Nauczanie problemowe – ma na celu przedstawienie uczniom problemu i podjęciu przez nich samodzielnych badań w celu jego samodzielnego rozwiązania. Charakteryzuje je otwartość, aktywność uczniów i atmosfera swobody, uczciwa wymiana myśli. Ma na calu nauczenie rozwiązywania problemów.
Cechy:
-
nadrzędne
pytanie lub problem:
element organizujący lekcję to pytania i problemy dot. życia
codziennego, mają po kilka rozwiązań;
-
interdyscyplinarność:
lekcja problemowa mieści się w ramach jakiegoś przedmiotu, ale
problem należy wybrać taki, by uczniowie sięgali po wiedzę z
różnych przedmiotów;
- autentyczne
badanie:
uczniowie przeprowadzają autentyczne badania w poszukiwaniu
prawdziwego rozwiązania dla prawdziwego problemu, problem musieli
poddać analizie, zdefiniować go, sformułować hipotezy,
przewidywania, zebrać informacje i dojść do konkluzji;
-
produkowanie
wytworów i eksponatów: debata,
raport, model, nagranie, program komputerowy – mają one na celu
wyjaśnić lub przedstawić rozwiązanie problemu, w ten sposób
uczniowie demonstrują innym czego się nauczyli;
- współpraca:
praca w parach/grupach – motywuje ich to do pracy i daje okazję
do połączenia sił i dialogu.
Cele:
-
rozwijanie
myślenia uczniów, umiejętności poznawczych i rozwiązywania
problemów: według
L. Resnick myślenie jest: niealgorytmiczne – jego tok nie może
być określony z góry; złożone – przyjmując tylko jeden punkt
widzenia nie obejmuje się całego procesu;
- wdrażanie
do ról świata dorosłych, poprzez rzeczywiste lub symulowane
sytuacje: uczy
jak zachowywać się w sytuacjach życiowych i jak wywiązywać się
z ról dorosłych;
- kształtowanie
samodzielności i niezależności podmiotu jako procesu uczenia się:
nauczyciel powinien zachęcać do zadawania pytań i samodzielnego
szukania rozwiązań realnych, poprzez to nagradzani uczniowie uczą
się wykonywania podobnych zadań w przyszłości.
Z LITERATURY PRZEDMIOTU: nauczanie problemowe polega na psychologii poznawczej – nie chodzi tylko o to, co uczniowie robią, ale o to, co w trakcie działania myślą. Nauczyciel jedynie radzi i ułatwia, ale uczniowie problem rozwiązują sami.
Związki nauczania problemowego:
a) Dewey i rola problemu w edukacji: przedstawia system edukacji w którym szkoły to odbicie społeczeństwa, a klasy to laboratoria, nauczyciel angażuje uczniów w projekt, celowe uczenie się w małych grupach.
b) Piaget: dziecko ma wrodzoną ciekawość do świata, doświadczenia rozbudowują wcześniejszą wiedzę, dziecko manipuluje przedmiotami, poznaje zmysłami oraz działa na nich
c) Wygotski: rozwój jest wspomagany przez interakcje społeczną, nauczyciel wspiera i wprowadza dziecko w SNR do SAR
d) Bruner: akceptacja działalności dziecka oraz tego że musi działać, przybliżenie dydaktyczne, interakcja społeczna
e) Metaanaliza Beddermana: podstawą konstrukcji programów nauczania jest odkrywanie i konstruowanie wiedzy oraz aktywność badawcza uczniów. Efekt – opanowanie metody naukowej, wzrost inteligencji i twórczości
Rola nauczyciela – zupełnie inna niż w nauczaniu podającym i bezpośrednim. Teraz nauczyciel ma stwarzać problemy i kierować uczniami. Nauczyciel zadaje pytania, wspomaga badania, prowadzi dialog, buduje „rusztowanie” i dba o środowisko dydaktyczne.
Planowanie lekcji – wybór celów, zaprojektowanie sytuacji problemowej i przedstawienie jej uczniom, wyposażenie i organizacja. Przebieg lekcji podzielony jest na 5 faz:
- 1 Faza - Nakierowanie uczniów na problem: Nauczyciel omawia cele lekcji, dostarcza informacji wstępnych, wyjaśnia dlaczego lekcja będzie ważna. Motywuje do podjęcia problemu.
- 2 Faza - Przygotowanie uczniów do nauki: Nauczyciel pomaga w zdefiniowaniu i uporządkowaniu zadań związanych z problemem.
- 3 Faza - Samodzielne i grupowe badania: Nauczyciel zachęca i pomaga w zebraniu informacji.
- 4 Faza - Wytworzeni i prezentowanie produktów i eksponatów: Nauczyciel pomaga w projektowaniu i przygotowaniu wytworów i produktów.
- 5 Faza - Analiza i ocena procesu rozwiązania problemu: Nauczyciel stawia pytania do krytycznej i systematycznej refleksji.
Organizacja środowiska dydaktycznego – Ważne by sytuacje problemowe były sytuacjami wielozadaniowymi. Chodzi o to, by jedna część zajmowała się czymś w sali, druga w klasie. Drugą ważną rzeczą jest to by kończenie zadań odbywało się w różnych terminach. Ponadto nauczyciela obowiązkiem jest kierowanie i nadzorowanie pracy uczniów. nauczyciel także musi odpowiednio zarządzać materiałami i wyposażeniem, który będzie potrzebny uczniom.
Kontrola i ocena – może odbywać się za pomocą:
a) sprawdzanie zrozumienia
b) listy kontrolne i ocenianie skalowane
c) ocena realizacji ról dorosłych
d) ocena możliwości uczenia się
e) ocena pracy grypy