„Biologiczne

uwarunkowania rozwoju seksualnego człowieka”

Beata Lipa

Angelika Łakomska

GRUPA IV

Kierunek: Pedagogika I st., rok I

Rozwój psychoseksualny

Okres dojrzewania psychoseksualnego jest swoistym czasem przechodzenia

od dzieciństwa do życia dorosłego. W omawianiu tego okresu nie należy wyłącznie zatrzymywać się na dojrzewaniu seksualnym, gdyż jest ono tylko jednym z elementów etapu dla rozwoju człowieka. Proces dojrzewania biologicznego zachodzi przede wszystkim w okresie przed i pokwitaniowym, dojrzewanie psychoseksualne obejmuje całe życie człowieka i liczne czynniki, sferę somatyczną, psychiczną oraz duchową.

Ponieważ jest ono częścią ogólnego rozwoju, bardzo ważnym elementem jest odpowiednie ukształtowanie psychiki młodego człowieka. Płciowość to integralny składnik ludzkiej osobowości. Psychiczny rozwój seksualny rozpoczyna się wieku młodzieńczym – wzrost aktywności hormonalnej wskutek dojrzewania ośrodków neurohormonalnych mózgu. W naszej szerokości geograficznej okres dojrzewania chłopców trwa od 11 – 17, a dziewczynek od 10 – 16 roku życia.

U chłopców następuje rozwój jąder, które produkują hormony płciowe męskie – wśród nich najważniejszy – testosteron. Jajniki u dziewcząt zaczynają produkować coraz więcej estrogenów, z których najbardziej zasadnicza role pełnia estradiol. Hormony płciowe prowadzą do biologicznego dojrzewania seksualnego, którego objawami są: miesiączka

u dziewcząt, a u chłopców produkcja plemników, erekcja i ejakulacja. Towarzyszą temu zmiany w budowie ciała, pojawienie się owłosienia charakterystycznego dla danej płci.

 Fazy rozwoju psychoseksualnego

Według psychoanalizy fazy rozwoju psychoseksualnego to przejściowy stan rozwoju psychoseksualnego, różniący się od stanu poprzedniego oraz następnego przemianami libido, czyli popędu seksualnego:

• Fazy życia prenatalnego - przez pierwsze osiem tygodni życia zespół dzielących się komórek nazywany jest embrionem (lub zarodkiem). Od momentu zagnieżdżenia się w błonie śluzowej macicy, embrion jest połączony z układem krwionośnym matki, skąd czerpie tlen i substancje niezbędne dla rozwoju. W szóstym tygodniu wykształca się kręgosłup, oczy, a serce rozpoczyna swoją pracę, Zaczynają rozwijać się wszystkie ważne narządy, takie jak płuca i nerki. Około 7-8 tygodnia ciąży, embrion zaczyna przypominać istotę ludzką i odtąd nazywany jest płodem. Wtedy wszystkie ważne dla życia narządy już pracują, za wyjątkiem płuc. Łożysko przejmuje funkcję zaopatrzenia płodu w tlen, substancje odżywcze i wydalania zbędnych produktów przemiany materii. Druga faza ciąży rozpoczyna się w 13 tygodniu od momentu zapłodnienia. Na tym etapie ciało dziecka jest już całkowicie ukształtowane, pozostały czas ciąży przeznaczony jest na odpowiedni wzrost i dojrzewanie do samodzielnego życia poza łonem matki. Około 20. tygodnia ciąży matka zaczyna wyczuwać ruchy płodu. Między 24. a 2.8 tygodniem życia płodowego dojrzewają płuca, dlatego dziecko urodzone po 28. tygodniu ciąży ma szansę przeżycia - jest wtedy określane jako ‘’wcześniak‘’. W ostatnich dwunastu tygodniach ciąży płód rośnie i dojrzewa, przygotowując się do samodzielnego życia po urodzeniu. Na tym etapie ciąży dziecko ustawia się w macicy głową w dół - jest gotowe do porodu. Po urodzeniu dziecko rozpoczyna nową fazę życia - już jako noworodek.

• Faza oralna - obejmuje pierwszych 12-18 miesięcy życia, kiedy dziecko jest skupione na czynnościach związanych ze ssaniem, co przez drażnienie okolic ust sprawia mu przyjemność. Ustami dotyka również przedmiotów - są one jego narzędziem poznania. Zakłócenia w przebiegu tej fazy (brak matki lub niekarmienie piersią) wiążą się z zaburzeniami dalszego rozwoju.

• Faza analna - obejmuje okres pomiędzy 1. a 3. rokiem życia, kiedy dziecko jest poddawane treningowi czystości i czynność wydalania kału. Zabiegi higieniczne związane z drażnieniem odbytu sprawiają mu przyjemność. Psychoanalitycy przywiązują duże znaczenie uczeniu się kontroli własnych funkcji wydalniczych, gdyż jest to moment, w którym po raz pierwszy są stawiane dziecku wymagania - traktuje się go jako początek socjalizacji. Zaburzenie jej przebiegu ma się wiązać z rozwojem sztywności charakteru, późniejszym rygoryzmem, brakiem wyobraźni, zahamowaniami w życiu seksualnym.

• Faza falliczna - obejmuje okres pomiędzy 3. a 6. rokiem życia, kiedy dziecko skupia zainteresowania na własnych narządach płciowych. Działania z tym związane sprawiają mu przyjemność. Od zachowania rodziców w tym czasie zależeć będzie, czy aktywności dziecka będzie towarzyszyć uczucie wstydu lub winy, co w przyszłości stanie się przyczyną kompleksów. Charakterystyczny dla fazy fallicznej jest Kompleks Edypa u chłopców i Kompleks Elektry u dziewcząt.

• Faza latencji - czyli wyciszenia, brak zainteresowania sprawami seksualnymi, występuje w okresie wczesnoszkolnym, około 7-10 roku życia.

• Faza homofilna - faza wyprzedzająca dojrzewanie i występująca w jego początkowym okresie (10-12 rok życia), może się jednak wydłużyć. Przejawia się latentnymi tendencjami homoseksualnymi i wyraża się m.in. w dążeniu do przebywania w obecności osób jedynie tej samej płci, w wysublimowanych zachowaniach w stosunku do płci własnej, z reguły związanych z uczuciem głębokiej przyjaźni (zwłaszcza u dziewcząt). W niektórych przypadkach (z badań wynika, że takie doświadczenia ma 6% dziewcząt i 12 % chłopców) może dochodzić do kontaktów homoseksualnych, najczęściej w formie pieszczot. Rzadko jest to symptom orientacji homoseksualnej.

• Faza genitalna - zaczyna się w okresie dojrzewania płciowego, około 12-14 roku życia; zanim rozwinie się w pełni, występują zachowania typu masturbacyjnego. Obejmuje okres dojrzałości, kiedy człowiek jest zdolny do współżycia seksualnego z partnerem płci przeciwnej, przeżywania satysfakcji seksualnej i uczucia.

Według innych podziałów rozwój psychoseksualny człowieka trwa od poczęcia do starości. Obejmuje kolejne fazy, z których każda ma właściwe sobie cechy i zadania oraz uwarunkowuje przebieg faz następnych.

• Faza płodowa Cechy istotne: determinacja płci, powstanie ośrodków seksualnych w mózgu, początki życia psychicznego; uwarunkowania: czynniki genetyczne, zdrowie rodziców, przebieg ciąży, postawy wobec rodzicielstwa, płci.

• Faza narodzin Cechy istotne: szok porodowy; uwarunkowania: przebieg porodu, pierwsza reakcja uczuciowa matki, wspólne przebywanie.

• Faza wczesnodziecięca (1-2 lata). Cechy istotne: matryca uczuciowości, podstawy osobowości; uwarunkowania: więź uczuciowa z matką, trening czystości, odżywianie, warunki życia, bodźce.

• Faza edypalna (3-4 lata). Cechy istotne: świadomość płci, doświadczanie zazdrości; uwarunkowania: więź z ojcem, jego postawa wobec płci dziecka, więź partnerska rodziców.

• Faza zabaw (4-7 lat). Cechy istotne: trening przyszłych ról, ciekawość seksualna, zabawy erotyczne; uwarunkowania: kontakty z rówieśnikami, uświadamianie seksualne, więzi między rodzeństwem.

• Faza szkolna (7-11 lat). Cechy istotne: identyfikacja z płcią, socjalizacja; uwarunkowania: osobowość wychowawców, kontakty z rówieśnikami, wychowanie seksualne w rodzinie, kultura.

• Faza przedpokwitaniowa (10-12 lat). Cechy istotne: poczucie tożsamości, potrzeba intymności; uwarunkowania: grupy homoerotyczne, usamodzielnianie.

• Faza dojrzewania (11-19 lat). Cechy istotne: biologiczne zmiany, seksualność, związki uczuciowe; uwarunkowania: odpępnianie się od rodziców, autonomia, wpływ rówieśników, samowychowanie, samorealizacja, Ja idealne i Ja realne, moda młodzieżowa.

• Faza wczesnej dojrzałości (20-35 lat). Cechy istotne: role płciowe, związki partnerskie, rodzicielstwo; uwarunkowania: zawarcie małżeństwa, założenie rodziny, przystosowanie seksualne partnerów, satysfakcjonująca aktywność seksualna, nawyki i upodobania seksualne.

• Faza wieku średniego (35-50 lat). Cechy istotne: pełna realizacja roli partnerskiej i rodzicielskiej; uwarunkowania: u kobiet rozwój seksualności, u mężczyzn stabilna lub zmniejszająca się stopniowo aktywność seksualna, typowe kryzysy np. „smuga cienia” 40-letnich mężczyzn, obawy kobiet odnośnie zmniejszania się ich atrakcyjności.

• Faza wieku przekwitania (48-55 lat) - menopauza, a także andropauza. Cechy istotne: ustanie miesiączkowania, objawy andropauzy; uwarunkowania: zespół zmian biologicznych i psychicznych, tzw. „druga młodość”, zmniejszanie aktywności seksualnej.

• Faza „jesieni życia" (powyżej 55 lat). Cechy istotne: mniejsza aktywność seksualna, dolegliwości, choroby, itp. Uwarunkowania: osamotnienie, wiek emerytalny.

Biologiczne uwarunkowania psychoseksualne

Uwarunkowania prenatalne:

- biologiczna determinacja płci;

- stan zdrowia biologicznego i psychicznego matki;

- rola tzw. stresu prenatalnego mającego wpływ na późniejszy rozwój orientacji seksualnej;

- istnienie wad wrodzonych i zaburzeń hormonalnych;

Uwarunkowania rodzinne:

- reakcja rodziców na płeć dziecka;

- więzi uczuciowe z dzieckiem;

- karmienie piersią i czynności opiekuńcze jako wyraz relacji uczuciowych miedzy matką a dzieckiem;

- rola obojga rodziców w kreowaniu ról seksualnych, partnerskich, postaw wobec płci i ciała;

- relacje z rodzeństwem, innymi członkami rodziny;

- struktura rodziny ( system wartości rodziców, warunki bytowe, relacje wewnątrz rodzinne, role płciowe rodziców, relacje pozarodzinne;

Uwarunkowania osobowościowe:

- fantazje erotyczne;

- zabawy seksualne w dzieciństwie;

- pierwsze doświadczenia seksualne;

- obraz własnego ciała i „Ja”;

- system wartości;

- wpływ nadmiernej ascezy, jak i permisywności;

- oczekiwania, potrzeby, nastawienia, kompleksy;

- doświadczenia w relacjach seksualnych i w związkach uczuciowych;

Uwarunkowania społeczno-kulturowe:

- środowisko rówieśnicze, tradycje kulturowe, religijne, wpływy kultury masowej;

- kulturowe modele ról seksualnych, partnerskich, rodzinnych;

- mity i stereotypy seksualne;

- obyczajowość erotyczna;

- oddziaływanie pornografii, prasy młodzieżowej, mody;

- wychowanie seksualne: model restrykcyjny, permisywny, „złotego środka”;

-Kreuje normy i granice między „normalne" i „nienormalne", „przyzwoita i „nieprzyzwoite";

- Wpływa również na koncepcje miłości i formy wyrażania jej;

Rozwój seksualny

Rozwój seksualny jest procesem, który w cyklu życia człowieka biegnie swoim nurtem, niezależnie od ograniczeń, ocen i prób podporządkowania go mniej lub bardziej koniunkturalnym celom. To prowokujące twierdzenie, nie opisujące oczywiście w sposób trafny ani samego zjawiska, ani jego uwarunkowań, jest jednak w pewnym wąskim znaczeniu prawdziwe. Seksualność człowieka wyrasta bowiem z tego, co podstawowe

i niezbywalne – z biologii. Ta zaś najskuteczniej opiera się manipulacjom, indoktrynacji

i innym kulturowym zabiegom. Ponieważ jednak za pomocą samych mechanizmów biologicznych nie da się opisać i wyjaśnić tak bogatego fenomenu, trzeba wziąć pod uwagę również Czynniki psychospołeczne, bowiem dopiero one w interakcji

z biologicznymi nadają seksualności kształt ostateczny. O ile jednak Struktura biologiczna płci może być uważana za w miarę stałą podstawę bazę rozwoju seksualnego, o tyle Czynniki psychologiczne i kulturowe należą do czynników podlegających wyraźniejszym modyfikacjom. Dla rozwoju seksualnego człowieka bardzo ważne są już pierwsze lata życia. W tym okresie życia następuje tzw. pierwsza identyfikacja seksualna, która staje się fundamentem pod późniejsze ukierunkowanie własnej seksualności. We wczesnym okresie życia bardzo ważną rolę odgrywa obecność wzoru identyfikacji: dla chłopca obecność ojca, dla dziewczynki obecność matki. Potwierdzenie dla własnej płciowości dziecko znajduje u swoich rodziców, w ich odnoszeniu się do jego płci. Stąd tak ważną rzeczą jest pełna akceptacja dziecka w jego płci. Identyfikacja seksualna dziecka w pierwszych latach życia dokonuje się także przez poznawanie własnego ciała oraz ciała płci odmiennej. Stąd też dzieci spontanicznie organizują sobie zabawy, np. w lekarza, które dają im możliwość wzajemnego oglądania siebie. Jakkolwiek rodzice powinni uważać, aby nie dochodziło

do nadużyć, zwłaszcza w zabawach ze starszymi dziećmi, to jednak trzeba pamiętać,

że chodzi tu o dziecięcą i niewinną jeszcze ciekawość seksualną; niewinną, ponieważ seksualność jako jedna z ważnych energii człowieka jest w dziecku uśpiona i budzi się naprawdę dopiero w okresie dorastania. Najczęściej tej dziecięcej ciekawości seksualnej człowiek dorosły nie pamięta. Na tę naturalną, dziecięcą ciekawość rodzice i wychowawcy patrzą nierzadko przez pryzmat swoich nie zawsze udanych i uporządkowanych doświadczeń seksualnych, dlatego budzi ona wiele obaw i niepokojów.Problem powstaje wówczas, kiedy ta naturalna ciekawość zostaje mocno napiętnowana i obciążona lękiem ze strony wychowawców i rodziców. Jeżeli dziecko wychowuje się w atmosferze tabu otaczającego wszystkie sprawy seksualne, jeżeli się

je okłamuje, kiedy zadaje pytania na ten temat, wówczas rodzi się w dziecku postawa wzmożonej ciekawości i koncentracji na fizycznej stronie seksualności. Pojawia się

też dramatyzujący lęk i niezdrowe poczucie winy za wszystko, co w tej dziedzinie przeżywa. W człowieku tkwi jakaś naturalna fascynacja i jednocześnie naturalny lęk w dziedzinie seksualnej: Sfera seksualna z jednej strony ma coś przyciągającego i czarującego, a pomimo to równocześnie w naturze ludzkiej coś instynktownie przed nią się wzdryga (F. Sawicki).Dynamizm ludzkiej seksualności budzi się w pełni dopiero w okresie dorastania. Pierwsze mimowolne wzruszenia seksualne w okresie pokwitania wywołują zwykle silne wstrząsy psychiczne. Budzi się popęd i ciekawość, ale równocześnie zdziwienie i przerażenie, uczucie wstydu i dziwny jakiś lęk jakby przed czymś groźnym i niesamowitym (F. Sawicki).Silnych wstrząsów psychicznych doświadczają przede wszystkim młodzi ludzie nie przygotowani na okres dojrzewania seksualnego, zaskakiwani przemianami, które następują w ich ciele i psychice. W okresie dorastania dają o sobie znać także wszystkie nagromadzone w dzieciństwie lęki. Młody człowiek nierzadko doświadcza pewnego wewnętrznego rozdarcia, ponieważ z jednej strony doznaje lęku, poczucia winy i zamknięcia w sobie, a z drugiej strony czuje w sobie wzmożoną ciekawość i napięcie seksualne. Konsekwencją tego rozdarcia i zagubienia jest najczęściej autoerotyka, czyli koncentracja na fizycznych doznaniach seksualnych.

Pojęcie autoerotyzmu traktujemy tutaj bardzo szeroko: szukanie obrazów seksualnych, marzenia erotyczne, masturbacja, prostytucja i wszystkie inne kontakty z partnerem mające na celu tylko własne doznania.Aby móc ukształtować w sobie dojrzałą seksualność, trzeba jednak tego pragnąć. Trzeba też zaangażować się z całą odpowiedzialnością i ofiarnością we własny rozwój. Stąd też zamiast budzić u młodych ludzi zbędne lęki, trzeba raczej pobudzać ich do odpowiedzialności i do pragnienia coraz większej dojrzałości w tej dziedzinie. Ukazywanie negatywnych skutków nieuporządkowanej seksualności winno być oparte o rzeczowe argumenty,

które przekonają młodego człowieka o potrzebie pokonywania egocentrycznych zachowań, by móc otwierać się coraz pełniej na drugiego. Celem autentycznego wychowania seksualnego jest ustawiczny rozwój w opanowaniu podniet, aby dojść z czasem do prawdziwej miłości ofiarnej.

Wytyczne:

• Seksualność jest naturalną, pierwotnie uwarunkowaną biologicznie funkcją organizmu;

• — Rozwój psychoseksualny u człowieka ma charakter ciągły, przebiegając od narodzin aż do śmierci;

• — Oznacza to, że dzieci – także małe, przed osiągnięciem dojrzałości płciowej, są również istotami seksualnymi, zdolnymi do ekspresji swojej seksualności w sposób typowy

• dla wieku i poziomu rozwoju;

• — Pierwsze kilkanaście lat rozwoju seksualnego tworzy fundament dla dorosłej seksualności;

• — W rozwoju seksualnym pierwsze 18 lat nie jest okresem jednolitym – wyraźnym momentem przełomowym jest oczywiście okres dojrzewania;

— Niektórzy autorzy wyróżniają w przebiegu całego rozwoju psychoseksualnego trzy fazy:

• — 0-12 lat – okres eksperymentalny;

• — 12-18 – okres dorastania;

• — 18- więcej - dorosłość;

— Zachowania seksualne dziecka są jednym z elementów jego codziennej aktywności i pełnić mogą różnorodne funkcje:

— poznawcze (zdobywanie wiedzy o różnicach płciowych, prokreacji);

• — społeczne (np. trening ról płciowych);

• — emocjonalne (zaspakajanie potrzeby bliskości w relacji z drugim człowiekiem, szukanie przyjemnych i satysfakcjonujących przeżyć);

Wg prof. Marii Beisert przejawy dziecięcej seksualności grupowane są w cztery kategorie:

Zachowania masturbacyjne:

• polegają na samodzielnej stymulacji własnych obszarów erogennych i wywoływaniu w ten sposób przyjemnych doznań;

• dotykanie własnych genitaliów obserwuje się u dzieci bardzo wcześnie - zwykle już w drugiej połowie pierwszego roku życia niemowlęta (przy czym chłopcy zwykle szybciej niż dziewczynki) „odkrywają” i eksplorują tę część ciała, analogicznie do wcześniej poznanych dłoni i palców, czy stóp;

• zainteresowanie własnym ciałem oraz dostarczanie sobie przyjemnych doznań poprzez odpowiednią stymulację jest zjawiskiem dość powszechnym wśród małych dzieci w wieku przedszkolnym;

• częstotliwość tych zachowań spada w pierwszym okresie szkoły (7-11 r.ż.), by powrócić ze wzmożoną częstotliwością w okresie dorastania;

• zwraca się przy tym uwagę na różnorodne źródła i funkcje, jakie mogą spełniać zachowania autoerotyczne dzieci: dostarczanie przyjemności, wynikająca z ciekawości eksploracja własnego ciała, osiąganie za pomocą masturbacji innych celów (np. samokojenie, zwracanie na siebie uwagi otoczenia).

Zachowanie orientacyjne:

• zdobycie informacji na temat różnic anatomicznych w budowie dziewczynek i chłopców, kobiet i mężczyzn oraz funkcji, jakie spełniają rzeczone różnice;

• dzieci podejmują aktywne wysiłki, by zdobyć tę wiedzę: podejmują obserwacje, pytają osoby, które mogą być w tym względzie kompetentne;

• próby zaobserwowania różnic anatomicznych między płciami mogą przybrać formę oglądania i podglądania innych lub komplementarnie – prezentacji genitaliów nazywanej ekshibicjonizmem dziecięcym;

• dzieci wykorzystują ku takiej nauce różnorakie okazje: czynności higieniczne i pielęgnacyjne, pobyt w toalecie, wspólne przebieranie się, np. na basenie, czy na plaży - przedmiotem obserwacji może być rówieśnik, dorosły, ale również zwierzę;

Zachowanie twórcze

• obejmują wykonywanie rysunków, ulepianek, układanie i uczenie się wierszyków, wyliczanek i opowiadań o treściach seksualnych;

• funkcją tej aktywności jest przede wszystkim ekspresja i zaspokojenie zainteresowania treściami seksualnymi w pośredni (bezpieczniejszy) sposób;

• jednocześnie dzieląc się swymi wytworami z dorosłymi dzieci zyskują informacje o ich postawach wobec seksualności;

• pamiętać należy, że dziecięca twórczość erotyczna, podobnie jak i odreagowujące zabawy erotyczne, odzwierciedlać może traumatyczne doświadczenia dziecka i być ważnym sygnałem dla dorosłych opiekunów.

Zachowanie interakcyjne:

• największa ich ilość pojawia się w wieku przedszkolnym;

• Ich funkcją, obok zaspokojenia ciekawości i zdobycia wiedzy (podobnie jak w zachowaniach orientacyjnych), jest również dostarczenie przyjemności, stymulacja i ekspresja seksualna w kontakcie z rówieśnikiem;

• zabawy seksualne mogą przybierać następujące formy: naśladowanie zaobserwowanej aktywności seksualnej innych osób, odtwarzanie pozaseksualnych sytuacji, które dostarczają dziecku pretekstu do kontaktu i manipulacji ciałem (zabawa w „doktora”);

• odrębna grupę zabaw stanowi powtarzanie w zabawie przeżytych przez dziecko sytuacji traumatycznych;

• Celem takich zabaw jest odreagowanie napięcia i negatywnych emocji wynikających z trudnego doświadczenia  ten rodzaj zabaw wykracza poza normę rozwojowych zachowań seksualnych małych dzieci i stanowić może sygnał dla dorosłych o konieczności udzielenia dziecku pomocy.

Według Trawińskiej wartości, którym podlega seksualność, to:

• wartość witalna, którą definiują relacje zdrowotne i napędowo-energetyczne,

• wartość kulturowa, ukształtowana przez tradycję historyczną,

• wartość moralna, definiowana przez systemy etyczne, prawo i system obiegowo-informacyjny,

• wartość osobista, zależna od samowiedzy i różnych znaczeń form aktywności seksualnej.

Zaburzenia seksualne

W seksuologii istnieją różne podejścia i próby klasyfikacji zaburzeń seksualnych. Większość oparta jest niestety na niejednokrotnych kryteriach, przy czym najczęściej połączone są kryteria etiologiczne z symptomatologicznymi, objawy zewnętrzne z wewnętrznymi przeżyciami oraz kryteria seksualne z ginekologicznymi i andrologicznymi.

Zaburzenia aktu seksualnego to najczęściej impotencja, a u kobiet anorgazmia, czyli niemożność przeżycia orgazmu. Natomiast do zaburzeń popędu zaliczamy takie zjawiska jak: ekshibicjonizm (doznawanie przyjemności seksualnej przez publiczne obnażanie się); pociąg do osób tej samej płci, czyli homoseksualizm; kazirodztwo (utrzymywanie stosunków seksualnych między bliskimi krewnymi); masochizm (odczuwanie przyjemności seksualnej przy doznawaniu bólu); sadyzm (doznawanie przyjemności seksualnej przez zadawanie bólu innym); onanizm (czyli masturbacja albo autoerotyzm); pedofilia (pociąg płciowy do dzieci i jego realizacja w praktykach seksualnych z dziećmi, niezależnie od ich płci); transseksualizm (odrzucenie swojej płci biologicznej, aż do pragnienia jej zmiany przez interwencję chirurgiczną); transwestytyzm (uzyskiwanie podniecenia seksualnego i rozkoszy seksualnej w wyniku przebierania się w odzież płci przeciwnej); uprzedmiotowienie partnera (na przykład korzystanie z pornografii); pociąg do zwierząt, czyli zoofilia i inne.
Trzeba przy tym wspomnieć, że kwalifikowanie zaburzeń nie jest sprawą prostą i zawsze budzi dyskusję. Na przykład: masturbacja uważana jest przez wielu za normę; korzystanie z pornografii za rzecz oczywistą; szczególne emocje wzbudza także sprawa homoseksualizmu, przy czym kwestia została przed laty odebrana fachowcom, a stała się sprawą polityczną, co niestety całkowicie uniemożliwia merytoryczne omawianie problemu.
W każdym razie, we wszystkich zaburzeniach wspólne jest to, że u ich podłoża leży jakiś nierozwiązany problem psychologiczny (lęk, agresja, zranienia przez innych ludzi, brak poczucia własnej wartości, brak poczucia bezpieczeństwa...), natomiast różnią się: przyczynami szczegółowymi, mającymi miejsce w historii życia danej osoby; sposobem zaspokajania popędu oraz oceną społeczną, łącznie z penalizacją (na przykład autoerotyzm nie powoduje negatywnej oceny społecznej, a pedofilia jest karana sądownie).

Dysfunkcje Seksualne

• zaburzenia pożądania

Zaburzenia Seksualne Kobiet

• zaburzenia pobudzania seksualnego u kobiet

• zaburzenia orgazmu kobiet

• dyspareunia

• pochwica

• bezpłodność

Zaburzenia Seksualne Mężczyzn

• wytrysk opóźniony

• zaburzenia wzwodu

• wytrysk przedwczesny

• impotencja

• bezpłodność

Specyficzne Dysfunkcje Seksualne

• rozpoznanie i leczenia zespołu dezaprobaty płciowej

• nadaktywność seksualna oraz seksualne kompulsje (nałóg)
  
  

Uzależnienia seksualne
Wreszcie ostatnia grupa zaburzeń seksualności to uzależnienia seksualne. Problem niebywale poważny i niestety narastający. O uzależnieniu (jakimkolwiek) mówimy, gdy dana substancja lub czynność przejmuje kontrolę nad naszym życiem. Uzależnienie seksualne polega na tym, że zachowania, a nawet wyobrażenia seksualne, zajmują w życiu człowieka rolę naczelną, co zaburza jego funkcjonowanie rodzinne, społeczne i zawodowe. Człowiek uzależniony nie może żyć bez tzw. uruchamiania się, czyli dostarczania sobie kolejnej dawki pobudzających zachowań erotycznych. W naszych czasach wiele osób bagatelizuje – a nawet ośmiesza – uzależnienie seksualne. Tymczasem na podstawie najpoważniejszego opracowania na ten temat, czyli książki Carnes'a Od nałogu do miłości, trzeba powiedzieć że: 1. w naszych czasach bardzo szybko rośnie liczba osób uzależnionych od seksu; 2. źródłem podstawowym tego uzależnienia jest tzw. uzależniająca kultura, a w niej m.in. rozpad rodziny, wysoki poziom stresu, utrata wartości, seksualizacja kultury; 3. uzależnienie od seksu jest najtrudniejsze do porzucenia, inaczej mówiąc – spośród wszystkich uzależnień z tego wyjść najtrudniej.

Charakterystyczne cechy każdego uzależnienia to:

• przymus (utrata zdolności swobodnego wyboru: zaprzestać czy kontynuować);

• kontynuowanie zachowania, mimo niekorzystnych skutków, jak utrata zdrowia, pracy, małżeństwa czy wolności;

• idea nadwartościowa – obsesja na punkcie zachowania;

Bibliografia:

1. Jaczewski A.: Biologiczne i medyczne podstawy rozwoju i wychowania, Wydawnictwo Akademickie ŻAK, Warszwa 2003, s.245-290;

2. Doleżych B., Łaszczyca P.: Biomedyczne podstawy rozwoju z elementami higieny szkolnej, Wydawnictwo Adam Marszałek; s. 52-54;

3. Malinowski A.: Auksologia, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra, 2004

4. Bogdanowicz J.: Rozwój fizyczny dziecka, Państwowy Zakład Wydawnict Lekarskich, Warszawa, 1957, s. 72-77;