Wstęp 2
Rozdział 1 - Depozyty bankowe jako forma gromadzenia oszczędności 5
1.1. Oszczędzanie i motywy oszczędzania 5
Rozdział 2 - Zmiany stóp procentowych w Polsce w latach 2007-2010 27
2.1. Przyczyny zmian stóp procentowych depozytów w bankach 27
2.2. Klauzula zmienności stóp procentowych depozytów w regulaminach banków 37
2.3. Stopy procentowe depozytów w Polsce w latach 2007-2010 43
Rozdział 3 - Oferta produktów oszczędnościowych w Banku Pekao S.A. 49
3.1. Oferta produktów oszczędnościowych oferowanych przez Bank Pekao S.A. 49
3.2. Charakterystyka wybranych produktów 52
3.3. Zmiany w ofercie w latach 2007-2010 na przykładzie wybranych produktów 57
Zakończenie 63
Bibliografia 65
Spis tabel 67
Spis wykresów 67
Badania wykazują, że jedną z przyczyn światowego kryzysu gospodarczego w 2008 roku był tak, że Amerykanie od dawna nie oszczędzali. To właśnie ze względu na brak oszczędności system bankowy w USA nie wytrzymał ciężaru niespłacanych kredytów hipotecznych. A jak wygląda sytuacja w Polsce?
Narodowy Bank Polski podał do wiadomości, że na koniec 2010 roku ogół depozytów wynosił 681,53 mld zł i wzrosły o 9% w skali roku. Oznacza to, że oszczędności Polaków stanowią aktualnie 31,2% PKB. Jednak dług publiczny wynosi prawie 55% PKB (w zależności od źródła). Należy także zwrócić uwagę, że podana kwota oszczędności dotyczy depozytów bankowych. Nie jest bowiem możliwe określenie kwoty oszczędności trzymanych w domach czy inwestycji w nieruchomości (ziemia, mieszkania), które w naszym kraju traktowane są jako forma oszczędzania, a nie jedynie inwestowania1.
Z przedstawionych informacji wynika, że Polacy mają większą skłonność do pożyczania niż oszczędzania. Pamiętać należy, że w czasie sytuacji kryzysowej, rządy zwykle wykorzystują pieniądze zdeponowane w systemie bankowym dla ratowania bankrutujących instytucji, szczególnie banków oraz do zaspokajania roszczeń zagranicznych inwestorów, którzy wycofują się kraju.
W Polsce sposoby oszczędzania można podzielić na bankowe i inwestycyjne. Sposób bankowy polega na lokowaniu oszczędności za pomocą różnorodnych ofert bankowych. Drugi sposób dotyczy inwestowania w zróżnicowane instrumenty finansowe (takie jak obligacje, akcje, bony) indywidualnie lub przez fundusze inwestycyjne. Badania wykazują, że ponad 72% polskich oszczędności trzymane jest w formie lokat bankowych. W 2006 roku udział ten wynosił 10 % więcej i do tej pory systematycznie się zmniejsza2. Przyrost depozytów bankowych jest coraz wolniejszy. Przyczynia się do tego ogólny fakt spowolnienia gospodarczego. Polacy mają mniej pieniędzy, w związku z czym zamiast oszczędzać, wydają je na bieżące potrzeby, przejadają owe oszczędności. Jednocześnie wzrasta zainteresowanie funduszami inwestycyjnymi. Banki tracą klientów przez obniżanie oprocentowania w reakcji na zmiany stóp podstawowych NBP.
Depozyty bankowe są jedną z najstarszych form oszczędzania pieniędzy. Banki potrzebuję ich, by móc finansować akcje kredytowe na swoich klientów. Oprocentowanie depozytów zależy od stóp procentowych ustalanych przez bank centralny (w Polsce jest to Narodowy Bank Polski) i od poziomu marży banku, który oferuje dany depozyt. Można tu spostrzec zależność – im pilniej i więcej bank potrzebuje gotówki, tym wyższe oprocentowanie depozytów oferuje3.
Najpowszechniejszą formą oszczędzania się lokaty bankowe. Z założenia winny one oferować wyższe oprocentowanie niż klasyczne rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe ponieważ zamrażają środki klientów na określony z góry czas. Niektóre z banków zachęcają oprocentowaniem stałym sięgającym nawet 10% na standardowych lokatach 3-6 miesięcznych, jednak jest to oprocentowanie podawane w skali roku i należy pamiętać, że zysk na tych lokatach (krótszych niż rok) będzie odpowiednio mniejszy.
W obliczu zawirowań, jakie miały miejsce w światowej gospodarce, Bankowy Fundusz Gwarancyjny podwyższył kwotę gwarantowaną wypłaty w przypadku problemów finansowych banku, w którym założono lokatę, do 50 tys. euro (100% gwarancji), co daje większe poczucie bezpieczeństwa oszczędzającym4.
Jak wynika z przedstawionych informacji, oprocentowanie oferowane na depozytach bankowych jest w obecnej sytuacji gospodarczej wabikiem dla klientów, zwłaszcza, że niektóre z banków choć reagują na zmiany stóp procentowych NBP, nie wykazują silnego powiązania z nimi, traktując je jedynie jako kierunek zmian oprocentowania.
Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, celem autorki niniejszej pracy było przedstawienie zagadnienie depozytów bankowych oraz zmian w ich oprocentowaniu. Praca została oparta o doświadczenia z działalności Banku Pekao S.A.
Praca składa się z trzech rozdziałów poprzedzonych wstępem i podsumowanych w zakończeniu. Praca ma charakter bibliograficzno-empiryczny, przy czym część empiryczna oparta jest na informacjach uzyskanych z Banku Pekao S.A.
W rozdziale pierwszym autorka przedstawiła problem depozytów bankowych jako formy gromadzenia oszczędności. Poruszono w nim kwestię oszczędzania i motywów oszczędzania, przedstawiono ogólnie produkty oszczędnościowe dostępne na polskim rynku finansowych. Ponadto opisano na czym polegają dochody z depozytów bankowych, jak są one obliczane, a także problem podatku Belki. Dodatkowo w rozdziale tym poruszono kwestię bezpieczeństwa depozytów w Polsce i nowych regulacji dotyczących tej kwestii.
W rozdziale drugim przedstawiono istotę zmiany stóp procentowych w Polsce w latach 2007-2010. Autorka zaprezentowała przyczyny zmian stóp procentowych depozytów w bankach w oparciu o wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny zmian stóp NBP. Ponadto w rozdziale opisano problem klauzuli zmienności stóp procentowych, jakie są zawierane w umowach bankowych i jakie przesłanki do zmian oprocentowania są podawane przez banki. Przedstawiono również na podstawie danych NBP jak zmieniały się stopy procentowe ustalane przez RPP i porównano je dla lat 2007-2010.
Rozdział trzeci niniejszej pracy zawiera krótką charakterystykę Banku Pekao S.A. Autorka przedstawiła ofertę produktów oszczędnościowych oferowanych przez Bank Pekao i na podstawie wybranych produktów zanalizowała, jak zmieniało się ich oprocentowanie w latach 2007-2010 w porównaniu ze stopami procentowymi NBP.
2 Dane NBP www.nbp.pl
3 http://www.bankier.pl/wiadomosc/Depozyty-a-fundusze-pieniezne-1873289.html z dnia 13.40.2011r.
4 Materiały Bankowego Funduszu Gwarancyjnego www.bfg.pl