Dnia
30 kwietnia 1310r., w miasteczku Kowale na ziemi kujawskiej (miasto w
województwie kujawsko-pomorskim, powiat włocławski, 15km na
południe od Włocławka), księżna Jadwiga Bolesławówna, żona
Władysława I Łokietka powiła syna Kazimierza. Swoje imię
zawdzięczał dziadowi od strony ojca - Kazimierzowi Konradowicowi
zwanego Kazimierzem I Kujawskim. Miał on dwóch starszych braci
(Stefana i Władysława) oraz trzy siostry
(Kunegundę,
Elżbietę i Jadwigę). Wychowywał się w Krakowie, w zamku
książęcym na Wawelu. Kształcił się pod okiem Spycymira Leliwata
oraz Jarosława Bogoria. Oficjalne związki matrymonialne króla były
przede wszystkim uwarunkowane sprawami politycznym, wśród których,
szczególnie wraz z upływem czasu, pierwsze miejsce zaczęła
zajmować sprawa następstwa tronu. Już jako dziecko (1315r) był
narzeczonym z Bonną Luksemburską zwaną Juttą, która była córką
Jana Luksemburskiego. Zaręczyny zostały zerwane w 1318r.
z
powodu podtrzymywania roszczeń do tronu przez ojca narzeczonej.
Następną wybranką króla była Anna Habsburżanka - księżniczka
z dynastii Habsburgów. Zaręczyli się w 1321r, jednak i ten związek
nie doprowadził do małżeństwa. Pierwszą żoną króla Kazimierza
była Aldona Anna Giedyminówna - córka wielkiego księcia Litwy
Giedymina. Zaślubiny odbyły się 16 października 1325r. W momencie
zawarcia małżeństwa oboje nupturientów mieli po
15 lat.
Aldonę posądzono o nadpobudliwość seksualną. Urodziła ona
Kazimierzowi dwie córki. 29 września 1341r. Kazimierz wziął
kolejny ślub - z Adelajdą, córką landgrafa heskiego Henryka. Nowa
wybranka nie dała jednak królowi żadnego potomstwa, więc została
odesłana do zamku w Żarnowcu. Trzecią żoną Kazimierza została
bogata mieszczka z Pragi - Krystyna Rokiczańska. Małżeństwo
zakończyło się w 1364r. Ostatnią małżonką władcy była
Jadwiga Żagańska, która przyniosła królowi trzy córki. W
międzyczasie Kazimierz nie odmawiał sobie zabaw z innymi kobietami.
Kazimierz
Wielki wpisał się w stronnice ksiąg historycznych jako władca,
który zmienił kraj
o 180 stopni. Unikał on niepotrzebnych i
wyniszczających kraj wojen, dążył do jak najintensywniejszego
rozwoju gospodarczego państwa oraz wzmocnienia jego obronności.
Władca został szczególnie zapamiętany przez zamiłowanie do
lokacji (zakładania) miast.
Król nadawał osadom liczne prawa
i przywileje (np. prawo składu) co prowadziło do rozwoju handlu i
rzemiosła. Polacy szczególnie dużą wagę przywiązywali do
prawniczej działalności Kazimierza Wielkiego. Wśród najbardziej
znanych dokumentów znalazły się tak zwane Statuty kazimierzowskie
- były to pierwsze kodeksy prawa pisanego w Polsce. W 1356r. król
powołał do życia Sąd Najwyższy Prawa Niemieckiego, który swoją
siedzibę miał w zamku królewskim na Wawelu. Kolejną bardzo ważną
zasługą Kazimierza było założenie pierwszej w Polsce uczelni
wyższej - Akademii Krakowskiej - która istnieje po dzień
dzisiejszy
i funkcjonuje jako jedna z lepszych szkół w
Europie oraz na świecie. W 1338r. przeprowadził reformę monetarną.
Została wprowadzona moneta groszowa, tak zwany grosz
krakowski
. Były one odpowiednikami bitych na obszarze Czech - groszy
czeskich. Jeżeli chodzi o reformy wojskowe, to Kazimierz wykorzystał
fakt obowiązku wojskowego wszystkich posiadaczy ziemskich (z
wyjątkiem duchowieństwa). Dodatkowo, dołączył
do tego
obowiązku sołtysów i wójtów, którzy wcześniej nie byli
zobowiązani do pomagania militarnie państwu. Musieli oni stawać na
wezwanie chorągwi terytorialnych.
W czasie swojego panowania
wzniósł ponad 50 zamków warownych i otoczył prawie 30 miast
murami obronnymi. Takie zaplecze spowodowało, iż państwo zaczęło
doganiać (pod względem zabudowań fortyfikacyjnych) inne, znacznie
silniejsze państwa.
Rządy
Kazimierza Wielkiego bez wątpienia spowodowały wzmocnienie się
międzynarodowej pozycji Polski. Nastąpił szybki rozwój
gospodarczy, polityczny oraz kulturalny
kraju - przeprowadzono
reformy skarbowe, sądowe, i prawne (reorganizacja systemu
podatkowego, zmiana systemu celnego, reforma monetarna, kodyfikacje
prawne). Popierał on rozwój miast, organizował osadnictwo
wiejskie, rozbudował system obronny państwa. W momencie gdy
obejmował władzę, Polska znajdowała się na drugorzędnej pozycji
międzynarodowej, jednak dzięki niemu przekształciła się w silny
organizm polityczny. Terytorium polskie wzrosło prawie trzy-krotnie
(ze 106 do 270 tys. km2), zdobył tereny takie jak Ruś Halicka i Ruś
Włodzimierską, Podole, część Mazowsza, Człopę, Wałcz czy też
Czaplinek. Autorytet państwa polskiego wzrastał. Za najbardziej
znany fakt potwierdzający to potwierdzający jest uczta u Mikołaja
Wierzynka (Kraków), która odbyła się w 1364r. Podczas kongresu
spotkało się wiele ważnych europejskich władców takich jak król
Czech - Karol IV Luksemburski, król Węgier - Ludwik Węgierski
zwany Ludwikiem I Wielkim, a nawet król Cypru - Piotr I Cypryjski.
Król Kazimierz Wielki, wykorzystując ucztę, zaprezentował
bogactwo i siłę państwa polskiego. Kazimierz III to jeden z
najwybitniejszych władców
w dziejach państwa polskiego. W
uznaniu dla jego dokonań na polu modernizacji państwa
i
umocnienia jego pozycji na arenie międzynarodowej potomność
obdarzyła go przydomkiem Wielki, jednakże, sądząc po ilości
kobiet z którymi się wiązał, można twierdzić, że nie tylko
przez jego zasługi na rzecz rozwoju kraju otrzymał właśnie taki
przydomek. Władca ten zmarł 5 listopada 1370r. wskutek infekcji,
która wdała się poprzez jego ranne kolano. Nie pozostawił po
sobie żadnego męskiego (legalnego) potomka, co oznaczało, że
panowanie dynastii Piastów w państwie polskim zostało zakończone.
Podsumowując, okres władzy króla Kazimierza (1333-1370) najlepiej
posłużyć się cytatem pochodzącego z "Dziejów"
autorstwa Długosza. Brzmi ono "zastał Polskę drewnianą, a
zostawił murowaną". Mimo, że w krajobrazie kraju nadal
przeważało budownictwo drewniane, to jednak budowa murów miejskich
i zamków, rozwój architektury sakralnej i budownictwa
mieszczańskiego pozwalają i w tej dziedzinie przypisać rządom
wielkiego króla istotne znaczenie. Jego rządy stworzyły solidną
podstawę dla świetności Polski Jagiellonów.