PROMIENIOWCE – Actinomycetales
- bakterie polimorficzne
- gram +
- wydłużone nitkowate
- tworzą pseudogrzybnię
- środowisko bytowania – gleba
- większość to saprofity
Polimorfizm – zdolność do występowania w różnych postaciach
Saprofityzm – bytowanie na martwej materii.
- gatunki chorobotwórcze – bakterie oportunistyczne
- choroby wywołane przez promieniowce – aktynomicetozy
Patogeny ludzkie i zwierzęce:
Actinomyces pyogeus – ropne schorzenia ludzi i zwierząt domowych
Actinomyces bovis - „żuchwa guzowata”
Dermathophilus congolensis – wysiękowe zapalenie skóry
Mycobacteirum tuberculosis – gruźlica
Mycobacterium farcinogenes – nosacizna bydlęca
Nocardia asteroides – zakażenia płucne, poroniena
Streptomyces scabies – parch ziemniaczany.
KLASYFIKACJA PROMIENIOWCÓW –wg. Klucza Bergey’a:
Nocardioformis – 11 rodzajów
Multioculars – 3 rodzaje
Actinoplanetes – 5 rodzajów
Streptomycetes – 4 rodzaje
Maduromycetes – 7 rodzajów
Thermonospora – 4 rodzaje
Thermoactinomycetes – 1 rodzaj
Inne – 4 rodzaje
Morfologia i fizjologia
- większość – tlenowce
- temp. 15-37 stopni C ; op. 25-30 stopni C
- pH 5-9
- gram+, kwasooporne
- DNA zawartość GC – 63-73%
- 4 typy ściany komórkowej
Bakterie właściwe nie mają kwasu diaminopimelionowego.
Charakterystyka ściany komórkowej u promieniowców.
promieniowce wymagają 14 dniowej inkubacji.
3 typy pseudogrzybni: powietrzna, substratowa, wgłębna.
Promieniowce należą do chemoorganotrofów – wykorzystują różne źródła węgla.
Rozmnażanie promieniowców.
Spory u Thermoactinomycetes wytrzymują ogrzewanie przez 11 minut w 100 stopniach C. Są również odporne na wysychanie. Zamieszkują one wewnątrz stogów siana.
Rodzaj : Actinomyces
- media kompleksowe – fermentacja węglowodanów do kwasu bursztynowego, mlekowego, octowego
- produkcja polimerów np. dekstran, glikogen
- beztlenowce
Rodzaj: Streptomyces
- ściana komórkowa: izomer L,L-DAP, mostki glicynowe
- pigmenty
- bezwzględne tlenowce
- zamieszkują środowisko wilgotne.
Promieniowce są często producentami antybiotyków.
Czynniki kontroli biologicznej:
- dodatek rozłożonych przez promieniowce resztek celulozowych może zapobiegać gniciu jarzyn
- promieniowce pochodzące z ryzosfery (strefa korzeniowa) sosnowej produkują witaminy z grupy B
- dodatek czystych kultur promieniowców do gleby
- actinoplanes, Micromonospora, Spirillospora: pasożyty grzybów
- mycobacterium sp. stymuluje wzrost grzybów.
Biodegradacja ksenobiotyków
- aktynobakterie koryno- i nokardiopodobne wytwarzają lipidy trehalozowe – właściwości surfaktantów, użyteczne przy usuwaniu skutków skażeń ropnych.
- Arthobacter parafineus, Rhodococcus erytropolis – emulgatory (pozyskiwanie ropy z pokładów piaskowcowych.
- rozkład substancji ligninocelulozowych.
Producenci: antybiotyki stosowane w medycynie i weterynarii (amino glikozydy, antracykliny, chloramfenikole, beta-laktazy, makrolity, tetracykliny), np. streptomycyna.
Substancje wykorzystywane w fitopatologii (blastycydyna =>nukleozydy, łatwo się rozkłada, niebezpieczna dla oczu, walka z chorobami ryżu, polioksyny, ezomycyna => walka z chorobami grochu i fasoli, celocydyna, aktydion =>walka z grzybicami, rdzą roślinną, ochrona owoców zbieralnych.
Producenci: substancje przeciw pierwotniakom, kokcydiostatyki polieterowe, bioinsektycydy – salinomylyna, maduromycyna, inhibitory trehalozy (trehazolina ) izolowane z Micromonospora; oraz enzymy (mleczarstwo, garbarstwo, biologia)
Produkują również czynniki o właściwościach immunostacyjnych.
Bestatyna – Streptomyces olicerticuli (aktywacja makrofagów, stymulacja produkcji interleukiny Il1 i Il2, zwiększenie aktywności komórek nk (natural killers) i limfocytów Tc – wszystko to sprowadza się do działanie przeciwrakowego.
(D) diestry trehalozy + kwasy nikolowe – adiuwanty
(D) diestry trehalozy + monofosfolipid A – działanie synergistyczne
Tymidylan trehalozy – odpowiedź komórkowa i humoralna u myszy, jest to czynnik przeciwrakowy wstrzykiwany doguzowo Gordonia sp.
Wszystkie te substancje są w fazie badań klinicznych.