Adolf Dygasiński (ur. 7 marca 1839 w Niegosławicach koło Pińczowa, zm. 3 czerwca 1902 w Grodzisku Mazowieckim) – polski powieściopisarz, publicysta, pedagog, jeden z głównych przedstawicieli naturalizmu w literaturze polskiej.
Biografia:
Jego ojcem był Jan Dygasiński, dworski oficjalista. Pochodząc z biednej i licznej rodziny często cierpiał niedostatek i musiał pracować na swoje utrzymanie. Dygasiński wychowywał się we wsi Donatkowice. Początkowo kształcił się w Pińczowie, potem w Szkole Wyższej Realnej w Kielcach.
W roku 1862 rozpoczął studia
uniwersyteckie w Szkole Głównej w Warszawie, gdzie studiował
językoznawstwo, przyrodę i geografię. W 1863 wziął czynny udział
w powstaniu styczniowym. Dwukrotnie był więziony, w Szczekocinach i
Olkuszu. Po upadku powstania ponownie podjął studia
w Szkole
Głównej. Przez krótki czas studiował w Pradze na Uniwersytecie
Karola. Niedostatki finansowe nie pozwoliły mu jednak kontynuować
studiów. Podjął się pracy guwernera na dworach ziemiańskich, był
m.in. wychowawcą polskiego malarza Jacka Malczewskiego.
W latach 1871–1877 przebywał
w Krakowie, gdzie zajmował się pracą pedagogiczną oraz prowadził
niewielką księgarnię wydawniczą. W tym okresie poznał i poślubił
w 1872 roku Natalię Wyszkowską. Mieli kilkoro dzieci, ale tylko
jedno (córka Zofia) dożyło wieku dojrzałego. Doprowadzony do
bankructwa, opuścił Kraków w lipcu 1877 i wyjechał do Warszawy. W
Warszawie był nauczycielem
w kilku szkołach, jednak pod
zarzutem prowadzenia zajęć w języku polskim odebrano mu prawo
wykonywania zawodu. W tej sytuacji ponownie podjął pracę
prywatnego nauczyciela. Pisywał już wówczas do prasy warszawskiej,
głównie na tematy pedagogiczne. Jako pisarz zadebiutował w
wieku
44 lat, jego nowele wydrukował "Przegląd
Tygodniowy".
W latach 1884–1887 trafił
do kolegium redakcyjnego tygodnika "Wędrowiec" - czołowego
pisma polskiego naturalizmu, a następnie został jego
współredaktorem. Współpracował również
z czasopismem
"Głos" (1886), a do 1888 – z miesięcznikiem
geograficzno-etnograficznym „Wisła”.
W trakcie swojej kariery literackiej napisał 21 powieści i ponad 130 nowel; od 1884 roku (pierwszy tom nowel) jego utwory ukazywały się w formie książkowej. Cieszyły się sporym powodzeniem, były tłumaczone na rosyjski i niemiecki.
W latach 1890–1891
Dygasiński wyprawił się w podróż do Brazylii, szlakiem polskiej
emigracji
"za chlebem". Powstał tam cykl listów
opisujący tragiczne losy polskich emigrantów. Przez następne lata
nadal utrzymywał się obejmując posadę guwernera i korepetytora
licznych bogatych rodzin ziemiańskich (m.in. u hr. Chodkiewiczów).
Pod koniec życia osiadł w Warszawie. Zmarł po kilkumiesięcznej
chorobie (udar mózgu). Pogrzeb odbył się 6 czerwca w Warszawie,
gdzie został pochowany na cmentarzu Powązkowskim.
Twórczość:
W swojej twórczości bardzo często poruszał tematykę życia mieszkańców wsi i małych miasteczek, podkreślając wspólnotę losów ludzi i zwierząt.
Najważniejsze publikacje z twórczości Dygasińskiego:
Wilk, psy i ludzie (1883)
Ogólne zasady pedagogiki dotyczące wykształcenia umysłu, uczuć, moralności i religijności (1883)
Na pańskim dworze (1884)
Głód i miłość (1885)
Na warszawskim bruku (1886)
Nowe tajemnice Warszawy (tom 1-2, 1887)
Właściciele (1888)
Beldonek (1888)
Jak się uczyć i jak uczyć innych (1889)
Pan Jędrzej Piszczalski (1890)
Na złamanie karku (1893)
Gorzałka (1894)
As (1896)
Żywot Beldonka (1898)
Zając (1900)
Listy z Brazylii (1900)
Margiela i Margielka (1901)
Gody życia (1902)