1.Pojęcie prawa
Prawo- zespół norm ustanowionych przez państwo. Pojęcie prawa można rozumieć na dwóch płaszczyznach: podmiotowej i przedmiotowej.
Pojęcie prawa w znaczeniu podmiotowym - to zbiór uprawnień jednostki, służący zabezpieczeniu jej interesów.
Pojęcie prawa w znaczeniu przedmiotowym - to zbiór norm prawnych norm postępowania, których naruszenie grozi sankcjami.
2. Źródła prawa
-konstytucja
-ustawy i umowy międzynarodowe ratyfikowane
- rozporządzenia
-akty prawa miejscowego
-prawo zakładowe
3. Pojęcie normy prawnej.
Norma prawna- to zrekonstruowana z tekstu prawnego dyrektywa postępowania.
Trzy elementy normy prawnej:
-hipoteza
-dyspozycja
-sankcja
Przepis prawny- to podstawowy zapis ustawy lub rozporządzenia. Może występować w formie artykułu, punktu, podpunktu, ustępu, czy paragrafu.
Rodzaje przepisów:
- odsyłające(systemowe, pozasystemowe) oraz blankietowe(odsyłają do aktów normatywnych, które zostaną dopiero wydane)
-dyspozytywne i imperatywne
4.Hipoteza
Hipoteza- określa nam adresata danej normy. Określa zakres stosowania normy.
5.Dyspozycja
Dyspozycja-określa wzór powinnego zachowania się. Określa nakazy, zakazy i dozwolenia.
6.Sankcja
Sankcja- określa konsekwencje niezgodnego zachowania się z daną normą.
7.Gałęzie prawa
Gałęzie prawa-to określone kompleksy norm prawnych ukształtowanych historycznie, regulujące określoną kategorię stosunków społecznych.
Prawo możemy podzielić na publiczne (które służy ochronie interesów państwa jako dobra wspólnego wszystkich obywateli) i prywatne (które chroni interesy jednostek, reguluje stosunki osobiste i majątkowe)
Kryterium ochrony interesu
Prywatne chroni interes prywatny a publiczne- interes publiczny
Równorzędność lub nierównorzędność stron
Równorzędność-prywatne ; nierówno rzędność- publiczne
Sposobu ochrony tego prawa
W prawie publicznym ochrona następuje z urzędu, w prywatnym z wniosku.
8. Pojęcie prawa cywilnego
Prawo cywilne-jest to gałąź prawa, obejmująca zespół przepisów regulujących stosunki majątkowe i niemajątkowe między osobami fizycznymi, osobami prywatnymi oraz innymi podmiotami zgodnie z zasadą równości stron.
9.Stosunek cywilnoprawny
Stosunek cywilnoprawny- stosunek społeczny regulowany normami prawa cywilnego.
3 elementy stosunku cywilnoprawnego:
-podmiot ( osoby prawne, fizyczne, niepełnosprawne )
-przedmiot
-treść(obejmuje uprawnienia i obowiązki)
Podmiot do tego, by być podmiotem stosunku cywilnoprawnego, trzeba mieć zdolność prawną. Według obowiązującego Kodeksu cywilnego, podmiotami stosunków cywilnoprawnych są: osoby fizyczne, osoby prawne i ułomne osoby prawne. Każda z tych trzech grup podmiotów ma więc podmiotowość, co wynika z faktu
posiadania przez te podmioty zdolności prawnej.
Przedmiot Zagadnienie przedmiotu stosunku cywilnoprawnego wywołuje liczne spory w doktrynie polskiego prawa cywilnego.
Dwa przeciwne stanowiska:
1.przedmiotem stosunku cywilnoprawnego jest dozwolone, zakazane lub nakazane zachowanie się ludzi.
2. Inni natomiast przyjmują, że przedmiotem jest zawsze zachowanie się ludzi, a niekiedy także obiekty, których to zachowanie dotyczy.
Treścią stosunku cywilnoprawnego są wynikające z normy prawnej uprawnienia i
obowiązki podmiotów tego stosunku. Uprawnienie to możliwość określonego zachowania się, natomiast obowiązek to powinność nakazanego zachowania się.
10. Osoba fizyczna
Osoba fizyczna- osobą fizyczną jest każdy człowiek od chwili urodzenia do chwili śmierci. Bycie osobą fizyczną pociąga za sobą zawsze posiadanie zdolności prawnej, czyli możliwość bycia podmiotem stosunków prawnych (praw i zobowiązań). Osoby fizyczne mają także zdolność do czynności prawnych, uzależnioną jednak od dalszych warunków.
11. Osoba prawna
Osoba prawna-Osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną. (Art.33.)
Rodzaje osób prawnych
-Skarb Państwa i państwowe osoby prawne
-samorząd
-korporacje i fundacje( przedsiębiorstwa państwowe, fundacje)
Cechy osób prawnych:
-wyodrębnienie organizacyjne
- wyodrębnienie majątkowe
- ma własne organy
- mają podmiotowość cywilnoprawną
-mają osobowość prawną
Trzy systemy powstania osób prawnych:
I system- system aktów, organów państwa
II system- tzw. System koncesyjny- powstanie osoby prawnej uzależnione od specjalnego zezwolenia władz
III system- system normatywny- polega na ogólnym określeniu przesłanek wymaganych do powstania osoby prawnej bez konieczności uzyskania indywidualnego zezwolenia władzy publicznej.
12.Ułomna osoba prawna
Ułomna osoba prawna – jest to jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej. Ułomna osoba prawna posiada natomiast zdolność prawną wynikającą z przepisów ustawy. Przykładem ułomnej osoby prawnej są:
wspólnoty mieszkaniowe, spółka, jawna, spółki osobowe.
Ułomna osoba prawna może pozywać i być pozywaną. Może również na mocy swojego działania nabywać prawa i zaciągać zobowiązania. Członkowie takiego podmiotu co do zasady ponoszą za jej zobowiązania odpowiedzialność subsydiarną.
13. Zdolność prawna
Zdolność prawna- zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków prawnych. Zdolność prawna jest atrybutem następujących podmiotów prawa:
-osób fizycznych
-jednostek organizacyjnych, będących osobami prawnymi, w szczególności Skarbu Państwa
-jednostek organizacyjnych, niebędących osobami prawnymi, którym zdolność prawną nadają przepisy szczególne
Osoba fizyczna nabywa zdolność prawną z chwilą urodzenia. Osoba prawna i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, nabywają zdolność prawną z chwilą wpisu do odpowiedniego rejestru, chyba że ustawa stanowi inaczej. Zdolność prawna może zostać przez jednostkę organizacyjną nabyta również na mocy przepisu ustawy.
Utrata zdolności prawnej przez osobę fizyczną następuje z chwilą jej śmierci lub w następstwie uznania za zmarłego. Jednostki organizacyjne tracą zdolność prawną z chwilą wykreślenia z odpowiedniego rejestru lub zakończenia likwidacji.
Warunkowa zdolność prawna- taką zdolność posiada dziecko poczęte, ale nienarodzone.
14.Zdolność do czynności prawnych
Zdolność do czynności prawnych- w prawie cywilnym zdolność do dokonywania we własnym imieniu czynności prawnych, czyli do przyjmowania i składania oświadczeń woli mających na celu wywołanie powstania, zmiany lub ustania stosunku prawnego. Innymi słowy, jest to zdolność do samodzielnego kształtowania swojej sytuacji prawnej (nabywania praw i zaciągania zobowiązań).
Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności.
Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają osoby małoletnie, które ukończyły 13 lat oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo, a także osoby, w stosunku do których obowiązuje postanowienie o ustanowieniu doradcy tymczasowego, wydane przez sąd w trakcie postępowania o ubezwłasnowolnienie.
Nie mają zdolności do czynności prawnych osoby fizyczne, które nie ukończyły 13 lat oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie.
15. Pojęcie i firma przedsiębiorcy
Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.
Firma jest to oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorcę. Firmę ujawnia się we właściwym rejestrze, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.
Funkcje firmy:
- informacyjna
- gwarancyjna
- majątkowa
Firma składa się z:
- rdzenia będącego imieniem i nazwiskiem osoby fizycznej lub nazwą osoby prawnej
- dodatków (obligatoryjnych i fakultatywnych).
16. Przedstawicielstwo
Przedstawicielstwo – czynność prawna dokonywana przez osobę zwaną przedstawicielem, w imieniu osoby zwanej dalej reprezentowanym, oraz że pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego. Przedstawicielstwo może opierać się na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe) lub na oświadczeniu reprezentowanego (pełnomocnictwo).
17. Prokura
Prokura jest to pełnomocnictwo udzielone przez przedsiębiorcę jednej lub kilku osobom fizycznym, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Pod rygorem nieważności powinna zostać udzielona na piśmie.
Udzielenie prokury przedsiębiorca powinien zgłosić do rejestru przedsiębiorców, określając jej rodzaj, a przy prokurze łącznej – także sposób wykonywania.
Rodzaje prokury
- prokura samodzielna (samoistna) - prokurent działa samodzielnie[1];
- prokura łączna - dla dokonania czynności prawnej konieczne jest współdziałanie wszystkich prokurentów. W praktyce funkcjonuje także, zaakceptowana przez Sąd Najwyższy, prokura łączna nieprawidłowa, która polega na tym, że dla dokonania czynności konieczne jest współdziałanie prokurenta z inną osobą, która prokurentem nie jest (np. z członkiem zarządu, wspólnikiem);
- prokura oddziałowa - zakres umocowania prokurenta ograniczony jest do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa.
Wygaśnięcie
W razie: wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru, ogłoszenia upadłości, otwarcia likwidacji, przekształcenia przedsiębiorcy lub śmierci prokurenta prokura wygasa. Natomiast nie wygasa w razie śmierci przedsiębiorcy lub utraty przez niego zdolności do czynności prawnych. Wygaśnięcie prokury przedsiębiorca powinien zgłosić do rejestru przedsiębiorców.
18. Przedmioty stosunku cywilnoprawnego
Rzeczami są tylko przedmioty materialne.
Podział rzeczy:
- nieruchomości
- ruchomości
Nieruchomości:
- gruntowe
- budynkowe
- lokalowe
Ruchomość – wszystkie rzeczy które nie są nieruchomościami
Inny podział rzeczy wyróżnia następujące dwie grupy:
- rzecz oznaczona co do tożsamości, posiada indywidualne cechy, których nie posiada żadna inna rzecz
- rzecz oznaczona co do gatunku, posiada wspólne cechy, za pomocą których jest charakteryzowana
Kolejny podział pozwala wyodrębnić inne dwie grupy:
- rzeczy podzielne, mogą być podzielone bez dokonania w nich istotnej zmiany, oraz bez utraty ich właściwości
- rzeczy niepodzielne, podział powoduje w nich istotne zmiany, albo utratę ich właściwości
19. Zdarzenia cywilnoprawne
Zdarzenia cywilnoprawne to takie fakty, które mają doniosłość na obszarze stosunków cywilnoprawnych, o czym decyduje treść obowiązujących norm prawnych. zdarzeniami cywilnoprawnymi są tylko takie fakty (okoliczności), z którymi hipotezy norm wiążą określone w dyspozycjach norm konsekwencje cywilnoprawne. Zakres takich zdarzeń nie jest stały i ulega ciągłym zmianom, wraz ze zmianami systemu prawnego.
Zdarzenia cywilnoprawe:
- czynności cywilnoprawne
- orzeczenia sądowe
-decyzje administracyjne
20. Oświadczenie woli
Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli).
21. Klasyfikacja czynności prawnych.
Czynności prawne dzielić można na:
Ze względu na strony czynności prawnej można wyróżnić:
- czynności prawne jednostronne, dla skuteczności czynności wystarczy oświadczenie woli jednej strony, są to między innymi: przyrzeczenie publiczne, sporządzenie testamentu,uznanie dziecka;
- czynności prawne wielostronne, dla skuteczności czynności potrzebne są oświadczenia woli dwóch stron, są to umowy (np: umowa sprzedaży, umowa darowizny, umowa najmu etc.);
Ze względu na skutek prawny, jaki czynność wywołuje w sferze majątkowej osoby składającej oświadczenie woli:
- czynności prawne zobowiązujące – pociągają za sobą powstanie zobowiązania, czyli zwiększenie pasywów;
- czynności prawne rozporządzające – pociągają za sobą zniesienie, obciążenie lub przeniesienie prawa, czyli zmniejszenie aktywów.
Ze względu na to, czy przysporzenie następuje po obu stronach czynności prawnej, czy tylko po jednej, (podział ten dotyczy wyłącznie czynności prawnych dwustronnych):
- czynności prawne odpłatne (obciążające) – przysporzenie następuje po obu stronach czynności;
- czynności prawne nieodpłatne (pod tytułem darmym) – przysporzenie następuje tylko po jednej stronie czynności.
Ze względu na status stron:
- czynności prawne między żyjącymi (łac. intervivos);
- czynności prawne na wypadek śmierci (łac. mortis causa) – czynność jest skuteczna dopiero po śmierci osoby, która jej dokonała, są dwie takie czynności w prawie polskim:testament oraz zrzeczenie się dziedziczenia;
23. Treść czynności prawnych.
Czynność prawna – czynność konwencjonalna podmiotu prawa cywilnego, zawierająca treść określającą konsekwencje prawne zdarzenia prawnego. Jest to całość zdarzenia prawnego, w skład którego wchodzi co najmniej jedno oświadczenie woli. Czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonychzwyczajów.
W treści czynności prawnej wyodrębnia się trzy elementy:
a)elementy przedmiotowo istotne (essentialianegotii), bez których czynność prawna danego typu nie mogłaby dojść do skutku i które ją indywidualizują pod względem prawnym; tak więc przy umowie sprzedaży należy do nich określenie przedmiotu sprzedaży i ceny, przy czym cena nie zawsze musi być wyraźnie ustalona w treści czynności prawnej
b) elementy nieistotne(naturalia negotii); ich nieobjęcie treścią umowy nie ma wpływu na dojście tej umowy do skutku; według bowiem art. 56 k.c. czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również takie, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów, czyli że w braku odpowiednich postanowień w treści umowy będą miały zastosowanie przepisy ustawy lub zwyczaje(np. przy sprzedaży czas i miejsce świadczenia stron)
c)elementy podmiotowo istotne, tj. elementy bądź należące w zasadzie do grupy naturalia negotti danego typu umowy, bądź których ustawa w ogóle nie zalicza do standardowej treści poszczególnych, uregulowanych w niej, typów(wzorców) czynności prawnych, które jednak z woli stron podniesione zostają do rangi elementów istotnych.
24. Forma czynności prawnych- sposób, w jaki czynność prawna zostaje wyrażona na zewnątrz.
a) forma ustna np. umowa sprzedaży biletu w kiosku
b) forma elektroniczna- elektroniczna forma czynności prawnej związana jest z wykorzystaniem podpisu elektronicznego przy składaniu oświadczeń w ramach umów zawieranych przez Internet. Podpis składany elektronicznie zweryfikowany ważnym kwalifikowanym certyfikatem jest równoznaczny w skutkach z oświadczeniem złożonym w formie pisemnej.
c) forma zwykła pisemna - zwykła forma pisemna czynności prawnej jest spełniona, o ile strona takiej czynności złoży własnoręczny podpis w dokumencie pod tekstem zawierającym jej oświadczenie woli. Obowiązek ten dotyczyć może jednej strony czynności prawnej (np. darczyńcy przy darowiźnie), bądź też wszystkich stron (np. stron umowy spółki)
d) forma z poświadczeniem daty (tzw. data pewna);forma pisemna z poświadczeniem podpisu;Urzędowe poświadczenie daty w dokumencie oznacza uzyskanie przez dokument pisemny określonego urzędowego stwierdzenia zapewniającego ochronę i skutki wiążące również wobec osób trzecich.
e) akt notarialny - akt notarialny jest osobną kategorią formy czynności prawnych wymaganą przez przepisy szczególne dla specjalnych kategorii czynności (np. sprzedaż nieruchomości, ustanowienie hipoteki, zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej, zawiązanie spółki prawa handlowego).
25. Wady oświadczeń woli
Wadami oświadczeń woli w prawie polskim są:
- brak świadomości lub swobody powzięcia decyzji i wyrażenia woli (należy rozumieć to jako sytuację gdy osoba składająca oświadczenie woli znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli - w szczególności dot. to choroby psychicznej)
- pozorność ("Pozorność wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych i jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich"* Założeniem unormowania jest zgoda drugiej osoby na złożenie oświadczenia woli dla pozoru. Tytułem przykładu można przytoczyć: zawarcie umowy pozornej w celu uniemożliwienia prowadzenia egzekucji z nieruchomości)
- błąd (mylne wyobrażenie lub brak tego wyobrażenia u osoby oświadczającej swoją wolę o rzeczywistym stanie rzeczy) - w tym podstęp (celowe, świadome działanie osoby, która ten błąd wywołuje)
- groźba (wymuszenie oświadczenia woli i stanowi jego wadę jeśli jest poważne i bezprawne)
29. Pojęcie własności.
Własność – najszersze, podstawowe prawo rzeczowe, pozwalające właścicielowi korzystać z rzeczy i rozporządzać nią z wyłączeniem innych osób (w jego ramach właściciel korzysta z maksimum uprawnień względem rzeczy). Oznaką korzystania z rzeczy są uprawnienia do posiadania, używania, pobierania pożytków i innych dochodów z rzeczy (pożytki rzeczy – naturalne, np. płody, jabłka z sadu i cywilne, np. czynsz z tytułu dzierżawy lub najmu, odsetki od pożyczki albo leasingu itp.) oraz dysponowania faktycznego rzeczą (przetwarzanie rzeczy, zużycie, a nawet zniszczenie). Z kolei przez rozporządzanie rozumie się uprawnienia do wyzbycia się własności (np. przeniesienie, zrzeczenie, czy rozrządzenie na wypadek śmierci) i do obciążenia rzeczy poprzez ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego, np. zastaw, hipoteka lub poprzez dokonanie czynności – zobowiązań dotyczących rzeczy o skutkach obligacyjnych tj. oddanie w dzierżawę, najem, pożyczkę, leasing
30. Treść i zakres prawa własności.
31. Nabycie i utrata prawa własności.
Zasadniczo z nabyciem własności przez jedną osobą łączy się z reguły jej utrata przez kogo innego. W związku z tym wraz z nabyciem prawa własności rozważa się równolegle problematykę utraty własności. Z natury rzeczy utrata własności jest „ drugim obliczem” zdarzenia powodującego nabycie tego prawa.
Nabycie własności może nastąpić w sposób pierwotny oraz w sposób pochodny. W wypadku nabycia pierwotnegonabywca nie uzyskuje prawa, jakie przysługiwało dotychczasowemu właścicielowi (nabywca nie wywodzi prawa własności od dotychczasowego właściciela), ten ostatni bowiem traci to prawo, a nabywca uzyskuje własność niezależnie od niego. Przy pierwotnym sposobie nabycia własności nie ma następstwa prawnego. Sposobami nabycia pierwotnego są: zasiedzenie, przemilczenie, połączenie, zawłaszczenie.
W wypadku zaś nabycia pochodnego prawo własności przechodzi z dotychczasowego właściciela na nowego. Prawo pozostaje takie samo, a jedynie zmienia się jego podmiot. W tym wypadku istnieje stosunek następstwa prawnego; zbywca jest poprzednikiem prawnym, a nabywca następcą prawnym.
Wyróżniamy następujące sposoby nabycia i utraty własności:
- przeniesienie własności na podstawie umowy
Jeżeli przedmiotem umowy są rzeczy oznaczone co do gatunku (np. zboże) lub rzeczy przyszłe (mające dopiero powstać), do przeniesienia własności potrzebne jest, poza umową zobowiązującą do przeniesienia własności, przeniesienie posiadania(wydanie) rzeczy. Przy przenoszeniu prawa własności konieczne jest istnienie tzw. causy, czyli przyczyny, dla której jeden podmiot przenosi własność na inny podmiot.
Posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze. Posiadacz rzeczy ruchomej nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada rzecz nieprzerwanie od lat trzech jako posiadacz samoistny, chyba że posiada w złej wierze.
Ma na celu likwidację stanu polegającego na tym, że właściciel nie wykazuje zainteresowania swoją rzeczą. Przyczyna owego "niezainteresowania" nie jest istotna. Wystarczy określony przez ustawodawcę upływ czasu.
1. własności nieruchomości
Jest to jednostronne oświadczenie woli właściciela, które dla swej skuteczności wymaga zgody starosty wykonującego to zadanie z zakresu administracji rządowej. To oświadczenie musi mieć formę aktu notarialnego, a zatem zrzeczenie się jest czynnością prawną jednostronną i konsensualną. Zgoda starosty jest to decyzja administracyjna i jest niezbędną przesłanką zrzeczenia się własności.
Nieruchomość, której zrzekła się właściciel staje się własnością Skarbu państwa. Skarb państwa ponosi odpowiedzialność z tej nieruchomości za jej obciążenia. Nabycie własności przez Skarb państwa traktowane jest jako pierwotne nabycie własności.
2. własności ruchomości
Następuje ono przez porzucenie rzeczy z zamiarem wyzbycia się własności. Samo porzucenie bez zamiaru nie jest traktowane jak zrzeczenie. Jest to jednostronna czynność realna, następuje je porzucenie. Taka rzecz jest rzeczą niczyją.
- nabycie w drodze egzekucji sądowej
32. Współwłasność(od Art. 195 k.c. )
Definicja kodeksowa mówi nam, że: „ współwłasność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom”(art.195).
A więc współwłasność cechuje się: jednością przedmiotu, wielością podmiotów i niepodzielnością wspólnego prawa.
Przedmiotem współwłasności mogą być:
- rzeczy - każda rzecz z osobna
- wspólność praw majątkowych np. współnajmu, współdzierżawy, wspólnych wierzytelności,
- wspólność mienia - mieniem jest własność i inne prawa majątkowe(art.44 kodeksu cywilnego). Wspólność mienia zazwyczaj występuje w stosunkach między małżonkami - wspólność majątku małżonków, bądź w razie dziedziczenia- wspólność spadku.
Kodeks cywilny wyróżnia dwa rodzaje współwłasności(art.196):
1. „Współwłasność w częściach ułamkowych jest samoistnym stosunkiem prawnym, niezwiązanym ze stosunkiem prawnym innego rodzaju, możemy tu wyróżnić współwłasność przymusową, np. współwłasność w częściach ułamkowych gruntu, cechą tej współwłasności jest to, że nie można jej znieść dopóki trwa stosunek prawny, z którym ta współwłasność jest związana; a także współwłasność gruntową, która cechuje się tym, że współwłaściciele są ograniczeni w zakresie zbywania udziałów, a także nie mają możliwości zniesienia współwłasności.”
2. „Współwłasność łączna jest zawsze związana z innym podstawowym stosunkiem prawnym, np. zawarcia związku małżeńskiego, stosunek spółki jawnej czy komandytowej; i spełnia względem niego rolę służebną.”
Czym to tak naprawdę się różni, otóż: współwłasność łączna jest współwłasnością bezudziałową, zaś przy współwłasności w częściach ułamkowych każdemu ze współudziałowców przysługuje określony ułamkiem udział(stąd nazwa). Współwłaściciel w przypadku współwłasności łącznej nie może żądać zniesienia współwłasności, zaś w przypadku współwłasności w częściach ułamkowych: „każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności”(art.210 kodeksu cywilnego). W przypadku współwłasności w częściach ułamkowych: „każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli”(art.198 kodeksu cywilnego), zaś w przypadku współwłasności łącznej współwłaścicielowi nie przysługuje takie prawo.
Źródłami współwłasności mogą być:
1. Dziedziczenie, czyli wspólność spadku, „jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych”(art.1035 kodeksu cywilnego).
2. Czynność prawna, czyli zakup rzeczy przez dwie lub więcej osoby.
3. Współwłasność może także powstać z mocy prawa(ex lege), np. przez zasiedzenie; „jeżeli rzeczy ruchome zostały połączone lub pomieszane w taki sposób, że przywrócenie stanu poprzedniego byłoby związane z nadmiernymi trudnościami lub kosztami, dotychczasowi właściciele stają się współwłaścicielami całości”(art.193 kodeksu cywilnego).
4. Źródłem współwłasności może także być orzeczenie sądowe o zniesieniu współwłasności, czyli np. rzecz wspólna może zostać przyznana kilku współwłaścicielom, bądź „przysądzenie własności”, gdzie w wyniku licytacji oznaczoną nieruchomość nabywa wspólnie kilka osób(art.998 kodeksu postępowania cywilnego).
Jak już wiemy współwłasność to podzielone na udziały wspólne prawo własności.
Zniesienie współwłasności - kodeks cywilny daje możliwość każdemu ze współwłaścicieli roszczenia o zniesienia współwłasności(art.210). Jednym ze sposobów zniesienia współwłasności jest podział rzeczy wspólnej: „ każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej”(art.211 kodeksu cywilnego). Kolejnymi sposobami są: przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli, a także sprzedaż rzeczy wspólnej: art.212§2 kodeksu cywilnego „ rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego”, jak stwierdził Sąd Najwyższy: „sąd zarządza sprzedaż rzeczy, jeżeli żaden ze współwłaścicieli nie wyraża zgody na przyznanie mu rzeczy”.
Współposiadanie i korzystanie z rzeczy - czyli jeżeli jesteśmy współwłaścicielem to mamy prawo do „współposiadania z rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli”(art.206), w tym wypadku wymagane jest zgodne współdziałanie współwłaścicieli. Jeżeli do takiego działania nie dochodzi i następuje kolizja interesów, a przede wszystkim brak wspomnianego współdziałania, to należy się zwrócić do sądu z roszczeniem o dopuszczenie do współposiadania. W innym przypadku możliwe jest rozdzielenie posiadania i korzystania w czasie z rzeczy i tak np. X i Y kupili wspólnie samochód ustalili, że X będzie z niego korzystał w dni parzyste, a Y w dni nieparzyste. Możliwy jest także fizyczny podział rzeczy do korzystania i tak np. X i Y są współwłaścicielami nieruchomości, uzgadniają, że X bierze do korzystania północną część działki, zaś Y południową.
Pobieranie pożytków i ponoszenie ciężarów związanych z rzeczą wspólną, i tak: „pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów; w takim samy stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki związane z rzeczą wspólną”(art.207 kodeksu cywilnego). Co w sytuacji, gdy jeden ze współwłaścicieli poniósł koszty związane z rzeczą wspólną, albo pokryłby koszty za innych współwłaścicieli? W taki wypadku przysługuje mu roszczenie o zwrot wydatków w odpowiedniej części przez pozostałych współwłaścicieli.
Własność można nabyć w sposób pierwotny i pochodny.
W wypadku nabycia pierwotnego nabywca nie wywodzi swojego prawa od dotychczasowego właściciela, który je traci, a nabywca uzyskuje to prawo niezależnie od niego. Nie ma, więc poprzednika i następcy prawnego. W zasadzie, więc przy nabyciu pierwotnym nabywca uzyskuje prawo własności bez dotychczasowych obciążeń. Sposobami pierwotnego nabycia są między innymi: zasiedzenie, przemilczenie, połączenie, zawłaszczenie.
W razie nabycia pochodnego prawo własności przechodzi z dotychczasowego właściciela na nowego. Występuje tu następstwo prawne, zbywca jest poprzednikiem prawnym, zaś nabywca następcą prawnym, a prawo pozostaje takie samo. Skutkiem pochodnego nabycia własności jest to, że na nabywcę przechodzi prawo w takich granicach, w jakich przysługiwało poprzedników poprzednikowi, a więc ze wszystkimi obciążeniami. Nabyciem pochodnym jest uzyskanie własności na podstawie umowy.
33.Posiadanie( od Art. 336)
Posiadanie – instytucja prawa rzeczowego oznaczająca stan faktyczny, polegający na władaniu określoną rzeczą przez posiadacza. Stan ten pozostaje pod ochroną prawa, jak również niesie za sobą szereg skutków o zróżnicowanym charakterze prawnym. Może się wiązać z przysługującym posiadaczowi tytułem prawnym do rzeczy.
Patrząc na posiadanie z pozaprawnego punktu widzenia, jest ono pojęciem oznaczającym faktyczną władzę osoby nad rzeczą w najbardziej "naturalnym" tego słowa znaczeniu.
Z posiadaniem jako zjawiskiem prawnym Kodeks cywilny łączy skutki prawne, które można podzielić na cztery grupy:
1.domniemania związane z posiadaniem, których celem jest usunięcie trudności w ustaleniu stanu faktycznego i prawnego :
-domniemanie posiadania samoistnego
-domniemanie ciągłości posiadania
-domniemanie zgodności posiadania ze stanem prawnym
-domniemanie posiadania w dobrej wierze
2. ochrona posiadania w drodze przymusu państwowego albo pomocy własnej.
3. możliwość nabycia wykonywanego prawa przez zasiedzenie.
4. korzyści, przypadające posiadaczowi w dobrej wierze będące naturalnym następstwem faktycznego władania rzeczą. Dotyczy to w szczególności korzystania z rzeczy i czerpania z niej pożytków.
Kodeks cywilny dzieli posiadanie na samoistne i zależne. Posiadaczem samoistnym jest ten, który włada rzeczą jak właściciel, ale niekoniecznie musi nim być, natomiast posiadacz zależny włada rzeczą tak jak wykonujący inne prawo niż własność np. prawo dzierżawy, użytkowania, najmu.
W polskim prawie istnieje bezwzględny zakaz naruszania posiadania bez względu na to czy jest w dobrej czy złej wierze, samoistne czy zależne, prawne czy bezprawne, wadliwe czy niewadliwe. Ochrona posiadania przybiera dwojaką postać:
-ochrony siłami samego posiadacza,
-obrona konieczna
-dozwolona samopomoc
-ochrony na drodze sądowej
-roszczenia o przywrócenie posiadania (roszczenia posesoryjne)
Roszczenia posesoryjne wygasają jeśli nie będą dochodzone w ciągu roku od chwili naruszenia posiadania.