikoptera. Ponownie podkreślił, że nie doszło do wymiany ognia ani na ulicy, ani w tunelu.

- Podejrzany nie wymachiwał bronią, którą nam tu pokazano, mam rację?

- Tak. Pan Namey w nas nie celował.

- Kiedy weszliście do tunelu, włączyliście latarki, prawda?

- Na początku nie. Kiedy weszliśmy do środka raz musieliśmy oświetlać drogę, a raz nie - ze względów taktycznych.

- Czyli gasiliście światła?

- Tak jest, co jakiś czas.

- Przy zapalonych latarkach stanowiliście łatwy cel, zgadza się? - Zitny ponownie starał się wykazać, że jego klient miał wiele okazji, by otworzyć ogień do odsłoniętych funkcjonariuszy, ale był na tyle szlachetny, że zdołał się powstrzymać. Ta strategia mogła obrócić się przeciwko niemu. Skoro Namey potrafił panować nad swoimi emocjami, zaprzeczałoby to tezie, jakoby zaledwie kilka dni wcześniej zamordował Sarę, ponieważ stracił nad sobą kontrolę. Teraz jednak obrońca osiągnął cel, który sobie wyznaczył.

- I kiedy byliście wystawieni na strzały, mój klient nie otworzył do was ognia, zgadza się?

- Nie.

Tę odpowiedź można było zinterpretować na niekorzyść adwokata, ale wszyscy uznali, że po prostu nie doszło do strzelaniny.

Kilka kolejnych pytań potwierdziło tezę Zitny'ego. Następnie obrońca skoncentrował uwagę na psie.

- Mówi pan, że pies zaczął szczekać po raz drugi. Przebywał wtedy w wąskim tunelu, mam rację?

- Tak.

- Szczekał dlatego, że gryzł mojego klienta?

McCarthy odpowiedział poirytowany:

- Nie!

- Pański pies szczekał, to prawda?

- Tak jest.

- A potem usłyszał pan oddalający się głos mojego klienta, tak?

- Kazałem mu z nami rozmawiać, żebyśmy wiedzieli, gdzie się znajduje. Usłyszeliśmy, że się od nas oddala, zamiast zbliżać się ku nam.

- Pies nie wyszedł z tego tunelu, prawda?

- Nie. Przywołałem go do siebie, a po dziesięciu minutach puściłem.

- I wtedy usłyszał pan, że zwierzę zaczęło gryźć mojego klienta, mam rację?

- Usłyszałem szamotaninę. Zrozumiałem, że Chris znalazł podejrzanego.

- Pański pies już wcześniej gryzł podejrzanych, prawda?

Świadek potwierdził.

- Rzadko warczy. Rozpoznałby pan jego warczenie, prawda?

- Tak.

- Słyszał pan, jak pański pies gryzie mojego klienta, zgadza się? - Zitny nie odpuszczał.

- Słyszałem odgłosy walki, tak jest.

- Czy pański pies ucierpiał w jakikolwiek sposób?

- Nie.

Namey, który strzelał do dwojga ludzi, nie zawahałby się zastrzelić też psa - taką myśl w przysięgłych zamierzał zasiać obrońca. Jeszcze wyraźniej odmalował obraz łagodnego przestępcy, stwierdzając:

- Czyli Chris nie miał nawet najmniejszego zadrapania? Nie został uderzony, zgadza się?

- Nie dostrzegłem na nim żadnych obrażeń. Nie jestem w stanie powiedzieć, czy podejrzany go uderzył albo kopnął.

Obrońca sam zachowywał się jak pies, który zwęszył trop.

- Do pańskich obowiązków należy sprawdzić po akcji, czy pies doznał w jej trakcie jakichś urazów, mam rację?

- Tak.

- Zrobił pan to?

- Tak.

- I pies nie ucierpiał w żaden sposób, zgadza się?

- Tak mi się zdaje.

- Gdzie pański pies ugryzł mojego klienta?

Czyżby adwokat starał się stworzyć obraz dzikiej bestii atakującej niewiniątko?

- Tak jak mówiłem, wczołgałem się do tunelu, zobaczyłem, że Chris szarpie podejrzanego za nogę. Z zeznań samego oskarżonego wynika, że został jeszcze ugryziony w przedramię.

- Widział pan te rany?

- Nie.

Nawet ich nie szukał. Chociaż był przy tym, jak drugi policjant zakuwał podejrzanego w kajdanki, osobiście nie zauważył żadnych śladów ugryzień.

- Pistolet leżał obok mojego klienta, mam rację?

- W zasięgu jego ręki, tak jest.

- Czyli w każdej chwili mógł zastrzelić pańskiego psa, zgodzi się pan ze mną?

- Tak.

- Ale nie zrobił tego, tak?

McCarthy potwierdził. Zitny'ego najwidoczniej to zadowoliło, ponieważ zapytał, dokąd prowadził wąski kanał dopływowy. Policjant nie znał odpowiedzi, ponieważ nigdy nie doszedł do jego końca.

- Nie sprawdził pan, dokąd prowadzi?

- Nie. Byłem zmęczony całym tym czołganiem się po kanałach.

Zitny porzucił ten wątek.

- Czy to pan zabezpieczył broń?

- Tak jest.

- Sprawdził pan, czy jest naładowana?

McCarthy potwierdził, że w bębenku znajdowały się naboje. Nie przeszukał jednak Nameya.

- Był pan przy jego przeszukaniu?

- Nie przypominam sobie. Jak tylko zakuliśmy go w kajdanki, zająłem się moim psem.

Po kilku następnych pytaniach Zitny'ego Mike McCarthy zakończył składanie zeznań.

♦ ♦ ♦

Dennis Conway wezwał na świadka innego policjanta, śledczego z departamentu policji w Placenta Gene'a Stuckenschneidera, który wraz ze swoim partnerem, Corym Wolikiem, pierwszy pojawił się na miejscu przestępstwa. W czerwonej kii znalazł martwą Sarę Rodriquez i sparaliżowanego Matta Corbetta, starającego się odpowiadać na pytania.

- Powiedział mi, że napastnik poruszał się czarnym pojazdem, mieszkał w Santa Ana i już wcześniej miał kłopoty z prawem.

Zitny z poczerwieniałą twarzą wstał i zgłosił sprzeciw. Sędzia przyznał mu częściowo rację.

- Proszę wykreślić ostatnią część wypowiedzi. Ławników proszę, by nie brali jej pod uwagę.

Toohey miał prawo do takiej decyzji. Informacje o wcześniejszych problemach z prawem Nameya nie zostały dopuszczone do materiału dowodowego. Conway wiedział o tym, ale słowa padły i przysięgli nie umieli wymazać ich z pamięci zgodnie z zaleceniami sędziego.

Śledczy stwierdził w swoim krótkim zeznaniu, że czuwał przy Matthew do przyjazdu ambulansu. Zitny nie zadał mu żadnych pytań, ale zachował sobie prawo do wezwania policjanta na świadka, jeżeli zajdzie taka potrzeba. Tymczasem nastała przerwa obiadowa.

Kiedy sędzia Toohey rozpoczął sesję wieczorną, przesłuchania prowadzono pod nieobecność ławników. Zitny poprosił go, by przerwał rozprawę.

- Chciałbym złożyć wniosek o unieważnienie przewodu sądowego ze względu na treść zeznań śledczego Stuckenschneidera.

Zdaniem adwokata świadek próbował przemycić informacje o kryminalnej przeszłości oskarżonego.

- Mleko już się rozlało. Sąd upomniał ławników, by nie brali tych słów pod uwagę, ale skoro pan Stuckenschneider wprowadził nowy materiał dowodowy w taki sposób, wnoszę o rozwiązanie ławy przysięgłych.

Toohey zapytał o zdanie Conwaya.

- Wysoki Sądzie, był to nieumyślny komentarz ze strony świadka. Obrona wniosła sprzeciw, sędzia go podtrzymał, a my kontynuowaliśmy przesłuchanie. Słowa pana Stuckenschneidera nie wprowadziły zamętu.

Przywołał też wypowiedź samego Zitny'ego z mowy wstępnej: „Najprawdopodobniej pan Namey będzie świadkiem we własnej sprawie i ława przysięgłych może usłyszeć o tym, że mój klient wszedł w konflikt z prawem. Zdam się wtedy na decyzję sądu”.

Sędzia nie był zadowolony ze słów Stuckenschneidera, ale zgodził się z prokuratorem.

- Odrzucam wniosek obrony o unieważnienie przewodu... Słowa świadka zostały wykreślone ze stenogramu, a ławników poinstruowano, by nie brali ich pod uwagę. To wystarczy.

♦ ♦ ♦

Kolejna osoba, którą przesłuchiwał Conway, próbowała pokazać się jako ofiara podsądnego.

- Wysoki Sądzę, wzywam na świadka Alberta Zavalę.

Namey był oskarżony o uprowadzenie jego samochodu, a śledczy Gomez sugerował, że mężczyzna może być zamieszany w handel narkotykami. Co takiego mógł przekazać ławnikom na temat Richarda?

Właściciel vana - korpulentny z ospowatą twarzą - kiwając się na boki, zasiadł na miejscu dla świadków i przysiągł mówić tylko prawdę.

Jeżeli rzeczywiście był dilerem, czy dotrzyma przysięgi, czy też będzie kłamał, jak przystało na drobnego przestępcę?

Conway pokazał kilka zdjęć czerwonego safari. Świadek zidentyfikował pojazd, który został mu skradziony w kwietniu 2003 roku. Poproszony o wskazanie złodzieja, Zavala pokazał palcem Nameya.

Następnie prokurator zapytał, czy świadek znał wcześniej oskarżonego.

- Nie.

Opowiedział, że zatrzymał się na pasach, by przepuścić pieszych, kiedy od strony pasażera pojawił się Namey i poprosił o dolara na autobus.

- Sięgnąłem do kieszeni, nie miałem drobnych. Wyciągnąłem więc portfel i wtedy wyjął pistolet.

Zavala nie pamiętał, czy był to rewolwer, czy też półautomat.

- Czarny pistolet. Nie znam się za bardzo na broni. Otworzył drzwi i, celując do mnie, usiadł na fotelu. Powiedział mi, dokąd mam jechać, a ja zawiozłem go tam, gdzie chciał.

- Dlaczego?

- Bałem się.

Zatoczyli koło, wracając niemal pod galerię handlową, i wtedy Namey kazał mu się zatrzymać. Zavala wcisnął hamulec na środku drogi.

- Kazał mi zaparkować i oddać portfel.

Zamiast tego świadek wyskoczył z samochodu i wziął nogi za pas.

- Chowałem się za samochodami, aż wreszcie dobiegłem do domu.

- Jak daleko?

- No... jakieś trzy kilometry.

Mężczyzna twierdził, że nie wiedział nic o systemie LoJack. Złożył zeznania na policji i zdziwił się, kiedy tej samej nocy otrzymał telefon. Dyżurny poinformował go, że pojazd został odzyskany. Radiowóz przyjechał po Zavalç i odwiózł go na parking przed Foothill High School,

gdzie znajdowała się meta szaleńczego wyścigu. Tam podejrzanemu kazano wyjść z radiowozu i stanąć w świetle. Świadek od razu rozpoznał złodzieja samochodu. Policja przeszukała van trzy razy, a potem oddała go właścicielowi i pozwoliła mu wrócić do domu.

Conway postanowił zmierzyć się z kwestią narkotyków, które znaleziono w pojeździe.

- Czy ktoś zarzucił panu transport lub posiadanie nielegalnych środków odurzających?

- Nie, proszę pana.

- Gdybym powiedział, że w pańskim samochodzie znaleziono narkotyki, i zapytał, czy należą do pana, co by...?

- Że nie są moje, proszę pana.

- Nie?

- Nie.

Prokurator podziękował świadkowi i kiwnął w stronę obrońcy.

John Zitny starał się przedstawić świadka jako handlarza narkotyków. Co mogłoby mu to dać poza tym, że ławnicy utwierdzą się w przekonaniu, iż Namey chciał kupić towar? Na pewno nie pomogłoby to w zbudowaniu jego pozytywnego wizerunku i złagodzeniu rozmiaru jego zbrodni. Być może Zitny starał się podważyć zarzut uprowadzenia samochodu.

- Powiedział nam pan, że nikt nie pytał o narkotyki, które znaleziono w pańskim samochodzie. Pamięta pan, że to powiedział?

- Nic mi o nich nie wiadomo.

- Policja nie pytała pana, czy sprzedaje pan narkotyki?

Świadek uniknął odpowiedzi, twierdząc, że nie rozumie pytania. Zitny zapytał, czy dwaj policjanci odwiedzili go w domu.

Zavala zmarszczył twarz.

- To było dzień później albo dwa. Nie pamiętam.

Zitny wyjaśnił:

- Czy policjanci oskarżyli pana o sprzedaż narkotyków?

Świadek wymamrotał, że „powiedzieli coś w tym stylu”.

- Ale to nie było moje.

- Oświadczyli panu, że mieli jakieś informacje świadczące o tym, że jest pan dilerem?

Korpulentny mężczyzna znów zasłonił się niepamięcią.

- Nie przypominam sobie.

Obrońca wyciągnął od świadka zeznanie, że nigdy wcześniej ani później nie widział oskarżonego.

- Jak go pan zidentyfikował tak szybko? Spojrzał pan na niego i powiedział, że to on?

Świadek odpowiedział bez wahania:

- Proszę pana, kiedy ktoś do pana celuje z pistoletu, nie da się zapomnieć lufy.

- Czyli rozpoznał pan broń, a oskarżonego poznał pan, ponieważ widział go wcześniej wielokrotnie, mam rację?

Zavala zaprzeczył.

- Czy na parkingu znajdowało się dużo osób, czy nie? Okoliczni mieszkańcy wiedzą doskonale, że z reguły jest tam pusto.

- Było sporo ludzi.

W zeznaniach, które złożył na policji, mężczyzna twierdził, zrobił kilka kółek w poszukiwaniu miejsca parkingowego. Zitny'emu powiedział, że krążył tak przez dziesięć minut, bo zamierzał kupić w sklepie części samochodowe.

- Zakupy się udały?

- Nie, było za dużo ludzi. Nie mogłem zaparkować. Amerykanie mają za dużo samochodów, proszę pana.

Świadek zaprzeczył, jakoby szukał konkretnej osoby albo że rozmawiał z kimś, kiedy jeździł po parkingu.

- Czyli wyciągnął pistolet, kiedy stał na zewnątrz samochodu, mam rację?

- Tak.

- W biały dzień?

- Tak.

- A wokół było pełno ludzi?

- Chyba tak. Wszystko stało się bardzo szybko, proszę pana.

Zitny zignorował słowo „chyba”.

- Czyli twierdzi pan, że w świetle dnia mój klient wyciągnął pistolet i skierował go w pana stronę, mam rację?

- Tak.

- Przez zamkniętą szybę?

- Tak - odparł zniżonym głosem.

- Dobrze, czy brzmi to wiarygodnie, że pistolet...

Conway zgłosił sprzeciw. Sędzia Toohey go podtrzymał.

Obrońca sformułował pytanie na nowo, podkreślając, że to niewiarygodne, by nie znalazł się ani jeden świadek tych wydarzeń. Zapytał też, czy to prawda, że parking galerii jest miejscem, w którym sprzedaje się narkotyki, ale prokurator wniósł kolejny sprzeciw.

- Czy nie jest prawdą, że mój klient zatrzymał pana, ponieważ zamierzał kupić heroinę?

Tym razem oskarżyciel postanowił nie protestować. Zavala zaprzeczył.

Na prośbę Zitny'ego świadek naszkicował sekwencję zdarzeń tego dnia i odpowiedział na pytania. Powtórzył, że nie wie nic o narkotykach, które znaleziono w vanie. Obrońca zasugerował, że Zavala mógł je wieźć do domu na własny użytek. Dlaczego rozmawiał z policjantami przed domem, a nie zaprosił ich do środka? Czy obawiał się, że znajdą u niego narkotyki?

Przesłuchanie nie wniosło niczego do sprawy, ale Zitny osiągnął zamierzony efekt, nastawiając odpowiednio ławników. Zapytał wtedy Zavalę o źródło dochodów.

- Pracuję dorywczo.

- A jednak stać pana na kupno vana za jedenaście tysięcy dolarów.

- Tak. - Nie próbował nawet rozwinąć tematu.

Mężczyzna powtórzył, że nie wiedział, iż samochód miał zamontowany system LoJack. Po kolejnych piętnastu minutach Zitny wskórał tylko tyle, że ławnicy mogli podejrzewać, iż przed spotkaniem z prokuratorem Zavala przećwiczył swoje odpowiedzi.

Conway podczas krótkiego przesłuchania wyjaśnił, że świadka spotkał po raz pierwszy kilka godzin przed procesem, po czym Alberto w pośpiechu opuścił salę sądową, zastanawiając się, czy nie będzie musiał wkrótce wrócić, by odpowiedzieć za sprzedaż narkotyków.

Następnie oskarżyciel wezwał ostatniego świadka tego dnia, Marca St. Lawrence'a, ochroniarza college'u, który pierwszy dowiedział się od Sary o napaści Nameya. Mężczyzna stwierdził, że dziewczyna „miała zapłakane oczy, trzęsła się i w ogóle była spanikowana”, kiedy z nim rozmawiała. Dokładnie zanotował jej słowa. Dostrzegł też sińce na jej szyi. Kiedy przyjechali policjanci z Anaheim, przekazał im swoje zapiski.

„SŁYSZAŁEM JEJ WRZASK”

W hrabstwie Orange zbliżała się pora obfitych deszczów. Ciężkie chmury wisiały na niebie w poniedziałkowy poranek 27 września 2004 roku. Orzeźwiająca bryza zmiatała liście z chodników przy Civic Center Drive w Santa Ana. Prawnicy, ławnicy, świadkowie, urzędnicy i widzowie spieszyli do dwunastopiętrowego budynku Sądu Najwyższego.

W departamencie C-36 sędzia Richard Toohey powitał wypoczętych przysięgłych, a potem zwrócił się do prokuratora:

- Panie Conway, proszę wezwać świadka.

Wygadana, atrakcyjna nastolatka, Megan Gilbert, weszła pewnym krokiem na salę i złożyła przysięgę. Dennis zaczął wypytywać ją o straszne sceny, które widziała z okna łazienki, a potem z sypialni swoich rodziców przed siedemnastoma miesiącami.

Megan miała małe problemy z przypomnieniem sobie, czy słyszała strzały, kiedy napastnik podszedł do drzwi kierowcy czerwonego samochodu. Żeby odświeżyć jej pamięć, Conway przeczytał notatki, które sporządziła krótko po traumatycznych wydarzeniach.

Obrońca zgłosił sprzeciw, a sędzia stracił cierpliwość.

- Wysoki Sądzie, uważam, że uzyskaliśmy już odpowiedź na tego typu pytania.

- Nie życzę sobie rozwlekłych wyjaśnień.

Zitny poprawił się, ale Toohey odrzucił jego wniosek.

Przeczytawszy własne notatki, Megan stwierdziła, że ubrany na czarno mężczyzna oddał jeszcze dwa strzały do kierowcy. Zdaniem biegłych

Namey czterokrotnie strzelał do Matta przez otwarte okno pasażera, a zaledwie raz do Sary z drugiej strony samochodu. W bębenku mieściło się tylko pięć nabojów. Było też jednak możliwe, że napastnik pociągnął za spust trzy razy, celując do Corbetta, i dwa razy do Sary, z czego jeden nabój minął cel i trafił w chłopaka. Nikt, może poza Nameyem, nie jest w stanie stwierdzić, jak było naprawdę.

Megan widziała, jak napastnik wyciągnął rękę w kierunku ofiary, ale nie pamiętała którą. Obserwatorzy byli zdziwieni, że świadek nie umiała jednoznacznie stwierdzić, iż to właśnie oskarżony strzelał do dwójki nastolatków.

Dziewczyna napisała, że dostrzegła jakiś samochód, który mijał miejsce zdarzenia, jednak w zeznaniu złożonym na policji nie wspominała o nim. Zitny zapytał o tę rozbieżność. Sugerował, że po rozmowach z koleżankami z klasy mogła ubarwić nieco swoją opowieść, wspominając o samochodzie.

- Była pani w szkole, zanim napisała pani te słowa, prawda?

Szesnastolatka spokojnym głosem ze szczyptą pogardy odpowiedziała:

- Nie. Mieliśmy przerwę wiosenną.

Zitny zadał jeszcze kilka pytań, które nic nie udowodniły.

Megan opuściła salę sądową, a kiedy wezwano kolejnego świadka, wszyscy wstrzymali oddech. Matt Corbett z wysoko uniesioną głową wjechał na wózku inwalidzkim. Ci, którzy byli zaznajomieni z doniesieniami medialnymi, nie mogli się oprzeć chęci spojrzenia mu w twarz. Wiedzieli, że pocisk przeszył jego jamę nosową i lewe oko. Z ulgą stwierdzili, że sztuczne oko nie różni się niczym od prawdziwego. Dla jego rodziny i znajomych przystojna twarz Matthew pozostała niezmieniona, przepełniona dumą i siłą. Media trąbiły o paraliżu czterech kończyn, więc miło było widzieć, że odzyskał władzę w rękach.

Matt Corbett został zaprzysiężony.

- Dzień dobry - powiedział Conway. - Dziękuję, że pan przybył. Jeżeli poczuje się pan zmęczony, proszę dać znać.

Po siedemnastu miesiącach rehabilitacji Matt przyzwyczaił się zarówno do przesadnej uprzejmości ludzi, jak i niestosownych komentarzy i krzywych spojrzeń. Odpowiedział więc krótko:

- Dobrze.

- Panie Corbett, czy zna pan Sarę Rodriquez?

- Tak. Byliśmy parą przez cztery lata.

- Ile mieliście lat, kiedy się poznaliście?

- Ja szesnaście, ona siedemnaście.

- Czy można powiedzieć, że przez te lata byliście ze sobą blisko?

- Tak.

- Wasze rodziny również?

- Nawet bardzo.

Matt powiedział, że mieszkał w Westminster, dwadzieścia pięć minut jazdy samochodem od domu Sary.

Conway, patrząc na oskarżonego, zwrócił się do świadka:

- Proszę spojrzeć na mężczyznę w koszuli w kratę. To oskarżony, pan Namey. Rozpoznaje go pan?

Matthew panował nad sobą, próbując ukryć nienawiść, jaką odczuwał.

- Jasne.

- Kiedy pan go spotkał po raz pierwszy?

- Drugiego kwietnia 2003 roku.

- A wcześniej pan o nim słyszał?

- Tak. Wiedziałem o jego napaści na Sarę w szkole w Anaheim. Chodziła tam na zajęcia.

- Wiedział pan o tym, że Sarah zabiegała o wydanie zakazu zbliżania się?

- Tak. Sam zawiozłem ją do sądu.

Na sali słychać było wyłącznie Conwaya i Matta. Czasami dramatyzm, który tworzy się w trakcie procesu, budzi o wiele silniejsze emocje niż niejeden scenariusz filmowy. Obecność Corbetta i jego odpowiedzi zbudowały właśnie takie napięcie. Wszyscy z uwagą słuchali jego słów.

Dennis rozumiał, co przeżywał Matthew, kiedy stracił ukochaną kobietę. Sam przecież cierpiał straszliwie, kiedy Lisa Barrett zginęła w wypadku. Jako prokurator musiał jednak zadać bolesne pytania, aby przedstawić ławnikom dowody.

- Czy wiedział pan o tym, że pani Rodriquez prowadziła dziennik?

- Nie.

Zmieniając temat, Conway wrócił do momentu, w którym Matt po raz pierwszy spotkał Nameya. Chłopak opowiadał o tym, że był wtedy razem z Sarą na spotkaniu biblijnym u jej ojca, który mieszkał niedaleko. Przyjechali osobno, swoimi samochodami, tuż przed zachodem słońca: Matthew stuningowanym pikapem GMC sonoma, Sarah czerwoną kią rio.

- Tuning był pańskim hobby?

- Tak. Nadal jest.

Wszyscy zdumieli się, widząc, że tragedia nie pozbawiła go radości życia.

- Jechał pan za Sarą?

- Tak. Skręciła w stronę swojego domu, ja skierowałem się prosto na autostradę. Rozmawialiśmy przez telefon komórkowy. Nagle się rozłączyła. Oddzwoniłem, ale nie odbierała. Zawróciłem... Martwiłem się. Wtedy zobaczyłem tego gnojka, który tam siedzi. Zajechał jej drogę.

Tym razem nie starał się nawet ukrywać gniewu.

Zitny wstał i powiedział: „Sprzeciw”.

- Proszę o wykreślenie z protokołu zdania: „Zajechał jej drogę” - stwierdził sędzia, ale nie odniósł się do słowa: „gnojek”.

Conway zadawał pytania, starając się ustalić miejsce zdarzenia - dwie przecznice od domu Sary. Prokurator przerwał na chwilę, kiedy Matt ścisnął poręcze swojego wózka i uniósł się nieco.

- Wszystko w porządku? - zapytał.

- Tak. - Matt nie chciał się przyznać, że często musi zmieniać pozycję.

- Dasz nam znać, dobrze?

- Tak.

Świadek mówił dalej, że dostrzegł niebieskiego el camino, który blokował drogę.

- Namey krzyczał na Sarę przez okno. Zatrzymałem się obok.

- Słyszał pan, że krzyczy?

- Tak. Szyby były opuszczone we wszystkich trzech pojazdach.

- Co takiego krzyczał?

- „Właśnie sobie przechlapałaś”. Sarah była rozgorączkowana.

- Jeżeli nie widział pan oskarżonego nigdy wcześniej, skąd pewność, że to on na nią krzyczał?

- Sarah mówiła, że jeździ niebieskim el camino. Właśnie tym samochodem zatarasował jej drogę.

- I co pan zrobił?

- Wybiegłem z samochodu i powiedziałem: „Może zadrzesz z kimś równym sobie?”. Wskoczył do auta i odjechał.

- Było jeszcze jasno?

- Nie, słońce już zaszło, świeciły tylko latarnie.

- Dobrze mu się pan przyjrzał?

- Tak. Odwrócił się w moją stronę.

- Kiedy wysiadał pan z pikapa, on ciągle siedział w swoim samochodzie, tak? Biegł pan w jego kierunku?

Matt kiwnął głową.

- Co pan miał zamiar zrobić?

- Skopać mu tyłek.

Zitny podskoczył i zażądał, by wykreślić to zdanie z protokołu, a chłopak dodał:

- Dobrze o tym wie.

Sędzia Toohey mówił powoli, aby nieco uspokoić rozemocjonowanych mężczyzn:

- Proszę wykreślić tę odpowiedź, a pana proszę o ponowne zadanie pytania.

Conway zapytał jednak o coś innego. Ławnicy usłyszeli już szczerą odpowiedź świadka i niezależnie od tego, czy wezmą ją pod uwagę, czy nie, zrozumieli jego wzburzenie.

- Ile pan ma wzrostu?

- Metr osiemdziesiąt.

- W jakiej formie fizycznej pan wówczas był?

- Całkiem niezłej. Pracowałem od 5.00 do 17.00, od poniedziałku do piątku. Całymi dniami rozładowywałem towar. Chodziłem na siłownię z kumplem, uprawiałem jogging. Formę miałem niezłą.

Te słowa jeszcze bardziej uwydatniły jego aktualne kalectwo.

Świadek powiedział też, że Namey odjechał z piskiem opon.

- Twierdzi pan też, że pana obraził. W jaki sposób?

- Pokazał mi środkowy palec.

- Co pan zrobił, kiedy odjechał?

- Wskoczyłem do pikapa. Sarah krzyknęła: „Nie jedź za nim. Ma pistolet!”.

Zitny zgłosił sprzeciw, sugerując, by uznać słowa Sary za pogłoskę. Toohey przychylił się do jego wniosku.

- Rzucił się pan w pościg?

- Tak. Ruszył pierwszy. Wskoczyłem do pikapa i goniłem go po okolicy. Minąłem dom Marthy. Wybiegła na podwórko, żeby coś mi powiedzieć, ale nie zatrzymałem się. Zgubiłem go, kiedy wjechałem w Jefferson Street. Pytałem przechodniów, czy widzieli niebieskiego el camino.

- Udało się go złapać?

- Nie. Wróciłem do domu Sary i dowiedziałem się od niej, co zaszło na drodze, zanim się pojawiłem. Była przerażona, cała się trzęsła. Bała się myśleć o tym, co nam groziło. Rzuciła w niego kopią zakazu zbliżania się...

Obrońca wtrącił tylko:

- Sprzeciw, pogłoska.

Tym razem sędzia odrzucił wniosek. Matt kontynuował, jakby nic się nie stało:

- ...rzuciła w niego kopią zakazu zbliżania się, a on jej na to: „Właśnie sobie przechlapałaś”. Była przerażona.

Zitny zmęczonym głosem powiedział:

- Sprzeciw. Podwójna pogłoska.

Toohey nawet na niego nie spojrzał, zwrócił się bezpośrednio do Conwaya:

- Proszę zadać kolejne pytanie.

- Czy po tym zdarzeniu widział pan oskarżonego?

- Przez jakiś czas nie.

- Aż do 16 kwietnia?

Prokurator miał na myśli datę zabójstwa Sary. Świadek potwierdził.

- Czy od 2 do 16 kwietnia podjął pan jakieś wysiłki, by zapewnić swojej dziewczynie ochronę?

- Tak... Przed pracą objeżdżałem okolicę, aby się upewnić, że nie ma jego samochodu. Starałem się... Chciałem, żeby czuła się bezpiecznie. Zawsze robiłem, co mogłem, żeby ją chronić.

- Sprzeciw! - zerwał się obrońca. - To nieistotne dla sprawy.

Sędzia podtrzymał.

- Co pan robił tego dnia?

- Pracowałem, poszedłem do domu, umyłem samochód, odebrałem Sarę i pojechaliśmy do McDonalda, żeby wrzucić coś na ruszt. Dopiero co kupiłem jej nowy sprzęt stereo, była zachwycona. Uśmiechała się od ucha do ucha. To dlatego wzięliśmy jej samochód.

Fast food znajdował się dziesięć minut drogi od domu Sary.

- Na Jefferson Street, tuż przed skrętem w Hill Street, pojawił się czarny pojazd?

- Tak. Samochód Nameya stał na poboczu. Ruszył z piskiem opon w naszym kierunku. Skręciliśmy w Hill Street. Jechał za nami, wyprzedził nas i zajechał nam drogę. Musieliśmy się zatrzymać.

Kiedy o tym opowiadał, znowu zaczął wiercić się na wózku.

Conway zapytał, czy potrzebuje przerwy, ale Matt odparł:

- Nic mi nie jest.

- Czy nissan zrównał się z samochodem Sary?

- Tak. Jechał bardzo blisko nas. Szyby w kii były opuszczone, tak samo w nissanie. Mogłem mu spojrzeć prosto w oczy.

Dennis chciał wiedzieć, czy padły jakieś słowa.

- Coś tam krzyczał, ale nie odpowiadałem. Sarah wrzeszczała, że zadzwoni na policję. On jej na to: „A dzwoń!”.

Zatrzymał się?

- Tak. Tuż przed samochodem Sary. Identycznie jak 2 kwietnia.

- Co się później stało?

- Wysiadł z samochodu. Wszystko działo się bardzo szybko. Podbiegł do mnie. Nie widziałem, że ma broń.

Publiczność słuchała go z zapartym tchem.

- Zatrzymał się przy drzwiach i warknął: „I co mi teraz zrobisz?”.

Widzowie zamarli. Chcieli usłyszeć wyraźnie każde jego słowo.

- Wycelował we mnie, a ja zrobiłem coś takiego. - Wyciągnął ręce tak, jakby prosił napastnika, by się opamiętał. - Kiedy odwróciłem głowę, pociągnął za spust.

Conway zadał jeszcze kilka pytań, które potwierdziły znaną już wersję wydarzeń.

- W co pan został trafiony?

Matt wskazał miejsce tuż poniżej prawego ucha.

- Tutaj. Pod skronią.

- Co pan wtedy poczuł?

Odpowiedź wszystkich zaskoczyła.

- Nic. Kula przeszła na wylot i wyrwała mi lewe oko. Oślepłem.

- Był pan przytomny?

- Tak. Słyszałem jej wrzask.

- A usłyszał pan albo poczuł kolejne strzały?

- Tak... Może jeszcze trzy. Sam odczułem tylko jeden. Kiedy trafił mnie po raz drugi, straciłem czucie. Broń musiała być bardzo blisko... tak jak ten mikrofon.

Na potrzeby protokołu sędzia Toohey sprecyzował:

- Piętnaście centymetrów.

Zapytany o to, czy stracił przytomność, Matt odpowiedział:

- Słyszałem tylko krzyk Sary, a potem jakbym się znalazł gdzie indziej... Pamiętam tylko, że oddychałem lekko, a jednym okiem patrzyłem na kolumnę kierownicy.

- Twierdzi pan, że kula trafiła pana pod prawym uchem. Jakie pan odniósł obrażenia?

- Zniszczyła jamę nosową. Ciężko mi się teraz oddycha. Straciłem też oko.

Kolejny pocisk trafił Matta w tył głowy, a trzeci utkwił w rdzeniu kręgowym.

- Jestem sparaliżowany. Poza tym dostałem w lewe ramię.

- Czy to oznacza, że grozi panu życie na wózku inwalidzkim? - dopytywał Conway.

- Liczę na więcej - odpowiedział optymistycznie, nie akceptując swojego losu.

Ostatni nabój Nameya odebrał Sarze życie, ale Matt twierdził, że tego strzału już nie słyszał. Pamiętał za to, jak pojawili się policjanci i zaczęli zadawać pytania, a potem sanitariusze wzięli go do szpitala. Tam zidentyfikował na zdjęciu Nameya jako sprawcę.

- Był pan pewien, że to on?

- W stu procentach.

Conway opowiedział o tym, jak usunięto naboje z ciała świadka jakiś czas po zdarzeniu, a następnie zapytał:

- Ma pan teraz sporo problemów zdrowotnych?

Prosta odpowiedź Matta mówiła więcej niż tysiąc słów:

- Tak, trochę.

- Dziękuję, panie Corbett.

Po przerwie świadek ponownie stawił się przed sądem. Dla obrońców przesłuchiwanie ofiary swojego klienta zazwyczaj jest niebezpieczne.

Mogą odstręczyć od siebie ławników zwykłym przejęzyczeniem. Jednakże rezygnacja z wyjaśnienia niektórych okoliczności może zostać uznana za kapitulację. Zitny podszedł więc do Marta i powiedział:

- Dzień dobry. Odwiózł pan panią Sarę do sądu, żeby odebrała zakaz zbliżania się, mam rację?

- Tak.

Był przy niej podczas całego procesu.

Obrońca przeszedł do innej kwestii:

- Skupmy się na pierwszym kwietniowym zdarzeniu. Miał pan pikapa, zgadza się?

- Tak.

Zitny próbował dowieść, że świadek nie mógł słyszeć wymiany słów między Sarą i Nameyem ze względu na „głośny” tłumik samochodu.

Po kilku pytaniach adwokat skupił się na wydarzeniach 16 kwietnia. Dokonał przy tym interesującej wolty. Otóż zamiast mówić „mój klient”, zaczął używać bardziej intymnego zwrotu - „Rick”. Wielu sędziów nalega, by prawnicy zwracali się do świadków i oskarżonych po nazwisku. Toohey nie przykładał do tego wagi.

- Kiedy oba samochody jechały drzwi w drzwi, mógł pan spojrzeć Rickowi prosto w twarz. Rozumiem, że był wściekły, zgadza się?

- Tak.

- Słyszał pan kiedyś strzały, mam rację?

- Tak. Potrafię odróżnić rewolwer od automatu.

- Wszystko stało się tak szybko, że nie potrafił pan powiedzieć policjantom, czy strzelano do pana z rewolweru, czy z automatu?

Pytanie było dziwne. Jakie to miało znaczenie, czy świadek mógł to stwierdzić, czy też nie? Obrażenia Marta mówiły same za siebie.

Chłopak jednak nie dał się zbić z tropu.

- Wtedy owszem. Byłem odurzony lekami. Powiedziałem coś w stylu: „Nie dostrzegłem broni. Trzymał ją blisko ciała. Wszystko stało się błyskawicznie”.

Zitny'emu nie spodobała się ta odpowiedź.

- Świadek nie odpowiada na pytanie.

Protokólantka Kimberly Owen odczytała na głos ostatnie wypowiedziane zdania i sędzia uznał, że obrońca nie ma racji.

- Czy widział pan, jak Rick Namey wsiada do samochodu i odjeżdża?

Niektóre osoby na sali uznały to pytanie za obcesowe i niepotrzebne. Matt również się zdziwił.

- Po wszystkim? Po tym, jak do mnie strzelał?

- Tak.

- Nie, nie widziałem.

- Czy zauważył pan inny samochód w okolicy, kiedy Rick Namey był jeszcze w pobliżu?

Megan Gilbert wspominała o tym, że jakiś pojazd mijał miejsce zbrodni.

- Nie, nie pamięta się takich rzeczy, kiedy zostało się trafionym tyle razy.

Przechodząc do innego tematu, Zitny zapytał, czy Matt chodził z Sarą od czterech lat.

- Prawie od pięciu - poprawił go świadek. - W sierpniu minęłoby pięć lat.

- Czy przez ten czas zrywaliście ze sobą?

- Przez kilka miesięcy się kłóciliśmy, ale nie przestaliśmy ze sobą chodzić, po prostu rzadziej się widywaliśmy.

- Czy Sarah mówiła panu, że trwała w miłosnym związku z Rickiem Nameyem?

Sędzia Toohey podtrzymał sprzeciw Conwaya, który stwierdził, że to plotka. Obrońca przeformułował pytanie:

- Czy wiedział pan o tym, że pani Rodriquez była w miłosnym związku z Rickiem Nameyem w 2002 roku?

- Nie. I tak bym jej nie uwierzył, bo spędzaliśmy ze sobą mnóstwo czasu.

- Gdyby się pan dowiedział, zdenerwowałoby to pana?

- No jasne.

Zitny podziękował świadkowi i powiedział:

- Nie mam więcej pytań.

Conway wykorzystał szansę, by jeszcze porozmawiać ze świadkiem.

- Gdzie znajdował się pański samochód 16 kwietnia, kiedy pani Rodriquez prowadziła swoją kię z nowym stereo?

- Stał zaparkowany przed domem jej matki.

- Czy już wtedy wiedział pan o tym, że pani Rodriquez była w miłosnym związku z panem Nameyem?

Pierwszy raz w trakcie przesłuchania Mattowi załamał się głos.

- Nie sądziłem, że... ona...

- Kochał pan Sarę?

- Bardzo. Wciąż ją kocham.

- Czy to wszystko wpłynęło w jakiś sposób na pańskie uczucia?

- Nie. Ludzie popełniają błędy. Zwłaszcza młodzi. To...

Zitny zgłosił sprzeciw:

- Nie na temat.

Sędzia Toohey skarcił świadka:

- Odpowiedział pan na pytanie. Coś jeszcze, panie Conway?

- Nie, Wysoki Sądzie.

Jeżeli adwokat zamierzał jeszcze zadać Mattowi pytania, najwyraźniej się rozmyślił.

Matthew Corbett opuścił salę sądową na wózku. Głowę trzymał równie wysoko jak wtedy, gdy się tam pojawił.

♦ ♦ ♦

W czasie przerwy Conway przedstawił obrońcy i sędziemu trzy fotografie z autopsji Sary Rodriquez. Przycięto je odpowiednio, aby oszczędzić ławnikom makabrycznych widoków. Prokurator chciał tylko pokazać przysięgłym rany postrzałowe głowy, ręki i prawego boku. Proch na jej ciele świadczył o tym, że strzał oddano z niewielkiej odległości. Był to dowód na to, że oskarżony strzelał, aby zabić. Zitny nie zgodził się, by

włączyć fotografie do materiału dowodowego, powołując się na paragraf 352, który stwierdzał, że „wartość dowodu nie może przeważać nad uprzedzeniem, jakie mógłby on wzbudzić wśród ławników”. Jako że zdjęcia zostały odpowiednio przycięte, sędzia Toohey zezwolił na przedstawienie ich przysięgłym.

W tym celu Conway powołał na świadka Laurie Crutchfield, uznanego eksperta z Laboratorium Kryminalistycznego Hrabstwa Orange, która wyjaśniła, że obecnie pracuje w dziale balistycznym i w sekcji zajmującej się badaniem miejsc zbrodni. Ponadto przeszła wiele szkoleń, spędziła niezliczone godziny na miejscach przestępstwa, uczestniczyła przy setkach autopsji, badając rany postrzałowe. Jej dziesięcioletnie doświadczenie pozwoliło zamknąć kilkudziesięciu przestępców, w tym Adrianę Vasco, a niektórych z nich skazać na śmierć.

Crutchfield przedstawiła procedurę, która miała na celu stwierdzenie, z jakiej konkretnie broni pochodzi dany nabój. Z pewnością siebie adekwatną do jej kompetencji biegła przedstawiła ławnikom proces badania pocisku: podział na klasy, kaliber, trajektorię lotu i tak dalej. Mówiła o gwintowaniu i ząbkowaniu.

- Każda firma znakuje swoje produkty. Lufa... przechodzi kilka faz produkcji, nie tylko gwintowanie, ale też końcowe usuwanie zanieczyszczeń. Czasami wylot lufy ma koronę, co też może przyczynić się do pozostawienia śladów na pocisku. Kiedy nabój wylatuje z lufy, zostają na nim różne zadrapania charakterystyczne dla danej broni.

Aby ławnicy mogli dobrze zrozumieć to, co zostało powiedziane, prokurator zapytał, dlaczego nabój rysuje się, kiedy opuszcza komorę.

- Rozszerza się w lufie, dlatego wszystkie jej charakterystyczne wypukłości odznaczają się na powierzchni pocisku.

Conway wyciągnął z pudełka rewolwer 9 mm razem z ładowarką i pokazał go biegłej, która potwierdziła, że z tej broni strzelano do Matta Corbetta i Sary Rodriquez. Świadek wyjaśniła, jak działa ładowarka, którą znaleziono u Nameya.

- Wkłada się do niej naboje. Potem wystarczy otworzyć komorę i zamiast wkładać do niej każdy nabój z osobna, wystarczy użyć ładowarki. W ten sposób można załadować broń jednym ruchem.

Crutchfield przedstawiła też wyniki badań mikroskopowych.

Pudełko z amunicją, której użył Namey, znaleziono w czerwonym vanie safari. Crutchfield oświadczyła też, że szukała potencjalnych sprzedawców i trafiła na sklep w Santa Ana.

- Czy jest coś unikalnego w tych nabojach? - zapytał prokurator.

- Wykonano je w taki sposób, aby przypominały amunicję używaną przez kowbojów z końca XIX wieku. Ich waga jest większa, a odrzut mniejszy niż przy zwykłym pocisku 9 mm.

W testach cel stanowił diagonal, który zatrzymywał cząsteczki prochu, czyli w żargonie biegłych - sadzę. Odległość celu od lufy można zmierzyć na podstawie ilości sadzy. Crutchfield strzelała z niewielkich odległości: z ośmiu, szesnastu, trzydziestu i pięćdziesięciu centymetrów i jeden strzał „w bok, bez robienia dziury, żeby sprawdzić, ile sadzy wylatuje z cylindra”.

Na prośbę Conwaya pokazała przysięgłym wyniki poszczególnych strzałów. Prokurator przedstawił świadkowi zdjęcie ran postrzałowych Sary Rodriquez.

- Czy jest pani w stanie powiedzieć, z jakiej odległości oddano strzał w głowę ofiary?

Crutchfield stwierdziła, że sprawca strzelał „z przyłożenia” lub z odległości do trzydziestu centymetrów. Jeśli chodzi o nabój znaleziony w samochodzie Sary, biegła wykonała testy - użyła podobnej amunicji, celując do zbiornika z wodą. Okazało się, że był to rodzaj pocisków podobny do tych kowbojskich PMC, które leżały w vanie.

- Miały ślady odpowiadające gwintowaniu lufy rewolweru, ale niewystarczające, by stwierdzić z pewnością, że oddano je z tej właśnie broni.

Nabój, który usunięto z ciała Sary również trafił pod mikroskop. On także był podobny do tych z vana, ale jego stan nie pozwalał na jednoznaczną identyfikację. Crutchfield podkreśliła, że pociski dość łatwo ulegają zniszczeniu. Kowbojskie naboje PMC wykonano z miękkiego ołowiu, który łatwo uszkodzić.

Conway położył nacisk na prawdopodobieństwo, że strzelano z rewolweru Nameya:

- Czyli nie można wykluczyć, że te dwa naboje wystrzelono z tego samego pistoletu?

- Zgadza się.

Dodała też, że przetestowała pociski, które na prośbę Matta Corbetta usunięto chirurgicznie z jego ciała. Jeden z nich był zbyt uszkodzony, aby go zidentyfikować. Jeśli chodzi o drugi, udało się potwierdzić, że wystrzelono go z rewolweru Charter Arms.

Matthew zgodził się na kolejną operację w nadziei, że pomoże ona uzyskać dowody zbrodni. Wszystko wskazywało na to, że tak się właśnie stało.

Conway z zadowoleniem przekazał świadka Zitny'emu, który zapytał o rany wlotowe i wylotowe na głowie Sary. Zastanawiał się, czy broń, z której strzelano, skierowana była w dół. Crutchfield jednak nie zmieniła żadnej ze swoich opinii. Po kilku minutach mogła opuścić salę sądową.

Następnie na świadka został wezwany doktor David Katsuyama, który przeprowadził autopsję Sary. Zbadał on obrażenia głowy denatki. Kula przeszyła czaszkę z lewej, tuż przed uchem i wyszła z tyłu.

- Kula przebiła czaszkę, uszkodziła duże obszary tkanki mózgowej i wyleciała przez górną część potylicy.

- Pocisk przeszedł na wylot po linii prostej?

- W zasadzie tak. Nie uległ zniszczeniu.

Na kolejne pytanie odpowiedział:

- Należy pamiętać, że głowa jest ruchoma i mogła być pochylona do przodu albo na bok lub też zwrócona w inną stronę.

Można sobie wyobrazić przerażenie Sary, kiedy zobaczyła, co się stało z Mattem. Na koniec poczuła chłód lufy wycelowanej w jej twarz. Zapewne dlatego właśnie się odwróciła. Lekarz podkreślił, że do dziewczyny oddano strzał pod pewnym kątem.

Zdając sobie sprawę z tego, że rodzina ofiary była na widowni, Conway nie odczuwał przyjemności, słuchając doktora Katsuyamy, ale nie mógł nie zadać najważniejszych pytań.

- Doktorze, co może spowodować taki postrzał?

- Może co najmniej oszołomić ofiarę. Z dużym prawdopodobieństwem mógłby ją pozbawić przytomności i znacznie utrudnić oddychanie.

- A czy mógłby spowodować zgon?

- Biorąc pod uwagę obrażenia, śmierć mogła nastąpić w ciągu kilku minut od strzału, w zależności od tego, jak szybko udzielono by jej pomocy medycznej. Lekarze mogliby utrzymać ją przy życiu przez jakiś czas.

Opowiedział również o innej ranie.

- Kobietę postrzelono też w prawy bok, tuż pod pachą. Podczas sekcji zwłok pod lewą łopatką dostrzegłem przebarwienie i wybrzuszenie... Wykonałem nacięcie i wyjąłem metalową kulę.

- Jakie obrażenia spowodował ten pocisk, przechodząc przez ciało ofiary?

- Kula przeszła przez żebra, uszkodziła prawe płuco, przebiła kręgosłup na wysokości piersi i prawie opuściła ciało za lewym płucem.

Strzał przypuszczalnie oddano od strony pasażera, a pocisk otarł się o głowę Matthew. Doktor Katsuyama zauważył, że postrzał prawdopodobnie spowodował obfite krwawienie i lekkie oszołomienie.

- Rdzeń kręgowy nie został uszkodzony... ale pocisk mógł unieruchomić ofiarę, przynajmniej chwilowo, od piersi do pasa, co utrudniłoby poruszanie nogami.

Przyczyną zgonu, według Katsuyamy, była znaczna utrata krwi.

- Ofiara wykrwawiła się na śmierć. W układzie krążenia nie pozostało zbyt wiele krwi, natomiast znajdowała się ona zarówno w płucach, jak i poza nimi, co stwierdziłem podczas sekcji. Prawdopodobnie też kobieta na kilka minut straciła przytomność, po czym ustała akcja serca - jakieś dziesięć do piętnastu minut po postrzale.

Conway zapytał, kto jeszcze był obecny przy autopsji. Lekarz wymienił Elizabeth Thompson z laboratorium kryminalistycznego, która zebrała na miejscu zbrodni fragmenty pocisków.

Zitny skupił się na kącie, z jakiego oddano strzał w głowę. Świadek wyjaśnił, że w grę wchodzi tyle czynników, iż trudno tu o jakiekolwiek pewniki. Musiał też odpowiedzieć na pytanie, czy ma jakieś doświadczenie w badaniu ran postrzałowych.

- Ograniczone - odpowiedział, a potem zaznaczył różnice w ranach spowodowanych miękkimi, ołowianymi nabojami wystrzelonymi z rewolweru, a twardszą amunicją broni samopowtarzalnej.

- Czy zgodzi się pan ze mną - zapytał Zitny - że kula nie uszkodziła kręgosłupa denatki, ponieważ przeszła przez inne ciało, a tym samym zmniejszył się jej impet?

Lekarz wahał się. Nie miał podstaw, by to potwierdzić.

Zapytany o to, czy nabój, który tkwił w ciele Sary, był uszkodzony, Katsuyama powiedział, że trzeba się z tym zwrócić do biegłych od balistyki, a nie do patologa.

- W mojej osobistej opinii nie był zniszczony.

Prokurator poprosił o możliwość zadania dodatkowych pytań; chciał wyjaśnić sprawę kąta strzelania, którą dwukrotnie poruszał Zitny.

- Czy istnieje taka możliwość, że ranę głowy mógł zadać napastnik stojący od strony kierowcy, celując przez opuszczoną szybę, a ofiara była odchylona, ponieważ patrzyła na przestępcę? Czy to możliwe, że w takiej właśnie pozycji znajdowała się denatka, kiedy padł strzał?

Lekarz potwierdził.

- To możliwe... Jeżeli trajektoria lotu kuli w jej głowie odpowiada pozycji lufy, wszystkie hipotezy są dla mnie satysfakcjonujące.

Kiedy doktor Katsuyama opuszczał salę sądową, ławnicy sporządzali notatki.

♦ ♦ ♦

W poniedziałkowy wieczór za oknami sądu zebrały się ciężkie chmury, kiedy Conway ogłosił, że wzywa na świadka Elizabeth Thompson. Ta specjalistka od medycyny sądowej pracowała w Laboratorium Kryminalistycznym Hrabstwa Orange przez szesnaście lat. Przesłuchanie Thompson rozpoczęło się parę minut po piętnastej. Kobieta poinformowała ławników, że osobiście pojawiła się wieczorem na miejscu przestępstwa na Hill Street, aby dokonać oględzin czerwonej kii Sary Rodriquez.

Conway zapytał, kogo tam zastała.

- Kobieta leżała na asfaltowej drodze niedaleko samochodu.

Pan Corbett został już odwieziony do szpitala.

- Czy znalazła pani jakieś naboje albo ich fragmenty wewnątrz samochodu lub w jego pobliżu?

- Tak, pod fotelem pasażera.

Zauważyła też niedojedzone hamburgery z McDonalda.

- Jakieś ślady opon na drodze?

- Tak. Dwie równoległe linie w odległości siedmiu, ośmiu metrów od czerwonej kii rio. Nie można jednak stwierdzić, kiedy dokładnie powstały, chociaż wyglądały na świeże.

Odpowiadając na pytania prokuratora, Thompson opisała przebieg autopsji Sary Rodriquez oraz badania jej zakrwawionej koszulki z dziurą po kuli z prawej strony. Biegła dokonała też rewizji czarnego nissana, którego Namey prowadził, a potem porzucił na parkingu przed galerią handlową.

- Pod fotelem kierowcy znalazłam biały T-shirt. Przód i prawy rękaw przesiąknięte były krwią.

Thompson wycięła kawałki materiału, które zawierały drobinki potu.

Badania DNA mogły ujawnić, kto nosił tę koszulkę.

Po aresztowaniu Nameya jego ubrania zostały przekazane biegłej, łącznie z parą białych tenisówek Fila. Na języku jednego z tych butów odkryto kropelkę krwi.

Doktor Thompson osobiście przeprowadziła badania laboratoryjne. Porównała plamy na koszulkach z próbkami krwi Matta Corbetta, Richarda Nameya i Sary Rodriquez, które pobrano podczas autopsji. DNA z kołnierza T-shirtu należało do oskarżonego, z kolei krew z rękawa do Matta Corbetta. Kropelka na bucie odpowiadała genotypowi Sary Rodriquez.

- W jaki sposób krew ofiar znalazła się na koszuli i bucie?

- Rozprysk. Krew prysnęła na napastnika, kiedy ten oddał strzał do swoich ofiar.

Przyszła kolej na Zitny'ego, który zamierzał dowiedzieć się czegoś o śladach opon. Thompson powtórzyła swoją odpowiedź: znaleziono je siedem, osiem metrów przed czerwoną kią. Obrońca zapytał:

- Czyli było dużo miejsca przed pojazdem denatki, nawet jeśli, powiedzmy, jakiś samochód stał w miejscu tych śladów, tak?

- Tak.

Czarną smugę wokół dziury na koszulce Sary Thompson określiła jako „obtarcie po kuli”. Zitny poprosił o wyjaśnienie tego terminu.

- Kiedy nabój wylatuje z lufy, zabiera ze sobą zanieczyszczenia. Może to być smar, proch, drobinki metalu.

Zauważyła też, że to konkretne obtarcie było wyjątkowo duże.

Ta odpowiedź najwyraźniej zadowoliła obrońcę, ponieważ podziękował pani Thompson i powiedział:

- Nie mam więcej pytań.

Prokurator zgodził się zwolnić świadka.

Po krótkiej przerwie matka Sary, Martha Dewar, weszła na salę sądową przez dwuskrzydłowe drzwi i wolnym krokiem zbliżyła się do krzesła dla świadka. Zaskoczyła wszystkich, kiedy powiedziała, że pierwszy raz zobaczyła Richarda Nameya podczas jego procesu. Conway zapytał ją o incydent w szkole wieczorowej, który miał miejsce 27 marca 2003 roku.

- Pojechała pani do Anaheim odebrać córkę?

- Tak.

Dodała, że Sarah była przerażona. Potwierdziła, że na szyi i ramionach jej córki znajdowały się ciemne siniaki, które dwa dni później stały się jeszcze wyraźniejsze.

- Zadzwoniła do pani rankiem 1 kwietnia?

- Tak. W jej głosie wyczułam strach. Mówiła: „Mamo, mamo, on tu jest. Nie da mi spokoju!”. Zapytałam: „Kto?”. A ona: „Richard Namey. Jest tu. Przez niego nie mogę iść do pracy”.

Zitny zgłosił sprzeciw, ale sędzia go odrzucił.

- Wezwała pani policję?

- Tak.

- Spotkała się pani później z Sarą... Dokąd jechała tego ranka?

Martha wyjaśniła, że córka jechała do pracy w przedszkolu; zadzwoniła, gdy była jedną przecznicę od miejsca docelowego. Namey nie chciał jej przepuścić. Kiedy pojawili się policjanci z pobliskiego miasteczka Brea, chłopak natychmiast odjechał.

Conway zapytał Marthę, czy była świadkiem konfrontacji z 2 kwietnia, kiedy to Matt ścigał oskarżonego. Oświadczyła, że słyszała tylko ryk silników i zobaczyła, jak pikap Corbetta pędzi za el camino. Sarah znowu umierała ze strachu.

Kiedy przyszła kolej na adwokata, Zitny zapytał kobietę, czy wezwała policję od razu, czy gdy upewniła się, że córce nic się nie stało.

- Ani jedno, ani drugie - odparła. - Zadzwoniłam z telefonu komórkowego w drodze. Przyjechałam na miejsce przed policją.

- Sarah nie miała żadnych obrażeń, prawda?

- Tylko te z 27 marca.

Zitny nie ustępował, więc świadek przyznała, że córka nie doznała uszczerbku na zdrowiu.

- A pani poradziła jej, by zdobyła sądowy zakaz zbliżania się?

- Nie.

Nieco później adwokat zapytał, czy jego klient kiedykolwiek był w domu Marthy.

- Dzięki Bogu, nie - odparła oschle.

- Od sierpnia 2002 roku nie pojawił się u państwa ani razu?

- Z tego co wiem, nie.

- Czy Sarah wspominała o nim między sierpniem a kwietniem?

- Tak, ale nie podawała żadnych szczegółów.

- Czy była wtedy w związku miłosnym z panem Corbettem?

- Tego nie wiem.

Dodała jednak, że Matt przyjeżdżał czasem po Sarę.

- Jak często, na przykład, we wrześniu 2002 roku?

- Nie pamiętam.

Podkreśliła też, że nie potrafi odpowiedzieć na pytanie, czy spotykali się regularnie, czy tylko co jakiś czas.

- Lubi pani pana Corbetta, prawda?

- Tak.

Zitny zaskoczył wszystkich tym pytaniem.

- Zdaje sobie pani sprawę z tego, że we wrześniu 2002 roku córka dokonała aborcji?

Conway aż podskoczył:

- Sprzeciw. Pogłoska!

- Podtrzymuję - warknął Toohey.

- Czy wiedziała pani o tym, że pani córka dokonała aborcji w 2002 roku? - Zitny nie dawał za wygraną.

Kolejny sprzeciw, sędzia znów go podtrzymał. Zitny usiadł. Oskarżyciel również zrezygnował z dalszego przesłuchania świadka i Martha opuściła salę sądową.

Prokuratura miała jeszcze tylko dwóch świadków, których zamierzała przesłuchać następnego dnia.

Kiedy Conway opuścił gmach sądu, odniósł wrażenie, że czegoś brakuje. Zachodził w głowę, co też to mogło być. Zdawał sobie sprawę, że nie pojawił się jeszcze kluczowy element układanki.

AUTA, WSTRZĄSY

I ZABÓJSTWO

We wtorkowy poranek 28 września na sali sądowej sędziego Tooheya słychać było rozmowy na temat nadchodzących wyborów, których termin wypadał już za kilka tygodni. Prezydent George W. Bush miał zmierzyć się z Johnem Kerrym. Mieszkańcy hrabstwa Orange w większości popierają Republikanów, lecz głos elektorski całego stanu został w rezultacie oddany na kandydata Demokratów.

Dennis Conway wszedł przez dwuskrzydłowe drzwi, niosąc pudełka i skoroszyty. Jego z reguły rozpromieniona twarz spochmurniała. Zbliżające się wybory stanowiły najmniejsze z obecnych zmartwień prokuratora. Odnosił wrażenie, że w sprawie przeciwko Nameyowi nadal czegoś brakuje. Nie wiedział tylko czego.

Zanim Toohey zdążył zasiąść na swoim miejscu, ludzie przestali rozmawiać o polityce i skupili się na procesie. Każdy z obecnych na sali szukał odpowiedzi na swoje pytania. Czy prokurator przedstawił wystarczające dowody, aby przysięgli skazali Nameya, i czy były one na tyle mocne, by otrzymał wyrok za zabójstwo pierwszego stopnia? Czy oskarżony będzie zeznawał? Conway zamierzał powołać jeszcze tylko dwóch świadków. Publiczność zachodziła w głowę, o kogo może chodzić.

Młody, szczupły dziewiętnastolatek usiadł na krześle i przedstawił się jako Jeremy Chiong. Mieszkał przy Hill Street w Płaceniu i na własne oczy widział strzelaninę. Parkował samochód przed swoim domem,

jednocześnie rozmawiając przez komórkę, gdy czarny nissan zajechał drogę czerwonej kii.

Ponieważ chłopak zajęty był konwersacją, widział to kątem oka. Nagle usłyszał krzyk.

- Rozłączyłem się i spojrzałem przed siebie... Czerwony samochód jechał przed czarnym. Tamten wyprzedził go i zablokował mu drogę.

Chociaż miał zamknięte okna, wiedział, że krzyczała kobieta siedząca za kierownicą kii.

- Działo się coś złego. Trzymała ręce w górze i wrzeszczała piskliwym głosem...

Conway zapytał:

- Co pan dostrzegł, gdy oba samochody się zatrzymały?

- Zobaczyłem, jak mężczyzna wysiada z pistoletem w ręku. Trzymał go przy ciele, z lewej strony. Podszedł do czerwonego samochodu od strony pasażera i zaczął strzelać.

- Czy pana zdaniem osoby w czerwonym samochodzie mogły widzieć pistolet w ręku napastnika?

- Nie sądzę.

Chiong usłyszał tylko dwa huki.

- Widział pan reakcję pasażera na te, jak pan to określił, „strzały oddane do samochodu”?

- Tak, osunął się, jakby oberwał czymś bardzo ciężkim.

Świadek był przerażony, więc szybko schował się w garażu, po czym pobiegł do salonu, zamknął drzwi i zadzwonił na policję. W tym czasie usłyszał kolejne strzały, ale nie mógł sobie przypomnieć, ile ich było. Kiedy wyjrzał przez okno, czarny samochód już odjechał.

Strona przeciwna przejęła świadka i Zitny zapytał, jakiego koloru koszulkę miał na sobie napastnik. Chiong niepewnym głosem odpowiedział, że czarną. Obrońca sugerował, iż zeznania, które mężczyzna złożył na policji, różnią się od jego oświadczenia przed sądem.

- Co pan ma na myśli? Z raportu policyjnego wynika, że słyszał pan kłótnię między mężczyzną z czarnego samochodu a kobietą z czerwonego.

- Nie słyszałem dokładnie słów, ale to prawda, kłócili się.

- Dzisiaj stwierdził pan, że pańską uwagę zwrócił dopiero krzyk.

Conway zgłosił sprzeciw, Toohey podtrzymał.

- Nie mówił pan policjantowi, że najpierw usłyszał pan krzyk, prawda?

- Chyba mu o tym wspominałem.

Zitny najwyraźniej nie dawał temu wiary.

- Policjant zapomniał o tym napisać w raporcie?

- Raczej nie.

Chiong powtórzył, że najpierw słyszał kłótnię albo głośną rozmowę.

- Miałem zamknięte okna, nie rozumiałem słów.

Starając się podważyć wiarygodność świadka, Zitny kontynuował:

- Tak, powiedział pan również policjantowi, że wyglądało to tak, jakby rozmawiało ze sobą dwoje znajomych. Tak zeznał pan 16 kwietnia?

- Tak mi się wydawało, bo... Mogę wyjaśnić?

Prawnicy rzadko pozwalają na to świadkom. Łatwo przewidzieć, co będą chcieli powiedzieć, dlatego często ignorują ich prośby.

- Interesuje mnie jedno: jeżeli powiedział pan to policjantowi, dlaczego dzisiaj sugeruje pan, że kobieta od początku wiedziała, że dzieje się coś strasznego? To dwie różne wersje.

Wszyscy spodziewali się, że prokurator zgłosi sprzeciw. Sędzia najwyraźniej także, ponieważ zapytał:

- Czy wnosi pan sprzeciw?

Conway jednak uznał to za okazję, by świadek wniósł do sprawy nowe szczegóły.

- Nie, Wysoki Sądzie. Chętnie usłyszę wyjaśnienia.

Nawet jeśli Toohey cieszył się z takiej decyzji, to nie dał tego po sobie poznać.

- Dobrze, zatem słuchamy.

Chiong był wdzięczny, że mógł się wytłumaczyć.

- Wydawało mi się, że to znajomi, ponieważ nasza dzielnica położona jest tuż obok boisk.

Mówiąc to, miał na myśli kompleks obiektów sportowych umiejscowionych wzdłuż Jefferson Street.

- Mieszka tu sporo młodych ludzi. Jeżdżą samochodami, często gadają też na ulicy, więc kiedy usłyszałem tych dwoje, nie wzbudziło to moich podejrzeń. Sądziłem, że to jakieś nastolatki, że jeden drugiemu radzi, którędy ma jechać.

Zitny pociągnął temat:

- Powiedział pan policjantom, że słyszał kłótnię, mam rację?

Świadek cierpliwie zrekonstruował sekwencję zdarzeń, opowiedział o tym, jak czarny nissan prześcignął kię i zablokował jej drogę. Przez cały czas słychać było głosy nastolatków.

- W jaki sposób mogli niby ze sobą rozmawiać?

To pytanie zdziwiło niektórych ławników. Nietrudno przecież wyobrazić sobie, że Richard i Sarah krzyczą do siebie przez otwarte okna. Nie przypominało to oczywiście normalnej rozmowy, tylko chaotyczną wymianę słów. Dlaczego więc adwokat tak się uczepił tego wątku? Czyżby przygotowywał grunt pod swoją tezę, jakoby Namey był w tamtym czasie niepoczytalny?

Chłopak odpowiedział, używając prostych słów:

- Krzyczeli przez okna.

Najwidoczniej adwokat osiągnął swój cel, ponieważ zmienił temat. Zapytał o moment, w którym Namey wysiadł z nissana i, wyraźnie rozzłoszczony, szedł w kierunku kii z pistoletem w dłoni.

- Kiedy użył broni, rozległy się dwa strzały?

Chiong potwierdził i dodał, że kolejny usłyszał, gdy uciekał do garażu. Zitny zapytał, czy świadek naliczył w sumie trzy strzały, ale ten

zaznaczył, że był jeszcze przynajmniej jeden, kiedy dzwonił na policję.

Obrońca ponownie zwrócił uwagę na rozbieżności jego zeznań z tym, co powiedział policjantowi.

- Wydaje mi się, że powiedziałem wtedy to samo co teraz.

Zitny najwidoczniej starał się namieszać w głowie młodemu świadkowi:

- Kiedy prokurator zadał panu niemal identyczne pytanie - a było to zaledwie dwadzieścia minut temu - stwierdził pan, że nie pamięta, co mówił policjantowi. Czyżby nagle pan sobie przypomniał?

Chiong nie dał się wyprowadzić z równowagi i ze stoickim spokojem powiedział:

- Z tamtej chwili - od pierwszych strzałów do momentu, gdy schroniłem się w domu - zapamiętałem tylko najistotniejsze fakty.

Była to bardzo ogólna i wymijająca odpowiedź, ale obrońca odpuścił.

- Dziękuję. Nie mam więcej pytań.

Conway musiał wyjaśnić jeszcze kilka kwestii, dlatego skorzystał z prawa do zadania świadkowi dodatkowych pytań.

- Zanim zainteresował się pan dwoma samochodami, nie wie pan, gdzie się wcześniej znajdowały?

Chiong odparł, że nie wie. Prokurator zapytał, czy cokolwiek przesłaniało mu widok. Świadek zaprzeczył. Niespotykanie spokojny i opanowany nastolatek został zwolniony.

Przyszedł czas na ostatniego świadka ze strony oskarżenia - śledczego Chrisa Stubera. Jako prowadzący śledztwo siedział obok Conwaya przez znaczną część procesu. Przyglądał się uważnie ławnikom, a potem stwierdził: „Niektórzy z nich budzili mój niepokój”.

Stuber wyjaśnił, że większość dowodów znaleziono w czterech różnych miejscach: w nissanie, w mieszkaniu Nameya, w kii Sary oraz w jej pokoju. Resztę zabezpieczyli śledczy z departamentu policji w Santa Ana. Zeznał też, że niebieskiego el camino oskarżonego odpalano cztery razy

i nie było z tym żadnego problemu.

Właścicielką czarnego nissana okazała się matka Nameya, ale korzystała z niego jego siostra.

Conway zapytał, czy w pokoju Sary znaleziono jakiekolwiek zdjęcia, na których była z Nameyem, lub fotografie z samym oskarżonym.

- Nie.

- A jakieś listy od niego?

- Nie.

- Jakieś akcesoria do zażywania narkotyków?

- Nie.

- A czy któryś z wymienionych przedmiotów był w znalezionej w kii torebce denatki?

- Nie.

- Dziękuję. Nie mam więcej pytań.

Zwięzłość przesłuchania ostatniego ze świadków zaskoczyła wszystkich, łącznie z samym świadkiem, który nastawiał się na to, że prokurator zapyta go o jego długą rozmowę z Nameyem tuż po aresztowaniu. Nic z tego.

Zitny chciał, aby ławnicy dowiedzieli się czegoś na temat dowodów, o których była mowa.

- Znaleźliście w mieszkaniu mojego klienta jakieś listy od Sary Rodriquez?

Stuber nie pamiętał. Obrońca przytoczył mu fragment policyjnego raportu:

- „Kilka... różnych notatek i listów”. W mieszkaniu mojego klienta znaleziono też fotografie pani Rodriquez, mam rację?

- Tak.

Wyglądało na to, że Zitny zamierza wprowadzić do sprawy zdjęcia nagiej Sary, ale zszedł nagle na temat niebieskiego el camino.

Stuber znał się na mechanice, osobiście konstruował silniki. Mecenas zapytał:

- Jeśli chodzi o el camino, uruchamiał go pan cztery razy?

- Tak jest.

Dodał jednak, że nie wyjechał nim na drogę.

- Nie uważa pan, że należało tak zrobić, by stwierdzić, czy nie ma żadnych usterek.

Śledczy nie zgodził się z nim. Zitny podziękował mu i usiadł.

Conway zapytał jeszcze Stubera, dlaczego uruchamiał pojazd.

- Powiedziano mi, że jest problem z zapłonem.

Całe przesłuchanie Chrisa Stubera trwało niecałe dwadzieścia minut.

Kiedy opuścił salę, zdarzyło się coś, co przeraziło wszystkich zgromadzonych. O 10.15 zatrzęsła się podstawa budynku. Kalifornijczycy wiedzą o trzęsieniach ziemi prawie wszystko. Ci, którzy poczuli drgania pod stopami, od razu zrozumieli, że epicentrum kataklizmu znajduje się daleko od Santa Ana. Niesławny uskok San Andreas znów dał o sobie znać w pobliżu miasteczka Parkfield, trzysta dwadzieścia jeden kilometrów na północ od budynku sądu. Sześć stopni w skali Richtera - ruchy sejsmiczne odczuwalne były od Sacramento po hrabstwo Orange, czyli na przestrzeni sześciuset pięćdziesięciu kilometrów. Stacje telewizyjne pokazywały most nieopodal Cholame, który pękł na pół. W tej niewielkiej miejscowości czterdzieści dziewięć lat wcześniej, a dokładnie 30 września 1955, roku zdarzył się wypadek samochodowy, w którym zginęło bożyszcze młodego pokolenia, James Dean. Na szczęście trzęsienie ziemi nie przyniosło większych szkód; nikt też nie stracił życia.

♦ ♦ ♦

Conway oświadczył sędziemu Tooheyowi, że przekazuje inicjatywę stronie przeciwnej. Po przerwie Zitny wezwał na świadka matkę Richarda Nameya.

Na początek Dorothea wskazała oskarżonego jako swojego syna. W sierpniu 2002 roku on, jego siostra i sześcioletnia córeczka mieszkali w jej domu, w Tustin.

- Poznała pani Sarę Rodriquez?

Pani Namey potwierdziła. Zeznała, że w sierpniu dziewczyna kilkakrotnie odwiedziła jej syna. Jak przypuszczała, „łączyło ich uczucie”. Nigdy nie słyszała o Matthew aż do czasu zabójstwa. W październiku pomogła synowi przeprowadzić się do mieszkania w Santa Ana, a dokładniej wybrała mu lokum, które opłaciła.

Stwierdziła, że Sarah często w nim bywała.

- Ilekroć składałam synowi wizytę, była na miejscu.

Dodała, że odwiedzała wnuczkę w każdej wolnej chwili.

- Czasami też Sarah zostawała tam na noc.

Odpowiadając na pytania Zitny'ego, pani Namey oświadczyła, że związek ofiary z jej synem trwał jeszcze przez pierwszy kwartał 2003 roku. Dorothea i jej narzeczony widzieli Sarę w mieszkaniu syna jeszcze w marcu, kiedy to pomagali Richardowi naprawić jego el camino. W końcu zapłacili za mechanika.

Nadeszła kolej oskarżyciela. Conway zapytał, ile lat miał Richard, gdy przeprowadził się do mieszkania.

- Dwadzieścia pięć. Dwudzieste szóste urodziny obchodził 21 lutego 2003 roku.

- Nie utrzymywał się sam?

- Nie.

- Pani płaciła za mieszkanie, rachunki telefoniczne i całą resztę?

- Tak.

Zeznania matki Nameya świadczyły o tym, że znała Sarę całkiem nieźle i wielokrotnie z nią rozmawiała, a jednak nie wspominała o tym śledczym, którzy spisali jej słowa tuż po zabójstwie.

- Powiedziałam tylko, że nie prowadziłyśmy długich konwersacji. Zapytałam, czy nic jej się nie stało.

- Chciałaby pani rzucić okiem na zapis pani rozmowy ze śledczymi tuż po tym, jak pani syn zabił Sarę Rodriquez?

Te słowa poniosły się echem po sali: „po tym, jak pani syn zabił Sarę Rodriquez”. Jednak świadek nawet nie drgnęła.

- Tak.

Przejrzała transkrypcję, ale wciąż utrzymywała, że wszystkie informacje, które podała śledczym, są zgodne z jej zeznaniami przed sądem.

Conway zmienił temat. Uważał, że oskarżony przesiadł się do czarnego nissana swojej siostry, ponieważ miał w głowie konkretny zamysł. Zarówno Sarah, jak i Matt rozpoznaliby jego el camino. Namey, według teorii prokuratora, zamierzał wykorzystać element zaskoczenia, dlatego usiadł za kółkiem samochodu, którego ofiary nigdy nie widziały.

- Jeśli chodzi o samochód, czy poinformowała pani policjantów, że 16 kwietnia oskarżony - pani syn - zadzwonił do pani i zapytał, czy może skorzystać z samochodu swojej siostry, z czarnego nissana?

- Tak.

- Jaki podał powód?

- Chyba to, że w jego aucie nie było pasów i że trochę się psuło.

- Czy poinformowała pani policję, że pani syn powiedział, iż musi podwieźć znajomych, którzy nie zmieszczą się do el camino?

- Możliwe.

- Pani syn przyjechał po czarnego nissana swoim samochodem, tak?

- Zgadza się.

Stanowiło to dowód na to, że niebieski el camino działał całkiem sprawnie. Teraz wszyscy zrozumieli, dlaczego tak ważne było zeznanie śledczego Stubera, który potwierdził, że czterokrotnie odpalał samochód bez żadnych problemów.

Kolejnymi pytaniami Conway starał się udowodnić, że pani Namey ćwiczyła swoje odpowiedzi wraz z obrońcą. Toohey podtrzymał większość zastrzeżeń Zitny'ego.

Wracając do kwestii pojazdu, prokurator zapytał:

- Chciałbym odnieść się do zeznań pani syna. Czy powiedział, że musi odwieźć znajomych na lotnisko? Czy powiedział, że jego kolega

ma dwoje małych dzieci i wszyscy nie zmieszczą się do el camino?

Gdyby Conwayowi udało się przekonać ławników, że Namey podał fałszywe powody, aby pożyczyć nissana, zdołałby udowodnić tezę, że mężczyzna planował morderstwo.

- Możliwe. Kilka razy korzystał z samochodu siostry.

- Pytam o konkretną sytuację z 16 kwietnia, o której rozmawiała pani z policją.

- Wiem. To był straszny okres w moim życiu i nie pamiętam dokładnie.

Świadek najwyraźniej zrozumiała, do czego zmierzał prokurator, i postanowiła nie mówić nic, co mogłoby obciążyć jej syna.

Conway w końcu podziękował i wrócił na swoje miejsce. Zitny nie miał więcej pytań. Pani Namey wyglądała na zmęczoną, gdy opuszczała miejsce dla świadków.

♦ ♦ ♦

Podczas przerwy obrońca poinformował sędziego, że jego świadek jeszcze nie przyjechał, i poprosił o odroczenie kolejnej tury zeznań. Toohey zwrócił się do ławników:

- Drodzy państwo, następny świadek ma pojawić się o godzinie 11.00... Gubernator Schwarzenegger złoi mi skórę za marnotrawienie czasu.

Na sali rozległ się śmiech. Rozprawę przesunięto na godzinę 11.15.

Niestety, lekarz, którego Zitny zamierzał przesłuchać, nie stawił się w sądzie. W tej sytuacji obrońca wezwał na świadka swojego klienta, Richarda Nameya.

NA GORĄCYM KRZEŚLE

W procesach dotyczących morderstw najtrudniejsze decyzje musi podjąć sam oskarżony. Czy lepiej jest przyjąć radę mecenasa i zachować milczenie, czy też stać się świadkiem we własnej sprawie i spróbować przekonać do siebie ławników? Wybierając drugą możliwość, musi zmierzyć się z prokuratorem. Obrońca tak ułoży pytania, żeby w żaden sposób nie zaszkodzić swojemu klientowi, a jedynie uwiarygodnić jego wersję wydarzeń. Prokurator natomiast zaatakuje wściekle jak głodny krokodyl. Wszelkie próby unikania odpowiedzi mogą zrazić ławników do oskarżonego. Widzowie są spragnieni zeznań przestępców i ciekawi, w jaki sposób będą oni zaprzeczać postawionym zarzutom bądź usprawiedliwiać swoje zbrodnie.

Richard Joseph Namey postanowił zeznawać. Założył ciemne spodnie i białą wyprasowaną koszulę. Od chwili aresztowania wyraźnie przytył. Wówczas miał ogoloną głowę - teraz ciemne włosy nieco mu odrosły. Zapuścił czarny wąsik, dzięki któremu przypominał gangstera z lat trzydziestych.

John Zitny zaczął przesłuchanie od prostego pytania:

- Panie Namey, czy znał pan panią Rodriquez.

- Tak, znam ją - odpowiedział w czasie teraźniejszym, jakby wciąż żyła.

- Czy zastrzelił ją pan?

- Tak.

Większość widzów i dziennikarzy sądziła, że obrona nie będzie starała się udowodnić, iż oskarżony nie pociągnął za spust, tylko spróbuje

pomniejszyć wagę zarzucanych mu czynów. Ten fortel zdawał się to potwierdzać. To, jaką strategię przyjmie adwokat, by osiągnąć swój cel, miało się dopiero okazać. Jeżeli przysięgli uwierzą, że w chwili morderstwa Namey był niepoczytalny, mogą uznać, iż nie jest winny zabójstwa pierwszego stopnia.

- Co pan czuł do pani Rodriquez?

- Kochałem ją.

W tej odpowiedzi użył już czasu przeszłego. Kiedy jednak Zitny udał, że nie dosłyszał i kazał powtórzyć mu odpowiedź, Richard poprawił się:

- Kocham ją.

- Cały czas?

- Tak, dalej ją kocham.

- Jak pan się czuje po tym, co pan zrobił?

Conway zgłosił sprzeciw, Toohey go podtrzymał. Chris Stuber zastanawiał się, czy pozwany wyrazi skruchę. Podczas przesłuchania robił przecież wszystko, by zrzucić z siebie odpowiedzialność.

Zitny poprosił swojego klienta, by cofnął się myślami do chwili, kiedy poznał Sarę. Oskarżony nie pamiętał jednak dokładnej daty, wiedział tylko, że był to rok 2002.

- Jak się poznaliście?

- Przez znajomego. Nie pamiętam, którego konkretnie... Przyszła do mojego domu... do domu mojej matki. Zaczęliśmy się spotykać.

- Uprawialiście seks?

- Tak.

Zitny próbował uściślić, w którym dokładnie miesiącu zaczęli ze sobą chodzić, ale Namey nie mógł sobie tego przypomnieć.

- Jakoś w lecie, nie pamiętam dokładnie.

Obrońca zapytał też, czy prawie ośmioletnia córka oskarżonego mieszkała z nim i czy znała Sarę.

- Miał pan jakieś plany na przyszłość związane z panią Rodriquez?

Jeżeli Zitny chciał wyłowić wzmiankę o małżeństwie, to Namey nie złapał przynęty.

- No, bardzo ją lubiłem. Wie pan, była moją dziewczyną. Nie planowałem... Chciałem z nią być.

Adwokat nie dał za wygraną.

- Zamierzał pan się z nią ożenić?

Jego klient unikał klarownej odpowiedzi:

- Możliwe.

- Myślał pan o tym, żeby mieć z nią dzieci?

- Tak. Chciałem mieć ich więcej.

Czy Zitny przygotowywał się do wprowadzenia wątku aborcyjnego? Marcie Dewar zadał dwa pytania dotyczące tej sprawy, ale do obu Conway zgłosił sprzeciw i w obu przypadkach uzyskał poparcie sędziego. Jednak ławnicy, dziennikarze i widzowie wiedzieli już, że Sarah przerwała ciążę. Mimo to Zitny porzucił ten temat. Przynajmniej na razie.

- Kocha pan swoją córkę?

- No. Tak, kocham.

- Ma pan problemy z narkotykami, zgadza się?

Obrońca najwyraźniej zamierzał odsłonić wszystkie słabe strony swojego klienta, by pozbawić tej możliwości prokuraturę.

- Tak. Biorę heroinę.

- Czy szukał pan pomocy w tym czasie?

- Tak.

- Dlaczego...

W tym momencie odezwał się sędzia Toohey.

- Przepraszam, ale proszę sprecyzować, o jaki okres konkretnie chodzi.

Żaden prawnik nie lubi, kiedy poprawia się go przy ławnikach.

- Dobrze - odpowiedział obrońca i przeformułował pytanie.

Namey przyznał, że w sierpniu 2002 roku był już uzależniony od narkotyków. Próbował się leczyć w klinice metadonowej w Santa Ana.

- Przez dwa letnie miesiące w 2002 roku zażywał pan metadon?

- Tak.

- Starał się pan trzymać z dala od narkotyków?

- Tak... bo chciałem się zmienić dla córki. Miałem dość takiego życia. Próbowałem doprowadzić się do porządku dla mojego dziecka.

Zapytany o to, kiedy przeprowadził się do mieszkania, Namey nie mógł przypomnieć sobie daty. Zitny oznajmił, że z zeznań wynika, iż był to październik. Oskarżony przyznał, że tak właśnie mogło być.

- No, musiało to być przed Świętami, bo Wigilię spędziłem już tam.

- Spotykał się pan wówczas z panią Rodriquez?

- Tak.

- Pisała do pana listy?

- Tak. Wciąż je mam.

- Dlaczego?

- Nie wiem. Zawsze... Kochałem ją. Tak się czasami robi. Pisała do mnie listy, przechowałem je, żeby potem, w przyszłości, wyjąć je z szuflady i powiedzieć: „Patrz, miałem je tutaj cały czas”.

Namey zdradził również, że nigdy nie został zaproszony do domu Sary, nie poznał też jej rodziców. On jednak przedstawił ją swojej matce i córce.

Zitny odniósł się do listów denatki, prosząc, by świadek opowiedział, co w nich pisała. Toohey podtrzymał zgłoszony przez Conwaya sprzeciw. Obrońca zapytał sędziego, czy w takim razie Namey może przeczytać swoje listy pożegnalne do matki, siostry i córki, aby uzmysłowić przysięgłym, w jakim stanie psychicznym wówczas się znajdował. Prokurator zgłosił sprzeciw, Toohey zgodził się z nim. Zitny przekazał całą korespondencję Nameyowi, pytając, czyją pamięta. Oskarżony potwierdził.

Na jaw wyszedł też inny fakt z życia oskarżonego.

- Był pan już wcześniej skazany, zgadza się?

- No. Tak.

Ani prawnik, ani jego klient nie podali więcej szczegółów.

- Czy w tym czasie, kiedy był pan z panią Rodriquez - we wrześniu i październiku - miał pan jakąkolwiek wiedzę na temat pana Matthew Corbetta?

Namey stwierdził, że nie wiedział o jego istnieniu.

Jeśli widzów zastanawiało, jak często Richard i Sarah spotykali się, gdy byli parą, Zitny zaspokoił ich ciekawość.

- Czy pani Rodriquez odwiedzała pana?

- Prawie codziennie. Tylko w niedziele chodziła do babci, a w środy bywała u brata.

Matt Corbett wspominał, że spędzał ze swoją dziewczyną dużo czasu, dlatego nie mógł zrozumieć, jakim cudem miała jeszcze czas widywać się z Nameyem. Ta kwestia pozostawała nierozwiązana, ławnicy musieli sami zdecydować, któremu z nich wierzyć.

- Uważał pan, że Sarah będzie dobrą matką dla pańskich dzieci?

- Tak, pracowała w przedszkolu. Lubiła dzieci, no, tak myślałem.

- Czy między wrześniem a październikiem zaszła w ciążę?

Obrońca do tej pory przygotowywał sobie grunt, by w odpowiednim momencie wprowadzić wątek aborcyjny. Teraz przyszedł czas odsłonić karty.

- Z tego co wiem, to tak. Powiedziała mi, że jest w ciąży.

- Kto był ojcem?

- Twierdziła, że ja.

- Co pan wtedy czuł?

- Radość. Tak jak mówiłem, marzyłem o dzieciach. Chciałem, żeby moja córka miała rodzeństwo.

Zitny zapytał, czy zastanawiali się nad imieniem dla dziecka, ale Toohey podtrzymał kolejny sprzeciw prokuratora.

- Czy pani Rodriquez dokonała aborcji?

- Tak. Powiedziała mi... Z tego co wiem, to tak.

- Nie było pana przy tym, zgadza się?

- Nie - odpowiedział, co w tym wypadku oznaczało potwierdzenie.

- Jak pan się czuł?

- Zabolało mnie to. Po pierwsze, jestem przeciwnikiem aborcji. Po drugie, nie mogłem tego zrozumieć... Dlaczego? No tak, była młoda, ale przecież mówiła, że chce tego dziecka... Wie pan, lubiła dzieci, marzyła o gromadce, więc miałem mętlik w głowie.

Jak przypuszczał, stało się to we wrześniu albo październiku 2002 roku.

- Nie zerwaliście wtedy, prawda?

- Nie, nada] byliśmy razem.

- Dochodziło do kłótni z powodu przerwanej ciąży?

- Czasami.

Potwierdził, że Sarah wciąż odwiedzała go w mieszkaniu, a nawet zostawała na noc.

- Z reguły siedziała do późna. Zdarzało się, że przychodziła wcześniej, na przykład w czasie przerwy na lunch, czy co tam miała. Była u mnie codziennie oprócz, tak jak mówiłem, środy, kiedy odwiedzała brata.

Świadek nie wspomniał, że w te właśnie dni dziewczyna uczęszczała na spotkania biblijne. Niektóre osoby uznały, że tę informację zataił umyślnie. Jeżeli obrona zmierzała do oczernienia denatki, lepiej było pominąć jej zainteresowanie Biblią.

Według Nameya jego związek z Sarą rozkwitł w listopadzie i grudniu.

- Układało nam się. Kochałem ją.

Wciąż jednak nie wiedział, że jego dziewczyna spotyka się z Mattem Corbettem.

- Czuł pan, że ona też pana kocha?

- No, tak.

Kiedy nie byli razem, często rozmawiali przez telefon. Zitny włączył do materiału dowodowego rachunki telefoniczne oskarżonego. Zapytał

go, ile razy w ciągu tygodnia dzwonili do siebie w listopadzie.

- Hm... sześćdziesiąt jeden razy.

- Proszę spojrzeć na czas połączeń. Ile trwała najdłuższa rozmowa z panią Rodriquez?

- Godzinę czterdzieści pięć.

Inne dochodziły do pięćdziesięciu minut. W ciągu dziesięciu dni - od 30 listopada do 10 grudnia - Namey dzwonił czterdzieści siedem razy.

- Czy można założyć, że rozmawiał pan telefonicznie z panią Rodriquez codziennie przez dłuższy czas od października do listopada 2002 roku?

- Tak. Z reguły w nocy, bo w ciągu dnia dzwoniła do mnie... albo rozmawialiśmy podczas przerw i tak dalej.

Sarah dzwoniła zazwyczaj na jego koszt, więc te połączenia również figurowały na billingach. Widzowie słyszeli zeznania pani Namey, która twierdziła, że wspomagała syna finansowo, i zastanawiali się, jak reagowała na tak horrendalnie wysokie rachunki.

Telefoniczne rozmowy trwały aż do marca. W drugiej połowie lutego Sarah dzwoniła na koszt odbiorcy aż pięćdziesiąt dziewięć, a w pierwszym tygodniu marca - czterdzieści cztery razy.

- Czy można powiedzieć, że wasz związek był intensywny?

- Co pan ma na myśli?

- Nie było dnia, żebyście ze sobą nie rozmawiali, prawda?

- Lubiłem z nią gadać kilka razy dziennie.

- A ona dzwoniła do pana każdego dnia, zgadza się?

Namey potwierdził. Zitny oświadczył sędziemu, że pragnąłby przejść do zupełnie innego tematu, i poprosił o wcześniejszą przerwę na lunch. Toohey zarządził wznowienie rozprawy o 13.30.

♦ ♦ ♦

Podczas mniej dramatycznych procesów pora popołudniowa to najgorsze chwile dla ławników. Porządny lunch i dukający prawnicy mogą

sprawić, że przysięgli przegrają walkę z sennością. Jednak przy tej sprawie chętnie zasiedli na swoich miejscach - rozbudzeni i uważni.

Zitny rozpoczął popołudniową sesję pytaniami o wydarzenia z 27 marca, do których doszło w szkole wieczorowej Sary.

- Był pan tam?

- Tak. Chciałem jej zrobić niespodziankę, zabrać na obiad czy coś.

Wcześniej zeznawał, że zaprosił ją do domu.

- Kiedy przebywał pan na terenie szkoły, szukał pan jej samochodu na parkingu?

- Tak, ale go nie znalazłem.

Mimo że Namey nigdy wcześniej nie był w tej szkole, wiedział, jak do niej dotrzeć, ponieważ Sarah zdradziła mu, że mieści się naprzeciwko galerii handlowej, którą oboje dobrze znali. Oskarżony nie trafił na samochód swojej dziewczyny, więc udał się do recepcji, aby o nią zapytać.

- Była w klasie?

- Była... Nie. Natknąłem się na nią w korytarzu. Miała chyba przerwę, czy coś.

- Zdawała się zaskoczona?

- Niezbyt. Może trochę, tak. Chciałem jej powiedzieć, po co przyjechałem, ale zamiast tego zapytałem o samochód. Mówiła, że stoi na parkingu.

- Ale nie znalazł go pan tam, zgadza się?

- Tak. Spytałem ją o to.

- Czuł pan, że nie mówi panu prawdy?

- Nie. Miałem raczej... No, wie pan... Dziwnie się zachowywała.

Podejrzewał ją o kłamstwo.

- Zapytałem ją, gdzie naprawdę jest samochód. A ona na to, że musi iść, bo skończyła się przerwa. Nie wiem, czy dzwonek zadzwonił, czy co. To była piętnastominutowa przerwa. Zamierzałem wyjść, ale potem chyba wróciłem pod drzwi sali, w której miała zajęcia. Chciałem jej

powiedzieć, żeby nie pokazywała mi się więcej na oczy... Byłem już trochę zły. Szedłem takim korytarzem w kształcie litery T, ona pokazała się z drugiej strony. Rozmawiała przez telefon.

Jego wersja wydarzeń różniła się od tej opowiedzianej przez Sarę policjantom, zgodnie z którą wróciła do klasy, dokonała ustnej prezentacji, a potem wyszła do toalety. Kiedy z niej wychodziła, wpadła na oskarżonego.

- Chowała się za rogiem, żeby nie mógł jej pan dojrzeć?

- Nie wiem, ale stała tam. Może miała gdzieś niedaleko zajęcia albo...

Obrońca nie pozwolił mu dokończyć.

- Dobrze, czy po rozmowie z panem wróciła do klasy?

- Nie, ponieważ... Nie wiem, która to była dokładnie sala, ale siedziała na korytarzu.

Teraz dopiero przypomniał sobie, że „znajdowała się w pobliżu toalety”.

- Nie jestem pewien... Rozmawiała przez komórkę. Usłyszałem tylko, jak mówi: „Rick tu jest”. Wtedy mnie zobaczyła.

- Była zaskoczona?

- No. Zapytałem ją: „Z kim rozmawiasz?”. Nie pamiętam, co powiedziała... z przyjaciółką, czy coś takiego. Nie jestem pewien. Albo z mamą...

- Chciał pan się tego dowiedzieć?

- Tak, kazałem jej pokazać komórkę.

- Próbował pan wyrwać jej telefon z ręki?

- Tak, a ona próbowała... Schowała go do kieszeni, złapałem ją za rękę, żeby go wyciągnąć... Wciskała go tak głęboko, jak tylko się dało.

- Odepchnęła pana?

- Tak, trochę się szarpaliśmy. Przewróciliśmy się, a ja ją popchnąłem, chwytając ją chyba za szyję...

- Próbował ją pan udusić?

- Nie, nie.

- Pchnął pan górną część jej ciała?

- No, gdzieś tutaj.

Namey zaprzeczył, jakoby groził Sarze.

- Mówił pan, że ma broń albo że zastrzeli ją pan na miejscu?

- Nie, proszę pana.

Oskarżony stwierdził, że następnego ranka dziewczyna rozmawiała z nim przez telefon i wyznała mu miłość. Zitny przeszedł do konfrontacji z 1 kwietnia i zapytał Nameya, czy pojechał do domu Sary?

- Tak, chciałem z nią pogadać i zobaczyć, czy po tym, co się stało, wszystko jest w porządku.

Nie rozmawiali ze sobą od momentu wydarzeń, które rozegrały się w szkole wieczorowej kilka dni wcześniej.

- Martwiłem się, byłem smutny. Nie wiedziałem, jak wygląda sytuacja, więc pojechałem do niej do domu.

Stamtąd - jak twierdził - udał się do przedszkola, w którym pracowała, gdzie natknął się na jej czerwoną kię. Oboje zaparkowali na poboczu. Namey wysiadł z el camino i podszedł do niej.

- Powiedziała, że spóźni się do szkoły i musi lecieć. Ja na to: „W porządku”. Miała trochę wody w samochodzie, zapytałem, czy mogę się napić. Dała mi i pojechała, a ja wróciłem do domu.

Również i tym razem zeznania oskarżonego nie zgadzały się z wersją Sary, według której przerażona dziewczyna zadzwoniła do matki, bo Namey nie pozwalał jej dojechać do pracy.

Obrońca zapytał:

- Czy widział pan, by dzwoniła do kogoś podczas waszego spotkania?

- Nie. Stwierdziliśmy, że pogadamy po pracy i spróbujemy wyjaśnić sytuację. Miała się odezwać w czasie przerwy albo później. Nie umówiliśmy się dokładnie.

Ale Sarah nie zadzwoniła.

- Jak się pan czuł?

- A jak pan sądzi? Strasznie!

Zitny zignorował jego pytanie.

- Nie zadzwoniła, więc wrócił pan następnego dnia? Wieczorem 2 kwietnia?

- Tak, około 19.00 albo 20.00... Jechała z jednej strony, a ja z drugiej... Albo wyjeżdżałem stamtąd... - Oskarżony nie pamiętał dokładnie. - Zawróciłem, zatrzymałem się obok niej i zaczęliśmy rozmawiać. Wkurzyła się, wymachiwała jakimiś papierami. Powiedziała, że mama kazała jej załatwić w sądzie, żebym nie mógł się do niej zbliżać.

- Dała panu kopię sądowego zakazu, zgadza się?

- No. Nie pamiętam, czy ją rzuciła, czy podała, ale jakoś ją dostałem.

- Zatrzymał się jakiś inny samochód?

- Tak.

- Widział pan wcześniej kierowcę tego auta?

- Nie.

Namey opisał też pojazd.

- To był pikap GMC.

- Kim, według pana, był ten mężczyzna?

- Na początku myślałem, że to jej brat, bo mówiła mi, że facet jeździ hondą civic, ale miał wypadek i kolega pożycza mu pikapa. Dlatego tak pomyślałem. A potem, kiedy chłopak wyskoczył z auta, zauważyłem, że ma czapkę... Taką samą widziałem kilka tygodni wcześniej w jej samochodzie, a fotel był odsunięty. Zapytałem ją wtedy: „Czyja to czapka?”, a ona na to, że brata. Kiedy gość wyskoczył, myślałem, że to jej brat. Wsiadłem do samochodu i odjechałem.

Namey usiłował przekonać ławników, że naprawdę sądził, iż ma do czynienia z bratem Sary. Jeżeli rzeczywiście tak było, to dlaczego uciekł?

- Pierwszy raz widział pan tego człowieka?

- No. Nigdy nie poznałem jej brata, widziałem go tylko na zdjęciach. Nic więcej.

- Siedział pan w samochodzie?

- Tak.

- Czy kierowca pikapa ruszył za panem?

- Nie patrzyłem. Po prostu odjechałem, nie pamiętam.

- Przejechał pan na czerwonych światłach?

- Chyba nie. Nie.

Zitny poruszył temat Sary.

- Kiedy pani Rodriquez powiedziała panu po raz ostatni, że pana kocha?

- Nad ranem, dzień po tej kłótni... w szkole. Wtedy był ostatni raz.

- I co pan robił przez te dwa tygodnie między 2 a 16 kwietnia?

- Siedziałem w domu. Bardzo to przeżywałem...

Obrońca uznał odpowiedź za niezbyt przekonującą.

- Proszę wyjaśnić przysięgłym, co robił pan przez te dwa tygodnie.

- Zawiozłem córkę do domu mamy, bo byłem w takim stanie, że nie mogłem się nią opiekować. Po prostu siedziałem lub spałem, nic więcej.

- Cierpiał pan.

- No jasne.

- Był pan zły?

- Zły i przygnębiony. Bardzo. Prawie nic nie jadłem.

- Chciał pan porozmawiać z Sarą?

- No, chciałem.

- Miał pan nadzieję, że zadzwoni?

- Tak.

- Szesnastego kwietnia pożyczył pan samochód siostry?

Chodziło o czarnego nissana sentrę.

- Tak, pożyczyłem.

- Dlaczego? Nie mógł pan skorzystać ze swojego samochodu?

- Był popsuty. Nieraz pożyczałem od siostry nissana.

- Chciał pan popełnić samobójstwo?

- Tak.

- O której godzinie wsiadł pan do samochodu siostry?

- Nie pamiętam.

- Pożyczył go pan, żeby podwieźć znajomych na lotnisko?

- Nie.

Zitny podał klientowi kopertę, poprosił, żeby ją otworzył i powiedział, co jest w środku.

- List.

Pan go napisał?

- Ten akurat... jest do mojej córki, więc...

- Co chciał jej pan przekazać?

- Że ją kocham.

Obrońca zapytał, czy zamierzał się z nią pożegnać.

- No.

- Czy był to list samobójczy?

- Można tak powiedzieć. Chciałem, żeby wiedziała, że ją kocham bez względu na wszystko... Chciałem, żeby to wiedziała, gdy mnie już nie będzie.

- Myślał pan o samobójstwie, kiedy pisał pan ten list?

- Tak.

Oskarżony dodał, że oprócz tego napisał jeszcze dwa: do matki i siostry. Zitny kazał mu otworzyć pozostałe. Namey, wyjaśniając powody, dla których zdecydował się napisać do siostry, powiedział:

- Nie miałem z nią wspólnego języka, ale i tak ją kochałem. Powinna to wiedzieć.

Nie pamiętał, o której godzinie pisał listy ani też w jakiej kolejności.

W tym kluczowym momencie zeznań Zitny potrzebował szczegółowych odpowiedzi. Zapytał klienta, czy listy powstały rankiem 16 kwietnia, w dniu, w którym zastrzelił Sarę i Matta.

- Tak. Chyba tak.

- Myślał pan o samobójstwie, kiedy je pan pisał, prawda?

- Tak. Już wcześniej zamierzałem ze sobą skończyć. Wreszcie podjąłem decyzję, dlatego napisałem te listy.

- Chciał pan jeszcze porozmawiać z Sarą?

- Tak, próbowałem.

- Zamierzał ją pan błagać, by do pana wróciła?

- Tak.

- A gdyby odmówiła?

- Zabiłbym się.

Oskarżony wreszcie wypowiedział słowa, które świadczyły o jego stanie emocjonalnym w dniu morderstwa.

Zitny przedstawił kolejny dowód. Namey zidentyfikował go jako pierścionek swojej córki. Obrońca zapytał, dlaczego położył go na poduszce, ale odpowiedź nie spełniła jego oczekiwań.

- Nie pamiętam.

- Dlaczego nie pamięta pan tylu wydarzeń z tego dnia?

- Nie myślałem wtedy zbyt jasno.

Udało się. Zdobył kolejną cegiełkę do budowy murów obronnych. Namey „nie myślał zbyt jasno”, jak więc mógł popełnić morderstwo z premedytacją?

- Spodziewał się pan, że nie wróci już do domu następnego dnia?

Oskarżony zawahał się.

- Wtedy?

- Tak.

- No, chyba. Nie myślałem o tym.

Adwokat zamierzał nieco udramatyzować przesłuchanie, jednak lapidarne odpowiedzi świadka skutecznie mu to uniemożliwiły.

- Miał pan pistolet, prawda?

- Tak.

- Wziął go pan ze sobą do domu Sary?

- Tak.

- Znaleziono też ładowarkę i sporą ilość amunicji... Skąd pan wziął pistolet? Proszę wyjaśnić ławnikom. Gdzie się znajdował?

- Nad zlewem kuchennym, leżał w kapeluszu razem z ładowarką i nabojami.

- Po co był panu potrzebny?

- Do obrony. Miałem już wcześniej problemy.

Zitny zgłosił sprzeciw wobec słów własnego klienta, co niewątpliwie jest rzadko spotykaną sytuacją.

- Brak odpowiedzi na pytanie.

Toohey zmarszczył czoło.

- Co takiego?

- Sprzeciw. Świadek nie odpowiada na pytanie.

Zdziwiony sędzia poprosił o przeczytanie ostatniego pytania i odpowiedzi. Kimberly Owen wykonała polecenie, a Toohey bez zastanowienia odpowiedział:

- Odpowiedź zostaje.

Widzowie podrapali się po głowach.

- Kiedy kupił pan pistolet?

Namey nie był pewien.

- Może rok temu? Nie pamiętam. Pół roku temu albo rok.

Dennis Conway słuchał uważnie zeznań świadka. Pochylił się i zanotował coś w żółtym notesie.

- Wziął pan wszystko razem czy każdą rzecz z osobna?

- Zabrałem po prostu kapelusz razem z nabojami, ładowarką i pistoletem. Nie pamiętam, czy wrzuciłem to wszystko do swojego samochodu, czy do nissana.

- Pojechał pan do pani Rodriquez, żeby z nią porozmawiać, zgadza się?

- Tak.

Namey narzekał, że od dwóch tygodni nie mógł ani jeść, ani spać. Pojechał do Placentii 16 kwietnia, chcąc zamienić kilka słów z Sarą. Gdyby go odrzuciła, miał popełnić samobójstwo na jej oczach.

Oskarżony spróbował zrekonstruować wydarzenia tego dnia. Najpierw pojechał do przedszkola, w nadziei, że znajdzie tam swoją ukochaną.

- Nie zastałem jej, więc ruszyłem do jej domu... Nie było tam jej samochodu... Pomyślałem wtedy, że pojadę do szkoły, w której się uczyła, albo wrócę do domu. Nie pamiętam. Wyjeżdżałem z jej dzielnicy...

- Co pan wtedy zobaczył?

- Jak nadjeżdża jej samochód. Zawróciłem i zatrzymałem się obok.

- Kiedy się pan zatrzymał, spojrzał pan na nią?

- Tak... Na początku jechaliśmy obok siebie. Szyby były opuszczone i chyba coś do niej krzyknąłem.

- W tamtej chwili, kiedy zobaczył pan Sarę, o czym pan myślał? Chciał pan z nią rozmawiać?

- Wtedy... zobaczyłem ją z... tym Mattem, zdaje się... Kiedy ich mijałem, dostrzegłem faceta w fotelu pasażera, ale nie rozpoznałem, kto to był, bo siedział za daleko. Zawróciłem, żeby lepiej mu się przyjrzeć. Wtedy zatrzymałem się obok nich i zobaczyłem ich razem.

- I co się wówczas stało? Pamięta pan?

- Słabo.

- Pamięta pan, jak wysiadł z samochodu?

- Pamiętam, jak otwierałem drzwi.

- A czy pamięta pan, jak do nich podszedł?

- Nie bardzo.

- Pamięta pan, czy zbliżył się najpierw do drzwi pasażera, czy kierowcy?

- Pamiętam tylko, że się tam znalazłem, ale nie wiem, gdzie podszedłem najpierw.

- Pamięta pan, kogo pan zastrzelił?

- Nie.

- Pamięta pan, ile raz strzelał?

- Nie.

- Może pan opisać, jak się pan wtedy czuł?

To mogła być przełomowa chwila w całym procesie. Jeżeli Namey przekona ławników, że nie był świadomy swoich czynów, że nie kontrolował swoich emocji, może uzyskać łagodniejszy werdykt.

- Nigdy wcześniej się tak nie czułem. Kręciło mi się w głowie. Wszystko widziałem jak przez mgłę.

- Jak we śnie?

- No, dokładnie. Pamiętam tylko jakieś urywki, jak stałem przed samochodem. Przypominam sobie Matta, leżał chyba na skrzyni biegów.

- Tylko migawki?

Obrońca starał się podsunąć klientowi właściwe słowa, by odmalował odpowiedni obraz tamtych wydarzeń.

- Tak, jakby takie migawki, a potem... pamiętam, jak stałem i patrzyłem na dym.

- To wszystko?

Zitny'emu odpowiedziała cisza, więc powtórzył pytanie.

- Nie pamiętam. Wiem, że wróciłem do samochodu i odjechałem. Trudno mi coś sobie przypomnieć.

- Jak się pan czuł po powrocie do samochodu?

Niezwykłe, że akurat te chwile pamiętał doskonale.

- Było mi niedobrze, poza tym czułem się tak samo jak przedtem. Kręciło mi się w głowie i tak dalej.

- Dokąd się pan udał?

- Jeździłem, ale nie pamiętam gdzie. Zjechałem z autostrady. Nie wiem, gdzie dokładnie, ale... Zatrzymałem się, bo miałem helikoptery. Nie mogłem prowadzić. To było gdzieś na stacji benzynowej. Po drugiej stronie parkingu, czy coś takiego.

- Był pan roztrzęsiony?

- No, musiałem usiąść na chwilę. Znowu zacząłem myśleć o samobójstwie.

- Rozpłakał się pan?

- Tak. Wcześniej też płakałem, tam w samochodzie. Trzęsłem się na samą myśl... Najpierw miałem... Myślałem o tym... Broń trzymałem w ręku.

- Próbował się pan zabić?

Namey dotknął palcem szyi i powiedział:

- Tu miałem broń. To pamiętam. Chciałem to zrobić, ale...

- Czy przyłożył pan sobie lufę pistoletu?

- Trzymałem ją tu, pod brodą, ale nie mogłem się zastrzelić.

- Nie mógł pan pociągnąć za spust?

- Nie. Pomyślałem... Nie wiem dlaczego, to szaleństwo, ale zachciało mi się pić. Miałem sucho w ustach. Musiałem znaleźć jakąś wodę, poszedłem więc na... zdaje się, stację benzynową i kupiłem butelkę. Napiłem się, a potem usiadłem przed samochodem i wtedy właśnie... zadzwoniłem do mamy.

Zitny ponownie skoncentrował się na stanie psychicznym swojego klienta.

- Stracił pan nad sobą panowanie?

- Kiedy?

- Czy tuż przed tym, jak zobaczył pan Matta, planował pan zabójstwo Sary?

- Nie.

- Czy zamierzał pan...

Najwidoczniej Namey zrozumiał, że adwokat chce go zapytać, czy planował zabójstwo Matta, bo nie czekał nawet na to, aż dokończy pytanie.

- Nawet go nie znałem.

- Zamierzał pan jedynie z nią porozmawiać i popełnić samobójstwo, gdyby nie zechciała do pana wrócić?

- Tak.

Temat kondycji psychicznej oskarżonego w chwili popełnienia morderstwa został wyczerpany, więc obrońca zajął się czym innym. Chcąc -

być może - uprzedzić prokuraturę, zapytał Nameya o jego spotkanie z Alberto Zavala, kradzież samochodu i szaleńczą ucieczkę przed policją.

Richard przyznał, że po strzelaninie znów zaczął brać heroinę.

- Musiałem się uspokoić... Zamierzałem tylko... Byłem załamany. Chciałem uciec od wszystkiego. Skontaktowałem się z Zavalą, to mój diler... od lat.

Powiedział, że pojechał nissanem do sklepu z lodami i stamtąd zadzwonił do Zavali.

- Zawsze spotykaliśmy się w tym samym miejscu.

Zitny zapytał:

- Chodzi o parking pod galerią handlową w Santa Ana?

- Tak. Zadzwoniłem do niego i poprosiłem o spotkanie tam gdzie zwykle.

- Kupił pan od niego heroinę między 16 a 19 kwietnia?

- Chyba tak. Raz.

- Dlaczego wsiadł pan do samochodu pana Zavali? Zaprosił pana do środka?

- Tak, zawsze tak robiliśmy, wie pan.

- Wycelował pan w niego pistolet?

- Wtedy nie.

Namey zaprzeczył, jakoby miał ze sobą plecak, co zeznał Zavala podczas swojego przesłuchania. Pistolet, amunicję i ładowarkę trzymał w kieszeni „dużej, superdługiej kurtki Levi”.

- Musiałem do niego zamachać. Zatrzymał się na parkingu... obok mnie. Wsiadłem. Odjechaliśmy kawałek dalej i wtedy - tak jak zawsze - dałem mu pieniądze, a on dał mi towar. Miałem jednak przy sobie tylko jakieś dwa dolary, dlatego wyciągnąłem pistolet. Przeprosiłem go, bo naprawdę lubiłem gościa. Powiedziałem mu: „Wybacz, stary, ale muszę to zrobić. Oddawaj cały towar, kasę i wysiadaj z wozu”. Posłuchał - wyskoczył z auta, zostawił prochy, ale nie dał mi pieniędzy.

- Słyszał pan, jak policjanci opowiadali o pańskiej szalonej ucieczce po autostradzie? Czy to prawda?

- Tak.

Zitny zapytał na koniec:

- Żałuje pan tego, co się stało?

- Tak.

Obrońca pokazał ławnikom wspólne zdjęcie Nameya i Sary, a potem usiadł na swoim miejscu, mówiąc:

- Dziękuję, nie mam więcej pytań.

Przyszedł czas, aby oskarżonym zajął się prokurator Dennis Conway.

ŁAŁKA

Dennis Conway nadal czuł, że coś umknęło jego uwadze. Musiał przekonać ławników, że Namey udał się do Placenta z zamiarem zabicia Sary. Fakt, że oskarżony posłużył się samochodem swojej siostry, a nie rozpoznawalnym niebieskim el camino, świadczył o tym, że planował podejść swoje ofiary. To jednak nie wystarczało. John Zitny wykonał świetną robotę, sugerując przysięgłym, że oskarżony otworzył ogień pod wpływem emocji, kiedy zobaczył swoją ukochaną z innym mężczyzną.

Proces zbliżał się do mety - prokuratorowi kończył się czas. Musiał znaleźć coś bardziej przekonującego.

Kiedy Conway wstał i podszedł do Nameya, aby go przesłuchać, był przygotowany na to, że Zitny zasypie go swoimi obiekcjami. Obrońcy o wiele częściej niż oskarżyciele wnoszą sprzeciw, aby przygotować sobie podłoże dla ewentualnych przyszłych apelacji. Adwokat Richarda pozostał wierny tradycji i zgłosił trzydzieści dziewięć wątpliwości, z czego sędzia Toohey podtrzymał ponad połowę z nich.

Dennis miał jedną przewagę - swoją ujmującą osobowość. Irlandzkie poczucie humoru, rozpromieniona twarz, charyzmatyczne przemowy ubarwione powiedzonkami i energetyczną mową ciała sprawiały, że ławnicy mieli do niego słabość. Nawet kiedy Conway był cyniczny, maskował to urokiem osobistym i naturalnym talentem do przykuwania uwagi publiczności. Lata spędzone za barem na rozmowach z osobami o różnych pozycjach społecznych nauczyły go głębokiego zrozumienia dla natury ludzkiej.

Prokurator stanął przed ławą przysięgłych i rozpoczął przesłuchanie świadka pytaniem o to, czy jego związek z Sarą do końca marca był „całkiem udany”. Namey odpowiedział, że raczej tak.

- Gubię się w tych miesiącach. Byliśmy dobraną parą aż do kwietnia...

Zitny wniósł sprzeciw.

- Proszę o wykreślenie „aż do kwietnia”.

Obrońca nadużył cierpliwości sędziego.

- Odpowiedź zostaje.

Przez następne minuty Conway zadawał pytania na różne tematy. Udało mu się ustalić, że listy od Sary zostały napisane między październikiem a listopadem, na samym początku jej znajomości z Nameyem. Świadek przyznał też, że jego matka opłacała czynsz, rachunki telefoniczne, gaz i całą resztę. On sam nie miał „stałej roboty”.

Zmieniając temat, Conway powiedział:

- Zeznał pan, że Sarah poinformowała pana o tym, iż dokonała aborcji.

- Tak - prychnął Richard.

Niestety, nie mógł sobie przypomnieć, kiedy się o tym dowiedział. Był przekonany, że miało to miejsce, jakoś przed Gwiazdką”.

- Na początku nie chciała mi nic powiedzieć... Stwierdziła tylko, że jest w ciąży. Kłóciliśmy się o to, a kilka dni później zdradziła, że nie ma już miesiączki. Dopiero potem dowiedziałem się, że dokonała aborcji.

Prokurator chciał, by oskarżony jeszcze trochę poopowiadał o tej sytuacji, zapytał go więc:

- Nie była gotowa, by urodzić panu dziecko, i dlatego zdecydowała się na tak drastyczny krok?

Toohey podtrzymał sprzeciw obrońcy, a Conway przeformułował pytanie.

- Jak to panu wytłumaczyła? Nie drażniła pana gadaniem o aborcji, tylko poinformowała, że nie jest gotowa, zgadza się?

- Nie od razu.

Namey stwierdził, że płakała, kiedy mu się tłumaczyła. W odpowiedzi na kolejne pytania przyznał, że ich romans trwał nadal pomimo usunięcia ciąży. Kiedy nie byli razem, utrzymywali ze sobą stały kontakt telefoniczny. Prokurator zapytał, czy Namey pozwolił jej dzwonić na jego koszt. Odparł, że „nie miał nic przeciwko”.

- Dlatego, że pańska matka płaciła rachunki, prawda?

- Nie, nie dlatego.

- Ale to prawda, płaciła za pańskie rozmowy.

- Za większość z nich.

Sarah nigdy nie zaprosiła oskarżonego do swojego domu, nie przedstawiła go rodzinie, nie zjedli też razem obiadu. Conway zapytał, czy to go zabolało.

- Tak. Nie miałem jej tego za złe, ale zastanawiało mnie, dlaczego tak jest. Pytałem ją: „Kiedy poznam twoich rodziców?”. Byłem samotnym ojcem, chciałem z nimi pogadać.

Conway drążył coraz głębiej i ustalił, że Sarah nigdy nie poprosiła Nameya nawet o to, by odebrał ją ze szkoły, nie przedstawiła go koleżankom z pracy ani ze szkoły.

- Czy kiedykolwiek dała panu do zrozumienia, że nie chce się już z panem spotykać?

- Nie.

- Czyli do końca marca regularnie się z panem widywała?

- Tak, przychodziła do mnie cały czas.

Świadek zaprzeczył, jakoby żądał od denatki, aby meldowała się u niego telefonicznie. Nie groził też, że zrobi jej krzywdę, jeżeli nie zadzwoni. Jak sam twierdził, Sarah nigdy nie miała powodów, aby się go obawiać.

- Kiedy pan kupił pistolet?

- Dokładnie nie pamiętam. Myślę, że jakieś sześć do ośmiu miesięcy przed aresztowaniem.

- Gdzie pan go dostał?

- Kupiłem na ulicy.

Zaznaczył przy tym, że skradziono mu kiedyś samochód i otrzymywał listy z pogróżkami, dlatego potrzebował broni. Miał „córkę w domu”, którą musiał się opiekować.

- Poszedł pan więc do jakiegoś sklepu z bronią?

- Nie. Już mówiłem, że kupiłem ją od ludzi, których znam.

- Razem z amunicją?

- Z pięcioma nabojami w środku, tak.

- Jeśli chodzi o rzekomą chęć popełnienia samobójstwa: chce pan powiedzieć ławnikom, że uważał pan, iż 16 kwietnia będzie ostatnim dniem w pańskim życiu? Że zamierzał pan się zastrzelić?

- Tak.

- Kiedy postanowił pan popełnić samobójstwo?

- Myślałem o tym od tygodnia... ale decyzję podjąłem tamtego ranka.

Conway chciał poznać jego motywacje.

- Czy poczuł się pan aż tak zraniony, że zamierzał pan skończyć ze swoim życiem?

Namey potwierdził, powtarzając dokładnie słowa prokuratora.

- To dlatego, że Sarah pana odrzuciła?

- Chyba tak. Zraniła mnie... ale to nie jedyny powód.

- Czy to dlatego chciał się pan zabić na jej oczach? Aby powiedzieć jej: „Spójrz, do czego mnie doprowadziłaś”?

- Nie, nie, zamierzałem z nią najpierw porozmawiać, wie pan, myślałem, że wszystko się ułoży.

- Czyli było to samobójstwo warunkowe?

Oskarżony zamilkł, spojrzał na ławników i powiedział:

- To była moja ostatnia deska ratunku.

- Pańska „ostatnia deska ratunku”?

- Zakładałem, że tak się pewnie stanie, chociaż tego nie chciałem.

- Podobno bardzo kocha pan córkę, ciągle nam pan o tym przypomina, a mimo to uznał pan, że nie ma po co żyć?

Conway, samotny ojciec, który zawsze powtarzał, że narodziny syna to najwspanialsza rzecz, jaka mu się kiedykolwiek zdarzyła, nie mógł zaakceptować faktu, że rodzic może porzucić własne dziecko.

Namey odpowiedział:

- Nie myślałem wtedy logicznie. Teraz nigdy bym tego nie zrobił. Proszę mi wierzyć.

- Ale wtedy uznał pan, że nie ma po co żyć? Tylko pytam, nie próbuję złapać pana w pułapkę.

- Właśnie że pan próbuje.

- Słucham?

Conway poczuł złość, ale zdołał się opanować.

- Myślał pan o innych sposobach odebrania sobie życia?

W głosie Nameya czuć było sarkazm.

- A po co? Miałem pistolet.

- Dlaczego nie mógł pan połknąć tabletek, położyć się do łóżka i umrzeć w ten sposób?

- Nie wiem, czy przyszło mi to do głowy. Nie pamiętam.

- Nie chciał pan skoczyć z urwiska albo z okna?

- Nie.

- Ani utopić się w oceanie?

- Nie.

- Pomyślał pan sobie: „Strzelę sobie w głowę”, zgadza się?

- Nie... tak.

- Usiadł pan tego ranka przy biurku, napisał listy do matki, siostry i córki, ponieważ postanowił pan tego właśnie dnia odebrać sobie życie, tak?

- Tak.

- Czy był to pierwszy raz, kiedy naszły pana myśli samobójcze?

Zitny zgłosił sprzeciw, ale sędzia go odrzucił. Namey przyznał, że myślał o tym już wcześniej.

- Rozumiem - powiedział Conway - ale nigdy nie próbował pan tego zrobić?

- Nie.

Kolejne pytania dotyczyły jego relacji z siostrą i listu, który do niej napisał.

- Starał się pan powiedzieć jej: „Cześć, chcę odebrać sobie życie”, mam rację?

- Niezupełnie. Pragnąłem tylko, by wiedziała, że ją kocham.

- A nie mógł jej pan po prostu tego powiedzieć, zamiast pisać pożegnalny list?

Mimo że sprawa była poważna, niektórzy obserwatorzy z trudem dławili śmiech.

- Chciałem, żeby się o tym dowiedziała po mojej śmierci. Rozumie pan?

Prokurator znał ten temat od podszewki. Jego brat odebrał sobie życie, więc Dennis umiał odróżnić człowieka, który rzeczywiście pragnie śmierci, od tego, który chce jedynie zwrócić na siebie uwagę.

Gardził ludźmi, którzy w ten sposób manipulują uczuciami innych.

- Nie mógł pan do niej zadzwonić, spotkać się z nią i powiedzieć jej tego prosto w oczy?

Zitny zgłosił sprzeciw, sędzia go podtrzymał.

Oskarżyciel rzucił okiem na listy Nameya do matki i córki i zapytał, czy je również kochał.

Namey potwierdził, ale niepewnym i ledwo słyszalnym głosem. Drżała mu broda, czerwone oczy zalśniły łzami. Conway nie miał dla niego ani odrobiny współczucia.

- Płacze pan, bo jest panu siebie żal?

Obrońca zerwał się na równe nogi.

- Sprzeciw!

Toohey podtrzymał. Conway nie zawahał się:

- Dlaczego pan płacze?

Kolejny sprzeciw podtrzymany przez sędziego.

Prokurator nie dawał za wygraną.

- Pańska matka, siostra i córka dostają listy, ale nie Sarah, którą tak bardzo pan kochał?

Oskarżony przełknął ślinę.

- Nie, bo chciałem z nią porozmawiać... Wiedziałaby, że ją kocham.

- A gdyby nie dała panu szansy? Gdyby do pana nie wróciła, to co wtedy?

- Miałem się zabić. Przynajmniej tak planowałem.

- Jedzie pan do niej i myśli sobie: „Jeżeli ze mną nie porozmawia. ..”. Zdaje pan sobie sprawę z tego, że to szantaż emocjonalny?

Zitny zgłosił sprzeciw, sędzia go uznał, ale to nie powstrzymało Conwaya.

- Myślał pan sobie: „Zabiję się. Nie zrobię tego tylko wtedy, jeżeli mnie wysłucha i do mnie wróci”. Tak było?

- Nie pamiętam. Chciałem jedynie naprawić sytuację.

Podobne pytania padały przez kilka kolejnych minut.

- Czy przeszło panu przez myśl, że pani Rodriquez jest zła i zasługuje na śmierć?

Conway nie zamierzał nawiązywać do przesłuchania, które poprowadził śledczy Stuber, ale pamiętał, że oskarżony w pewnym momencie stwierdził: „Głupia Sarah! To ona jest zła, człowieku. To ona jest zła!”.

Namey jednak zmienił zdanie.

- Nie, nie pomyślałem tak.

- Pojechał pan tam i strzelił do Matta i do Sary. No to teraz na pewno już do pana nie wróci, co?

- Co pan ma...

- Nie wróci do pana, bo ją pan zabił, tak?

Rozżalenie oskarżonego zmieniło się w złość.

- Najwyraźniej.

- Najwyraźniej. Poczuł się pan lepiej, że nie popełnił pan samobójstwa?

- Nie czułem się lepiej.

Conway zmienił temat i podniósł rewolwer.

- Czy to ten pistolet kupił pan na ulicy?

- Tak, chyba ten.

- Ile pan za niego zapłacił?

- Nie pamiętam. Sto dolców albo... nie wiem.

Prokurator znowu zajął się innym wątkiem; zapytał, czy Sarah w trakcie którejś z ich długich rozmów sugerowała, że zamierza z nim zerwać, i błagała, by zostawił ją w spokoju. Namey gwałtownie zaprzeczył.

- Czyli 27 marca jedzie pan do niej i między wami jest cudownie, tak?

- Z wyjątkiem drobnych rzeczy, o których mówiłem, ale poza tym...

- Nie był pan na nią wściekły? Nie miał pan ochoty jej zabić 27 marca ani też popełnić samobójstwa?

Oskarżony utrzymywał, że nie. Przez kilka minut prokurator koncentrował się na incydencie w szkole wieczorowej. Kiedy Namey nie znalazł samochodu Sary na parkingu, dziewczyna wyjaśniła mu, że korzysta z niego jej koleżanka. W raporcie policyjnym widniał zapis, że oskarżony groził jej pobiciem.

Richard zaprzeczył.

- Powiedział jej pan podczas tej rozmowy, że trzyma pan pistolet w samochodzie?

- Nie... Skończyła się przerwa i musiała wracać do klasy.

- Oznajmił jej pan, że ma nikomu nie mówić o tej sytuacji, i zagroził, że jeśli trafi przez nią do aresztu, to zabije ją, jak tylko wyjdzie?

- Nie.

Ta odpowiedź stała w sprzeczności z tym, co Sarah napisała w swoim dzienniku.

- Dlaczego więc ją pan zaatakował?

- Tak jak powiedziałem, odwróciłem się, kiedy... Ona wracała do klasy, a ja szedłem do wyjścia. Odwróciłem się i krzyknąłem: „Nie pokazuj się u mnie w domu!”.

- Był pan na nią wściekły? Dlaczego? Bo pożyczyła samochód znajomej?

- Bo dziwnie się zachowywała. Dlatego.

Conway zasugerował, że przyczyną jego złości mogła stać się rozmowa Sary przez telefon komórkowy, podczas której mówiła komuś, że się go boi. Namey odrzucił tę teorię.

Sędzia przerwał przesłuchanie i ogłosił dwudziestominutową przerwę.

Dennis udał się do pokoju obok, gdzie przechowywano jego pudła z dowodami. Twierdzenie oskarżonego, że kupił broń załadowaną pięcioma nabojami, nie dawało Conwayowi spokoju i skłoniło go do poszukiwań. Rozpaczliwie przetrząsał kartony z przedmiotami, które policja zebrała w czasie śledztwa.

Opatrzność nad nim czuwała. Conway dotknął czarnego skórzanego kalendarza. Znaleziono go w kanałach, gdzie Namey zmagał się z psem policyjnym. Oskarżyciel zauważył, że znajduje się w nim mnóstwo papierków wciśniętych pomiędzy kartki. Były wśród nich paragony ze sklepów z narzędziami, z barów szybkiej obsługi, z kin i innych miejsc. Nagle coś przykuło uwagę Conwaya - niewielki dokument, który stanowił ostatni element gigantycznej układanki.

Prokurator wspominał później ten cud: „Byłem w trakcie przesłuchania oskarżonego, zamknąłem się w swoim tymczasowym biurze w budynku sądu. Powiedziałem mojemu śledczemu: »Przejrzyjmy jeszcze raz te rzeczy«. W kalendarzu znalazłem dosłownie setki świstków. Wśród nich był paragon z 29 marca 2003 roku, czyli dwa dni po wydarzeniach w szkole wieczorowej. Wówczas oskarżony poszedł do sklepu i kupił amunicję PMC. To właśnie jej użył w kwietniowej strzelaninie. Znaleziono ją później w skradzionym vanie. Woził ją ze sobą po morderstwie. Musiał wyjąć naboje z rewolweru i załadować te »kowbojskie«, zanim pojechał na spotkanie z Sarą”.

To było to - brakujący element układanki. Conway nie mógł uwierzyć, że nikt tego wcześniej nie zauważył, chociaż zorganizowano dwie sesje oglądania i analizowania materiału dowodowego. Obrona też to

przeoczyła, kiedy - zgodnie z regulaminem - udostępniono jej pudła.

Toohey wznowił proces:

- Panie Conway, proszę kontynuować przesłuchanie.

- Dziękuję, Wysoki Sądzie - odpowiedział rozpromieniony prokurator.

Teraz Dennis kipiał wręcz pewnością siebie. Aby przygotować wszystkich na ujawnienie nowych dowodów, zaczął od tego, na czym skończył, czyli od marcowego zdarzenia w szkole wieczorowej.

- Zobaczył pan Sarę rozmawiającą przez telefon komórkowy. Pomyślał pan, że zadzwoniła do innego faceta?

Namey również sprawiał wrażenie, jakby wstąpiła w niego nowa energia. Pewnym głosem odparł:

- Nie miałem pojęcia, z kim rozmawia. Mogłem tak pomyśleć, ale pewności nie miałem.

- Nie zapytał jej pan?

- Chyba zapytałem.

- A kiedy Sarah zauważyła, że ją pan nakrył, wyłączyła telefon i próbowała schować go do kieszeni, tak?

- No tak.

- Ale pan próbował przechwycić telefon, tak?

- Najpierw powiedziałem... zapytałem ją, z kim rozmawia.

Ponieważ nie odpowiedział na pytanie, Conway je powtórzył.

- Czy starał się pan wyrwać jej z ręki telefon, jak tylko się rozłączyła?

- Tak.

Namey przyznał też, że „nie podobało mu się”, iż Sarah chowa przed nim komórkę, robiąc tajemnicę z tego, z kim rozmawiała.

- Złapał pan za telefon i nie chciał puścić?

- Nie.

- Sarah próbowała uciec?

- No.

- Złapał ją pan za szyję?

- No, gdzieś tam.

Zaprzeczył jednak, jakoby ją dusił. Stwierdził, że tylko jedną rękę położył jej na gardle, próbując ją w ten sposób odepchnąć, a drugą trzymał ją za ramię.

- Nie pamiętam dokładnie.

Conway nie odpuścił.

- Sarah chciała od pana uciec, tak?

- Niezupełnie.

- Aha, czyli pozwoliła panu się dusić i ściskać za rękę?

Toohey podtrzymał sprzeciw Zitny'ego.

- Czy z klasy wybiegły jej koleżanki i przepłoszyły pana?

- Nie.

- Nie dorwał się pan do telefonu?

- Nie. Przepychanka zaszła za daleko, wiedziałem już, że coś złego... że będę miał problemy, jeśli stanie się coś złego, więc sobie poszedłem.

- Pojechał pan do domu wściekły na panią Rodriquez?

- Byłem zły.

- Na nią?

- Byłem zły i... no wie pan, zastanawiałem się, co się właściwie dzieje.

Następnego dnia, jak twierdził oskarżony, rozmawiał z Sarą przez telefon, ale zaprzeczył, jakoby jej groził. Stwierdził też, że nie mówił jej, iż popełni błąd, jeśli wniesie pozew do sądu.

- Czy 28 marca ostrzegał ją pan, że jeżeli trafi pan za kratki, zrobi z nią porządek, jak tylko wyjdzie na wolność?

- Nie.

Było to niezwykle ważne pytanie. Niektórzy ławnicy sporządzili notatki.

- Czy w dniu, kiedy rzuciła panu sądowy zakaz zbliżania się, powiedział jej pan: „Właśnie sobie przechlapałaś”?

- Nie. Mówiłem jej chyba, że przez nią mam same kłopoty. Nie groziłem jej.

Conway zapytał, czy między 28 marca a 1 kwietnia myślał o samobójstwie, czy też może zamierzał „chwycić pistolet i zrobić coś pani Rodriquez”.

- Nie. W tym czasie martwiłem się tylko kłopotami z Sarą.

- Gdzie pan trzymał pistolet?

- Tam, gdzie zawsze... nad zlewem, w szafce.

- Czy po rozmowie telefonicznej z 28 marca wyciągnął pan tę broń?

- Nie pamiętam. Naprawdę nie pamiętam. Chyba nie.

Pierwszego kwietnia Namey udał się do pracy Sary, zaparkował obok niej i zamienił z nią kilka słów. Zapytany o to, stwierdził, że chciał się jedynie dowiedzieć, dlaczego do niego nie zadzwoniła.

- Siedział pan w niebieskim el camino?

- Tak.

- A więc jeździł?

- Ledwo, ale tak.

Conway miał spore doświadczenie w prowadzeniu gruchotów, mógłby więc zeznawać w charakterze eksperta od starych samochodów.

- Działał na tyle, żeby dojechać do przedszkola w Placentii, mam rację?

- Tak, dojechał, ale nie działał zbyt dobrze.

Conway zauważył, że tego dnia Richard nie poprosił siostry o samochód.

- Przy okazji - dodał - czy między 27 marca a 1 kwietnia w ogóle dotykał pan pistoletu?

- Myślę, że nie.

- Kiedy pan go kupił? Był razem z ładowarką?

- Nie. Dokupiłem ją później.

- Po co?

- Proszę posłuchać... musiałem mieć broń w pogotowiu, na wszelki wypadek. Nie chciałem trzymać w domu naładowanego pistoletu, dlatego

schowałem naboje do ładowarki, żeby w razie czego móc ich szybko użyć.

- Zamierzał pan popełnić samobójstwo strzałem z rewolweru, mam rację?

Oskarżony potwierdził.

- Kiedy 16 kwietnia pojechał pan do Sary, pistolet był w pełni naładowany, mam rację?

- Mhm.

- Zamierzał pan włożyć lufę do ust czy przyłożyć ją do skroni?

- Chyba do skroni, nie wiem.

Namey oświadczył, że nie ćwiczył tego.

- Uważał pan, że potrzebuje kilku nabojów Magnum 9 mm, żeby odstrzelić sobie głowę?

- Nie myślałem wtedy o tym. Oczywiście, że nie. Wystarczyłby jeden nabój.

- Ale tego ranka upewnił się pan, że w bębnie jest ich pięć, mam rację?

- Wcale się nie upewniałem - odparł Namey, ale potwierdził, że to on załadował broń.

- I upewnił się pan, że w bębnie jest pięć nabojów, mam rację?

Tym razem oskarżony niechętnie potwierdził.

- Rankiem 16 kwietnia zabrał pan też ze sobą dodatkową amunicję, tak?

To pytanie miało dla Conwaya fundamentalne znaczenie.

- Powtarzam jeszcze raz: „nie upewniałem się”. Po prostu chwyciłem wszystko, co miałem pod ręką. Zabrałem to, co było w kapeluszu.

- Kiedy ostatni raz przed 16 kwietnia wyciągał pan pistolet?

Podsądny nie pamiętał.

- Przed incydentem w szkole wieczorowej czy po nim?

- Na pewno przed.

Conway zapytał o konfrontację z Mattem z 2 kwietnia.

- Pojechał pan do niej swoim el camino?

- No tak, bo nie dzwoniła do mnie, chociaż obiecała.

- Samochód chodził jeszcze na tyle dobrze, by dojechać do Płaceniu?

- Tak.

Namey domyślił się, że jego wymówka dotycząca wypożyczenia czarnego nissana z każdą chwilą stawała się coraz mniej wiarygodna.

Oskarżony ponownie opisał, jak zatrzymał się obok czerwonej kii, zamienił kilka słów z Sarą, otrzymał sądowy zakaz zbliżania się do niej, a potem uciekł przed Mattem.

- I nie powiedział pan pani Rodriquez: „Popełniłaś duży błąd. Właśnie sobie przechlapałaś”?

- Nie. Powiedziałem: „Mam przez ciebie same kłopoty”.

- Że pan ma same kłopoty?

- Tak.

- Nie obchodziło pana to, czego ona chce?

Namey sam zapędził się w kozi róg.

- Obchodziło - wymamrotał.

- A jeśli chciałaby, żeby zostawił ją pan w spokoju, spełniłby pan jej prośbę?

- Przecież dlatego dałem jej spokój na tydzień czy dwa, czy ile tam...

Conway ponownie zapytał o el camino w odniesieniu do ucieczki Nameya przed Mattem.

- Czyli samochód ledwo chodził. Odjechał pan z piskiem opon?

- Tak, jechałem szybko.

- Czyli pojazd był na tyle sprawny, że zdołał pan uciec facetowi w pikapie, mam rację?

- No.

- Wystraszył się go pan? Wyglądał, jakby chciał panu wlać, co?

- Nie o to chodzi! Myślałem, że to jej brat.

- Wyglądał groźnie? Czuł pan, że chce panu złoić skórę?

Namey stwierdził, że nie wie, ponieważ odjechał.

- Pomyślał pan, że Sarah może nie chce być z panem, bo źle ją pan traktował...?

- Nie. Nie miała ze mną źle... Robiłem dla niej wszystko.

- Wrócił pan do domu tego wieczoru i miał przy sobie dokumenty, które potwierdzały, że sąd zabronił panu zbliżać się do pani Rodriquez. Chciał pan się zemścić?

- Nie.

Przyznał jednak, że był na nią „trochę zły”.

- A był pan także zły na człowieka, który pana przegonił?

- Nie.

- Tej nocy sięgnął pan po broń?

- Nie.

- A kiedy?

- Nie wyciągnąłem jej, aż... - Zastanowił się chwilę. - Nie pamiętam, kiedy dokładnie.

Conway wyjął z kartonu czarny skórzany kalendarz.

- Poznaje pan ten przedmiot?

- Tak.

- Miał pan go przy sobie, kiedy ujęła pana policja z Santa Ana, prawda? Przypomina pan sobie?

- Tak, mhm. Znaleźli to chyba gdzieś w pobliżu.

Kalendarz znajdował się w kieszeni Nameya, kiedy wyczołgał się z wąskiego tunelu.

- Podchodzę do świadka - prokurator poinformował sędziego - z paragonem znalezionym w czarnym kalendarzu.

Następnie zadał pytanie, do którego przygotowywał wszystkich od godziny.

- Czy jest jakiś powód, panie Namey, dla którego kupił pan w sklepie specjalną amunicję 29 marca, dzień po tym jak, zdaniem Sary, jej pan groził...

- Sprzeciw! - krzyknął Zitny. - Brak dowodów!

- Podtrzymuję.

Conway przeformułował pytanie.

- Dwudziestego dziewiątego marca 2003 roku kupił pan „kowbojską” amunicję kaliber 9 mm. Tak było?

- Chyba tak, nie pamiętam.

- Jest pan w stanie przypomnieć sobie cokolwiek z dnia, w którym nabył pan tę amunicję?

- No.

- Naboje, które pan dostał razem z pistoletem, nie wystarczały panu do popełniania samobójstwa?

Namey odparł:

- Już ich nie było. Kiedy kupiłem pistolet, w środku znalazłem tylko pięć nabojów.

- Myślałem, że nie strzelał pan z rewolweru ani razu.

- Nie strzelałem. Naboje ciągle są pewnie u mamy.

- Mówił pan ławnikom, że nie dotykał pistoletu w tym czasie.

Oskarżony zaczął się tłumaczyć:

- Mówiłem, że nie wyciągałem pistoletu, nie twierdziłem, że nie kupiłem nabojów.

- Czy istniał jakiś powód, dla którego 29 marca uznał pan, że potrzebuje amunicji?

- Chciałem popełnić samobójstwo. Nie pamiętam dokładnie tych dni.

- Czy był to tylko zbieg okoliczności, że kupił pan naboje akurat dzień po incydencie w szkole wieczorowej?

Richard stwierdził, że po prostu był zrozpaczony, ale Toohey podtrzymał sprzeciw Zitny'ego i kazał wykreślić odpowiedź z protokołu.

Conway przypomniał ławnikom, że Namey podał matce fałszywe powody, dla których potrzebował nissana. Oskarżony twierdził, że Sarah widziała już wcześniej samochód jego siostry, więc nie była zaskoczona, kiedy zobaczyła go za kółkiem. Prokurator zauważył jednak, że Matt nigdy go w nim nie widział. Następnie Dennis powrócił do kłótni, jakie wybuchały między Sarą i oskarżonym.

- Chyba nie uważa pan, że pani Rodriquez zasłużyła na śmierć, ponieważ postanowiła od pana odejść?

- Nie.

- Nie zabił jej pan dlatego, że osiem miesięcy wcześniej dokonała aborcji, prawda?

- Nie wiem, dlaczego do tego doszło.

Conway powtórzył pytanie.

- Może to też się do tego przyczyniło. Skąd mam wiedzieć.

- Jak to skąd? Przecież to pan przyłożył lufę do głowy pani Rodriquez, prawda?

- Nie wiem.

- Prawda?

- Nie wiem.

- Pan to zrobił, prawda?

- No tak.

- Pan pociągnął za spust, prawda?

- Na to wygląda.

Namey zdawał się nieco przygaszony, jego głos zdradzał zmęczenie.

- Czyli strzelił pan do niej i do Matta, ponieważ był pan naprawdę wściekły?

- Nie umiem panu podać powodu, przykro mi, proszę pana.

Conway chciał wiedzieć, czy to kolejna rzecz, której Richard nie mógł sobie przypomnieć.

- Nie - odpowiedział oskarżony. - Pewnie byłem zły. Odczuwałem wtedy wiele różnych emocji i złość na pewno też.

Prokurator powrócił do wydarzeń z 16 kwietnia. Podsądny widział pikapa S10 zaparkowanego przed domem Sary - pojazd należący do mężczyzny, który ruszył za nim w pościg kilka dni wcześniej. Namey przyznał, że szukał Sary i wziął ze sobą naładowany pistolet, amunicję oraz ładowarkę.

W tym momencie sędzia Toohey zakończył sesję. Kolejna miała się odbyć następnego ranka.

Dennis Conway wspominał później: „Sędzia nie zezwolił mi na pokazanie niektórych dowodów, ale teraz miałem w ręku łałkę. To słowo wymyśliliśmy w biurze, oznacza ono coś niespodziewanego. Namey wpadł w moje sidła. Zapytałem go o broń, a on stwierdził, że nie myślał o niej, odkąd schował ją w kuchni. Tak?

No to jakim cudem dzień po wydarzeniach w szkole wieczorowej, niecałe dwa tygodnie przed morderstwem, poszedł kupić „kowbojską” amunicję? To właśnie łałka. Obrońcę zatkało. Nie mógł nawet zgłosić sprzeciwu wobec zaprezentowania tego dowodu, tłumacząc, że o nim nie wiedział, ponieważ od samego początku był on udostępniony obydwu stronom. Zitny po prostu go przeoczył”.

Łałka Conwaya okazała się ciosem w podbrzusze, ale czy zdołała znokautować obronę? Dwanaście osób miało zadecydować o werdykcie.

W środę 29 września na sali sądowej Tooheya rozegrała się dalsza część dramatu, ale jego punkt kulminacyjny osiągnięto dzień wcześniej. Zitny przesłuchał ponownie Nameya, a potem wrócił na miejsce. Prokurator wezwał jeszcze na chwilę jednego świadka - funkcjonariusza policji.

Toohey poinformował ławników, że następnego ranka usłyszą mowy końcowe obydwu stron. Najwytrwalsi widzowie uważają, że to zawsze najciekawsza część każdego procesu. Zarówno prokurator, jak i obrońca przedstawiają opinie na temat zebranych dowodów. Przede wszystkim jednak obaj mają okazję ułożyć zeznania i dowody w logiczny ciąg - niczym montażysta, który z materiału filmowego układa zrozumiałą sekwencję scen. Ponadto, podobnie jak w filmie, ich ostatnie słowa będą miały największą siłę rażenia. Od tego zależy, czy ciężka praca przyniesie sukces, czy też kasową porażkę.

„ZACHOWAŁ JEDEN DLA SARY”

Dennis Conway wstał i zwrócił się do ławy przysięgłych: - Dzień dobry, panie i panowie. Dziękuję za poświęcony czas i cierpliwość, jaką wykazaliście się państwo przez te dwa tygodnie.

Zanim jednak prokurator wygłosił swoje zdanie na temat zebranych dowodów, poświęcił kilka minut na to, by przedstawić ławnikom warianty werdyktu, spośród których muszą wybrać ten najwłaściwszy:

1) Winny lub niewinny zabójstwa pierwszego, drugiego stopnia lub zabójstwa w afekcie.

2) Winny lub niewinny usiłowania zabójstwa lub usiłowania zabójstwa w afekcie.

Ławnicy mieli też rozstrzygnąć, czy Namey działał z premedytacją, czy pod wpływem silnych emocji. Musieli także orzec, czy podsądny porwał człowieka, zastraszając go przy użyciu pistoletu, by ukraść samochód.

Wszystkie opcje były możliwe. Prokuratura dysponowała najsłabszymi dowodami w kwestii porwania Alberto Zavali. Jeżeli ławnicy uznaliby, że Zavala sam udał się na parking, by dokonać nielegalnej transakcji z oskarżonym, nie mogłoby być mowy o porwaniu. Conway poświęcił tej sprawie kilka minut:

- Nawet jeśli ten mężczyzna jest dilerem, nie znaczy to, że nie może paść ofiarą przestępstwa... Wydawał się szczery i wiarygodny.

Oskarżyciel przeszedł do poważniejszego zarzutu - morderstwa. Szczegółowo opisał każdy wariant, spośród których ławnicy mogli

wybierać. Ostrzegł ich, by uważali na pułapki prawniczego języka. Do wyboru były trzy możliwości: zabójstwo pierwszego stopnia, drugiego stopnia i zabójstwo w afekcie.

Zadanie prokuratora polegało na tym, aby przekonać dwanaście osób zasiadających w ławach, że Richard Namey działał z premedytacją.

- Co się przez to rozumie? W skrócie tyle, że zamierzał popełnić przestępstwo. Oznacza to, że przemyślał swój czyn, nim wprowadził go w życie. Kiedy ktoś celuje do kogoś z pistoletu i oddaje kilka strzałów, świadczy to o tym, że chce zabić.

Chodząc w tę i z powrotem, utrzymując przez cały czas kontakt wzrokowy z ławnikami, Conway podkreślił, że zabójstwo Sary było zaplanowane, a oskarżony strzelał do Matta Corbetta, aby pozbawić go życia. Ani jedno, ani drugie przestępstwo nie zostało popełnione w afekcie.

Rzadko się zdarza, by na tym etapie procesu ktokolwiek wnosił sprzeciw, ponieważ mowy końcowe nie stanowią materiału dowodowego. Zitny jednak zaprotestował, ponieważ uznał, że prokurator źle interpretuje prawo.

- Panie i panowie - przemówił sędzia Toohey - otrzymają państwo spis dokładnie wyjaśnionych przepisów prawnych, więc nie powinniście przywiązywać zbyt dużej wagi do słów żadnej ze stron odnoszących się do prawa karnego. Panie Conway, proszę kontynuować.

- Jak zapewne zauważyliście, drodzy państwo, obrona pragnie przekonać was, że oskarżony działał pod wpływem silnych emocji. Błędem byłoby uznanie pana Nameya winnym morderstwa w afekcie czy zabójstwa drugiego stopnia.

Jeśli chodzi o kwestię premedytacji, główne pytanie brzmi: jak długo zabójca musi myśleć o popełnieniu przestępstwa, żeby uznać to za premedytację? Prokurator uprzedził ciekawość ławników i oświadczył, że „prawo nie może mierzyć zbrodniczego zamiaru...”. To może być ułamek sekundy, kilka minut czy godzin.

- Prawdziwym kryterium nie jest czas... Decyzja o zabójstwie może pojawić się w mgnieniu oka. Obrońca dąży do tego, abyście uznali jego klienta winnym morderstwa w afekcie.

Conway stwierdził, że taki werdykt miałby uzasadnienie, gdyby zostały spełnione odpowiednie warunki.

- Podam przykład: mężczyzna pozostaje przez długi czas w związku małżeńskim. W rodzinie nie ma żadnych problemów. Pewnego dnia wraca do domu i zastaje swoją żonę w łóżku z innym mężczyzną. W przypływie emocji chwyta lampę i rozbija ją na głowie kochanka, powodując jego śmierć. W takiej sytuacji możemy mówić o morderstwie w afekcie. Werdykt byłby jednak inny, gdyby zdradzony mąż wyszedł z sypialni, poszedł do garażu, wyciągnął łom, a potem zatłukł nim kochanka swojej żony. W tym wypadku można już mówić o świadomym zamiarze popełnienia zbrodni i zabójstwie. Morderstwo w afekcie ma więc swoje miejsce w prawie karnym, ale w żaden sposób nie możemy o nim mówić w przypadku pana Nameya.

Conway złajał obronę i poprosił ławników, aby nie przykładali wagi do zeznań Nameya dotyczących momentu popełnienia zbrodni. Jego słowa nie stanowią dowodu na to, że działał pod wpływem silnych emocji. Oskarżony po prostu nie mógł użyć innej wymówki, ponieważ dowody świadczące przeciwko niemu są przytłaczające, a na dodatek udało się znaleźć naocznych świadków.

- Pan Matthew rozpoznał napastnika. Mamy też samochód, który pan Namey prowadził w chwili popełnienia zbrodni... Na jego koszuli znaleziono DNA pana Corbetta. Mogą sobie państwo nie zdawać z tego sprawy, ale nawet jeśli oskarżony przyznaje się do pociągnięcia za spust, prokuratura ma obowiązek zidentyfikować go jako sprawcę. A dowodów na to jest wystarczająco dużo: pościg czy choćby but zgubiony w trakcie ucieczki... Ucieczka jest jak przyznanie się do winy, zwłaszcza jeżeli weźmiemy pod uwagę, ile wysiłku włożył w nią oskarżony... Mamy DNA z jego buta, broń, którą przy nim znaleziono, naboje...

Zeznania Nameya, jak stwierdził Conway, to jedynie próba przedstawienia jego wersji wydarzeń, która zakłada umysłowe zamroczenie w chwili popełnienia przestępstwa, czego nie potwierdził żaden biegły. Nie ma więc podstaw, by orzec o niepoczytalności podsądnego.

- Czy Richard zamierzał zabić Sarę? Tak. W swoim pamiętniku ofiara napisała, że dwa tygodnie wcześniej groził jej śmiercią. Pamiętają państwo?

Prokurator prosił też ławników, by nie dali się zwieść „dynamice związku”. Aborcja, setki telefonów, kłótnie - żadna z tych rzeczy nie stanowi uzasadnienia dla brutalnej napaści na dwoje ludzi.

- Nie ma usprawiedliwienia dla zabójstwa. Na szczęście pani Rodriquez zostawiła po sobie dziennik. Możecie więc dowiedzieć się bezpośrednio od niej... jak próbowała zakończyć fatalny związek z oskarżonym i jaka była jego reakcja na te starania. Czy prokuratura musi udowodnić, że pan Namey miał motyw? Może zabrzmi to dziwnie, ale prawo tego od nas nie wymaga. Stanowi on jednak mocny i przekonujący dowód zbrodni. Motywy działania pana Nameya są dość jasne - pani Rodriquez go odrzuciła. Zerwała z nim. Nasłała na niego policję. Dlatego popełnił zbrodnię. Kobieta ważyła się go zostawić. Czy oskarżony miał motyw, aby otworzyć ogień do pana Corbetta? Z całą pewnością była nim zemsta za to, że kilka dni wcześniej musiał przed nim uciekać, przez co w oczach Sary wyszedł na tchórza.

Richard sugerował, że kilka razy udawał się do Placentii w nadziei, że będzie mógł wyjaśnić sobie wszystko z Sarą. Conway zaś uznał, że w rzeczywistości mężczyzna prześladował swoją ofiarę, czyhał na nią i planował swoją zbrodnię.

- Dwudziestego siódmego marca Namey pojawia się w jej szkole. Staje się coraz bardziej agresywny. Dochodzi do gróźb i aktów przemocy. Facet ma wyjątkowe szczęście albo niezwykłe wyczucie czasu.

Słowo „szczęście” Conway wymówił z obrzydzeniem.

- Pojawia się bowiem w szkole dokładnie wtedy, gdy pani Rodriquez „zupełnie przypadkiem” ma przerwę. Tak samo 1 kwietnia „zupełnie przypadkiem” na siebie trafiają. Drugiego kwietnia „zupełnie przypadkiem” przejeżdża przez jej dzielnicę. Szesnastego kwietnia „zupełnie przypadkiem” wpada na panią Rodriquez i pana Corbetta, którzy jadą na spotkanie koła biblijnego. Czyhał na nią. Czekał tylko okazji, by się z nią skonfrontować... Jakie logiczne wnioski można wyciągnąć z powtarzalności tych sytuacji?

Jakie są szanse, że za każdym razem, kiedy chce się zobaczyć z panią Rodriquez, „zupełnie przypadkiem” na nią trafia? Dobrze państwo wiedzą, że pan Namey czyhał na swoją ofiarę... To człowiek, który kipiał złością. Miał obsesję na punkcie tej kobiety, dlatego nie mógł pozwolić jej odejść.

Conway doszedł wreszcie do ważnego momentu swojej mowy, w którym mógł nawiązać do łałki.

- Może nie należę do najbardziej wnikliwych prokuratorów, ale oskarżony zdradził się, gdy odpowiedział na pytanie, kiedy ostatni raz używał pistoletu. Kiedy pomyślał o samobójstwie? Kiedy wyciągnął rewolwer? Pan Namey twierdził, że kilka miesięcy przed zabójstwem. A jednak 27 marca, dzień po tym, jak groził pani Rodriquez śmiercią, idzie do sklepu i kupuje amunicję... Zbieg okoliczności? Potrzebował aż tyle naboi, aby odebrać sobie życie? Tak, dobrze znamy tych „notorycznych” samobójców, którzy nigdy nie spełniają swoich gróźb. Proszę też nie zapominać o ładowarce wypchanej nabojami ani o niebieskim el camino, który był na tyle sprawny, by oskarżony mógł ścigać nim panią Rodriquez, a potem uciec przed panem Corbettem. Myślicie państwo, że nie wiedział, z kim ma do czynienia?

Odtwarzając całą sekwencję zdarzeń, Conway uznał, że Namey wykorzystał element zaskoczenia, trzymając broń blisko ciała, kiedy szedł w kierunku czerwonej kii. Najpierw strzelał do Matta - nie tylko z zemsty, ale by wyeliminować zagrożenie, jakie stanowił.

- Oskarżony nie stanął przed samochodem i nie powiedział: „Wróć do mnie, kochanie, bo odbiorę sobie życie”. Nic z tych rzeczy. Pan Namey wysiadł z samochodu i podszedł prosto do faceta, który go ośmieszył, którego kochała jego dziewczyna i który mógł wyrządzić mu krzywdę. Kiedy go postrzelił, mógł zrobić z Sarą Rodriquez, co tylko chciał.

Prokurator odrzucił teorię, jakoby podsądny chciał popełnić samobójstwo. Jego zachowanie wyraźnie wskazywało na to, że zamierzał zabić.

- Wycelował w pana Corbetta i bez wahania pociągnął za spust. Mierzył w głowę. Wniosek jest oczywisty - chciał go pozbawić życia. Kiedy kula przeszła na wylot, pociągając za sobą oko ofiary, oskarżony uznał, że to nie wystarczy. Wpakował w Matthew jeszcze jedną czy dwie kulki. Czy dopiero wtedy pomyślał o morderstwie? Zamierzał je popełnić już wcześniej. Teraz jedynie realizował swoje zamierzenia. Co jeszcze zrobił? Pan Corbett nie był jedynym obiektem jego wściekłości. Nie. Sarah stanowiła główny cel. To ona wyrządziła mu krzywdę. To ona go odrzuciła. To przez nią to wszystko. Ona jest przyczyną całego zła.

Conway podkreślił, że Namey zachował dla niej co najmniej jeden nabój.

- Pan Corbett dostał trzy, może cztery kulki. Trzy na pewno. Możliwe, że jedna z nich otarła się o niego i trafiła panią Rodriquez miedzy żebra. Rana świadczy o tym, że ofiara być może wyciągała ręce, a na pewno krzyczała, kiedy trafił w nią pocisk, który prześlizgnął się po potylicy pana Corbetta. Nabój przebił oba płuca i naruszył kręgosłup. Wiemy na pewno, że oskarżony zachował jedną kulę. Jedną ostatnią kulę dla Sary. Obszedł samochód i wymierzył prosto w jej głowę, zaledwie osiem centymetrów od skroni, a następnie pociągnął za spust. To wiemy z całą pewnością. Sądzą państwo, że pan Namey nie wiedział, co czyni? Wygląda, jakby nie zamierzał uśmiercić pani Rodriquez? Musiał się upewnić, że misja zakończy się powodzeniem. Nie ma mowy o żadnym

samobójstwie. Nie zamierzam zgrywać chojraka. Nie chcę być bezczelny, ale w niektórych sprawach materiał dowodowy jest tak przytłaczający, że nie ma najmniejszych wątpliwości, co tak naprawdę się wydarzyło. Wierzę w system ławniczy. Mocno wierzę.

Na zakończenie swojej mowy Conway poprosił przysięgłych, aby zignorowali wszelkie oskarżenia mające na celu zniesławienie Sary Rodriquez. Dodał, że posłużono się nimi wyłącznie po to, by wzbudzić emocje.

- Nie mam zamiaru odnosić się do tych bredni - że nie była aniołkiem, że była zła, bo dokonała aborcji... Dowody świadczą przeciwko oskarżonemu, a ja proszę o sprawiedliwy wyrok. Z pewnością wiecie, co mam na myśli. Dziękuję.

Toohey zarządził piętnastominutową przerwę, po której mowę końcową miał wygłosić John Zitny. Dziennikarze i widzowie starali się wyczytać z twarzy ławników, jaki jest ich stosunek do rozgorączkowanych słów prokuratora. Okazało się to niemożliwe.

ZABÓJSTWO W AFEKCIE

Sędzia Toohey zwrócił się do obrony:

- Panie Zitny, proszę wygłosić mowę końcową.

Adwokat w klasycznym granatowym garniturze wstał, by opowiedzieć ławnikom o swoich wnioskach, które wyciągnął ze zgromadzonego materiału dowodowego.

- Dziękuję. Dzień dobry państwu. Zabójstwo z zimną krwią czy gorącą głową? Takie pytanie zadałem na początku procesu. Czy do tragedii doszło w wyniku zbrodniczego planu, czy pod wpływem silnych emocji?

Adwokat odczytał na głos jeden z listów Nameya:

- „Droga mamo, wiem, że będziesz smutna i zła, kiedy to przeczytasz, ale wierzę, że dasz sobie radę. Tak jak zawsze. Zresztą i tak sprawiałem ci same kłopoty. Nie jest to dla mnie łatwe, bo kocham swoją córkę całym sercem. Tylko ona trzymała mnie przy życiu tak długo. Jestem chory na głowę. Wiem, że z tobą będzie jej lepiej. Nie chcę, żeby żyła z matką, ale jeśli tak się stanie, to i tak będzie jej lepiej niż ze mną. Proszę, nie smuć się. Może w końcu zaznam spokoju”.

Zitny opuścił wzrok i powiedział:

- Ten list znaleziono w jego mieszkaniu po morderstwie: „Jeżeli istnieje życie po życiu, zrobię wszystko, żeby się wami opiekować. Kocham Cię. Twój brat, Rick”.

Obrońca przemawiał spokojnie, zakładając, że należy brać pod uwagę emocje człowieka, zanim oceni się jego zachowanie. Powiedział, że nawet w przykładzie, który przytoczył prokurator, to gwałtowne uczucia doprowadziły do zbrodni.

- Pani Rodriquez zbudowała domek z kart. Po jednej stronie na obrazkach widniał pan Corbett, niespotykanie dobry człowiek, ulubieniec jej rodziny. Jego nie trzeba było ukrywać, rodzice pani Rodriquez znali go, nawet mieli do niego numer telefonu. Po drugiej stronie zaś znajdował się Rick. Nikt o nim nie wiedział. To był tajemniczy kochanek. Konstrukcja domku z kart stawała się coraz bardziej chwiejna. W końcu karty się rozsypały i pod koniec marca wszystko było już jasne: wybór padł na pana Corbetta. Rick Namey poczuł się oszukany. Chciał się tylko dowiedzieć dlaczego. „Dzwoniłaś do mnie praktycznie cały czas, kilka razy dziennie... Łączył nas intensywny seksualny i emocjonalny związek, a teraz wyrzucasz mnie za drzwi... Nie mnie przedstawiłaś rodzinie. Nie mnie zaprosiliście na wakacje. Żądam jedynie wyjaśnień. Chcę wiedzieć, na czym stoję”.

Zitny sugerował, że Sarah musiała się jakoś usprawiedliwić przed Corbettem i rodzicami, więc zaczęła pisać dziennik.

- Zapewne spodziewała się, że cała sprawa skończy się w sądzie. Nie jest to pamiętnik pisany pod wpływem chwili. Pracowała nad nim ze świadomością, że prędzej czy później rodzice i Matt go przeczytają. Dlatego też jej relacje są mocno przesadzone - chciała w ten sposób wytłumaczyć się ze swojego związku z Rickiem Nameyem.

Obrońca powołał się na sprawiedliwość, twierdząc, że tylko o nią prosi przysięgłych.

- Sprawiedliwość zakłada, że oskarżony zostanie skazany jedynie za przestępstwo, które popełnił, a pan Namey nie jest winien zabójstwa z premedytacją.

Adwokat powtórzył, że sędzia odczyta im odpowiednie instrukcje, a następnie przekaże je w formie wydruków. Prosił, aby przeczytali je uważnie. Przez kilka minut nalegał, aby przysięgli zachowali niezależność i nie poddawali się żadnym naciskom.

- Waszym obowiązkiem jest przedłożyć swoje racje pozostałym jedenastu ławnikom, co czasami jest bardzo trudne.

Linia obrony Zitny'ego skoncentrowała się na pytaniu: „z zimną krwią czy z gorącą głową?”. Adwokat był przekonany, że Namey nie działał w złej wierze. Jego zdaniem dowody poszlakowe uzasadniają taki wniosek. Dlatego też starał się dopilnować, by ławnicy potrafili prawidłowo zinterpretować zgromadzony materiał dowodowy.

- Jeżeli są jakieś dwuznaczności, należy je rozpatrzyć na korzyść oskarżonego.

Jako przykład Zitny podał kobietę, która odruchowo wyniosła butelkę szamponu z apteki podczas rozmowy z koleżanką. Kiedy zorientowała się, co zrobiła, odniosła przedmiot na miejsce.

- Istnieją dwie interpretacje tej sytuacji. Prokuratura będzie się upierać, że kobieta jest pospolitą złodziejką. Inna możliwość jest taka, że jej intencją nie była kradzież szamponu. Po prostu rozmawiała z koleżanką i z roztargnienia włożyła butelkę do kieszeni. Dwa wyjaśnienia tej samej sytuacji. Prawo mówi, że tego typu przypadek należałoby rozpatrzyć na korzyść oskarżonej, ponieważ obowiązuje zasada domniemania niewinności. Uczą jej nas w szkołach, mimo że ludzie z reguły nie stosują jej w życiu. Kiedy jedziemy ulicą i widzimy, że policjant zatrzymał jakiegoś kierowcę, ilu z nas zastanawia się: „Ciekawe, co przeskrobał”, a ile osób pomyśli: „Facet jest niewinny, dopóki mu czegoś nie udowodnią”? Jestem przekonany, że większość ludzi z góry założy, że kierowca jest winny. Ten sam mechanizm może zadziałać i tutaj, w sądzie. Zwracam się do państwa z prośbą, abyście w trakcie swoich rozważań zadali sobie pytanie: „Czy stosuję zasadę domniemania niewinności? Czy zakładam, że doszło do morderstwa w afekcie, a nie z premedytacją? Winę należy udowodnić ponad wszelką wątpliwość. W tym przypadku jednak wątpliwości jest sporo. Jeżeli nie jesteście w pełni przekonani co do winy oskarżonego, musicie go uniewinnić.

Zitny podważył interpretację Conwaya, jakoby „premedytacja” mogła trwać krótką chwilę.

- W przepisach prawnych nie podano żadnego limitu czasowego. Zakładam, że zamiar morderstwa może pojawić się nagle. Proszę jednak o zachowanie rozsądku. Możliwe jest, by intencja pojawiła się w mgnieniu oka, ale rozum podpowiada, że jest to mało prawdopodobne.

Dążąc do tego, by Nameya skazano co najwyżej za morderstwo w afekcie, obrońca ponownie zachęcił ławników, by uważnie przeczytali kodeks karny.

- Pytanie brzmi: czy w chwili popełnienia morderstwa oskarżony był poczytalny, czy też jego zdolność rozumowania została zaburzona przez silne emocje, które pchnęłyby każdą rozsądną osobę do gwałtownych zachowań pozbawionych wszelkiej refleksji. Jeżeli tak właśnie było, jeżeli Rick Namey działał pod wpływem uczuć, które zakłóciły jego proces myślowy, wówczas możemy mówić o morderstwie w afekcie.

Zitny przypomniał ławnikom, że nawet Matt Corbett przyznał, że odczuwałby złość, gdyby dowiedział się, iż Sarah spotyka się z Nameyem.

- Ludzie czasami poddają się wściekłości. Kiedy są wzburzeni, rzucają przekleństwami albo rysują komuś karoserię. Mnie też zdarzyło się kiedyś, że krzyknąłem do swojej córki: „Przestaniesz wreszcie?!”. Było mi potem wstyd. Straciłem nad sobą panowanie. Nie działałem racjonalnie, tylko pod wpływem emocji. W silnym wzburzeniu każdy z nas może zachowywać się gwałtownie. A jeżeli ktoś popełni w takim stanie emocjonalnym morderstwo, to jest to morderstwo w afekcie.

Odczytał przy tym odpowiednie instrukcje dla przysięgłych.

- „Aby udowodnić oskarżonemu zabójstwo pierwszego stopnia, należy wykazać poza wszelką wątpliwość, że osoba ta działała z premedytacją i w złej wierze, a jej działanie nie było spowodowane gwałtowną kłótnią ani nie wynikało z silnych emocji”. Oznacza to tyle, że to prokurator musi udowodnić, iż nie było to morderstwo w afekcie, i przekonać was, drodzy państwo, do swoich racji. Jeżeli macie jakiekolwiek wątpliwości, należy

je rozpatrzyć na korzyść Ricka Nameya... Tak stanowi prawo. Próbuję przekazać wam jak najwięcej informacji, żebyście mogli podjąć słuszną decyzję. Nie zamierzam was ograniczać. Chcę dać wam jak najwięcej materiału, z pomocą którego będziecie pracować. Przyjrzyjcie się jeszcze raz zebranym dowodom, przeczytajcie billingi i weźcie pod uwagę wszystkie okoliczności.

Zitny odniósł się także do incydentu w szkole wieczorowej:

- Doszło tam do przepychanki. Rick Namey i pani Rodriquez przeżywali wówczas kryzys. On próbował się z nią skontaktować, ona nie chciała mieć z nim nic wspólnego. Spotykała się już wtedy z panem Corbettem. Mój klient poczuł się zraniony. Każdy, kto choć raz był zakochany, zna ten ból, te bezsenne noce, wypłakane oczy... to snucie się bez celu, dzień za dniem. Czasami cierpienie bywa nie do zniesienia i człowiek zaczyna myśleć o samobójstwie. „Kobieta, z którą chciałem mieć dzieci, spotyka się z kimś innym”. To był szok. I stało się. Oskarżony wyskoczył z samochodu i otworzył ogień. Czy zrobił to z zimną krwią, czy z gorącą głową? Nie proszę was o litość. Nie proszę was o współczucie. Proszę was tylko o zrozumienie.

Obrońca przemawiał bitą godzinę. Zakończył bez tradycyjnych podziękowań dla ławników za cierpliwość i oddaną służbę. Zdawał się pewien tego, że zdołał zasiać ziarno wątpliwości w głowach choćby kilku przysięgłych.

Dennis Conway miał ostatnią szansę na przekonanie ich do swoich racji. Ponieważ to reprezentant stanu, czyli prokurator, musi przedstawić dowody winy, dostaje zwyczajowo szansę na obalenie argumentów obrony. Po krótkiej przerwie sędzia Toohey powiedział:

- Panie Conway, proszę zaczynać.

Prokurator tryskał energią.

- Dziękuję, Wysoki Sądzie. Nie zajmę zbyt dużo czasu. Wystarczy, że obrońca przemawiał godzinę. Zapomniał jednak wspomnieć o dowodach

poszlakowych. Nie będę powtarzał, jaki materiał zebrano podczas śledztwa. Dowody pośrednie należy jednak zbadać w określonym kontekście, a nie osobno. Rozpatrywanie ich pojedynczo nie ukaże nam obrazu zbrodni. W procesie nie chodzi o to, by doszukiwać się wątpliwości, ale by dotrzeć do prawdy. Należy spojrzeć na wszystkie dowody i wyciągnąć logiczny wniosek. Tak, oskarżony był wściekły. Sarah go zostawiła, więc postanowił ją zabić. Kiedy oddał kilka strzałów do Matthew Corbetta, wiedział doskonale, co robi. Kiedy podszedł do Sary, zdawał sobie sprawę z tego, co się stanie, kiedy przyłoży jej pistolet do głowy i pociągnie za spust.

Conway wyraził swoje zniesmaczenie sugestią obrony, jakoby Sarah napisała dziennik, aby usprawiedliwić się przed rodzicami. Nie ma dowodów na to, że w ogóle wiedzieli o jego istnieniu.

- Pan Namey nigdy nie zamierzał popełnić samobójstwa. Obrona znalazła wymówkę dla jego czynów w postaci jakiegoś afektu. Nie rozumiem, jak prawnik może stanąć przed wami z kamienną twarzą i tłumaczyć w ten sposób zachowanie pana Nameya. Żadne wydarzenie poprzedzające morderstwo nie jest w stanie usprawiedliwić zabójstwa i próby zabójstwa niewinnych młodych osób. Nawet jeśli zsumujemy wszystko, co spotkało oskarżonego ze strony pani Rodriquez - czy miał prawo odebrać jej życie? Nie. Nie można ustanawiać własnego kodeksu. Nikogo nie dziwi chyba, że ktoś tu na tej sali nie przyznaje się do tego, iż zamierzał popełnić zbrodnię. Przyjmijmy, że wierzymy mu na słowo. „Po prostu, straciłem kontrolę”. Stracił kontrolę. I z tego powodu mamy pozwolić, by pan Namey wymknął się sprawiedliwości z wyrokiem za zabójstwo w afekcie?

Oskarżyciel stwierdził, że czyny podsądnego były „nastawione na konkretny cel”, a obrona nie jest w stanie obalić tej tezy.

- Zabójstwo zostało dokonane z zimną krwią. Nie ma wątpliwości, że oskarżony przygotowywał się do tego, by odebrać życie Sarze Rodriquez.

Prokurator przypomniał po kolei wszystkie dowody i odwołał się do swojej ulubionej analogii z sałatką ziemniaczaną. Każdy składnik z osobna o niczym nie świadczy - to tylko kawałek kartofla, selera czy cebuli. Razem jednak uzupełniają się, tworząc prawdziwe danie.

- To samo można powiedzieć o dowodach poszlakowych. Dopiero kiedy połączymy wszystkie składniki, otrzymamy obraz tego, co zaszło. Nie dajcie się namówić do tego, by rozpatrywać każdy z dowodów osobno; nie pozwólcie, by ktoś wyciągnął kawałek selera z sałatki. Wrzućcie wszystko do jednej miski, a waszym oczom ukaże się prawdziwa historia zbrodni, zaplanowanej i wykonanej z zimną krwią.

Conway odniósł się też do słów Zitny'ego.

- Nie mogę mieć za złe obrońcy, że pomija istotne fakty. Kiedy dowody są niezbite, adwokat musi odwrócić od nich uwagę przysięgłych. Opowiada więc anegdotki albo rozwodzi się nad kwestiami natury prawnej lub też sugeruje, że ofiara była złą osobą, która nie zasługuje na waszą sympatię... Zbrodniczy zamiar może pojawić się w ułamku sekundy. Moglibyśmy o tym rozmawiać godzinami. Prawnicy muszą mieć rozbuchane ego, żeby wykonywać ten zawód, a prokuratorzy i obrońcy sądowi są w sobie wyjątkowo zakochani, dlatego lubimy tyle gadać. Wydaje nam się, że jesteśmy w stanie urzec was swoją genialną argumentacją, ale powiem państwu jedno: wszyscy razem macie w sumie czterysta lat życiowych doświadczeń. My jako prawnicy musimy nauczyć się pokory, bo dowody mówią same za siebie. Mam nadzieję, że niełatwo jest oszukać czy wzruszyć niektórych spośród was na tyle, by namącić wam w głowach. Sprawiedliwości musi stać się zadość. To tyle z mojej strony. Ostatnie słowa należą do ofiary. Mam nadzieję, że podejmiecie słuszną decyzję. Dziękuję.

Na sali słychać było jedynie szloch matki Sary Rodriquez.

♦ ♦ ♦

Po przerwie sędzia Toohey odczytał ławnikom instrukcje, a następnie odesłał ich do oddzielnego pomieszczenia, w którym mieli podjąć decyzję.

Nigdy nie wiadomo, jak długo potrwają obrady przysięgłych. Prawnicy wracają do swoich biur i czekają na telefon z sądu. Rodziny ofiar często spacerują po korytarzach albo siedzą i rozmawiają ściszonym głosem w małych grupkach.

Oczekiwanie na werdykt zawsze niemiłosiernie się dłuży.

CIERPIENIE

Telefon Dennisa Conwaya zadzwonił o godzinie 9.30 we wtorek 5 października.

- Ława przysięgłych ogłosi werdykt - oświadczył głos w słuchawce.

Prokurator wyszedł natychmiast z biura i pospieszył do budynku sądu trzy przecznice dalej. Wsiadł do zatłoczonej windy i wjechał na dziesiąte piętro. Na sali sądowej podszedł do Marthy Dewar i krótką rozmową dodał jej otuchy. Kobieta przyszła z mężem, Bobem, i resztą rodziny, która zajęła cały rząd. Matt Corbett siedział obok Marthy i swoich rodziców.

Po drugiej stronie przejścia była matka oskarżonego, jej córka i narzeczony - wszyscy z niecierpliwością czekali na wyrok. Na salę wszedł Richard Namey pod eskortą dwóch policjantów, którzy zaprowadzili go na miejsce. Podsądny rozejrzał się wokoło i pośpiesznie zajął swoje miejsce.

Woźny sądowy poprosił o spokój, a sędzia Toohey zasiadł w swoim fotelu i zwrócił się do mężczyzny w średnim wieku zajmującego miejsce w rogu, w tylnej ławie. Był to jeden z przysięgłych, który podczas voir dire otrzymał numer sto trzynasty.

- Panie sto trzynaście, poinformowano mnie, że wybrano pana na przewodniczącego ławy przysięgłych, zgadza się?

- Tak, Wysoki Sądzie.

- Powiedziano mi również, że udało się osiągnąć porozumienie co do werdyktu, czy to prawda?

Przewodniczący potwierdził i dodał, że decyzje odnośnie do wszystkich zarzutów podjęto jednomyślnie. Na prośbę sędziego ławnik przekazał woźnemu stosowne dokumenty. Toohey poprosił protokólantkę o odczytanie werdyktu.

- My, członkowie ławy przysięgłych - zaczęła czystym i dźwięcznym głosem - uznaliśmy oskarżonego Richarda Josepha Nameya winnym naruszenia paragrafu 187(a) kodeksu karnego stanu Kalifornia, czyli morderstwa pierwszego stopnia.

„Winny morderstwa pierwszego stopnia” - te słowa przechodziły z ust do ust. Rodziny ofiar poczuły, że wielki ciężar spadł im z serca. Matt Corbett uniósł ręce w geście zwycięstwa, a potem przytulił Marthę Dewar.

Tymczasem dla bliskich Nameya był to ogromny cios.

Protokólantka odczytała, że Richard winien jest również usiłowania zabójstwa i spowodowania poważnych uszkodzeń ciała z pełną świadomością czynu i premedytacją. Uznano go także winnym kradzieży samochodu z użyciem broni.

Ława przysięgłych darowała mu jedynie kwestię porwania. Najwidoczniej zeznania Alberto Zavali okazały się dla nich niewiarygodne, ponieważ wszystko wskazywało na to, że trudnił się handlem narkotykami.

Toohey poprosił jeszcze, aby każdy z członków ławy potwierdził werdykt, a potem podziękował im za służbę i zwolnił z przysięgi zachowania milczenia. Dwanaście osób mogło opuścić salę.

Zanim sąd zakończył posiedzenie, prawnicy zgodzili się na to, by przesłuchanie w sprawie ustalenia wymiaru kary wyznaczyć na 19 listopada.

Dziennikarze pospieszyli w stronę korytarza, aby przeprowadzić wywiady. Amanda Beck z „Orange County Register” i Claire Luna z „Los Angeles Times” rozmawiały z Mattem, który stwierdził:

- Teraz, kiedy ten gnojek trafi za kratki, Sarah może spocząć w pokoju. Cieszę się, że sprawa została doprowadzona do końca.

Martha Dewar otarła łzy.

- Dzieci są największym skarbem. Nigdy nie pogodzę się ze stratą córki.

Spojrzała przez okno na błękitne niebo i powiedziała:

- Saro, spełniło się twoje życzenie.

♦ ♦ ♦

Czekając na dzień 19 listopada, Matt Corbett zawarł w liście do sędziego Tooheya swoje prośby, a także opisał destrukcyjny wpływ, jaki zbrodnie Nameya wywarły na życie jego i jego rodziny. Zaczął od przytoczenia ciągu wydarzeń, które doprowadziły do tragicznej w skutkach konfrontacji:

Kiedy Richard Namey strzelił do mnie trzy czy cztery razy, straciłem lewe oko. Następnie zabił Sarę strzałem w głowę. Próbowałem ją chronić, ale byłem sparaliżowany. Nie mogłem w żaden sposób go powstrzymać. Myślę o tym każdego dnia. Nie potrafię sobie tego wybaczyć.

Tego dnia straciłem najcenniejszy skarb. Kochałem Sarę całym sercem. Była moją najlepszą przyjaciółką i ukochaną osobą... W wyniku jej zabójstwa ucierpiałem nie tylko psychicznie, ale i fizycznie. Doznałem paraliżu czterech kończyn. Dziś jeżdżę na wózku i najprawdopodobniej już z niego nie wstanę. Mimo że mój rdzeń kręgowy został tylko naruszony, lekarze nie mają pewności, czy kiedykolwiek będę mógł chodzić. Na razie nie mogę wrócić do swojej starej pracy, rachunki muszę więc opłacać z renty, jaką przyznaje mi stan Kalifornia, ponieważ ubezpieczenie nie pokrywa wszystkiego. Moje kalectwo jest ciężarem dla mojej rodziny i przyjaciół. Trudno mi się z nimi spotykać. Musieli mnie wpychać do samochodu, żeby zawieźć do miasta. To dla nich spory kłopot... Cieszę się, że większość moich przyjaciół oferuje mi wsparcie, choć niektórzy z nich przestali się

ze mną zadawać, bo nie mogli poradzić sobie z moim inwalidztwem.

Najbardziej cierpi moja rodzina. Ojciec, Tom, wziął urlop w pracy, w której jest zatrudniony zaledwie od pięciu miesięcy - utrzymywaliśmy się więc tylko z pensji matki. Każdy dzień jest dla nas walką o przetrwanie. Rodzice wzięli drugą pożyczkę pod zastaw domu, natomiast mama musiała jeszcze pożyczyć pieniądze z funduszu emerytalnego, żeby jakoś przeżyć. Ona również w pewnym momencie wzięła urlop. Gdy wróciła do pracy, szef wykazywał duże zrozumienie dla jej sytuacji - jest tak do tej pory - ale nie wiadomo, jak długo będzie w stanie pracować i jednocześnie się mną opiekować.

Poza trudnościami finansowymi moja rodzina zmaga się też ze sprawami takimi jak wizyty u lekarza, transport, ubezpieczenie społeczne, VS ¹, rehabilitacja itd. Zarówno matka, jak i ojciec są wyczerpani, muszą pomagać mi w codziennej higienie - łącznie z wypróżnianiem się, zakładaniem cewnika i kąpielami. W sumie zajmuje to nawet cztery godziny dziennie... Po strzelaninie w 2003 roku ojciec zapisał mnie na terapię, na którą uczęszczałem trzy razy w tygodniu przez kilka miesięcy. Każda z tych sesji trwała po parę godzin. Od czasu, gdy zostałem wypisany do domu 22 maja 2003 roku, lądowałem w szpitalu aż osiem razy z różnego rodzaju infekcjami pęcherza, nerek czy z zakażeniem krwi. W połowie przypadków zatrzymywali mnie na kilka dni. Rodzice nauczyli się używać strzykawek i zmieniać mi opatrunki. To dla nich wielki stres, ponieważ ciągle się martwią, że zrobią mi krzywdę.

¹ Victims Services - organizacja pomagająca ofiarom przestępstw.

Dwudziestego czwartego listopada 2004 roku przejdę operację, która, mam nadzieję, zapobiegnie przyszłym

zakażeniom. To poważna sprawa - chirurdzy mają wyciąć część okrężnicy, aby podłączyć ją do pęcherza w celu zwiększenia jego pojemności. Lekarze twierdzą, że w wyniku obrażeń i długotrwałego bezruchu uległ on atrofii. Sześć tygodni spędzę w szpitalnym łóżku, a to oznacza, że rodzice będą musieli być tam razem ze mną. Nie będzie nam łatwo. Za każdym razem, gdy wydaje się, że już się usamodzielniam, przytrafia się jakaś choroba i wracam do punktu wyjścia. Życie moje i mojej rodziny zmieniło się całkowicie. Ponieważ rodzice muszą się mną opiekować, wiele - zbyt wiele - obowiązków spada na moją siostrę bliźniaczkę, Kelly. Mam dopiero 22 lata. Zostałem postrzelony 2 lata temu. Przed wypadkiem pracowałem od 50 do 60 godzin tygodniowo, zamierzałem razem z Sarą zdawać na studia i wyprowadzić się od rodziców. Teraz nie wiem, czy kiedykolwiek uda mi się zrealizować te plany. Mam szczęście, że żyję, i staram się myśleć pozytywnie, ale codziennie dopadają mnie chwile zwątpienia. Nikt w mojej rodzinie nie może pozwolić sobie na odpoczynek.

Moje życie nie ma sensu bez Sary. Tylko na niej mi zależało. Żyję teraźniejszością, staram się cieszyć każdą chwilą, bo nikt nie wie, co wydarzy się jutro. Każdy dzień może okazać się ostatnim. Staram się pracować i nie myśleć o tym, jak bardzo mi jej brakuje. Mój szef, Norman S. Wright, ciągle trzyma dla mnie miejsce, aż będę miał wystarczająco dużo sił, by wrócić do pracy. Nie wiem, co zrobię bez Sary. Kochałem ją całym sercem, chciałem się z nią ożenić i mieć z nią dzieci. Wiem, że nigdy nie pogodzę się z tą stratą. Część mnie umarła razem z nią.

Drogi panie Toohey, chcę panu powiedzieć, że Sarah była dobrym człowiekiem i nie zasłużyła na taki koniec, a błędy popełnia każdy z nas. Razem z matką, Marthą, zajmowała się dziećmi w przedszkolu, świetnie sobie radziła. Maluchy

szalały na jej punkcie, ponieważ ona sama była jeszcze dzieckiem. Mógłbym o niej pisać i pisać, ale przejdę od razu do sedna: uważam, że Richard Joseph Namey zasłużył na dożywocie bez możliwości ubiegania się o przedterminowe zwolnienie. Nie chciałbym, aby zadał innej rodzinie taki ból, jaki sprawił nam.

Proszę wziąć pod uwagę moją prośbę, a jeżeli zdecyduje się pan dać mu możliwość ubiegania się o wcześniejsze zwolnienie, proszę nas o tym powiadomić. Chcielibyśmy uczestniczyć w przesłuchaniach. Z góry dziękuję.

Matt Corbett

♦ ♦ ♦

Kilka tygodni przed wydaniem wyroku Dennis Conway otrzymał niepokojące wieści. Więzienny kapuś doniósł, że Richard Namey gotów był wyznaczyć nagrodę za głowę prokuratora. Podobno za wykonanie zlecenia proponował swojego niebieskiego el camino. Chętnych nie znalazł. Mimo to Dennis Conway wzmógł czujność, chociaż poczuł się urażony: „Sądziłem, że moje życie jest warte trochę więcej niż stary gruchot”.

Sześć dni przed Świętem Dziękczynienia w budynku sądu ludzie przeciskali się przez bramki, rozmawiając głównie o wyborach, które wygrał George W. Bush.

Na dziesiątym piętrze, w sali sędziego Tooheya konwersacje ucichły. Zapadła głęboka cisza, kiedy Martha Dewar wstała, aby wygłosić oświadczenie, które napisała w imieniu ofiar. Nałożyła okulary, przedstawiła się i zaczęła czytać:

- Moja córka, Sarah Rodriquez, została zamordowana 16 kwietnia 2003 roku przez Richarda Nameya. Nie jest mi łatwo pisać te słowa. Zastanawiam się, jak to możliwe, że moja piękna córka nie żyje. Pragnę jedynie, by weszła do domu i jak zawsze powiedziała: „Mamo, to ja. Kocham cię”. Nieustannie myślę o jej uściskach i pocałunkach, którymi obdarowywała mnie przed wyjściem. Pamiętam jej beztroski uśmiech.

Brakuje mi jej. Najsłodsza Saro, kocham cię całym sercem. Szesnasty kwietnia 2003 roku - nigdy nie zapomnę tej daty. Ja i mój syn wróciliśmy właśnie z pracy. Była godzina 17.10. Z reguły po powrocie zostawialiśmy nasze rzeczy, a potem szliśmy na dwór. Tego dnia, z niewiadomych przyczyn, nie mieliśmy na to ochoty. Na zewnątrz wyszliśmy dopiero po dwudziestu minutach, kiedy przyjechał mąż i przywiózł złe wieści. Krzyczałam: „Nie, nie!”. Chciałam do niej biec. Razem z mężem byli jednak śledczy, którzy powiedzieli, żebym została na miejscu. Pytałam tylko: „Dlaczego? Dlaczego nie mogę iść do mojej córki? Ona mnie potrzebuje! Co jej się stało? Czy jest ranna?”. W końcu policjanci zaprowadzili mnie do niej. Miejsce zdarzenia znajdowało się zaledwie przecznicę od naszego domu. Była tak blisko... Dostrzegłam czerwoną kię córki na środku ulicy. Kiedy podeszliśmy bliżej, zauważyłam żółty brezent, a pod nim jej ciało. Wydusiłam z siebie tylko: „Proszę, proszę, nie. Powiedźcie mi, że to nie jest moja córka, błagam! To nie może być ona. Muszę jej jakoś pomóc!”. Oczywiście, nie pozwolili mi się do niej zbliżyć. Mogłam tylko usiąść i się rozpłakać, bo nie było sposobu, żeby ją uratować. Kiedy dowiedziałam się, że Matt został postrzelony, zrobiło mi się ciemno przed oczami. Kto mógł zrobić coś tak strasznego? Minęło sporo czasu, zanim dowiedziałam się, że za tę zbrodnię odpowiedzialny jest Richard Namey. Wszystkie jego czyny mówią same za siebie. Czy muszę coś dodawać? Sarah urodziła się 19 stycznia 1982 roku. Zawsze była uprzejma, otwarta i wesoła - uśmiechała się od ucha do ucha. Zanim poszła do szkoły średniej, spędzaliśmy wspólnie czas. Każdy, kto poznał Sarę, od razu ją pokochał. Wszystkim służyła pomocą. Bardzo kochała też swoich dziadków. Tylko jej pozwalali robić sobie zdjęcia. Matt wylądował na wózku inwalidzkim i stracił oko tylko dlatego, że Richard Namey okazał się bezwzględnym mordercą i tchórzem... Cieszę się, że moja rodzina jakoś to zniosła. Życie każdego z nas zmieniło się na zawsze.

- Nie można wybaczyć tego, co zrobił Richard Namey - mówiła dalej Martha. - W pełni zasłużył na życie za kratami. Tam nie zrobi już

nikomu krzywdy. Jest złym człowiekiem, który ma obsesję na punkcie władzy. Nie ma dla niego miejsca w naszym społeczeństwie. Musi ponieść karę za to, co zrobił Sarze i Mattowi. Odebrał mi córkę. Nigdy nie zobaczę jej na ślubnym kobiercu. Nie przytulę jej dzieci. Jestem wdzięczna rodzinie i przyjaciołom, którzy okazali nam wsparcie. To coś, czego Richard Namey nigdy nie doświadczył. Sarah miała rozpocząć naukę w college'u, marzyła, by zostać grafikiem komputerowym. Jej plany zostały brutalnie przerwane przez zachłanność Richarda Nameya, który bez wahania zamordował moją córkę. Moją maleńką Sarę - mierzyła zaledwie sto pięćdziesiąt centymetrów, ważyła niecałe czterdzieści pięć kilogramów. Teraz mogę ją odwiedzać wyłącznie na cmentarzu. Tam z nią rozmawiam. Czuję jej obecność, gdy widzę czerwoną kię, gdy szykuję jej ulubiony posiłek albo kiedy ktoś przywoła jakąś zabawną anegdotkę z jej życia. Najczęściej jednak spotykam ją w snach. Tam znowu jesteśmy razem. Dziękuję wymiarowi sprawiedliwości. .. Mam nadzieję, że Richard Namey zostanie skazany na dożywocie. Jego miejsce jest w więzieniu. Nie powinien go już nigdy opuścić. Oby cierpiał do końca swoich dni i zgnił za kratami. Dziękuję.

Martha otarła łzy i usiadła na swoim miejscu. Po chwili wstał pewien mężczyzna, którego niewiele osób kojarzyło. Przedstawił go Dennis Conway:

- Wysoki Sądzie, oto Fernando Rodriquez, ojciec Sary. Chciałby powiedzieć kilka słów, zanim zrobi to Matt Corbett.

Człowiek, który niegdyś obciął córce włosy „na chłopaka”, żeby odrosły zdrowsze i mocniejsze, opowiedział o swoich relacjach z Sarą.

- Jej śmierć zmieniła drastycznie moje życie. Była moją jedyną córką. Teraz już jej przy mnie nie ma. Rozświetlała moje życie, była moją małą dziewczynką. Teraz nie żyje. Swoim odejściem sprawiła ból wielu osobom. Gdzie nie spojrzę, rozpacz. Czasami wydaje mi się, że znajdę ją gdzieś w tłumie, że Bóg zlituje się nade mną i przywróci ją do życia. Widzę ją w twarzach innych dziewcząt. To bolesne. Nie wiem, czy

kiedykolwiek się z tego otrząsnę. To wszystko, co chciałem powiedzieć.

Jego miejsce zajął Matt Corbett. Miał na sobie koszulkę z fotografią Sary i napisem: Na zawsze w moim sercu. W swoim krótkim przemówieniu powtórzył to, co zawarł w liście do sędziego. Zakończył słowami:

- Brakuje mi Sary. Oddałbym wszystko, żeby mogła tu być. Tęsknię za nią i bardzo ją kocham.

Wielu widzów i kilku ławników mrugało załzawionymi oczami.

Po tym wystąpieniu przyszedł czas na ogłoszenie wyroku. Zanim to jednak nastąpiło, sędzia Toohey powiedział jeszcze kilka słów:

- Sąd przejrzał raport Departamentu Probacji... Zadziwiła mnie jedna rzecz, panie Namey. Gdy komisja zapytała o pańską sytuację finansową, odpowiedział pan: „Zanim zostałem aresztowany, mama mi pomagała, gdy nie było mnie na coś stać. Teraz nie mam nic - ani domu, ani samochodu, ani pieniędzy. Nie mam nic”. Uderzyło mnie to, że myśli pan wyłącznie o sobie. Pańskie agresywne zachowanie przyniosło tyle cierpienia rodzinom ofiar. Ktoś wspomniał, że był pan niekochany, ale, jak rozumiem, pańska matka i jej narzeczony byli na każdej rozprawie. Od początku do końca. Nie mnie ich oceniać, lecz jeżeli popełnili jakiś błąd, to tylko taki, że kochali pana zbyt mocno i dali panu zbyt wiele. Sąd postanowił więc pozbawić pana możliwości ubiegania się o przedterminowe zwolnienie.

Toohey spojrzał na skazańca.

- Przysięgli uznali oskarżonego winnym kradzieży samochodu 19 kwietnia 2003 roku.

Sędzia przypomniał też poprzednie przestępstwa Richarda.

- Jego gwałtowna natura stanowi zagrożenie dla społeczeństwa. Już wcześniej otrzymał dozór kuratorski i zakaz zbliżania się do pewnej kobiety. Co więcej, podczas gdy przebywał pod nadzorem kuratora, zaatakował własną siostrę, uderzając ją twardym przedmiotem. Obrażenia poszkodowanej - rozcięcie o długości pięciu centymetrów - wymagało

interwencji lekarza. Opatrzono ją w szpitalu św. Józefa. Z tych powodów sąd zastosował podwyższony wymiar kary dziewięciu lat pozbawienia wolności. Ponadto sąd skazuje oskarżonego na kolejne dziesięć lat pozbawienia wolności za stosowanie pistoletu w celach przestępczych. W sumie dziewiętnaście lat pozbawienia wolności za kradzież samochodu z użyciem broni palnej. Ława przysięgłych uznała podsądnego winnym usiłowania zabójstwa z premedytacją. W związku z tym skazuję pana Nameya na dwadzieścia pięć lat pozbawienia wolności. Przysięgli uznali go też winnym zabójstwa pierwszego stopnia, za co skazuję oskarżonego na pięćdziesiąt lat pozbawienia wolności.

Po podsumowaniu okazało się, że Richard Namey za swoje czyny miał spędzić za kratami dziewięćdziesiąt pięć lat. Zgodnie z aktualnymi wytycznymi o wcześniejsze zwolnienie będzie mógł się ubiegać dopiero w roku 2084. Kilka dni przed śmiercią Sarah napisała w swoim dzienniku: Przysięgam na Boga, że nienawidzę Richarda Nameya. Mam nadzieję, że trafi do więzienia za to wszystko, co mi zrobił. Jej życzenie się spełniło.

Kiedy Toohey skończył przemawiać, w galerii rozległy się szmery. Matt uniósł pięść w geście zwycięstwa, a potem przybił piątki członkom swojej rodziny i przyjaciołom.

Richard Namey nie okazywał żadnych emocji. Marszczył jedynie czoło. Policjanci pomogli mu wstać, sprawdzili jego kajdanki i wyprowadzili z sali.

Dennis Conway postanowił nie ubiegać się o karę śmierci, gdyż niełatwo byłoby spełnić wymagania potrzebne do jej wywalczenia. Poza tym w kolejce do zabójczego zastrzyku oczekuje około sześciuset pięćdziesięciu skazańców. Richard Namey resztę życia spędzi w prawdziwym piekle z betonu i stali, wrzącym kotle pełnym przemocy i strachu. Już nigdy nie będzie się bawił w miłość według swoich pokrętnych zasad opartych na posiadaniu i zemście.

OD AUTORA

W trakcie prac nad Skoro nie mogę cię mieć... miałem przyjemność poznać wyjątkowych ludzi, których nigdy nie zapomnę.

Matt Corbett sprawił, że zmieniłem swoją opinię na temat współczesnych nastolatków. Jego siła i odwaga w obliczu straszliwej tragedii wprawiły mnie w zdumienie. Po raz pierwszy spotkałem go w domu Marthy i Boba Dewarów, którzy zgodzili się podzielić ze mną informacjami na temat życia i śmierci Sary Rodriquez.

Najtrudniejszym momentem w procesie gromadzenia materiałów do książek opartych na prawdziwych zbrodniach jest rozmowa z rodzinami ofiar, podczas której zmusza się je do przeżywania koszmaru na nowo. Gdy pojawiłem się u państwa Dewarów, Matt siedział akurat w salonie. Z uśmiechem na twarzy brał udział w dyskusji i opowiadał o swojej miłości do Sary oraz o ich wspólnym życiu, które zostało przerwane w tak brutalny sposób. Martha, Bob, siostra Sary, Marilyn, a także jej brat, George, z entuzjazmem wspominali stare dobre czasy, gdy była wśród nich.

Kilka dni później rodzina Matta zaprosiła mnie do siebie. Niektórzy ludzie potrafią witać nieznajomych w niezwykle ciepły i życzliwy sposób - Jill, Tom, Kelly i Matthew mogliby udzielać lekcji gościnności. Traktowali mnie jak wieloletniego przyjaciela.

Przy bliskich Matta bałem się poruszania kilku tematów. Wolałem porozmawiać z nim na osobności. Udaliśmy się więc do baru szybkiej obsługi. Podjechaliśmy tam jego vanem. Zastanawiałem się, czy chłopak

będzie potrzebował pomocy, żeby zejść z fotela kierowcy i usiąść na wózku inwalidzkim. Zdziwiłem się, kiedy z zaskakującą pewnością siebie i zwinnością Matthew otworzył drzwi i rozwinął rampę. Obrócił się, wskoczył na wózek i zjechał na chodnik. Mogłem tylko patrzeć i podziwiać. Weszliśmy do knajpki i zjedliśmy obiad, cały czas rozmawiając o jego spotkaniach z Nameyem, aborcji, strzelaninie oraz uczuciu, jakim darzył Sarę. „Popełniła kilka błędów w swoim życiu, była tylko człowiekiem” - mówił. Jej zdjęcie umieścił na desce rozdzielczej w swoim samochodzie.

W lutym 2005 roku Matt wrócił do pracy. Zajmuje się obsługą klientów, odbiera telefony i realizuje zamówienia. Pracodawca trzymał tę posadę specjalnie dla niego, cierpliwie czekając, aż chłopak pokona wszelkie trudności. Dziwnym trafem okazało się, że właściciel firmy mieszka nieopodal kanału, w którym złapano Nameya.

Matthew żywi nadzieję, że pewnego dnia odzyska władzę w nogach. Modlę się o to. Jeśli jednak stanie się inaczej, ten młody mężczyzna i tak osiągnie wszelkie cele, które sobie wyznaczy. Jestem pełen uznania dla jego determinacji.

Podczas pisania tej książki źródłem inspiracji stały się dla mnie rozmowy z Dennisem Conwayem. Opowieści dotyczące jego życia należą do najbarwniejszych i najzabawniejszych, jakie kiedykolwiek słyszałem. Nigdy wcześniej nie uśmiałem się tak jak podczas wywiadów z nim. Dennis planuje napisać i opublikować pamiętniki. Gdy tylko się ukażą, będę pierwszy w kolejce do księgarni. Pod koniec 2005 roku doceniono jego ciężką pracę i przyznano mu awans, a we wrześniu tego samego roku jego syn, Donnie, rozpoczął naukę w college'u.

Niekiedy czytelnicy pytają autorów, czy rozmawiają ze skazańcami podczas zbierania materiałów do książki. Moja odpowiedź brzmi: owszem, ale nie zawsze jest to możliwe. Napisałem do Richarda Nameya i proponowałem mu spotkanie, by mógł opowiedzieć swoją wersję wydarzeń. Po kilku tygodniach dostałem zwięzłą odpowiedź, w której

poinformował, że z przyjemnością porozmawiałby ze mną, jednak obawia się, iż jego słowa mogłyby zaszkodzić złożonym przez niego odwołaniom od wyroku.

Odpowiedziałem, że w takim razie będę się opierał na raportach policyjnych, jego rozmowie ze śledczym Stuberem oraz protokole z procesu. Nawet gdyby zdecydował się ze mną spotkać, wątpię, by przekazał mi coś, czego nie znalazłbym w tych dokumentach.

Mam dług wdzięczności wobec doktor Christiny Johns i terapeutki Cosette Case za dokonanie dogłębnej analizy związku Sary z Nameyem.

Chciałem także podziękować Mike'owi McCarthy'emu, śledczemu Erniemu Gomezowi, Chrisowi Stuberowi, obrońcy Johnowi Zitny'emu, Larry'emu Welbornowi, Minervie Hidalgo i niezastąpionemu Geoffowi Christisonowi - strażnikowi archiwów Sądu Najwyższego.

Dziękuję również Michaeli Hamilton za to, że umożliwiła publikację tej historii. Jej współpracownicy - Jeremie Ruby-Strauss i Miles Lott - pomagali mi przebrnąć przez wydawniczy labirynt.

Wszystkie wydarzenia opisane w książce są prawdziwe.

Nie znajdziecie tu zmyślonych dialogów, które niekiedy pojawiają się w tego typu publikacjach. Informacje pochodzą z protokołów sądowych, transkrypcji i wywiadów. Aby chronić prywatność niektórych osób, ich nazwiska zostały zmienione.

Don Lasseter, 2006

O AUTORZE

Don Lasseter jest autorem wielu książek z gatunku „true crime” oraz ponad pięćdziesięciu artykułów prasowych. Napisał bestseller Die for me, opowiadający o zbrodniach seryjnego mordercy Charlesa Nga. Spod jego pióra wyszła także historia lotnika zestrzelonego podczas drugiej wojny światowej nad terytorium Francji i uratowanego przez ruch oporu. Lasseter pojawił się również w kilku talk-show i filmach dokumentalnych. Mieszka w hrabstwie Orange w stanie Kalifornia.