1.System finansowy

układ wzajemnie powiązanych instytucji finansowych, rynków finansowych oraz elementów infrastruktury systemu finansowego. Jest tą częścią systemu ekonomicznego, która umożliwia świadczenie usług pozwalających na krążenie siły nabywczej w gospodarce. System finansowy odgrywa ważną rolę związaną z transferem kapitału od podmiotów posiadających oszczędności do podmiotów, które potrzebują go na inwestycje. W strukturze systemu finansowego można wyróżnić dwa segmenty: rynkowy system finansowy oraz publiczny system finansowy.

Ogniwa rynkowego systemu finansowego:
- instrumenty finansowe,
- rynki finansowe,
- instytucje finansowe,
- zasady, na jakich działają trzy pierwsze ogniwa.

Ogniwa publicznego systemu finansowego:
- instytucje budżetowe,
- instrumenty fiskalne,
- publiczne instrumenty finansowe,
- instytucje fiskalne.

Funkcje systemu finansowego:
- monetarna (dostarcza podmiotom niefinansowym pieniądza i umożliwia jego obieg w gospodarce),
- kapitałowo-redystrybucyjna (umożliwia przepływ wolnych środków od tych podmiotów, które nimi dysponują do tych, które ich potrzebują),
- kontrolna (pełni kontrolę nad strumieniami pieniężnymi, w szczególności nad środkami zainwestowanymi, wypożyczonymi i redystrybuowanymi w przeszłości).

2.Banki, rodzaje i funkcje banków

Bank jest instytucją pośredniczącą, umożliwiającą wykorzystanie środków pieniężnych tych klientów, którzy mają nadwyżki kapitałowe przez tych klientów, którzy mają niedostatek środków kapitałowych. Ze względu na rodzaj świadczonych usług oraz dysponowanie środkami powierzonymi przez klientów (najczęściej w postaci depozytów), banki zaliczane są do tak zwanych instytucji zaufania publicznego. Banki razem z bankiem centralnym tworzą dwuszczeblowy system bankowy.

Obecnie system bankowy obejmuje następujące grupy banków:

Bank centralny spełniający równocześnie 3 funkcje:

a)banku emisyjnego

b)banku banków, czyli banku rezerwowego dla pozostałych banków

c)banku gospodarki narodowej, czyli banku regulującego obsługę budżetu państwa i długo publicznego oraz zobowiązań zagranicznych państwa;

Banki komercyjne(handlowe) zajmujące się udzieleniem przedsiębiorcom i gosp. domowym kredytów obrotowych, inwestycyjnych i konsumpcyjnych, tworzeniem pieniądza bankowego, przyjmowaniem i lokowaniem oszczędności ludności i przedsiębiorstw;
Banki specjalne udzielające kredytu krótko- i długoterminowego na cele eksploatacyjne i inwestycyjne podmiotom z określonych działów gospodarki lub rodzajów działalności (np.banki hipoteczne, rolne, melioracyjne, komunalne, rozwoju eksportu);
Kasy Oszczędności których podstawowym zadaniem jest przyjmowanie wkładów oszczędnościowych i naliczanie od nich odsetek w skali rocznej - w Polsce funkcje taką pełni Powszechna Kasa Oszczędności (PKO);
Instytucje drobnego kredytu takie np. jak banki spółdzielcze, komunalne kasy kredytowe (udzielające kredytu pod zastaw ruchomości i nieruchomości);
Instytucje kredytu konsumpcyjnego lub tzw. domy kredytowe, udzielające pożyczek na finansowanie zakupów ratalnych i umów leasingowych

We współczesnej gosp. rynkowej banki odgrywają dużą rolę. Do podst. funkcji banków należy:

Przyjmowanie zwrotnych wkładów pieniężnych (depozytów) w zamian za odsetki;
Świadczenie usług fin związanych z obiegiem pieniądza jako środka cyrkulacji i środka płatniczego;
Udzielenie kredytów dla przedsiębiorstw i osób fizycznych;
Kreowanie pieniądza

3.Pieniądz rodzaje i funkcje:

Pieniądz jest to powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonywana jest wymiana produktów i usług. Istota pieniądza przejawia się w pełnionych przez niego FUNKCJACH:

1.jednostki obrachunkowej (miernika wartości produktów i usług)-pozwala sprowadzić wartość wszystkich produktów i usług do wspólnego mianownika

2.środka wymiany (cyrkulacji)-polega ona na pośredniczeniu w aktach sprzedaży i aktach kupna

3.środka płatniczego (umożliwiającego realizacje odroczonych płatności)

4.środka przechowywania bogactwa (środka tezauryzacji)-ponieważ bardzo łatwo przekształcić go w inną formę bogactwa

Rodzaje pieniądza:

Pieniądz kruszcowy to kamień szlachetny, stający się pieniądzem na zasadzie coś za coś. Był on bardzo niewygodny w użytku, miał nieregularny kształt i łatwo się niszczył, choć jego wartość była dość duża, nigdy nie można było sprzedać go do końca za jego prawdziwą wartość.
Pieniądz metalowy jest bardzo wygodny w użytku, można go łatwo schować do kieszeni, żeby go zniszczyć trzeba naprawdę się postarać i ma okrągły, płaski kształt, czym staje się dobry w użytku. Płaci się nim z dokładnością co do grosza, każda wartość jest z góry ustalona
Pieniądz papierowy jest to znak wartości niewymienialny na złoto i nie posiadający wartości substancjalnej. Jest on symbolem wartości któremu państwo nadało kurs przymusowy, właściwość środka cyrkulacji i środka płatniczego oraz przywilej płacenia podatków i świadczeń na rzecz skarbu państwa przez obywateli
Pieniądz bezgotówkowy (zwany także bankowym lub żyrowym) występuje w formie zapisów na rachunkach depozytowych w bankach. Depozyty te uruchamia się przeważnie za pomocą czeków które są technicznym narzędziem przenoszenie pieniędzy jednej osoby lub instytucji na rzecz drugiej
Pieniądz sensu stricto czyli pieniądz w ścisłym sensie, czyli gotówka i wkłady na żądanie
Pieniądz sensu largo, czyli pieniądz w szerokim sensie ,w gosp. występują różne aktywa np. wkłady terminowe, bony skarbowe i obligacje i inne papiery wartościowe

Mimo że pełnią one funkcje środka płatniczego, są prawie tak samo dobre jak pieniądz i mogą być stosunkowo łatwo zamieniane na pieniądz. Aktywa te często są określane jako niby-pieniądz lub quasi-pieniądz

4.Stopy procentowe, rodzaje i funkcje:

Stopa procentowa to nic innego jak wysokość odsetek, które pożyczkobiorca płaci swojemu wierzycielowi, czyli osobie, która mu tej pożyczki udziela. Pożyczka w tym przypadku jest korzystaniem z czyjegoś kapitału w określonym czasie. Jednak stopa stopie nie równa, wszystko zależy od tego, kto od kogo pożycza, na jaki okres i jaką sumę.

Na podstawie stóp procentowych bank ustala wysokość oprocentowania kredytów i lokat dla swoich klientów. Nie oznacza to jednak, że w każdym banku klient dostanie bądź zapłaci takie same odsetki. Zapewne doświadczyliście już tego, że każdy bank posiada inną ofertę, a co za tym idzie inne oprocentowanie kredytów i lokat. Konkurencja na rynku jest duża. Dlatego banki prześcigają się w ofertach – na przykład kiedy jakiś bank chce zachęcić klientów do powierzania pieniędzy właśnie jemu, czyli do zwiększenia wpłat w swoich oddziałach, podnosi oprocentowanie lokat.

Ustalaniem wysokości stóp procentowych w Polsce zajmuje się Rada Polityki Pieniężnej – organ Narodowego Banku Polskiego. Rada – chcąc wpływać na „akcję kredytową”, czyli zasady, na jakich pożyczają pieniądza sobie nawzajem i swoim klientom banki komercyjne – ustala podstawowe stopy procentowe, z których najważniejsze to stopa: referencyjna, redyskontowa weksli, lombardowa oraz depozytowa.

Jest wiele rodzajów stóp procentowych. Inne ustala bank centralny, inne wyznaczają banki komercyjne, poza tym istnieją tzw. stopy rynku międzybankowego.

Stopa lombardowa

Rada Polityki Pieniężnej za pomocą tej stopy wyznacza cenę po, której bank centralny udziela bankowi komercyjnemu kredytu lombardowego. Określa ona najwyższy poziom oprocentowania kredytów (określanych mianem kredytów lombardowych), udzielanych przez bank centralny bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych. Z tym tylko zastrzeżeniem, że kwota kredytu nie może przekroczyć równowartości 80% papierów wartościowych obciążonych zastawem.

Stopa referencyjna (nazywana interwencyjną)

Bank centralny co tydzień organizuje przetargi, na których sprzedawane są bony pieniężne. Jest to sposób lokowania nadwyżek pieniędzy jakie posiadają banki komercyjne. Termin ważności bonów pieniężnych wynosi 7 dni. Stopa referencyjna określa dochodowość tych emitowanych przez bank centralny (NBP) bonów, które są sprzedawane bankom komercyjnym. Najprościej mówiąc, bank centralny sprzedaje bankom komercyjnym bony, które są oprocentowane według stopy referencyjnej. Stopa ta wpływa na poziom wskaźnika WIBOR, który jest podstawą oprocentowania kapitału obcego.

Stopa redyskontowa weksli

Określa cenę, po której bank centralny kupuje weksle od banków komercyjnych. Wygląda to następująco: kiedy bank komercyjny chce zaciągnąć w banku centralnym kredyt w zamian sprzedaje weksle, które wcześniej wykupili w tym banku komercyjnym jego klienci. W ten sposób bank centralny przejmuje od banków wierzytelności wobec dłużnika wekslowego. Stopa redyskontowa weksli jest niczym innym jak ceną, po której NBP skupuje od banków komercyjnych

weksle tych banków

Stopa depozytowa

Stopa ta określa wysokość oprocentowania lokat jednodniowych, które banki komercyjne mogą zakładać w NBP. Jednodniowe lokaty dają możliwość bankom komercyjnym zagospodarowania nadwyżek finansowych, jakimi dysponują w danym momencie. Ponieważ jest to lokata jednodniowa, więc – jak łatwo się domyślić – jej oprocentowanie jest stosunkowo niewielkie. Jest to najniższe możliwe oprocentowanie depozytów tego typu.

5.Polityka monetarna typy i narzędzia

6.Przyczyny i skutki inflacji:

Skutki inflacji:

1.Inflacja komplikuje rachunek eko. Jedną z podstawowych funkcji mechanizmu rynkowego jest dostarczenie uczestnikom życia osp informacji dotyczących względnej rzadkości zasobów, kosztów produktów i usług. Relacje te zawarte są w cenach a ściślej mówią w relacjach między poszczególnymi cenami

2.Inflacja osłabia skłonność do oszczędzania. Jeśli ten często podnoszony argument jest prawdziwy to inflacja osłabia na dłuższą metę możliwości wzrostu gosp., który finansowany jest ze społecznego funduszu oszczędnościowego

3.Inflacja wiąże się z redystrybucją dochodów ponieważ redystrybucja ta ma często przypadkowy, niekontrolowany przebieg, przez to uważana jest za niesprawiedliwą i szkodliwą społecznie.

Przyczyny inflacji:

(Mogą one tkwić w polityce pieniężnej, kredytowej, budżetowej i inwestycyjnej w dysproporcjach gospodarczych):

-niezrównoważony budżet państwa (wydatki z budżetu przewyższają wpływy)

-przeinwestowanie gospodarki (nadmierne rozwinięcie procesu inwestycyjnego finansowanego przez państwo)

-ingerencję państwa w politykę emisyjną banku centralnego, co prowadzi w rezultacie do nadmiernej ilości pieniądza.

-wadliwą strukturę gospodarki

7.Cykle ekonomiczne fazy i przyczyny

Cykl koniunkturalny

zjawisko występowania w gospodarce wahań koniunktury w okresach kilkuletnich przy utrzymującym się długookresowym trendzie wzrostu gospodarczego. Najczęstsze mierniki wykorzystywane do badania koniunktury w gospodarce to: dynamika PKB, poziom zatrudnienia, zmiany ceny, wielkość eksportu i importu, wskaźniki rynku kapitałowego (indeksy giełdowe), nakłady inwestycyjne i zapasy przedsiębiorstw, dochody i wydatki ludności, obroty i zyski przedsiębiorstw.

Fazy klasycznego cyklu koniunkturalnego:
- Faza kryzysu:
- rośnie: bezrobocie,
- maleją: produkcja, zatrudnienie, inwestycje, popyt, ceny.
- Faza depresji:
- koniec spadku, ww. wielkości pozostają na niskim poziomie.
- Faza ożywienia:
- rosną: produkcja, zatrudnienie, inwestycje, popyt, ceny,
- maleje: bezrobocie.
- Faza rozkwitu:
- koniec wzrostu, ww. wielkości utrzymują się na wysokim poziomie.

W cyklu współczesnym wyróżnia się dwie fazy: ożywienie (ang. Expansion) i recesję (Contraction).

Podział cykli koniunkturalnych:
- Krótkie (cykle Kitchina), trwające 3-4 lata (średnio co 3,5 roku), związane ze zmianami zapasów, cen hurtowych, jak również z rozliczaniem operacji bankowych.
- Średnie:
- Cykle Juglara, trwające 8-10 lat, związane ze zmianami wydatków inwestycyjnych, Produktu Narodowego Brutto, inflacją i bezrobociem,
- Cykle Kuznetsa, trwające od 15-23 lat, związane z akumulacją czynników wytwórczych w długim okresie (inwestycje, budownictwo, migracje).
- Długie (cykle Kondratiewa), trwające 40-60 lat, związane z odkryciami lub ważnymi innowacjami technicznymi oraz procesem ich rozprzestrzeniania się (elektryczność, silnik parowy, koleje, komputery, Internet).

Wahania poziomu aktywności gosp. w postaci cyklu koniunkturalnych zależą m.in. od takich PRZYCZYN jak:

nadmierna skłonność do oszczędzania i tendencji do tezauryzacji, tj. do gromadzenia majątku i jego przechowywania,
niedokonsumpcja (zaniżony poziom popytu konsumpcyjnego, tj. wydatków na dobra i usługi gospodarstw domowych),
fale wynalazków i ich eksploatacja,
nadmierny przyrost mocy wytwórczych (potencjału produkcyjnego) w okresie ożywienia (przeinwestowania).

Wyróżnia się zazwyczaj cztery fazy cyklu:

kryzys (recesja), -kryzysu charakteryzuje się nadprodukcją, czyli przewaga podaży w porównaniu z efektywnym popytem. Powoduje to spadek wielkości gospodarczych, przy czym tempo spadku poszczególnych wielkości jest różne (nadmiar towarów w porównaniu do popytu

depresję-(zastoju) odznacza się względną stabilizacja gospodarki na obniżonym poziomie. Jest to tzw. dolny punkt zwrotny

ożywienie (ekspansja) - cechuje wzrost poszczególnych wielkości gospodarczych, tj. produkcji, zatrudnienia, płac cen, inwestycji, stopy zysku. Gdy wielkości te osiągną, w porównaniu z poprzednim cyklem, stosunkowo wysoki poziom, zaczyna się faza rozkwitu,

rozkwit. charakteryzująca się dalszym wzrostem poszczególnych wskaźników, ale już w zwolnionym tempie. Dynamika poszczególnych wielkości jest zróżnicowana. Górny punkt zwrotny zapoczątkuje fazę kryzysu i nowy cykl.

8.Budżet państwa

Budżet państwa – plan finansowy zawierający dochody i wydatki państwa związane z realizacją przyjętej polityki społecznej, gospodarczej i obronnej. Jest on sporządzany na okres jednego roku oraz zatwierdzany przez władzę ustawodawczą. Budżet państwa obejmując dochody i wydatek określone w ustawie budżetowej jest funduszem o charakterze redystrybucyjnym.

Funkcje budżetu państwa:

 Funkcja fiskalna – polega na gromadzeniu dochodów budżetowych umożliwiających utrzymanie aparatu państwowego oraz realizację określonych zadań

 Funkcja redystrybucyjna – umożliwia dokonywania pożądanych zmian w podziale dochodu narodowego np. zmniejszenie dysproporcji w poziomie rozwoju gospodarczego różnych regionów. Realizację tej funkcji umożliwia między innymi system podatkowy.

 Funkcja stymulująca – polega na oddziaływaniu dochodów i wydatków budżetu państwa na życie gospodarcze i społeczne.

 Funkcja alokacyjna – umożliwia dokonywanie zmian struktury wytworzonego dochodu narodowego. Budżet państwa składa się z dochodów i wydatków centralnych władz państwowych, władz lokalnych i ubezpieczeń społecznych.

14.Rodzaje średnich:

1.artymetyczna-szereg prosty: