Wstęp 2
Rozdział I –rolnictwo ekologiczne w Polsce 4
1. Pojęcie rolnictwa ekologicznego 4
2. Stan rolnictwa ekologicznego w Polsce 8
3. Systemy kontroli i certyfikacji w rolnictwie ekologicznym 10
Rozdział II – Produkty ekologiczne i ich klasyfikacja i wymogi względem nich 13
1. Ekologiczny produkt spożywczy 13
2. Ekologiczny przetworzony produkt spożywczy 14
3. Konwencjonalny produkt spożywczy zawierający składniki ekologiczne 15
4. Wymogi w rolnictwie ekologicznym 16
Rozdział III – Kontrola produkcji i jakości w rolnictwie ekologicznym 18
1. Kontrola produkcji w rolnictwie ekologicznym i jej zasady 18
2. Bezpieczeństwo i jakość w rolnictwie ekologicznym i ich zasady 21
3. Znakowanie produktów ekologicznych 23
Zakończenie 25
Bibliografia: 26
Spis rysunków: 27
Rolnictwo ekologiczne i jego koncepcja wywodzi się z wysoko uprzemysłowionych krajów, w których produkcja rolnicza jest dobrze rozwinięta, co prowadzi do powstawania nadwyżek produktów rolnych, a konsumenci mogą w owych produktach przebierać. Duże znaczenie dla rozwoju koncepcji rolnictwa ekologicznego miały, i nadal mają, ruchy ekologiczne oraz rosnąca świadomość społeczeństwa. Jednak idee, które są realizowane w rolnictwie ekologicznym mogą wywodzić się z różnych filozofii i przyjmować różnorodne formy zarówno ekonomiczne, jak i społeczne1.
Przykładowo w Niemczech, które są krajem wysoko uprzemysłowionym, nastąpił silny rozwój różnych kierunków rolnictwa, takich jak rolnictwo biodynamiczne i rolnictwo organiczno-biologiczne. Już w roku 1989, gdy idea rolnictwa ekologicznego dopiero zaczynała się rozwijać, w związkach rolnictwa ekologicznego zrzeszono 0,31% wszystkich rolników, a więc 2330 gospodarstw. Także w Polsce powstają stale stowarzyszenia i kluby propagujące idee ekorolnicze, a coraz większa liczba gospodarstw rolnych stosuje agrotechnikę opierającą się na zasadach naturalnego rolnictwa i produkuje żywność ekologiczną. Gdy w 1989 roku powstał Ekoland2, wprowadzono pierwsze certyfikaty i kontrole produktów ekologicznych. Po wejściu Polski do Unii Europejskiej, od maja 2—4 roku przyznawane polskim produktom ekologicznym certyfikaty spełniają również normy UE, przy czym przekształcenie gospodarstwa konwencjonalnego w gospodarstwo ekologiczne trwa do 2 do 3 lat i związane jest z otrzymaniem specjalnych ekodotacji.
Zgodnie z raportem GIJHARS3, w roku 2009 powierzchnia upraw ekologicznych w Polsce zajmowała 367 tysięcy hektarów, a więc około 2% wszystkich upraw rolnych. Najważniejszymi elementami strategii rozwoju rolnictwa ekologicznego w Polsce są: dostosowanie produkcji rolniczej do zmiennych warunków klimatycznych, ograniczenie ścieków (np. z bezściółkowych ferm hodowlanych), zmiana programów melioracji i nakierowanie ich na nawodnienia, zmiany metod agrotechnicznych (w tym propagowanie stosowania kompleksowych nawozów mineralnych oraz ograniczenie zużycia środków chemicznych), poprawa stanu sanitarnego obszarów wiejskich (w tym kompostowanie i segregacja odpadów, usuwanie i utylizacja odpadów, budowa zbiorczych kanalizacji i oczyszczalni ścieków, co wpłynie na czystość wód podziemnych i powierzchniowych), wprowadzenie atestowania żywności, bez czego rozwój rolnictwa ekologicznego, produkującego zdrową, bezpieczną żywność jest niemożliwy4.
Dla konsumentów najistotniejsze jest fakt, że producenci ekologiczni, zarówno rolnicy, jak i przetwórcy, podlegają dobrowolnemu specjalnemu systemowi kontroli, który gwarantuje, że produkty sprzedawane jako ekologiczne, rzeczywiście spełniają normy i wymogi określone przepisami. System kontroli rolnictwa ekologicznego w Polsce składa się z komercyjnych jednostek certyfikujących i nadzorującego je państwowego organu, jakim jest Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Jednostki certyfikujące prowadzące kontrolę producentów ekologicznych zobowiązane są do posiadania upoważnienia wydanego przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Jednym z warunków otrzymania takiego upoważnienia jest akredytacja jednostki co do zgodności z normą PN-EN 45011 „Wymagania ogólne dotyczące działania jednostek prowadzących systemy certyfikacji wyrobów”. Aktualnie w Polsce istnieje jedenaście jednostek, które posiadają upoważnienie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi do przeprowadzania kontroli i wydawania oraz cofania certyfikatów zgodności w zakresie rolnictwa ekologicznego.
Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, celem autorki niniejszej pracy było przedstawienie zagadnienia kontroli produkcji oraz bezpieczeństwa i jakości w polskim rolnictwie ekologicznym.
Praca ma charakter bibliograficzny i składa się z trzech rozdziałów, poprzedzonych wstępem i podsumowanych w zakończeniu.
W rozdziale pierwszym przedstawiono ogólne zagadnienia związane z rolnictwem ekologicznym w Polsce, taki jak stan rolnictwa oraz systemy kontroli i certyfikacji obowiązujące na terenie Polski.
Rozdział drugi zawiera klasyfikację produktów ekologicznych i ich podział. Ponadto przedstawiono tutaj wymogi dotyczące produktów ekologicznych i normy, jakie muszą spełniać.
W rozdziale trzecim autorka omówiła problem kontroli produkcji oraz bezpieczeństwa i jakości w polskim rolnictwie ekologicznym oraz przedstawiła kwestię znakowania produktów ekologicznych, jako kwestię bezpośrednio związaną z kontrolą produkcji i jakości tychże produktów.
1 J. Tyburski, S. Żakowska-Biemans „Wprowadzenie do rolnictwa ekologicznego”,Warszawa 2007, s. 17
2 Stowarzyszenie Producentów Żywności Metodami Ekologicznymi
3 Główny Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych
4 J. Tyburski, S. Żakowska-Biemans „Wprowadzenie do rolnictwa ekologicznego”, Warszawa 2007, s. 19