Obecnie na szeroką skalę przeprowadza się prywatyzację przedsiębiorstw państwowych.
Prywatyzacja przedsiębiorstw odbywa się w drodze:
— prywatyzacji pośredniej,
— prywatyzacji bezpośredniej,
— prywatyzacji powszechnej.
Prywatyzacja pośrednia polega na komercjalizacji, czyli na przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa. Na taką spółkę przechodzą przywileje i obowiązki przekształconego przedsiębiorstwa. Majątek przedsiębiorstwa państwowego staje się majątkiem spółki, przy czym suma funduszu założycielskiego i funduszu przedsiębiorstwa
staje się kapitałem własnym spółki. Statut takiej spółki określa jaka część kapitału własnego tworzy kapitał akcyjny oraz jaka część kapitału własnego tworzy kapitał zapasowy.
Tak utworzona spółka przestaje być jednoosobową spółką Skarbu Państwa od momentu udostępnienia akcji osobom trzecim. Akcje Skarbu Państwa są zbywane w drodze: przetargu publicznego, na podstawie oferty ogłoszonej publicznie, lub w wyniku rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia. Nabywcami tych akcji mogą ostatecznie być osoby fizyczne, osoby prawne (przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie, inne spółki akcyjne lub z ograniczoną odpowiedzialnością, stowarzyszenia) oraz podmioty zagraniczne.
Pracownicy przekształconego przedsiębiorstwa w spółkę stają się z mocy prawa pracownikami spółki. Spotyka ich także przywilej, gdyż przysługuje im prawo nieodpłatnego nabycia 15% ogólnej liczby akcji tej spółki należących do Skarbu Państwa. Ten sam przywilej przysługuje producentom rolnym trwale związanym z przedsiębiorstwem poprzez kontraktację lub kooperację.
Prywatyzacja pośrednia może też być zastosowana w innym trybie. W przypadku, gdy zadłużenie przedsiębiorstwa państwowego jest duże (powyżej 60% wartości majątku), można je przekształcić w spółkę z o.o. z udziałem Skarbu Państwa i wierzycieli.
Prywatyzacja bezpośrednia polega na prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego w drodze likwidacji. Decyzje w tym zakresie podejmuje organ założycielski przedsiębiorstwa państwowego, za zgodą Ministra Skarbu Państwa.
Likwidacja przedsiębiorstwa państwowego może nastąpić w celu:
— sprzedaży przedsiębiorstwa,
— wniesienia przedsiębiorstwa do spółki,
— oddania na czas oznaczony do odpłatnego korzystania z przedsiębiorstwa.
Najczęściej wykorzystywana jest ta ostatnia forma likwidacji. Stawiane są jednak tutaj pewne warunki, a mianowicie:
— wniosek o likwidację i oddanie mienia do odpłatnego korzystania musi zostać uchwalony przez radę pracowniczą po zasięgnięciu opinii ogólnego zebrania pracowników (delegatów),
— oddanie mienia może nastąpić jedynie na rzecz spółki, do której przystąpiła większość pracowników likwidowanego przedsiębiorstwa,
— wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne,
— wysokość kapitału akcyjnego lub zakładowego nie może być niższa niż 20% łącznej wartości funduszu założycielskiego i funduszu przedsiębiorstwa.
Oddanie mienia do odpłatnego korzystania następuje na podstawie umowy zawartej w imieniu Skarbu Państwa przez organ założycielski.
Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 12 lutego 1993 r. w sprawie podstawowych kierunków prywatyzacji w 1993 r. i ustawa z dnia 30 kwietnia 1993 r. o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji wprowadziły Program Powszechnej Prywatyzacji (PPP). Objął on jednoczesną prywatyzacją kilkuset państwowych przedsiębiorstw, poprzez przekształcenie ich w spółki akcyjne Skarbu Państwa. Akcje tych spółek zostały wniesione do 15 Narodowych Funduszy Inwestycyjnych, którymi zarządzają wykwalifikowani menedżerowie krajowi i zagraniczni. Narodowe Fundusze Inwestycyjne działają w formie spółek akcyjnych, a głównym ich zadaniem jest zwiększenie efektywności przedsiębiorstw, umacnianie ich pozycji na rynku oraz pozyskiwanie dla nich nowych technologii i kredytów. Akcje Narodowych Funduszy Inwestycyjnych zostaną udostępnione:
— nieodpłatnie do 15% akcji pracownikom zatrudnionym w przedsiębiorstwie objętym PPP,
— nieodpłatnie pracownikom zatrudnionym w sferze budżetowej, emerytom i rencistom w ramach rekompensaty za brak rewaloryzacji wynagrodzeń, emerytur i rent w 1991 r.,
— odpłatnie (do 10% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego) wszystkim pełnoletnim obywatelom poprzez nabycie przez nich powszechnych świadectw udziałowych.
Tytuł: “Ekonomika przedsiębiorstw”
Wydawnictwo: eMPi2
Rok wydania: 1998
Str. 28 - 3
0