Koncepcje rozwoju człowieka wg Helen Bee

1. Teorie typu A – modele fazowe

Rozwój - to długotrwały proces ukierunkowany na zmiany struktur i jej funkcji. Zmierzają one ku stanom końcowym, pozytywnym celom.

a) teoria psychoanalityczna Freuda

- ID – pragnienia, napięcia – od momentu narodzin dążymy do ich zaspokojenia

- ego – czerpie energię z id, zaspokaja pierwotne pragnienia w sposób świadomy – pojawia się ok. 2 r.ż.

- superego – reguły, nakazy – sumienie i ideał ego – 4-6 lat

Freud podkreślał wagę relacji z obiektem, problemy mają swój początek w konfliktach, a uświadomienie sobie problemu prowadzi do jego rozwiązania.

b) teoria psychoanalityczna E.Ericksona

- zasada epigenezy – wszystko wzrasta zgodnie z planem powstawania części, z których każda wykształca się w specyficznym dla siebie czasie i dominuje dotąd, dopóki nie powstaną pozostałe, aby utworzyć funkcjonalną całość

Stadia życia wg E.Ericksona

- niemowlęctwo – do 1 r.ż. – UFNOŚĆ – NIEUFNOŚĆ

- wczesne dzieciństwo – 2-3 lata – AUTONOMIA – WSTYD I ZWĄTPIENIE

- wiek zabawy – 4-5 lat – INICJATYWA – POCZUCIE WINY

- wiek szkolny – 6-12 lat – PRACOWITOŚĆ – POCZUCIE NIŻSZOŚCI (orientacja na cel)

- adolescencja – 13-18 lat – TOŻSAMOŚĆ – ROZPROSZENIE TOŻSAMOŚCI

- wczesna dorosłość – 19-25 lat – INTYMNOŚĆ – IZOLACJA

- dorosłość – 26-40 lat – GENERATYWNOŚĆ – STAGNACJA

- dojrzałość – pow. 41 lat – INTEGRALNOŚĆ EGO – ROZPACZ

c) Piaget – Stadia rozwoju poznawczego

- inteligencja przedoperacyjna – 2-6 lat

- operacje konkretne – 6-12 lat

- operacje formalne – 12-15 lat

2. Teorie typu B – modele cykliczne

Rozwój – cykl zmian stadialnych – zmiany fizjologiczne, dojrzewanie płciowe, menopauza.

a) Stadia rozwoju moralnego – L.Kolhberg

I. Poziom moralności przedkonwencjonalnej – wiek przedszkolny i młodszy wiek szkolny

a) moralność unikania kary

b) moralność własnego interesu – nagrody

II. Poziom moralności konwencjonalnej

a) moralność harmonii interpersonalnej – sądy z punku widzenia przewidywanego braku aprobaty, także na podstawie „grzecznych” osób

b) moralność prawa i porządku – autorytety

III. Poziom moralności pokonwencjonalnej – pow. 16 lat

a) moralność umowy społecznej – ogólne normy

b) moralność uniwersalnych zasad etycznych – „robię tak, bo uważam to za słuszne”

3. Teorie typu C – modele sekwencyjne

- odrzucają stadia rozwojowe

- zmiany rozwojowe – sekwencje stopniowych przekształceń związanych głównie z doświadczeniem

- rozwój – zależna od doświadczenia sekwencja stopniowych przekształceń jakości struktury psychicznej

a) Maslow – Piramida potrzeb

1. potrzeba samorealizacji

2. potrzeby estetyczne

3. potrzeby poznawcze

4. potrzeba szacunku i uznania

5. potrzeba przynależności i miłości

6. potrzeba bezpieczeństwa

7. potrzeby fizjologiczne

4. Teorie typu D – modele liniowe

- odrzucenie koncepcji zmian stadialnych i jakościowych

- zmiany – mają charakter ciągłych zmian ilościowych

a) Bandura - teoria społecznego uczenia się – człowiek, dziecko uczy się na podstawie zachowań innych – stają się oni modelami

5. Teorie typu E – modele mieszane

- odrzucenie jednowymiarowości i jednokierunkowości modeli zmian rozwojowych