SŁOWNICZEK POLSKO-NAWAJSKI
Unia Europejska Béésh ich'ahníí Bikéyah
Teksas Akał bibéyah
Teksas Téisiz hahoodzo
Kalifornia Akééháshí,í,
Armenia Aooméénii
Nowy Meksyk Yootó hahoodzo
Hopi Ayahkinii
Hopi Kiis'áanii
Hopi Oozéí
Pajute Béíyózhin
Kanada Deetéé bikéyah
Alaska Hk'az Din'é Bikéyah hahoodzo
Arizona Hoozdoh hahoodzo
Komancze Naałání
Ute Nóóda'i'
Warszawa Wóosoo
stolica wááshidoon bikin
przywódca naat'áanii
wódz naat'áanii
język urzędowy wááshindoon bizaad
język poski Póolish dine'é bizaad
populacja kéédahat'ínígíí
waluta bééso
złoty(waluta) zwótii
Gruzja Jóojah
Łotwa Létbiiya
Litwa Łit'oowé,ęya
Rosja Bi'éé' Łichíí'í Bikéyah
Niemcy Béésh Bich'ahii Bikéyah
Czechy Chek Bikéyah
Sówacja Słóba Bikéyah
Ukraina Yóókwein
Afryka: Łizhiní Bikéyah
agat: tsé bee nátseeł
Alburquerque: Be' Eldíila Sinil
alkaliczny: łeeyáán, tááníí'
alkohol (medycyna): azee' łikoní
alkohol: tó łikoní
alpaka: dibé ghąą' ask' idii
Ameryka Płd: Shádi'ááhji Kéyah Dah Si'ánígíí
Ameryka Płn: Náhook?sjí Kéyah Dah Si'ánígíí
Ameryka: Kéyah Dah Si'ánígíí
ancestro: anaasází
angielski: bilagáana
anglo -amerykański: bilagáana
antylopa: jádi
anus: ajilchchii'
apache chiricahua: chíshí
apache: beehai
apteka:'azee' bá hooghan
arbuz: ch' ééhjiyáán
armata: bee'eld??htsoh
arszenik: béésh łibáhá
astronom: so' neiłkaahiis
astronomia: so' naalkaah
atmosfera: níłch' i
autentyczny: naakaii
autobus szkolny: chidíłtsoi
aztecki: méhigąą
baby sitter: 'awéé'yaa'ahályání
bakteria: ch' osh doo yit' íínii
balia do prania: bii'tá'ádígisí
bastard: yátashkí
bawełna: nidik'ą
bawół: ayání
beczka: tóshjeeh
befsztyk: atsą'
benzyna: chidí bito'
bezludny: náháltsááh
bękart: yátashkí
biały: łigaii
biedny: aa hojoobá' í
binokular: bee 'adéest'?'?'
bizon: 'ayání
blisko: 'áhání
bliźniaki:naakishchíín
bliźnięta: naakishchíín
błękitnik(ptak): dólii
błoto: hashtł' ish
boczek: bisóodi bitsą'
borsuk: nahashchch'id
Boże Narodzenie: kéeshmish
bóbr: chaa'
bóbr: chaa'
ból: diniih
brąz: béésh łichí' ii
brew: 'anát'éézh
bronco: doozh??hii
broń palna:bee'eld??h
brud: łeezh
brudny: bisóodi
brudny: bisóodi
brzoskwinia: didzétsoh
brzuch: abid
bumerang: tsinaalk'?
bursztyn: tséjéé'
buty: ké
cedr: dilkis
cedr: gad ani' eełi
chaber (ptak): dólii
chamarra: éétsoh áłts' íísíígíí
chamizo: diwózhiiłbáíí
chancro: chách' osh
chango: mągí
chleb kasowy: niheeshgizhígíí
chleb: bááh
chłopak: dinééh
chłopczyk: dinééh
chłopiec: ashkii
chmura czarna: k' osdiłhił
chmura: k' was
Chrystus: Kéesh
chrząszcz: ch'osh
chrześcijanin katolicki: Kéesh éé' danineezígíí,
chrześcijański nie katolicki: Kéesh éé' ádaałts'
chrześcijański: Kéesh dayoodláanii
chrześcijaństwo: éé' neishoodíí binahagha'
chumbera: hosh niteelí
chuparrosa: dah yiitąhí
ciało: ats' iis
ciastko: bááh łikaní
cień: ch' ahaah' och
cięciwa łuku: 'ałt??tł'óól
cipa: ajóózh
Comanche: anaałání
cudzołóstwo: ádihyé
cudzołóstwo: adilyé
cukier: áshh łikan
cukierek: 'ałk'ésdisí
cykada: wíineeshch'dii
cyprys: dilk' is
cytryna: ch' il łitsooí dík' ozhídíí
czarny: łizhiní
czarownica: adiłgashii
czekolada: ałk' ésdisí
czerwone wino: ch' il na' ał' o' ii bito'
czerwony (karminowy): łichíí'
czerwony: łichíí'
człowiek biały: bilagáana
człowiek: hastiin
czterdzieści: dizdiin
czternaście: dííts' áadah
cztery: d??'
czwartek: di' i nda' anish
ćma: 'iichi'ąhii
danineezígíí
danineezígíí
daszki: ach' íí'
dąb: tséch' il
deszcz: níłtsą
deszczówka: niłtsątoo'
diabeł: ch' diitah
dialekt: bizaad
dłoń: 'álátł'ááh
do widzenia: hágóónce'
dobrze: ąą'
dom: hooghan
dom: kin
drobny: yáázh
drut: béésh'ałtso'ózí
drzewo opałowe: chizh
drzewo: tsin
Durango: Kin Lánítsoh
duża ryba: łóó'tshohdawne lata: są
duży: ...tsoh
dwa: naaki
dwutlenek węgla: níłch' i díí' idígíí
dym: lid
dział: bee'eld??htsoh
działo: tséyi', tsékooh
dzieci: 'ałchíní
dziecięca: at' éed
dziecięcy: ashkii
dzień:??
dziesięć: neeznáá
dziewczyn(k)a: at'ééd
dziewięć:náhást'éí
dziki koń: doozh??hii
dziki: ałchin
dzikie konie: ł??'da'ałchini
dziś: díí
dziura: 'ahoodzą
Dźwięcząca: Náháltsááh Bito'
ekologia: hózhóogo iiná
Europa: BééshBich'ahníí Bikéya
fajka tytoniowa: nát'ostse'
filiżanka: bąąch ha'íízhahí
Flagstaff: Kin Lání
fotograf: i' elyaa
fotografia: 'e'el'??gi
galápago: ch' ééh
garnek: 'ásaa'
gaz: níłch' i łikoní
gąsienica: ch' osh diił' ooí
genitalia męskie: 'acho'
gips: łeezh łigaaí
glin: béésh aszólígíí
glina: bis, hashtł' ish dits' idí
głód: dichin
gopher: na'azísí
gorąca woda: sido tó
gorączka: hado
goryl: mągítsoh
gorzki: dik' óózh
gość: ch' aa naagháhí
góra: dził
gówno: chąą'
grad: nahałtin
Greasewood: Díwózhii Bii' Tó
grejpfrut: ch' il łitsxooí
grot strzały: k'aabéésh
grota: tséníí'
gruszka: bitsee' hólóní
grzechotka: 'aghááł
grzywa: 'atsiigha'
gwiazda: s?'
gwiazdy: s?'
havasupai: góóhníinii
hermafrodyta: nádleeh
hiszpański -meksykański: naakaii
hiszpański: naakaii, naakaiik' ehjí
hiszpański: naakaiik' ehjí
hopi: ayahkinii
hotel: da'nijahígíí
hualpai: góóhníinii
i (zjednoczenie): áádóó
i: dáó
igła: tsah
Ignacio: Bíina
íísígíí
imię: yízhí
indyk: dązhii
insekt: ch'osh
irys(kwiat): niteel bit'ąą'łanígíí
itacate: ch' iyáán
Iyanbito: Ayáni Bito'
jabłko: bilasáánaa
Jadalnia: da'adąągóne'
jagnię: dibé
jagnię: dibé yázhi
jagoda/jagody: didzé
jaguar: mósítsoh
jaguar: náshóítsoh łikizhi
jajko: ayezhii
jak się nazywasz?: haash yinílyé?
jałowiec: gad
jama: do' áán
jar: tsékooh, tséyi'
jaskinia: do' áán
jaskółka: i' elneeh
jaszczurka: na'ash'iiłbáhí
jeden: łáá' íí/t'ááłá'íí
jeleń: b??h
jesień: aak' eego
jest: seis
jeśli: ouu'
jezioro: be'ák'id
jezioro: tooh
jezioro: tónteel
jeżozwierz: dahsání
język (mowa): bizaad
język (organ): atsoo'
język angielski: bilagáana bizaad
język apache: beehai bizaad
język hiszpański: naakaii bizaad
język meksykański: méhigąą bizaad
język navajo: diné bizaad
jilgish bi' áád
jogurt: abe'neess'k'ih
jorongo: éé' nééz
jutro: yiskąągo
kaczka: naal'eełí
kajman: bitsee' yee adiłhalii
kakao: gohwééh hashtł' ishí
kaktus: hosh
kalafior: ch' il łigaaí
kał: chąą'
kapelusz: ch' aha
kastylijski (język): naakaii bizaad
kastylijski: naakaiik' ehjí
katolicki: Kéesh éé' danineezígíí
katolicyzm: Kéesh éé' neishoodíí binahagha'
kawa: gohwééh
kawa: gohwééh, ahwééh
kąpać się: na'bé
kąpiel: chąą' báhooghan
Kéesh dayoodláanii
kiełbasa: ach' íí' bisóodi bitsą'
kiła: chách' osh
kiszka: ach' íí'
klacz: ł??tsa'ii
knur: bisóodi
kobieta: asdzáán/ásdzání
kogut: na' ahóóhaiką'
kojot: mą' ii
koliber: dah yiitąhí
kołdra: éétsoh
koło zębate: deestsiin
kołyska: awééts'áál
kometa: so' tsoh jóhanaa' éí yináalwołígíí
komin: ch' íláyi'
konkretny: tsé nádleehé
konstelacja: so' łání
koń: ł'??
kopalnia: ma' agééd
kora: akásht' óózh
koszula: éé'
kość: ts' in
kot: gídí
kot: mósí
koza: tłízí
koźlę: tłízí yázhí
kożuch: éétsoh áłts' íísíígíí
krew: dił
krokodyl: bitsee' yee adiłhalii
krowa: béégashii
królik: gah
kruk: gáagii
krzew: ch' il
krzyczeć: d'l'ghosh
ksiądz: éé' neishoodíí
książka/książki: naaltsoos
książki dla dzieci: 'áłchíní bi naaltsoostsoh
kolano: 'agod
księżyc: ooljéé'
księżyc: tł'éhonao'éi
kukurydza: naadąą
kula: dijah
kupa: chąą'
lama(zwierzę andyjskie): bííghąą' ask' idii
lato: sh??dąą'
lato: shngo
lejce: 'azatł'óól
lek: azee'
lekcja: bíhwiidoo'áłígíí
lina: t'óó
lis: ma'éé
lisiątko: ma'iiłtsooí
liść: at' ąą'
lodowaty: abe' yistiní
lornetka: bee'adéest'??'
lód: tin
lubrykacja: ná'áltłah
ludzie: diné
lustro: bii' adéest' ??'
luty: atsá biyáázh
ładny: bííyis
ładny: mągí
łoś: dzééh
łowcy: ndaalzheehii
łowiony ryby: łóó' bitsą'
łowy(polowanie): 'oozhe'
łódź: tsinaa'ee
łóżko: bikáá' dah anitéhé, tsásk' eh
łóżko: tsásk'eh
łuk(broń): 'ałt??
łyżka metalowa: béésh'adee'
łza: nák'eeshto'
małpa: mągí
mamut: bichh yee adilohii
marchew: chaasht' ezhiitsoh
masło: mandagíiya
materia kałowa: chąą'
mąka: ak' áán
medycyna: azee'
Meksyk DF: Méhigo Kin Lánítsoh
Meksyk: Méhigo
Meksykanin hiszpański: naakaii
meksykański: méhigąą
metal: béésh
mgła: ááh, áhi
miasteczko: kin łání
miasto Meksyk: Méhigo Kin Lánítsoh
miasto: kin łánítsoh
miedź: béésh łíchíi' ii
mięsień: adoh
mięso jagnięce: dibé bitsą'
mięso królika: gah bitsą'
mięso ryby: łóó' bitsą'
mięso sztuki (cielę): béégashii bitsą'
mięso: atsą'
milczenie: ge'
minister katolicki: éé' neishoodíí bi' éé'
minister protestancki: éé' neishoodíí bi' éé'
mleko: abe'
młody byczek: béégashii yáázh
młodzieniec: dinééh
mocz: adlizh
mofeta: gólízhii
morela: didzétsoh yázhi
mormon: gáamalii
morze: tónteel
mosiądz: béésh łitsoii
motyl: k' aalógii
mowa: bizaad
mózg: atsiighąą'
móżdżek: atsiighąą'
mucha: tsé' édóii
mulica: dzaanééz
mustang: doozhaahii
muszla abulón: diichiłí
muszla morski: yoo' łigaii
na górze: dego, gódei
na: áadi
nahua: méhigąą
náhuatl: méhigąą bizaad
navajo: diné
nerka: achą' áshk' azhí
niebieski turkus: dootł' izhii
niebieski: dootł' izh
niebo (raj): yáh' ąąsh
niebo: yáh
niedźwiedź: shash
niemowlę: awéé'
nietoperz: jaa' abaní
noga: ajáád
nopal: hosh niteelí
nora: do' áán
nos: áchh
nóż: béésh
obsydian: noolyínii
ocean: tónteel
ochra: łeetsoii
ochroniarz: aa ádoolniił
odbyt: ajilchii'
oddać mocz: adlizh
odejść: diiyá
odmiana brzoskwini: didzétsoh
ogień słoneczny: jóhonaa' éi
ogień: ko'
ogórek: ta' neesk' áníts' ózi dík' ozhígíí
ojciec (presbítero): éé' neishoodíí bi' éé'
ojciec: azhé' i
oliwa: ak' aha
on: diiyá
one: diitaa'
oni: diitaa'
opuncja: hosh bineest' ą'
ordynarny: didzétsoh yázhi
orlątko: atsá yázhi
orzeł rzeczywisty: atsáhąą
orzeł: atsá
osiem: tseebíí
osioł: dzaanééz
osioł: dzaanééz
osioł: dzaanééz
ospa wietrzna: ąąh ma' ajeeh tó daje' diisoołígíí
owad: ch' osh
owca: dibé
pacha: ach' áháyah
palto: éénééz
papier toaletowy: chąą' bee yildéhí
papryka: azeedích' íí'
pas: sis
październik: ghąą'
penis: aziz
pępek: ats' éé'
Phoenix: Hoozdo
piasek: séi
piec chleba: báá bighan
piechur: ąąh
pieniądz: besso
pies: łééchąą' í
piesek łąki: dloo'
pięć: ashdla'
pitahaya: hosh bineest' ą'
piwo: bizhéé' hólóní
pizza: náneeskaadítéél
placek z mąki kukurydzianej: łeesáán
planetoida: so' astse'
płuco: ejéi yilzólii
płyn: tó łikoní
płynny: bito'
pochodzenie: dine' i
pochwa: ajóózh
podzielić: diiyá
pomarańcza: ch' il łitsooí
pomidor: ch' il łichxí' í
powietrze: níłch' i
powóz: chidí
północ: náhookos
proboszcz: éé' neishoodíí bi' éé' danineezígíí
procesja: eehólónígíí
promieniowanie słoneczne: jóhonaa' éi bii' tsa'
propan: níłch' i łikoní
prosty: ajilchii'
protestant: Kéesh bi' éé' ádaałts' íísígíí
przepaść: tsé nt' i'í
przepiórka: diłdánii
przestrzeń kosmiczna: yá' ąąsh
przeszły: anaasází
przyrządza: bis
przystojny: bííyis
ptak: tsídii
puma: náshdóítsoh
ramię: agaan
ranek: abíní
rasa: dine' i
religia chrześcijańska: éé' neishoodíí binahagha'
ren: dzééh
robak: ch' osh
rodny narząd męski: acho'
rok: nááhai
ropa naftowa: tóko' í
ropucha: ch' ąłtsoh
roślina cactácea: hosh
roślina: ch' il
roślinny: ch' ííyáán
rower: dzi' izí
różowy (kolor): dinilchíí'
różowy: chooh
różowy: dinilchíí'
rtęć: béésh tózháanii
rudy: łichíí'
ryba: łóó'
sakiewka: azis
Salt Lake City: Tónteel Áshh
sałata: ch' il łigaaí
samochód: chidí
samochód: chidí
samolot sportowy: béésh naat' do' ii, chidí naat' do'
samolot: béésh naat' do' ii, chidí naat' do' ii
Santa Clara: Anaashashi
satelita naturalny: tł' éhonaa' éí
schronienie: éé' tsoh
ser: géeso
siedem: tsosts'id
skała: tsé
skorpion: dzidił' háshii
skręcenie: 'ahisk'ash
słoń: bichh yee adilohii
słońce (gwiazda): jóhonaa' éi
słońce: shá
słuchać: yidiists' do'
smalec: ak' aha
sokół: dzílí
sonaja: aghááł
sowa: né' éshjaa'
sól: áshh
sroka: aa' ą' ii
stal: béésh dootł' izh
stąd: aadee'
sterowiec: béésh naat' do' ii, chidí naat' do' ii
stosunek płciowy: 'ashtéézh
Stół Zielony: Gad Deelzha
stół: bikáá' adání
strojniś: bííyis
stromy morze: deez' do
stromy: chá' oł
stromy: tsé nt'i' í
strumyk: bikooh, cháshk' hej
strzelba: bee'ld??h nineezígíí
styczeń: yas niłt' ees
suszona śliwka: ch' il na' ał' o' iitsoh
sweter: éé' naats' oodii
szalony: bąąh
szczep: dine' i
szczęście: 'ił hózh?
szeryf: yah'i'iiniiłii
sześć: hastąą
szop pracz: tábąąh mą' ii
szyszka (owoc): bilasáánaa diwazhí
szyszka: deestsiin
śliwka: didzétsoh dik' ózhígíí
śnieg: yas
śnieżyca: chííl
śpiew {canto de piedra} : tsétsoh
śpiew: sin
środowisko: hózhóogo iiná
świat: ani'
Święta Wiara: Yootó
świnia: bisóodi
ta: dii
ta: diidí
także: dó'
tam: aadi
telefon: béésh bee hani' í
ten: dii
ten: diidí
tęcza: nááts' íílid
tlen: niłch' i yá' át' ééhii
to: dii
to: diidí
tor kolejowy: béésh ni' ti'
towar apteczny: azee'
trzmiel: tsís' nátsoh
trzy: táá'
tunel: do' áán
turkus: dootł' izhii
turysta: ch' aa naagháhí
tyłek: ajilchii'
ubikacja: chąą' báhooghan
ucho: ajaa'
uczniowie: 'áłchíní da'ółta'í
uczniowie: da'ółta'í
ul pszczeli: tsís'ná bighan
ulewa: nahałtin
ulewa: nahałtin
urwisko: deez'á
uryna: łizh
usta: 'azéé'
uzda: 'záát'i'í
vianda: ch' iyáán
vicuna: bííghąą' ask' idii
w: gi
Waszyngton DC: Wááshindoon
wąż: tł' iish
wąż: tł' iish
węgiel mineralny: tséko', tséko' haagééd
węgiel: łeejin
wiatr: níyol
wiązadło: adoh bits'id
wiążę mu: atoo'
wielbłąd: ghąą' ask' idii, bííghąą' ask' idii
Wielki Kanion Kolorado: Bidáá' Ma' Azt' i'
wieloryb: łóó' tsoh
wieprzowina: bisóodi bitsą'
wiewiórka: dloziłgaii
wilk: mą' iitsoh
winnica: ch' il na' ał' o' ii
wino: tó łikoní
winogrono: ch' il na' ał' o' ii
winorośl: ch' il na' ał' o' ii
Winslow: Béésh Sinil
wiosna: daango
włos: atsil'
wnętrzności: ach' íí'
woda: tó
worek: éétsoh
wódka: tó łikoní
wóz: chidí
wszechświat: yá' ąąsh
wszechświat: yádiłhił bii' bił haz' ánígíí
wzgórze: dził
yabeja: tsís' ná
z: dóó
zachód: i' eaah
zaćmienie księżyca: ooljéé' daaztsą
zaćmienie słoneczne: jóhonaa' éi daaztsą
zanieczyszczenie: i' niiyąą'
zaprawa cementowa: tsé nádleehé
zastaw: ąąh ezlá
zaśpiewać: hashtaał
zdjęcie: i'' gi
zespół muzyczny: hosh bineest' ą'
zieleń: ch' ííyáán
zielonawy: dinootł' izh
zielony: dinootł' izh
Ziemia (planeta): ani' asdzáán
ziemia: kéyah
zima: haigo
zimny wiatr jasny: dinilbá
zjedzona: ch' iyáán
zjeść: yiyą
złoto: óólaa
zobaczyć: yoo' ą
zorrillo: gólízhii
zsiusiana: adlizh
zupa: atoo'
źrebię: łé'éyázhí
żaba: ch' ał
żbik: mósí
żelazo do wypalania piętna: béésh dootł' izh
żelazo: béésh dootł' izh
żmija grzechotki: tł' iish noodozí
żmija: tł' iish
żnik: náshdóí
żołądek: 'abid
żołądek: abid
żółty otwór: dinilgai
żółty: łitsooí
żółw olbrzymi: ch' ééh
żółw pustynny: ch'ééhdigháhii
żółw: digháhíí
żółw: tsisteel
żubr: ayání
życie: 'iiná
żywność: ch'iyáán
Czytajmy po nawajsku. Haa'íshą' Diné bizaad deiídíiltah.
Kojot i Pasterz. Mą'ii dóó Na'niłkaadí.
Moje jagniątko. Shibéhe.
Mały Pasterz. Na'niłkaadí Yázhí.
Serce nawjskiego clłopca. Naabeehó ashkii bijéí.
Książki dla dzieci. Áłchíníbi naaltsoostsoh.
Czerwone jest piękne. Chííh Nizhóní.
Zaginione dziecko. Doo'awéé ééhoozhííhda.
Szczęsliwych Urodzin! Bil hoozhoo bii'dizhchineeji' 'aneilkaah!
Kraj Nawajów. Diné Bikéyah.
Ja pracuję' Naashnish.
Nie wiem. Hóla.
Pada śnieg. Doodzas.
To są moje słowa. Díí Shizaad Ádaaté.
Język, którym mówię. Shizaad Be Yásht'ígíí.
Chłopiec mówi swojemu jeleniowi. Ashiiké bi,i,h daani.
Ziemia (Kraj) jest twoim domem. Kéyah haghan át'é.
Ziemi (Kraj) jest twoją matką. Kéyah hamá át'é.
Jan jest szczęśliwy. Jáan bił hózhó,.
Jak się nazywasz? Haash yínílyé?
Nazywam się Jan. Jáan yiníshyé.
Skąd przbywasz? Háádéé nanína?
Przybywam z Polski. Polska naashaá.
To jest owczarek. Díí na'niłkaadí até.
Jutro znów będziesz to robił. Yiská,ągo mááná.
Chłopiec pocałował dziewczynę. Ashkiiat'ééd yizts'o,s.
Chłopcy pocałowali dzieczynę. Ashiiké at'éédyizts'o,s.
Chłopiec kogoś pocałował. Ashkii háíshí,í, yizts'o,s.
Ktoś był pocałowany przez chłoca. Háíshí,í, bizts'o,s.
Męzczyzna łaskocze chłopca. Hastiin ashkii yiłhozh.
Mężczyźni łaskoczą chłopca. Hastóí ashkii deiłhozh.
Spaceruję z tym chłopcem. Shí ashiiké bił y'ish'kah.
Koń kopnąl chłopca. Łí,í, 'ashkii yiztał.
Chłopiec został kopnięty przez konia. 'Ashkii łí,í, biztał.
On wygląda jak ma niedźwiedź. Shash yázh nahalin.
Rodzina małego człowieka. Diné yázhí ba'áłchíní.
Nawajskie Zmiany. Dinétahgi Łahgo Áhoodza.
Historia Nawajów (Nawahów). Diné Bahane'.
Kto chce być pieskiem preriowym? Há,ishą' tá,á, K'ąd Dlo,o, Silí,í,?
Dziecię uczy się liczyć. Awéé' ánéelt'é yółta' yhooł'aah.
Jestem nawajskim chłopcem. Diné 'ashkii nishłí,.
Mój ojciec zbudował nasz hogan. Shizhé'é nihighan 'áyiilaa.
Myjemy nasze włosy. Nihitsii' táádeigis.
Mój mały cętkowany kucyk. Shiłí,í,' yázhí łikizh.
Moja matka przędzie węłnę. Shimá 'aghaa' hanéiłdis.
Moje siostry pomagają mojej matce. Shádí dóó shideezhí shimá yíká.
Tojest mój brat-niemowlak. Díí 'awéé' sitsilí 'át'é.
On śpi w kołysce. 'Awéé' ts'áál yii' 'ałhosh.
Pomagałem mojemu ojcu budoawć nasz hogan. Shizhé'é hooghan bił 'áshłaa.
Mamy wiele koni.Nihiłí,í,'tóó 'ahayóí.
Ten mały kucyk jest mój. Dí łí,í,chilí shí.
Ten mały kucyk jest cętkowany. Díí łí,í,chilí łikizh.
Jeżdżę na moim małym kucyku. Shiłí,í,chilí nashighé.
Tamten pies jest duży. Éi łéíchąą'í'yoinildiil.
Ta skrzynia jest ciężka. D sits'a nidaz.
Moja babka (babcia) gotuje mięso. Shimasaani a'tsi yiist'e'.
Nie jestem tak wysoki jak mój duży brat. Shínaaí bi'oh ánísnééz.
Mój pies wybiegł mi na spotkanie. Shelééchąą'íshidááh níyá.
Kojot przebiegł przede mną. Mą'ii shidáh yónaa ch'élwod.
On wbiega na wzgórze. Hadegjgo yilwoł.
Pracuję dla pieniędzy. Béeso bideen naashnish.
Wróciłem do miasta. Ki,i,h náásdzá.
Chłopiec wsiadł do samochodu. Ashkii chídí yiih yíyá.
Siedzę w wodzie. Tóó' sédá.
Powiedziałem im o tym. Bee bił hweeshne'.
On mówi do sibie. Ádił yálti'.
Wyszedłem ze swoją strzelbą. Shibee'eldo,o,h bił ch'íníyá.
Twoja matka woła (wzywa) ciebie. Nimá níká ání.
Chłopiec mówi we śnie. Ashkii bitsąąh yáłti'.
Mieszkałem (Żyłem) między wzgórzami. Dah yisk'id bita'gi.
Sypiam ze strzelbą przy moim boku. Bee'eldọọh shiná sitá,ągo ashhosh.
Chłopczyk przybiega do mnie. 'Ashkii yázhí shaa yilwod.
Chłopiec patrzy na dziewczynę. Ashkii at'ééd yiníłí.
Gdzie chodzisz do szkoły? Háadish atah íínłta'?
Chodzę do szkoły tutaj. Kwe'é atah íínshta'.
Poczytaj mi książkę, dobra? Naaltsoos shá yíníłta' ya'?
Tak poczytam ją tobie. Aoo' ná yíníshta.
Bardzo lubię to (chodzi o fakt), że mogę uczyć się nawajskiego. Diné bizaad bihoosh'aahígíí ayóo shił yá'átéé.
Moje dzieci chodzą tam do szkoły. Sh'áłchíní áadi a'ółta.
Ten chłopiec je (w tej chwili). 'Ashkii 'ayá,.
Łį`į` Nákéé’góó Baahane’. Historia Konia.
Dííjį`įdi łį`ígíí. Koń współczesny.
Bi ch’iyaán yibá sida. On czeka na swoją żywność.
To jest owczarek. Díí na’niłkaadí até.
Moja siostrzyczka jest tak wysoka jak jej matka. Shideezhí bimá yeeníłnééz.
To jabłko jest twardsze od tamtego jabłka. Díí bilasáana ‘eii biláasana yeenitł’iż.
Shínaaí shich’ą`ą`h naaghá. Mój starszy brat mnie chroni/ochrania.
Trzymam samochód za domem. Shichidí hooghan bine’ji bisésį`.
Złapałem gorączkę od mojej siostrzyczki. Sha’deezha dak’s shiidiiłna.
Gotujemy (w tej chwili)kawę. Gohwééh deiilbéézh.
Gotujemy kawę. Gohwééh iilbéézh.
Gotuję kawę. Gohwééh yishbéézh.
To jest autobiografia. Díí éí t'á hó'ádíkéé náháni'áł deiłní.
W eksperymentach, końcowe produkty są rezultatem eksperymentów. T'áado le'é nabízhnítaahgo bits'ą`ą`dóó hoł bééhoozi,i,hígíí.
Ala i Ola idą do zkoły. Ala dóó Ola ółta.
Książki dla dzieci. Áłchíní bi naaltsoostsoh.
Piję to. Yishdlą`.
Flaga Arizony. Hoozdoh hahoodzo bidah naat'a'i.
Wywołuję (dosł.: robię) śmiech małego dziecka/dzidziusia. 'Awéé' biyee'esh'dloh.
Dzidziuś się śmieje. 'Awéé' yi'dloh.
Fred się bawi. Fred naané.
Ja się bawię. Naashné.
Dwóch z was się bawi. Naohné/Naahné.
Joasia zjada jabłko. Joasia bilasána ła yiyą`.
Bawiłem się. Niséné.
Będę się bawił. Nideeshneel.
To jest nazywane hoganem. Díí hooghan wolyé.
To jest nazywane samochodem. Eii chidí wolyé.
Jak to jest nazywane? Eii haa wolyé?
Jak jest nazywany tamten człowiek? Eii Diné haash wolyé?
Terminologia Specjalistyczna Edukacji Wczesnego Dzieciństwa. Áłchíní Bich'i,` Anídahazt'i'ígíí.
Dorastać w pięknie. Hózho,o,go ji nooséeł.
Fizyczne dojrzewanie(dorastani) dziecka. Áłchíní nooséłígí.
A wtedy chłopczyk ujrzał kosze owoców. Áádóó ts'in bineest'a naazkanée yiyiitsa.
A wtedy tam przed tym chłopcem, przejeżdża rowerem jakaś dziewczynka. Áádóó bidaa'déé
'éí át'ee yázhí léi a'téé uhm dzi'izi biłilwoł.
John uwiązał konia. Jáan łí,í,' yizloh.
Przegląd Języka Navajo. Diné Bizaad Bídahwii'aah.
Małe dziecko spaceruje wokół. 'Áwéé' naa'ghá.
Dzidziuś się śmieje (w tej chwili). 'Áwéé' yi'dloh.