3. filary reformy:
Założenia reformy edukacji z 1999 roku zostały oparte na 6 filarach:
- nowy ustrój szkolny
- zewnętrzny system egzaminacyjny
- rozdział zarządzania od nadzorowania (przekazanie szkolnictwa samorządom)
- nowy status zawodowy nauczyciela
- nowe zasady finansowania szkolnictwa
- reforma programowa
4. Nauczanie zintegrowane
Nauczanie zintegrowane to proces dydaktyczny łączący treści i kompetencje nauczania wielu przedmiotów oraz uwzględniający cele wychowawcze. Jest przeciwieństwem wąsko pojętego nauczania przedmiotowego.
W edukacji wczesnoszkolnej jest to propozycja pracy z dzieckiem zorientowana na dziecko, jako podmiot, indywidualność. Rozumiana jest, jako łączenie wszystkich zabiegów dydaktycznych i wychowawczych wokół osoby ucznia i jego rozwoju w sferze fizycznej, intelektualnej i emocjonalno – społecznej.
Wg. Cackowskiej kształcenie integralne powinno obejmować dwa cykle:
Pełna integracja – obejmuje dzieci 6-letnie oraz uczniów klas 1. Ma swoje podłoże w koncepcji dydaktyczno – wychowawczej zwanej nauczaniem łącznym, kompleksowym lub całościowym.
Częściowa integracja – obejmuje uczniów klas 2 oraz 3. Polega na łączeniu wokół wspólnego tematu treści klas II i III przedmiotów nauczania.
5. Integracja
W wyniku różnych zabiegów edukacyjnych integracja dokonuje się w samym uczniu, który poznaje, doświadcza i przeżywa scaloną rzeczywistość w aspekcie intelektualnym.
Integracja polega na łączeniu czynności dziecka i nauczyciela w zakresie celów, treści, form, metod i środków dydaktycznych.
Pojęcie integracji jest ujmowane w literaturze w różny sposób. Poszczególne teorie są dowodem na to, że w rozumieniu pojęcia integracja zachodzą pewne zmiany. Zmiany te nabierają charakter ewolucji procesu dokonującego się w edukacji wczesnoszkolnej.
6. Rodzaje korelacji wg. Cackowskiej
- wewnątrzprzedmiotowa – łączenie treści programowych w obrębie przedmiotu nauczania
- międzyprzedmiotowa – wiązanie zagadnień pokrewnych z różnych przedmiotów
- synchroniczna – wiązanie treści w tym samym czasie
- asynchroniczna – łączenie treści opracowywanych obecnie z występującymi wcześniej lub później
- czynna – gdy nauczyciel sam lub wraz z uczniami wyszukuje zbliżone treści i odpowiednio je opracowuje
- bierna – gdy treści są już skorelowane w programie lub rozkładzie materiału
7. Rodowód nauczania zintegrowanego
Geneza nauczania zintegrowanego sięga korzeniami nauczania całościowego, a jego odmiany to: nauczanie łączne Karola Linkego, -ośrodki zainteresowań Owidiusza Decroy’ego, -metoda projektów J.A. Stevensona, -metoda kompleksowa stosowana w Rosji, -system celestyna Freineta. W Polsce:-szkoła twórcza Henryka Rowida, -nauczanie łączne Makowiak J.A., -nauczanie koncentryczne- Składowski i Welczyn, -nauczanie zintegrowane (Muszyński).
8. Dojrzałość i gotowość szkolna
Dojrzałość szkolna- osiągnięcie przez dziecko takiego poziomu rozwoju fizycznego, społecznego i psychicznego, który je czyni podatnym na systematyczne nauczanie i wychowanie w klasie I. Moment równowagi między wymaganiami szkoły, a możliwościami dziecka, wynik interakcji między zdatnym do szkoły dzieckiem, a środowiskiem rodzinnym i wychowanie przedszkolnym.
Gotowość szkolna- proces i efekt współdziałania aktywności dziecka i aktywności dorosłych tworzących warunki do uczenia się. Efekt interakcji „współgry” właściwości dziecka i właściwości szkoły.
9. Sfery rozwoju:
Rozwój człowieka
składa się z wielu sfer. Ma charakter wieloprofilowy.To wszystko co
się na niego składa jest ze sobą ściśle powiązane, toznaczy że
jedna część wpływa znacząca na drugą i odwrotnie. Oceniając
rozwój dziecka musimy mieć na uwadze jego:
- rozwój
fizyczny:motoryczny (duża i mała motoryka): zwracamy uwagę na
kontrolę napięcia
mięśniowego, które ma wpływ na
umiejętności utrzymywania odpowiedniej pozycji, przemieszczania się
(pełzanie- siadanie- czworakowanie-wstawanie, chodzenie itd.),
chwytania, itp.
- rozwój zmysłowy, czyli zdolność widzenia,
słyszenia, czucia, smaku, węchu
- rozwój intelektualny:
umiejętność korzystania ze zmysłów, spostrzeganie otoczenia,
przyswajanie wiedzy o nim, oraz zdolność interpretowania, oceniania
wydarzeń i zjawisk w których człowiek uczestniczy,
- rozwój
emocjonalny i zachowania: zdolność wyrażania radości,
zadowolenia, smutku, żalu, złości odpowiednio do sytuacji, to
umiejętność panowania nad emocjami, to także nasza aktywność –
duża mobilizacja w działaniu (szybko, dynamicznie, "wszędzie
nas pełno" i
spokój, spowolnie, bierność),
-
rozwój komunikacji: czyli rozumienie i nadawanie (mówienie), przy
czym rozumienie rozwija się szybciej niż zdolność wypowiadania
się;
- rozwój społeczny: nawiązywanie i utrzymywanie
kontaktów, to także samoobsługa i praca na rzecz innych, to
również zainteresowania i rozwój predyspozycji, które umożliwią
osiągnąć dorosłość, a w niejniezależność od najbliższych
11. Podmiotowość
Podmiotowość (wg. Pietrasińskiego) -dostępna jedynie człowiekowi zdolność do uświadomienia sobie faktu podlegania przemianom i wpływania na nie dzięki swym własnym, mniej lub bardziej autonomicznym działaniom. Na podmiotowość składa się: prowadzenie dialogu z uczniem, wyzwalanie w nim inicjatywy, pasji poznawczej, przedsiębiorczości; -dostosowanie wymagań do możliwości uczniów, -preferowanie (zezwalanie) samodzielnego myślenia i działania; -zostawienie miejsca na samodzielność i swobodę działania, -podejmowanie celowego działania zmierzającego do „ukształtowania” ucznia samodzielnego, sprawczego, zaradnego, otwartego i twórczego, -tworzenie atmosfery poszanowania ucznia, -uwzględnienie poczucia godności i wartości osobistej uczniów oraz ich potrzeb psychicznych, -uznawanie ucznia za autonomiczną jednostkę, której przysługuje prawo do wewnętrznej niezależności i odpowiedzialności za swoje postępowanie, -zaspokajanie potrzeb będących wymaganiami stawianymi w celu zaspokojenia braku, -respektowanie odmienności ucznia, -otwartość na pomysły dzieci.
12. Rodzaje kompetencji nauczyciela
KOMPETENCJE NAUCZYCIELA NAUCZANIA POCZĄTKOWEGO wg Hanny Hammer
kompetencje specjalistyczne - to wiedza i umiejętności w zakresie nauczanego przedmiotu. Ważne jest ciągłe ich doskonalenie, dokształcanie się poprzez czytanie fachowych książek i czasopism, udział w szkoleniach i konferencjach, wymiana doświadczeń. H. Hamer wskazuje tu na przesąd, że niekompetentny jest tu nauczyciel, który czegoś nie wie. Lęk przed przyznawaniem się do niewiedzy utrudnia doskonalenie tej kompetencji. Niekompetentny jest ten, kto nie wie, czego nie wie, kto jest przekonany, że wszystko wie i nie ma żadnych wątpliwości, kto nie chce się rozwijać.
kompetencje dydaktyczne - obejmują właściwe rozplanowanie zajęć w ciągu roku, umiejętność logicznego konstruowania lekcji, precyzowania i operacjnalizowania celów, planowania i realizacji poszczególnych ogniw procesu nauczania, stosowanie odpowiednich metod, form i środków dydaktycznych.
kompetencje psychologiczne – to pozytywne nastawienie do dzieci, ich rodziców, nauczycieli i innych osób współpracujących, umiejętność unikania najczęstszych przyczyn zakłóceń w komunikowaniu się ludzi, umiejętność porozumiewania się w ogóle, a z uczniami w szczególności oraz nawiązywania z nimi bliskiego kontaktu, umiejętność kontrolowania emocji, umiejętność budowania zgranego zespołu uczniowskiego i kierowania nim.
13. Cele ogólne, szczegółowe, operacyjne
Cel ogólny – jest to kierunek dążeń pedagogicznych, cel złożony z pewnej liczby celów szczegółowych, wyznacza perspektywę pracy dydaktycznej. Jest to hasło, drogowskaz, kierunek w którym będzie zmierzał nauczyciel w ciągu wyznaczonego okresu. Znajdują się w podstawie programowej.
Cel operacyjny – cel, którego nie można już bardziej uszczegółowić. Każdy cel operacyjny jest celem szczegółowym, bo został z czegoś wyprowadzony. Cel operacyjny to zamierzone osiągnięcia, są wyrażone w postaci mierzalnych zachowań czynności uczniów). Można je znaleźć w konspektach, scenariuszach ośrodka dziennego.
Cel szczegółowy – nie każdy cel szczegółowy jest celem operacyjnym, gdyż każdy cel szczegółowy można jeszcze bardziej uszczegółowić. Znajdujemy je w programach nauczania.
14. Taksonomia celów wg. Niemierki
Taksonomia celów to uporządkowanie celów
Taksonomia celów nauczania:
Wiadomości
Zapamiętanie wiadomości
Zrozumienie wiadomości
Umiejętności
Stosowanie umiejętności w sytuacjach typowych
Stosowanie wiadomości w sytuacjach nietypowych
Taksonomia celów wychowania:
Uczestnictwo w działaniu
Podejmowanie działania
Nastawienie na działania
System działania
15. Etapy operacjonalizacji
1. Zapisanie celu w postaci ogólnej
2. Stworzenie intuicyjnego obrazu ucznia osiągającego cel.
3. Zapisanie w sposób luźny celów operacyjnych (wyobrażonych zachowań ucznia)
4. Przeprowadzenie selekcji zapisów (pozostawić tylko zapisy dotyczące czynności ucznia)
5. Dokonanie klasyfikacji luźnych zapisów wg przyjętej taksonomii
6. Sformułowanie celów operacyjnych
7. Sprawdzenie celów operacyjnych (weryfikowalność, sprawdzalność)
8. Powtórzenie w razie potrzeby etapów od 2 do 7. Sprawdzić czy będzie uczeń taki, który osiągnął cel oraz taki, który nie osiągną celu. Jeśli tak, to operacjonalizacja jest poprawna.
16. Sposoby formułowania celów: ogólny (zrozumienie), czynnościowy
19 Klasyfikacja metod nauczania:
W ujęciu Okonia:
I Metody asymilacji wiedzy: pogadanka, dyskusja, wykład, praca z książką,
II M. Samodzielnego dochodzenia do wiedzy: -klasyczna metoda problemowa, metoda przypadków, metoda sytuacyjna, giełda pomysłów, gry dydaktyczne, gry sytuacyjne;
III Met. waloryzacyjne (eksponujące wartość) impresyjne, ekspresyjne,
IV Metody praktyczne: ćwiczebne, realizacji zadań.
W ujęciu Kupisiewicza:
I M. oparte na obserwacji (oglądowe)- pokazu, pomiaru,
II Oparte na mowie: wykład, pogadanka, dyskusja, praca z książką,
III Met oparte na działalności praktycznej uczniów: laboratoryjna, zajęć praktycznych,
IV Gier dydaktycznych- gry sytuacyjne, metoda sytuacyjna, met. inscenizacji, giełda pomysłów.
20. Metody aktywizujące i techniki:
Met. aktywizujące wg Taraszkiewicza: wykład, praca z tekstem, pomoce wizualne, pokazy i demonstracje, dyskusja.