Prawne obowiązki pracodawcy i pracownika w zakresie systemu szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.

Według Rozporządzenia Ministerstwa Gospodarki i Pracy z 27.07.2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z dnia 18 sierpnia 2004 r.) Na podstawie art. 237⁵ ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.³⁾). każdy pracodawca ma obowiązek przeszkolić pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy w terminie prewidzianym w Kodeksie pracy. Każdy pracownik ma natomiast obowiązek przystąpić do szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy w terminien Kodeksie pracy.

Rozporządzenie mówi o zasadach przeprowadzenia szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, zakresu samego szkolenia. Określa wymagania odnośnie jego treści i programów, sposobów dokumentowania przebiegu szkolenia lub szkoleń. Mówi również o przypadkach w których pracownicy lub pracodawcy mogą zostać zwolnieni z pewnych rodzajów szkolenia.

W tym rozporządzeniu mowa również o instruktarzu, który jest szkoleniem trwającym nie któcej niż 2 godziny lekcyjne, umożliwia on otrzymanie wiedzy jej aktualizowanie oraz uzupełnianie. Mówi również o zasadach zachowania się w miejscu pracy według zasad i przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w danym zakładzie oraz pozwala nabrać umiejętności w tym zakresie.

Rozporządzenie opowiada również o jednostce organizacyjnej prowadzącej szkolenie z dziedziny bezpieczeństwa i higieny pracy. Może nią być insytucja kształcenia ustawicznego, instytucja kształcenia praktycznego, ośrodki dokształcające i doskonalące zawodowo. Licea, technika, szkoły zawodowe i profilowane. Instytuty badawcze i rozwojowe, szkoły wyższe i różnego rodzaju placówki naukowe. Organizacje, której celem są czynności związane z bezpieczeństwa i higieny pracy. Osoba prawna i osoba fizyczna zajmujące się oświatą zgodnie z zasadami określonych w normach prawnych oswobodzie działalności gospodarczej, jeżeli wykonuje szkolenia w pionie bezpieczeństwa i higieny pracy.

W Rozporządzeniu czytamy również o kursie, który jest formą szkolenie, nie może być on krótszy niż 15 godzin lekcyjnych zawierających ćwiczenia praktyczne i teoretyczne mające na celu zdobycie, aktualizowanie u dopełnienie wiedzy z praktycznych zdolności w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Prowadzący szkolenie musi być również przygotowany do niego dydaktycznie, merytorycznie przez odbycie kształcenia albo szkolenia mającego na celu przygotowanie go do szkolenia innych osób w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy w efektywny sposób określony dla poszczególnych grup osób uczęszczjących na szkolenie i ich rodzajów.

W tym Rozporządzeniu czytamy również o możliwości samokształcenie kierowanego. Polega ono na aktualizacji, ugruntowaniu wiedzy i zdolności z dziedziny bezpieczeństwa i higieny pracy w oparciu o udostępnione przez prowadzącego szkolenie, najczęściej przy użyciu poczty i internetu oczywiście przez cały czas w istnieje możliwość konultacji z osobami doświadczonymi w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Rozporządzenie mówi również o możliwości odbycia seminarium, które jest kolejną formą szkolenia czas jego trwanie nie może byc krótszy 5 godzin lekcyjnych dających możliwość zdobycia, aktualizowania oraz pogłębiania wiedzy i zdolności w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia pracownikowi odbycia zgodnego z typem świadczonej pracy, szkolenia, jak również udostępnienie informacji oraz instrukcji, które mają na celu uzmysłowić pracownikowi czego pracodawca będzie od niego oczekiwał na danym stanowisku pracy.

Szkolenie ma za zadanie dać uczestnikom pomierwsze: Znajomość czynników środowiska pracy, które mogą zagrażać jego bezpieczeństwu i zdrowiu w czasie wykonywania pracy, mówi rónież o tym jakich środów użyć, żeby odpowiednio się zabezpieczyć. Dzięki niemu uczestnicy poznają norm , zasad i zachowań w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy koniecznych do realizacji zadań na przydzielonym stanowisku pracy oraz zasadach bezpieczeństwa i odpowiedzialności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Uczestnik nabywa również kwalifikacje do realizowania zadań w sposób bezpieczny dla siebie i innych osób, uczy sie rónież jak działać w sytuacjach awaryjnych takich jak udzialania pierwszej prmocy osobie, która została ranna.

Za organizację szkolenia mogą być odpowiedzialni pracodawcy albo inne jednostki organizacyjne zajmujące się szkoleniemi w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Pracodawca zajmujący się prowadzeniem szkolenia i jednostka organizacyjna, która prowadzi szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy są to organizatorami szkolenia. Wytyczne dla konkretnych typów szkolenia przgotowane dla określonym grupy stanowisk. Wytyczne dla instruktorów szkolenia w dziedzinie metod instruowania jak prowadzić właściwie szkolenie. Do prowadzenia szkoleń przydziela się wykładowców i instruktorów mających doświadczenie w tej dziedzinie oraz wiedzę merytoryczną i dydaktyczną niezbędną do odpowiedniego przedstawienia wytycznych szkolenia. Musi posiadać również odpowiednie pomieszczenie do szkolenia, materiały naukowe potrzebne do odpowiedniego przedstawienia wytycznych szkolenia. Udokumentowany musi być również cały przebieg szkolenia w postaci programu szkolenia, dzienników zajęć protokołów przebiegu egzaminów i rejestru wydanych zaświadczeń.

Szkolenie jest prowadzone w dwóch formach szkolenie wstępne i okresowe.

Wytyczne odnośnie szkolenia wstępnego oraz szkolenia okresowego normują konkretna tematykę, formy wykonywania, czas realizacji szkolenia dla konkretnych grup stanowisk przygotowuje pracodawca lub inna jednostka organizująca szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy na podstawie wytycznych zawartych w ramowym programie szkolenia w kontakcie z pracodawcą. Wytyczne szkoleniowe musza być dopasowane do typów i okoliczności prac świadczonych przez uczestników szkolenia, natomiast ich realizacja powinna spełnić określone wymagania. wytyczne szkoleniowe powinny byc przechowywane i zabezpieczone przez pracodawcę. Ramowe programy szkolenia określają wszystkie wytyczne z nim związane.

Zakres szkolenie wstepnego, prowadzonego jako instruktaż według wytycznych przygotowanych dla konkretnych grup stanowiesk. Obejmuje on szkolenie wstępne ogólne i szkolenie wstępne stanowiskowe.

Następnie mowa jest o instruktażu, który ma dać uczestnikom szkolenia wiedzę na temat elementarnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy z Kodeksu pracy co może być zapisane w regulaminach pracy lub innych dokumentach. W regulaminie są zawarte wszystkie normy i wytyczne bezpieczeństwa i higieny pracy, które funkcjonulą w danym miejscu pracy oraz zasadny reagowania w trudnych sytuacjach np podczas wypadku (pierwsza pomoc). Instruktaż szczegółowy (stanowiskowy) musi zapewnić szkolonym osobom zaznajomienie się z miejscem pracy, w którym będzie działał, niebezpieczeństwami którem mu zagrażają na tym stanowisku przy wykonuwaniu powieżonych zadań, ponieważ musi on wiedzieć jak przeciw działać tym zagrożeniom. Powinien też dokładnie wiedzieć co może wpłynąć na poprawę bezpieczeństw i jak im zapobiegać na przydzielonym miescu pracy.

Do instruktażu ogólnego przydzelani są pracownicy zanim rozpoczną pracę, nowo zatrudnieni, studenci, którzy mają praktykę w zakładzie oraz uczniowie ze szkół zawodowy oraz liceów profilowanych, którzy uczą się w miejscu pracy jak w praktyce wykonywanywać ich dany zawód . Szkoleniem odnośnie instruktarzu ogólnego zajmuje się specjalnie przydzielony pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy lub człowiek odpowiedzialny za tą kwestię wybrany przez pracodawcę albo sam pracodawca, który posiada wiedzę merytoryczną oraz kwalifikacje do rzeczowego jej przekazania. Może to być również osoba z zewnątrz, którą wynajmie pracodawca posiadają mająca odpowiednią wiedzę merytoryczną oraz kwalifikacje do właściwego przekazania jej przekazania według wytycznych zawartych w szczególowym programie instruktażu. Człowiek odpowiedzialny za prowadzenie instruktażu powinien mieć odpowiednie dokumenty (zaświadczenie), które dowiedzie, że sam odbył takie szkolenie i jest zdolny do przekazanie informacji z tego zakresu.

Natomiest według rozporządzenia instruktaż szczegółowy odbywa się przed rozpoczęciem pracy w danym miejscu pracy na konkretnym stanowisku. Osoba realizująca przydzielone jej zadania na danym stanowisku robotniczym albo stanowisku odrębnym, gdzie może istnieć zagrożenie związane z pewnymi czynnikami mogącymi wpływać na samopoczucie i zdrowie pracownika oraz może być dla niego niebezpieczne. Ucznia, który wykonuje na terenie zakładu pracy praktyczną naukę zawodu. Osoba, która realizuje zadania pracy na wielu stanowiskach powinna odbyć instruktarz szczegółowy na każdym z nich. Jeśli na dane stanowisko zostaną wdrożone jakieś innowacje techniczo-organizacyjne, a głównie zmiana procesu w technologii, zmian odnośnie konkretnych miejsc pracy, wprowadzeniu jakiś niebezpiecznych substancji, które mogą zagrażać zdrowiu. Podobnie sytuacja się przedstawie jeśli chodzi o narzędzia, maszyny i urządzenia na których osoba odbywająca instruktaż szczegółowy uczy się jak bezpiecznie wykonywać zadania pracy w nowych dla niego warunkach. Materiały i okres trwania instruktarzu stanowiskowego zależa w dużej mierze od konkretnego miesca wykonywania zadań powierzonych przez pracodawcę oraz wprowadzonych na nim zmian. Do przeprowadzenia instruktarzu szczegółowego oddelegowana zostaje osoba zarządzająca osobami pracującymi albo sam pracodawca, oczywiście ludzie ci muszą posiadać odpowiednie miejętności oraz praktykę w zawodzie i mają zdolności do przekazania wiedzy innym uczestnikom instruktażu stanowiskowego. Na koniec wszyscy uczestnicy odbywają egzamin, który ma za zadanie sprawdzić ich kwalifikacje i merytoryczną wiedzę jaką zdobyli podczas instruktażu oraz czy są zgodne z normami bezpieczeństwa i higieny pracy. jęst to konieczne przed dopuszczeniem osoby zatrudnionej do realizacji powierzonych jej zadani w danym miejscu pracy.

O odbyciu instruktażu ogólnego oraz instruktażu szczegółowego osoba zatrudniona dostaje potwierdzenie na piśmie w karcie szkolenia wstępnego, które jest zarchiwizowany w aktach osoby zatrudnionej. W rozporządzeniu dostępne są również wzór karty szkolenia wstępnego.

Pracodawca realizujący funkcje służby bezpieczeństwa i higieny pracy zgodnie z Kodeksem pracy zanim zaczną realizować tą funkcję musi odbyć szkolenie, które jest w formie kursu lub seminarium wedle wytycznych opracowanych w oparciu o ramowy program określony w Rozporządzeniu. Z tego szkolenie zwolniony jest pracodawka, który posiada umiejętności konieczne do pełnienia funkcji służby bezpieczeństwa i higieny pracy podane w normach prawnych dotyczących służby bezpieczeństwa i higieny pracy.

Celem szkolenie okresowego jest przedewszystkim aktualizowanie oraz umacnianie wiedzy i kwalifikacji w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy i przekazanie uczestnikom szkolenie nowych metod techniczno-organizacyjnych oprawcowanych w tej kwestii. Okresowe szkolenie odbywają osoby, które są pracodawcami oraz inni ludzie zarządzający pracownikami najczęściej: kierownicy, mistrzowie i brugadziści. Pracownicy, którym zostały przydzielone zadania robotnicze, pracownicy inżynieryjno-techniczni, tacy jak: projektanci, konstruktorzy maszyn i innych urządzeń technicznych, technolodzy i organizatorzy produkcji. Szkoleniem tym objęte są również osoby pełniące funkcję służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz inni ludzie realizujący funkcje tej służby. Ostatnia grupą objęta obowiązkiem przejścia takiego szkolenia jest dział administracyjno biurowy oraz inni wymienieni w rozporządzeniu, których realizowane zadania w miejscu pracy mogą być groźne lub niebezpieczne dla zdrowie i mu szkodzić, a także osoby przydzielone do wykonywani czynności w tej dziedzinie pracy

Następnie jest mowa o okresowych szkoleniach osób zatrudnionych na stanowiskach robotniczych, w ich przypadku szkolenie przeprowadzane jest w formie instruktażu nie rzadziej nie raz na 3 lata. Natomiast w miejscach pracy, w których praca jest berdzo niebezpieczna i groźna dla zdrowia nie rzadziej niż raz na rok. Szkolenie okresowe osób § 14 ust. 2 pkt 1 i 3-5 jest najczęściej przprowadzane w formie kursu, seminarium lub samokształcenia nie może być rzadziej przeprowadzane niż raz na 5 lat, a jesli chodzi o osoby zatrudnione w dziale administracyjno-biurowych nie rzadziej niż raz na 6 lat. Czas trwania i częstość szkoleń okresowych ustala pracodawca po konkretnych rozmowach osobami pracującymi w danych miejscach pracy lub ich pełnomocnikami oraz bierze pod uwagę charakter i typ realizowanych zadań na tych stanowiskach. Dla osób realizujących zadania pracy na stanowiskach podanych w § 14 ust. 2 pkt 1 pierwsze szkolenie okresowe odbywa się nie póżniej niz 6 miesięcy od rozpoczęcia realizowania powierzonych zadań w tych miejscach pracy. Natomiast dla realizujących zadania pracy na stanowiskach podanych w § 14 ust. 2 pkt 2-5 w czasie nie dłuższym niż niż 12 miesięcy od rozpoczęcia realizowania powierzonych zadań w tych miejscach pracy. Pracownik może być zwolniony ze szkolenie okresowego, jeżeli posiada aktualne zaświadczenie o odbyciu takiego szolenia w innym zakładzie pracy, jeżeli osoba ta aktualnie jest w trakcie odbywania takiego szkolenia dla innego stanowiska i szkolenie to zawiera wytyczne, które są zawarte w temetyce szkolenia w nowym miejscu pracy.

Po dobyciu przez uczestników pełnego szkolenia następuje weryfikacja zdobytej przez nich wiedy oraz nabytych przez nich kwalifikacji zgodnie z wytycznymi znajdującymi się w jego programie. Wiedza ta sprawdzana jest podczas egzaminu, jest on przeprowadzany przez zakład pracy a dokładnie komisję desygnowaną w tym celu. Kończy się on wydanie zaświadczenie, które jest dowodem pozytywnego zakończenia szkolenia okresowego oraz szkolenia o którym czytamy w § 13 ust. 1, informacje o wynikach szkolenia są przechowywane w aktach osoby szkolonej. Wzór tego zaświadczenie podany jest w rozporządzeniu.

Dalej czytamy, że jeżli dany pracownik w tym czasie odbędzie szkolenie, dokształcenie alby doskonalenia zawodowego odpowiadającemu wykonywanemu zawodowi, przyuczenie do jego wykonywania lub podnoszeniem umiejętności związanych z tym zawodem, uwzględniający wytyczne dotyczace szkolenia okresowago dla konkretnego miejsca pracy jest tożsame z odbyciem takiego szkolenia.

Rozporządzenie na podstawi którego opisuję zasady szkolenia procowników i pracodawców z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy weszło w życie z dniem 1 lipca 2005 r