Definicji jest wiele: Społeczeństwo obywtelskie to ogól niepaństwowych instytucji, organizacji i stowarzyszeń cywilnych działających w sferze publicznej. Sa to struktury względnie autonomiczne wobec państwa, powstające oddolnie i chrakteryzujace się na ogol dobrowolnym uczestnictwem swoich członków

Warunki brzegowe kształtowania się społ. obywateskiego:

1)istnienie przestrzeni publicznej (pozwala na swobodna instytucjonalizacje sił społecznych)

2) istnienie komunikacji społecznejnie kontrolowanej przez państwo

3) istnienie rynku, gdzie dokonuje się transakcji wymiany dóbr i usług wraz z ochrona prywatnej własności

Poziom makro	Sfera publiczna (publiczne instytucje państwa narodowego)
Poziom mezzo	Sfera publiczna (prywatne instytucjespołeczeństwa obywatelskiego)
Poziom mikro	Sfera prywatna (mikrostruktury społeczne: gospodarstwa domowe, małe grupy nieformalne)

Rys. Usytuowanie społeczeństwa obywatelskiego w przestrzeni społecznej

Jedną z podstawowych funkcji społ obywatelskiego jest mediacja pomiędzy poziomem państwa a sferą prywatną. W ramach tej funkcji spełnia wiele innych t.j: artykulacyjna (zebranie celow i dążeń sfery prywatnej w wpiększe całości i reprezentowaniu ich wobec struktury państwa i opinii publicznej ); integracyjna (mobilizacja do zbiorowego działania w sferze publicznej lub zbieranie poparcia dla starań określonych organizacji); edukacyjna (wykształecenie postaw i cnót obywatelskich oraz nawyku uczestnictwa w zyciu publicznym); usługowa (samopomocowa) (działania pozarzadowych organizacji cywilnych).

Liberalna koncepcja społ. ob.:

- społeczeństwo jako połączenie moralnie autonomicznych jednostek, którym zapewnia się równośc wobec prawa poprzez demokratyczny proces podejmowania decyzji w sferze publicznej

- punktem wyjscia jest autonomiczna jednostka (ma swoja koncepcje dobra i jest zdolna do ponoszenia odpowiedzialnosci za wlasne cele)

- prawa jednostki maja charakter uniwersalny i sa niezbywalne, kontekst kulturowy nie jest wazny / republikanie krytykuja uniwersalny charakter człowieka wedlug liberałow, musi być kontekst, dalej- duzy indywidualizm nie pozwala na stworzenie wspólnoty

Republikańska koncepcja społ. ob.:

- ujecie spoleczeństwa jako zmierzającej do wspólnego dobra moralnej wspólnoty.

- jednostka jest produktem relacji ze wspolnota, bez socjalizacji, przyswojenia sobie norm moralnych, nakazów i zakazów

- wspólne dobor jest „wartościa dodaną”

Według koncepcji komunitarnych – społ. ob. Stwarza obywateli, a według koncepcji liberalnej to obywatele tworza społ. obywatelskie.

Społeczeństwo obywatelskie, na podstawie: http://portalwiedzy.onet.pl/83005,,,,spoleczenstwo_obywatelskie,haslo.html

Społeczeństwo obywatelskie, (społeczeństwo cywilne), społeczeństwo, w którym działalność niezależnych od państwa różnego typu instytucji, organizacji, związków i stowarzyszeń jest podstawą samodzielnego rozwoju obywateli oraz stanowi wyraz ich osobistej aktywności.

Idea społeczeństwa obywatelskiego sięga starożytności, za jej prekursora uważa się Arystotelesa, dla którego najwyższym wyrazem istnienia społeczeństwa obywatelskiego było utworzenie państwa (polis). Człowiek bowiem, jako istota społeczna (politikon zoon), nie może żyć poza nim, gdyż tylko w państwie może urzeczywistniać się jego społeczna natura. U Cycerona - synonim państwa, a zwłaszcza państwa „cywilizowanego” i rządzącego się prawem oraz społeczeństwa żyjącego w tym państwie, szanującego jego instytucje i przestrzegajacego jego praw.

Do tej koncepcji nawiązywali również myśliciele epoki oświecenia. J. Kant używał określenia Die bürgeliche Gesellschaft, co oznaczało dosłownie społeczeństwo obywatelskie (der Bürger – obywatel) bądź społeczeństwo burżuazyjne, zamożnych mieszczan. Z kolei u J.J. Rousseau ideę społeczeństwa obywatelskiego wyrażała jego teoria suwerenności ludu i woli powszechnej.

G.W.F. Hegel ukształtował współczesne pojęcie społeczeństwa obywatelskiego - system realizacji celów indywidualnych i grupowych w produkcji i wymianie rynkowej, system praw wolnych obywateli, których podstawą jest własność prywatna i rynek, system opieki, tj. rodzina, publiczne instytucje opiekuńcze, samorządowe zrzeszenia. Termin ten dotyczył całokształtu stosunków społecznych i gospodarczych (a także odpowiadających im instytucji), które kształtują się bez udziału państwa. Po K. Marksie, który zredukował heglowskie pojęcie społeczeństwa obywatelskiego do stosunków ekonomicznych (własność i wymiana rynkowa) termin nie był używany (zastąpiony przez nazwę społeczeństwo).

Powrócił do języka politycznego w latach 80. i 90. XX w. - w okresie odrodzenia i kształtowania się nowoczesnej myśli liberalnej. Podkreślano wówczas konieczność samoorganizowania się obywateli i ograniczenia wpływu państwa na ich życie.

Za społeczeństwo obywatelskie uznaje się współcześnie takie, w którym:

a) suwerenem władzy jest naród sprawujący ją przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio,
b) władza działa w granicach i na podstawie prawa,
c) system źródeł prawa uwzględnia interesy obywateli,
d) istnieje prawny system ochrony praw i wolności obywateli,
e) funkcjonują instytucje gwarantujące przestrzeganie praw (np. Trybunał Konstytucyjny, Rzecznik Praw Obywatelskich),
f) zapewnia się obywatelom możliwość uczestniczenia w życiu społecznym, istnieją prawne gwarancje tworzenia organizacji wyrażających interesy obywateli.

Koncepcja ta szeroko stosowana była w rozważaniach dotyczących źródeł, przebiegu i charakteru rozpadu, realnego socjalizmu. W analizach tych (przygotowanych przez m.in. Komitet Obrony Robotników i “Solidarność”) zwracano uwagę na rolę samodzielnych, niezależnych od państwa komunistycznego (komunizm), organizacji społecznych i zawodowych, w powoływaniu struktur społeczeństwa obywatelskiego, będących w opozycji w stosunku do oficjalnych instytucji komunistycznych.

Podstawą państwa demokratycznego (demokracja) jest wolne i dobrze zorganizowane społeczeństwo obywatelskie, dlatego wszelkie przemiany społeczno-gospodarcze w krajach postkomunistycznych po 1989 miały na celu odbudowę społeczeństwa obywatelskiego, niszczonego i stłamszonego przez państwo totalitarne.