Wiesław Wernic

Człowiek z Montany

ILUSTROWAŁ S. ROZWADOWSKI

CZYTELNIK • 1976* WARSZAWA

“Czytelnik”. Warszawa 1976. Wydanie II.

Nakład 50 290 egz. Ark. wyd. 14; ark. druk. 19. Papier druk. mat.

kl. V, 70 g, 82x104. Oddano do składania 6 X 1975 r. Podpisano do

druku 16 III 1976 r. Druk ukończono we wrześniu 1978 r.

Zakłady Graficzne w Toruniu

Zam. wyd. 777; druk. 2006. Cena zł 25.—

Printed in Poland

Pocztmistrz

Ta sprawa nie podobała mi się już od samego początku. Podczas długiej jazdy pociągiem Karol nie szczędził sił i argumentacji, aby mnie przekonać, że się mylę. Osiągnął swój cel, gdy wysiedliśmy z wagonu na przystanku o dźwięcznej nazwie Bell , moja twarz rozjaśniła się uśmiechem, prezentując oblicze człowieka zadowolonego z siebie i ze świata. Ale rychło zgasł we mnie ten pogodny nastrój.

Pociąg zniknął gdzieś na krańcu horyzontu, a my dwaj: Karol Gordon i ja, pozostaliśmy samotni na pustym niby-peronie, tuż obok słupa z napisem “Bell”. Nie było tu żadnego stacyjnego budynku.

Przed nami, nieco w prawo, w szerokiej niecce gruntu wznosiło się kilka domów, zapewne uzasadniających istnienie kolejowego przystanku. Wyglądały niepozornie, powiem nawet: wręcz odpychająco. Na drodze — nikogo, przed zabudowaniami — nikogo.

Spojrzałem za siebie, ale tam — poza nasypem żelaznego szlaku — widniała jeszcze większa pustka i jeszcze bardziej ponura, jeśli to w ogóle możliwe. Daleko, daleko majaczyła szara barykada — potężne pasmo Gór Skalistych z wierzchołkami ginącymi w chmurach, bo niebo było niskie i ciemne.

— Pan Warrert jakoś nie przybył — powiedziałem do swego towarzysza, kładąc akcent na słowo “jakoś”, co zabrzmiało dość zgryźliwie. Cały optymizm, jakim napompował mnie Karol, zdążył już wyparować.

— Trzeba zasięgnąć języka — odparł. — Chodźmy.

Najchętniej wsiadłbym z powrotem do wagonu, ale wagon porwała przed paru minutami dymiąca lokomotywa, a o godzinie nadejścia innego pociągu nic nie wiedziałem. Nawet nie było kogo zapytać.

Poczłapałem za Karolem dźwigając na pasku przewieszonym przez lewe ramię skromne zawiniątko, a na pasku przewieszonym przez prawe ramię — swój sztucer. Co za szczęście, że nie zabraliśmy siodeł!

Z brudnego nieba począł siąpić drobniutki, ale gęsty deszcz i uczyniło się jeszcze bardziej mroczno.

Tak powitała nas Montana i chociaż przestrzegano mnie, że na podgórzu wiosna jest zazwyczaj dżdżysta, a chmur na niebie więcej niż słońca, rzeczywistość zaprezentowała się jeszcze gorzej.

Karol wkroczył na rozjeżdżoną drogę, ja — za nim. Minęliśmy stojące w dole trzy czy cztery chałupy, na które mój towarzysz nie zwrócił uwagi maszerując ku nie znanemu mi celowi. Byłem tak przygnębiony, zobojętniały na wszystko, że nawet nie zapytałem, dokąd zmierza. Kropelki wilgoci poczęły ściekać z ronda mego kapelusza, gdy Karol zatrzymał się i wskazał palcem nieokreślonego kształtu budowlę.

— Już niedaleko — wyjaśnił. — To tam. Wyciągaj nogi, Janie. Deszczyk jest nieco dokuczliwy.

Zeszliśmy z drogi łagodną pochyłością, na której zapadałem się po kostki. Deszcz musiał być w Bell zjawiskiem codziennym. Wreszcie dobrnęliśmy do ścieżki, dobrze rozdeptanej, pełnej czarnego błota. Tą właśnie ścieżką doprowadził mnie mój towarzysz pod drzwi domu, raczej baraku skleconego z grubych tarcic, tyle że wyposażonego w dwa okienka, przez które przenikało mdłe światło. Nad okapem dachu sterczała długa deska z wymalowanym na niej napisem: “Bell Saloon”. Wkroczyliśmy do wnętrza. Dwa stoły, kwaśny odór piwa pomieszany z wonią bardzo kiepskiego tytoniu, za szynkwasem człowieczek okrąglutki, z obliczem jak księżyc w pełni, w białym kitlu, który był jedynym białym przedmiotem w tej słabo oświetlonej salce.

Księżycowa twarz zwróciła się ku nam, a wówczas dostrzegłem ginący wśród tłustych policzków perkaty nosek i małe, okrągłe oczka.

— Whisky? — zapytał głosem tak cienkim, że gdybym nie widział osoby, sądziłbym, iż mówi dziecko.

Karol nie od razu odpowiedział. Najpierw zerknął ku mnie:

— To nam chyba dobrze zrobi, Janie. Na ten deszcz. Skinąłem głową nie mogąc oczu oderwać od tłuściocha. Kiedy stawiał przed nami szklanki, szkło prawie zniknęło w jego grubych jak poduchy dłoniach. Wypiliśmy.

— Czy nie było tu pana Warrena? — zagadnął Karol.

Grubas zamrugał powiekami.

— Z Canyon Creek? — zapytał piskliwie.

— Chyba tak to się nazywa albo bardzo podobnie.

Pamiętam, że to jest jakiś kanion.

— Warren siedzi właśnie w Canyon Creek — stwierdził oberżysta — a innego Warrena nie znam.

— To na pewno ten. Czy nie wspominał, że ma się z nami spotkać?

— Nie.

— A dokąd poszedł?

— Wsiadł na konia i odjechał.

— Dokąd?

— Pewnikiem do siebie. Do Canyon Creek.

— Świetnie! — wykrzyknąłem. — Ale nas urządził!

— To jakieś nieporozumienie — spróbował mnie uspokoić Karol. A zwracając się znowu do oberżysty: — Warren miał nas oczekiwać na przystanku kolejowym.

— Dzisiaj?

— Oczywiście.

— Nie widziałem go. Był przed trzema dniami.

— Więc odjechał przed trzema dniami? — wykrzyknąłem pełen oburzenia i gdyby mój wzrok posiadał siłę karabinowej kuli, grubas padłby trupem.

— Właśnie tak, panie.

Ano cóż! Sprawa stała się jasna. Warren z Canyon Creek nie zjawił się na umówione spotkanie, mimo że to przed kilku dniami zostało ustalone.

— Siądźmy, Karolu — powiedziałem. — Już mi nogi zdrętwiały.

Powlokłem się do bliższego z dwu stołów i klapnąłem na ławkę. Obok nikt nie siedział. Natomiast przy dalszym stole zauważyłem człowieka dumającego nad wielkim kuflem piwa. Karol pozostał jeszcze przy szynk wąsie, ale o czym rozmawiał z szynkarzem — nie zwróciłem uwagi. Bardzo czułem się zmęczony podróżą z dalekiego Milwaukee. Grzbiet mnie bolał, nogi jak z ołowiu, a oczy prawie same się zamykały, taki byłem senny. Wreszcie Karol przysiadł obok, a okrąglutki gospodarz postawił z brzękiem dwa szklane naczynia pełne żółtego, pieniącego się płynu.

— Głodny jestem — mruknąłem spoglądając niechętnie na kufle.

— Zaraz podam — grubas skłonił się zabawnie i odszedł.

— No i widzisz, Karolu — szepnąłem — ten twój Warren jakoś o nas zapomniał.

— Taki on mój, jak i twój — oburzył się — ale ponieważ o nim słyszałem jako o człowieku słownym...

— Zapewniałeś mnie o tym wielokrotnie przez całą drogę i jeszcze przedtem. Więc chociaż nie miałem serca do tej wyprawy, przekonałeś mnie. Ale teraz... — machnąłem ręką na znak rezygnacji.

— Mogło mu się coś przydarzyć. Przecież to dziki kraj!

Co do tego nie żywiłem żadnych wątpliwości, chociaż mój poprzedni (przed laty) pobyt w Montanie trwał zaledwie kilka dni i ograniczył się do wschodniej, rolniczej części obszaru pokrytego w dwu piątych (na zachodzie i na południowym zachodzie) wysokimi i trudno dostępnymi górami. Wiedziałem jednak, że jeszcze do roku 1850 Montana (włączona pierwotnie do stanu Idaho) była jedynie krainą Indian, traperów i handlarzy skór. Nieco fortów obsadzonych skąpo przez wojsko i całkowite bezdroże, kraj falistych prerii i skalnych przełęczy, żyznych dolin i jałowych perci.

Montana poczęła się zaludniać, gdy w latach 1857— 63 odkryto złote żyły, a od roku 1880 — rudy miedzi. Wówczas zakończono budowę pierwszej linii kolejowej, łączącej wielkomiejskie centra Wschodu z dalekim Zachodem i jeszcze dalszym wybrzeżem Pacyfiku. Jednak mimo takiego usprawnienia komunikacji Montana tylko obszarem swych wielkich równin, zagospodarowanych już przez farmerów, pokazywała oblicze jako tako cywilizowanego kraju. Reszta, stanowiąca większość terytorium, pozostała pustkowiem rozciągającym się między nielicznymi i bardzo prymitywnymi osadami i miasteczkami, takimi jak Bannach (nad Grasshofer Creek), Virginia City (nad Alder Gluch) czy Helena, zawdzięczającymi swe powstanie sąsiedztwu złóż mineralnych: złota, miedzi i srebra.

Piwo nie było złe, a humoru nabrałem, gdy tłusty karczmarz postawił przed nami dwie miski parującej jajecznicy.

— Nie mam nic innego — tłumaczył się. — Widzicie, panowie — tu zniżył głos — do mnie przychodzą raczej na picie niż na jedzenie — znów skłonił się zabawnie, gdy Karol zatrzymał go.

— Czy moglibyśmy zostać tu na noc?

Grubas rozłożył ręce w geście bezradności.

— Poza tą izbą i kuchnią, w której sypiam, nie mam nic więcej. Spróbujcie pytać się po domach.

— Coraz lepiej — mruknąłem zanurzając blaszaną łyżkę w misce.

— A Canyon Creek daleko? — znowu zapytał Karol.

— Dzień jazdy, ale po nocy nie radzę jechać. Drogi tu bardzo kiepskie, łatwo zbłądzić.

Popatrzył na nas okrągłymi oczkami i nie usłyszawszy nic więcej powędrował za szynkwas, gdzie zajął się hałaśliwym ustawianiem butelek.

Spożywaliśmy w milczeniu jajecznicę, gdy z trzaskiem i piskiem źle naoliwionych zawiasów rozwarły się drzwi i buchnęło na nas chłodem i wilgocią wieczoru. Zatupotały buty na deskach podłogi. Jeden, dwu, trzech, czterech... Przybysze ominęli nasz stół i pomaszerowali ku szynkwasowi. Stanęli tak, że widziałem jedynie ich plecy.

— Może zapytać o nocleg? — zaproponowałem szeptem Karolowi.

— Jeśli to są tutejsi... ale najpierw wypada przyjrzeć się im dobrze. Tak, by tego nie dostrzegli.

Łatwo powiedzieć! Nie miałem okazji obejrzenia ich twarzy. Na szczęście rozmowa prowadzona przy bufecie wyjaśniła w dużym stopniu, kim byli goście saloonu. Rozmowa głośna, nazbyt głośna.

— Whisky! Najlepsza, jaką masz, grubasie! Dla nas wszystkich!

Człowiek, który to mówił, a raczej: krzyczał — miał szerokie bary, połataną i brudną kurtę, kapelusz zsunięty na tył głowy. Tyle mogłem zauważyć. Tkwili jeden obok drugiego tak ciasno, że zasłonili szynkwas i postać karczmarza. Tylko z brzęku szkła mogłem wywnioskować, że grubas dobrze się uwijał. Nagle wśród pokrzykiwań i klepania po plecach, ruszyli w głąb izby. Fundator niósł kwadratową butlę, a za nim kroczyli, objęci ramionami, trzej towarzysze. Przez mgnienie oka sądziłem, iż przysiada się do nas, ale nie. Pomaszerowali, niezbyt żwawo i trochę chwiejnie, w kierunku drugiego stołu, za którym usiedli gadając głośno, jak ludzie nie zwracający uwagi na otoczenie. Początkowo sądziłem, że samotny gość przy tamtym stole należy do tej samej kompanii. Pomyliłem się. Ledwo poczęły stukać szklanki, podniósł się i z na pół opróżnionym kuflem podszedł do nas.

— Zbyt głośne towarzystwo — powiedział usprawiedliwiająco.

Skinęliśmy głowami, a Karol wykonał nawet zapraszający ruch ręką. Trochę zezłościło mnie przybycie obcego. Właśnie chciałem zapytać Karola, co zamierza począć. Z listy możliwości wymazałem już nocleg u któregoś z tych sąsiadów wrzeszczących przy drugim stole. Dokończyłem jajecznicy i zwróciłem się do nieznajomego:

— Nie wie pan przypadkiem, kiedy odjeżdża pociąg z Bell? Jakikolwiek pociąg na wschód?

Karol drgnął. Nie w smaku mu było moje pytanie. Dobrze to odczułem.

— Jutro wczesnym świtem.

— Na pewno? — zapytałem powtórnie, pełen smutku, a równocześnie nadziei, że nieznajomy przypomni sobie o jeszcze jednym pociągu wyruszającym z Bell dzisiaj.

Uśmiechnął się i popatrzył na mnie badawczo:

— Pilno panu? Ale nic z tego. Znam rozkład jazdy na pamięć, zresztą pociągów nie jest tu zbyt dużo.

— Pracuje pan na kolei?

— Nie, ale moje zajęcia pozostają w pewnym związku z rozkładem jazdy. Od wielu już lat.

Wyjaśnienie to zabrzmiało nieco tajemniczo, lecz byłem zbyt zmęczony, żeby pytać o cokolwiek. Zapadłem w milczącą drętwotę, z której wyrwał mnie dopiero .pijacki wrzask od tamtego stołu. Podniosłem głowę.

Z czwórki przybyszów tylko dwu tkwiło niedbale rozpartych na ławach. Dwaj pozostali sterczeli obok trzymając się za ramiona i usiłując zachować równowagę. Tak to wyglądało na pierwszy rzut oka. W rzeczywistości jeden szarpał drugiego w sposób wcale nie serdeczny, wrzeszcząc przy tym na cały głos.

— Myślę, że lepiej będzie, jeśli stąd pójdziemy — rzekł mój sąsiad. — Nie wiadomo, czym się ta awantura zakończy.

— Opuszcza pan nas?

— Tak. Radzę uczynić podobnie.

— Niestety — westchnąłem. — Nie mamy dokąd się udać.

Spojrzał na Karola, później na mnie.

— Słyszałem, że szukacie noclegu... Znajdzie się u mnie miejsce. Chodźcie. Tu zaczyna się robić zbyt gorąco.

Właśnie szarpiący się za ramiona pijacy stracili równowagę i runęli na wydeptane deski podłogi, a ich kompani wybuchnęli rżącym śmiechem.

— Ma pan rację — przyznał Karol. — Czas stąd odejść. Jesteśmy wdzięczni za pomoc, doprawdy nie wiem, gdzie przyszłoby nam spędzić dzisiejszą noc.

— Głupstwo. Chodźcie, panowie!

Karol zapłacił grubasowi i wymknęliśmy się w mokry mrok. Deszcz wciąż siąpił i wszystko wyglądało jeszcze bardziej ponuro niż przed godziną. Człapałem po błocie. Paskudna, zimna mżawka zraszała mi twarz i dłonie. Na domiar złego od czasu do czasu zrywał się wiatr i ciął w policzki jakby tysiącami kłujących szpileczek.

Jak długo trwała wędrówka — nie potrafiłem obliczyć. Może to było kilkadziesiąt, może kilkaset kroków. Nagle idący przede mną Karol i nieznajomy dobroczyńca zatrzymali się tak raptownie, że o mało na nich nie wpadłem.

— Janie — odezwał się Karol — strzeliliśmy kapitalne głupstwo...

— Na pewno — mruknąłem niechętnie.

— Ależ nie o to chodzi, tylko:., muszę wrócić do saloonu. Przecież gdyby się o nas kto pytał. Przepraszam — zwrócił się do naszego przewodnika — jak mam określić miejsce noclegu?

— Poczta. Stacja pocztowa. Nie ma nikogo w okolicy, kto by do niej nie trafił.

— Świetnie. Poczekajcie, postaram się szybko rzecz załatwić.

— Nie — zaprotestował nagle nasz gościnny nieznajomy. — Idziemy we trzech. Tu nie jest zbyt bezpiecznie, a poza tym różne rzeczy mogą się wydarzyć w saloonie. Może pijacy już wyszli, może uspokoili się, ale po co ryzykować? Trochę znam tamtych i twierdzę,

że skłonność do alkoholu nie jest ich największą wadą.

— Ach tak? — zdziwiłem się. — Miejscowi?

— Bawią w Bell niekiedy kilka dni, niekiedy kilka tygodni. Później znikają. Nigdy nie wiadomo, na jak długo.

— Traperzy?

— Gdzie tam! Handlują bydłem pędzonym z południa. Niekiedy sami przyprowadzają stada i sprzedają po zadziwiająco niskiej cenie, ale nie dałbym i złamanego centa za to...

Już się nie dowiedziałem, za co mój rozmówca nie dałby centa, bo stanęliśmy pod drzwiami saloonu. Karol wszedł pierwszy. W salce było cicho i pusto. Jedynie gruby szynkarz podzwaniał butelkami i szklankami. Karol podszedł do gospodarza, chwilę z nim porozmawiał.

— Dziękuję — powiedział na zakończenie. — Idziemy.

Znowu zagłębiliśmy się w mokrą czerń nocy. Wszystko się kiedyś kończy, więc i mozolna wędrówka dobiegła kresu. Był nim obszerny placyk, na krańcu którego czerniał nieforemny kształt, niski i bardzo szeroki. Gdy podeszliśmy bliżej, stwierdziłem, że nie jest to żadna budowla, lecz palisada utworzona przez wbite w ziemię grube belki, ostro zakończone. Nasz przewodnik zatrzymał się, usłyszałem lekki zgrzyt i w ścianie ukazał się prostokąt wejścia.

— Proszę do mego pałacu!

Przepuścił nas, a później zawarł wąziutką furtkę. Rozległ się metaliczny szczęk żelaznej zasuwy pchniętej energiczną dłonią. Po drugiej stronie palisady rozciągało się obszerne podwórze, przez które ruszyliśmy gęsiego. Zamykałem pochód ściskając w garści lufę swego sztucera, mocniej niż było potrzeba. Nie podobała mi się ta palisada, zamknięta furtka, czarny dziedziniec, w głębi którego dojrzałem wreszcie jakieś zabudowania. W dwu miejscach, zapewne w oknach, błyskały mdłe światełka. W ich kierunku powiódł nas gospodarz budynku, który przypominał stare blokhauzy wznoszone ongiś na kresach ziem Dzikiego Zachodu. Nagle obok dwu światełek ukazało się trzecie. Padło migotliwą ścieżką na czarną, błotnistą ziemię.

— Czy to ty, ojcze?

— Tak. Powiedz matce, że mamy gości!

W nikłym blasku zamajaczył jakiś cień i znikł. Razem z nim znikło światełko, ale oto już staliśmy na progu. Wkroczyliśmy do obszernej sieni, zupełnie pustej i nieco rozświetlonej niepewnym brzaskiem przenikającym poprzez uchylone drzwi wiodące w głąb domostwa. Starałem się wytrzeć zabłocone buciska o... deski podłogi, z niewielkim jednak rezultatem. Podobnie zresztą jak i Karol. Ktoś, widać zauważył nasze wysiłki i ocenił je należycie, bo nagle wbiegł do sieni chłopiec i rozłożył na deskach szeroki prostokąt materiału.

— Dziękuję, Fred. Wytrzyjcie, panowie, o to. Mój młodszy syn. Uprzedziłeś mamę? Świetnie. Witajcie, panowie, w moim skromnym domostwie. Prawdę mówiąc, nie moje ono, ale tyle już lat tu mieszkam... Jestem pocztmistrzem w Bell. Nazywam się Sandusky.

Wymieniliśmy własne nazwiska, a gospodarz wprowadził nas do sąsiedniej izby, oświetlonej lampą zawieszoną u stropu. Tu znajdował się stół otoczony krzesłami. Zdążyłem jeszcze zauważyć kilka obrazków wiszących na ścianach, dwa łby niedźwiedzie, a pod nimi piękną, ozdobną fajkę indiańską, tradycyjny kalumet. Lampa paliła się jasno, rzucając blask na czystą podłogę, na błyszczący blat stołu i schludnie wyglądające ściany. Wszystko tu świadczyło o dobrobycie właścicieli.

— Siadajcie — zapraszał gospodarz. — Zaraz znajdzie się woda do mycia i coś chyba lepszego do picia. Nie sądzę, aby “Bell Saloon” zaspokoił wasz apetyt.

— Proszę sobie nie robić kłopotu — odparł Karol. —

Nie mamy wielkich wymagań. Coś niecoś na przekąskę i wiązka słomy do spania.

Ta manifestacja skromności nie przypadła mi do smaku. Po niewygodach podróży koleją (uważam jazdę w wagonie za znacznie bardziej męczącą od jazdy na koniu) marzyłem o odpoczynku lepszym od tego, jaki mogła zapewnić Karolowa “wiązka słomy”. Też pomysł!

Uspokoił mnie śmiech gospodarza:

— O wiązkę słomy trudniej u mnie niż o wygodne łóżko i gdyby pan upierał się przy słomie, znalazłbym się w poważnym kłopocie. Przecież ja mam osiem pokojów gościnnych stojących pustką. Z łóżkami oczywiście! To jest olbrzymi budynek. Z salą jadalną, magazynem, stajniami, wozownią, pokojami dla pocztylionów... — uśmiechnął się widząc nasze zdziwione miny.

— Tu pewno była stacja dyliżansów, prawda? — zagadnął Karol.

— Właśnie tak.

— Dawno nastąpiła degradacja tej szacownej budowli?

— Przed pięciu laty. Od dnia, w którym po raz pierwszy usłyszano w Bell gwizd parowozu.

— Teraz nie ma pan chyba wiele do roboty?

— I tak, i nie. Przepraszani, coś się tam opóźnia... — wyszedł przymykając drzwi za sobą.

Siedzieliśmy w milczeniu. Po jakichś dwóch minutach ukazała się naszym oczom zupełnie nowa postać: chłopak wysoki i szczupły, o rysach twarzy przypominających oblicze pocztmistrza.

— Ojciec prosi, aby panowie rozgościli się. Tam jest łazienka. Broń może zostać — dodał spostrzegłszy, że zerknąłem w kierunku kąta, gdzie postawiliśmy nasze strzelby.

Zaprowadził nas do niewielkiego pokoiku, którego środek zajmowała drewniana kadź, coś w rodzaju prymitywnej wanny, co — jak na te strony — było luksusem. Poza tym na ścianie wisiały ręczniki, a na dwu taboretach stały miednice pełne czystej wody. Spoglądając na ten sprzęt z zadowoleniem, przypomniałem sobie domy osadnicze na zachodnich kresach, gdzie gościa nie do miski z wodą i do mydła się prowadziło, ale do stołu. O wodę do mycia należało specjalnie prosić. Niekiedy... wywołując zdziwienie na twarzach gospodarzy. Myślę, że choroby, których przyczyną jest brud, tylko dlatego nie wytrzebiły pierwszych osadników, że osady znajdowały się jedna od drugiej w znacznej odległości, utrudniając przenoszenie się zarazy. A cóż dopiero mówić o wędrownych traperach, w olbrzymiej większości uważających czynność mycia tylko, za stratę czasu i oczywiście nie używających mydła.

Ściągnęliśmy wilgotne od deszczu kurty i koszule. Gospodarz zjawił się akurat wtedy, gdy czysta woda w miednicach zamieniła się już w brudną, a my przygładzaliśmy dłońmi potargane włosy.

— Pozwólcie, panowie...

Poprowadził nas poprzez labirynt korytarzy i mrocznych zakamarków aż do sporej salki, której środek zajmował stół nakryty śnieżnym obrusem, na widok którego aż przystanąłem ze zdumienia. Teraz otworzyły się przeciwległe drzwi i do salki wkroczyła gromadka — jak się domyśliłem — domowników: kobieta i dwu chłopców. Zostaliśmy przedstawieni pani domu z ceremoniałem nie znanym na Dzikim Zachodzie. Oto mieliśmy przed sobą panią Elsę Sandusky, Freda i Allana — dwu synów.

Zaraz zasiedliśmy do stołu. Przed nami stały talerze i półmiski. Bardzo energicznie zająłem się zimną wołowiną, na przemian ze świńską szynką, która — co tu dużo gadać — była znakomita! Rozmowę podtrzymywał Karol, ja tylko wtrąciłem od czasu do czasu słówko, zajęty głównie szynką, a ponadto dyskretną obserwacją domowników.

James Sandusky twarz miał pociągłą, raczej bladą, z wysokim czołem, na które spadał niesforny kosmyk jasnych włosów. Nie dojrzałem śladów siwizny. Tylko kilka zmarszczek pod oczami i głębokie bruzdy od ust do podbródka świadczyły, że okres młodości miał poza sobą. Trzymał się prosto, prawie sztywno, przypominając starych, wysłużonych weteranów wojny. Okazał się bardzo rozmowny. Raz zwracał się do żony, raz do Karola, to znowu przekomarzał się z synami żartując z jakiegoś Neda, który podkuwał konie bardzo szybko, gdy czynił to sam, ale bardzo długo, gdy za towarzysza miał Allana lub Freda. Zwróciłem uwagę na wymowę niektórych słów. Sandusky musiał być przybyszem z Europy. Z jakiego kraju — tego oczywiście nie mogłem odgadnąć. W sumie zrobił na mnie korzystne wrażenie. Jednego tylko nie potrafiłem dociec: co wpłynęło na pocztmistrza, że z mrukliwego, małomównego, jakim wydał mi się w saloonie, zamienił się w gadułę?

Pani Sandusky wyglądała znacznie młodziej od męża. Stanowiła typ kobiety najczęściej spotykany na pogranicznych — jak je dawniej zwano — ziemiach Zachodu. Typ wiernych towarzyszek pierwszych osadników, nie lękających się wysiłku fizycznego i ciężkich warunków bytowania pierwszych miesięcy, ba, nawet lat pionierskiej gospodarki. Pomyślałem, że Elsa Sandusky potrafi równie dobrze władać strzelbą, jak motyką czy siekierą; równie dobrze gotować, jak jeździć konno. W jej słowach odkryłem taki sam obcy akcent, jak u męża. Ścieżki życiowe ich obojga na pewno nie rozpoczęły się od zawiadywania wielką stacją dyliżansów, od pracy stosunkowo łatwej, chociaż ongiś tak1 samo pełnej niebezpieczeństw, w jakie obfitowało życie rolnika czy hodowcy zagubionego wśród pustkowi Montany, Arizony lub Nowego Meksyku. Jednak tych dwoje — mógłbym się o to założyć — start do samodzielnego życia zaczynało w warunkach na pewno gorszych od tych, które im stwarzał pobyt nawet w tak prymitywnym miasteczku, jak Bell.

A synowie? Byli karni, posłuszni, małomówni przy stole. Być może skrępowani obecnością obcych. Młodszy podobny z twarzy do matki, starszy — do ojca.

— Nad czym tak dumasz, Janie? — Karol wyrwał mnie z moich kontemplacji. Musiałem wyglądać zabawnie, bo wszyscy uśmiechnęli się.

— Przepraszam — odparłem nadrabiając miną. — To zmęczenie. Dlatego jestem trochę roztargniony. Czy mogę prosić o jeszcze jeden kawałek tej cudownej pieczeni?

Pocztmistrz natychmiast nałożył mi spory płat mięsa zapytując jednocześnie, skąd przybywamy.

— Z Milwaukee — objaśnił Karol.

— Ho, ho! To rzeczywiście spory kawał drogi.

Miał rację. Z Milwaukee nad jeziorem Michigan aż do tego zagubionego Bell było co najmniej półtora tysiąca mil, i to w linii powietrznej! Dobrze to sobie obliczyłem na mapie, jeszcze przed wyruszeniem w podróż.

— Tak — potwierdził mój towarzysz — szmat drogi. Wiem, że w okresie osadniczych wędrówek wozy przebywały tę przestrzeń od wczesnej wiosny po późną jesień. A za szczęśliwców mogli się uważać ci, których śniegi nie zaskoczyły w drodze, jeśli się nie

mylę.

— Na pewno się pan nie myli — przytaknął Sandusky. — Wiem coś o tym...

Zamilkł nagle, jakby przestraszyły go własne słowa.

— Kolej bardzo przybliża odległości — wtrąciłem, aby przerwać milczenie. — To znaczne ułatwienie podróży.

— Ja jednak wolę dyliżanse — odparł.

Roześmiałem się:

— Żałuje pan swej stacji? Że przestała być centralnym ośrodkiem życia w Bell? Na pewno dyliżans wyznaczał tu godziny dnia.

Spojrzał na mnie bacznie.

— Słusznie — odparł. — Widzę, że nie jest to panu obce. Kolej na pewno skraca odległość i przybliża, ale... nie zawsze sprawy i ludzi najlepszych — dodał zagadkowo.

Cóż to miało znaczyć? Nie zdążyłem sformułować pytania, bo wtrącił się jeden z synów pocztmistrza, ten wyższy, Allan.

— Ojcze, widziałem dziś Powisa.

Gospodarz skinął głową:

— Ja również. W gospodzie.

— Był sam?

Pytanie zadała pani Elsa, wyczułem w nim nutkę niepokoju.

— Jeszcze z trzema. Zawsze ci sami, tylko Kulawca brakowało.

— I co robili?

— Cóż mieli robić w saloonie? Po prostu pili.

Przy moim stole, ale skorzystałem z uprzejmości panów i przesiadłem się.

— Nie trzeba było wchodzić, James. Wiesz, co to za ludzie.

— Aż za dobrze, ale ja byłem pierwszy. Przyszli w pół godziny później.

— A już myślałam, że wynieśli się stąd na zawsze...

— Czy to w ogóle kiedykolwiek nastąpi? Ale zmień my temat, naszych gości on nie interesuje.

— Przeciwnie — zaprotestował pośpiesznie Karol.

— Dobrze wiedzieć, kogo należy unikać. Zwłaszcza że mamy zamiar spędzić tu z przyjacielem co najmniej kilka tygodni.

— W Bell?

— Niezupełnie. Raczej w okolicy.

— Przybyliście zapolować w tych stronach?

W tym miejscu Sandusky uśmiechnął się jakoś dziwnie. Co było przyczyną tego uśmiechu, zrozumiałem dopiero później.

— Chcę pokazać swemu towarzyszowi, jak wygląda Montana.

— Będziecie mieli kłopot z końmi, a w tych stronach to jedyny środek lokomocji, skoro zrezygnowaliście z kolei. A poza tym... kraj mało bezpieczny. Obawiam się, że w Bell nie kupicie żadnego wierzchowca, nie mówiąc już o uprzęży. Allan — zwrócił się do syna

— nie widziałeś Kulawca?

— Nie. Zniknął przed kilku dniami.

— Szkoda. Już mówiłem, że nie było go w saloonie. To jedyny człowiek, który potrafi dostarczyć przyzwoitego czworonoga, nawet z siodłem. Co prawda powiadają, że pochodzenie tych koni jest bardzo różne...

— Koniokrad? — zapytałem rozbawiony.

— To ciężkie oskarżenie. Zwłaszcza w tych stronach. Nie mam na to żadnych dowodów. Podejrzewam.

— Kto to jest ten Kulawiec?

— Nazwaliśmy go tak, ponieważ utyka na jedną nogę. W Bell nie mieszka. Pojawia się tu od czasu do czasu, niekiedy razem z ludźmi Powisa. Podejrzany typ, ale zna się na koniach i jeśli komu potrzeba dobrego wierzchowca...

— Myślę, że obejdziemy się bez jego usług — wtrącił Karol. — Czy zna pan Warrena? Tego z Canyon Creek?

Znowu tajemniczy uśmiech na twarzy naszego gospodarza.

— Ach, oczywiście — odparł — Czy obiecał Wam konie?

Przytaknąłem i zaraz ugryzłem się w język, bo Karol spojrzał na mnie ostro i skierował rozmowę na inny temat.

— Jak tu wygląda sprawa z listami?

— O co panu chodzi dokładnie?

— Czy... na przykład nie giną przesyłki pocztowe?

I kto je doręcza?

— Ja sam albo mój syn.

— A jeśli list jest adresowany do osoby mieszkającej poza granicami Bell?

— Wówczas zdarzają się kłopoty. Niekiedy adres jest tak podany, że nie sposób znaleźć odbiorcy.

— Jak pan wówczas postępuje?

— Rozpytuję się. To tu, to tam... Jeśli to nie daje wyników, odsyłam list nadawcy.

— A jeśli nadawca nie podał swego adresu?

— Chowam list do szuflady albo wtykam go za szybę. Może któryś z przygodnych interesantów zauważywszy adres potrafi go właściwie odczytać. Poza tym mam prawo rozpieczętować kopertę. Niekiedy informacja zawarta w niej wskaże bądź nadawcę, bądź też odbiorcę. Czemu pan o to pyta? Czyżby zaginął pański list?

— Wysłałem pismo do Warrena wyznaczając mu termin spotkania na dzisiaj. Miał przybyć z końmi.

— Listy adresowane do Canyon Creek odbiera co pewien czas sam Warren albo któryś z jego ludzi.

W tej chwili nie leży tu ani jedna przesyłka do Canyon Creek.

— Dziwne — stwierdził Karol. — Czyżby Warrenowi wydarzył się jakiś wypadek?

— Nic o tym nie słyszałem.

— I cóż teraz poczniemy? — wtrąciłem. — Jeśli i jutro Warren po nas nie przyjdzie?

Pokręcił głową i zagadnął pocztmistrza:

— Naprawdę nie można tu nabyć konia?

— Rzecz zupełnie nieosiągalna. Gdyby jeszcze był

Kulawiec, można by spróbować...

— A pan nie ma wierzchowców?

— Owszem, ale tylko dwa.

— Dla nas wystarczy.

— Ba, my sami prawie codziennie z nich korzystamy.

W głębi serca poczułem ulgę. “A więc — pomyślałem — nie pozostanie nam nic innego, jak opuścić tę zakazaną dziurę.” Ale moją nadzieję natychmiast pogrzebał pocztmistrz.

— Jeżeli panom zależy na szybkim wyjeździe do Canyon Creek, wyślę do Warrena mego syna. Allan po drodze odda listy, a z Canyon Creek, jak się pospieszy, wróci w półtora dnia.

Uprzedziłem Karola i oświadczyłem, że nie możemy skorzystać z tej propozycji. Byłaby nadużyciem gościnności. Wówczas mój przyjaciel zaproponował, że sam uda się do Canyon Creek.

— Jednego konia na półtora dnia chyba możecie pożyczyć?

— Droga nie jest daleka, ale bardzo trudna. Może pan zabłądzić, za to Allan zna ją dokładnie. Po co więc ryzykować?

Stanęło więc na tym, że pojedzie syn pocztmistrza.

Zrobiło się już dość późno, kiedy gospodarz z należytymi honorami zaprowadził nas do gościnnego pokoju i życząc dobrej nocy zamknął za sobą drzwi.

Dwa bardzo szerokie staroświeckie łoża, wielkie jak karety, stały pod ścianami. Środek zajmował stół, a na nim mała naftowa lampka rzucała dokoła mdłe światło. Otworzyłem okno, aby wypędzić duszny zapach świadczący o tym, że od dawna nikt pokoju nie przewietrzał. Wypogadzało się. Deszcz przestał siąpić, chmury płynęły po niebie coraz rzadsze, aż ujrzałem pierwsze gwiazdy, a potem rąbek krzywego jak indiański tomahawk księżyca.

Srebrny brzask rozjaśnił ponurą przestrzeń podwórca i niedaleki częstokół. Jego zaostrzone pale przypomniały mi — nie wiem, dlaczego — #łupy, do których czerwonoskórzy przywiązywali swych jeńców przed odbyciem tańca śmierci. Wzdrygnąłem się.

— Zimno ci, Janie? Noce w tych stronach, zwłaszcza wiosną, są dość chłodne. Jednak jutro będzie pogoda słoneczna.

— Postawiłeś na swoim — odparłem pomijając temat pogody. — Będziemy teraz czekać na Warrena, nie wiadomo jak długo.

— Wiadomo, wiadomo. W półtora dnia Allan wróci.

Ani się spostrzeżesz, jak czas minie, tym bardziej że gospodarze są sympatyczni.

— To prawda — stwierdziłem — ale czyś zauważył, jak pocztmistrz się zmienił? Coś mi się w tym nie podoba. Stał się bez żadnej widocznej przyczyny nagle taki gadatliwy, jak gdyby chciał ukryć przed nami swój niepokój. Czego on się niepokoi?

— Mów ciszej.

— Ach, więc i ty nie czujesz się tu najlepiej — stwierdziłem nie bez zadowolenia.

— I ściany mają uszy. Ja również podejrzewam, że pocztmistrz czegoś się lęka.

— Może nas?

— Nie sądzę. Nie prosiłby na nocleg. Wiesz, myślę, że Sandusky jest naprawdę bardzo rozmownym człowiekiem. Tak, chyba tak. On się czegoś lękał, kiedy był poza domem, dlatego milczał. Odzyskał dobry humor, kiedy znalazł się we własnym domu.

— A Warren? — zapytałem. — Co z twoim listem? I ten... jakże mu tam... Powis.

— Jedno z drugim może nie mieć nic wspólnego. Nas o tyle obchodzi przyczyna niepokoju pocztmistrza, o ile wiąże się ze sprawą Warrena. Czas pokaże.

— Albo nie pokaże — odparłem przekornie. — Chcesz prowadzić policyjne śledztwo?

— Chcę dowiedzieć się prawdy. Jeśli Warren nie zasługuje na pomoc albo jeśli wszystko jest jakimś chytrym kruczkiem, którego celu jeszcze nie znamy, ale się dowiemy, któż nam przeszkodzi ruszyć w góry i prerie? Jak dawniej, zobaczysz... — przerwał i schwycił mnie za ramię — Patrz — szepnął, a po chwili dodał: — Cofnij się, Janie.

Uczyniłem to natychmiast. W takich wypadkach należało bezwzględnie słuchać się Karola.

Z twarzą ukrytą za okienną framugą spoglądałem na nierówne wycięcia palisady. Ukazała się nad nimi głowa nakryta okrągłym kapeluszem. W chwilę później ujrzałem człowieka wychylonego do połowy piersi. Jak zdołał wdrapać się po tak wysokiej i prawie gładkiej ścianie?

Karol chyba odczytał moją myśl, bo odparł:

— Stanął na grzbiecie konia albo ma drabinę.

— Trzeba zawiadomić Sandusky'ego.

— Poczekaj!

Teraz ujrzeliśmy całą sylwetkę nieznajomego. Opuścił się wolno na rękach i skoczył, potem ruszył prosto w kierunku domu. Rzuciłem się do stołu, aby zgasić lampkę, ale Karol powstrzymał mnie

— Już za późno — szepnął. — Zauważyłby.

Istotnie, musiał zauważyć światło, bo zmierzał ku naszemu oknu. A może to był po prostu jeszcze jeden mieszkaniec tego domu? Może jakiś pomocnik Sandusky'ego?. Tylko dlaczego przechodził przez płot?

Nieznajomy nadal zmierzał ku światełku lampki jak człowiek nie mający zamiaru się ukrywać. W tym miejscu muszę wyjaśnić, że sypialnia nasza znajdowała się na bardzo wysokim parterze, tak że nie sposób było dostać się do wnętrza przez okno, nie korzystając z drabiny lub czyjejś pomocy.

Czekałem, co nastąpi. Maszerujący zatrzymał się tuż przy ścianie. Chyba nas dostrzegł, bo odezwał się:

— Pomóżcie mi wejść. Słyszycie?

Wychyliłem się nieco zza framugi.

— Pan Warren? — zapytałem zdumiony.

— Proszę mi podać rękę, doktorze — odparł znajomy

głos. — Trochę tu wysoko.

Paddg Warren

Żeby zrozumieć poprzednie zdarzenia, trzeba cofnąć się w czasie prawie o dwa miesiące. Wtedy się właśnie rozpoczęła ta dziwna i mało prawdopodobnie, u przecież prawdziwa historia.

Był luty 1886 roku. Tego dnia w Milwaukee, moim rodzinnym mieście, od rana padał śnieg. Ale nie taki, jaki jest ozdobą zimy. Śnieg, który tłumi turkot kół po miejskich brukach i skłania wielu woźniców do zamiany bryczek i platform na brzęczące dzwoneczkami sanie.

Z posępnego, niskiego nieba spadały na ziemię wielkie, na pół mokre brudnawe płaty. Przylepiały się do okiennych szyb, ściekając po nich smużkami brudnej wody. Zetknąwszy się z chodnikiem ulicy zamieniały się w błoto. Stałem wówczas przy oknie, posępnym okiem obserwując posępny krajobraz i myśląc o Karolu Gordonie, od którego nie miałam wieści przez kilka ostatnich tygodni. W jakiejże to stronie wielkiego kraju teraz się obraca? Jeśli trafił na taką właśnie pogodę... Wstrząsnąłem się i odwróciłem w kierunku kominka, w którym migotliwe płomienie rzucały wesołe refleksy na ściany. Zmierzchało, ostatni z pacjentów przed paroma minutami opuścił mój gabinet.

Zagłębiłem się w fotelu, zapaliłem fajkę. Gdzieś tam, w głębi domu krzątała się wierna Katarzyna, rudowłosa Irlandka nieokreślonego wieku, od lat moja gospodyni. Przyjemną sjestę o szarej godzinie przerwał głos dzwonka. Trzykrotnie. Komuś bardzo się spieszyło. Nagły wypadek? Wezwanie do pacjenta?

Zerknąłem w okno. Śnieg nadal walił mokrymi płatami. Westchnąłem na myśl o wędrówce po mieście i nasłuchiwałem z lekkim niepokojem trzasku zamykanych drzwi, kroków w korytarzu i przytłumionych głosów. Potem gospodyni wsunęła się jak duch do gabinetu i szepnęła:

— Do pana, doktorze.

Dźwignąłem się z fotela i zająłem stanowisko za biurkiem. Zapukano, powiedziałem: “proszę...” i do gabinetu wkroczył postawny mężczyzna, jak to się popularnie mówi, “w sile wieku”. Z obliczem opalonym i tryskającym zdrowiem. Nie bardzo mnie to zdziwiło. Nieraz trafiali się pacjenci wmawiający mi ich urojone choroby. Co prawda przybysz nie mógł należeć do tej kategorii chorych z urojenia. Wyglądał na rolnika lub hodowcę przybyłego z dalekich stron, a u takich ludzi nerwicowe przywidzenia raczej się nie trafiają. Tego nauczyło mnie doświadczenie wielu lat lekarskiej praktyki.

— Proszę, niech pan siada — a kiedy gość skwapliwie spełnił moją prośbę, dodałem: — Słucham. Co panu dolega?

— Nic a nic, doktorze. W sensie fizycznym. Jestem zdrów jak przysłowiowa ryba.

— Hm, wobec tego... czym mogę służyć?

— Nazywam się Paddy Warren.

Skinąłem głową w uprzejmym geście.

— Jestem trochę rolnikiem, ale najbardziej hodowcą bydła. W Montanie.

Umilkł, jak gdyby nad czymś się zastanawiając. Milczałem i ja, bezskutecznie usiłując odgadnąć, z czym ten człowiek do mnie przyszedł.

— Jeśli odważyłem się zaniepokoić pana swoją wizytą — powiedział po chwili przerwy — to tylko dlatego, że skierował mnie tu Vincent Irvin, szeryf w Fort Benton.

Poruszyłem się niespokojnie. Vincent Irvin był człowiekiem rozumnym, odważnym i nie zapominającym o przyjaciołach w potrzebie. Ale pomysły miewał dość — hm — oryginalne, sprawiające czasem sporo kłopotu. Stąd moje zaniepokojenie.

— Pan go zna, oczywiście, doktorze?

— Znam. — Chciałem jeszcze dodać: “bardzo dobrze”, ale postanowiłem być ostrożny, więc powiedziałem coś wręcz odmiennego: — Widziałem się z nim ostatnio przed czterema laty. Szmat czasu. Słyszałem, że nadal sprawuje swój urząd i że dobrze mu się po wodzi. Nie ożenił się przypadkiem?

— Nic o tym nie wiem. Szeryf przesyła panu pozdrowienia, a również prosił, abym przez pana pozdrowił Karola Gordona, za którym, jak powiadał, stęsknił się bardzo.

— To starzy przyjaciele — zauważyłem.

— Szeryf mówił, że nie wie, gdzie pan Gordon teraz się obraca, ale że na pewno dowiem się o tym w Milwaukee, i dlatego skierował mnie pod. pański adres.

— Niestety — odparłem — ja również nie posiadam żadnych informacji. Przypuszczam, że z początkiem wiosny Gordon zjawi się tutaj. Jeśli więc ma pan do niego jakąś sprawę...

— Przepraszam — przerwał mi w połowie zdania. — Szeryf mnie zapewnił, że pana zainteresuje moja historia. Nie mogę zostać w Milwaukee dłużej niż dwa, najwyżej trzy dni, a bardzo pragnąłbym, aby pan Gordon dowiedział się o wszystkim. Szeryf bardzo go wychwalał.

— O cóż chodzi? — zapytałem z lekką nutką zniecierpliwienia.

— Coś panu pokażę, doktorze.

Z wewnętrznej kieszeni skórzanej kurty wydobył zwitek papierów i położył go na biurku.

— Proszę przeczytać, nie zajmie to panu wiele czasu, a skróci o połowę moje wyjaśnienia.

Rozprostowałem kartki, bo to były kartki, wygniecione ćwiartki lichego papieru zapisane dość czytelnymi literami, chociaż ręka, która je stawiała, nie musiała być wprawna. Wziąłem pierwszą z brzegu i przeczytałem: “Paddy! Dobrze się tu schowałeś, ale nic ci to nie pomoże. Przynieś pięć tysięcy do dziury trapera, a damy-ci spokój. Przyjaciele”.

— Zupełnie jak w dziecinnej zabawie w policjantów i złodziei — roześmiałem się. — Chyba nie przybył pan tutaj, aby pokazać ten świstek?

— To nie żart — stwierdził poważnie — i dlatego skierował mnie do pana szeryf Irvin.

— Ależ — wykrzyknąłem jeszcze bardziej ubawiony — taki jeden papierek skłonił pana do odbycia dalekiej podróży?

— Nie jeden. Proszę spojrzeć na następne.

Spojrzałem. W sumie było ich pięć. O bardzo podobnej treści, tylko w ostatnim liście zakończenie brzmiało odmiennie: “...nie próbuj więcej takich sztuczek, Paddy! Bo to się źle skończy dla ciebie”.

— Ano, cóż? Taki naiwny szantaż. A pan za każdym razem przynosił pięć tysięcy?

— Ani mi to w głowie. Skąd bym zresztą wziął taką furę pieniędzy?

— Więc jakże się to skończyło?

— Bieda z tym, że wcale się nie skończyło. Oczekuję dalszej tego rodzaju korespondencji. Pojmuje pan, jak jest ona denerwująca.

— I chciałby ją pan przerwać?

— Oczywiście.

— Jaką drogą otrzymuje pan listy?

— Przez pocztę. W Bell (to taka osada w moim sąsiedztwie) jest poczta, z której odbieramy korespondencję.

— Nie ma na nich dat — zauważyłem.

— Prawda, ale kolejność jest właśnie taka, w jakiej pan czytał.

— Dużo listów przychodzi do pana?

— Niezbyt wiele, ale trafiają się. Przeważnie od ludzi lub firm, które skupują bydło. Czy to ważne, doktorze? — zaniepokoił się.

— Nie sądzę, ale dobrze wiedzieć. Gdzie jest to Bell?

— Pan zna Fort Benton, doktorze?

— Tak, odwiedzałem szeryfa.

— A więc z Fort Benton w jeden dzień można dotrzeć do Bell, oczywiście pociągiem. Może to pana jakoś zorientuje. A co się tyczy Bell, to taka dziura, ale od kilku lat ma połączenie ze światem dzięki stacji kolejowej.

— Kraj dziki?

— Prawie dziki, a ta kolej przysporzyła jeszcze kłopotów.

— Jak to?

— Teraz zbyt łatwo dotrzeć do serca Montany, a nie zawsze docierają tam najlepsi z nas. Ale wracam do sprawy. Pierwszy list otrzymałem w zimie ubiegłego roku. Uznałem go za żart. Schowałem na pamiątkę sądząc, iż żartowniś sam się zdemaskuje. W naszych stronach wcale niełatwo o papier, pióro i atrament. Żartowniś musiał więc pochodzić z niewielkiego kręgu ludzi. Nie zdradził się, a ja go nie odkryłem. List następny otrzymałem po miesiącu. Prawie tej samej treści, jak pan na pewno zauważył.

— Co to jest ta “dziura trapera”?

— Malutki wąwóz, raczej rozpadlina, w jej ścianie znajduje się niewielka grota, coś w rodzaju kamiennego schowka. Kto ją pierwszy nazwał “dziurą trapera”, nie mam pojęcia. Podobno mieszkał tam ongiś pewien traper do czasu, aż go zabiły Czarne Stopy. Stało się to bardzo dawno, jeśli w ogóle się stało.

— I ta “dziura trapera” jest powszechnie znana?

— Powszechnie? Nie wiem, co pan rozumie pod tym słowem. O jej nazwie dowiedziałem się przypadkowo w Bell. Nie pamiętam, przy jakiej okazji.

— Więc jednak nazwa jest znana, a miejsce również. Mimo tego zażądano, aby pan do tej “dziury” włożył taką poważną sumę pieniędzy. Ależ to żart, oczywisty żart!

— I ja tak myślałem. A jednak ktoś sprawdzał zawartość “dziury”. Wynikiem tego ten ostatni list — wskazał palcem na papier leżący przede mną.

— “Nie próbuj więcej takich sztuczek, Paddy” — odczytałem raz jeszcze.

— Właśnie! Ó tę sztuczkę im chodzi.

— Nie rozumiem, proszę wyjaśnić.

— Któregoś dnia wepchnąłem do “dziury” woreczek pełen starego żelastwa, chcąc sprawdzić, czy rzeczywiście zjawi się amator moich pieniędzy. Uczyniłem to w biały dzień, wcale się nie kryjąc.

— Okolica ludna? — wtrąciłem pytanie.

— Zupełne pustkowie.

— Sprawdził pan

— Niestety, nie udało się. Zostawiwszy swój pakunek w “dziurze”, odszedłem spory kawał drogi, a później zawróciłem, oczywiście kryjąc się. Ległem na skraju wąwozu. Zimno było tego dnia, ale zdecydowałem się pocierpieć trochę, aby zdemaskować “żartownisia”.

— I kogo pan ujrzał?

— Kilka zabłąkanych antylop, a nawet brunatnego niedźwiedzia, który widać przerwał swój zimowy sen. Przeleżałem kilka godzin. I nic. Postanowiłem wrócić do domu. Jednak zanim to uczyniłem, raz jeszcze zajrzałem do “dziury”. Chciałem zabrać swój ładunek. Ryba nie chwyciła przynęty, więc postanowiłem rzecz całą odłożyć do następnego dnia. Bałem się, że ten ktoś zjawi się w nocy i dopiero wówczas stwierdzi, że go oszukałem. Wtedy gotów wyznaczyć inny, mniej dogodny dla mnie sposób przekazania pieniędzy.

— Pański plan był dość naiwny — wtrąciłem.

— Dlaczego?

— Dla bardzo wielu powodów. Przede wszystkim dlatego, że nie był pan w stanie przewidzieć, kiedy ten “ktoś” przyjdzie do wąwozu. I skąd przyjdzie.

— Podejrzewam, że amator pieniędzy pochodzi z mego najbliższego otoczenia. Opuściłem rancho na oczach moich pracowników. Sądziłem, że moja wycieczka zostanie zauważona, a chciwość nie pozwoli długo czekać.

— A jednak pomylił się pan.

— Nie, doktorze. Wcale się nie pomyliłem. Niestety!

— Jak to!

— Ten “ktoś” zjawił się.

— I pan go nie dostrzegł?

— Właśnie tak! Kiedy zajrzałem do “dziury”, woreczka w niej nie było. Co pan na to?

— Dla mnie to proste — rzekłem lekceważąco. — Leżąc przy wąwozie zdrzemnął się pan na chwilkę i to wystarczyło.

— Ależ nie, doktorze! Nawet oczu nie zmrużyłem! W kilka dni później otrzymałem ten ostatni list.

— I co pan ma zamiar robić dalej? Bo moim zdaniem ten pański szantażysta nie wygląda groźnie: pisze listy i na tym sprawa się kończy.

— Gdybyż tak było! Obawiam się, że zakończenie tego ostatniego pisma może mi przysporzyć nie lada tarapatów. Właśnie dlatego tu przybyłem.

— Chyba trafił pan pod zły adres. Należało zwrócić się do szeryfa.

— Tak uczyniłem. Udałem się do Fort Benton, jak już panu wspomniałem, bo w Bell szeryfa nie ma. Ale cóż z tego? Irvin oświadczył mi, że w tej sprawie “nie może działać”. Nie zostało bowiem popełnione żadne przestępstwo. Nie istnieje, jak powiedział, stan zagrożenia mego życia. Wyraził przypuszczenie, podobnie jak pan, że to wszystko żart. A przecież mi grożą!

— Czym? Z tych listów nic nie wynika.

— Podobnie twierdził szeryf. Jednak, kiedy mu wszystko dokładnie wytłumaczyłem, zgodził się ze mną.

— Panie Warren — odezwałem się zniecierpliwiony tą przeciągającą się rozmową — napisano do pana pięć razy. Pięć razy domagano się od pana okupu. Za co, nie wiem. Tego mi pan nie wyjaśnił. Otóż pięć razy nie spełnił pan żądania autora anonimu. I nadal chodzi pan cały i zdrowy. Można sobie drwić z takich gróźb.

— Ja również nie wiem, za co mam się okupić. Rozważyłem jednak sprawę dokładnie i dlatego zdecydowałem się na wyjazd do Benton i do Milwaukee. Traktuję sprawę bardzo poważnie, w przeciwnym wypadku nie zabierałbym panu czasu. Grożą mi, to fakt. Czym? Nie mam pojęcia, ale na pewno coś wymyślą.

— Sądzi pan, że to jest spisek kilku osób?

Zmieszał się tak wyraźnie, że trudno było tego nie zauważyć.

— Och — odparł — tak mi się tylko powiedziało, ale chyba jeden człowiek nie zdobyłby się na takie posunięcie.

— To niczym nie uzasadnione twierdzenie. Czy podejrzewa pan kogo?

— Sądzę, że to ktoś z ludzi u mnie zatrudnionych, ale kto? Mam zbyt wiele na głowie, abym mógł poświęcić się jakiemuś śledztwu.

Westchnąłem. Zapisane kartki spoczywały na moim biurku. Sięgnąłem po pierwszy z brzegu list i odczytałem go raz jeszcze: “Paddy. Dobrze się tu schowałeś, ale nic ci to nie pomoże. Przynieś 5 tysięcy do dziury trapera, a damy ci spokój. Przyjaciele.” Więc jednak liczba mnoga. Ale to żaden dowód.

— Niechże mi pan wyjaśni: przed kim pan się “schował”, jak tu piszą. Czy przed otrzymaniem pierwszego z tych listów ktoś czy coś pana niepokoiło? Zaprzeczył energicznie.

— A “schowanie”? Co oznacza?

— Nie mam pojęcia.

— Hm, wygląda to dość tajemniczo. Jak dawno bawi pan w Montanie?

— Szesnaście lat. Tak, dobrze pamiętam. Mój najstarszy syn obchodził wówczas swoje drugie urodziny.

— Skąd pan przybył?

— Z Teksasu, doktorze. Przez długie lata zajmowałem się hodowlą bydła, a później przepędem bydła na północ, właśnie aż do Montany, do miejscowości Bozeman. Nie wiem, czy pan kiedykolwiek słyszał o szlaku Goodnight-Loving?

— Mój przyjaciel wspominał mi o nim — odparłem mając na myśli Karola Gordona.

— Pewnie sam pędził bydło?

— Nigdy się tym nie zajmował.

— To był dobry interes, ale jeszcze lepszym okazała się hodowla w samej Montanie. Dlatego przeniosłem się na północ. Czy pan wie, że za wołu kupionego w Teksasie za 7 dolarów i 20 centów płacono w Montanie ponad 20 dolarów? Ale ile zwierząt padało w drodze albo w nieoczekiwanym popłochu rozpraszało się po pustkowiach! Dlatego doszedłem do wniosku, że znacznie lepszym interesem stanie się hodowla bydła w Montanie. Coraz więcej tam ludzi, coraz mniej antylop, łosi czy jeleni. Nie każdy zresztą ma czas na polowanie, a mięso jeść musi. Poza tym sprzedaję bydło do miast na wschodzie, mam liczne handlowe kontakty.

— Więc w końcu czego pan ode mnie żąda?

— Pomocy. Szeryf Irvin powiedział, że jeśli Karol Gordon i pan, doktorze, nie wykryjecie prawdy, to nikt jej nie wykryje. Zapraszam was obu do siebie, do Canyon Creek, tak się nazywa moja posiadłość.

Spojrzałem w okno. Śnieg ciągle walił wielkimi płatami. Nie chciało mi się wyjść na dwór, a cóż dopiero jechać do odległej Montany!

— Przykro mi, że muszę panu odmówić. Gdzie się obecnie obraca Gordon, nie mam pojęcia.

Sposępniał.

— Szeryf tyle mi o panach opowiadał, że przyjazd tu uznałem za jedyną drogę ratunku. Mówił, że panowie co roku wybierają się w mniej ludne strony, że w Kanadzie schwytaliście niebezpiecznego rabusia, za którym bezskutecznie uganiała się Królewska Konna, że w Arizonie unieszkodliwiliście całą bandę. Sądziłem więc, że — tu się zająknął — równie dobrze możecie zawitać do Montany. Kraj piękny...

A więc tak sprawy wyglądały! Vincenty Irvin nie kłamał, wszystko to było prawdą, ale po co zwierzał się obcemu?

— Dawno pan zna szeryfa?

— Och, słyszałem o nim wiele dobrego, ale rozmawiałem pierwszy raz w życiu.

— Otóż to właśnie — mruknąłem do siebie niezbyt ucieszony z rozgłosu, jaki nadawał starym historiom Irvin.

— U mnie nie będzie panom niczego brakować — zapewnił gorąco Warren.

— Nie, nie — zaprzeczyłem. — Wycieczka do Montany nie wchodzi w rachubę. Chyba pan rozumie?

Wskazałem na okno, a raczej na śnieg, który coraz grubszą warstwą oblepiał szyby.

— Można by wiosną... — powiedział niepewnie. — Wiosna jest piękna na naszym podgórzu.

— Na pewno. Jednak gór mamy mnóstwo w naszym kraju, a ja przepadam za niczym nie skrępowanymi wędrówkami. Przyjmując pańską propozycję, skazałbym się na tkwienie w jednym i tym samym miejscu.

Westchnął ciężko.

— Oczywiście — dodałem na osłodę swej gorzkiej odpowiedzi — porozmawiam z Karolem Gordonem.

— Jednak nie tracę nadziei, że panowie się zdecydują. Szeryf Irvin mówił, że pan Gordon zwykle na wiosnę wpada do Milwaukee. Napiszę list, nie... najlepiej uczynię przyjeżdżając tu powtórnie.

— Proszę — odparłem czekając niecierpliwie na koniec wizyty.

Ku mej radości z głębi mieszkania ozwał się dzwonek, a w chwilę później Katarzyna zapukała do drzwi gabinetu, weszła i zakomunikowała, że “przyszedł jakiś pacjent” i że “nie może czekać”.

Ten fakt stał się dla Warrena sygnałem do odwrotu. Pożegnałem go możliwie serdecznie, lecz z nie ukrywaną radością.

Po paru dniach o tej całej wizycie po prostu zapomniałem.

Minęły tygodnie, niebo pojaśniało, ciepły wiatr roztopił resztki zimy. Wówczas zawitał w moje progi Karol Gordon — myśliwy, westman, człowiek, którego ceniłem najwyżej ze wszystkich swych znajomych. Nie tylko dlatego, że parokrotnie wydobył mnie z nie byle jakich tarapatów, ale przede wszystkim dlatego, że swą życiową mądrością i prawością przerastał innych. Polubiłem go między innymi za jego stosunek do pierwotnych mieszkańców tej ziemi, Indian, za jego sprawiedliwość i odwagę. Uchodził — i słusznie — za przyjaciela czerwonoskórych, władał kilku językami tubylczych plemion. Był poza tym świetnym jeźdźcem i znakomitym strzelcem.

Poznałem go przypadkowo w roku 1880. Wówczas pełniłem funkcję chirurga w szpitalu mego rodzinnego Milwaukee. Tam właśnie trafił z odnowioną raną lewego uda — efektem polowania na szarego niedźwiedzia Gór Skalistych, grizzli. Znajdował się wówczas, w wyniku zakażenia, o przysłowiowy włos od śmierci, ale ten “włos” okazał się tak mocny, że pozwolił Gordonowi na powrót do zdrowia. Kuracja trwała jednak bardzo długo, a pacjent wydał mi się człowiekiem interesującym (aż do tamtych dni nie zetknąłem się z autentycznym traperem!), i to do tego stopnia, że potrafił namówić mnie na paromiesięczną wycieczkę w prerie południowej Kanady.

Od tamtych dni co roku wiosną wyruszałem z Karolem na włóczęgę po wciąż innych obszarach wielkiego kraju. Poznałem dziką przyrodę, pełną czaru i tajemnic zadziwiających takiego jak ja mieszczucha. Poznałem przedstawicieli kilku indiańskich plemion, a czarodziej Czarnych Stóp pewnej jesieni nadał mi przydomek Orlego Pióra. Napełniło mnie to dumą, tym bardziej że Karol przydomek Wielkiego Bobra uzyskał od tego samego plemienia. Co prawda — wiele lat wcześniej. Jednak, mimo zaszczytnego przydomka, po dwu latach kolejnych wypraw w prerie i góry byłem ciągle jeszcze najzwyklejszym greenhornem, tyle różniącym się od człowieka miasta, że umiałem jako tako trzymać się w siodle, strzelać z broni krótkiej i długiej, rozpoznawać tropy ludzkie i zwierzęce wśród ścieżek i bezdroży Dzikiego Zachodu. Ale później Karol nauczył mnie nowych umiejętności. Dzień, w którym po raz pierwszy chwyciłem na lasso spłoszonego konia, napełnił mnie radością chyba równą tej, jaką odczuwałem po każdej pomyślnie przeprowadzonej operacji chirurgicznej. Karol nauczył mnie również kilku dialektów Indian, a był nauczycielem bardzo wymagającym. Przyswoiłem więc sobie sporo mądrości traperskich i westmańskich, jednak nigdy nie osiągnąłem doskonałości swego mistrza. Zdarzyło się, że w ciągu zimy zapominałem, czego nauczyłem się w lecie, a później, podczas kolejnej wyprawy w nieznane, przychodziło mi ciężko pokutować za tego rodzaju zaniedbania. Myślę, że jestem najlepszym westmanem wśród... lekarzy. Słaby to powód do dumy, ale jednak!

Zima przełomu 1885—1886 roku dobiegała końca, lada dzień wielkie rzeki miały zerwać swe lodowe pęta, a śniegi wsiąknąć strugami wilgoci w glebę. To były sygnały zakończenia zimowych łowów Karola. Po takich łowach, obładowany cennymi skórkami, zwykle przyjeżdżał do mnie do Milwaukee z tradycyjną wizytą. Przez kilka dni, a nawet tygodni snuliśmy plany nowej wiosenno-letniej wyprawy i przygotowywali się do niej jak można najstaranniej.

Nadszedł marzec, ciepły, prawie wiosenny w tym roku i chociaż przytrafiły się jeszcze dwie śnieżne burze, rtęć w termometrze stale posuwała się w górę. I oto, któregoś ranka ozwał się alarmujący dzwonek u drzwi mego mieszkania. Gdy Katarzyna otworzyła, wkroczył, mocno tupiąc i chrzęszcząc rzemiennymi paskami swych tobołków, obładowany jak przysłowiowy wielbłąd — Karol Gordon.

Oczekiwałem go, jak co roku, a przecież zawsze sprawiał mi radosną niespodziankę. Przynosił z sobą ten nieuchwytny, ale przeze mnie wyczuwany zapach dalekiej przestrzeni: woń dymu płonących brzozowych polan, woń igliwia niezmierzonych borów północy, jaką przesiąkło jego ubranie. Napełniał tymi zapachami całe mieszkanie. I teraz, jak dawniej, wracał z obliczem spalonym przez zimowe słońce, z twarzą zarośniętą i skórą dłoni tak zgrubiałą, jak podeszwa buta. Kazałem Katarzynie przygotować kąpiel, a w pół godziny później siedzieliśmy po obu stronach pięknie nakrytego stołu.

— Napijesz się — raczej stwierdziłem, niż zapytałem. Widząc jego zaciekawiony wzrok utkwiony w butelce, dodałem: — “Canadian Club” Hirama Walkera, pamiętasz?

Zgodnie parsknęliśmy śmiechem.

— Co ci do głowy strzeliło, Janie? Ani to dobre, ani tanie.

— Przechodząc ulicą zauważyłem w witrynie sklepowej właśnie tę markę. Wspomniałem stare dzieje i... kupiłem.

W tym miejscu należy wyjaśnić, że “Canadian Club” piliśmy po raz pierwszy w zapadłej dziurze kanadyjskiej, w prowincji Alberta. Taki trunek zaproponowano nam dwa razy: w saloonie “Pod Białym Koniem” i w faktorii Hudson’s Bay Company, zachęcając nas zawsze słowami: “to trunek dla znawców, moi panowie!”, w czym nie było ani krzty prawdy, chyba... chyba że za znawców uznamy niewybrednych wędrowców odwiedzających Osadę Dziesiątej Mili, bo taką nazwę nosiła wyżej wymieniona dziura.

— A teraz opowiadaj, Karolu — rzekłem nakładając mu na talerz podwójną porcję szynki. — Kiedy wyczerpiesz temat, ja zabiorę głos. Mam coś w zanadrzu. Bardzo ciekawego.

— Ta “Canadian” jest raczej okropna — odparł — ale piję dla odświeżenia starych wspomnień. A poza tym — tu zmrużył lewe oko — ten trunek czyni człowieka jasnowidzem.

— Co znowu?

— Tak, tak, Janie. Wcale nie żartuję.

— Nie rozumiem. Na swych łowieckich wyprawach zapomniałeś widać o precyzyjnym wyrażaniu myśli.

— Dobrze. Wyjaśniam. Otóż przeczuwam, Janie, że w zanadrzu ukrywasz przede mną niejakiego Paddy Warrena i jego wielce tajemniczą przygodę.

Podskoczyłem na krześle.

— Byłeś u Irvina! — krzyknąłem.

— Jesteś bystry — odparł. — Istotnie, bawiłem w Fort Benton. Vincent Irvin opowiadał mi o Warrenie i mocno zachęcał...

— Chyba nie do wyprawy w głąb Montany? — przerwałem mu w pół zdania.

— A do czegóż by innego?

— I co ty na to? — zapytałem mocno zaniepokojony takim wstępem. — Uprzedzam cię, że ta Warrenowska historia nie przypadła mi do smaku.

— Dlaczego?

— Dlaczego, że podejrzewam w niej mnóstwo kłamstwa pokrytego niedomówieniami.

— Hm... Jednak Irvin przedstawił mi to nieco inaczej.

— Inaczej? To czemu sam nie zajmie się tą sprawą?

— Warren nie mówił?

— Owszem, mówił.

— Jeśli tak, to dobrze wiesz, że szeryf nie może uganiać się za cieniami. I gdybyż to jeszcze stało się w Fort Benton? Ale z Benton do Bell spory szmat drogi.

— I dlatego za cieniami, jak sam to określiłeś, powinniśmy gonić my obaj. Ani mi to w głowie.

— Poczekaj, nie tak prędko. Należy się chwilkę zastanowić. Od dawna już myślałem, aby wybrać się do Montany...

— Od dawna, to znaczy od rozmowy z Irvinem. Przyznaj się.

— Ależ nie, chociaż ta rozmowa przyśpieszyła mój plan. Montany prawie nie znasz, Janie.

— Byłem w Fort Benton niejeden raz.

— Co tam Benton! To tylko fragmencik wielkiego kraju. A poza tym — tu zawiesił na sekundę głos i podniósł rękę z widelcem — przy okazji możemy spotkać wojowników Czarnych Stóp. Możemy przeskoczyć kanadyjską granicę i złożyć wizytę Czerwonej Chmurze i Wielkiemu Orłowi. Nie odpowiada ci to?

— Owszem, odpowiada, ale do tego wcale nam nie jest potrzebny jakiś pan Warren.

Propozycja Karola była nęcąca. Przed laty w bardzo dramatycznych okolicznościach zawarłem dozgonną przyjaźń z dwoma wymienionymi dostojnikami Czarnych Stóp. Tereny tego plemienia rozciągały się po obu stronach kanadyjskiej granicy. Ale by ją przekroczyć, nie trzeba było jechać do jakiegoś Bell, o którym — przyznaję — nic nie wiedziałem, nawet gdzie się znajduje. Dzień drogi od Fort Benton? To niczego nie wyjaśniało.

Przeszliśmy do gabinetu, gdzie Karol rozłożył na mym biurku sporej wielkości mapę Montany.

— Skąd to wytrzasnąłeś?

— Od komendanta fortu w Benton. Patrz — powiedział kładąc palec na czarnym kółku — tu jest Fort Benton.

— A Bell?

— Tu.

— A ten jakiś Canyon Creek?

— To znakomita mapa, ale przecież nie można wymagać, żeby była tu oznaczona każda farma.

— A poza tym — dodałem — mnóstwo białych placków i przerywanych linii nie badanych rzek i strumieni.

— Prawda, jednak za czasów wyprawy Custera nie mieliśmy w ogóle żadnych map Montany.

— Mniejsza o to. I tak nie mam zamiaru korzystać z tego geograficznego osiągnięcia.

— Wolisz kompas?

— Byle nie wskazywał kierunku Bell. Zastanów się, Karolu!

— Dobrze, będziemy zastanawiać się wspólnie.

Odsunął mapę i zagłębił się w jednym z moich wspaniałych foteli.

Wtedy wyłożyłem mu, raz jeszcze, wszystkie swe wątpliwości. Ba, nawet oskarżyłem Warrena o jakieś niecne wobec nas zamiary. Karol przez cały czas potakując kiwał głową. Sądziłem, że podziela me zastrzeżenia, jednak zaraz się okazało, że to nie moim słowom potakiwał, lecz... swoim myślom!

— Coś w tym na pewno jest — stwierdził, gdy ukończyłem wywody. — Ale co? Nie rozstrzygniemy sprawy nie odwiedziwszy Bell i Canyon Creek. Listowne groźby są przecież faktem...

— Jeśli autorem ich nie jest na przykład sam Warren.

— Po co?

— Nie wiem.

— Jeżeli nie wiesz, krzywdzisz Warrena takimi podejrzeniami. Żałuję, że mnie nie było tu przy waszej rozmowie. Już ja wyciągnąłbym z niego...

— Nic byś nie wyciągnął — zaperzyłem się.

— Ech — westchnął nie reagując na moje oburzenie — jednak chętnie porozmawiałbym z nim.

To życzenie spełniło się dość szybko. Warren odwiedził mnie i wiele godzin przegadał z Karolem. Te rozmowy nie przyniosły w efekcie nic nowego. Warren nadal twierdził, że nie wie, kto go i czym szantażuje. Albo więc nasz montańczyk był człowiekiem, jak to się mówi, kutym na cztery nogi, albo też istotnie trafiliśmy na dziwną historię. Kiedy Paddy Warren odjeżdżał, zostały już omówione wszystkie szczegóły naszego przybycia do Canyon Creek. Wówczas ustąpiłem.

I oto właśnie dlatego w pewien posępny wieczór wysiadłem wraz z Karolem z zakurzonego wagonu na nędzny peron stacyjki w Bell.

Od Bell do Canyon Creek

— Co się stało? — Nie czekając na odpowiedź przechyliłem się przez okienny parapet i wyciągnąłem dłoń. Została schwytana przez inną dłoń. Razem z Karolem wwindowaliśmy przybysza do pokoju. Tak, to był Warren, hodowca i farmer z Canyon Creek.

— Witam was, panowie — powiedział zdyszanym głosem — i... przepraszam za spóźnienie.

— Mieliśmy się spotkać na stacji — zauważyłem nieco zgryźliwie.

— Pana dziwna wizyta wymaga chyba wyjaśnień — dodał Karol.

— Tak, oczywiście.

Podszedł do stołu, zdjął naftową lampkę i postawił ją na podłodze.

— Ostrożność nigdy nie zawadzi — wyjaśnił. — Zbyt dużo blasku pada przez okno. Bell to przeklęta dziura — dodał bez żadnego związku.

— Słuchamy— przypomniał Karol.

— Byłem w saloonie, obok stacji, zresztą innego lokalu tu nie ma — zaczął Warren. — Gospodarz powiedział, że dwu dżentelmenów pytało o mnie. Obcych. Od razu odgadłem, że to wy! I przestraszyłem się, żeście odeszli nie wiadomo dokąd. Ale szynkarz pocieszył mnie, że wyszliście z lokalu razem z Sanduskym, że tu was zastanę i... zastałem. Do licha, mam szczęście!

— Czemu nie wszedł pan normalną drogą, przez bramę? — zapytałem.

— Musiałbym łomotać i czekać, a to stanowiło duże ryzyko. Ujrzałem światełko w oknie, skoczyłem na palisadę...

— Jakże mógł pan dostrzec światło — zapytałem podejrzliwie — przy takiej wysokości ogrodzenia?

— Pan Warren siedział na koniu — wtrącił Karol.

— Skąd pan wie? Ależ tak, oczywiście. Nie przypuszczałem jednak, że to wy znajdujecie się za tym oknem.

— Wspomniał pan o jakimś ryzyku, o co chodzi?

— Widzę, że będę musiał zacząć wszystko od samego początku.

— Już to dawno należało zrobić.

— Dobrze. Z Canyon Creek wyjechałem wczoraj razem ze starszym synem i dwoma końmi luzem. Właśnie dla was. Ode mnie do Bell spory kawałek, a do tego dwa luzaki nieco przeszkadzały w szybkiej jeździe. Droga również nie najlepsza i wcale nie najprostsza: doliny i wzgórza. Nad wieczorem zatrzymaliśmy się na skraju puszczy. Chyba rozumiecie: z czterema końmi trudno wędrować po wertepach. To było w miejscu, które nazywają “wypalony las”. Kiedyś ogień przyszedł aż zza gór i strawił sporą część starodrzewu, a resztę poprzewracały wiatry. Teraz młodniak pokrył pożarowisko, u nas wszystko szybko rośnie.

Zniecierpliwiło mnie takie gadanie.

— Już późno — rzekłem. — Jeśli jutro mamy wcześnie stąd wyruszyć...

Zrozumiał.

— Słusznie, doktorze. Będę się streszczał. Więc... nocowaliśmy na skraju tego wypalonego lasu, mało czuwając, bo to bezludzie zupełne. Przerywało się drzemkę tylko po to, by drew do ogniska dorzucić.

Podczas którejś z takich czynności zauważyłem, że konie się niepokoją. Pomyślałem: pewnie czarny niedźwiedź krąży w pobliżu, wystarczy na niego płomień ogniska... Rankiem wskoczyliśmy na siodła.

— Nie sprawdzając śladów? — wtrącił Karol.

— Ani mi to w głowie było. Spieszyliśmy się, żeby przed wieczorem stanąć w Bell, zanim pociąg nadjedzie. Koło południa rozbiliśmy biwak; godzinny odpoczynek. Znowu dostrzegłem, że konie się niepokoją. Nie jestem traperem, nie zaliczam się do ludzi, których nazywacie westmenami. Przecież urodziłem się daleko stąd, w krainie wielkich pastwisk i plantacji bawełny...

— Wiemy, że urodził się pan w Teksasie — zauważył Karol — ale co to ma wspólnego z opisem pańskiej jazdy do Bell?

— To, że w Teksasie nikt mnie nie nauczył rozpoznawania tropów. Tyle tylko znam się na śladach, że potrafię odróżnić odcisk niedźwiedziej łapy od końskiego kopyta. Nic więc nie badałem sądząc, że nadal niepokoi nas niedźwiedź. Popełniłem błąd. Wkrótce się okazało, że to nie był czworonóg. Jakieś trzy czwarte drogi między Canyon Creek a Bell znajduje się dolinka porośnięta trawą, miejscami pokryta skalnym gruzem. W kierunku północnym zwęża się tak bardzo, że zaledwie jeden wierzchowiec może przecisnąć się między pionowymi skałami. To właśnie tam się wydarzyło. Nie wiem, kim był ten piekielnik. Strzelił, gdy znajdowaliśmy się w najwęższym miejscu, i zwalił z nóg jednego z luźnych koni.

— Przepraszam — odezwał się Karol — skąd padł strzał?

— Z góry, tylko z góry, jak sądzę. Bo strzelca nie zauważyłem.

— Więc nie jest pan pewien.

— Och, jakież to może mieć znaczenie?

Pomyślałem, że nasz informator nie tylko nie jest westmanem, ale rozumuje jak mieszczuch, który nigdy nie widział prerii ani gór. Uśmiechnąłem się na myśl, że jeszcze przed kilku laty byłem takim właśnie mieszczuchem.

— Znaleźliśmy się ja i syn w okropnej sytuacji — mówił dalej Warren. — Ani gdzie uskoczyć, ani się ukryć. Na szczęście padł koń kroczący na samym końcu, a nie na początku ani w środku. Krzyknąłem na Jerry'ego, to właśnie mój syn, żeby odciął linkę, i ruszyliśmy galopem. Gałgan strzelił jeszcze raz, ale nie trafił.

— Zostawiliście uprząż na zabitym koniu?

— Oczywiście, w takiej sytuacji nie było czasu... Karol, oszczędny jak każdy traper, pokręcił na znak dezaprobaty głową.

— I co dalej?

— Gnaliśmy tak długo, aż konie okryły się pianą, wówczas zdecydowaliśmy się na przerwę. Sądziłem bo wiem, że strzelec pozostał daleko w tyle za nami.

— Jednak nie pozostał — wtrącił się nagle Karol tonem tak pewnym, jakby własnymi oczami oglądał opisane przez Warrena zdarzenie.

— Skąd pan o tym wie?

— Łatwo się domyślić. Przecież w przeciwnym wypadku nie spóźniłby się pan na spotkanie, nie przyjeżdżał tu nocą, nie wdrapywał się na płot, jak złodziej, i nie szukał wejścia przez okno.

— Święta prawda, chociaż ja nie potrafiłbym wyciągnąć takiego wniosku. Bardzo mnie to cieszy. Mając takich sprzymierzeńców, szybko się dowiem, kim jest mój prześladowca, a wówczas policzę się z nim! Ale wracam do rzeczy... Jak już wspomniałem, krótka przerwa pozwoliła mnie i synowi, a przede wszystkim koniom, nieco odsapnąć. Przebyliśmy prawie trzy czwarte drogi... Ruszyliśmy, gdy słońce rozpoczęło obiegać drugą połowę nieba. Na początku, owszem, nic się nie działo, ale później,, tam gdzie ścieżka wpada w las, powitało nas kilka strzałów. Zeskoczyliśmy z siodeł, skryli się za najgrubsze pnie. Jerry kilka razy pociągnął za cyngiel swej jednorurki. Ja nawet nie próbowałem. Na mgnienie oka nie dostrzegłem przeciwnika. Potem wszystko się uspokoiło. Nie na długo. Jak tylko usiłowaliśmy ruszyć dalej, strzelanina wybuchała na nowo. Gdy kładliśmy się na ziemi, wszystko cichło. Tak się powtórzyło ze cztery razy. Widać ktoś tam siedział w głębi boru i dobrze miał nas na oku. W takiej sytuacji kazałem synowi zabrać luźnego konia i przeprowadzić między drzewami tak daleko, jak tylko to będzie możliwe, a następnie wskoczyć na siodło i gnać do Bell po pomoc. Sam przykląkłem za najgrubszym pniem i rozpocząłem ostrzeliwanie przeciwległej strony lasu. Głupia to była strzelanina, ponieważ nadal nie mogłem nikogo dostrzec. Usłyszałem tętent kopyt. Jerry musiał się już wydostać na otwartą przestrzeń. Postanowiłem zaryzykować. Wziąłem konia za uzdę i wolno, wolniutko począłem się przedzierać poprzez zarośla. To nie było łatwe i szybko mi zbrzydło. Wyprowadziłem więc wierzchowca na ścieżkę i wskoczyłem na siodło. I cóż powiecie, dżentelmeni?- Ten diabeł okazał się szybszy. Nie zdążyłem użyć ostróg, gdy poczęło mi gwizdać koło uszu. Natychmiast znalazłem się z powrotem na ziemi, skoczyłem między drzewa. Teraz strzelano do mnie z dwu stron, wzdłuż ścieżki, a nie w poprzek. Siedziałem nieruchomo jak bóbr w swym domku, ale jak długo tak można? No i lękałem się o syna. Więc znowu zacząłem posuwać się poprzez las i tak dotarłem do samego skraju. Było już wtedy prawie ciemno. Przede mną rozciągała się naga równina, bez jednego krzaczka, bez drzewka. Gdzież tu się schronić? Jednak tkwić w miejscu wydało mi się rzeczą najgłupszą w świecie. Począłem kroczyć, jak mogłem najciszej, trzymając konia za uzdę. Już wówczas wiedziałem, że nie zdążę na pociąg. Ale nie to mnie najbardziej martwiło, lecz przeciwnik, który znowu dał znać o sobie. Usłyszałem huk, ujrzałem błysk i w kierunku błysku wypaliłem dwukrotnie, potem wskoczyłem na siodło i ruszyłem galopem. Taki galop, moi panowie, na ledwie przetartym szlaku to nie żarty, chyba wiecie?

— Wiemy — przytaknął Karol. — Jednak dojechał pan do celu.

— Dojechałem, chociaż strzelono do mnie raz jeszcze, tuż przy samych zabudowaniach Bell. Dotarłem do saloonu. Dowiedziałem się tam, że mój syn już był i udał się do Neda.

— Kto to jest? — zapytałem.

— Kowal, a poza tym Murzyn, ale uczciwy jak rzadko.

Trochę mnie ubodły te słowa, bo przecież biali nie mają wyłączności na uczciwość, ale uznałem, że nie pora wszczynać dyskusji.

— Postanowiłem — mówił dalej Warren — najpierw pójść do syna, a dopiero później zacząć was szukać. Jednak okazało się, że dotrzeć do Neda wcale nie jest łatwo. Mieszka na przeciwległym krańcu Bell i należy iść boczną steczką, na końcu której wznosi się kuźnia.

W pewnej chwili chmury się rozstąpiły i księżyc oświetlił moją drogę, więc przyspieszyłem kroku prowadząc wciąż konia za uzdę. Wydało mi się, że dostrzegam światełko w oknie kuźni. Ledwie wpakowałem się w ten zaułek, błysnęło i huknął strzał...

— Czy nie za dużo tych strzałów? — zauważył Karol. — Aż dziwne, że żaden pana nie trafił.

— Przysięgam, że mówię prawdę — oburzył się Warren.

— Nie zauważył pan strzelca?

— Owszem. Przecież świecił księżyc. W jego blasku dostrzegłem szarą, zamazaną postać sterczącą na tle płotu. Tylko tyle. Nie traciłem czasu na przyglądanie się. Zawróciłem konia, wskoczyłem na siodło i pognałem tutaj. Sandusky'ego znam od lat, byłem pewien, że nie odmówi mi pomocy, no i miałem nadzieję, że was tu zastanę.

— I ten strzał nie zaalarmował nikogo z mieszkańców? — wyraziłem zdziwienie.

Warren roześmiał się cicho:

— Doktorze, w Bell uczciwi mieszkańcy barykadują drzwi na głos palnej broni, a z nieuczciwymi nie miałem zamiaru się spotkać. Dopadłem wreszcie palisady poczty, wskoczyłem na siodło, z siodła na ogrodzenie i oto jestem!

Zerknąłem na Karola, Karol zerknął na mnie i rzekł ni to żartem, ni serio:

— Jak na jeden dzień miał pan sporo wrażeń. Nie będziemy teraz zastanawiać się nad pańską przygodą. Być może jest to sprawka bandyty i nie ma żadnego związku z listami, ale o tym potem. Niech się pan zajmie swym koniem, jeśli jeszcze tam stoi.

Podszedł do okna, wychylił się.

— Co pan najlepszego robi? — zerwał się ze stołka Warren. — Mogą strzelić!

— Ale nie strzelili — odparł spokojnie mój przyjaciel. — Cóż by im z tego przyszło? Niech pan mi wierzy, panie Warren, że jeśli ci ludzie mieli coś wspólnego z listami, wszystkie wystrzelone kule chybiały zupełnie celowo.

— Jak to? A koń? Przecież padł na miejscu?

— Właśnie! To tylko potwierdza moje przypuszczenie. Chodźmy.

Skierowałem się ku drzwiom.

— Nie tędy — powstrzymał mnie Karol. — Wszyscy już śpią. Uszanujmy spoczynek gospodarzy. Skoro pan Warren dostał się przez okno, możemy i my skorzystać z tej samej drogi.

Wyskoczyliśmy na dwór, a później, stąpając jak można najciszej, dotarli do bramy w palisadzie.

— Otwórz, Janie. Tylko ostrożnie, bez hałasu. Jako chirurg masz sprawniejszą od nas rękę...

— Rzeczywiście — mruknąłem na pół rozbawiony, na pół oburzony tego rodzaju pochwałą.

Bezgłośne otwarcie bramy nie było rzeczą łatwą — zardzewiała zasuwa stawiła opór. Musiałem oprzeć się o nią całym ciałem. Natychmiast zgrzytnęła. W ciszy nocnej ten głos zabrzmiał jak grzmot. Przerwałem “operację”. Schyliłem się, zagarnąłem z ziemi nieco błota i natarłem nim żelazo. Od razu poszło lepiej.

— Znakomicie szepnął Karol. — Uchyl bramę, tylko wolno i ostrożnie. Panie Warren, proszę stanąć obok. Tak, doskonale. I nie wychylać się. Nadmiar ostrożności nikomu nie zaszkodził.

Odsunąłem połowę ciężkich wierzei. Karol wyjrzał.

— Nikogo — szepnął. — A konik stoi kilka kroków stąd.

Wybiegł za bramę bezszelestnym krokiem. W przyćmionym blasku księżyca dostrzegłam wyraźnie czarne kontury kilku budowli wznoszących się na prawo i na lewo w odległości kilku jardów, ale szeroka droga ulica była zupełnie pusta. Zadudniły kopyta i Karol wprowadził wierzchowca w obręb palisady. Zawarliśmy bramę, zasunęli skoble.

— Teraz proszę zdjąć uprząż — zarządził mój przyjaciel. — Jak najszybciej. Nie trzeba budzić gospodarzy.

— Śpią jak susły — zauważyłem z przekąsem. — Można by wynieść wszystkie pocztowe przesyłki.

Twierdząc tak pomyliłem się okropnie, bo jeszcze nie przebrzmiał szmer wywołany odpinaniem popręgów, gdy z ciemności gęstniejących wokół ścian pocztowego budynku padł energiczny rozkaz:

— Nie ruszać się! Ręce w górę, bo strzelam!

— James! — zawołał półgłosem Warren. — Nie poznajesz starych znajomych?

— Warren? Skąd się pan tu wziął?

Z tej rozmowy wynikło, że znali się dobrze i chyba od dawna. A przecież Sandusky, gdyśmy — jeszcze w saloonie — poinformowali go, że udajemy się do Canyon Creek, i pytali, czy zna Warrena, odpowiedział z jakimś dziwnym ociąganiem, jak gdyby .nie chciał przyznawać się do tej znajomości.

Od strony domu podeszło do nas dwu ludzi: poczt-mistrz i jego syn. Obaj uzbrojeni w długie rusznice.

— Allan, sprawdź, czy brama dobrze zamknięta, a potem zaprowadź zwierzę do stajni. Chodźcie, panowie, to już chyba północ. Co się stało, panie Warren?

Nie byłem ciekaw powtórnego opowiadania hacjendera, więc wymknąłem się do naszego pokoiku i wprost przez okno trafiłem do łóżka. Pogrążyłem się we śnie tak głębokim, że nawet nie słyszałem powrotu Karola.

Następnego ranka wyruszyliśmy w drogę do Canyon Creek. Karol bardzo z tego zadowolony, ja — nadal pełen niepokoju. Jednak teraz o powrocie do Milwaukee czy o udaniu się w inne strony Montany — nawet marzyć nie mogłem.

Przed odjazdem zdążyłem poznać najstarszego syna Warrena, Jerry'ego, który istotnie spędził noc w kuźni i przyczłapał z dwoma końmi przed bramę poczty, skoro tylko świt rozjaśnił niebo. Jerry był wysoki, z czarną czupryną i czarnymi oczami, opalony na brąz. Gdyby przebrał się w strój indiański, nie każdy rozpoznałby w nim “bladą twarz”. Wysłuchałem jego relacji z ucieczki do Bell. Nikt go nie zaczepił. Na miejscu rozwinął energiczną akcję celem wypożyczenia brakującego wierzchowca (zamiast tego, który został zastrzelony) i po godzinie poszukiwań wrócił z wcale nieźle prezentującym się czworonogiem.

Pożegnaliśmy się z całą rodziną Sanduskych i wskoczyli na siodła. Bez żalu opuszczałem Bell. Karol jechał pierwszy, obok — Paddy Warren, ja za nim, Jerry zamykał kawalkadę. Minęliśmy ostatnie opłotki i kilku ludzi gapiących się na nasz odjazd. Przed nami otworzyła się daleka przestrzeń: lekko faliste tereny wschodniej Montany, takie same, jakie oglądałem przed laty w okolicach Fort Benton. Te ziemie ograniczało od zachodu pasmo Gór Skalistych wysuwających w głąb równin swe odnogi i rozgałęzienia niby szpony gigantycznego ptaka.

Po paru godzinach jazdy krajobraz uległ zmianie. Od horyzontu poczęły ku nam podbiegać samotne szczyty górskie o dziwacznych kształtach. Było ich coraz więcej — z prawa i z lewa dwa kopulaste grzebienie porosłe borem coraz bardziej zwężały naszą drogę, aż w końcu las zszedł z wyniosłości w dolinę.

— To właśnie tu — powiedział Jerry podjeżdżając ku mnie: — Ojciec opowiadał?

Potwierdziłem.

— To ten las i ta ścieżka, a strzelano do nas z tamtej strony, z góry.

— Strzelec wdrapał się na drzewo — zauważyłem. — Przecież nie mógł celować poprzez pnie.

— Nie dostrzegliśmy nikogo. Chyba pan ma rację — przyznał. — Pan jest sławnym westmanem, ojciec mi opowiadał...

Uśmiechnąłem się mimo woli.

— To nie ja — zaprzeczyłem. — Ten sławny jedzie właśnie przed nami, nazywa się Karol Gordon.

— Ale przecież to pan z nim wędrował?

— Zaledwie parę razy i tylko wiosną lub latem, bo w zimie...

— Wiem, wiem! — wykrzyknął. — Pan jest lekarzem, tym chirurgiem, który leczył Gordona.

Skinąłem głową. Skąd, u licha, ten młodzieniec tak dobrze znał fragment historii mego życia? Pewnie Vincent Irvin, szeryf Fort Benton, który wiedział o wszystkim, przekazał swe informacje Paddy Warrenowi. Jeśli jednak Paddy był takim gadułą, rzecz przedstawiała się niepokojąco. Jeszcze w Milwaukee ustaliliśmy, że przyjmie nas na swej farmie hodowlanej jako przypadkowo poznanych traperów pragnących zapolować na niedźwiedzie. Miał nikomu nie wspominać, kim w istocie jesteśmy, i solennie to przyrzekł. Teraz okazało się, że obietnicy nie dotrzymał. Komu jeszcze, poza swym synem, zdradził tajemnicę?

— Jerry — powiedziałem używając po raz pierwszy imienia najstarszej latorośli Warrena — czy ojciec rozmawiał na nasz temat jeszcze z kimś innym?

Potrząsnął głową:

— Nie, prosił, abym tę wiadomość zatrzymał dla siebie.

— Jesteś pewien?

— Tak.

— Hm... Jerry, pamiętaj, że od zachowania tajemnicy zależy bardzo wiele.

— Wiem o tym, może być pan spokojny.

— Kto to jest Sandusky? — zapytałem z kolei.

— Pocztmistrz.

— No, oczywiście, ale nie o to mi chodzi. Czy dawno się znacie?

— Jeszcze mnie wówczas na świecie nie było, jak ojciec go przyjął do pracy. Na hacjendzie w Teksasie.

— Coo? Chyba nie w charakterze pocztmistrza?

Roześmiał się:

— Oczywiście, że nie. Podobno Sandusky był wówczas kowbojem, ale ja tych spraw dokładnie nie znam.

— Aha. A ten Sandusky często bywa w Canyon Creek?

— Nie. Zawsze ktoś od nas przyjeżdża do Bell odebrać listy.

— Duża korespondencja?

— Jak? — nie zrozumiał pytania.

— Pytam, czy dużo listów do was przychodzi?

— To zależy od pory roku.

— Jakiż to ma związek z porą roku? — zagadnąłem zaciekawiony.

— Taki, że na jesieni bydło jest najtłuściejsze. Wówczas nadchodzą listy z zamówieniami na woły i krowy, a później przyjeżdżają agenci z wielkich miast, stada spędza się do Bell, ładuje do wagonów i jazda!

Na tym rozmowa została zakończona, bo Karol i Warren, pędzący przed nami, zatrzymali konie. Podjechałem. W tym miejscu drzewa z obu stron podchodziły do siebie na odległość zaledwie kilku kroków, pozostawiając bardzo wąski, nie zarośnięty przesmyk.

— To właśnie tu — wyjaśnił Warren — strzelano do nas po raz drugi.

— Jedźmy dalej — Karol kiwnął głową. — W gąszczu niczego się nie odnajdzie.

— Stamtąd padły strzały — wskazał Warren na pnący się po stromym zboczu las. — Nie chcielibyście obejrzeć okolicy?

Na przeczącą odpowiedź Karola ruszyliśmy kłusa. Po kilkudziesięciu jardach las się przerzedził. Konie, dotąd spokojne, zaczęły kłaść uszy po sobie i chrapać. Zauważyłem, jak mój przyjaciel wyciągnął z futerału sztucer. Uczyniłem podobnie. W chwilę później wiatr dmuchnął nam w twarz jakimś mdlącym odorem. Ostatnie drzewa rozstąpiły się raptownie i oto ujrzałem skalistą bramę, wjazd do dolinki o stromych zboczach, pokrytych kępkami traw lub małych krzewów. Takie same krzewy rosły na krawędziach obu ścian.

— Z koni! — zakomenderował Karol. — I trzymajcie je mocno przy pyskach.

Wierzchowce poczęły się wspinać i walić kopytami w twardą ziemię. Warren, który szedł teraz na czele, miał najwięcej kłopotu ze swym czworonogiem.

— Biegiem! — krzyknął Karol. — Inaczej nie przejdą! Tam leży jakaś padlina.

Przyspieszyliśmy kroku szamocąc się z przerażonymi zwierzętami. Na koniec zauważyłem przyczynę niepokoju: koński zewłok tarasujący przejście. Z dużym trudem zdołaliśmy go minąć zatrzymując się dopiero w głębi doliny.

— Nasz koń, o którym panom mówiłem — wytłumaczył Warren. — Strzelano z góry, prawie pionowo.

Zwierzę nie padło wówczas w tym miejscu. Ktoś tu musiał gospodarować. Nie uważasz, Jerry? — zwrócił się do syna.

— Zaraz to zbadamy — wtrącił się Karol.

— Co pan zamierza?

— Zatrzymać się na pół godziny. Chcę obejrzeć zwierzę, a później wdrapać się po zboczu. Być może znajdę coś, co się nam przyda.

— A my?

— Pilnujcie wierzchowców i miejcie broń w pogotowiu. Nie sądzę, aby to człowiek zajmował się końską padliną. Janie, weź sztucer i chodź.

Wróciliśmy do ofiary wczorajszych przygód Warrena. Pobieżne oględziny pozwoliły stwierdzić z wszelką pewnością, że padlina nosiła na sobie ślady kłów i pazurów jakiegoś drapieżnika.

— Kojoty? — zapytałem niepewnie.

— Raczej wilki — odparł Karol — ale... nie, nie? Spójrz na tamte tropy.

Poprzez kępki traw ciągnęło się stratowane pasmo dźwigające się w poprzek zbocza i ginące na wysokościach.

— Niedźwiedź — stwierdziłem.

— Oczywiście. Gospodarował tu niedawno. Jakaś wielka sztuka, czyżby...

— Grizzli? — dopowiedziałem.

— Na to wygląda.

Zrobiło mi się trochę nieprzyjemnie. Mieszkaniec górskich obszarów Dalekiego Zachodu wie dobrze, co to jest grizzli — szary niedźwiedź Gór Skalistych. Jest największym obok bizona ssakiem amerykańskiego kontynentu i największym wrogiem wszystkiego, co żyje. Chodzi lub biega na dwu lub czterech łapach, nigdy się nie cofa, nigdy nie ucieka. Nawet ciężko raniony rzuca się na przeciwnika i biada śmiałkowi, który znajdzie się w zasięgu jego długich i mocnych jak stal pazurów. Grizzli jest tak szybki, że dogania galopującego konia, tak mocny, że uderzeniem łapy przewraca bizona. Dlatego upolowanie grizzli jest sukcesem myśliwskim nieprzeciętnej miary. Wojownik indiański, który pokonał szarego niedźwiedzia, sporządza sobie z kłów i pazurów zwierzęcia naszyjnik, który nosi jako dowód odwagi. Posiadałem takie trofeum, bowiem przed laty, bawiąc z Karolem w północnej części Gór Skalistych, zastrzeliłem szarego olbrzyma, chociaż sam o mało nie stałem się wówczas ofiarą nieoczekiwanego spotkania. I przyznam się szczerze: wcale nie pragnąłbym go powtórzyć.

— Pośpiesz się, Janie. Wdrapiemy się na przeciwległy stok. Ze śladów wynika, że misio udał się w innym kierunku.

— Co chcesz znaleźć?

— Tropy tajemniczego strzelca, o którym mówił Warren.

— Nic z tego nie będzie — zauważyłem sceptycznie. — Tamtej nocy padał deszcz.

— A jednak spróbujemy.

Czekało nas dość strome podejście. Po wystających głazach o chropowatej powierzchni dotarłem do celu. Był nim wąski pas zarośli, wystarczająca zasłona dla każdego, kto by tu przyklęknął. Za zaroślami gładki, nieco kopulasty grzbiet dźwigał się łagodnie. Zrazu porośnięty trawą, znowu krzewami, jeszcze dalej — lasem. Karol już tam krążył, z głową pochyloną i oczami utkwionymi w ziemię. Ruszyłem za nim bacząc, aby nie zadeptać śladów, jeśli jakiekolwiek zdołały się tu zachować. Po nocnym deszczu i po rannej rosie łodygi traw stały prosto, jakby ich nigdy nie dotknęła ludzka stopa. Jednak tuż przy krawędzi dolinki znaleźliśmy pogięty krzak z kilkoma złamanymi gałązkami. Niestety, był to jedyny znak. Prawdopodobnie właśnie stąd strzelano do konia.

— Zostań tu, Janie, na wypadek gdyby poczęli się niepokoić nasi towarzysze. Ja pójdę kawałek w górę.

Obserwowałem, jak wolno posuwa się, skręcając to w jedną, to w drugą stronę, w końcu zniknął między drzewami. Nie było go widać dość długo, przynajmniej tak mi się wówczas wydawało. Nie tylko mnie. Pod ścianę wąwozu przybył Paddy Warren.

— Co tam nowego?

— Niech pan nie krzyczy — odparłem — słychać na milę. Gordon poszedł do lasu, a tego konia odciągnął grizzli. Proszę uważać, bestia na pewno kręci się po okolicy.

Dostrzegłem, jak się stropił.

— Zejdziemy za chwilę — dodałem. — Pilnujcie koni.

Odszedł, a ja nadal czekałem. Wreszcie sylwetka Karola wynurzyła się z głębi boru.

— Co znalazłeś?

— Warren mówił prawdę, było dwu ludzi.

— Więc jednak nie bardzo mu ufałeś?

— Och, mój drogi, nie jestem aż tak łatwowierny. Przyznam szczerze, że twoje sceptyczne uwagi również brałem pod uwagę, ale teraz sza!

Zeszliśmy w głąb wąwozu i dołączyli do Warrenów.

— Tam było dwu ludzi — powtórzył Karol. — Jeden miał swe legowisko niedaleko krawędzi zbocza, drugi, wraz z dwoma końmi, czekał w lesie. Później musieli się rozłączyć. Tylko w ten sposób można wytłumaczyć fakt, że strzelano z dwu przeciwnych stron. A poza tym... w tym wąwozie nie strzelano do pana — tu zwrócił się do Paddy Warrena — ani do pańskiego syna.

— Jak to?

— Oglądałem miejsce, z którego celowano. Nawet człowiek, trzymający strzelbę po raz pierwszy w życiu, nie mógłby chybić. Tak niewielka jest odległość i tak widoczny każdy cel poruszający się w dole. Przecież posuwaliście się wolno w tej ciaśninie.

— Prawie noga za nogą.

— To potwierdza mój wniosek.

— Ale padł koń!

— Bo strzelano do konia. Tylko do konia! Rozumie pan?

— Przypuśćmy — nie ustępował Warren — ale później na leśnej ścieżce? I tam strzelano.

— Otóż to! Pański syn odjechał i nikt go nie zaczepił, nikt nie przeszkodził w ucieczce, chociaż przeciwnik nadal musiał się znajdować przed wami. Czy to panu nic nie mówi?

— Ale do mnie strzelano, nawet w samym Bell! Nie jestem ślepy ani głuchy — zirytował się Warren.

— Przyznaję, że moje twierdzenie na pozór wygląda dziwnie. Strzelano do pana nawet w Bell. I tym razem zupełnie niecelnie. Właśnie dlatego twierdzę, że cała ta historia pozostaje w ścisłym związku z listami. W przeciwnym wypadku takie spotkanie zakończyłoby się dla pana tragicznie.

— Zupełnie nie rozumiem!

— Proszę się zastanowić albo lepiej... niech pan odpowie na pytanie: co uzyskałby autor (czy autorzy) listu zabijając pana?

— Hm... może dokonałby zemsty?

— Dziwny jakiś mściciel, który najpierw domaga się pokaźne j, kwoty pieniędzy, a nie otrzymawszy jej, raz na zawsze rezygnuje z okupu!

— Jak to: rezygnuje?

— O, przecież to proste! Gdyby pana zabił, nie mógłby już żądać dolarów. Przecież jasne jak na dłoni, że chodzi tu tylko o pieniądze.

— Zgoda. Przekonał mnie pan.

— I jeszcze jedno na potwierdzenie moich wniosków: w tych listach grożą panu wcale nie śmiercią. Napisali tylko, jeśli pamięć mnie nie zawodzi: “Przynieś 5 tysięcy dolarów, a damy ci spokój”.

— No, to w jakim celu do mnie strzelali?

Karol roześmiał się cicho:

— Proszę przyrzec, że się pan nie obrazi, a zdradzę tajemnicę.

— Coś takiego! Dobrze, przyrzekam.

— Chcieli pana nastraszyć. Uznali, że jest to najlepsza droga skłonienia pana do ustępstw.

Stałem z boku i mogłem dobrze zaobserwować, jakie, wrażenie wywarły na farmerze słowa Karola. Najpierw zaczerwienił się, potem policzki mu się wydęły, począł głośno oddychać, wreszcie wyrzucił z siebie:

— Łajdaki! Uważają mnie za tchórza, ale ja im pokażę!

Odwróciłem się gwałtownie i udałem, że coś poprawiam przy siodle. Ledwie, ledwie powstrzymałem się, aby nie parsknąć śmiechem.

— Lepiej ruszajmy stąd — powiedział Karol. — Grizzli gdzieś się tu włóczy i na pewno nie odejdzie, póki z padłego konia nie pozostaną same kości.

Wskoczyliśmy na siodła i odtąd jechali, z krótką przerwą na postój, prawie do zmierzchu. Krajobraz zmieniał się. Wąska dolinka, coraz szersza w miarę przebywanej drogi, rozpłynęła się w nieograniczoną płaszczyznę. Zamiast stromych zboczy ukazała się ściana młodniaku tak gęstego, że nie sposób było go sforsować konno. To właśnie młody bór, o którym uprzednio wspominał Warren opisując swe przygody. Kiedyś pożar wypalił starodrzew, potem wiatry obaliły zwęglone kikuty krzew, aż w końcu na glebie użyźnionej popiołem poczęły bujnie rozrastać się małe krzaczki i świerkowy zagajnik. Na szczęście, dość szeroka ścieżka pozwoliła ominąć przeszkodę. Dlaczego ta ścieżka również nie zarosła — nie potrafię wytłumaczyć. Być może, wyznaczył ją pas ziemi obfitującej w składniki mineralne, wrogie wszelkiej roślinności.

Nocne obozowisko rozbiliśmy na zboczu trawiastego pagórka. Na żądanie Karola mieliśmy trzymać wartę od zmroku aż do świtu, mimo że Warren bardzo wydziwiał z tego powodu. Podejrzewam, że swoją wartę po prostu przedrzemał. Cóż za lekkomyślny człowiek! Nie chciałbym mieć takiego towarzysza swych wędrówek po prerii.

Pokrzepieni snem i dobrym śniadaniem (Warren nie zapomniał o zaopatrzeniu się w żywność), na koniach, które wypoczęły i wytarzały się w trawie, ruszyliśmy do Canyon Creek.

Same zagadki

Farmy hodowlane czy stacje hodowlane — bo i tak je zwano — oglądałem niejeden raz. Ta, do której obecnie przybyliśmy, niewiele różniła się od innych. Chyba tylko wielkością obszaru i wspaniałością siedziby jej właściciela. Poza tym znajdowały się tu takie same corrale, czyli zagrody dla bydła lub koni, magazyny na paszę, parę baraków dla kowbojów, domki dla służby, a poza nimi przestrzeń falistych łąk, porosłych już świeżą runią, zamkniętych na dalekich krańcach pasmem siwych gór. Tu pasły się stada czerwonego bydła: zdziczałych krów i długorogich teksaskich wołów, spędzanych zaledwie raz na rok.

Nie mogłem pojąć, z czego wywodziła się nazwa posiadłości Warrena: Canyon Creek. Nie dostrzegłem bowiem ani kanionu, ani płynącego nim potoku. Dopiero następnego dnia dowiedziałem się i wreszcie zobaczyłem, że na krańcu ziem Warrena znajdował się miniaturowy wąwóz wypłukany w miękkim podłożu przez rzeczkę, o której nikt nie wiedział, skąd wypływa i gdzie znajduje ujście. W swym środkowym biegu stanowiła kraniec północny posiadłości Warrena. Poza jej korytem leżały już ziemie niczyje, jak je nazywano, w istocie — odwieczne tereny łowieckie Szoszonów, Kruków, a przede wszystkim Czarnych Stóp, koczujących po obu stronach granicy między Kanadą a Stanami Zjednoczonymi.

Ci sąsiedzi Warrena nie byli uciążliwi. Tylko przez dwa pierwsze lata pojawiali się w wielkich gromadach tuż za rzeczką, co wyglądało niepokojąco. Ale Warren, daleki od wszelkiego bojowego animuszu i pragnący się utrzymać na zajętych ziemiach, zdobył się na krok rzadko spotykany w tych stronach: okupił się Indianom kilkudziesięcioma sztukami bydła, setką wełnianych koców, podobną ilością strzelb i myśliwskich noży. Wypalił fajkę pokoju z wodzami najbliżej koczujących grup, a na koniec uczynił rzecz zgoła najmądrzejszą: zakazał swym kowbojom przekraczania linii rzeczki, i to pod groźbą natychmiastowego zwolnienia z pracy. Wszystkie te posunięcia zapewniły spokój jemu, jego ludziom i jego dobytkowi. Co prawda grupki czerwonych wojowników pojawiały się nad graniczną wodą, ale zdarzało się to rzadko, a odwiedziny takie posiadały jak najbardziej pokojowy charakter i kończyły się kolejnym kalumetem i podarunkami, których nie szczędził, hodowca. Opłacało mu się to stokrotnie.

Kiedy dowiedziałem się o tym wszystkim, nabrałem lepszego mniemania o Warrenie.

Tak przedstawiała się sytuacja w Canyon Creek, gdy wjechaliśmy pewnego dnia w granice posiadłości. Gospodarz powiódł nas prosto ku swej siedzibie, widocznej z daleka wśród kępy drzew, jedynej na tym otwartym terenie, zasłaniającej dom zieloną kurtyną. Szeroka droga biegła wprost na podjazd, środek którego zajmował okrągły klomb. Za nim stał budynek o żółtych ścianach, z portalem wspartym na czterech okrągłych słupach. Na płaskim dachu budynku błyszczały balustradki małego tarasu. W sumie — architektura wzorowana na stylu hiszpańskim, znana mi już z przejazdu przez Teksas. Tu, w surowym otoczeniu, na tle nagiej płaszczyzny i dalekich gór, siedziba Warrena wyglądała obco, aż nazbyt egzotycznie.

— Witajcie, panowie, w Canyon Creek! — zawołał pompatycznie Paddy Warren.

Ledwo zdążyliśmy zeskoczyć z siodeł, podbiegło dwu ludzi, chwyciło konie za uzdy i powiodło gdzieś poza 1inię drzew. Zostaliśmy zaprowadzeni przez gospodarza długim korytarzem do pokoju, którego wnętrze zajmowały dwa łóżka, szafa, stół, kilka krzesełek i umywalka z potężną, ciężką miednicą. Meble lśniły politurą, a ściany przyozdobiono wełnianymi, ręcznie tkanymi makatami. Bez trudu rozpoznałem dzieła rąk nawajskich kobiet. Nad tymi makatami umieszczono trzy indiańskie pióropusze, .zbyt strojne — jak mi się wydawało — aby mogły być autentyczne. Część podłogi pokrywało futro pumy. Było duszno, pachniało skórami i owczym runem. Natychmiast otworzyłem okno. Prąd świeżego powietrza wtargnął tu chyba po raz pierwszy od wielu tygodni. Odetchnąłem.

Za oknem rozciągał się krąg traw zamknięty półkolem takich samych drzew, jakie widzieliśmy wjeżdżając.

Ledwie otrzepaliśmy nieco z kurzu odzież i umyli ręce, gdy zapukano do drzwi. Ukazał się człowiek w białym kitlu, o czarnej twarzy. Murzyn. Poinformował, że “seńora i seńor czekają w jadalni”, i poprowadził plątaniną korytarzyków do pokoju, raczej sali, której środek zajmował długi stół nakryty białym obrusem. Wokół stołu — jak łatwo odgadłem — zgromadziła się rodzina Warrena: sześć osób, z których tylko dwie zdążyłem dotąd poznać. Pozostałe to dwu chłopaków, najmłodszych synów gospodarza, oraz jego żona, której zostaliśmy przedstawieni w sposób znany mi tylko z opowieści o zwyczajach bogatych plantatorów Południa jeszcze z czasów sprzed wojny domowej. Pani domu była kobietą czarnowłosą i czarnooką, o regularnych, choć już trochę zamazujących się rysach twarzy i figurze zatracającej swą smukłość. Mówiła po angielsku z charakterystycznym dla południowców akcentem, co świadczyło, że w jej żyłach musiała płynąć również i krew hiszpańskich zdobywców Południa naszego kontynentu.

Pani Warren sprezentowała nam dwu młodszych synów oraz jeszcze jednego domownika nieokreślonego wieku, o ciemnej, pociągłej twarzy, małych wąsikach i czarnej bródce przyciętej w szpic. Jak się później dowiedziałem, był to nauczyciel i wychowawca chłopców.

Pominę szczegóły tego pierwszego posiłku spożytego w Canyon Creek. Rzecz niewarta wzmianki poza tym, że łatwo dostrzegłem dominującą rolę pani Klary: wyglądała na udzielną władczynię, wobec której drżeli poddani. Chłopcy milczeli przez cały czas, Paddy Warren odzywał się rzadko i zwięźle, mówiła tylko seńora Klara zwracając się to do Karola, to do mnie, zupełnie jakby inni biesiadnicy nie istnieli. Byłem ciekaw, czy autorytet gospodyni rozciąga się i poza ściany tego budynku, czy obejmuje tylko salę jadalną.

Porównywałem atmosferę panującą w jadalni z atmosferą farmerskich kuchni, gdzie się zwykle spożywało posiłki, gdzie słowo goniło słowo, przerywane wybuchami chóralnego śmiechu, gdzie mężczyzna-gospodarz odgrywał główną rolę, gospodyni gawędziła niefrasobliwie z gośćmi, a dzieci zachowywały się właśnie, jak... dzieci. Tu był inny świat, dotąd mi nie znany.

Odetchnąłem z ulgą, gdy dobiegła końca ta nieco ponura biesiada. Wydało mi się, że i Paddy Warren odetchnął, gdy jego małżonka wstała od stołu, rzekła: “do zobaczenia” i dumna jak królowa zniknęła za drzwiami. Teraz Paddy Warren wyprowadził nas na ganek, a z ganku na podjazd.

— Tak więc, moi panowie — gospodarz odzyskał głos — wszystko jest do waszej dyspozycji. Ludzie wierzą, że przybyliście w te strony na polowanie, albo nic o was nie wiedzą. Teraz chętnie was oprowadzę po, swoim gospodarstwie, ale ponieważ jest dość obszerne (słowo “obszerne” wymówił tonem, który miał znaczyć: nie macie pojęcia, ile ja posiadam!), weźmiemy konie. Zgoda?

Ku memu zdziwieniu Karol bardzo energicznie odmówił zgody. — Konie — odparł — bardzo się nam, przydadzą, ale pojedziemy tylko we dwóch.

Warren natychmiast sposępniał.

— Możecie, panowie, zabłądzić.

— Błądziliśmy wiele razy — stwierdził mój przyjaciel — i zawsze jakoś trafialiśmy na właściwą drogę.

— Ale dlaczego?...

— Dlatego że pana wszyscy tu znają.

— Oczywiście.

— I nawet z dużej odległości' potrafią rozpoznać pańską sylwetkę.

— No, jeśli ktoś ma dobry wzrok... Ale do czego pan zmierza?

— Do tego, że chcę zobaczyć pańskich kowbojów, pańską służbę wówczas, gdy widzą, że ich pan nie obserwuje.

— Co też pan mówi? — oburzył się gospodarz. — Moi ludzie zawsze spełniają swe obowiązki.

— Właśnie pragnę to sprawdzić.

— Po co?

— Taka obserwacja, kto wie, może skieruje mnie na jakiś ślad autora listów, a poza tym pragnę porozmawiać z pańskimi ludźmi, obecność gospodarza mogłaby ich krępować. Więc niech się pan nie obraża, z jego towarzystwa, mam nadzieję, skorzystamy jeszcze nie jeden raz.

Warren po ostatnich słowach nieco się udobruchał, machnął ręką:

— Jeśli tak uważacie, nie będę się sprzeciwiał. Zaraz każę przyprowadzić wierzchowce.

To rzekłszy obrócił się na pięcie i zniknął we wnętrzu domu.

— Przynieś nasze strzelby, Janie — odezwał się Karol. — Poczekam tutaj.

— Aż tak niebezpiecznie? — mruknąłem.

Gdy powróciłem, zastałem nie tylko Karola, ale i nie znanego mi chłopaka, zapewne pomocnika stajennego, z dwoma końmi, czarnymi jak kruki, z rzędami lśniącymi srebrem okuć. Wspaniałość nad wspaniałości, którą wyśmiałby każdy traper lub westman. Tylko greenhorn używałby uprzęży tak bardzo zwracającej uwagę i białych, i czerwonoskórych.

Stępa wyjechaliśmy poza krąg drzew, a dopiero później — kłusem, wprost przed siebie. Minęliśmy kilka corrali, dwa drewniane baraki ustawione w pustce łąk, na których daleko, daleko widniały zamazane, ciemne plamy — stada bydła pasącego się tu i ówdzie.

Jechaliśmy prawie godzinę, aż drogę przecięła nam błyszcząca wstęga niewielkiej rzeki. Zsiedliśmy z koni i powędrowali wzdłuż brzegu. Rzeka, raczej rzeczka, była płytka, o piaszczystym dnie usianym kolorowymi kamykami. Można było przejść ją w bród, nie stanowiła więc żadnego zabezpieczenia granic Warrenowskiej posiadłości.

Wędrując i wiodąc za sobą konie dotarliśmy do linii liściastych krzewów porastających brzeg w miejscu, w którym dźwigał się ponad płaszczyznę prerii. Rosły tu trzy świerki. Przywiązaliśmy wierzchowce do pni i siedli w cieniu padającym od gałęzi. Widok był stąd jeszcze bardziej rozległy.

— I co o tym sądzisz, Janie?

Karol wydobył fajkę, woreczek z tytoniem i zajął się ładowaniem pachnącego ziela do wnętrza poczerniałej główki.

— Wiesz dobrze, że cała ta sprawa od samego początku nie przypadła mi do smaku.

Och, nie o to pytam, ale o rodzinę Warrena.

— Wydaje mi się, że to chyba ona trzęsie tu wszystkim, a on udaje samowładnego pana, gdy jej nie ma w pobliżu.

— Hiszpanka przyzwyczajona do wielkiego stylu życia. Pewnie tatuś siedział na plantacji bawełny z setką niewolników, aż się wszystko urwało. Kto wie, czy właśnie nie z inicjatywy pani Klary nastąpiła wyprowadzka z Teksasu aż tutaj.

— Może. Ale cóż to ma za związek z tajemniczymi listami? Moim zdaniem, żaden.

— Kto wie? W tak delikatnej sprawie nie należy nic bagatelizować.

— Nie będę bagatelizował — zgodziłem się potulnie — byleśmy stąd jak najszybciej ruszyli.

— Już ci się znudziło? Po jednym dniu?

— A ileż jeszcze takich dni nas czeka?

— Na pewno nie będziemy tkwić w jednym miejscu, niewiele byśmy w taki sposób osiągnęli. Popatrz!

— Jeździec — stwierdziłem obojętnie. — Czyżby Warren kazał nas szukać?

— Jakoś dziwnie trzyma się na siodle — zauważył Karol.

Natężałem wzrok. Jak mój towarzysz potrafił z takiej odległości zauważyć, czy jeździec siedzi prawidłowo, czy nieprawidłowo?

Tymczasem zamazana sylwetka stawała się z każdą chwilą coraz wyraźniejsza. Rzeczywiście, koń biegł nieco dziwnie. Wyglądało na to, że co pewien czas raptownie przystaje, a później równie raptownie rusza. Wreszcie zbliżył się do nas tak, że mogłem dokładnie przyjrzeć się i człowiekowi, i zwierzęciu. Człowiek — o dziwo! — wcale nie siedział. Leżał z głową na końskiej szyi, z połową ciała przechyloną na prawą stronę, jakby lada moment miał zwalić się na ziemię.

— Karolu, on chyba jest ranny albo chory? — poderwałem się.

— Daj spokój! — powstrzymał mnie.

Wzruszyłem ramionami i opadłem z powrotem na murawę. Siedzieliśmy nadal nieruchomi, z oczami utkwionymi w dziwną parę, jaką tworzyli koń i jeździec. Wreszcie wierzchowiec, wcale nie powodowany uzdą, przystanął u stóp pagórka. Człowiek zeskoczył, raczej zsunął się z siodła. Nie upadł, jak tego oczekiwałem. Stał chwilę, kiwając się w obie strony, do tyłu i do przodu, po czym pogrzebał w jukach i wydobył z nich płaską flaszę. Przytknął ją do ust i odrzucił głowę. Pił długo, potem otrząsnął się i z widocznym trudem począł się wspinać po trawiastym zboczu. Musiało dojść do spotkania.

Z trudem powstrzymałem śmiech na widok zdumienia, jakie odmalowało się na obliczu przybysza. Otworzył usta, wytrzeszczył oczy, coś zamruczał. Pewnie sądził, że to przywidzenie. Czułem, że ma zamiar zawrócić, ale wypita wódka zwyciężyła: klapnął ciężko na ziemię tuż obok nas, pod sąsiednim pniem.

— Dżentelmeni — wymamrotał — przepraszam, że tak nagle się zjawiłem, nie., nie będę wam przeszkadzał, kapinkę się zdrzemnę...

Mówił powoli, z zastanowieniem. Chciał zrobić wrażenie człowieka, który nigdy nawet nie wąchał alkoholu.

Odpowiedziałem, żeby się nie krępował, miejsca jest dosyć.

— To rozumiem — stwierdził kiwając głową. — Dobrze jest spotkać mądrych ludzi. Zmordowałem się dzisiaj, potrzebuję odpocząć — broda opadła mu na pierś, zdawało się, że zasypia.

— Taka ciężka robota? — zagadnął niespodziewanie Karol.

— Co? — otworzył oczy i spojrzał na nas półprzytomnie.

— Pytam, czy robota taka ciężka?

— No... nie... każdy dałby radę. Z bydłem zawsze jest kłopot... — przerwał i patrzał na nas nie widzącym wzrokiem. — Ja jestem Mervin, Robert Mervin. Mam tu nadzór nad wszystkimi kowbojami w Canyon Creek, bo to się nazywa Canyon Creek. Tak właśnie!

Ostatnie zdanie wykrzyknął. Ten wysiłek musiał go bardzo wyczerpać, bo głowa z powrotem opadła na pierś.

— Mervin, nie śpij! — zawołał mój przyjaciel.

Nadzorca kowbojów drgnął, wyprostował się i zapytał głosem, w którym dźwięczało zdumienie:

— Kim wy jesteście?

— Traperzy — odparł Karol.

— Ooo... to nie macie tu czego szukać. Wszystko uszło za rzekę. Tam jeszcze zwierzyny w bród. Idźcie na nocleg do Warrena, tu nie wolno rozpalać ognia. On was przyjmie... powiedzcie, że Mervin przysłał. Paddy stał się podejrzliwy... wszystko z powodu tej historii teksaskiej... ja mu przeprowadzałem stada... każdy wie, kto to jest Robert Mervin...

— Zna pan może Sandusky'ego? — zapytał Karol.

— Sandusky... James, to dobry chłop, on był tam...

Głowa mu się kiwnęła, plecy obsunęły po korze pnia i Robert Mervin rozciągnął się wśród trawy.

— Więcej z niego nie wydobędziesz — zauważyłem.

— Niestety! Jednak... Wygląda na to, że Warren po prostu uciekł z Teksasu, no bo jak inaczej rozumieć słowa “historia teksaska”?

— Ejże, Karolu, czy nie ponosi cię fantazja?

— Gotów jestem Mervinowi codziennie przynosić dwie pełne flaszki, byle gadał. Wówczas okaże się, czy jestem fantastą, czy nie.

— Nie poznaję cię, Karolu! — oburzyłem się. — Chcesz rozpić tego biedaka? Ja do tego ręki nie przyłożę.

— No, no. Nie taki to znowu biedak. Popatrz na jego odzież. Albo Warren ma szczodrą rękę, albo też Mervin bardzo mu się zasłużył.

Karol nie mylił się. Szef kowbojów nosił na sobie prawie nowy strój, od kraciastej koszuli aż po buty uzbrojone w potężnych rozmiarów ostrogi. Szerokoskrzydły kapelusz, co prawda bardzo zmięty, wyglądał jak przyniesiony przed chwilą ze sklepu, tylko że w złym opakowaniu. Dlatego też natychmiast wyjaśniłem, co rozumiem pod słowem “biedak”.

— Człowiek, który wpadł w nałóg, zawsze będzie dla mnie godnym litości biedakiem. A poza tym... to już nie młodzieniec. Przykro patrzeć...

To powiedziawszy zerknąłem na twarz śpiącego: spalona na mahoń, przeorana głębokimi bruzdami. Spod przekrzywionego kapelusza wysunęły się siwe włosy spadające na kark. Całość — gdyby nie nowy i porządny ubiór — tworzyła sylwetkę jednego ze starych traperów, znaną mi z ustnych przekazów i pisanych wspomnień. To oni właśnie nosili długie włosy na wzór indiański. Może Mervin, zanim został kowbojem, był łowcą futerek?

— Ruszamy, Janie.

Spojrzałem na śpiącego.

— Nie troszcz się, nic mu nie będzie. Dla takich to nie pierwszyzna. W drogę. Chciałbym zobaczyć coś więcej.

Odwiązaliśmy konie i wskoczyli na siodła. Wierzchowiec Mervina, który pasł się na zboczu, podniósł łeb, przyjrzał się nam bacznie, a potem zajął się na nowo trawą.

Przejechaliśmy wzdłuż brzegu rzeki, który obniżał się stopniowo. Gdy zrównał się z poziomem prerii, skręciliśmy w prawo, w kierunku widocznego w dali bydła. Dostrzegaliśmy coraz wyraźniej sylwetki kowbojów zaganiających rozproszone krowy.

Tak byli zajęci, że zauważyli nas dopiero, gdy podjechaliśmy na odległość kilku zaledwie jardów. Wówczas jeden z nich przygalopował do nas. Zdumiałem się, był to Murzyn! Nigdy dotąd nie spotkałem kowboja-Murzyna, nawet nie przypuszczałem, że tacy istnieją.

Skłonił się kapeluszem.

— Jesteście, panowie, w Canyon Creek — powiedział. — Gospodarz chętnie was przyjmie i nie odmówi noclegu. Niedaleko stąd. Jeśli więc...

Nigdy nie dowiedziałem się, co miało nastąpić po słowach “jeśli więc”, bo nasz rozmówca zamilkł. Wspaniały rząd naszych koni przykuł jego wzrok.

— Piękna uprząż — stwierdził. — Pan Warren chętnie ją obejrzy. Posiada bardzo podobną. Co wy na to?

— Nic, zupełnie nic — rzekłem ubawiony. — Przecież to są właśnie wierzchowce Warrena, jedziemy właśnie od niego.

— Wybaczcie — stropił się nieco — różni się tu kręcą. Wskażę wam najkrótszą drogę.

Niezbyt nam widać ufał i nie było sposobu skłonić go do rezygnacji z tej usługi. Ruszyliśmy. Zerknąłem na Karola. Jechał ponury jak noc i milczący jak skała. Tak przybyliśmy przed dom Warrena, gdzie powitał nas sam gospodarz.

— Przejażdżka się udała?

— Nadspodziewanie — odparł Karol. — Konie na wagę złota, szkoda tylko, że tak bardzo są znane.

— Jak to?

— Pańscy ludzie wzięli nas za złodziei.

Wydaje się, że hacjender dopiero teraz zauważył towarzyszącego nam Murzyna.

— Abraham, co to znaczy?

Człowiek nazwany tym biblijnym imieniem natychmiast zeskoczył z siodła.

— Mamy obowiązek, massa Warren, donosić o każdym obcym, który się kręci w tych stronach.

— Ci panowie są mymi gośćmi.

— Nie wiedziałem. Mervin nie mówił.

— Donosić! — zagrzmiał gospodarz. — Ale nie posądzać uczciwych ludzi o kradzież!

— Uprząż wprowadziła mnie w błąd.

— Dosyć. Zawołaj Mervina, już ja mu natrę uszu.

Murzyn odszedł, a ja pomyślałem, że jeśli nawet odnajdzie nadzorcę, to go na pewno nie sprowadzi.

— Wybaczcie, panowie. Zastosowałem się do waszego życzenia i nie rozgłaszałem o waszym przyjeździe. Zaraz wydam polecenie.

— Nie trzeba! — zaprotestował Karol. — Lepiej być oględnym w informacjach. Im mniej tutejsi ludzie będą o nas wiedzieli, tym lepiej.

— Oczywiście, ale Mervin potrafi milczeć, kiedy trzeba.

Jak potrafił milczeć, przekonaliśmy się nieledwie przed godziną, ale nie wyprowadzałem gospodarza z błędu.

— Na przyszłość — dodał Karol — będziemy korzystać z mniej zwracających uwagę koni i uprzęży. Uważam to za najlepsze rozwiązanie.

— Jak sobie, panowie, życzycie. A teraz... żona moja chciałaby porozmawiać z wami.

Zanieśliśmy broń do pokoju, a później, prowadzeni przez gospodarza, przekroczyliśmy próg komnaty pani domu. Napisałem: komnaty. Nie sposób bowiem takiego pomieszczenia nazwać pokojem. Było zbyt przestronne i zbyt wystawnie urządzone. Ściany zdobiły barwne jedwabne makaty, lśniące od srebrnych i złotych nitek, jakimi zostały na nich wyhaftowane sylwetki ludzi i zwierząt. Środek podłogi pokrywało futro szarego niedźwiedzia o rozmiarach zadziwiająco wielkich. Pod ścianami stały kozetki i miękkie taborety oraz dwa foteliki. Na jednym z nich siedziała, a raczej spoczywała w niedbałej pozie pani Klara Warren.

Skłoniliśmy się jej w milczeniu, a ona, również w milczeniu, wyszukanym gestem ręki wskazała nam jedną z sof.

— Paddy — zwróciła się do małżonka — nie przeszkadzaj sobie w pracy. Jak będziesz wychodził, powiedz Marii, aby nam podała kawę.

Odprawiony w ten sposób, nawet nie mruknął.

— Mój mąż nie ma przede mną tajemnic — odezwała się pani domu głosem, który wydał mi się znużony lub... znudzony. — Wiem, dlaczego panów zaprosił do Canyon Creek. Niestety, nie zawsze jest dokładny w słowach, niekiedy przesadzi, niekiedy czegoś nie dopowie. Nie sądziłam do tej pory, aby znane panom listy były czymś więcej niż próbą zastraszenia. Jednak ostatnie wypadki, mam na myśli napaść, nieco mnie przeraziły. Widzicie, panowie, tu jest dziki kraj i nigdy byśmy się nie przenieśli, gdyby nie pewne okoliczności. Jednak odkąd tu przebywamy, nie wydarzyło się nic zasługującego na poważniejszą uwagę. Co sądzicie o ostatniej przygodzie mego męża?

— Uważam to za próbę zastraszenia — odparł Karol — jeszcze jedną. — I uzasadnił swój pogląd.

Zamyśliła się chwilę.

— To prawdopodobne. Mogę się mylić. Przypuszczam, że Paddy, mój mąż — poprawiła się natychmiast — nieco przesadził. Jednak... jest to przecież próba wyłudzenia okupu czy jak tam to inaczej nazwać: A przy takich próbach nigdy nie wiadomo, jak daleko sięgnąć potrafi ludzka chciwość. Paddy miał wielu wrogów w Teksasie, zazdroszczono mu powodzenia.

— Sądzi pani, że to któryś z tych teksaskich wrogów próbuje swych sił w Montanie? — zagadnąłem.

— Quien sabe? Kto wie? — przetłumaczyła natychmiast na angielski.

— Podejrzewa pani kogoś z pracowników męża? — zapytał Karol.

Potrząsnęła przecząco głową.

— Gdyby tak rzecz się miała, żądanie okupu nadeszłoby wcześniej, a przez tyle lat nikt nas tu nie niepokoił.

— Czy w ostatnich tygodniach nie pojawił się w tych stronach ktoś nowy? Pracownik czy kowboj?

— Nie przypominam sobie, ale... proszę panów, przecież nasza służba to ludzie zaledwie umiejący czytać. Widzieliście listy?

Przytaknęliśmy.

— Więc ja twierdzę, iż żaden z naszych kowbojów czy służących nie potrafi tak czytelnie pisać; jeśli w ogóle potrafi! Nie, nie! Ten “ktoś” nie wywodzi się z grona domowników ani dozorców bydła.

Nie zaprzeczyłem, chociaż twierdzenie pani Klary nie opierało się na żadnych faktach, poza jednym jedynym: charakter pisma autora listów. Nie trafił mi do przekonania rzekomy powód szantażu. Rzekomy i bliżej nie określony. Chyba że Paddy Warren został kiedyś wmieszany w jakąś poważną awanturę w dalekim Teksasie, ale o tym ani on, ani jego małżonka nie wspomnieli. Dla odkrycia tajemnicy należałoby udać się na miejsce poprzedniego pobytu Warrena. Rzecz jasna, iż myśl o tak dalekiej wyprawie z góry odrzuciłem. Po pierwsze dlatego, że nie starczyłoby nam czasu, po drugie, że najpewniej nasz gospodarz sprzeciwiłby się temu zamiarowi.

Podano nam kawę w porcelanowych filiżaneczkach wniesionych na srebrnej tacy.

Odrzuciwszy pomysł podróży do Teksasu, próbowałem zgłębić przyczynę tych wszystkich (Warrena i jego żony) niedomówień. Co je powodowało? Chęć wykorzystania nas obu dla osiągnięcia jakichś ubocznych celów? Obawa? A może po prostu głupota? Uznałem, że w takiej sytuacji należało sprawę postawić jasno: albo dowiemy się całej prawdy, albo rezygnujemy z dalszego pobytu w Canyon Creek!

Z tych rozmyślań wyrwał mnie głos Karola:

— Obawiam się, że w tej sytuacji stwierdzenie, kto jest autorem listów, będzie bardzo trudne. Mój przyjaciel i ja umiemy świetnie odczytywać ślady odciśnięte przez ludzi czy zwierzęta w ziemi, ale nie zajmujemy się tropami odciśniętymi w... czasie.

— Co pan ma na myśli?

— To, że w przeszłości pani i jej męża wydarzyły się wypadki, których znajomość bardzo by się nam obu przydała.

Twarz gospodyni nawet nie drgnęła, ale zdradziły ją oczy, w których dostrzegłem wyraz zaniepokojenia, a może nawet czegoś więcej: lęku!

— Doprawdy... nie przypominam sobie nic, co mogłoby panom ułatwić wykonanie tak trudnego zadania. Bardzo mi przykro.

Po słowie “przykro” zauważyłem, że wyraz niepokoju znikł z jej oczu. Wspomniałem na pijacki bełkot Mervina. Nie ulegało wątpliwości: Klara i Paddy Warrenowie mówili nam tylko pół prawdy. Dalsza rozmowa była tylko stratą czasu. Z bezcelowej wymiany słów wybawił nas powrót Warrena, który oznajmił, że nakryto do stołu. Znajomą nam salę tym razem, ponieważ za oknami zapadał już mrok, oświetlały dwie lampy naftowe. Atmosfera panująca przy wieczerzy nie różniła się niczym od obiadowej. To znaczy, że wszyscy biesiadnicy prawie cały czas milczeli, nawet pani Klara niewiele się odzywała. Dopiero pod koniec Paddy Warren nieśmiało zagadnął o nasze plany na

dzień następny.

— Musimy zbadać okolice Canyon Creek — odpowiedział Karol. — Prawdopodobnie natrafimy tam na ślady zwierzyny, której próżno tu szukać.

— Zwierzyny? — zdziwił się gospodarz, ale szybko zorientował się w niestosowności takiego pytania. — Ach tak... oczywiście. Obecność ludzi odstrasza zwierzęta. Ma pan rację. Polować tu to jakby sitem czerpać wodę. Powinniście zbadać dalsze okolice. W podgórskich partiach sporo jeszcze antylop, a nawet spotkać można stadka bizonów, nie mówiąc już o niedźwiedziach.

Warren rozgadał się pragnąc widać zatrzeć w pamięci słuchaczy swe niefortunne zdziwienie. Przecież oficjalnie przybyliśmy tu właśnie na polowanie.

Po skończonej wieczerzy gospodarz odprawił nas do pokoju i życząc dobrej nocy zapytał półgłosem:

— Panowie naprawdę wybieracie się poza Canyon Creek?

— Oczywiście — stwierdził Karol — i zabawimy tam przez kilka dni.

— Och — zafrasował się — moja żona będzie bardzo niespokojna.

— Proszę jej powiedzieć, że więcej możemy zdziałać znajdując się poza zasięgiem ludzkich oczu. Po prostu nie zwrócimy niczyjej uwagi, a to jest ważne.

Nie wiem, czy Warrena przekonało to stwierdzenie, ale mruknął tylko raz jeszcze “dobranoc” i odszedł. W chwilę później zjawił się służący z lampą. Wszedł i wyszedł cicho jak zjawa. Rozciągnąłem się na szerokim łożu.

Miniony dzień bardzo był dla mnie męczący, prawie cały spędziłem w siodle. Dla Karola — to fraszka, ale ja nie jestem taki wytrzymały, zwłaszcza po zimowym trybie nieruchliwego życia.

— Myślę, Karolu — rzekłem z lekka ziewając — że nie pozostaje nam nic innego, jak wyjechać stąd jak najprędzej. Nie sposób pomóc tym ludziom.

— Na opuszczenie Canyon Creek zawsze jeszcze mamy czas. Teraz spróbujemy zebrać o Warrenie tyle informacji, ile się da.

— A jeśli się nie da?

— Wówczas postawimy naszemu gospodarzowi warunek: albo wyzna całą prawdę, albo umyjemy od wszystkiego ręce.

— Należało od tego zacząć.

Karol roześmiał się półgłosem.

— To już moja taka zabawna ambicja. Chcę pokazać temu zarozumialcowi, że nie jesteśmy tak naiwni, jak sądzi. A poza tym: sprawa wygląda interesująco. Nie uważasz?

— Przede wszystkim: trudna...

— Rozwiązywaliśmy trudniejsze. Cóż to, Janie, nie pamiętasz Arizony? To była rozgrywka co się zowie!

— Prawda, lecz mieliśmy wówczas wiernych i do świadczonych sprzymierzeńców.

— I tu możemy takich znaleźć.

— Gdzie? Chcesz ściągnąć szeryfa z Fort Benton? Wątpię, aby Vincent Irvin zechciał tu przyjechać.

— Nie bądź takim sceptykiem. Jeśli go poprosimy, przybędzie. W razie czego można by jeszcze zaprosić do zabawy Czarne Stopy. Nie tak daleko stąd do nich.

Mimo że byłem bardzo zmęczony, zerwałem się z łóżka i parsknąłem śmiechem.

— Indianie w roli detektywów? Chyba żartujesz!

— Mówię poważnie. Ale nie o roli detektywów myślałem. Zresztą... trudno teraz coś przewidzieć. Wiesz, dokąd jutro się udamy?

— Do Bell — odparłem bez namysłu.

— Brawo!

— Będziesz próbował pociągnąć za język Sandusky'ego.

— Coraz lepiej! Zadziwiasz mnie, Janie.

— Nie kpij, nietrudno odgadnąć. Przecież Sandusky również przybył tu z Teksasu. Mervin wspomniał o tym w swym pijackim transie. Kto jak kto, ale pocztmistrz może najwięcej wiedzieć o Warrenie. Poza Mervinem, oczywiście.

— Jesteś najlepszym westmanem wśród lekarzy i uważam, że minąłeś się z zawodem.

— Znowu? Przypomnę ci o tym, gdy będziesz potrzebował pomocy chirurga!

To rzekłszy począłem ściągać buty.

Następnego dnia, rankiem, ale już dobrze po wschodzie słońca, ruszyliśmy ku rzeczce. Taki był plan Karola. Droga do Bell wiodła na wschód, a rzeczka płynęła na północ, ale pojechaliśmy tak celowo. Tym razem sam Karol wybrał uprząż i wierzchowce, by jak najmniej zwracały na siebie uwagę.

Przebyliśmy nurt wody i skierowali się lewym jego brzegiem, pod prąd. Po godzinie teren począł się stopniowo wznosić, brzegi rzeczki — stromieć, aż na koniec lustro wody obniżyło się i znikło z naszych oczu w wąwozie. Zeskoczyliśmy z siodeł. Leżąc na brzuchach, spoglądaliśmy w głąb rozpadliny, na dnie której szumiała srebrzysta smuga pian. Można było z biedą zejść tędy po niemal pionowych ścianach, ale nie sposób sprowadzić koni.

— To pewnie ten Canyon Creek — zauważyłem. — Nic ciekawego.

— Istotnie. Chciałem sprawdzić, czy da się tu obozować. Jedyne przecież miejsce na całej płaszczyźnie, gdzie można się ukryć. Ale nic z tego. Woda zalewa dno kanionu.

— Mylisz się, Karolu.

— Jak to? Spójrz, przecież na dnie nie ma ani jednego suchego miejsca.

— Nie o tym myślę, ale o jeszcze jednej kryjówce na tym terenie. Czyżbyś zapomniał o “dziurze trapera”?

— Do licha! Prawda. Trzeba będzie zbadać “dziurę”, ale nie teraz. Stanowczo... tracę pamięć. Ruszajmy.

Gdzieś tam w górze wąwóz chyba się skończy i przejedziemy na przeciwległy brzeg.

Przewidywania mego towarzysza spełniły się rychlej, niż myślałem. Canyon Creek nie miał więcej niż pół mili długości. Dalej — stromy brzeg zrównał się z prerią i z korytem rzeczki. Przebyliśmy je bez trudu. Teraz szybko ruszyliśmy na wschód. Podróż do Bell minęła bez przygód, tyle że trwała nieco dłużej niż poprzednio, z Bell do Canyon Creek.

Pocztmistrza spotkaliśmy w bramie jego pocztowego królestwa. Poznał nas natychmiast.

— Już?! — zawołał zdziwiony — Czy coś się stało?

— A cóż miałoby się stać? — Karol odpowiedział pytaniem na pytanie.

— Tak mi się wymknęło, pewnie dlatego, że jestem pod wrażeniem wiadomości, którą usłyszałem dziś rano. Allan! — zawołał w kierunku budynku. — Zaopiekuj się końmi. Chodźcie, panowie.

Zamknął wierzeje bramy i przepuścił nas przodem. Teraz ja się zaniepokoiłem: co za wiadomość mógł otrzymać Sandusky? Może od Warrena?

Przekroczyliśmy próg sieni, później drzwi gościnnego pokoju.

— Cóż to się stało? — zagadnął Karol.

— Rzecz wydarzyła się ubiegłej nocy. Siadajcie, panowie. Otóż... dokonano napadu na grupę eksploratorów złotego piasku, gdy znajdowali się w drodze do Bell.

Napad się nie udał. Z pięciu poszukiwaczy dwu jest rannych, ale transport złota ocalał.

— Od kogo otrzymał pan tę informację?

— Od samych zainteresowanych. Przybyli tu o świcie, aby przekazać poczcie swe cenne przesyłki.

— Złoto? — zapytałem.

— Tak.

— I pan musi się nim opiekować? Nie zazdroszczę.

— Od tego jestem pocztmistrzem.

— Czy w Bell nie ma żadnego kantoru bankierskiego? — wtrącił się Karol.

— Nigdy go nie było.

— Niebezpieczna przesyłka.

Sandusky roześmiał się, ale chyba niezbyt szczerze:

— Przywykłem już do tego rodzaju przesyłek. Tym razem będę się nią opiekował tylko do jutra. Rannym pociągiem cały ten skarb ruszy dalej.

— Nie obawia się pan napadu? — zagadnąłem.

— Owszem. Zawsze w podobnych wypadkach obawiam się napadu. I czynię wszystko, co potrafię, aby się nie udał.

— Kto zaatakował eksploratorów? — spytał Karol.

Sandusky wzruszył ramionami.

— Jacyś ludzie.

— Znakomita informacja — zauważył Karol.

— Przepraszam, tyle mi powiedziano. Ale nawet gdyby sprawcy zostali rozpoznani, cóż z tego?

— Jak to?! — wyrwałem się.

— Bo któż podejmie się ścigania przestępców. Przecież nie mamy nawet szeryfa! Może to lepiej? Co za szeryfa mogłaby spośród swego grona wybrać ta zbieranina ludzi, jaka tu mieszka? Najuczciwszy z niej to Ned Muddlinton, kowal. Ale jego nie wybiorą, bo Murzyn. W takiej sytuacji szeryf mógłby się okazać wspólnikiem przestępców.

— A cóż to za zakazane strony! — krzyknąłem.

— To jeszcze dziki kraj i nie ma na to rady. Trzeba wiedzieć, że pierwsi osadnicy, nie traperzy, przybyli tu dopiero w 1858 roku, po przypadkowym odkryciu terenów złotodajnych. A przecież takiego rodzaju osadnictwo nie jest trwałe, a element, z którego się składa, niezbyt spokojny.

— Że też pan zdecydował się tu osiąść?

— Po prostu zbieg okoliczności — odpowiedział pocztmistrz. — Czym mogę panom służyć? — zmienił temat rozmowy.

— Noclegiem — odparł Karol.

— Oczywiście, z największą przyjemnością. Opuszczacie Bell?

— Owszem, ale tylko po to, aby wrócić do Canyon Creek.

Wydało mi się — ale może to było złudzenie — że Sandusky odetchnął z ulgą.

— Zakupy? — zagadnął. — Niewiele można tu dostać. O broni czy amunicji nawet nie ma co marzyć.

— Nie przyjechaliśmy po zakupy — zaprzeczył Karol — ale wyłącznie do pana.

Pocztmistrz popatrzył na Karola, na mnie, jakby chciał odczytać nasze myśli.

— Słucham — powiedział.

Ale w tym miejscu rozmowa została przerwana, bo ukazała się uśmiechnięta Elsa.

— Allan mi powiedział... Bardzo się cieszę z waszego przybycia.

Pomyślałem, że to po prostu grzecznościowy zwrot, lecz z dalszych słów gospodyni wynikło, że myśli ona bardzo praktycznie i cieszy się ze zwiększenia “załogi” pocztowego budynku o dwu dobrze uzbrojonych mężczyzn. Na tę noc, podczas której trzeba będzie dobrze strzec złożonego w depozycie złota. Co prawda sam pocztmistrz natychmiast zaprotestował przeciw wciąganiu gości w jego — jak się wyraził — zawodowe obowiązki. Niewiele wart był ten protest. Jakże bowiem moglibyśmy inaczej postąpić korzystając z noclegu, gdyby rzeczywiście nastąpił napad?

— Nie udało się im podczas transportu — mówiła pani Elsa — mogą próbować powrócić. Albo w nocy, albo rankiem podczas przenoszenia paczek na stację.

— Odważyliby się w dzień? — zapytałem.

— Jak dotychczas, nie zdarzył się taki wypadek — odparł Sandusky — ale zawsze liczę się z jakąś niespodzianką i zawsze biorę pod rozwagę wszystkie możliwości rabunku przy tak słabej ochronie.

— Przepraszam — wtrąciłem się — a iluż tu macie obrońców?

— Zaledwie trzy osoby: jedna kobieta, jeden mężczyzna i jeden podrostek. Młodszy syn nie wchodzi w rachubę.

— Kobieta? — zdumiał się Karol.

— Och, proszę się nie dziwić. Elsa strzela lepiej ode mnie. Ma pewną rękę i celne oko. Mogłaby iść w za wody z niejednym westmanem.

— Jednak — wyraziłem swą wątpliwość — siła fizyczna gra również pewną rolę w takich wypadkach.

— Dam sobie radę z każdym napastnikiem — szybko odpowiedziała gospodyni — przede wszystkim dla tego, że rzadko który mężczyzna oczekuje ataku ze strony kobiety. Jeszcze w Teksasie, pamiętasz, James?... załatwiłam błyskawicznie pewnego pijaka, który zachowywał się zbyt natarczywie.

— Wierzę — odparł Karol — ale co innego pijak, a co innego trzeźwy rabuś. Na pewno nie będzie zważał na odmienną płeć, ręczę pani.

— Zawsze jestem przygotowana na najgorsze. Razem z mężem przeżyliśmy niejedno niebezpieczeństwo.

Czy kiedykolwiek stchórzyłam?

— Nigdy — stwierdził pocztmistrz. — Często miałaś szybszy refleks ode mnie i to decydowało.

Karol tylko się uśmiechnął, widać niezbyt przekonany. Ale ja uwierzyłem. Pomyślałem, że Elsa Sandusky należy do tego typu kobiet, które potrafią równie dobrze ściąć siekierą drzewo, jak i upolować płową zwierzynę. Słyszałem o takich towarzyszkach pionierów Dzikiego Zachodu. Jednak zapytałem jeszcze:

— A nie może pan zatrudnić strażnika do tak niebezpiecznej pracy? Chyba znaleźliby się chętni?

— Na pewno — odparł ze śmiechem. — Zgłosiłoby się wielu. Tylko że wówczas zamiast uważać na powierzone poczcie przesyłki, musiałbym uważać na... ręce strażnika. W całym Bell, poza jednym kowalem, nie ma nikogo, komu można by w pełni zaufać. Dobrze to zrozumieli moi zwierzchnicy zgadzając się, abym zatrudnił jako swych pomocników członków własnej rodziny.

Z kolei ja się roześmiałem. Z tak niezwykłą sytuacją można się było spotkać chyba tylko tu, na Dzikim Zachodzie.

— No cóż? — odezwał się Karol. — Sprawa jasna. Zgłaszamy się ochotniczo do pomocy na tę noc i na najbliższy dzień. Proszę nami rozporządzać, jeśli oczywiście zasługujemy na zaufanie.

— Co też pan mówi! Gdyby było inaczej, nie opowiadałbym tyle o kłopotliwych przesyłkach. Przyznam: słyszałem o panach, zanim jeszcze przybyliście do Bell.

— Warren panu mówił? — spytałem.

— O, nie. Co prawda Paddy Warren ma długi język i lubi gadać, ale niezbyt zna się na ludziach. Dlatego nie można polegać na jego opinii o innych. Warren nie mówił. Dajmy zresztą temu spokój. Musicie być nieco zmęczeni, a ja, przyznam, mam jeszcze załatwić kilka pilnych spraw. Sądzę, że za jakieś dwie, trzy godziny będę wolny...

I tak oto nieoczekiwanie zakończyła się rozmowa. Została przerwana w najciekawszym dla mnie miejscu.

— Nie mogę odgadnąć — powiedziałem do Karola, gdy znaleźliśmy się w czterech ścianach gościnnego pokoju — skąd Sandusky o nas wie.

— Od Warrena. To jasne.

— Wcale nie jasne. Zapomniałeś o jego słowach? Paddy niezbyt zna się na ludziach. Skąd więc tyle do nas zaufania?

— Hm, jednak Warren musiał Sandusky'emu o nas mówić. Uczynił to albo jeszcze przed naszym przyjazdem do Bell, albo gdy zjawił się tu w nocy. Tylko co o nas mówił?

— Zadałem sobie takie samo pytanie. Czy wygadał się o prawdziwej przyczynie naszego przyjazdu, czy zachwalał nas jako dzielnych westmanów? A może Sandusky zna naszego szeryfa z Benton?

— W tym ostatnim wypadku mógł istotnie dowiedzieć się o nas bardzo wiele.

— Niestety, wszystko tylko domysły — westchnąłem.

— Ale możliwe do przyjęcia.

Zgodziłem się z tym nie przeczuwając, że przyszłość miała nam pokazać, jak bardzo myliliśmy się obaj!

Ralf Usher na widowni

Na tę noc zmieniliśmy budynek pocztowy w warownię, zaprowadzając wojskową dyscyplinę: broń pod ręką i warty zmieniające się od zmierzchu do świtu. Uważałem, że te środki ostrożności są zbyt rygorystyczne, ale nie protestowałem. Doświadczenie nabyte podczas wędrówek na Dzikim Zachodzie nauczyło mnie, że lepiej nie spać przez pięć nocy niż spać pięć godzin i obudzić się w pętach lub nie obudzić się wcale. A więc spałem w ubraniu — nie nowina! — i odbyłem dwugodzinną straż. Takie nocne czuwanie, mimo że ilość godzin dzielona jest sprawiedliwie między uczestników, różni się bardzo jedno od drugiego. Najmniej uciążliwe są warty pełnione podczas pierwszych godzin nocy, najgorsze — godziny przedświtu. Wyrwany ze snu kolejny strażnik długo musi przecierać oczy, aby zmysły zaczęły sprawnie funkcjonować. Przedranne godziny na pustkowiach prerii i gór — to najbardziej niebezpieczna pora nocy. Czerwonoskórzy bardzo ją sobie upodobali dla zaskakiwania wroga, a czworonożny drapieżnik, jeśli nie powiodły się całonocne łowy, nie pogardzi zdobyczą... dwunogą. Podczas moich wędrówek z Karolem dzieliliśmy się na przemian przedrannymi wartami. Taka warta dłuży się jak żadna inna, a myśl, że nie będzie można się zdrzemnąć aż do następnej nocy, sama w sobie jest już wystarczająco przykra.”

Tym razem miałem pecha. Ciągnęliśmy różnej długości patyczki: James Sandusky, jego syn Allan, Karol i ja. Pani Elsa — na żądanie Karola i moje — została z kolejki wyłączona. Potraktowaliśmy ją jako siłę odwodową w razie napadu. Wyciągnąłem najkrótszy patyk — przypadła mi ostatnia warta!

Ustaliliśmy, że strażnik czuwać ma w obrębie ogrodzenia. W razie czego — miał strzałem budzić pozostałych.

Po wieczornym posiłku położyłem się natychmiast spać uzgodniwszy uprzednio z Karolem, że w razie zagrożenia on pierwszy zostanie przeze mnie wyrwany ze snu i że wejdę przez okno. Ponieważ zaś znajdowało się dość wysoko nad ziemią, postawiłem przed nim stołek.

Przez całą noc nie wydarzyło się nic godnego uwagi. Gdy przyszła kolej na moją wartę, księżyc jeszcze świecił, dzięki czemu jedna połowa ogromnego placu błyszczała jak lustro, druga — pogrążona była w cieniu rzucanym przez przysadzisty budynek, gdzie na lewo znajdowały się pomieszczenia mieszkalne, na prawo lokal biura pocztowego. Okna zaopatrzono tu w żelazne kraty, a dwoje drzwi (jedne wiodące w głąb budowli, drugie — na dwór) z grubych desek okute były wielkimi ćwiekami, zamykane na zasuwy i kłódki. Bez pomocy siekiery nie sposób sforsować takiej zapory. Teraz obejrzałem te drzwi raz jeszcze. Za nimi przecież znajdowały się drogocenne przesyłki! Odszedłem uspokojony.

Ze sztucerem w garści ruszyłem na obchód. Przede wszystkim w kierunku zaciemnionej strony placu, bo i sam lepiej mogłem się tam ukryć, i ewentualny napastnik na pewno zaatakowałby od tamtej strony.

Budynek pocztowy, jak już wspominałem, był bardzo długi, a nieregularnych kształtach. Prawdopodobnie przez lata dobudowywano doń liczne pomieszczenia gospodarcze. Linia dachu biegła zygzakiem, przypominając nierówne szczyty pasma górskiego. Za lokalami mieszkalnymi i biurem ciągnęły się nie używane od lat wozownie i stajnie, wykorzystywane obecnie w niewielkiej tylko części. Sprawdziłem, czy te prawie puste szopy i baraki są zamknięte. Ot, po prostu, by mieć pewność, że w ich czarnych wnętrzach nikt nie może się skryć. Wszędzie jednak wrota były na głucho zawarte i tylko drzwi stajni dały się uchylić. Z wnętrza dobiegł mych uszu dźwięk łańcuchów i głuche uderzenia kopyt w klepisko. Nic jednak nie można było dostrzec. Postanowiłem większą uwagę zwracać na tę nie zamkniętą stajnię. Ruszyłem dalej, bacznie rozglądając się dokoła i nasłuchując. Wszędzie spokój, pustka i zupełna cisza, zarówno tu — w obrębie ogrodzenia, jak tam — poza palisadą, jakby całe Bell pogrążone było w głębokim śnie. Nawet pies nie zaszczekał, nawet nie ozwał się głos sowy odprawiającej swe nocne polowanie. Nie słychać było nawoływań kojotów — zbyt daleko wędrowały od Bell.

Księżyc świecił, gwiazdy błyskały i tylko wiatr, który zerwał się nagle, mógł świadczyć o tym, że zbliżał się kres nocy. Ten fakt stwierdziłem z dużym zadowoleniem. Nieco później gwiazdy zaczęły gasnąć, a nieprzenikniona chmura zasłoniła tarczę księżyca. Na chwilę przestałem widzieć. Ciemność spadła nagle i pochłonęła wszystko. Zamieniłem się w słuch, dopóki oczy nie oswoiły się z nową sytuacją. Wówczas usłyszałem odgłos jakby końskich kopyt. Zatrzymałem się. Nic, cisza... zawróciłem do drzwi stajni, ale nie dochodził stamtąd żaden hałas. I nagle usłyszałem inny głos, przypominający tępe uderzenie. Jakby znaczny ciężar spadł na ubitą ziemię. Nie miałem już wątpliwości: ktoś skoczył. Czyżby przedostał się przez palisadę?

Bardzo cicho przysunąłem się do ściany i krok za krokiem począłem zmierzać w stronę okna, za którym spał Karol. Gdy dotarłem do celu, stanąłem nasłuchując i zastanawiając się, czy już mam obudzić towarzysza. Wówczas dobiegł mych uszu lekki zgrzyt. Przycichał i odzywał się na nowo. Cóż to mogło być? Próba otwarcia kłódki czy sforsowania drzwi na pewno dałaby inne efekty akustyczne. Postanowiłem chwilowo dać spokój Karolowi i samemu sprawdzić, co powodowało ten dziwny dźwięk. Może to jakaś metalowa antaba poruszana wiatrem. Ale wiatr właśnie ucichł, a zgrzyt trwał nadal.

Nagle chmury odsłoniły księżyc.

Tuż przy okratowanym okienku biura pocztowego dostrzegłem niewyraźny, zamazany cień. Lekki zgrzyt słyszałem już bardzo wyraźnie. Nie miałem wątpliwości: intruz piłował kratę. Rozejrzałem się dokoła. Nie zauważyłem nikogo więcej.

Czterema długimi susami, nie zważając na hałas, skoczyłem w kierunku okna. Nieznajomy zdążył tylko odwrócić głowę. Trzasnąłem go dłonią powyżej szczęki. Zwalił się bez słowa. Przygniotłem mu piersi. Nie został ogłuszony, bo usiłował wstać. Uderzyłem go po raz drugi, tym razem mocniej. Poskutkowało. Wyprężył się i znieruchomiał. Zdjąłem mu pas i skrępowałem nogi. Swoim własnym pasem związałem ręce, a do ust wpakowałem chustkę. Wyprostowałem się i spojrzałem w kierunku palisady. Nic. Nikt nie zamącił ciszy, nikt nie próbował przedostać się przez płot. Czyżby włamywacz działał w pojedynkę? A może wspólnicy czekali za bramą na jakiś umówiony sygnał? Ruszyłem po Karola. Na mój cichy szept — sen miał zawsze bardzo czujny — obudził się natychmiast. Wyskoczył przez okno. W kilku słowach opowiedziałem, co zaszło. Pobiegliśmy.

Związany drab już się ruszał. Rozplatałem więzy na nogach. Poszturchiwany lufą sztucera poszedł potulnie do naszego gościnnego pokoju, gdzie został na nowo dokładnie skrępowany. Dopiero wówczas Karol pobudził mieszkańców poczty. Natychmiast zajęto posterunki w czterech rogach ogrodzenia, powierzając pieczę nad jeńcem pani Elsie. Minęło dobre pół godziny, a nic nowego się nie wydarzało. Jednakże wszyscy pełniliśmy wartę bez przerwy, aż do chwili gdy czerwone zorze zapaliły się na niebie. Wówczas poszliśmy do jeńca.

— Z bandy Powisa — rozpoznał go natychmiast pocztmistrz. — Pamiętacie tę pijaną czwórkę w saloonie? Ten jest piąty z kompletu. Raz pojawia się, raz znika. Myślałem, że trudni się tylko handlem końmi. Widać rozszerzył swe zainteresowania.

— Jak on się nazywa? — zapytałem, bo twarz jeńca wydała mi się dziwnie znajoma.

— Nazywa? Nie wiem. Przezywają go Kulawcem.

— Nie poznajesz, Janie? -— odezwał się Karol. — To nasz stary znajomy.

— Kulawiec! — wykrzyknąłem. — Do licha! Przecież tak przezywano tego koniokrada z Fort Benton. Nazywał się... chwileczkę... Usher! Ralf Usher.

— We własnej osobie — stwierdził mój przyjaciel. — Zapuścił brodę i nie golił się od kilku chyba dni, ale ja mam dobrą pamięć.

Podszedł do jeńca i wyciągnął mu knebel z ust.

— Słyszałeś, Usher? Co ci przyszło do głowy włamywać się do biura pocztowego? Wiesz, czym to pachnie? Czymś znacznie gorszym niż za kradzież koni.

— To jakaś pomyłka — wymamrotał zagadnięty. — Bierzecie mnie za kogoś innego. Ja się nazywam Fred Benton.

Parsknąłem śmiechem. Usher nie należał do ludzi pomysłowych. Fred Benton!

— Dobrze — odparł Karol — nie będziemy się spierać. Pojedziesz do szeryfa w Fort Benton. Niech on rozstrzygnie, jak się nazywasz. A w każdym razie staniesz przed sądem za usiłowanie włamania się do urzędu pocztowego.

— Skąd wy go znacie? — zainteresował się pocztmistrz.

Opowiedziałem, w dużym skrócie, historię poznania Ralfa Ushera. Działo się to wiosną 1882 roku. Wówczas pojechałem z mego rodzinnego Milwaukee do Fort Benton, małego miasteczka północnej Montany, w związku z pewnym interesem, jaki miałem do tamtejszego szeryfa. Otóż bawiąc u Vincenta Irvina przypadkowo wpadłem na trop od dawna poszukiwanego przez Kanadyjską Konną Policję przestępcy. Ukrywał się on właśnie w zagrodzie Ralfa Ushera, stałego mieszkańca Fort Benton i właściciela kawałka leżącej odłogiem ziemi. Usher nie zajmował się bowiem rolnictwem, lecz żył — jak wieść głosiła — po prostu z handlu kradzionymi końmi, a pewnie i kradzionym bydłem. Do tamtych czasów jednak nie potrafiono mu niczego udowodnić. Dopiero przy mnie powinęła mu się noga. Za pomoc udzieloną przestępcy został zatrzymany przez szeryfa. Jakie były dalsze losy Ushera — nie wiedziałem. Nie wiedział również i Karol. Kara nie musiała być wielka, jeśli Usher znowu był na wolności i współdziałał z bandą Powisa. Pewnie handel końmi stał się zbyt niebezpieczny albo może nieopłacalny.

— Ano, to rzeczywiście dobry ptaszek — stwierdził pocztmistrz. — Allan, zostaniesz przy nim, a my chodźmy na śniadanie. Po takiej nocy należy się nam coś ekstrasmacznego.

“Ekstrasmaczne” okazało się duszoną baraniną na zimno. Gorąca kawa wygnała ociężałość z naszych głów. Dokładne przesłuchanie Ushera mieliśmy jednak odłożyć na później. Teraz należało zająć się przewiezieniem cennych paczek pocztowych na stację. Sandusky postanowił, iż żona i starszy syn pozostaną w dobrze zabarykadowanym domu, na straży jeńca. Nikt bowiem z nas nie wierzył, by Usher działał w pojedynkę, i należało się liczyć z próbą odbicia uwięzionego. Tak więc tylko we trzech wyruszyliśmy w niezbyt długą — na szczęście — drogę. Przed tym wyciągnęliśmy z wozowni czterokołowy pojazd zakryty płócienną budą rozpiętą na półokrągłych pałąkach. Typowy wehikuł osadniczych karawan ciągnących na Zachód. Z kolei zaprzęgnięto do pojazdu konie. Na koniec pocztmistrz otworzył drzwi pomieszczenia biurowego. Przy okazji obejrzeliśmy okienne kraty — znalazłem pilnik porzucony przez Ushera — tylko jeden pręt był nadpiłowany. Paczki ze złotem przenieśliśmy do wozu, ułożyli na spodzie i przykryli workami zawierającymi listy. Sandusky siadł na koźle, ja z Karolem — wewnątrz, pod budą, mocno ściskając broń w garściach. Allan otworzył bramę. Pocztmistrz strzelił biczem, konie szarpnęły i wypadliśmy galopem na drogę, zupełnie pustą o tej wczesnej porze.

Wóz kołysał się na nierównościach, koła dudniły, kopyta grzmiały. Nie jechaliśmy jednak dłużej niż dziesięć minut. Na zaimprowizowany peron stacji Bell wtoczyliśmy się już wolniutko i ostrożnie. Wyskoczyłem spod, budy. Ujrzałem rąbek słońca dźwigającego się na wschodzie, na krańcach dalekiej, lekko sfalowanej równiny. Żelazne szyny lśniły jeszcze kropelkami rosy, drewniane podkłady były czarne i śliskie od wilgoci. Chłodny wiatr niósł postrzępione pasma mokrej mgły opadającej ku ziemi.

Z tej chłodnej i wilgotnej dali, z krańców, w których znikały równiutkie linie szyn, dobiegł mnie metaliczny, rytmiczny stukot, kolejowa melodia wygrywana dziesiątkiem kół na żelaznych sztabach. Melodia dalekiego szlaku, który tu, w Montanie, był tak samo romantyczny jak szlak konnych karawan osadniczych. Ileż to razy na Dzikim Zachodzie obsługa pociągu, wspomagana przez pasażerów, walczyła z bandami rabusiów atakujących wagony pocztowe? Ileż razy naprawiano zerwane podstępnie tory? Ile razy pociąg przystawał, aby uzupełnić zapas paliwa? Bowiem na Dzikim Zachodzie używano najłatwiejszego do zdobycia opału — drewna. Ale tender parowozu nigdy nie mógł pomieścić wystarczającej jego ilości, więc specjalne ekipy robotników trzebiły lasy wzdłuż torów i ustawiały sagi. Przy nich zatrzymywał się parowóz. Maszynista, palacz, konduktorzy, ba, nawet pasażerowie — wszyscy ochoczo pomagali w załadunku, byle tylko nie przedłużać postoju. Stukot stawał się coraz wyraźniejszy. Czarny punkt na krańcach szyn ogromniał, aż ukazała się lokomotywa z wysokim kominem, ciągnąca za sobą smugę siwego dymu. Grzmiąc i skrzypiąc hamulcami pociąg wtoczył się na stację i znieruchomiał.

Wagon pocztowy znajdował się na przodzie. Zaledwie kilka kroków dzieliło go od nas. Człowiek w kolejarskim mundurze wyskoczył na piach peronu.

— Halo, James!

— Halo, Jeff!

— Co dzisiaj jest?

-— Nieco śmiecia i — tu Sandusky zniżył głos — dwadzieścia paczek ze złotym piaskiem po pół funta każda.

Człowiek nazwany imieniem Jeff gwizdnął:

— O, raju, James! Taka kupa złota? Czyje to?

— Pięciu szczęściarzy. Przywieźli wczoraj.

— Skąd?

— Zapytaj ich sam. Ja nawet nie próbowałem.

— Szkoda. No, to do roboty!

Teraz z pocztowego wagonu wysiadł jeszcze jeden człowiek. Zaczęła się nieco żmudna, chociaż pospieszna praca przy liczeniu przesyłek, sprawdzaniu wykazu sporządzonego na trzech jednakowych blankietach. W końcu wszystko zostało załadowane. W zamian otrzymaliśmy skromną paczuszkę listów adresowanych do Bell.

— Trzymaj się, James!

— Do następnego razu, Jeff!

Wskoczył do wagonu. Głowa maszynisty zniknęła z okienka parowozu, buchnął strumyczek pary, a po nim ostry gwizd przeciął ciszę. Koła poczęły się obracać. Minął nas pocztowy ambulans, a po nim jedyne dwa osobowe wagony, wyglądające na puste. Pociąg nabrał rozpędu i zniknął w dali.

Spojrzałem na rozpromienioną twarz Sandusky'ego i nie zdziwiłem się.

Wracaliśmy z lekkimi sercami, nie spiesząc się. Dopiero teraz ujrzałem kilka osób wychodzących przed progi domostw. Ranek był już w pełni i zapowiadał pogodny dzień. W bramie pocztowej palisady powitał nas Allan Sandusky z karabinem w garści.

— Wszystko w porządku — zapytał, a raczej stwierdził, bo nasze rozradowane twarze stanowiły najlepszą odpowiedź.

— A tu? — zagadnął pocztmistrz.

— Nic nowego. Usher milczy jak głaz. Z początku był dość wesoły, teraz spochmurniał. Wygląda na to, że liczył na czyjąś pomoc, a obecnie stracił nadzieję.

Wprowadziliśmy wóz, zaryglowali bramę.

— Trzeba złożyć wizytę naszemu jeńcowi — zadecydował Karol.

Pani Elsa, trzymająca dotychczas straż przy więźniu, odeszła, jak zauważyłem, z dużą ulgą.

— Jak się czujesz, Usher? — zagadnął mój towarzysz.

Milczenie.

— Czy to oznacza, że nic ci nie dolega? Kto cię napuścił na tę robotę?

Milczenie.

— Dawniej byłeś bardziej rozmowny. No cóż? Zawieziemy cię do szeryfa albo szeryfa poprosimy do Bell. Nie chcesz rozmawiać, nie rozmawiaj, ostatecznie nie ma to wielkiego znaczenia. Twoja wina jest udowodniona, świadków aż zbyt wielu. Za napad na pocztę grozi

ci co najmniej kilka lat więzienia.

— Ja nie napadłem na pocztę — przemówił nagle Usher.

— A na co? Na farmę z drobiem?

— Nie miałem zamiaru kraść paczek.

— To może wyjaśnisz, w jakim celu piłowałeś kratę?

— Zęby znaleźć klucz do stajni.

— Po co?

— Bo... — odparł Usher z udanym czy też prawdziwym wahaniem — bo chciałem otworzyć stajnię... potrzebowałem konia...

— Dziwne. Przecież stajnia nie była zamknięta. A poza tym przyjechałeś na koniu. Po co ci drugi?

— Na sprzedaż.

— Dajmy spokój tym bajeczkom. Lepiej powiedz, kto cię namówił do tego włamania?

— Szkoda czasu na słuchanie tych kłamstw — wtrącił Sandusky. — Ja się domyślam, kto mu pomagał. Ci sami, którzy zabrali pozostawionego pod płotem konia, ci sami na których liczył, że go uwolnią. Z kim zadawał się Usher? Z Powisem i jego ludźmi. Mogę się założyć, że teraz Powis zniknie z Bell na kilka tygodni lub miesięcy, przestraszony tym, co może zeznać Usher. Ani mu w głowie było ratować wspólnika! Przypuszczam nawet więcej: gdyby Usherowi udało się wyłamać kraty, banda wyniosłaby złoto, a Usherowi nie dała ani odrobiny. — Podszedł do okna — Allan! — zawołał: — Chodź tutaj! — a kiedy syn szybko się zjawił: — Popilnuj jeńca — a do nas: — Chodźcie, panowie, na krótką przechadzkę.

Gdy wyszliśmy na dwór, zapytał:

— Co chcecie z nim uczynić?

— Przecież to pana więzień — odparłem. — Tylko do pana należy decyzja.

— Nie ja go schwytałem.

— Wobec tego — rzekłem żartem — odstępuję go panu. — Zaraz jednak dodałem: — Trzeba go oddać w ręce szeryfa, jeżeli nie zamierza pan wypuścić Ushera na wolność.

— Właśnie zastanawiałem się nad taką możliwością.

— Chyba nie mówi pan serio?

— Jak najbardziej. Wiem, że mój projekt brzmi dość dziwne, ale i sytuacja jest dziwna. Pamiętajcie, panowie, że w tych stronach jeszcze panuje prawo linczu, a wcale mi nie zależy na tym, aby Usher wisiał. A do jakiego szeryfa, do jakiego sądu mam się odwołać? Do zebrania mieszkańców Bell? To od razu szykujmy stryczek dla nieszczęśnika! Bo przecież Ushera nie uwolnią. Po pierwsze dlatego, że instytucja poczty cieszy się wielkim poważaniem i wszelki zamach na nią jest uważany za zamach na osobiste prawa każdego, po drugie dlatego, że mieszkańcy Bell należą do ludzi lubiących... mocne wrażenia.

Wzdrygnąłem się.

— Gdzie jest najbliższy szeryf?— zapytałem.

— Przecież wiesz, Janie, że dopiero w Fort Benton — odezwał się milczący do tej pory Karol.

— Trzeba go zawiadomić. Niech przyjeżdża i zabiera Kulawca.

— Zawiadomić? — podchwycił pocztmistrz. — Listownie czy osobiście?

Zawahałem się, a Karol — zdrajca! — milczał jak zaklęty. Nie chciał mi pomóc.

— Chyba... lepiej osobiście.

— Wyjazd i powrót do Bell to co najmniej dwa dni

— stwierdził Sandusky. — Nie mogę na tak długo opuszczać Bell, zwłaszcza w obecnej sytuacji.

— No to... no to poprzestańmy na liście. Podpiszemy go we trzech. Irvina to skłoni do szybkiego działania.

— Tak sądzisz? — wtrącił się Karol. — I według ciebie Irvin natychmiast tu się zjawi?

— Jestem pewien.

— A jeśli go akurat nie ma w Benton? A jeżeli jest obecnie zajęty inną, pilną sprawą? Przecież Bell to nie jego teren.

— Ale Usher to jego człowiek — broniłem się. — Mieszka w Benton.

— Lepiej powiedz: mieszkał. Przed kilku laty, jak obecnie sprawa się przedstawia, nie wiemy.

— Dobrze — rozgniewałem się. — Nie powiem nic więcej. Ciekawi mnie tylko, do czego zmierzasz, Karolu?

— Do jakiegoś właściwego rozwiązania. Nie można więzić Ushera zbyt długo. Wiadomość rozniesie się i może wywołać nieoczekiwane skutki. Sandusky ma rację.

A poza tym... nie mamy prawa. Poczta to nie więzienie, a nikt z nas nie jest ani szeryfem, ani sędzią.

— Patrzcie! — wybuchnąłem. — Jaki z ciebie prawnik! Podejrzewam, że chcesz, Kulawca wypuścić. Ale ja do tego ręki nie przyłożę!

— Pomyśl, Janie: musimy wracać do Canyon Creek... Jeśli Vincent nie przyjedzie, kto będzie dzień i noc pilnował jeńca? Pocztraistrz ma przecież dość spraw na głowie. Chyba się nie mylę?

— Mówi pan prawdę — odparł Sandusky.

— Wobec tego sam pojadę do Benton! — krzyknąłem oburzony. — Sprowadzę Irvina.

— Nawet jeśli ci się to uda, zajmie co najmniej trzy dni, bo przecież dzień spędzisz w Benton. Ja uważam, że nie można tyle czasu trzymać tu Ushera. A co będzie, jeśli nie zastaniesz szeryfa?

— Świetnie — stwierdziłem ironicznie. — Puszczajcie Ushera. Niech on tylko opowie swym kompanom, jak łaskawie obeszliśmy się z nim, a nasz pocztmistrz będzie miał włamania co noc.

— Usher nie piśnie ani słówkiem o takim zakończeniu swej kiepskiej przygody. Co najwyżej wymyśli bajeczkę, że sam się uwolnił.

— A to coś nowego! Skąd taka pewność?

— Stąd, że wspólnicy Ushera nie uwierzyliby, iż został on przez nas uwolniony ot, tak sobie... Zaczęliby podejrzewać, że Usher zawarł z nami jakąś umowę, za cenę której uzyskał wolność. Co z tego by wynikło, łatwo zgadnąć.

— Znakomicie to wszystko wytłumaczyłeś, Karolu. Chodźmy uwolnić tego baranka i przeprosić go za... nietakt!

— Nie bądź taki zawzięty, Janie. Sytuacja jest wyjątkowa, w przeciwnym wypadku pierwszy głosowałbym za oddaniem Ushera w ręce sędziego. Zresztą... nie chcę go zwalniać bezwarunkowo. Jeszcze by pomyślał, że postąpiliśmy tak z obawy przed nim albo jego wspólnikami. Za całą odpowiedź wzruszyłem ramionami.

— Co pan proponuje? — zapytał Sandusky.

— Coś, co wyglądałoby na obustronne ustępstwo.

Na przykład gdyby Usher wyjawił nam nazwiska wspólników.

— Przecież wiadomo, że to banda Powisa! Usher na pewno przyświadczy, że go Powis namówił, co mu to szkodzi? Za cenę uwolnienia może się przyznać do wielu rzeczy. To na nic.

— Wymyślcie coś lepszego — odparł Karol,

— Nie uważacie, że to zabawne — wtrąciłem — iż tak kłopoczemy się nad znalezieniem pozoru? Aż mi wstyd!

Powiedziawszy to — odszedłem. Wałęsając się tu i tam po podwórku, skierowałem na koniec swe kroki pod okno naszego pokoju. Allan natychmiast mnie zauważył.

— Proszę pana! — zawołał półgłosem.

— Co się stało?

Wychylił się przez futrynę.

— On — powiedział szeptem — chciałby coś zeznać.

— Podaj mi rękę.

Wdrapałem się na okno i wskoczyłem do wnętrza.

— Czego chcesz, Usher?

Popatrzał na mnie, a potem powiedział:

— Niech pan sprowadzi Sandusky'ego. Mam dla nie

go interesującą wiadomość.

Udałem, że nie przywiązuję wagi do tego oświadczenia. Siadłem na krześle.

— To bardzo ważne — zapewnił mnie jeniec.

— Nowa bajeczka?

— Nie, nie! Przysięgam!

— Dobrze, Usher. Jeśli jednak chcesz nas poczęstować kolejnym kłamstwem, pożałujesz! Allan, sprowadź ojca.

— Sandusky będzie mi wdzięczny.

— Zobaczymy.

Szczerze mówiąc, bardzo mnie zaciekawiła obietnica jeńca. Moja cierpliwość na długą została wystawiona próbę. Wreszcie nadeszli pocztmistrz i Karol.

— No, Usher — odezwał się Sandusky — jestem.

— Pan się przyjaźni z Warrenem?

— O co chodzi? Jestem starym znajomym Warrena, na pewno wiesz o tym.

— A gdyby Warrenowi coś groziło?

— To zwróciłby się do najbliższego szeryfa o pomoc. Nic więcej nie masz do powiedzenia?

Więzień odetchnął głęboko.

— Puśćcie mnie — powiedział dziwnie pokornym

głosem. — Więcej moja noga w Bell nie stanie. To Powis mnie namówił i... oszukał. Obiecał, że w razie czego natychmiast mnie uwolni.

— Ilu was było? —zagadnął nagle Karol.

— Pięciu.

— Dlaczego nie weszliście wszyscy na podwórze?

— Powis twierdził, że narobilibyśmy zbyt wiele hałasu.

— Więc jak to miało być przeprowadzone?

— Po przepiłowaniu kraty powinienem był powynosić paczki ze złotem i poprzerzucać je przez parkan. Tam ludzie Powisa stali już z końmi.

— To nie wygląda prawdopodobnie. Noszenie paczek zabrałoby sporo czasu, a przerzucenie ich... Dopiero byłby łomot!

— Mówiłem Powisowi kropka w kropkę to samo, ale twierdził, że nie może nikogo dać mi do pomocy, bo w razie alarmu nie zdążyliby uciec.

— Mając broń? — wyraziłem wątpliwość.

— Powis nie chciał strzelaniny.

— Przecież mogliście otworzyć bramę?

— Powis nie zgodził się na taki projekt. Twierdził, że brama skrzypi okropnie, a poza ty chociaż ułatwi ucieczkę, ułatwi równocześnie pogoń.

— Skąd wiedzieliście, że tu jest złoto? — zapytał Sandusky.

— Spotkałem górników, którzy je wieźli. Byli bardzo gadatliwi.

— A później doniosłeś o tym Powisowi i razem ukartowaliście na nich napad. Tak?

— To był projekt Powisa, ja w napadzie nie brałem udziału.

— Przypuśćmy, bo trudno ten fakt sprawdzić. Cóż jeszcze, Usher? — zapytał znowu Karol.

— Jeśli mnie wypuścicie, powiem coś bardzo dla was ważnego.

— A jeśli to nie będzie ważne?

— Warren dałby wiele, aby o tym wiedzieć.

— Żaden z nas nie nazywa się Warren — odparł mój towarzysz — więc cóż to nas może obchodzić?

Muszę przyznać, że ten dialog prowadził bezbłędnie. Ushera przecież i tak zdecydowaliśmy się wypuścić, a Karol starał się stworzyć wiarygodny powód uwolnienia jeńca. Cóż jednak Usher mógł wiedzieć o Warrenie? Postanowiłem zabrać głos.

— Mów, Usher — powiedziałem — a przyrzekam ci, że będę twoim obrońcą, jeśli twoje informacje posiadają jakąkolwiek dla nas wartość.

Nie zadowoliło go to. Spojrzał na pocztmistrza.

— A pan, panie Sandusky?

— Niczego nie obiecuję z góry, jednak wezmę pod uwagę wszystko, co już powiedziałeś i co jeszcze powiesz.

— Dobrze. Zgadzam się i liczę na waszą sprawiedliwość.

On liczył na naszą sprawiedliwość! Z trudem pohamowałem oburzenie.

— Przed kilku dniami — zaczął więzień — do Powisa zgłosiły się jakieś dwa typy, bardzo podejrzane...

— Co to znaczy? — przerwał mu Karol. — Co przez to rozumiesz? Ty sam jesteś podejrzanym typem. Czy byli podobni do ciebie?

— Nie, ani trochę. Ubrani jakoś tak elegancko, mieli doskonałe konie i uprząż. Zaproponowali Powisowi, aby spowodował stampede w Canyon Creek. Powiedzieli, że przy okazji możemy jakąś część stada uprowadzić.

— Nie opowiadasz bajki, Usher? Przecież to bardzo dziwna propozycja? — zauważył Sandusky.

— I mnie wydała się dziwna, nawet... podejrzana.

— I co na to Powis?

— Wziął nas na stronę i odbyliśmy naradę. Powis nigdy sam nie decyduje. Zaczęliśmy tę sprawę oglądać od podszewki, ale nic dobrego nie zdołaliśmy wypatrzeć. Pomysł był niebezpieczny. Warren ma wielu kowbojów, i do tego uzbrojonych. Kiedyś próbowaliśmy... — tu przerwał nagle i spojrzał na nas przerażonym wzrokiem.

Odwróciłem się w stronę okna, aby ukryć śmiech. Usher o mało nie wygadał się. Zapewne z nieudanej próby kradzieży koni lub krów.

— Mniejsza z tym — zauważył Karol. — Gadaj dalej... Więc Powis odmówił?

— Nie od razu. Najpierw zapytał, dlaczego sami się tym nie zajmą? Powiedzieli, że nie znają się na rzeczy, że jest ich tylko dwu, a o nas już słyszeli... — znowu urwał.

— Słyszeli żeście takie sztuczki urządzali? Tak?

— Tak — mruknął niechętnie więzień.

— I co dalej?

— Powis zapytał, czy w ten sposób chcą ukraść Warrenowe bydło. Odparli, że ich nic a nic nie obchodzi bydło, i powtórzyli, że możemy sobie zabrać tyle sztuk, ile zapragniemy. Na to znowu Powis zauważył, że może stampede zrobić i bez ich zachęty, ale nie chce. Za wielkie ryzyko. Wtedy jeden z nich oświadczył, że gotowi są zapłacić za stampede. Za stratę czasu, jak się wyraził. To nas jeszcze bardziej zdumiało. Przeprosiliśmy facetów i znowu odeszli na naradę. Jedni twierdzili, że należy przystać, ale dobrze wycenić przysługę. Któryś zaproponował wziąć po pół dolara od przepędzonej sztuki. Ale Powis, tak jak i ja, sprzeciwiał się i ostatecznie

odmówił.

— Ile wam proponowali?

— Po dziesięć centów od sztuki.

— Jak się tamci zachowali?

— Widziałem, że stracili humor. Radzili nam namyślić się dobrze, bo w przeciwnym razie znajdą innych, chętnych.

— Spotkaliście ich powtórnie?

— Nie. Powis nie chciał. Wtedy przyszła mu do głowy myśl z tym złotem... to się lepiej opłacało.

— Poznałbyś tych dwu?

— Poznać to bym poznał, ale nie mam zamiaru...

— Nic mnie nie obchodzi, jaki masz zamiar — przerwał mu ostro Karol. — Pamiętaj, że ciągle jesteś naszym więźniem. Przypomnij sobie, jak tamci wyglądali.

— Hm... trudno powiedzieć. Byli opaleni, więc to nie ludzie z miasta. Jeden nosił jasne wąsy, drugi był bez wąsów... Ubrani bardzo ładnie. Konie: jeden kary, drugi siwy, a uprząż wspaniała. Takich siodeł w tych stronach się nie używa.

— Siodła? — wtrącił się pocztmistrz. — Opisz je.

— Z przodu i z tyłu bardzo wysokie oparcia, strzemiona z szerokimi oparciami...

— Meksykańskie — zauważył Sandusky. — Co więcej?

— Mieli lassa i... więcej sobie nie przypominam.

— Nie widziałeś ich przedtem?

— Nigdy.

— Przecież gdzieś muszą mieszkać.

— Na pewno nie w Bell, wiedziałbym coś o tym.

— W którym miejscu spotkałeś się z nimi?

— Spotkaliśmy się — poprawił Usher — w połowie drogi między Bell a Canyon Creek. Tam nas zaczepili.

— A później dokąd się udali? Na pewno zauważyłeś.

— W góry. Skręcili w kierunku gór.

— Co jeszcze wiesz?

— Nic więcej. To wszystko.

Popatrzyliśmy po sobie. Zauważyłem, że Sandusky zmarkotniał.

— Sprowadzę Allana — powiedział — musimy pogadać na osobności.

Wyszedł z izby. Odciągnąłem Karola w stronę okna i szepnąłem tak, by więzień nie mógł usłyszeć:

— Chyba wpadliśmy na właściwy trop.

— Prawdopodobnie.

— Co zamierzasz zrobić?

— Porozmawiać z Sanduskym. Trzeba uzyskać więcej wiadomości o Warrenie, bez tego... ani rusz.

W chwilę później przyszedł Allan z wiadomością, że pocztmistrz oczekuje nas w swym biurze.

Zastaliśmy go w małym pokoiku za szeroką ladą, na której segregował listy. Zainteresowałem się sposobem dostarczania poczty. Czy każdy nadawca musi ją osobiście przynieść?

— Niekoniecznie — odpowiedział. — Nie zauważył pan drewnianej skrzynki przybitej obok bramy? Do niej można wrzucić każdy list, tylko grubsze paczki należy dostarczać do moich rąk.

Westchnąłem cicho. Sprawa się komplikowała, bo obserwując ludzi przynoszących paczki nie można było stwierdzić, kto jest nadawcą listów do Warrena.

— No i co pan postanowił? — zapytał Karol pocztmistrza. — Moim zdaniem Usher udzielił nam cennych informacji. Chyba możemy go zwolnić?

— Tak sądzę. A poza tym... należy ostrzec Warrena.

— Słusznie. Kiedy pan zamierza zwolnić więźnia?

— Nie zastanawiałem się nad tym. Jak uważacie?

— Ostrożność nie zawadzi — odparł Karol. — Wypuśćmy go wieczorem. Przez noc nic nie wskóra, nawet gdyby odnalazł Powisa, złoto już odjechało.

— Powis zabrał mu konia — wtrąciłem.

— Na to wygląda. Ano cóż? Usher będzie musiał tu zostać aż do przybycia pierwszego pociągu. Najlepiej jadącego w kierunku Fort Benton. O której jest najbliższy?

— Nad wieczorem.

— Świetnie, jestem gotów odprowadzić go na stację i wsadzić do wagonu. Chciałbym mieć pewność, że Usher naprawdę odjechał — oświadczył Karol.

— Ale ten pociąg nie jedzie do Benton — zauważył pocztmistrz. — Wręcz odwrotnie. Dopiero jutro rano mamy połączenie z Benton.

— Trudno. Przecież nie będziemy całą noc pilnować

Ushera. Niech zmyka stąd jak najszybciej.

— Zgoda — odparł Sandusky. — Niech jedzie byle gdzie, byle szybko, postawię mu to jako warunek uwolnienia. No... to chyba wszystko.

— Niezupełnie — odparł Karol. — Pozostała jeszcze sprawa, dla której tu przyjechaliśmy. Może nam pan bardzo dopomóc.

Nie wydało mi się, aby pocztmistrz został zaskoczony takim stwierdzeniem. Spojrzał na nas i zapytał:

— O co chodzi?

— O Paddy Warrena. Pan go musi dobrze znać. Co to za człowiek?

— Jak na traperów, którzy przybyli w te strony zapolować — Sandusky uśmiechnął się — pytanie dość dziwne. Ale odpowiem. Bell jest małą dziurą i wszyscy po trochu znają się nawzajem.

— Nie w tym rzecz. Pan zna Warrena znacznie dłużej. Jeśli się nie mylę, jeszcze od teksaskich czasów. Przecież pan tam był. Dlaczego wyjechaliście stamtąd?

— Warren nie mówił?

— Owszem powiadał, że bardziej się opłaca hodować bydło w Montanie niż pędzić je z Teksasu.

— To prawda.

— Chyba niecała.

Pocztmistrz spochmurniał.

— Dobrze — rzekł po namyśle. — Kogo innego zbył

bym byle czym albo w ogóle odmówił odpowiedzi. Przecież nie macie prawa brać mnie na spytki.

— Nie mamy — przytaknął Karol. — To tylko prośba.

— Zastosuję się do niej dlatego, że was znam i mogę ufać, że uzyskane wiadomości zachowacie tylko dla siebie.

— Dziękujemy — powiedziałem podejrzewając równocześnie naszego gospodarza o sporą dozę naiwności. — Zna się pan na ludziach.

— Nie w tym rzecz. Trudno kogoś dobrze poznać już przy drugim widzeniu.

— No to skąd?

Sandusky roześmiał się.

— Macie, panowie, swoje tajemnice, mam i ja swoje. Może będzie lepiej, jeśli wzajemnie odkryjemy karty?

Zaskoczył nas obu tak, że na sekundę zapomnieliśmy, jak to się mówi, języka w gębie. Pierwszy oprzytomniał Karol.

— Oczywiście — odparł — że szczerość bardzo by się nam przydała.

— Obustronna szczerość — zauważył pocztmistrz. — Ale ponieważ widzę, że nadal nie bardzo mi ufacie, dam dowód dobrej woli. Znam was nie od dziś i nie od kilku dni.

— Szeryf z Benton? — zapytałem.

— Nie znam szeryfa z Benton. Moje źródło informacji to przypadek.

— Ciekawe — mruknął Karol bardzo niezadowolony z takiego obrotu sprawy. Przecież przyrzekliśmy Warrenowi zachować w tajemnicy naszą misję, ba, nawet domagaliśmy się tego samego od hodowcy. Czyżby Warren-gaduła o wszystkim wyśpiewał Sandusky'emu?

— Warren panu powiedział? — spróbowałem zgadnąć.

— Nie, nie Warren. Nikt mi nie mówił. Widzicie... z racji pełnionych funkcji mam prawo odpieczętować każdy list, jeśli adres umieszczony na nim jest nieczytelny i jeśli wysyłający nie podał swego adresu. Chodzi o znalezienie wewnątrz koperty, w tekście listu, jakichś

bliższych danych dotyczących piszącego. Aby można było zwrócić mu nie doręczone pismo. Tak skrupulatna jest nasza poczta. Otóż z końcem grudnia ubiegłego roku, dnia już nie pamiętam, padał deszcz pomieszany ze śniegiem. Listy z pociągu przyniósł Allan. Zbeształem go, bo płócienna torba, do której włożył korespondencję, zupełnie przemokła. Oczywiście, przemokły

i papiery. Na jednej z kopert woda prawie całkowicie zmyła nazwisko adresata. Cóż miałem począć? Rozpieczętowałem kopertę. Wewnątrz niej znajdował się świstek papieru, a na nim słowa, które tyle razy sobie powtarzałem, że dokładnie utkwiły mi w pamięci: “Paddy! Dobrze się tu schowałeś, ale nic ci to nie pomoże. Przynieś 5 tysięcy do dziury trapera, a damy ci spokój. Przyjaciele.”

Aż podskoczyłem na stołku! To przecież były słowa pierwszego z listów, jaki mi pokazał Paddy Warren jeszcze w Milwaukee!

— Znałem tylko jednego Paddy'ego — mówił dalej pocztmistrz. — To mógł być tylko Warren. Raz jeszcze spróbowałem odczytać zamazany adres. Wydało mi się, że dostrzegam ślady słów: “Canyon Creek”. Zalepiłem kopertę i gdy następnego dnia przyszedł do mnie Jerry Warren, oddałem mu list. Potem czekałem na jakiś odzew Warrena na to tajemnicze pismo. Sądziłem, że mi o nim opowie. Ale nic!

— I nie powiedział pan Warrenowi o otwarciu koperty? — zapytał Karol.

— Nie.

— Dlaczego?

— Dla tej samej przyczyny, dla której odtąd dokładnie przeglądałem całą korespondencję adresowaną do Canyon Creek, do Paddy Warrena. I otwierałem “podejrzane” listy.

— Naruszył pan przepisy pocztowe — zauważyłem.

— Prawda. Gdy wysłuchacie mnie do końca, zrozumiecie, że inaczej postąpić nie mogłem. Znalazłem się przecież na tropie planowanego przestępstwa i przestępców, którzy mogą być również dla mnie niebezpieczni.

— Dla pana? — krzyknąłem.

— Tak. Warren otrzymał jeszcze kilka innych listów z pogróżkami, ale o żadnym z nich nawet mi nie wspomniał. Panów to nie dziwi, ale dla mnie było wręcz zdumiewające. Na koniec skojarzyłem sobie pewne sprawy i doszedłem do wniosku, że Warren pragnie ukryć przede mną, tak samo jak przed panami, historię dawnych lat, nie przynoszącą mu zaszczytu. Dotąd sądzi, że jej nie znam.

— O czym pan mówi? — wyrwałem się.

— Jeszcze chwilę cierpliwości. Otóż Warren wyjeżdżał ostatnio kilkakrotnie. Wspomniał, że jedzie podpisywać kontrakty na dostawy bydła do Fort Benton, a nawet do Milwaukee. Początkowo wierzyłem, ale kiedy wpadł mi w ręce pański list —.zwrócił się do Karola — a później odpowiedź Warrena, natychmiast zorientowałem się, o jakie to kontrakty chodziło. Paddy przestraszył się i szukał pomocy.

— Gdyby pańskie władze o tym się dowiedziały...

— Wyleciałbym z posady. Wiem, ale cóż mogłem począć?

— Rozmówić się z Warrenem, zwrócić się chociażby do najbliższego szeryfa — stwierdziłem.

— Wówczas musiałbym się przyznać do otwierania listów!

— To prawda — przytaknął Karol. — Jednak nie mogę zrozumieć, jaki istnieje związek treści listów z pańską osobą?

— Chodzi tak samo o moją skórę, jak o skórę Warrena. Dlatego lżej mi się zrobiło, gdy dowiedziałem się, że macie tu obaj przybyć.

— Skąd?

— No oczywiście z następnej korespondencji.

— Otóż i masz, Karolu, naszą tajemnicę! — krzyknąłem. — Czułem to. Wkrótce okaże się, że wie o niej całe Bell!

— Na pewno nie! — energicznie zaprzeczył pocztmistrz. — Oprócz Warrena i mnie nikt tu nie zna sprawy.

— I oprócz osób, którym Warren wygadał — wtrąciłem.

— Och, za to nie odpowiadam.

— Mniejsza z tym — wtrącił mój towarzysz. — Stało się. Teraz trzeba się zdecydować: zostać albo opuścić Bell?

— Chyba panowie nie myślicie poważnie? — zaniepokoił się Sandusky.

— Owszem, myślimy — odparł Karol. — Przecież nadal nic nie wiemy poza tym, że i pan jest wplątany w tę dziwną historię. Ale z jakiego powodu? Jaka jest przyczyna? Czy sprawa jest słuszna i warta zachodu? Same zagadki.

— Pan — Sandusky zwrócił się do Karola — jest słynnym westmanem, tym się różniącym od wielu innych, że potrafi innym pomóc w potrzebie... Warren... no cóż? Warren istotnie w dawnych, bardzo dawnych czasach nie był zupełnie w porządku. Dlatego właśnie z nim się rozstałem, ale czy należy pozostawiać go na pastwę szantażystów?

— Mówi pan bardzo zagadkowo — odparłem. — Cóż to ciąży na Warrenie, a przede wszystkim dlaczego nie powiedział nam całej prawdy? Czy wolno w ten sposób postępować w stosunku do ludzi, których prosi się o pomoc?

— Ja sam czuję żal do niego, że zataił sprawę listów. Jak już wspomniałem, to również i mnie obchodzi. Jednak Paddy nie jest złym człowiekiem, raczej bardzo podatnym na wpływy, niestety, nie zawsze najlepsze.

— Wierzę — odezwał się Karol. -— Jednak potrzebne są fakty.

— Fakty — powtórzył pocztmistrz. — To długa historia. Wolałbym o niej nie mówić, ale ponieważ mam zamiar jeszcze kilka lat pobyć w Bell, gdzie obecnie czuję się hm... nieco zagrożony, opowiem. Jednak proszę, abyście zachowali dla siebie wszystko, co ode mnie

usłyszycie.

Karol spojrzał na mnie, ja na Karola. Czy mogliśmy przyrzec tajemnicę? Dostrzegł nasze wahanie.

— Zaręczam wam, że w moim opowiadaniu nie ma nic, czym mógłby się zainteresować sędzia lub szeryf. Oczywiście w stosunku do Warrena i mnie, a co się tyczy innych osób... och, to już przedawniona sprawa.

— Jeśli tak, zgoda — stwierdził mój przyjaciel. — Zgoda warunkowa. Przyrzekam panu, że w wypadku konieczności ujawnienia pańskiej historii najpierw porozumiemy się.

— Dobrze. Proponuję, abyśmy naszą rozmowę odłożyli do wieczora.

— Dlaczego? — zapytałem.

— Lada chwila może ktoś tu przyjść. Z listem czy z paczką. O... właśnie! — zawołał spoglądając w okno — jakiś interesant.

— Pocztmistrz ma rację — poparł go Karol. — I tak dzisiaj nie wyruszymy do Canyon Creek. Już za późno. Chodź, Janie. Wspaniała okazja przespacerowania się po Bell.

Wyszliśmy.

— I cóż ty o tym sądzisz, Karolu? — zapytałem, gdy znaleźliśmy się za bramą na prawie pustej ulicy.

Dochodziło południe, słońce wspięło się na szczyt nieba ujawniając wszystkie dotąd zakryte cieniem nędze Bell: jakieś ledwo-ledwo sklecone budy, brudne płoty z powyrywanymi deskami, stosy śmieci, pokryte mchem dachy co starszych domów mieszkalnych.

— Sądzę — odparł Karol przeczekawszy, aż minął nas samotny przechodzień — że jesteśmy blisko źródła prawdy. Sandusky musi sporo wiedzieć o Warrenie i jego informacje rzucą nieco światła na przyczynę tych tajemniczych listów. Na przyczynę, jednak nie ujawnią nam autorów czy autora.

— Skąd taka pewność?

— To jasne! Gdyby Sandusky znał autorów, wyjawiłby ich nazwiska. Myślę, że wyjawiłby je Werrenowi, jeszcze zanim tu przybyliśmy.

— Nie mógłby tego uczynić nie zdradziwszy się, że czytał jego listy.

— Och, znalazłby jakiś pretekst. Zresztą... za taką informację Warren wybaczyłby wiele.

— Dlaczego jednak Warren nie porozumiał się z pocztmistrzem? Zyskałby w nim sprzymierzeńca.

— Zbyt wiele chcesz wiedzieć, Janie. Tajemnica, której nie potrafię przeniknąć. Sądzę, że po rozmowie z Sanduskym dowiemy się chociaż, z jakiego kręgu wywodzą się szantażyści. I to już będzie wiele.

Przyznałem mu rację. Nie przypuszczałem jednak, jak bliscy byliśmy prawdy wymawiając słowo “krąg”. Ale trzeba było być chyba jasnowidzem, by móc rozszyfrować we właściwy sposób znaczenie tego słowa.

Pierwsze kroki w Teksasie

Zwykle wstawało się przed świtem, ale do tego James Sandusky z dawna już przywykł. Przyzwyczaił się jeszcze w tamtych — wydawało się, bardzo odległych — czasach, kiedy nazwisko jego brzmiało: Jakub Sadowski, a imię żony: Elżbieta, nie Elsa. W tamtych czasach, to znaczy w starym kraju, w głębi puszczy, w leśniczówce na skraju dąbrowy i nad szumiącym ponikiem.

Więc jeśli dziś, kwietniowego ranka, James Sandusky zerwał się z posłania chmurny jak deszczowe niebo, przyczyną złego humoru nie była wczesna pora, lecz przeżycia minionej nocy.

Poprzedni dzień był ponad przeciętną miarę gorący jak na wiosenną porę roku. Gorący i coraz bardziej duszny. Słońce przybrało barwę pomarańczy, znak, że wiele, wiele dziesiątków mil stąd zerwał się wiatr o sile huraganu i pędził wysoko po niebie chmury czerwonobrązowego pyłu. Zapowiadała się burza, co do tego nikt nie żywił wątpliwości. Nadciągnęła wieczorem na skrzydłach gwałtownego podmuchu, który jednym swym tchnieniem poprzewracał chwiejne płoty na rozległych pastwiskach Teksasu i porozwalał co lichsze budowle.

W mroku przy wyciu wichru waliły się jak domki z kart nie tylko kowbojskie szałasy i prowizoryczne klitki. Runął również magazyn paszy solidnie podmurowany, a niewiele brakowało, by zwaliła się wielka stajnia, w której Warren trzymał swe najlepsze konie. Gdy wicher dokonał zniszczenia, niebo ozwało się kanonadą ogłuszających grzmotów. Na koniec lawina wody lunęła z łoskotem wodospadu Niagary. Sandusky położył się wówczas spać pewien, że wszystko co najgorsze już minęło. Nocny odpoczynek przerwany został nieoczekiwaną wizytą Roberta Mervina, szefa kowbojów, bez którego Warren chyba nie potrafiłby rządzić swym majątkiem.

— James! James!

Deszcz właśnie przestał padać, wiatr dawno ucichł, więc Sandusky, który sen miał lekki jak doświadczony traper, chociaż traperem nigdy nie był, obudził się natychmiast.

— Robert? — zapytał uchylając ostrożnie drzwi od sionki. — Co się stało?

— Stampede!

— Już idę!

W pośpiechu odział się jako tako, uspokoił przebudzoną żonę zdawkowym: “Nic takiego, powiem, jak wrócę...” — i wyszedł. Nie wspomniał ani słówkiem o stampede, ponieważ Elsa dobrze wiedziała, jakim grozi to niebezpieczeństwem. Stampede, czyli popłoch wśród bydła, wśród zdziczałych krów i wołów pasących się na prerii. Czasem bez żadnej określonej przyczyny, w pełni dnia, stado poczyna zachowywać się niespokojnie, przestaje się paść i nagle — nigdy potem nie wiadomo, która sztuka ruszyła pierwsza — kilkaset racic poczyna łomotać o ziemię w ciężkim galopie. Zwierzęta gnają w zbitej masie prosto przed siebie, na oślep i nie wiadomo, kiedy ani gdzie w końcu się zatrzymają. Jeśli na swej drodze napotkają urwisty brzeg rzeki lub rozpadliny, ginie kilkadziesiąt, niekiedy kilkaset sztuk, zanim reszta się uspokoi. Ale zdarzało się, że całe wielkie stada rozbiegały się i ginęły bez śladu. Jak zatrzymać rozpędzony, żywy taran przerażonych czworonogów? Zajeżdżając mu drogę z boków i od czoła, a jeśli to nie pomaga, chwytając pojedyncze sztuki na lasso tak, aby padły i swym ciałem utworzyły przeszkodę. Istniał jeszcze inny sposób, jakoby niezawodny, wymagający jednak niezwykłej siły, zręczności i odwagi. Trzeba było przewracać pędzące sztuki wprost z grzbietu własnego konia, chwytając je za rogi, co w każdej sekundzie groziło śmiałkowi śmiercią. Wierzchowiec miał niekiedy szansę uratowania się, jeździec, jeśli spadł-— nigdy!

Mervin przyprowadził dwa konie, więc wskoczyli na siodła i pognali. Sandusky pędził trop w trop za ledwie widocznym przewodnikiem, bojąc się chwilami, że gdyby został w tyle, zagubiłby się na tej ogromnej przestrzeni. Było ciemno, chmury zakryły księżyc i gwiazdy-

Wreszcie zorientował się, że dojechali właśnie tam, gdzie trzeba: usłyszał najpierw ryk bydła, później dojrzał ruchliwą masę, która rwała przed siebie.

— Od czoła, James! Spróbujemy od czoła!

Co należało teraz uczynić, Sandusky dobrze wiedział. Nie po raz pierwszy brał udział w uspokajaniu przerażonego bydła, ale nigdy w tak ciężkich warunkach, podczas tak czarnej nocy, galopując po gruncie śliskim i grząskim, aż błoto bryzgało wysoko spod kopyt. Czuł je na rękach, na twarzy. Co chwila przecierał oczy, by móc cokolwiek dojrzeć. Dostrzegł już pojedyncze sylwetki kowbojów najeżdżających z boku na skłębioną falę potężnych karków i rogatych łbów. Należało bydło stłoczyć jak najciaśniej, przyhamować szybkość biegu.

Minęli kowbojów i znaleźli się tuż przy czole dudniącej, ryczącej, przerażonej masy czworonogów.

— Dalej, James!

Należało uważać, bardzo uważać, aby się nie spóźnić nawet o mgnienie oka, uskoczyć przed żywym walcem mogącym zmiażdżyć śmiałka.

Rozwinęły się lassa. Mervin trafił i wspinając równocześnie konia zacisnął pętlę. Poskutkowało. Jedna z pędzących sztuk runęła. Zakotłowało się w stadzie. Środkowy strumień zwolnił na chwilę.

Teraz Sandusky rzucił, ale poczuł, że chybił. Jakże nie chybić w takich ciemnościach? Zwinął rzemień i rzucił po raz drugi. Chwyciło. Raczej wyczuł, niż dostrzegł. Wstrzymał wierzchowca, aby przy szarpnięciu nie runąć wraz z koniem. Lasso naprężyło się niebezpiecznie, zelżało, aby natychmiast ponownie się napiąć. Dopiero teraz Sandusky zauważył, że między powaloną krowę a konia dostała się jakaś inna sztuka i zawadziła rogami o rzemień, którego koniec był przymocowany do siodła. Sekunda, dwie, a jeździec wraz z wierzchowcem zostaliby wciągnięci w rwącą masę łbów i rogów. Błyskawicznie wyciągnął nóż i przeciął lasso. Prawie w tym samym momencie przeleciał mu przed oczami długi pas rzemienia — to Mervin rozciągnął kolejną sztukę. Stado wyraźnie zwolniło biegu. Rozmokła ziemia również utrudniała pęd. Pierwsze szeregi gnającego bydła rozmiesiły ją w lepkie błoto, następne — poczęły grzęznąć, biegnące na końcu — zapadać się. Ustał napór tylnych grup na czołówkę, która wreszcie się zatrzymała.

— Dosyć! — krzyknął Mervin. — Alec, Austin, Clive, Davy! Pilnujcie stada! Rano policzymy, ile padło! Wracamy, James. Trzeba trochę pospać. Co za szczęście, że grunt tak rozmókł.

Jechali powoli aż do budynku stajni. Tu Sandusky zostawił konia Mervinowi i powlókł się w stronę swego domu, nieco na uboczu od głównych zabudowań. Mieszkanie trochę ciasne, ale za to samodzielne. Wolał je niż większe wprawdzie, ale we wspólnym budynku zajmowanym przez kilku innych pracowników. To był nawyk przywieziony ze starego kraju, z pradawnej puszczy, której spokój rzadko kiedy mąciły ludzkie głosy.

Sandusky kroczył powoli, ostrożnie, wymijając ledwo widoczne kałuże, aby się nie pośliznąć. Po jakimś czasie zostawił za sobą dwa corrale, w których czerniały sylwetki koni, mając przed sobą już tylko pustkę rozległych łąk. Wznosił się tam jeszcze kowbojski szałas: prymitywny dach wsparty na słupach, z trzema tylko ścianami — schronienie przed deszczem. Niezbadanym zrządzeniem losu ta słaba budowla oparła się sile niedawnego wichru, co bardzo zdziwiło nocnego wędrowca. Podszedł, dotknął dłonią narożnego pala, pchnął go mocniej — nawet nie drgnął. Chciał już odejść, gdy niespodziewanie usłyszał głos ludzki. Nie! Dwa głosy. Pewno kowboje. Któż by inny na takim bezludziu? Nie miał zamiaru przerywać im rozmowy, cóż go obchodziła? Nie odszedł jednak. Z wnętrza, poprzez liche oszalowanie desek, dotarły do jego uszu słowa zbyt wyraźne, aby mógł nie zwrócić na nie uwagi.

— Warren musi się podporządkować.

— A jeśli odmówi? — zapytał drugi głos.

— Powiesz mu, że dzisiejsza stampede to nasza sprawka. Ostrzeżenie dla niego. Jeśli nie zwolni Murzynów, zostanie usunięty z jaskini. Nie przetrwa tu ani miesiąca dłużej.

— Szkoda byłoby stracić takiego człowieka, wiesz, jak jest bogaty.

— Nie mędrkuj. To polecenie Wielkiego Liktora. Masz je wykonać.

Sandusky usłyszał szelest kroków i plusk wody. Pewnie któryś z nieznajomych wszedł w kałużę. Przylgnął do ściany, prawie rozpłaszczył się. Tupot kroków, coraz słabszy, ucichł w oddali. Wówczas rozległ się tętent kopyt, ale i ten szybko roztopił się w ciszy.

Nie było potrzeby kryć się dłużej. Sandusky wrócił do swego domku. Czuwającej żonie opowiedział o przebiegu stampede, ale ani słowem nie wspomniał o nocnym spotkaniu. Nurtował go niepokój, długo nie mógł zasnąć. Rano wstał w markotnym humorze. Przekąsił coś naprędce i szybko wymknął się pod pozorem zbadania strat wywołanych popłochem stada, nie wzbudzając w pani Elsie żadnych podejrzeń.

Ruszył żwawo, ale gdy odszedł od domu tak daleko, że nie mogły go już dostrzec oczy żony, zwolnił kroku. Zaczął się zastanawiać, jak ma postąpić. Powiedzieć o podsłuchanej rozmowie Mervinowi? A może porozmawiać z Warrenem?

I co właściwie mogła znaczyć nocna pogawędka dwu nie znanych mu ludzi? Nie wszystko w niej było dla Sandusky'ego zrozumiałe. Sztucznie wywołane stampede? Kim byli tamci ludzie? Ich głosy brzmiały zupełnie obco. To nie był żaden z kowbojów hacjendera. Więc kto? I co to za “jaskinia”, z której Warren ma zostać wyrzucony.

Sandusky doszedł do wniosku, że musiał się po prostu przesłyszeć. Podobnie jak z “Wielkim Liktorem”. Może tak nazywano któregoś z hodowców? Mnóstwo znaków zapytania, których nie potrafił rozszyfrować. Jedno tylko nie ulegało wątpliwości: Warrenowi groziło niebezpieczeństwo! Już samo żądanie zwolnienia z pracy Murzynów musiałoby przysporzyć Warrenowi mnóstwa kłopotów. A więc należy go ostrzec, tak wiele mu przecież zawdzięczał.

Przebiegł myślą minione lata i to go utwierdziło w postanowieniu. A że sprawa wyglądała niebezpiecznie nie tylko dla informowanego, ale i dla informującego... Och, Sandusky niejeden raz ocierał się o większe niebezpieczeństwa. Jeszcze wtedy gdy nosił nazwisko Sadowski.

Do Ameryki przybył jako uchodźca ze starego kraju, w kilka lat po upadku ogólnonarodowego zrywu zbrojnego przeciw zaborcy, który wymazał ojczyznę Sadowskiego z mapy Europy. Jego ojciec zginął na polu walki, matka zmarła w kilka lat później. Jakub — jeszcze nie James — Sadowski jako siedemnastoletni chłopak znalazł się nagle sam na świecie. Dzięki poparciu przyjaciół ojca został przyjęty jako pomocnik leśniczego w wielkich lasach ciągnących się wzdłuż granicy. W trzy lata później, gdy jego przełożony zmarł, Sadowski zajął jego miejsce.

Najbliższym sąsiadem i prawie że jedynym znajomym Sadowskiego w tej głuszy był stary gajowy, ongiś oficer kawalerii i uczestnik bojów 1830-—31 roku. On to nauczył Jakuba Sadowskiego jazdy konnej poprzez bezdroża puszczy oraz używania broni palnej, a na koniec — i to było najważniejsze — wtajemniczył w leśne sprawy, zapoznał ze zwyczajami czworonogich mieszkańców boru.

Sadowskiemu dokuczała samotność, a gajowy-wojak miał córkę, Elżbietę. Po trzech latach znajomości Sadowski ożenił się, ale już w rok po ślubie musiał uciekać za granicę. Był to przysłowiowy piorun z jasnego nieba, spadł któregoś wiosennego dnia na głowy młodych małżonków.

Tu należy wyjaśnić, w kilka lat po krwawym stłumieniu powstania poczęły rodzić się na terenie całego kraju konspiracyjne zalążki nowej organizacji, stawiającej sobie za cel wznowienie walki zbrojnej o niepodległość narodu.

Sadowski został wciągnięty do jednego z pomniejszych ogniw spiskowej organizacji, powstałego w miasteczku leżącym na krańcach puszczy. Był cennym sprzymierzeńcem. Znał bezdroża leśne, ukryte przejścia i ścieżki wiodące ku granicy, aż na drugą jej stronę, nie odkryte ani przez celników, ani straż. Przeprowadzał więc transport broni zakupionej za granicą. Przemyt odbywał się bez przeszkód przez cały prawie rok. Jednakże gdy spadł śnieg i potworzył zaspy na drogach, ścieżkach i steczkach, kolejna partia broni, wieziona na chłopskiej furce, utknęła między granicą a leśniczówką. Na próbach przekopania się upłynęła noc i dopiero o świcie ruszono dalej. W ciągu dnia nie można było opuścić lasu, więc trzej konwojenci wraz z Sadowskim doprowadzili furkę do leśniczówki, postanawiając przeczekać do zmroku. Przedpołudniowe godziny upływały w zupełnym spokoju. Ale pod wieczór zjawił się ojciec Elżbiety. To, co powiedział, zabrzmiało jak sygnał alarmowy: otóż patrol straży granicznej odkrył pozostawione na śniegu ślady i podążył nimi w kierunku leśniczówki. O wymknięciu się z ciężko załadowanym wozem nawet nie było co marzyć. Na ukrycie broni nie było czasu, zresztą śnieg wszystko by zdradził. Ocalenie mogła przynieść tylko natychmiastowa ucieczka. Wóz z koniem pozostawiono, konwojenci ruszyli pieszo ku miasteczku. Sadowski nie mógł ich naśladować. Mieszkał przecież w leśniczówce, do której wiodły nieszczęsne tropy i w której zostawiono wóz pełen broni. Ucieczka Sadowskiego w głąb kraju postawiłaby na nogi całą policję. Zdecydował się więc uciec za granicę. I tak też postąpił.

Zaczął się okres tułaczki, na szczęście dość krótki i wcale nie tak ciekawy, by go warto opisywać. W Krakowie organizacja niepodległościowa dała Sadowskiemu pewną sumę pieniędzy i fałszywe dokumenty. Potem wraz z żoną powędrował do Triestu, stamtąd — do Ameryki.

Wylądowali w Houston, na samym południu Stanów Zjednoczonych. Był to rok 1867, a więc minęły zaledwie dwa lata od straszliwej klęski politycznej i gospodarczej, jaka spadła na południowe stany w wyniku przegrania wojny z Północą.

Zniesione zostało niewolnictwo Murzynów zatrudnionych dotąd na plantacjach bawełny. Plantatorzy znaleźli się nagle bez pracowników, w obliczu całkowitego bankructwa. Nie był to moment sprzyjający zainstalowaniu się przybysza z Europy w nowym kraju. Tym bardziej że przybysz ten nie władał żadnym z miejscowych języków, hiszpańskim ani angielskim, i nic a nic nie znał się na uprawie bawełny. Na szczęście trafił przypadkowo do grupy emigrantów polskich, osiadłych w Houston po roku 1831. Od nich to — ku swemu zdziwieniu — dowiedział się nasz leśnik o udziale Polaków w niedawno zakończonej wojnie domowej, o Tadeuszu Sobieskim, który w randze porucznika zorganizował pierwszy w dziejach wojskowości oddział balonowy wojsk Unii. Inny emigrant, Włodzimierz Krzyżanowski, za zasługi położone podczas działań wojennych został mianowany przez prezydenta Lincolna generałem. Stopnie generalskie osiągnęli jeszcze dwaj rodacy Sadowskiego: Józef Karge i Albin Schoepe.

Zachęcony tego rodzaju relacjami Sadowski myślał już o karierze wojskowej, ale w porę przestrzegli go przed takim krokiem przyjaciele z Houston. Zaciągnąć się w szeregi wojsk federalnych było łatwe, lecz w perspektywie czekała tylko bardzo długa służba w którymś z rozsianych po wielkim kraju fortów, nie rokująca szybkiego awansu i sprowadzająca się do podjazdowych walk z Indianami. A gdzież w tym czasie miała podziać się i z czego żyć Elżbieta Sadowska?

Odrzucił więc ten pomysł. Ale również odrzucił propozycję najemnej pracy na plantacji bawełny, ciężkiej i zupełnie dla niego obcej. Czego jednak mógł się podjąć? Zakres jego umiejętności był niewielki i nie na wiele tu przydatny. Poznał wprawdzie życie środkowoeuropejskiej puszczy, ale to za mało, by na przykład kierować tu gospodarką leśną. Jeździł nieźle konno, ale cóż to mogło mu dać? Strzelał celnie. Rodacy z Houston pochwalili tę umiejętność — mogła się obecnie przydać w ogarniętym chaosem kraju, tylko że nie sposób było z tego żyć. Wojna się skończyła. Więc może zostać traperem?

Natychmiast mu ten pomysł odradzono. Kiedy w swej naiwności zapytał: dlaczego? — został wyśmiany. Potem wyjaśniono mu, że musiałby ruszyć daleko, daleko poza granice Teksasu, na którego terenie znajdowało się Houston. Wlec się wiele, wiele setek mil ku północy i ku Górom Skalistym, wieść życie surowe, pełne niebezpieczeństw i złudnych nadziei. Lepiej nie próbować, bo próba się nie uda.

— A Indianie? — argumentowali doradcy Sadowskiego. — Czy znasz ich zwyczaje? Jak się porozumiesz, jeśli nawet po angielsku umiesz zaledwie kilka słów?

Zgoda, nie zostanie traperem, ale z czego ma żyć?

Członkowie polskiej kolonii w Houston zafrasowali się taką sytuacją nie mniej niż Sadowski. Wytężyli cały swój spryt, aby pomóc rodakowi. Byli tu przecież już zadomowieni. Pierwsze polskie osiedla w Ameryce Północnej poczęły powstawać właśnie w Teksasie w okresie poprzedzającym wybuch wojny domowej. W roku 1854 grupa około ośmiuset Polaków, prowadzona przez księdza Leopolda Moczygębę, założyła osadę pod nazwą Panna Maria. Później coraz liczniej przybywający emigranci ze starego kraju zorganizowali szereg osiedli, nadając im nazwy: Częstochowa, Kościuszko, Polonia...

Wysiłki miejscowej Polonii nie poszły na marne. Trafiono do Roberta Mervina. Prawej ręki wielkiego hodowcy bydła i koni.

Mervin któregoś dnia nieoczekiwanie zjawił się w Houston. Wcale nie po raz pierwszy. Do Houston bowiem od czasu do czasu spędzano stada teksaskiego bydła, które załadowane na statki odbywało podróż do portów północnych stanów, gdzie mięso było w cenie, a amatorów wielu. Wojna domowa przerwała na pięć lat ten handel, w wyniku czego ogromne stada długorogich teksaskich wołów błąkały się po preriach, nikomu niepotrzebne. Teraz transporty żywca na nowo poczęły wędrować na rynki dalekich miast środkowych i nad-atlantyckich stanów. Mervin przybył właśnie z takim stadem. Jako dobry znajomek któregoś z nowych przyjaciół Sadowskiego, dał się przekonać. Czy to było wynikiem argumentacji, czy też efektem wielu szklaneczek mocnego trunku — trudno stwierdzić. Dość, że Mervin postanowił zabrać Sadowskiego wraz z żoną, Elżbietą Sadowską, którą posadzono obok woźnicy wielkiego wozu, załadowanego żywnością i sprzętem nabytym dla gospodarstwa. Jakub otrzymał konia. I tak ruszyli w drogę.

Im dalej znajdowali się od Houston, tym więcej wątpliwości poczynał mieć Mervin. W miarę jak wyparowywał zeń alkohol, obietnica udzielona Sadowskiemu urastała w przekonaniu Mervina do rozmiarów coraz większego głupstwa. Przecież nie miał prawa angażować ludzi do roboty i teraz obawiał się, że jego szef, właściciel gospodarstwa hodowlanego, Paddy Warren, po prostu mu naurąga. A Sadowskiego odprawi z kwitkiem.

O tych wątpliwościach nic a nic nie wiedział najbardziej zainteresowany. W przeciwnym wypadku nie kłusowałby tak beztrosko u boku swego dobroczyńcy. Dopiero w kilka miesięcy później Mervin w przystępie przyjacielskiej szczerości zwierzył się z tamtych gorzkich rozważań. Ale teraz nic nie chmurzyło jasnego nieba wymarzonych perspektyw życiowych Sadowskiego. Rozglądał się ciekawie dokoła, po raz pierwszy w życiu widząc bezmierne przestrzenie prerii. Zdumiała go cisza zachodu, bez szumu drzew i zamierających głosów ptasich, z którymi tak zżył się w puszczy. Jeszcze bardziej zdziwił go punks, przy pomocy którego Mervin rozniecił ognisko: ostro zakończony kołek i płaska deseczka. Kołek opierało się sztorcem o deskę, przyciskało kamieniem lub drugą deską i kręciło nim przy pomocy nawiniętego rzemienia. Raz w prawo, raz w lewo. Na powierzchni deski tworzyła się czarna plama, aż w końcu rozżarzał się mały czerwony punkcik. Przysypany garstką suchego mchu, buchał płomieniem.

Mervin wstał z klęczek i otarł pot z czoła.

— Nie lepiej zapałkami? — Sadowski nie mógł zrozumieć, po co tyle wysiłku zużywać dla sprawy tak prostej, jak rozniecenie ognia.

— Patrzcie go! Mądrala! Pewnie, że lepiej, tylko że zapałek brak. Zresztą, za moich czasów używało się tylko punksu.

Sadowski nie dowiedział się, jakie to były “czasy Mervina”. Nie zapytał, bo go zraziła surowa w tonie, prawie grubiańska odpowiedź. Nie przeczuwał, że jej powodem jest coraz bardziej gnębiąca Mervina świadomość, że strzelił głupstwo angażując do pracy nie znanego przybysza z Europy. Ten zły humor pogłębiał się z dnia na dzień, w miarę zbliżania się do celu podróży. Sprawiedliwie trzeba dodać, że Mervin na równi obawiał się odmownej decyzji swego pracodawcy, jak ewentualności pozostawienia małżeństwa Sadowskich bez dachu nad głową i łyżki strawy. Z tego konsekwentnie wynikał następny kłopot: konieczność odstawienia przybyszów z powrotem do Houston, żeby nie zginęli w obcym dla siebie kraju.

Jechał więc ponury i milczący na czele kawalkady, aż w końcu ujrzano na horyzoncie szczyty najwyższych budowali, a nieco później baraki i ogrodzenia corrali. Jadący z tyłu kowboje natychmiast skręcili gdzieś w bok i zniknęli w kłębach kurzu.

— Pójdziesz ze mną — powiedział Mervin. — Trzeba sprawę omówić z Warrenem, tak się nazywa mój hacjender. Myślę, że cię przyjmie, ale to nie takie pewne...

— Jak to? — zdołał wykrztusić Sadowski zaskoczony tego rodzaju informacją. — Przecież mówiliście...

— Mówiłem... pewnie, że mówiłem, ale ja tu nie rządzę, tylko Paddy Warren. Nie martw się, chłopie, co będzie, to będzie. Najwyżej odstawię cię z powrotem do Houston.

To “najwyżej” poważnie Sadowskiego zaniepokoiło, jednak nie dał tego poznać po sobie.

Przebyli jeszcze kilkanaście jardów, aż znaleźli się przed białymi kolumienkami podpierającymi mały taras wielkiego domu, siedziby właściciela posiadłości. Przed domem rosły krzaki, a nawet kilka sporych drzew — jedynych na tej otwartej, trawiastej przestrzeni.

— Poczekaj tu na mnie — rozkazał Mervin. — Idę do szefa.

Zeskoczył z siodła i ruszył wolno w kierunku domu. Sadowski również zsiadł z konia. Oparł się o drzewo i pogrążył w zadumie. Wcale nie wesołej. Miał na nią sporo czasu, bowiem minęła prawie godzina, nim znów ujrzał oblicze Mervina, tym razem znacznie weselsze.

— Spętaj konie i chodź. Trzymaj się, uważasz, śmiało. Paddy takich lubi, ona również.

Sadowski bez trudu odgadł, że Paddy to właśnie Warren, ale kim była “ona”?

Minęli taras, weszli na korytarz, zatrzymali się przed drugimi z rzędu drzwiami. Mervin zapukał. Po sekundzie z tamtej strony ozwał się głos:

— Adelante.

— To ona — szepnął Mervin i nacisnął klamkę.

Sadowski zamrugał oczami na widok wspaniałości wnętrza. Ach, czego tam nie było. Przede wszystkim zwracały uwagę dwa wielkie lustra w złoconych ramach, zawieszone na dwu przeciwległych ścianach. W lustrach odbijały się biało-złote foteliki, okrągły stolik, sofa, na której leżały kolorowe poduszki. Między tymi poduszkami siedziała kobieta o czarnych włosach i czarnych oczach, w czarnym stroju. Nieco z boku stał mężczyzna, którego ubiór jeszcze bardziej zdumiewał przybysza z Europy: obcisła kurta, sięgająca zaledwie bioder, z rękawami rozciętymi, a krawędzie rozcięć obszyte czerwonymi frędzlami. Spodnie, bardzo wąskie w pasie, rozszerzały się ku dołowi, opadając na błyszczące buty o wysokich obcasach, ozdobione parą srebrzyście półśniewających ostróg. Stroju dopełniał czarny kapelusz z wielkim rondem i niską główką, trzymany w prawej dłoni.

Sadowski odgadł, że ten wspaniale odziany mężczyzna jest właśnie Paddy Warrenem, właścicielem majątku.

— To on — powiedział Mervin wskazując na Sadowskiego.

Ten skłonił się. Najpierw kobiecie, później mężczyźnie, postanawiając jak najmniej mówić z powodu swej kiepskiej angielszczyzny.

Pierwsze słowo padło z ust czarnej damy, ale w języku, którego zupełnie nie znał.

— Quien es

Mervin udzielił odpowiedzi w języku angielskim.

— Cual es su projesion? — padło nowe pytanie.

Mervin przetłumaczył:

— Jaki masz zawód? Czym się zajmowałeś?

Sadowski pokrótce opowiedział o swym zawodzie leśnika, co wywołało lekki uśmiech na twarzach słuchaczów, więc zaraz dodał, że jeździ konno, zna się na koniach i umie strzelać. Musiał również wyjaśnić, dlaczego opuścił swój rodzinny kraj.

Kobieta słuchała go uważnie. Był pewien, że rozumie jego kiepską angielszczyznę. Czemu więc odzywała się w jakimś obcym języku?

— Gracias muy hien — skinęła głową. A po sekundzie przerwy: — Hasta mafiana.*

— Możesz odejść — szepnął Mervin — zaczekaj przy koniach.

Sadowski wyszedł z zamętem w głowie i niepewnością w sercu. Na szczęście Mervin zjawił się po kilku minutach, promieniejący jak księżyc w pełni.

— Załatwione — powiedział. — Zostajesz moim pomocnikiem. Bardzo przypadłeś jej do serca, a wiesz dlaczego?

— Skądże mogę wiedzieć?

— Wzruszyłeś ją opowiadaniem o swych przejściach.

“El bravo polaco” powiedziała, kiedy wyszedłeś, co znaczy: “dzielny Polak”.

— Czy to żona hacjendera?

— Oczywiście. Seńora Klara.

— Nie zna angielskiego?

— Na pewno lepiej od ciebie, często jednak odzywa się po hiszpańsku. W jej rodzinnym domu tak się mówiło. To wielka pani, ale i niezły człowiek. Zainteresowała się twoją żoną, pragnie ją poznać. No, ruszajmy!

Poszli wydeptaną ścieżką prowadząc za sobą konie.

— A co ten hacjender? — zagadnął Sadowski. — Jakiś dziwny człowiek, nie odezwał się ani słowem.

— Bo w gruncie rzeczy ona tu rządzi, chociaż Paddy nadrabia miną i kiedy jest sam, udaje despotycznego władcę. Mówiąc między nami, nigdy nie dostałby Klary za żonę, gdyby nie wojna.

— Straciła rodziców?

— Nie. To jego ojciec zginął pod Gettysburgiem. Rzecz w czym innym. Ojciec Klary posiadał przed wojną wielkie plantacje bawełny i setkę czarnych niewolników. Był milionerem i panem, co się zowie, podczas gdy Paddy to syn przeciętnego hodowcy bydła. Gdzie mu tam sięgać po Klarę? Ale wybuchła wojna, wywóz bawełny się urwał. Ojciec Klary znalazł się na granicy bankructwa i córka okazała się zaraz bardziej przystępna. Młody Warren musiał jednak wpaść jej w oko już dawniej, tylko że jej ojciec miał wysokie wymagania. Dopiero klęska wojenna wszystkich tu zrównała. Ojciec Paddy'ego wówczas stosunkowo mało stracił. Mięso nadal znajdowało zbyt, chociaż nie tak wielki jak przed wojną. Doszło więc do małżeństwa, a teść jakoś wybronił młodego małżonka od służby wojskowej. Po zakończeniu wojny rodzice Klary ostatecznie zbankrutowali, gdyż po uwolnieniu Murzynów na plantacjach zabrakło rąk do pracy. Sprzedali ziemię za jedną czwartą wartości i przenieśli się do Meksyku, skąd zresztą kiedyś przybyli.

— A Warren nic nie stracił?

— Już ci mówiłem, że niewiele. Z małej grupki Murzynów większość pozostała na służbie, tyle że płatnej.

Duża w tym zasługa seńory Klary, dobry z niej człowiek, a rozumu ma w jednym palcu więcej niż Paddy w całej głowie. No, ale dosyć na dziś. Oto stajnia. Z czasem, jak tu posiedzisz, dowiesz się więcej. Hej, Dick! — krzyknął, gdy stanęli przed nieforemną szopą.

Kowboj w podartym sombrero wysunął się z wnętrza.

— Zabierz konie. Chodźmy.

Tak rozpoczął się pierwszy dzień pobytu Sadowskiego na hacjendzie Warrena. I tak zaczęło się nowe życie przybysza z Europy.

Praca była ciężka, od świtu do późnego wieczora. Utrudniała ją słaba znajomość języka i zupełnie nie znane dawnemu leśnikowi czynności. Musiał uczyć się postępowania ze zdziczałym bydłem, a przede wszystkim współżycia z szorstkimi, prymitywnymi w zachowaniu kowbojami, zwanymi tu vaqueros. Spoglądali na Sadowskiego podejrzliwie, jak na intruza, który nie wiadomo dlaczego od razu awansował na pomocnika Mervina. Ale Sadowski cieszył się szczególnymi względami pani Klary, a przez to i jej małżonka. Nie było tygodnia, aby nie wzywała go do dworu-pałacu na krótką rozmowę. Mówiła po angielsku, tylko od czasu do czasu wtrącając hiszpańskie zwroty. Sadowski odpowiadał na pytania w sposób zwięzły — słaba znajomość języka wciąż go krępowała. Mimo to w wyniku kilku takich rozmów żona Sadowskiego również została zatrudniona do pomocy przy gospodarstwie domowym.

Paddy Warren równie chętnie rozmawiał ze swym nowym pracownikiem. Po miesiącu pobytu w hacjendzie Sadowski otrzymał oddzielny, stojący na uboczu domek, niegdyś mieszkanie dozorcy czarnych robotników. Z czasem ciężka fizyczna praca wydawała mu się coraz lżejsza, zarobki były dobre, jedzenie wystarczające. Cóż więc dziwnego, że Sadowski nie mógł się na-chwalić tak dobrych pracodawców (uważał, że było ich dwoje: Klara i Paddy). Za to z Mervinem miał nieco kłopotów. Szef kowbojów był co prawda znakomitym towarzyszem w pracy i w zabawie, ale tylko do momentu, póki nie przekroczył nieuchwytnej granicy w piciu alkoholu. Być może Mervin początkowo krępował się swego pomocnika, ale po kilku miesiącach, gdy Sadowski zapoznał się już z robotą, potrafił w ciągu dnia zniknąć na kilka godzin, a później pojawić się w stanie kompletnego zamroczenia. Sadowski, który czuł dla niego sporo wdzięczności za narajenie tak dobrej pracy, starał się chronić swego szefa przed obmową i złośliwymi spojrzeniami innych. Dlatego cierpliwie prowadził go gdzieś na ubocze, by Mervin powoli wrócił do stanu równowagi. Przez ten czas sam pracował za dwu, starając się, by wieść o nałogu Mervina nie dotarła do uszu Warrenów. I jakoś mu się to udawało, jak sądził. W końcu jednak — znacznie później — doszedł do logicznego wniosku, że małżeństwo dobrze się we wszystkim orientuje i tylko udaje, że nic nie dostrzega. Robert Mervin należał do najstarszych pracowników hacjendy. Wiele mu wybaczano, chociażby przez pamięć dla ojca Warrena, który — jak się o tym Sadowski dowiedział — wyróżniał Mervina spośród innych jako człowieka najbardziej godnego zaufania.

W takich warunkach upłynęły dwa lata. Jakub Sadowski stał się już Jamesem Sanduskym, a jego żona — Elsą Sandusky. Tak bowiem przekręcano jego nazwisko, aż kiedyś Mervin pół żartem, pół serio zaproponował, aby je uprzystępnił angielskiej wymowie. Sadowski najpierw oburzył się na taką propozycję, kiedy jednak w kilka dni później sam hacjender, zresztą w bardzo eleganckiej formie, zwrócił mu uwagę, że takiego nazwiska nikt tu nie potrafi poprawnie wymówić — przybysz z Europy odbył naradę ze swą żoną. W końcu doszli do zgodnego wniosku, że nieprędko będą mogli wrócić do starego kraju, że zmiana nazwiska wcale nie jest równoznaczna z wyrzeczeniem się swej narodowości, że i tak wszyscy przekręcają je w codziennej praktyce. Uznali, że rady Mervina i Warrena wypływały jedynie z życzliwości tych ludzi i nie ma sensu ich odrzucać.

Wkrótce oboje Sandusky władali już angielskim zupełnie swobodnie. Wiodło im się coraz lepiej i nic nie mąciło obrazu pogodnej przyszłości aż do tej pamiętnej nocy, podczas której wydarzyło się stampede.

Trzy razy “K”

Sandusky spotkał Paddy Warrena tego dnia zupełnie przypadkowo, w okolicznościach sprzyjających rozmowie w cztery oczy: na rozległej, pustej płaszczyźnie, gdy wracał samotnie z objazdu pasących się stad. Paddy, jak zwykle, zaczepił go pierwszy.

— Co słychać, James? Nie męcz się za bardzo! Taki piękny dzień.

To “nie męcz się za bardzo” było ulubionym zwrotem hacjendera, gdy znajdował się w dobrym humorze. Jednak w ten sposób odzywał się tylko do pracowników, których darzył specjalną sympatią.

— Muszę z panem pomówić — Sandusky postanowił wykorzystać okazję.

Warren uśmiechnął się:

— Zgaduję, chodzi o nocną stampede. Już mi o niej Mervin doniósł. Nie ma o czym debatować, straty prawie żadne.

— Nie chodzi o stampede — zaprzeczył Sandusky z taką powagą w głosie, że uśmiech zgasł na twarzy hacjendera.

— Co chcesz mi powiedzieć? Spotkała cię nieprzyjemność?

Sandusky przecząco pokręcił głową.

— No więc? Może pójdziemy do domu...

— Nie, lepiej, żeby nas nikt nie słyszał.

— A, to coś nowego!

— Ostatniej nocy — zaczął bez żadnego wstępu Sandusky — zaraz po stampede, gdy wracałem... — i tu opowiedział o swej przygodzie. — Może się przesłyszałem — dodał na zakończenie — ale uważałem za swój obowiązek...

Warren pokiwał głową:

— Bardzo słusznie. Mówiłeś już komu o tym?

— Nie.

— Mervinowi?

— Nikomu.

— Dobrze. Zachowaj dla siebie te wiadomości. Tak będzie lepiej. Dla wszystkich — dodał po krótkiej przerwie. — Widzisz, James, po wojnie sytuacja mocno się skomplikowała, rodzą się niebezpieczeństwa, o których przedtem nikomu nawet się nie śniło. Słuchaj, czy pewien jesteś, że tamci cię nie widzieli?

— Sądzę, że gdyby mnie dostrzegli, nie mógłbym dziś z panem rozmawiać.

— Słusznie. Dziękuję ci. Nie wspominaj nikomu o naszej rozmowie. A teraz rozstańmy się.

Spiął konia i odjechał kłusem, zostawiając Sandusky'ego w stanie jeszcze większego zaniepokojenia niż przed rozmową. Dotąd żywił bowiem nadzieję, że War* ren obróci wszystko w żart, a już w najgorszym wypadku powie, że Sandusky stał się przypadkowym świadkiem rozmowy dwu niezadowolonych z pracy kowbojów. Z zachowania hacjendera wynikało jednak, że w podsłuchanej rozmowie kryło się coś poważnego. Ale co?

Sandusky zastosował się do prośby Warrena, nie zwierzył się nikomu, nawet własnej żonie. Ale kilkakrotnie odtwarzał w pamięci zasłyszane słowa.

— Robert — zagadnął przy najbliższym spotkaniu Mervina — czy tu w okolicy są jakieś jaskinie?

— Co? — wytrzeszczył oczy Mervin.

— No, po prostu: jaskinie.

— Nie, nie ma żadnych jaskiń. Przecież widzisz, że okolica równa jak stół, a do gór, ho, ho! Jeszcze szmat drogi. Co ci do głowy strzeliło?

— Myślałem — tłumaczył się Sandusky — że może gdzieś są jakieś jamy albo wąwozy.

— Ani jam, ani wąwozów. Pamiętam, chociaż wówczas niewiele latek na karku nosiłem, że stary Warren dobrze spenetrował teren, zanim go nabył. Dlaczego o to pytasz?

— Musiałem się przesłyszeć.

— Przesłyszeć? Kto to mówił?

— Jacyś dwaj kowboje — skłamał Sandusky — gadali o jaskiniach, więc pomyślałem sobie, że trzeba uważać na bydło, żeby nie zapędziło się w niebezpieczne strony.

— Coś ci się chyba pomyliło. Cóż to za kowboje?

— Nie zauważyłem twarzy — powiedział zgodnie z prawdą i odetchnął z ulgą, gdy Mervin zmienił temat.

W efekcie nadal nie wiedział, co znaczyć miały słowa “zostanie wyrzucony z jaskini”, czy może “jaskinia” oznaczała zupełnie coś innego.

Następnego dnia wypadła niedziela, ale Mervin z Sanduskym pojechali, strzemię w strzemię, zlustrować rozsiane na wielkiej przestrzeni stada i sprawdzić, co porabiają ludzie tych stad pilnujący. Znaleźli ich niewielu, i to raczej drzemiących w bujnych trawach. Ale że niebo było czyste, nie zwiastujące burzy, cisza dokoła, a bydło spokojne — Mervin poprzestał tylko na obudzeniu śpiochów, bez ostrzejszych uwag. Po czym obaj skierowali się nad rzeczkę, zsiedli z koni i legli w cieniu samotnego drzewa. Mervin, zanim się rozciągnął, wydobył z juków siodła płaską flaszkę, rozejrzał się dokoła, a stwierdziwszy, że okolica była pusta, odkorkował butelkę.

— Napijesz się?

Sandusky odmówił.

— Dziwny z ciebie człowiek, James. Czemu gardzisz odrobiną whisky?

— Wcale nie gardzę, ale uważam, że na to nieco za wcześnie. Skąd masz tę butelkę? Przecież nigdzie tu nie ma żadnego saloonu.

— Skądże by, jeśli nie z Santa Clara?

Santa Clara była malutkim miasteczkiem, bardzo podupadłym po wojnie. Ongiś zjeżdżali się tam wielcy plantatorzy bawełny ustalać ceny na przyszłoroczne zbiory. Obecnie nieliczne zajazdy świeciły pustką. W Santa Clara był dwa razy zaledwie. Droga daleka, a miasteczko nieciekawe.

— Chyba sprowadziłeś pełny wóz tych butelek, bo przecież w Santa Clara byłem z tobą bodaj przed pół rokiem, a od tamtego czasu nie przypominam sobie, abyś nawet na jeden dzień opuścił hacjendę?

— Prawda, ale ile razy posyłam któregoś z chłopaków po zakupy, tyle razy przywożą mi co nieco...

To rzekłszy przytknął flaszkę do warg, przechylił głowę i przez dłuższą chwilę spokojnie przełykał trunek. Wreszcie odetchnął, przeciągnął się.

— Muszę się nieco zdrzemnąć — oświadczył. — Uważaj na konie, James. Fajny z ciebie chłop.

— Poczekaj chwilkę, Robert. Zanim zaśniesz, powiedz mi, co to takiego Wielki Liktor?

Mervin, któremu oczy już się zamykały, otworzył je szeroko.

— Gdzieś to słyszał?! — wykrzyknął.

— Nie pamiętam gdzie i kiedy. Tak mi się teraz przypomniało.

Sandusky zauważył, że Mervin spogląda nań uważnie i nieco podejrzliwie.

— Co ty masz wspólnego z Wielkim Liktorem?

— Ależ nic! I w ogóle nie wiem, co to takiego. Dlatego pytam.

— Hm... wierzę. Umiesz trzymać język za zębami?

— Tajemnica?

— I tak, i nie. Wie o niej zbyt wielu, aby mogła uchodzić za tajemnicę. Ale dla każdego, a więc i dla ciebie, lepiej nie rozgłaszać takich spraw.

— Jakaś zagadka — stwierdził Sandusky.

— Usiądź bliżej.

Kiedy Sandusky spełnił polecenie, Mervin stwierdził:

— Lepiej, żebyś się dowiedział ode mnie niż od kogoś obcego.

— A cóż to za heca?

— Słyszałeś ty kiedy o trzech “K”?

— O czym?

— Ano właśnie. Muszę zacząć od samego początku. Kiedy się skończyła wojna i jankesi przyszli tu ze swą armią, zajmując całe Południe, ogłoszono wolność wszystkich Murzynów...

— Wiem o tym — nie bez dumy stwierdził przybysz z Europy.

— Otóż takie zarządzenie nie każdemu przypadło do smaku. Przede wszystkim spowodowało protesty ze strony plantatorów bawełny, bo nagle pozbawiło ich robotników. Rzadko który Murzyn chciał zostać u swego dawne go pana, nawet jako płatny pracownik. Plantatorzy sarkali, ale nie było rady. Przecież Południe przegrało wojnę i nie istniała żadna siła, która mogłaby zmienić taki stan rzeczy. Nie wyobrażasz sobie, James, co wówczas się działo! Najgłośniej wrzeszczeli ci, którzy najgorzej obchodzili się ze swymi ludźmi. Och, żebyś ty wiedział, więcej tego się nie ujrzy, ale ja widziałem czarnych pracujących w kajdanach na rękach i nogach, chudych jak szkielety, poganianych biczem z bawolej skóry, rozszarpywanych przez specjalnie tresowane psy. Polowania na ludzi, James! A ci plantatorzy, którzy tak okrutnie obchodzili się z Murzynami, to byli moim zdaniem głupcy. Przecież niszczyli własne dobro! A później spotkała ich klęska. Że Paddy wyszedł z tego obronną ręką, to zasługa jego ojca, który wolał hodować bydło niż uprawiać bawełnę. Przyznać jednak muszę, że sam Paddy, a przede wszystkim seńora Klara, wykazali wówczas dużo rozsądku. Murzynów mieliśmy na hacjendzie niewielu, a przecież prawie wszyscy zgodzili się zostać na służbie.

— Pięknie — wtrącił się zniecierpliwiony słuchacz — ale co to ma wspólnego z “Wielkim Liktorem”?

— Cierpliwości! Stary Warren był ludzkim człowiekiem, seńora Klara tym bardziej. Nikt tu nikogo nie zakuwał w kajdany, nie trzymaliśmy psów gończych, nie wolno było bić ludzi. Otóż w tym samym roku, w którym zakończyła się wojna, gdzieś w grudniu w stanie Tennessee... Tu muszę ci wyjaśnić, że Tennessee wcale nie graniczy z naszym Teksasem, bo oddziela go spory kawał Arkansasu.

— To takie ważne?

— Ważne, bo gdyby Tennessee graniczyło z Teksasem, dowiedzielibyśmy się o wszystkim znacznie wcześniej. Otóż w tym Tennessee, w mieście Pułaski, zjechała się spora grupa plantatorów z Południa i postanowiła założyć organizację mającą na celu niesienie pomocy wdowom i sierotom po konfederatach oraz obronę kraju przed zalewem Murzynów. Nazywano tę organizację Ku-Klux-Klan.

— Co to znaczy?

Mervin wzruszył ramionami:

— Nie wiem i chyba nikt nie wie poza wtajemniczonymi.

— Wtajemniczonymi? — zdziwił się Sandusky.

— Oczywiście! Bo to jest tajna organizacja, pozostaje mocno na bakier z obowiązującymi obecnie prawami. Widzisz, James, ja nie jestem jankesem, nigdy nim nie byłem, urodziłem się przecież na Południu. Ale teraz, gdyby nie Paddy, do którego się przywiązałem, chętnie przeniósłbym się w inne, spokojniejsze strony.

— Nie rozumiem — szczerze wyznał Sandusky. — Przecież tu jest bardzo spokojnie!

— Na naszej hacjendzie, ale nie w całym kraju. O tym nie wiesz, boś nietutejszy, bo właściwie nie wyjeżdżasz poza hacjendę.

— Ale dlaczego?

— Właśnie z powodu tego Ku-Klux-Klanu.

— Że opiekuje się sierotami?

— Głupstwa gadasz! Te sieroty to tylko pretekst. Z Tennessee Klan rozszerzył się na cały Teksas. Zaczęli od prześladowań Murzynów, później wystąpili przeciw tym, którzy stanęli w ich obronie, a w końcu i tym, którzy nie przystąpili do Klanu. Różnymi sposobami. Były już i morderstwa, i podpalenia, i najzwyklejsze rabunki.

— A co na to ludność? Czyżby do Klanu należała większość mieszkańców?

— Gdzie tam! Tylko garstka, ale dobrze uzbrojona i świetnie zorganizowana, prawie jak wojsko. Wciągnęli do swych szeregów zwykłych przestępców, chroniąc ich przed prawem, zwerbowali byłych żołnierzy konfederackich. Doszło wreszcie do tego, że co uczciwsi plantatorzy, nawet zażarci wrogowie jankesów, opuścili szeregi KKK, mimo że to decyzja bardzo ryzykowna. Klan ma długie ręce i nie liczy się z nikim.

— A co na to władze?

— Jedni się boją, inni sami należą do Klanu.

— Okropność!

— Wesołe to nie jest. Ten “Wielki Liktor”, o którego pytałeś, to tytuł jakiegoś dostojnika Klanu. W ogóle to oni mają cudaczne przezwiska. Na czele stoi człowiek, który, jak słyszałem, nosi tytuł Wielkiego Czarownika Niewidzialnego Imperium. Jego pomocnikami są: Wielki Cyklop, Wielki Mnich, Wielki Wartownik i właśnie Wielki Liktor. Nie wiadomo, jaką władzę sprawują i kto się za tym kryje. Bo musisz wiedzieć, że na zebrania przychodzą w maskach i dziwacznych strojach, tak że później, w normalnym ubraniu, jeden drugiego nie poznaje.

— No to jak się porozumiewają na co dzień?

— Pewnie przy pomocy jakichś haseł, zresztą... kto ich wie? Aaach — ziewnął. — Muszę się zdrzemnąć kapinkę, a ty, James, trzymaj język za zębami.

Sięgnął po flaszkę, pociągnął długi łyk, ułożył się na boku i już po chwili chrapał.

Sandusky zamyślił się nad tym wszystkim. Zestawił ze sobą trzy rozmowy: podsłuchaną w nocy, przeprowadzoną z Warrenem i tę ostatnią. Mervin powiedział najwięcej i odsłonił sprawy przerażające. Sandusky doszedł do wniosku, że Warrenowi musi grozić poważne niebezpieczeństwo, i to ze strony trzech “K”. A “jaskinia”? Skoro żadna jaskinia nie istniała... Widocznie przesłyszał się. Ale wobec tego, skąd czy z czego miano wyrzucić hacjendera? A Murzyni? Klan żądał zwolnienia z pracy wszystkich Murzynów i pewnie nie po raz pierwszy takie żądanie stawiał. Dlatego — jako ostrzeżenie — ludzie Klanu wywołali stampede. To jasne!

Sandusky poczuł jeszcze większą sympatię do War-rena. Przecież hacjender musiał odmówić żądaniom Klanu! Ale co dalej? Czy tamci ustąpią? Na pewno nie! Co czynić, aby odwrócić grożące niebezpieczeństwo? Sandusky najchętniej poradziłby się Mervina, seńory Klary czy chociażby własnej żony. Ale zakaz Warrena był wyraźny. Pozostawało jedno: zachować czujność i zwracać uwagę na wszystkich obcych, jacy się w tych stronach pojawiają. Sandusky bowiem był przekonany, że nocną rozmowę prowadzili jacyś obcy, choć to przekonanie nie było oparte na żadnym dowodzie.

Mervin spał dość długo, a kiedy wreszcie obudził się, nie wspomniał już ani słówkiem o odbytej rozmowie. Sandusky również więcej go nie pytał.

Tak upłynęły prawie dwa miesiące, podczas których ani w hacjendzie, ani w okolicach nie wydarzyło się nic godnego uwagi. Pewnego dnia koń, na którym zwykle jeździł Sandusky, zgubił podkowę. Wziął wierzchowca za cugle i zaprowadził najkrótszą drogą do Neda Muddlintona. Muddlinton, jeszcze za czasów rządów ojca Paddy Warrena, pełnił funkcję kowala i kołodzieja zarazem. Był Murzynem, synem niewolnika i — oczywiście — sam również niewolnikiem w tamtych okrutnych czasach. Jego właściciel postarał się, aby młodego Murzyna wyuczyć kowalstwa i ciesielstwa. Po prostu Dlatego, że hacjenda potrzebowała takiego rzemieślnika. Muddlinton kowalską i ciesielską praktykę odbywał w Santa Clara. Później, po wojnie domowej, kiedy odzyskał wolność, nie skorzystał z prawa odejścia do miasta. Pozostał nadal kowalem w hacjendzie. Mieszkał jak i dawniej tuż przy kuźni stanowiącej własność hacjendera. Paddy Warren okazał się tak wspaniałomyślny, że nie ściągał za tę kuźnię żadnego czynszu. Złośliwi twierdzili, że takie postępowanie nie z dobroci wynikało, lecz z interesu, bo gdyby Muddlinton odszedł, gospodarstwo znalazłoby się w nie lada kłopocie. Najbliższy kowal mieszkał aż w Santa Clara i miał tak liczną klientelę, że nie dałby się namówić na przeprowadzkę.

Ned Muddlinton był człowiekiem potężnej postawy, o rozwiniętych barach i karku jak u byka. Opowiadano Sandusky'emu, jak to kiedyś Murzyn założył się z grupą kowbojów, że zatrzyma w pędzie wóz zaprzężony w dwa konie. I zakład wygrał.

Wbrew zewnętrznym pozorom Ned był człowiekiem spokojnym, o dobrotliwym usposobieniu. Nigdy z nikim się nie wadził, nie brał udziału w żadnej bójce. Swą ogromną siłą odstraszał, nawet najbardziej śmiałych awanturników.

Sandusky polubił Neda i równie szybko zjednał sobie jego sympatię. Zdumiał się, kiedy po paru zaledwie tygodniach pracy w hacjendzie Murzyn wyznał mu przyczynę tej sympatii:

— Bo ty jesteś od Kościuszki...

Sandusky nie od razu pojął ten skrót myślowy. Dopiero po wysłuchaniu dłuższej przemowy kowala zrozumiał i zdziwił się równocześnie, że postać naczelnika insurekcji znana była Murzynowi z zapadłej hacjendy Teksasu. Dowiedział się, że dla nich, Murzynów, Kościuszko stał się symbolem wolności, że właśnie dzięki niemu czarni odzyskali swobodę — co oczywiście mijało się z prawdą. Jednak na nic się zdały wyjaśnienia Sandusky'ego, że jego wielki rodak zmarł w roku 1817 w dalekiej Europie i w żaden sposób nie mógł brać udziału w wojnie Północy z Południem. Coś ' tam widać musiało się Nedowi pomylić, może nazwiska-Polaków, którzy walczyli w szeregach Unii.

W kuźni Sandusky zastał jak zwykle Murzyna walącego, na przemian ze swym młodym pomocnikiem, w rozgrzaną do białości sztabę. Młoty dźwięczały donośnie, za każdym uderzeniem rozpryskując snopy czerwonych iskier. Z boku, przed wejściem stał wóz, z którego wyprzęgnięto woły. Na odgłos kroków kowale przerwali pracę.

— Buenos dias — powiedział Ned.

Często używał pojedynczych słów, a nawet całych zdań hiszpańskich, chociaż językiem tym nie władał.

— Dzień dobry — odparł Sandusky. — Macie pilną robotę?

— Szykujemy obręcz na koło.

— Długo potrwa?

— Coś pilnego?

— Potrzebuję podkowy.

— Dobrze. Koło może poczekać. Co nowego?

Takim pytaniem kowal witał każdego interesanta.

Rzadko kiedy opuszczał kuźnię, a ciekaw był nowinek. Sandusky opowiedział o ostatniej stampede. Podczas tej relacji kopyto końskie zostało pięknie oczyszczone, a koń pięknie podkuty. Sandusky zapłacił, chwycił za cugle, ale przystanął widząc jeźdźca nadciągającego galopem.

— Ktoś tu jedzie — powiedział.

— Pewnie po wóz, a ja nawet nie zacząłem... Ale nie — zaprzeczył Ned odrywając na chwilę wzrok od kowadła — to jakiś obcy.

Obcy tymczasem zatrzymał konia tuż przed kuźnią, i to tak gwałtownie, że zwierzę stanęło dęba, a patrzącym wydało się, że jeździec runie na ziemię. Kopyta uderzyły w piach drogi, a nieznajomy zwrócił się ku zdziwionej gromadce. Sandusky ocenił i zwierzę, i jeźdźca w okamgnieniu: i koń, i jeździec prezentowali się wspaniale. Mężczyzna miał długie spodnie z jelonkowej skóry, pięknie wyprawionej, zdobione na szwach czerwonymi wypustkami. Mieniąca się srebrzyście kamizelka odsłaniała błękitną koszulę. Przy szerokim pasie, nabijanym mosiężnymi (a może złotymi)? ćwiekami, wisiał skórzany futerał rewolweru.

Nieznajomy ukłonił się czarnym kapeluszem o czarnym płaskim denku.

— Przepraszam, seńor — zwrócił się do Sandusky'ego — czy pan reperuje ten wóz?

— Nie — odkłonił się Sandusky — to nie mój wóz.

— To może podkuwał pan konia?

— Podkuwałem — odparł dziwiąc się pytaniu.

— Nie ma w okolicy lepszego kowala?

— Lepszego? — roześmiał się Sandusky. — Widać, że pan pierwszy raz w tych stronach. Ned Muddlinton jest najlepszym kowalem spośród wszystkich, jakich dotąd poznałem.

— Widać bardzo jeszcze pan jest młody.

Zabrzmiało to obraźliwie, ale Sandusky tylko wzruszył ramionami.

— Żaden Negr nie potrafi dobrze pracować — ciągnął dalej nieznajomy. — To wszystko lenie!

Sandusky'emu aż dech zaparło z oburzenia.

— Słyszysz, Ned? — zawołał niepotrzebnie, bowiem kowal stał o krok zaledwie od niego. — Mój panie — powiedział ostro do nieznajomego jeźdźca — nie potrzeba mi pańskich rad, są wystarczająco obraźliwe, aby...

— Aby co? — przerwał przybysz. — Obrażamy się? Przecież mówiłem tylko o Negrach. Zbyt wielu ich w tym kraju. Chcieli mieć wolność, to ją mają, ale teraz niech się wynoszą z Teksasu. Do jankesów! Mogą tam zdychać z głodu. Na wolności!

Ostatnie słowa wykrzyknął, a tyle było w tym okrzyku nienawiści, że Sandusky poczuł, jak wzbiera w nim fala gniewu. To samo musiał odczuć Ned, że był jednak z usposobienia człowiekiem spokojnym, flegmatycznym ruchem uniósł żelazny drąg stojący przy wejściu do kuźni. Wolno zbliżył się do jeźdźca, chwycił lewą ręką za uzdę końską i zapytał groźnie:

— Czy to już wszystko, seńor?

— Nie. Ty... czarna małpo! — wrzasnął jeździec i spróbował poderwać konia, ale dłoń zaciśnięta na uździe nawet nie drgnęła. Wówczas nieznajomy wyszarpnął broń z futerału, nie zdążył jednak z niej zrobić użytku — Sandusky okazał się szybszy. Podskoczył i z rozmachem uderzył pięścią. Rewolwer upadł na drogę.

W tej samej sekundzie Murzyn szarpnął uzdę i odskoczył. Wierzchowiec ruszył z miejsca galopem.

Spoglądali za uciekającym, póki nie zakrył go tuman gęstniejącego kurzu.

— Jakiś wariat — mruknął Sandusky wkładając stopę w strzemię.

Ned nawet się nie uśmiechnął:

— Jak spotkasz Warrena, opowiedz mu o wszystkim. Może być kłopot... Takich wariatów poczyna w tych stronach zjawiać się zbyt wielu.

Sandusky siedział już na koniu, ale powstrzymał go uzdą.

— Miałeś już kiedyś podobną wizytę? Nic o tym nie wiedziałem.

— Nie, ale słyszałem, że w innych okolicach,.. Nie zapomnij powiedzieć Warrenowi!

To samo powtórzył mu Robert Mervin po uważnym wysłuchaniu relacji. Z kolei Paddy Warren, zapoznawszy się z całą historią, mocno sposępniał.

— Może to nie mieć żadnego znaczenia — stwierdził — ale kto wie, czy nie pozostaje w związku z podsłuchaną przez ciebie rozmową. Wspomniałeś komu o niej?

— Przecież przyrzekłem.

— To dobrze. Ufam ci, James. A teraz miej uszy i oczy otwarte, a cokolwiek wydarzy się niezrozumiałego dla ciebie, donoś mi natychmiast — a widząc, że Sandusky nie odchodzi, dodał: — Masz jeszcze coś dla mnie?

— Nie rozumiem, jaki związek może mieć ten nie znajomy jeździec z podsłuchaną przeze mnie rozmową?

— Czy nie mówiono wówczas o zwolnieniu z pracy Murzynów?

— Owszem, mówiono.

— Więc widzisz. Jedno z drugim się łączy. Twój jeździec kazał Nedowi wynosić się stąd.

— Tak było. Czyżby ten obcy jeździec był którymś z nocnych rozmówców?

— Prawdopodobnie — odparł Warren — ale niekoniecznie. Sprawa nie wygląda tak prosto, jak ci się, wydaje...

— Nie bardzo rozumiem — wyznał szczerze Sandusky.

Warren tylko uśmiechnął się, klepnął po ramieniu swego informatora, zawrócił koniem i odjechał.

Sandusky spoglądał za nim długo, na koniec wzruszył ramionami i pogalopował w stronę stad licząc, że znajdzie przy nich Mervina. Pomylił się jednak. Odnalazł go dopiero wieczorem. Była sobota, a więc roboty więcej niż w inne dni, Mervin był tak zajęty, że nie znalazł ani chwilki na rozmowę. Należało rzecz odłożyć do niedzieli. Przypadek przyszedł z pomocą. Oto Mervin otrzymał od Warrena polecenie odszukania znanego tropiciela i przewodnika, dorywczo zatrudnianego przez hacjendera, zawsze dla przepędu stad z Teksasu ku dalekiej północy.

— Jedź ze mną, James — zaproponował. — Będziemy mieli w drodze dużo czasu, żeby sobie pogadać.

— Dokąd?

— Do Santa Clara. Poznasz Floyd Barda.

I tu wyjaśnił, kim jest Bard i po co ma go odszukać.

— Właściwie — dodał — Bard wcale nie jest nam potrzebny. Warren szykuje się do przepędu, ale ja tyle razy brałem w tym udział, że mogę dziś uchodzić za nie gorszego od Barda przewodnika. No, ale skoro chce...

Sandusky'emu nie bardzo przypadła do smaku propozycja całodziennego wyjazdu.

— Obiecałem żonie przejażdżkę — stwierdził markotnie. — A może mogłaby wybrać się z nami?

— Oszalałeś! Zabierać kobietę do saloonu? Ani to dobrze w tych stronach widziane, ani bezpieczne.

— Do saloonu? — zdziwił się Sandusky. — Sądziłem, że odwiedzimy tego Barda w jego mieszkaniu.

— A kto go tam wie, gdzie mieszka? Jeśli go odnajdziemy, to tylko w którymś z saloonów Santa Clara albo... nie odnajdziemy wcale. Tylko nie sądź, że z niego pijanica. Bard to solidny facet i można mu ufać. Trochę co prawda za wielki z niego ryzykant. Inna sprawa, że gdyby nie ryzykował, nasz ostatni przepęd w 1860 roku skończyłby się katastrofą. Wyobraź sobie, James, że w pobliżu Pecos niespodzianie otoczyła nas wataha Apaczów żądając oddania połowy stada za prawo przepędu. Coś podobnego nigdy się nie zdarzyło. Prawda, płaciliśmy za przepęd przez tereny czerwonoskórych, często nawet od każdej sztuki bydła, ale nigdy nie tracąc przy tym połowy stada. Paddy Warren, którego ojciec (jeszcze żył wówczas) wysłał z tym żywym transportem, zupełnie stracił głowę. Najpierw chciał uderzyć na Indian, co było oczywistym szaleństwem. Nie mieliśmy w swym konwoju zbyt wielu dzielnych ludzi, a poza tym podczas walki bydło mogło porozbiegać się lub paść od przypadkowych kul. Ja radziłem układać się. Bard mnie poparł i zaofiarował się jako tłumacz. Wyobraź sobie, że podczas rokowań, gdy z naszej strony było trzech: Warren, Bard i ja, a z tam tej strony masa wojowników, Bard porwał wodza sprzed nosa jego podwładnych, a rozwścieczonym Apaczom oświadczył, że raczej go powiesi i spali jego leki, niż odda połowę stada. Musisz wiedzieć, James, że powieszenie Indianina lub spalenie jego leków (to takie amulety, które nosi przy sobie każdy dorosły wojownik) jest największą hańbą, jaka spotkać może czerwonoskórego. Byli tak wściekli i przerażeni jednocześnie, że nawet nie zauważyli, iż groźba nie mogła być spełniona: w okolicy nie rosło ani jedno drzewo! W końcu ustąpili. Wypaliliśmy z wodzem fajkę pokoju. Na nasze żądanie oddalił wojowników, sam musiał powędrować razem z nami spory kawał drogi. Baliśmy się podstępu. Ale i tak jechaliśmy, jak to się mówi, z duszą na ramieniu. Kiedy wreszcie dotarliśmy do granic posiadłości Apaczów, wódz otrzymał dziesięć dorodnych cielaków i odjechał. Myślę, że bardzo zadowolony. Taki to jest Floyd Bard. Zauważ, James, że wykorzystawszy sytuację mógł czerwonoskórym nie dać ani jednej sztuki, a przecież dał. Sprawiedliwy chłop.

— Dał, bo nie jego — stwierdził złośliwie Sandusky.

— Mylisz się. Za uratowanie stada otrzymałby Bard znacznie więcej od Warrena, a przecież nie zażądał.

— Co to jest właściwie z tymi lekami? Nie bardzo zrozumiałem. To. nie są lekarstwa?

Mervin wybuchnął gromkim śmiechem.

— Prawdziwy z ciebie nowicjusz! Nie, to nie są żadne lekarstwa w naszym rozumieniu. Jak pojedziesz ze mną, opowiem ci w drodze o indiańskich lekach i jeszcze o innych sprawach.

— Ja również mam ci wiele do powiedzenia.

— No, to chodź do stajni siodłać konie. Szkoda czasu.

— Muszę zapytać się żony...

Mervin, który był starym kawalerem z wieku i z przekonania oraz mało się znał na małżeńskich sprawach, uśmiechnął się pobłażliwie, nieznacznie wzruszając ramionami:

— Idź i wracaj szybko.

Sandusky bez trudu odnalazł Elsę, zdecydowany odmówić Mervinowi, jeśli żona okaże chociaż cień niezadowolenia, a tego się spodziewał. Dlatego zdziwiły go jej słowa:

— Jedź, oczywiście jedź. Może poznasz jakich wartościowych ludzi? To się przyda. W razie czego.

— Elżbieto, o czym myślisz? Albo “tu nam źle?

— Na pewno nie jest źle, wiele zawdzięczamy Warrenowi i jego żonie, ale... Klara Warren zapytała mnie, czy nie przenieślibyśmy się w inne strony, gdyby na przykład ona się tam udała.

— Nic mi o tym nie mówiłaś!

— Och, nie przywiązywałam wielkiej wagi do tamtej rozmowy. Sądziłam, że Warrenowie pragną wybrać się w jakąś małą podróż, może do Meksyku. Ale wczoraj seńora zapytała, co bym uczyniła, gdyby hacjenda przeszła do rąk innego właściciela. Przestraszyłam się i ona musiała to dostrzec, bo wybuchnęła śmiechem i powiedziała, że żartuje, a gdy odchodziłam, dodała: “Nie martw się, Elsa, cokolwiek się stanie, nie pozostawimy tu ani ciebie, ani twego męża”.

— I o tym mi nie wspomniałaś ani słówkiem. Coś tu się szykuje, bo przecież jadę razem z Mervinem po tego Barda. Może tu nie chodzi o przepęd bydła, ale o przeprowadzkę w inne strony? Spróbuję coś wyciągnąć z Mervina, jeśli jest wtajemniczony.

Szefa kowbojów znalazł przed stajnią, z osiodłanymi końmi. Zaraz ruszyli w drogę biorąc dobre tempo. Nie było wygodnie rozmawiać przy tak szybkiej jeździe, więc Sandusky z konieczności milczał. Dopiero gdy wierzchowce z galopu przeszły w kłusa, daleko, daleko od granic hacjendy, wykorzystał okazję.

— Mówiłem Warrenowi o tym obcym, com go spotkał przy kuźni.

— Słusznie postąpiłeś.

— Słuchaj, czego Warren się boi?

— Skąd takie przypuszczenie? — Mervin zatrzymał konia.

— Obserwowałem jego twarz, gdy... — tu Sandusky urwał. Niewiele brakowało, a wygadałby się o spotkaniu tajemniczych ludzi podczas pamiętnej nocy, a przyrzekł przecież milczeć.

— Więc co? — zniecierpliwił się Mervin. — Wykrztuś wreszcie!

— No... jak opowiadałem o tym jeźdźcu przy kuźni, wyraźnie zauważyłem, jak Warren pobladł.

— Może z głodu — zakpił Mervin.

— To nie żart.

— Dobrze, już nie żartuję. Powiem ci: Warren lęka się Ku-Klux-Klanu. Tamten facet musiał być od nich. Ale zachowaj to dla siebie, James, nie rozgaduj, jeśli nie chcesz wpaść w tarapaty.

— Przecież nie jestem Murzynem!

— Naiwniaku! Trzy “K” rozprawiły się już z niejednym białym. A co się tyczy Warrena, jak będzie w potrzebie, na pewno się do mnie zwróci, a może nawet i do ciebie.

Sandusky nie bez dumy pomyślał, że hacjender już doń się zwracał, ale nie zdradził się z tym.

Ruszyli kłusem, aż wjechali w pierwsze opłotki miasteczka Santa Clara, które nie było większe ani mniejsze od tysięcy miasteczek Teksasu. Zabudowania ani piękne, ani wielkie, po prostu szereg raz luźno, raz w zwartej linii postawionych domków z obu stron szerokiej drogi. Jedne z nich wyposażono w werandy, inne — nie, a we wszystkich oknach wisiały żaluzje.

Teraz, w niedzielne przedpołudnie, droga-ulica, rozjeżdżona kołami wozów, rozdeptana kopytami koni i racicami bydła, pełna była pieszych i jeźdźców. Ściągnęli do Santa Clara farmerzy i kowboje, a prócz nich ludzie różnych zawodów lub bez zawodów, przybłędy z końca świata, obiboki i wieczne włóczęgi, trampy, co to nie potrafią nigdzie długo zagrzać miejsca. Obok nich znajdowali się tacy, których wojenna fala wyrzuciła ze starych siedzib, ze spalonych osad i miasteczek lub którzy tak zasmakowali w wojennym rzemiośle, że przestała im odpowiadać wszelka inna praca. Wśród różnokolorowych ubiorów można było zauważyć stalowo-szare, mocno spłowiałe kurty zdemobilizowanych żołnierzy pobitych wojsk konfederackich.

Mervin i Sandusky z trudem przeciskali się poprzez tłum, aż dotarli do miejsca, w którym krzyżowały się ulice-drogi, tworząc nieregularny placyk. A na placyku — werandka z pochyłym daszkiem, konie przywiązane zadami do słupków i napis na wielkiej tablicy: “Bar and Cafe”. Nie było wątpliwości, że tu mieści się lokal otwarty ku rozrywce nielicznych mieszkańców Santa Clara i licznych przybyszów.

— Chodź — powiedział Mervin zsiadając z konia. — Może go tu znajdziemy?

Zatupali na schodkach i na deskach werandy. Mervin pchnął śmieszne, dwuskrzydłowe drzwiczki, sięgające zaledwie piersi dorosłego mężczyzny, i wkroczyli do wnętrza pełnego, gwaru, dymu, kwaśnych oparów piwa i wódki.

Sandusky'ego już nie dziwiły — jak ongiś — krasnoludkowe drzwiczki, nie chroniące wnętrza przed kurzem i wiatrem. Jeszcze w Houston dowiedział się, że służą one bezpieczeństwu ludzi, zarówno tych, którzy znajdują się wewnątrz, jak i stojących przed lokalem. Można przez nie dyskretnie zajrzeć do środka i dyskretnie obserwować ulicę. Można wycofać się na widok osoby, z którą nie chciałoby się spotkać.

W przestronnej sali “Bar and Cafe” niemały tłumek obsiadł okrągłe stoliki, a zwarty szereg okupował stojące miejsca wzdłuż długiego, obitego blachą szynkwasu.

Mervin najpierw zlustrował tych właśnie gości, a później ruszył między stoliki. Tak przemierzyli całą długość i całą szerokość saloonu.

— Nie ma — stwierdził z żalem szef kowbojów. — Idziemy dalej.

Skierował się w stronę wyjścia, ale na progu przystanął.

— Goś źle z moją pamięcią — stwierdził. — Wracamy.

Pociągnął towarzysza za rękaw i przeciskając się poprzez tłum dobrnął do ściany, gdzie w rogu wisiała czerwona kotara, mocno wypłowiała, nabita kurzem, przesiąknięta zapachem tytoniowego dymu. Mervin odsunął ją jednym ruchem ręki. Teraz Sandusky ujrzał mroczny korytarzyk oraz człowieka siedzącego na krześle, z rękami w kieszeniach, z nogami wyciągniętymi tak, że zagradzały przejście. Spojrzał na przybyłych, ale nawet nie drgnął.

— To są prywatne pokoje gospodarza — powiedział.

— Niech sobie będą prywatne — odparł Mervin. —

Jestem właśnie gościem twojego szefa, a poza tym szukam Floyd Barda. Jest tam?

— A ten?

Strażnik wskazał palcem na Sandusky'ego.

— On jest ze mną, nie bój się.

— Musicie zostawić broń. Taki przepis.

— Wiem o tym. James, dawaj swoje pukawki. Masz — zwrócił się do strażnika — tylko nie pomyl, to najlepsza broń na świecie.

Nogi się cofnęły. Przeszli.

— O co tu chodzi? — szepnął Sandusky. — Dokąd idziemy?

Mervin zaśmiał się cicho:

— Chodzi o to, że w Santa Clara nie wolno uprawiać publicznie gier hazardowych. Wolno natomiast zabawiać się w ten sposób, ale prywatnie. Więc właśnie idziemy do prywatnego mieszkania właściciela tej knajpy, czyli po prostu do zakonspirowanej szulerskiej nory. Rozumiesz? Jedno jest w tym godne pochwały: obowiązek pozostawiania broni przy wejściu. No, to już tu.

Zatrzymał się przed wąskimi drzwiami i zapukał trzykrotnie. Otworzyły się natychmiast. Mężczyzna o wzroście wielkoluda, cały w czerni, zlustrował przybyszów bacznym spojrzeniem. Widać znał Mervina, bo uśmiechnął się.

— Buenas tardes, seńor.

— Jak się masz! Jest tu Bard?

— Si, seńor.

— To świetnie! Poszukamy naszej zguby, chodź, James.

— To Hiszpan? — zapytał szeptem Sandusky.

— Meksykanin, ale włada angielskim nie gorzej od ciebie. Nie, tu go nie ma — stwierdził zatrzymując się w rogu sporej salki i rozglądając się dokoła. Sandusky nie krył zdziwienia na widok tylu ludzi okupujących pięć stołów. Rozmawiano półgłosem, czasem ktoś zaklął, niekiedy się zaśmiał, ale zaraz milkł karcony surowymi spojrzeniami sąsiadów. Słychać było lekki szelest rzucanych kart. Wszystko, ludzi i rzeczy, spowijał niebieskimi smugami dym cygar i fajek, widoczny w świetle dwu naftowych lamp zawieszonych u sufitu, okna bowiem zasłonięto żaluzjami.

— Tu go nie ma — powtórzył Mervin. — Maszerujemy dalej.

Dalej wisiała znowu kotara, a za nią — drugi pokój, tak samo oświetlony lampami. Znajdował się tu tylko jeden stół, bardzo długi, uwagę Sandusky'ego zwróciło coś w rodzaju drewnianej miski z kołowrotkiem pośrodku, ustawionej w jednym końcu. Na obwodzie tej misy czarne i czerwone wgłębienia opatrzone były białymi numerami. Blat pokrywały kolorowe kwadraty, również oznaczone numerami.

Dokoła siedzieli ramię przy ramieniu goście tego przybytku, a kilku innych sterczało za ich plecami. Właśnie jakiś jegomość w bardzo kolorowej koszuli o zawiniętych do łokci rękawach położył małą szklaną kulę we wgłębieniu znajdującym się na osi kołowrotka, po czym mocno zakręcił korbką. Kulka spadła do miski, przeskakując z jednego wgłębienia do drugiego, wreszcie znieruchomiała.

— Dwadzieścia dwa! — zawołał człowiek w kolorowej koszuli. — Parzyste, czerwone!

Pochylił się nad blatem stołu i wyciągnął rękę uzbrojoną w przedmiot przypominający miniaturowe grabie. Przy ich pomocy przysunął do siebie kolorowe płaskie kółka, porozkładane tu i tam na ponumerowanych kratkach. Jednakże z czterech kratek nie ruszył nic, przeciwnie, jeszcze dosunął do nich sporą kupkę kółek.

— Chcesz się przypatrzeć? — szepnął Mervin.

Sandusky kiwnął głową:

— Co to takiego? Na czym ta zabawa polega?

— To ruletka. Stawia się pieniądze albo na kolory, albo na cyfry parzyste lub nieparzyste, albo na dowolny numer. Jeśli kulka wpadnie w dziurę z wybranym przez ciebie numerem, wygrywasz.

— Te krążki?

— Krążki wymienia się w kasie na dolary.

— Rozumiem. A dużo tu można wygrać?

Mervin spojrzał ostro na swego towarzysza.

— Tylko nie próbuj — powiedział surowym tonem. — Można tu stracić wszystko: od hacjendy po własną koszulę. To zabawa dla bogaczy albo dla głupców. Czasem ktoś wygra, ale zazwyczaj wygrywa tylko właściciel ruletki.

— A Floyd Bard?

— Nie dałbyś centa za niego, ale ja wiem, że gdyby nie ten diabelski krążek i szklana kulka, Bard miałby dziś hacjendę równie wielką jak Warrenowie.

— Taki bogaty?

— Powiadają, że zna żyły złotodajne w górach Sacramento. Coś tam prawdy w tym jest. Dziwny z niego człowiek. Potrafi się obywać bez pieniędzy przez długie tygodnie, a potem rzuca dolarami na prawo i lewo lub przegrywa je przy ruletce.

— Nigdzie nie pracuje?

— Pracuje, jeśli mu taka fantazja przyjdzie do głowy. To jest świetny tropiciel, traper i przewodnik. Zna chyba całą Amerykę. Nie ma lepszego przy przepędach bydła na północ. Stary Warren jeszcze przed wojną korzystał z jego usług. Ale też trzeba trafić na jego dobry humor. Jak jest w złym, nic nie po może, nawet największa zapłata. Z jednym ugodzi się wędrować aż do Bozeman w Montanie za pół normalnej ceny, a innemu za drogę trzykrotnie krótszą zaśpiewa taką sumę, że hodowca wpada we wściekłość, ale płaci, bo Floyd to gwarancja pomyślnego przepędu. Po takim przepędzie Bard udaje milionera: kupuje najdroższe ubranie, nowy rząd dla konia, a napotkanym biedakom pomaga, póki mu starczy. Na szczęście, w tych ciężkich czasach nie brak biedaków.

— Na szczęście?

— Ano tak. Gdyby ich zabrakło, Bard przegrałby szybko cały swój zarobek bez niczyjego pożytku. I tak przegrywa, ale przynajmniej resztki.

— I co wtedy? Z czego żyje?

— Różnie bywa. Niekiedy znika na długo i wraca z woreczkiem pełnym nuggetów. Próbowali inni chodzić za nim trop w trop. Na próżno. Zawsze umiał ich zgubić. Patrz! To właśnie on. Siedzi tam w rogu, a przed nim cała fura sztonów. Poczekaj, James.

Po tych słowach Mervin obszedł dokoła stół, pochylił się nad jednym z uczestników gry, coś mu powiedział, w wyniku czego grający zgarnął sztony i wstał. Razem z Mervinem ruszyli ku wyjściu, a Sandusky za nimi. Tak minęli pokój karciarzy, korytarz, gdzie rozparty strażnik zwrócił im broń, i wkroczyli do głównej sali “Bar and Cafe”. Sandusky usłyszał, jak Bard zwrócił się do Mervina:

— Nie jesteś sam?

— To mój pomocnik.

— A jaki?

— Porządny chłop.

— Lubię wiedzieć, z kim mam do czynienia. Chodź my się napić.

— Nie! — energicznie zaprotestował Mervin, a widząc zdziwione spojrzenie Barda dodał: — Najpierw wyjdźmy stąd, później wyjaśnię.

Przecisnęli się przez tłum i przez wahadłowe drzwiczki. Wówczas Mervin, przystanąwszy, przedstawił swego towarzysza:

— To jest James Sandusky, z samego końca świata... Chodźmy gdzieś na bok, za bardzo tu rojno i zbyt wielki hałas.

Bard przyjrzał się Sandusky'emu, powiedział krótko “halo”, kiwnął głową i ruszył przodem.

Za skrzyżowaniem skręcili w bok i w miarę jak posuwali się przez tłum przechodniów, coraz więcej jawiło się pustych placów między domami. Na koniec ulica rozpłynęła się w pustce łąk.

— Siadajmy — zarządził Bard, a kiedy to uczynili, zapytał: — Czego chce ode mnie Warren? Domyślam się, że nie przyjechaliście tu, żeby ujrzeć moją sympatyczną postać. Gadaj, Mervin.

— Warren chce ciebie zobaczyć.

— Przepęd?

— Nie zwierzał mi się. Sądzę, że raczej przepęd niż... sadzenie kukurydzy.

— Zrobiłeś się dowcipny, Mervin.

— Więc jak? Jedziesz z nami?

Bard zsunął kapelusz na tył głowy, podniósł z ziemi jakiś zeschły patyk i począł nim grzebać w piasku. Trwało to dość długo.

— Dobrze, przyjadę... w tygodniu...

— Paddy prosił o pośpiech. Jedź z nami.

— No proszę! Co za tempo? Mam zamiar wrócić do ruletki. Świetnie się zaczęło...

— Ale się smutno skończy. Jak zwykle. Floyd, kiedy ty zmądrzejesz? Czyś widział gracza, który by wygrał większą sumę? Przecież to szulerska nora, a podejrzewam, że i ruletka spreparowana!

Bard uśmiechnął się, klepnął Mervina po plecach:

— Tak sądzisz, stary pijaku?

— Tak sądzę, stary bankrucie. Gdyby tak obliczyć wszystko, coś przegrał...

— Nie kończ, nikt tego nie zliczy, nawet ja sam.

— Zabieraj się z nami, Floyd. Przegrać jeszcze zdążysz.

— Tak uważasz? Żebym cię tak nie lubił... Dobrze, pojadę, ale najpierw wskoczymy do saloonu.

Mervin westchnął:

— Niech będzie, byle nie do “Bar and Cafe”, bo tam przepadniesz na cały dzień.

— Zgoda.

— I nie dłużej jak na pół godzinki — zastrzegł Mervin.

— Nie poznaję cię, Robercie.

— Jeszcze mnie poznasz, a teraz nie marudź.

Reszta pobytu w Santa Clara przebiegła prawie tak, jak ją zaplanował Mervin. Co prawda trwała dłużej niż pół godziny. Bo po wyjściu z saloonu należało poczekać na Barda, aby sprowadził konia ze stajni jakiegoś znajomka, jak się wyraził. Wreszcie wskoczyli na siodła i wkrótce minęli ostatnie domki.

Mimo że jechali szybko, dopiero późnym wieczorem znaleźli się u granic posiadłości Warrena. I wówczas ujrzeli w dali coś w rodzaju świetlistej, migotliwej gwiazdy, połyskującej tuż nad ziemią.

Sandusky pierwszy wstrzymał konia.

— Spójrzcie! Co to jest?

Widzieli bardzo dokładnie.

— Dalej! Naprzód! — zakomenderował Mervin. — To gdzieś blisko kuźni.

Pognali galopem przez bezdroże ciemności, wprost na daleki blask, ogromniejący z każdą sekundą. Na koniec zdumionym oczom Sandusky’ego ukazały się płomienie w kształcie krzyża. Jeszcze kilka jardów, a ujrzeli wysoki pal z poprzecznym drągiem, opasany językami ognia i dymu.

— Z koni! — rozkazał Bard. — Wyciągnijcie strzelby.

Zatrzymali się tuż przed granicą świetlistego kręgu migocącego na ziemi.

— Co to? — powtórzył Sandusky, mimo woli zniżając głos do szeptu.

— Klan — odparł krótko Mervin. — Nie odzywaj się i uważaj. Co mamy robić, Floyd?

— Obchodzimy dokoła. Idę pierwszy. Nie strzelać, dopóki nie dam znaku. Wyjmijcie chustki i prze wiążcie twarze. Lepiej, aby nas nie rozpoznano.

Sandusky'ego zdumiało to polecenie, ale wykonał je natychmiast. “Wyglądamy teraz jak trójka bandytów” — pomyślał ujrzawszy zakryte oblicza towarzyszy.

Ruszył na samym końcu, ściskając strzelbę w prawicy. Po chwili stwierdził, że świetliste koło z gorejącym krzyżem pośrodku było puste i ciche. Bierwiona gorzały z lekkim sykiem, od czasu do czasu wystrzelał snop iskier, które zaraz gasły W tej ciszy było coś ponurego, co przejęło go dreszczem grozy.

— Tam jest kuźnia Muddlintona — powiedział szeptem Mervin.

— Do diabła! — syknął Bard. — Prowadź, Robert.

Od kuźni dzieliło ich niecałe sto kroków. Z czerni nocy wyjrzały jeszcze czarniejsze ściany budynku.

— Nie ma światła — zauważył Mervin. — Może Muddlinton wyjechał? Poczekajcie chwilkę. James, potrzymaj konie. Sprawdzę.

Oddalił się szybko i prawie bezszelestnie.

— Nie rozumiem — powiedział Sandusky — kto podpalił ten słup i po co?

— Dawno jesteś tutaj?

— Od dwu lat.

— Nigdy nie słyszałeś o Ku-Klux-Klanie?

— Mervin mi mówił.

— Więc po co pytasz? Ten słup to oni wkopali tu w ziemię, a później podpalili.

— Dlaczego?

— Taki mają zwyczaj. Palący się krzyż ma być ostrzeżeniem z ich strony. Najczęściej oznacza: wynoś się stąd, bo cię utrupimy. Widziałem sporo takich krzyży i ludzi opuszczających swą ziemię, i takich, którzy oparli się rozkazowi, ale nie przeżyli jednego dnia dłużej.

— To morderstwo! — szepnął wstrząśnięty słuchacz. — Czemu nikt tego nie zabroni?

Zamiast odpowiedzi usłyszał stłumiony śmiech. Nie pytał więcej. Stali w milczeniu, pełni niepokoju, aż Mervin wyłonił się z ciemności.

— Musimy zabrać stąd Muddlintona — powiedział. — Jego pomocnika — również. Oni tu byli niedawno. Ostrzegli kowala, że jak się stąd zaraz nie wyniesie, wrócą jutro i go powieszą. Później zapalili to drewno i uciekli. Muddlinton zabarykadował się i początkowo nie chciał mnie wpuścić.

— Dobrze — stwierdził Bard. — Chodźmy tam.

— Czemu się tak zawzięli na kowala? — zdziwił się Sandusky.

— Po prostu dlatego, że jest Murzynem. Zapomniałeś już o nieznajomym jeźdźcu, który przyjechał do kuźni? To była na pewno ich forpoczta. Muddlinton powiedział, że pytali i o ciebie, ale ich zapewnił, że nie wie, skąd przybyłeś.

Sandusky'emu zrobiło się nagle nieprzyjemnie zimno. Pomyślał, że należało osiedlić się w innych stronach. Ba, ale któż zdołał przewidzieć? Rodacy z Houston słówkiem nie wspomnieli o trzech “K”. Poczuł teraz głęboki do nich żal.

Daleka droga

W historii rozwoju gospodarczego Ameryki Północnej niemałą rolę odegrały masowe przepędy bydła. Z południa na północ. Z zielonych pastwisk Teksasu, rozciągających się na setki mil, pełnych wielotysięcznych stad krów i wołów, spędzających cały rok bez przerwy na otwartych przestrzeniach, nadzorowanych przez nielicznych kowbojów, zwanych tu z hiszpańska również vaqueros.

Stale wzrastająca w sprzyjającym klimacie ilość rogacizny nie mogła zostać zrównoważona odpowiednią ilością odbiorców. Teksas był słabo zaludniony. Za to na północy leżały ziemie już gęsto zasiedlone, jak na przykład tereny Nowej Anglii czy Dalekiego Zachodu, który — chociaż ciągle jeszcze pusty — w miarę penetracji przez myśliwych ze wschodu, w miarę powstawania nowych osiedli i rozwoju kopalnictwa w Górach Skalistych, coraz mniej miał zwierzyny łatwej do upolowania, a coraz więcej poszukujących mięsa ludzi.

Ale od tego Dalekiego Zachodu, od ziem Nowej Anglii, dzieliły Teksas setki, niekiedy tysiące mil bezdroży, obszarów zamieszkanych przez bitne plemiona Indian.

Przed wybuchem wojny domowej na preriach Teksasu pasło się około czterech milionów sztuk bydła. Teksaskie obszary wielkich równin były ziemią niczyją^ po której dwukrotnie w ciągu roku przechodziły stada bizonów. Nie przeszkadzało to hodowli, która tak wzrosła, że wielu posiadaczy rogatych stad zrezygnowało ze sprzedaży żywca, zajmując się wyłącznie handlem skórami. Na pastwę płowych drapieżników rzucano tysiące ton mięsa.

W roku 1842 grupa hodowców zorganizowała przepęd sporych stad poprzez Luizjanę aż do Nowego Orleanu. Lecz trudna droga, wymagająca wręcz bohaterskiego wysiłku i odwagi, a nade wszystko niskie ceny płacone za mięso w Nowym Orleanie zniechęciły do takiej imprezy nawet najodważniejszych.

W roku 1856 inna grupa hodowców dokonała przepędu stad, tym razem do St. Louis nad Missouri, a w następnym roku P.R. Mitchell do spółki z trzema innymi handlarzami przeprowadził z południowego Teksasu aż do Chicago 1200 sztuk bydła. Mimo to przyrost krów w Teksasie wciąż wzrastał. Gdy w roku 1861 rozpoczęła się wojna domowa, wszelkie przepędy ustały. Wielu hodowców znalazło się w szeregach armii, a pozbawione dozorców stada poczęły dziczeć i wędrować po całym kraju. Dopiero pod koniec wojny hodowcy i handlarze, bliscy bankructwa, rozpoczęli no- -we próby przepędu, z czasem coraz bardziej masowe i coraz bardziej udane. Bo chociaż ryzyko ogromne, zysk też był ogromny, a im dalej od teksaskich pastwisk, tym większy. Cena wołu, wynosząca w Teksasie 7 dolarów 20 centów, w Nowym Meksyku sięgała 13 dolarów 30 centów, w Colorado — 18 dolarów 40 centów, a w odległej Montanie — 20 dolarów i 20 centów.

Stałych szlaków przepędu bydła było wiele, ale do historii przeszło zaledwie kilka.

A więc szlak zwany “Kansaski”, “Do Aliente”, “Wschodni” albo po prostu “Chisholm”, od imienia przewodnika, który wiódł tędy wozy i stada. Przetarty w roku 1867 przez handlarza bydłem Józefa McCoy, prowadził od brzegów Rio Grandę na południu do Kansas na północy przez Terytorium Indiańskie, które weszło potem w skład Oklahomy.

Szlak “Zachodni” został wytyczony przez niejakiego D. S. Combsa (przynajmniej on sam tak twierdził) w roku 1876, a prowadził z San Antonio w południowym Teksasie przez rzekę Kolorado i Rzekę Czerwoną, przez Dodge City w Kansas, przez Ogallala w Nebrasce do Deadwood w południowej Dakocie. Odtąd rokrocznie podążała tędy co najmniej jedna trzecia gnanego na północ bydła.

Najstarszym jednak szlakiem był “Goodnight-Loving”, zwany tak od nazwisk dwu jego odkrywców: Karola Goodnight i Olivera Loving, którzy w roku 1866 wraz z grupą kowbojów wyruszyli w drogę wiodącą z centralnego Teksasu najpierw ku południowi, aż do rzeki Pecos, a od tego miejsca — ku północy, poprzez obszary Nowego Meksyku (Fort Summer), Colorado, Wyoming (miejscowość Laramie), aż do miasteczka Bozeman w Montanie.

Dlaczego aż tylu drogami — pomijając szereg mniej znanych — teksascy hacjenderzy i handlarze dążyli ku północy? Bo żadna z odkrytych dróg nie gwarantowała bezpieczeństwa ani ludziom, ani zwierzętom. Wciąż więc szukano takiej, która zmniejszyłaby ryzyko. Jednak każdy ze szlaków posiadał zarówno swe zalety, jak i wady. Na jednych groził brak wody, na innych — konieczność przebywania wpław wielkich rzek, na pustkowiach Liano Estacado — brak paszy, na wiecznie zielonych preriach Terytorium Indiańskiego — niebezpieczeństwo nagłego ataku Komanczów.

Gdy w roku 1869 wyruszył z Teksasu, znad rzeki Brazos, aż ku odległej Kalifornii olbrzymi tabun piętnastu tysięcy sztuk bydła, pilnowany przez dwa tysiące mężczyzn, byłych żołnierzy Konfederacji, którzy postanowili osiedlić się w Kalifornii — przez większość drogi ludzie i zwierzęta atakowani byli przez oddziały indiańskich wojowników. Nie tylko przecież czerwonoskórzy stanowili niebezpieczeństwo. Gdy w roku 1866 doktor J. Hargis wiódł siedem tysięcy sztuk szlakiem “Chisholm”, stanął nad Rzeką Czerwoną. Krowy/i woły udało się przepędzić na drugą stronę rzeki, ludzie i konie mieli skorzystać z istniejącego tam promu, ale właściciel promu odmówił przewozu. Należało przeprawić się wpław. Powiodło się to tylko dwu kowbojom (przy stracie jednego konia). Pozostali mogli się przeprawić dopiero po opadnięciu rozlanych wód.

Niektóre plemiona indiańskie, przez których tereny i wiódł szlak, ustaliły opłaty po 10 centów od każdej pędzonej sztuki i nie można było takiej opłaty odmówić. Plemiona Czejenów i Arapaho zadowalały się opłatą w naturze — kilkunastoma sztukami z każdego stada. I jedno, i drugie było jednak lepsze od niespodziewanych ataków Komanczów, strzelających zarówno do ludzi, jak do bydła, powodujących popłoch w stadach, które rozpraszały się i ginęły na pustych, rozległych obszarach.

Groźbę stanowiły również grupy białych rozbójników, porywających stada w czasie wędrówki, aby je później pędzić dalej i sprzedać.

Wrogiem była często przyroda: na bezwodnych pustyniach lub na terenach obfitujących w źródła alkaliczne, zawierające trujące składniki, nie można było odegnać od wody spragnionego bydła. Padały później setki sztuk. Wrogiem były wilki na preriach, niedźwiedzie i pumy w górach, jadowite żmije, grzechotniki i różnego rodzaju skorpiony, których jad powodował nieuchronną śmierć.

Przepęd bydła, trwający przeciętnie (zależnie od odległości i ewentualnych przeszkód) dwa do czterech miesięcy, wymagał od ludzi olbrzymiego wysiłku fizycznego, dobrej znajomości terenu, a przede wszystkim zwyczajów rogatych czworonogów. Tylko spokój panujący w stadzie mógł zapowiadać pomyślne zakończenie podróży, niepokój stada zawsze groził katastrofą.

Historia przepędów bydła jest stosunkowo krótka. Olbrzymie zyski tych, którym się udało, zachęciły innych. Wzrastała liczba pędzonych stad. Na skutek tego już w roku 1886 zostały wyjedzone i rozdeptane dziesiątkami tysięcy racic najlepsze naturalne pastwiska Nowego Meksyku, Colorado, Wyoming, a nawet odległej Montany. Głodne bydło poczęło masowo padać w drodze. Ginęło do 75 procent przepędzanych sztuk. I to stało się pierwszą przyczyną likwidacji przepędów. Drugą — było gęstniejące osadnictwo na pustych dawniej trasach. Rolnicy poczęli bronić się przed stadami wędrującymi poprzez zorane już ziemie. Poczęli stawiać płoty i barykady.

Nierzadko cała męska ludność osad z bronią w ręku zagradzała przejście wędrującym stadom. Równocześnie poczęły się kształtować nowoczesne systemy hodowli: farmy hodowlane, gdzie bydła nie puszczano samopas, lecz trzymano w zamkniętych pomieszczeniach i stosowano racjonalną, wysokowartościową karmę. Okazało się, że w tych warunkach bydło szybciej przybiera na wadze i hodowla bardziej się opłaca. Wreszcie — gęstniejąca sieć kolejowa umożliwiła transport szybszy, a tym samym tańszy od wielomiesięcznych wędrówek.

Dawne szlaki przepędu zarosły na nowo trawą albo zamieniono je w uprawne pola pszenicy, kukurydzy, w plantacje tytoniu lub gaje pomarańczowe.

Ale zanim do tego doszło...

Paddy Warren po wojnie domowej już dwukrotnie przepędzał swe stada do odległej Montany, zawsze korzystając z usług Floyd Barda jako przewodnika. Floyd Bard prowadził potężną karawanę ludzi, koni, bydła i niezbędnych wozów starym, najlepiej mu znanym szlakiem ,,Goodnight-Loving”. Tak stało się teraz, chociaż wypadki, jakie poprzedziły (i przyspieszyły) ten przepęd, nie miały nic wspólnego z jego handlowym celem.

Po pamiętnej nocy, podczas której Sandusky ujrzał “płomienny krzyż”, i po rozmowie odbytej rankiem następnego dnia Muddlinton (wraz ze swym pomocnikiem) został przeniesiony na stałe do jednego z budynków w samym centrum hacjendy.

Warren wysłuchał szczegółowej relacji Mervina i kowala, akceptował decyzję przeprowadzki i zarządził, że Muddlinton udawać się będzie do kuźni pod eskortą dwu zbrojnych ludzi. Potem zabrał Mervina i Barda do swego pokoju we dworze, gdzie we trzech radzili nad czymś długo, ale nad czym, tego Sandusky się nie dowiedział — zarówno Mervin, jak Bard udzielali wymijających odpowiedzi. Sandusky stracił humor. Przecież uważał się za zaufanego człowieka hacjendera, a Warren nie zaprosił go na radę. O złym humorze jednak zapomniał dowiedziawszy się, że Muddlinton wysłany (z eskortą) do kuźni szybko powrócił: kuźnia wraz z przyległościami została spalona, a z całego dobytku ocalały tylko głowice młotów, kowadło, żelazne sztaby i obcęgi. Wysłano Sandusky'ego z wozem i trzema ludźmi, aby przywiózł nadające «się do użytku narzędzia. Dopiero wieczorem, zmęczony i niespokojny, zwierzył się ze wszystkiego żonie i tak jakoś, chcąc nie chcąc, opowiedział o podsłuchanej nocą rozmowie. Nie miała do niego pretensji ani za to, że tak późno ją poinformował, ani za to, że złamał przyrzeczenie dane Warrenowi.

— To są tajemnicze historie — stwierdziła. — Coraz mniej mi się podobają. Wczoraj pani Klara była bardzo wzburzona: znowu napomykała o wyjeździe, ale nie podając powodu. Nie śmiałam pytać.

— Powód jest chyba jasny. Myślę, że tu chodzi o ten Ku-Klux-Klan. Paddy się lęka.

— Czego?

— Jak to, czego? Przecież to oni spowodowali nocne stampede, a teraz podpalili kuźnię.

— Ale po co?

— Mervin mówił, że chcą wypędzić z Teksasu wszystkich Murzynów. Twierdzą, że Murzyni zajmują miejsca należne byłym żołnierzom-konfederatom.

— To nieprawda. Pani Klara twierdzi, że większość czarnych porzuciła pracę u swych dawnych panów. Poszli do miast. Podobno hacjenda Warrenów to wyjątek, zresztą słyszałam, że nigdy nie było tu wielu niewolników, a ojciec Warrena obchodził się z nimi bardzo dobrze.

— I ja to słyszałem, widać tak było.

— Jakubie, a jeśli Warrenowie się przeniosą? Co zrobimy?

— Przyzwyczaiłem się do nich, a ty?

Skinęła głową.

— Jeśli Paddy nadal ma zamiar prowadzić hodowlę, ruszymy z nim. Teksas nie jest pępkiem świata. Gdzie indziej będzie nam równie dobrze, jak tu, a może jeszcze lepiej.

— Nie mogę pojąć — szepnęła Elżbieta — że tutejsze władze jeszcze nie zabroniły przestępczej działalności.

— Ja również nie potrafiłem tego zrozumieć, póki mi Mervin nie wyjaśnił, że Ku-Klux więcej ma do gadania w tych władzach niż ktokolwiek inny.

Po tej rozmowie i po odjeździe Floyda Barda do Santa Clara przez długie tygodnie nie wydarzyło się na hacjendzie nic godnego uwagi. Jedynie nastąpiła zdumiewająca zmiana w zwyczajach Mervina: szef kowbojów przestał zaglądać do butelki. Zamiast południowych czy przedwieczornych pijackich sjest urządzał teraz dalekie konne wyprawy, raz ku południowi, raz ku północy. Niejednokrotnie zabierał ze sobą Sandusky'ego. Pędzili poprzez równiny, parowy, przez koryta małych strumyków wlewających swe wody do rzeczki płynącej pół mili na południe od Warrenowych posiadłości.

— Miej oczy otwarte, James — pouczał podczas każdej z takich wypraw Mervin.

— Na co?

— Na obcych ludzi. Na wszystko, co ci się wyda nie pasujące do krajobrazu.

— Nie rozumiem.

— Och, po prostu musimy się pilnować.

— Przed czym? — Sandusky udawał naiwnego.

— Zapytaj: przed kim? Przed złymi ludźmi. Paddy zadarł z kukluxami i teraz wszystkiego można się spodziewać.

— A damy radę? — zaniepokoił się Sandusky.

— Aby do czasu, James. Aby do czasu...

— To znaczy?

— Dowiesz się w odpowiedniej chwili, a teraz uważaj!

Więc Sandusky uważał: wytężał wzrok, nastawiał uszu. Ale nadal nie dostrzegał nic poza falującymi jak morze trawami prerii, a słyszał jedynie szum wiatru.

Mijały monotonne dni, aż któregoś wieczora wyruszyli obaj z Mervinem ku zachodowi za znikającą słoneczną tarczą. Jechali milę, dwie, zataczając wielki łuk u krańców Warrenowych posiadłości. Blask znikał, niebo szarzało, tylko horyzont, rzecz niecodzienna, ciągle jeszcze różowiał, ba, różowy brzask przybierał na sile, aż przeszedł w purpurę, która krwawym kręgiem objęła pół horyzontu.

Mervin zatrzymał konia, Sandusky uczynił podobnie.

— Co za dziwny widok — zauważył półgłosem.

Szef kowbojów nie odpowiedział. Tkwił wyprostowany w siodle, z oczami utkwionymi w niezwykłą panoramę odległej przestrzeni, w końcu ściągnął cugle i zawołał:

— James, musimy gnać jak sto diabłów! Ściągniesz ludzi, wszystkich, jacy ci się nawiną po drodze! Niech biorą drągi, łopaty, kilofy. Zbierzesz ich w jednym miejscu.

— Co się stało?

— Preria płonie! — wrzasnął Mervin i wspiął konia do skoku.

Pognali galopem. Przed pierwszymi budynkami hacjendy Mervin skręcił ku domostwu Warrena, a Sandusky ruszył prosto na corrale i baraki mieszkalne. Ludzi nie potrzebował szukać. Kowboje już dojrzeli niepokojące zorze zachodu i zgromadzeni w grupki tłumaczyli, każdy na swój sposób, przyczynę dziwnego zjawiska.

Sandusky, zanim jeszcze zatrzymał wierzchowca, począł wołać:

— Ned, Jim, Will, George, Dan... Biegnijcie zawiadomić resztę! Bierzcie łopaty i kilofy! Preria w ogniu! Szybko!

Nie było potrzeby powtarzać. Co najmniej połowa obecnych widziała pożary traw i skutki takich pożarów. Po paru minutach zjawił się Mervin z Warrenem, a za nimi gromadka służby domowej. Kobiety odesłano z powrotem. Mężczyzn natychmiast skierowano do pomocy. Część z nich pognała pieszo i konno w kierunku wyznaczonym przez ognisty pierścień horyzontu. Sandusky pędził zaraz za Mervinem, bardziej ciekawy niż przerażony, nowicjusz, który nigdy dotąd nie oglądał wielkiego ognia bezkresnych płaszczyzn. Przebyli spory kawał łąki, na pewno” więcej niż milę, może półtorej.

— Z koni! — krzyknął Mervin. — Rozstawcie się szeregiem i kopcie ścieżkę na szerokość dwu kroków. Od rzeki prostą linią. Szybko!

Sandusky dopiero teraz zorientował się, gdzie się znajdują. Na prawo od siebie dojrzał czarne pasemko niskich krzewów wyznaczające koryto rzeczki. Od tego właśnie miejsca ludzie zaczęli pospiesznie ryć poszycie traw, pozostawiając jałową ścieżkę nagiej gleby.

W miarę jak zapadała noc, rozjaśniał się horyzont. Już nie błyskał teraz równą linią czerwoności, ale postrzępionymi zębami purpury na kształt gigantycznej ciesielskiej piły — znak, że ogień zbliża się, że gna poprzez prerię w kierunku posiadłości Warrena, gotów połknąć budynki, zwierzęta, ludzi. W przymglonym świetle migotały kilofy, motyki, grabie i żelazne łomy. Jard po jardzie wydłużała się naga steczka. Pracujący pozrzucali kurty i koszule, a chociaż wieczór był chłodny, oblewali się dziesiątym potem. Sandusky uwijał się nie gorzej od innych, pełen obawy, że tak wąskie pasmo zrytej ziemi nie zdoła powstrzymać ognia. Ale tę obawę zachował dla siebie.

Tymczasem już połowa nieba rozgorzała purpurą, a horyzont pojaśniał żółtym odcieniem. Wówczas po raz pierwszy Sandusky poczuł oddech płonącej prerii. Dmuchnął wiatr ciepłym i ostrym swędem spalenizny.

— Szybciej, ludzie — nawoływał Mervin. — Jak tam, James?

Zapytany otarł pot z czoła i zagadnął półgłosem:

— Czy to wystarczy?

— Co?

— Takie wąskie pasemko? Ogień potrafi przeskoczyć...

— O to ci chodzi? Nie kłopocz się. Mamy sposoby.

Zobaczysz.

Było coraz widniej i coraz cieplej. Gorące podmuchy uderzały w nierównych odstępach, a razem z nimi dobiegał szum z początku cichy, łagodny, podobny do szumu morskich fal, potem coraz głośniejszy, przypominający dudnienia wichury w kanionie, aż przeszedł w głuchy łoskot jakby pędzącego pociągu.

— Rozpalcie ogień! Szybciej! Wzdłuż ścieżki! — zakomenderował Mervin.

Tu i tam błysnęły małe światełka. Rozpełzły się po trawach, utworzyły błyszczącą linię wzdłuż granic skopanej ziemi, buchnęły płomieniem i pognały na spotkanie nadciągającej pożogi. Jeszcze przez chwilę żarzyła się powierzchnia ziemi wiśniową barwą, aż nagle uczyniło się bardzo cicho. Ostry swąd spalenizny razem z resztkami dymu rozsunął się nad częścią ocalałej od ognia prerii. Jednakże czuwano aż do świtu. Ogień poszedł bowiem ostrym klinem aż ku rzece i tam zgasł. Ale istniało niebezpieczeństwo, że nowy pożar wybuchnie na południe od pasa wypalonej ziemi. Więc bez przerwy ryto poszycie: -czarna ścieżka sięgała już daleko, daleko poza ostatnie zabudowania hacjendy, nawet poza odległe resztki kuźni Neda Muddlintona.

Słońce wstało nad czarnym pogorzeliskiem tak rozległym, że wzrok nie sięgał jego krańców. Poza ścieżką i poza rzeką ocalała zielona preria, a z nią pastwiska dla stad. Jednak olbrzymi teren, spopielały, wypalony, miał się stać na długie miesiące pustynią. I chyba ten fakt przyspieszył decyzję.

— Czeka nas daleka droga — powiedział nazajutrz Mervin.

— Co to znaczy “daleka droga”?

— To właśnie, co powiedziałem. Jeśli będziesz chciał nam towarzyszyć, James, zobaczysz, jak to wygląda.

— Na pewno będę chciał — stwierdził Sandusky. — Dokąd się wybieramy?

— Na inne ziemie. Ale zachowaj to dla siebie. Nie trzeba, aby ta wiadomość zbyt szybko rozniosła się wśród ludzi, zwłaszcza że ludzie bywają... różni.

— A żonie mogę powiedzieć?

Mervin roześmiał się:

— Możesz.

Po tej rozmowie wydany został w imieniu Warrena zakaz opuszczania granic hacjendy, wyjazdów do Santa Clara lub gdziekolwiek indziej. Przybył znów Floyd Bard w towarzystwie dwu nieznajomych.

— Z takimi nie chciałbym się spotkać na pustkowiu — zwierzył się Sandusky Mervinowi.

— Nie kłopocz się. Bard wie, kogo ma wybrać. Przyzwyczaj się do nich, będą nam długo towarzyszyli.

W dwa dni później Ned Muddlinton w prowizorycznej kuźni zajął się przekuwaniem wszystkich koni. Z głębi baraków wytoczono liczne wozy o wysokich kołach. Zmieniano na nich żelazne obręcze, smarowano osie, sprawdzano uprząż. Teraz już powszechnie mówiono o przepędzie stad. Wszystko na to wskazywało, ale Sandusky domyślał się, że będzie to przepęd ostatni, z którego mało kto powróci do Teksasu. Nie zdziwił się więc, gdy mu Elżbieta doniosła, że pani Klara zatrudniła całą służbę przy pakowaniu rzeczy.

Tym przygotowaniom — i w domu, i poza domem — towarzyszyły nowe środki ostrożności. Oto na noc spuszczano z łańcuchów psy, rzecz dotąd nie spotykana, a wokół zabudowań i wokół stad od zmierzchu do świtu krążyły zbrojne patrole, zupełnie jak w forcie oczekującym napadu czerwonoskórych. Nad tymi patrolami czuwali, zmieniając się, Mervin i Sandusky, a niekiedy nawet sam Paddy Warren. Zadanie nie było trudne, po prostu trzeba było czuwać, czy ludzie nie śpią beztrosko.

Jednej z takich nocy zdarzył się wypadek, którego konsekwencje mogły okazać się katastrofalne.

Sądząc po wysokości księżyca na niebie — dochodziła północ. Sandusky, na pół senny, na pół znudzony, objeżdżał szerokim kołem granice posiadłości Warrena. Koń człapał monotonnie, to przystawał, to szedł leniwie naprzód. Jeździec wolno puścił cugle. Sprawdził już kowbojskie straże, stwierdził, że wartownicy czuwają, i teraz tylko czekał, by go Mervin zluzował. Umówili się nad brzegiem rzeczki, gdzie pas wypalonej trawy podchodził do nurtu.

Chmury płynęły po niebie, raz gasząc, raz zapalając księżyc. Co jakiś czas Sandusky rozglądał się podejrzliwie dokoła i zaciskał dłoń na starym karabinku, zapewne wysłużonym podczas minionej wojny, w który uzbrojono go na te nocne wyprawy. Zatrzymał konia. , Woda cicho pluskała, tak czarna, że bardziej ją słyszał, niż widział.

Zastanowił się, dlaczego nocne patrole ograniczono właśnie do linii płytkiej rzeki, która przecież nie stanowiła żadnej przeszkody dla nieproszonych gości. Uderzył konia piętami i wjechał w nurt. Zapachniało wilgocią, woda zachlupotała, koń cicho parsknął, a później kopyta głucho zadudniły — brzeg.

Sandusky zdecydował się zbadać kawałek prerii za rzeką, a równocześnie dla żartu zaskoczyć Mervina. Ruszył więc brzegiem, pod prąd wody. Niespodziewana chmura znowu zakryła księżyc, i to tak nagle, że jeździec wstrzymał konia, aby oswoić wzrok z ciemnością. Wówczas usłyszał szmer. To nie był odgłos stąpania człowieka ani zwierzęcia. Raczej przypominał szuranie, wleczenie ciężkiego przedmiotu po ziemi. Sandusky przeląkł się, nie ma czego ukrywać! Dokoła nie widział nic. Ale przejścia ostatnich dni pobudziły jego wyobraźnię — zdawało mu się, że w pobliżu dokonuje się jakaś zbrodnia...

Coraz wyraźniej słyszał ten tajemniczy odgłos. Po chwili dołączył się inny. Rozpoznał natychmiast: to uderzenie w ziemię, zgrzyt żelaza o kamień. Kopano.

Znowu wyobraźnia odmalowała obraz morderców zakopujących ofiarę. Co w takiej sytuacji czynić? Wycofać się? Ruszyć do ataku? Zaalarmować strzałami Mervina? Ale głos strzałów spłoszy przestępców!

Sandusky otrząsnął się z lęku. Czego, u licha, miał się bać? Wystarczy nacisnąć cyngiel, a przybędą ludzie Warrena. Spojrzał w niebo i dostrzegł w nieprzeniknionej czerni jasny punkcik,, który pęczniał stopniowo, aż rozdarła się opona chmur. Struga blasku lunęła na ziemię. Wtedy zobaczył. Niespodziewanie blisko. Trzy szare cienie pochylone, wykonujące szybkie ruchy. Wyglądało, jakby kłaniali się wzajemnie, prostując i pochylając grzbiety. Kopali dół. Tak byli zajęci, że nie dostrzegli obserwatora. Sandusky zsunął się z siodła, puścił lejce i powoli, ważąc każdy krok, podszedł na odległość paru jardów. Sylwetki kopiących, nierealne, fantastyczne, przypominały jakieś zjawy. Na głowach mieli dziwne czapy w kształcie wysokich stożków, a ciała ginęły w fałdach powiewnych szat. Wśród traw dostrzegł dwie belki poprzecznie zbite. Zapatrzony w nie, postąpił krok i potrącił kamień. Nieznajomi poderwali się. Zauważył, że twarze zakryte mieli maskami.

— Czego tu chcesz?

Głos był przytłumiony, niewyraźny, zamazany. Nie odpowiedział.

— Idź stąd, człowieku, i zapomnij, coś widział. Jeśli ci życie miłe!

— Co tu robicie?

— Czy to twoja ziemia, że pytasz? Przecież widzisz: kopiemy dół.

— Studnię?

Roześmieli się, jakoś wcale niewesoło.

— Człowieku — przemówił ten sam głos — schyl się i spójrz.

Sandusky spojrzał uważnie na belki, spostrzegł, że na końcach są obwiązane wiechciami słomy. Wspomniał ognisty krzyż płonący przed kuźnią i ogarnęła go złość.

— Zabierajcie się stąd! — wrzasnął. — Razem ze

swoim drzewem i cudacznymi strojami.

Cofnęli się nieco. Trzy spiczaste kaptury skłoniły się ku sobie. Rozmawiali, ale tak cicho, że Sandusky nie zdołał ułowić ni słówka. Rozejrzał się. Nigdzie nie zauważył koni, a przecież nie przywędrowali tu piechotą. Wokół posiadłości Warrena nie istniały żadne osady ani miasteczka. Najbliższym było Santa Clara. Więc musieli przybyć konno i zapewne z wozem, na którym przy-transportowali belki. A jeśli tak — to ten wóz i konie gdzieś tu w pobliżu musiały czekać. Prawdopodobnie pod opieką jeszcze jednego z zamaskowanych ludzi. I w odpowiedniej odległości. Widać bali się podjeżdżać nad sam brzeg rzeczki.

— Czy wiesz, kim jesteśmy? — zapytał nagle ten sam chropawy głos.

— Domyślam się — odparł Sandusky.

— Domyślasz się. Więc nie jesteś pewien. To tłumaczy twoje zuchwalstwo. Teraz ci powiem — głos za brzmiał nienaturalnie, jakoś pompatycznie, aż śmiesznie: — jesteśmy wysłannikami Wielkiego Czarownika Niewidzialnego Imperium. Jeśli pozostajesz na służbie Warrena, powiedz mu, że to ostatnie ostrzeżenie.

— Nie znam żadnego czarownika i nie wiem, co to jest niewidzialne imperium. Sądząc po tym drewnie i po waszych ubiorach, jesteście kuklujcami, ale to mnie mało obchodzi. Zabierajcie się stąd!

— Oszalałeś?

— To wyście poszaleli ze swą cudaczną maskaradą.

Zaskoczył ich widać, bo umilkli na chwilę. Może zaimponował odwagą?

“Gdyby tak skoczyli do mnie — pomyślał Sandusky — nie dałbym rady...”

Ale oni poczęli coś szeptać między sobą, a w końcu ten sam człowiek, który rozmawiał z Sanduskym, podszedł do niego i rzekł:

— Dobrze. Pozwalamy ci zostać, ale jeśli spróbujesz przeszkadzać, zginiesz.

Błyskawicznym ruchem sięgnął między fałdy swej szaty i wydobył rewolwer. Sandusky drgnął, lecz opanował się natychmiast.

— Zgoda — odparł. — Będę się przyglądał.

— Najpierw rzuć broń!

— Weź ją sam.

— Rzuć, bo strzelę!

— Nie strzelisz. Huk zwabi tu gromadę ludzi.

Nieznajomy uznał to widać za prawdopodobne, bo wydał półgłosem polecenie:

— Chodź no tu który i odbierz mu pukawkę.

Zgrzyt łopat na chwilę ustał. Drugi człowiek w kapturze zbliżył się do Sandusky'ego i bez słowa wyciągnął obie dłonie po strzelbę. Przez kilka sekund jednak znalazł się między lufą rewolweru a Sanduskym. To wystarczyło.

James uniósł broń i kolbą pchnął z całej siły w pierś przeciwnika, który runął na stojącego za nim człowieka z rewolwerem. Padł strzał. Pierwszy zakapturzony bez słowa osunął się na ziemię, drugi uskoczył w bok i strzelił raz jeszcze, prawie jednocześnie z Sanduskym. Obaj chybili. Wówczas rozległ się tętent kopyt, woda zapluskała w rzece. Nieznajomy rzucił się do ucieczki, za nim pognał trzeci.

Sandusky ujrzał w blasku księżyca, jak Mervin wjeżdżał na brzeg.

— James, co się stało?

— Dwu uciekło, a jeden... właśnie tu leży.

Szef kowbojów zeskoczył z siodła i ukląkł przy bezwładnym ciele.

— Kuklux — stwierdził półgłosem. — Martwy jak kamień. Kto go tak urządził? Ty?

Sandusky w kilku słowach streścił historię przypadkowego spotkania.

— Bardzo źle — zawyrokował Mervin. — Zabierajmy się stąd.

— A on?

— Nic mu nie pomoże ani nie zaszkodzi. Gdzie twój koń?

Na szczęście wierzchowiec nie odbiegł daleko. Pasł się spokojnie opodal.

— Co teraz? — zagadnął Sandusky, gdy znaleźli się z powrotem w granicach ziem hacjendy.

— Nic. Zaczekamy do rana, ale nie sądzę, aby tamci odważyli się wrócić. Jednak... głupstwo strzeliłeś, James!

— Przecież nie uczyniłem nic złego.

— A ten zabity?

— Nie ja go zabiłem.

— Skąd wiesz, że tamci nie zwalą wszystkiego na ciebie?

— Nie znają mnie.

— O to się nie kłopocz, potrafią cię odszukać. Całe szczęście, że za kilka dni stąd ruszymy.

— Już? — zdziwił się Sandusky. — Nic mi o tym nie mówiłeś.

— Dziś wieczorem zapadła decyzja, rano wszyscy zostaną zawiadomieni. Kto zechce, otrzyma swoje należności, kto zechce jechać, pojedzie, ale ty, James, nie masz już wyboru po tym wszystkim.

— Ale co się stało?

— To proste: kukluxi zawzięli się na Warrena.

— Dlaczego?

— Ano... widać mają swoje powody.

Sandusky więcej nie pytał, chociaż odpowiedź Mervina nie zadowoliła go. Szef kowbojów nie chciał ujawnić tajemnicy.

Nad rzeczką przesiedzieli do świtu. Gdy zorze rozpaliły niebo, Mervin pognał do hacjendy i po godzinie wrócił z Warrenem. Obejrzeli zwłoki, zdjęli z zabitego dziwaczny strój i pokiwali głowami. To był jakiś obcy człowiek. Potem wzięto trzy porzucone łopaty, poszerzono i pogłębiono napoczęty dół. Na koniec złożono tam zabitego, zasycano i przykryto darnią.

— Nie trzeba zawiadomić szeryfa? — zapytał nieśmiało Sandusky.

Hacjender spojrzał nań jakimś nieprzytomnym wzrokiem, uderzył wierzchowca ostrogami i odjechał.

— Co mu się stało? — zdziwił się Sandusky.

— Co mu się stało? — Mervin powtórzył z ironią jego słowa. — Gadasz, jakbyś bawił tu od kilku dni.

Szeryfa ci się zachciewa? Po co? Żeby roztrąbić sprawę na całą okolicę? Oj, James, James, jaką masz gwarancję, że szeryf nie trzyma z kukluxami, że nie zaaresztuje właśnie ciebie pod zarzutem morderstwa? A może i mnie na dokładkę, a może i Warrena? Paddy ma porządnego stracha, ale jest na tyle uczciwy, że cię nie wyda.

— Wyda?! — krzyknął oburzony Sandusky.

— Nie wrzeszcz. Ściągnąłeś na jego głowę dodatkowe niebezpieczeństwo. Po co jeździłeś za rzekę? Po co zaczepiałeś kapturowców?

— Chcieli postawić ognisty krzyż...

— No to co z tego?

— Jak to? Przecież... przecież... Nic nie rozumiem — wyznał. — Kiedy tamci zapalili krzyż, ratowaliśmy kowala.

— Ratowaliśmy przed zbójami, nie przed kawałkiem zapalonego drzewa. Myślisz, że nie dopuszczając do zapalenia zażegnałeś tym niebezpieczeństwo? Niechby się paliło, zyskalibyśmy na czasie. Co za szczęście, że jeszcze tylko kilka dni...

Wkrótce okazało się, że nawet nie kilka dni, bo w godzinę później Warren zgromadził przed swym domem wszystkich pracowników hacjendy i oświadczył, że za dwa dni ruszają ze stadami i że on, Paddy Warren, już tu nie wróci. Jeśli więc ktokolwiek pragnie zostać w Teksasie...

Takich znalazło się zaledwie trzech na ponad pięćdziesięciu zgromadzonych ludzi. Sandusky po raz pierwszy ujrzał ich razem i zdziwił się, że wśród pracowników Warrena było aż piętnastu Murzynów. Widać naprawdę hacjender musiał być ludzkim człowiekiem, nawet w okresie niewolnictwa, jeśli tylu czarnych pozostało w hacjendzie, rezygnując z wędrówki do miast, jak uczyniła większość ich pobratymców.

Przez dwa dni, z małymi przerwami na nocny spoczynek, trwały gorączkowe przygotowania. Przyspieszenie terminu wyjazdu wszystkich postawiło na nogi.

Wreszcie szarym rankiem długa kawalkada jeźdźców, wozów i bydła ruszyła w daleką drogę.

Och, to wyglądało zupełnie inaczej niż w barwnych opowieściach, których Sandusky tyle się nasłuchał! Opowiadający nic nie wspominali o kurzu, który od samego początku stał się prawdziwym utrapieniem. Tylko ci, którzy jechali na czele, mieli przed sobą zieloną przestrzeń prerii i dalekie niebo czystego horyzontu. Ale takich szczęśliwców nie było wielu: Floyd Bard i dwu jego towarzyszy, wóz, w którym jechała Klara Warren wraz z mężem, Elsą Sandusky i pokojówką-Murzynką, dalej wozy z zapasami żywności i sprzętem kuchennym. Nad nimi unosiły się w powietrzu lekkie obłoczki pyłu wzbite kopytami koni, gęstniały nad pędzonym stadem, a na końcu tego pochodu zwisały już żółtoceglastą, ciężką chmurą. Zbrojni kowboje, stanowiący straż tylną, pozasłaniali nosy i usta

chustkami. Niewiele to pomagało. Drobinki piasku zgrzytały między zębami, osiadały na wargach; wierciły w nosie, drażniły oczy. Wprawdzie co dwie godziny zmieniano ich, aby mogli nieco odetchnąć, ale nie przynosiło to większej ulgi.

Całością wyprawy kierował Floyd Bard, który jeszcze na hacjendzie Warrena przedstawił zgromadzonym dwu swych pomocników jako znakomitych rastreadorów, potem oświadczył, że w czasie jazdy i na postojach wszystkie polecenia wydawać będzie on sam, że wyznacza swych zastępców w osobach Roberta Mervina i Jamesa Sandusky'ego, a na zakończenie dodał, że za wszelką niesubordynację karać będzie zgodnie z nie pisanymi prawami prerii.

Jechali wprost na południe, więc ludzie przypuszczali, że Paddy Warren przenosi się do Meksyku. Jednakże uczestnicy poprzednich przepędów wiedzieli, że szlak wiedzie ku południowi, póki nie osiągną korytarza rzeki Pecos. Dalej — skręcą ku północy, opuszczą granice Teksasu i wejdą na terytorium Nowego Meksyku. Odtąd każdy dzień przybliżać ich będzie do celu: poprzez Colorado i Wyoming do dalekiej Montany.

Pierwszy postój wypadł nad doliną rzeki Brazos. I pierwsze niebezpieczeństwo. Gdy spragnione stada poczuły wilgoć, runęły żywą masą. Zginęło wówczas siedemnaście cieląt stratowanych w szaleńczym biegu do wodopoju, a prawdopodobnie drugie tyle utonęło, zepchnięte w głębie wodnego nurtu. Obóz rozbito na drugim brzegu w czworoboku rozstawionych wozów, psy spuszczono z uwięzi, rozpalono kilka ognisk. Ludzie byli tak zmęczeni tym pierwszym dniem wędrówki, że nim gwiazdy zabłysły, pokładli się wśród traw, krzewów i wozów. Tylko na krańcach stad, nad rozlewiskami Brazos, aż do świtu widniały czarniejsze od nocy sylwetki wartowników.

Odtąd płynęły dni monotonne, jeden podobny do drugiego. Sandusky szybko oswoił się z nową rolą wykonawcy poleceń Floyd Barda. Każda mila przebytej drogi zmniejszała możliwość groźnej pogoni wysłanników Ku-Klux-Klanu.

Wędrując poprzez nagie pustkowia, omijając bezwodne krańce pustyni Liano Estacado, dotarli tak do doliny Pecos. Co prawda przez pustynię rozciągniętą na pograniczu Teksasu i Nowego Meksyku wiodła droga najkrótsza, ale niedostępna. Od hacjendy Warrena aż po koryto Pecos przebyto już około 280 mil — twierdził Bard, ale na czym swe twierdzenie opierał, tego Sandusky nie dowiedział się nigdy. Mervin, zapytany w tej sprawie, wyjaśnił tylko tyle, że prawdopodobnie tak obliczył długość szlaku jego odkrywca, Karol Goodnight.

Tego dnia, gdy zmrok zapadł, gdy rozstawiono straże i przygaszono ogniska, Sandusky śpiący i zmęczony powlókł się na wyznaczone mu przez Barda stanowisko.

Księżyc wypłynął na wysokie niebo. W jego blasku widać było dokoła bardzo dokładnie pustą i gładką równinę, niezmierzoną przestrzeń niskich traw.

Zjawili się Flod Bard i Robert Mervin.

— Nic nowego, James? — zagadnął szef kowbojów.

— Cisza, świat wydaje się niemal wymarły.

— To dobrze, to bardzo dobrze. Im więcej spokojnych godzin, tym mniej ich zostanie na chwile niepokoju, a że takie jeszcze nadejdą, to pewne.

— Któż nam tu może grozić?

— Nie słyszałeś o Apaczach, o Komańczach? Czeka nas przeprawa przez ich ziemie. A poza tym... włóczą się zawsze w tych stronach bandy złodziejskie, przybyłe aż z tamtej strony granicy, zza Rio Grandę.

— Wszystko to prawda — wtrącił Bard — jednak zanim twoje ponure przepowiednie się spełnią, chodźcie ze mną. Pokażę coś ciekawego. Nawet ty, Robercie, chociaż sądzisz, żeś już wszystko na prerii widział, tego nie oglądałeś.

Poprowadził ich w bok do miejsca, w którym równina raptownie opadała tworząc jakąś gigantyczną nieckę. Zatrzymali się na jej skraju. W dole ujrzeli nieprzeliczone stada spoczywające wśród traw. A z góry, z bezchmurnego nieba, padał blask księżyca. Ale — o dziwo! — podobny srebrzysty blask bił ku niebu. Rogi, karki, grzbiety leżących pokotem krów i wołów promieniowały. Wydało się Sandusky'emu, że nad zwierzętami kłębi się srebrzysty pył.

— Co to jest? — zapytał zdumiony.

— Nie wiem, nie potrafię tego wytłumaczyć — odparł Bard. — Zdarza się bardzo rzadko i tylko podczas długotrwałej pogody. Dopiero trzeci raz jestem świadkiem tego zjawiska, chociaż opowiadano mi o nim już wtedy, gdy prowadziłem pierwsze w swoim życiu stado. Mówią, że to dobry znak dla wyprawy.

— Wierzysz? — zagadnął Mervin.

— Wierzę. Przyjemniej wierzyć w dobre znaki niż w twoje krakania. Dobra strzelba, dobry koń to połowa powodzenia każdego przepędu. Dobre znaki również coś są warte. Podnoszą ludzi na duchu. Powiadają, że kto ujrzał świecące zwierzęta, ten dostąpił łaski prerii. Jeśli to prawda, bardzo się przyda naszemu towarzyszowi — tu spojrzał na Sandusky'ego — który, jak mi się wydaje, po raz pierwszy bierze udział w przepędzie.

— Ale spisuje się jak doświadczony vaquero — pospieszył z pochwałą Mervin.

— Czas pokaże. Aach... — ziewnął. — Muszę się przespać w jakimś zacisznym kątku. Idziesz, Mervin?

— Idę — odparł szef kowbojów, a zwracając się do Sandusky'ego: — Miej oko na wszystko, James. Jeśli dostąpiłeś łaski prerii, jak twierdzi Bard, ustrzeżesz siebie i nas od niebezpieczeństwa. Gdy księżyc stanie tu — wskazał palcem zachodnią stronę nieba — przyjdź mnie zbudzić. Będę przy wozie kucharza.

Sandusky rozpoczął swój obchód. Dotarł do miejsca, w którym stał na warcie jeden z kowbojów. Stwierdził, że wartownik nie śpi, więc zawrócił. Zapragnął raz jeszcze spojrzeć na świecące krowy i aby skrócić sobie drogę, ruszył nie skrajem obozowiska, lecz przez sam jego środek. Od ustawionych czworobokiem wozów długie cienie padały na ziemię. Dlatego właśnie nie zauważył w porę linki, na której uwiązany był koń. Zahaczył nogą i przewrócił się. Podniósł się natychmiast i ruszył dalej, ale po kilku krokach zawrócił. Spostrzegł, że zgubił broń. Skórzany futerał u pasa stał się dziwnie lekki. Dotarł więc do fatalnej linki, między drzemiące konie, i począł szukać. Wysoka trawa i cień padający od pobliskiego wozu nie ułatwiały sytuacji. Powolne szuranie butami wśród wysokich łodyg nie dało oczekiwanego skutku. Wówczas ukląkł i na czworakach rozpoczął wędrówkę, cal po calu, macając dokoła dłońmi. Ani się spostrzegł, jak dotarł w pobliże wozu. Ktoś tam jeszcze nie spał, bo Sandusky usłyszał rozmowę prowadzoną półgłosem. Ale nie zwrócił na to uwagi, denerwując się coraz bardziej — przecież zszedł z posterunku. Nagle usłyszał swoje nazwisko. Nie, to nie było złudzenie. Ktoś mówił:

— A Sandusky? Powrót oznaczałby dla niego śmierć.

Czy masz jakie wątpliwości?

— No... — odpowiedział inny głos — no... dałbym mu na drogę i sam wyprawił czym prędzej...

— Śliczna nagroda za to, że stanął w twojej obronie! A Muddlinton? Czy i jego wyprawisz? A inni Murzyni? Musiałbyś zwolnić ich wszystkich.

— Oczywiście.

— I przyjąć na ich miejsce obcych, narzuconych...

Ucichło. Sandusky rozpłaszczył się na ziemi. Za skarby świata nie chciał, aby go odkryto w tym miejscu, ale odejść bez znalezienia zguby przecież nie mógł. Znowu dobiegło jego uszu:

— Nie będziesz panem swych czynów, staniesz się sługą tamtych okropnych ludzi... Nie, nie, nie! Nie ma drogi powrotnej. Wiedz, że ja nie zawrócę!

To zostało powiedziane głośniej, po czym zapadła cisza, a po ciszy jakby odpowiedź, niepewna, wahająca się:

— Jeśli sobie nie życzysz...

I prawie okrzyk:

— Nie życzę! Och, Paddy, gdybyś mnie wówczas usłuchał!

— Sądziłem...

— Związałeś się z tą bandą. Czy wiesz, dlaczego mój ojciec wyjechał do Meksyku? Bo przewidział, do jakich tu okropności dojdzie. Namawiałam cię...

— Miałem opuścić rodzinny kraj? — pytanie zabrzmiało jak wyrzut.

— Och, tak. Wolałeś wstąpić do bandy morderców.

— Nie wiedziałem. To miało być stowarzyszenie niosące pomoc wdowom po konfederatach.

— Mogłeś pomagać nie wiążąc się z nikim.

— Nie pamiętasz, jak to było? Zarzucano mi, że nie brałem udziału w wojnie...

— Twój ojciec na niej zginął. Cała ta wojna to jedno szaleństwo. Pragnąłeś się zrehabilitować wstępując do kapturów, a tylko zhańbiłeś się. Gdybyś wówczas się poradził...

— Nie miałem wyboru.

— Teraz również nie masz, jeśli nie chcesz podzielić odpowiedzialności za te wszystkie zbrodnie przez nich popełnione lub po prostu zostać zabitym przez któregoś z wysłanników klanu. Ognisty krzyż... wiesz, co to oznacza. I ty myślisz o powrocie?

Znowu przerwa na kilka sekund, a po niej głos męski:

— Nie byłem uczestnikiem ich akcji. Nikogo nie zabiłem, ani białego, ani czarnego.

— Byłeś świadkiem gwałtów! Nie zaprzeczaj.

— Przysięgam...

— Kto podpalił zagrodę Richarda Brewera?

— Nie podpalałem.

— Ale patrzałeś, jak się paliła.

— Kazali mi się stawić. Wiesz, czym groziła odmowa?

— Zachowałeś się jak tchórz!

— Klaro! Błagam cię! Brewer zagarnął cudzą ziemię. To jankes.

— Milcz! Quien lo ha dicho? Kto tak mówił? Ku-Klux?

— Mów ciszej.

— Dobrze. A kto zastrzelił Toma SmithaY

— Przecież nie ja.

— Ale wiedziałeś, że to nastąpi. Zaplanowano mord.

Nie ostrzegłeś napadniętego. To tak, jakbyś był wspólnikiem. Czy mam dalej wyliczać?

— Nie zabiłem nikogo, chroniłem swoich Murzynów...

— Myślisz, że zgodziłabym się mieszkać pod jednym dachem z mordercą?

Cisza. Sandusky'emu wydało się już, że rozmowa została zakończona, ale usłyszał jeszcze glos męski:

— Już późno, pójdę się zdrzemnąć. Ruszamy o świcie.

Kobiecy głos zapytał po hiszpańsku:

— Adonde?

— Do Montany.

— Pamiętaj! W przeciwnym razie zabieram wszystkie wozy, połowę stada i ruszam do Meksyku.

Dziura trapera

— Możecie sobie wyobrazić, jak się poczułem wysłuchawszy tej rozmowy? — powiedział pocztmistrz. — Długo jeszcze leżałem w trawie, mimo że Warren opuścił wóz, a głos jego kroków dawno ucichł. Postanowiłem rankiem podziękować za służbę. Chyba nie potrzebuję wyjaśniać, dlaczego.

Siknęliśmy głowami.

— Cieszy mnie to, panowie. Rozumujemy podobnie. Więc... podniosłem się i wówczas pod stopą poczułem coś twardego. To był zgubiony rewolwer. Wróciłem na swój posterunek. Och, od tego momentu nie byłem dobrym wartownikiem. W głowie mi się mąciło od usłyszanych wieści. Wówczas przypomniałem sobie słowa Barda o tajemnicy, jaką odkrywa preria człowiekowi, który widział świecące zwierzęta. Jakże szybko się to sprawdziło!

Gdy księżyc dobiegł zachodniej połaci nieba, zbudziłem Mervina, a sam udałem się na spoczynek. Nie zasnąłem jednak. Myślałem i myślałem, aż przemyślałem wszystko. Doszedłem do wniosku, że pozostać w Teksasie to szaleństwo. Rozstanie z Warrenem postanowiłem odłożyć. Rankiem opowiedziałem o wszystkim Elżbiecie. Zgodziła się ze mną. Cóż dalej? Nie ma sensu takim jak wy, panowie, opowiadać o dziejach przepędu. Są podobne do wielu innych, o których na pewno słyszeliście niejeden raz.

Kiedy przybyliśmy do Montany, zacząłem się rozglądać za inną pracą. Sprawa niełatwa na tym odludziu. Już sądziłem, że przyjdzie mi ruszyć w inne strony, kiedy nagle zwolniła się posada pocztmistrza w Bell. Miałem przysłowiowy łut szczęścia, a może po prostu zabrakło innych kandydatów. Przyjęto mnie. Ot, i wszystko.

— A jak zachował się Warren? — zapytał Karol. — Nie zaskoczyła go pańska decyzja?

— Owszem. Był bardzo zmartwiony, dziwił się. Nalegał, żebym został. Nie zdradziłem mu prawdziwej przyczyny. Powiedziałem, że zawód kowboja mi nie odpowiada. Musiał ustąpić.

— A seńora Klara?

— O, ona jest znacznie mądrzejsza. Kto wie, może coś podejrzewała? Namawiała moją żonę do zmiany decyzji, ale jakoś tak niezbyt przekonująco.

— Mervina chyba musiało dotknąć najbardziej. Przecież to on ściągnął pana do Warrena — odezwałem się.

— Mervin? Wyglądał na obrażonego i wcale się nie pytał o powód mego odejścia. Przypuszczam, że dobrze wiedział o sprawkach Warrena, jest przecież jego zaufanym człowiekiem. Zresztą... Może się mylę, ale ja kie to ma znaczenie?

— Wyświadczył nam pan ogromną przysługę — stwierdził Karol. — Nigdy tego nie zapomnę, o reszcie porozmawiamy jutro. Już późno, a jeszcze musimy odtransportować Ushera.

Udaliśmy się do gościnnego pokoju. Zamknąłem starannie drzwi i okno. Siadłem na łóżku.

— Cóż ty na to, Karolu? — zapytałem.

— Miałeś rację, Janie. Dostrzegłeś ślady, których ja nie potrafiłem odkryć.

— Nie czas na żarty, Karolu! — oburzyłem się.

— Ani mi to w głowie. Twierdzę tylko, że twoja niechęć do podjęcia sprawy Warrena była całkowicie uzasadniona. Po prostu... przeczułeś. Teraz zaszliśmy w ślepą uliczkę i cokolwiek uczynimy, nie będzie dobre. Nigdy dotąd nie widziałem Karola tak zakłopotanego. Krążył po pokoju od ściany do ściany, wreszcie zatrzymał się raptownie.

— Na dobrą sprawę — rzekł — Warrenowi należy się nauczka.

— Jak ją sobie wyobrażasz?

— Jako rezygnację.

— Chcesz opuścić Bell?

— Przecież to ty chciałeś.

— Ale nie teraz! — zaprzeczyłem gwałtownie. — Sytuacja uległa poważnej zmianie.

— Na gorsze.

— Na gorsze i... na lepsze równocześnie. Teraz już wiemy, czego się trzymać.

— Może ty, ja nie! Bo na przykład: zostawić Warrena jego losowi, to w końcu będzie musiał zapłacić żądaną od niego sumę z obawy, by szantażyści nie rozgłosili jego niezbyt chlubnej przeszłości. Prawnie nic mu już nie grozi, ale opinia! Z tym się liczy. Że Ku-Klux-Klan został rozwiązany bodaj że piętnaście lat temu, to nie zmienia sprawy. Ludzie nie zapomnieli.

— Zapomnieli czy nie — odparłem — mało mnie to obchodzi. Natomiast bez względu na to, co Warren jest wart, przyglądanie się bierne, gdy dwu wydrwigroszów napełnia sobie kieszenie, nie zgadza się z moim poczuciem sprawiedliwości!

— Uderzyłeś w górne tony.

— Daj spokój! Lepiej powiedz: będziesz zadowolony z takiego rozwiązania sprawy, w którym dwu szantażystów wy szantażu je pieniądze?

Zasępił się.

— Oczywiście, nie! Dlatego powiedziałem, że zabrnęliśmy na ścieżkę, która nie prowadzi donikąd. Tak źle i tak niedobrze.

— Z dwojga złego należy umieć wybrać zło mniejsze. A poza tym... czy jesteś pewien, że tamci, gdy wygrają z Warrenem, nie zwrócą się z kolei do Sandusky'ego?

— Sandusky nie należał do trzech “K”, nie mogą go niczym straszyć.

— Mogą mu grozić zemstą za jego wrogi stosunek do Klanu w tamtych jeszcze czasach. Mogą również żądać okupu.

— Jeśli w ogóle wiedzą, kim jest Sandusky i jaką odegrał rolę.

— Jeśli znają Warrena...

— Sandusky jest czysty — przerwał mi — bez szkody dla siebie zwróci się o pomoc do szeryfa.

— Którego tu nie ma.

— Innymi słowy: uważasz, że sprawę Warrena powinniśmy doprowadzić do pomyślnego końca.

— Uważam. Na historii życia Warrena ciążą tamte wypadki, ale na nas także ciążyć będzie odpowiedzialność, jeśli się teraz wycofamy. Zresztą, trzeba się w końcu rozmówić z Warrenem.

— Po co? Jeśli nawet Warren przyzna się do wszystkiego, cóż osiągniesz? Czy wynagrodzi krzywdy wyrządzone innym przez swój udział w akcjach kapturowców?

— Słuszne by to było — mruknąłem.

— Mrzonka. Teraz żaden sąd nie skarze Warrena, a nawet i wówczas! Nie wiesz, Janie, że na pół miliona członków Ku-Klux-Klanu władze aresztowały zaledwie kilkuset, reszcie uszło na sucho.

— Do licha z tym całym Ku-Klux-Klanem! — krzyknąłem. — Ale przecież gdzieś w okolicach Bell czy Canyon Creek włóczy się co najmniej dwu potencjalnych przestępców. Nie wolno nam schodzić im z drogi.

— Chyba masz rację — odparł po długim namyśle.

Tego samego jeszcze dnia, późnym wieczorem, Karol i Sandusky odprowadzili Ralfa Ushera na stację i wsadzili do pociągu. Odjechał. Spadł nam jeden kłopot z głowy.

Nocą męczyły mnie jakieś koszmary: dziwaczne postaci o zakapturzonych głowach, i płonące prerie. Kiedy wreszcie zasnąłem, Karol zbudził mnie, bezlitośnie tarmosząc za ramię. Twierdził, że już pełny dzień, choć w rzeczywistości nie zgasły jeszcze poranne zorze. Wstałem niechętnie. Na podwórzu ujrzałem pocztmistrza, jak krzątał się wraz z synem wokół naszych koni, czyszcząc je i pojąc. Zrobiło nam się wstyd, więc rzuciliśmy się z pomocą. Zbyt późno.

Sandusky przywitał nas wesoło, ale w jego oczach widniał cień troski. Dostrzegłem, że odetchnął z ulgą, gdy mu Karol oznajmił, że pozostajemy, aby — bez względu na dawne czyny Warrena — wykryć szantażystów. Miałem więc rację twierdząc, że i pocztmistrz czuł się zagrożony ich obecnością.

Ranek minął szybko i gdy słońce ukazało się półkolistym rąbkiem nad horyzontem, Bell pozostało daleko, daleko za nami. Dodam: przed odjazdem Sandusky obiecał nam nic nie mówić Warrenowi o naszej wizycie.

Do Canyon Creek nie jechaliśmy drogą najkrótszą. Z obawy, by nie spotkać Warrena. Bo mogło się tak zdarzyć, a chcieliśmy uniknąć kłopotliwych pytań. Skierowaliśmy się więc ku podgórskim wąwozom. Trochę dla uniknięcia nieprzewidzianego spotkania, ale również i celem przeszukania nie zbadanej okolicy. Może tu właśnie kręcili się jeźdźcy na meksykańskich siodłach i w meksykańskich strojach, o których opowiadał Ralf Usher?

Gdzież ukrywać się mogli ci nieznajomi? Pierwszy list z żądaniem okupu otrzymał Warren jeszcze w zimie ubiegłego roku. Ale ten list — jak nam mówił Sandusky — dotarł do Bell kolejową pocztą. To znaczy, że nadawcy jeszcze w tych stronach nie było. Mógł na przykład zimować w Fort Benton albo którymś z innych miasteczek. Listy późniejsze, od marca bieżącego roku, wrzucane były do skrzynki pocztowej w samym Bell. To znaczy, że nadawca — czy nadawcy? — znajdował się gdzieś w okolicy.

— Gdyby ci ludzie w dziwnych strojach zjawili się w Bell — rozważałem głośno — Sandusky musiałby o tym słyszeć. Któż więc wrzuca te listy?

— Może czynią to nocą? — zastanawiał się Karol. — Pamiętaj, że właśnie w Bell strzelano nocą do Warrena. Trzymajmy się faktów, Janie. Szukajmy tropów, które te fakty wyjaśnią.

I szukaliśmy. Przez trzy dni. Natrafiliśmy na sporo śladów różnych zwierząt, ale nie znaleźliśmy wśród nich odcisków kopyt. Czwartego dnia wróciliśmy do Canyon Creek, gdzie Paddy Warren powitał nas zaskakującą wieścią:

— Otrzymałem list!

Tak mu było pilno podzielić się z nami tą informacją, że przekazał ją nam, nim zsiedliśmy z koni. Co gorsza, uczynił to podniesionym głosem. Weszliśmy do domu bardzo szybko.

— Jerry dziś rano był w Bell — oznajmił gospodarz — i odebrał list na poczcie.

— Może pan pokazać?

— Oczywiście.

Wyciągnął z kieszeni kopertę, a z koperty złożoną we czworo kartkę papieru. Spojrzałem Karolowi przez ramię.

“Paddy! Zastanów się: co czynisz? To ostatnie ostrzeżenie. Jeśli w ciągu trzech dni nie złożysz żądanej sumy tam, gdzie już wiesz, stracisz wszystko.” Podpisu nie było.

— Hm — mruknął mój przyjaciel. — Niby nic nowego. Ale tym razem autor się nie myli: to naprawdę jego ostatnie ostrzeżenie. W samą porę.

— O czym pan myśli?

— O pańskiej wyprawie, panie Warren, do “dziury trapera”. Złoży pan tam żądaną sumę.

— Ależ...

Karol roześmiał się:

— Nie trzeba robić przerażonej miny. Włoży pan do woreczka... Nie! Zbyt prędko by się spostrzegli. Zapakuje pan bardzo dokładnie w jakiś zaszyty worek coś, co będzie miało odpowiednią wagę. Na przykład krążki żelaza czy sztabki. Po czym wetknie pan ten pakunek tam, gdzie żądali. Moim zdaniem należy wyruszyć już jutro. Ale nie o świcie, tylko gdzieś koło południa, tak aby jak najwięcej osób mogło pana widzieć. Złoży pan paczkę w “dziurze trapera” i natychmiast wróci, na nic się nie oglądając. Reszta należy do nas dwu. A teraz proszę dokładnie opisać drogę do “dziury”

Warren począł na odwrocie koperty rysować coś w rodzaju mapy. Ważnym szczegółem był głaz narzutowy, przy którym należało skręcić, a także wyschłe koryto strumienia, samotna kępa drzew, wreszcie las zamykający od północy dostęp do “dziury trapera”. Tych znaków przyrody Warren wymienił oczywiście znacznie więcej. Nawet Karol nie mógł chyba wszystkich zapamiętać!

Ruszyliśmy śladami hacjendera. Warren miał jechać wprost do “dziury”, złożyć swój skarb i pozostać na miejscu około godziny, abyśmy obaj — Karol i ja — zdążyli przybyć w pobliże, jako iż Canyon Creek opuściliśmy dopiero w pół godziny później.

Siad był równy i wyraźny. Karol prowadził bezbłędnie. Po trzech godzinach takiej jazdy, wśród płaszczyzny porośniętej tu i ówdzie wysokimi krzewami, ujrzeliśmy czarną ścianę lasu. Wtedy zjechaliśmy z linii tropu, która skręcała w prawo. My ruszyliśmy dalekim ; łukiem między pierwsze drzewa. Tam zeskoczyliśmy z siodeł i rozpoczęli wędrówkę lasem. To była najgorsza część drogi. Kiedy mieszczuch wymawia słowo “las”, i on, i jego słuchacze wyobrażają sobie rzędy drzew, większych i mniejszych, nieco krzaczków, a w dole kobierzec mchów i paproci, którędy można przepędzić stado bydła, nie mówiąc już o koniu czy pieszym wędrowcu. Ale las Montany w niczym nie przypominał takiego obrazu. To była puszcza. Dzika, pierwotna gęstwina potężnych pni, poplątanych zarośli, zasłana opadłymi gałęźmi, gnijącymi liśćmi i grubą warstwą igliwia. Na drodze leżą powalone olbrzymy leśne, niekiedy rozpadające się w czerwone próchno pod naciskiem stopy, inne — twarde jak kamień — obrosłe mchem i niskimi Roślinami o pędach ścielących się po ziemi, mocnych i długich jak tropikalne liany. Iść przez ten gąszcz jest bardzo trudno, a prowadzić konia, uważając na jego i swoje nogi, to czynność wymagająca wielkiego wysiłku fizycznego.

Już po kilkunastu minutach takiej wędrówki byłem mokry od potu. Na szczęście wkrótce Karol stwierdził — pojęcia nie mam, na jakiej podstawie — że przebrnęliśmy akurat tyle, ile potrzeba. Więc przywiązaliśmy konie do drzew, a sami wysunęli się na skraj lasu i legli wśród młodej smreczyny, tak gęstej, że o krok nie dostrzegłoby nas najsprawniejsze oko westmana.

— Co widzisz, Janie?

Powiedziałem, co widzę, chociaż pytanie wydało mi się zbędne. Przed nami leżała płaszczyzna porośnięta kępami wysokiej trawy na przemian z krzakami, które zasłaniały dalszy widok. Ale Karol poczołgał się w bok, aż znalazł miejsce, z którego biegł równy prześwit, jakby ścieżka ludzką ręką wytyczona. Ten prześwit oceniłem na oko na dziesięć jardów. Zamykał go pas gęstej roślinności.

— Tam jest “dziura trapera” — stwierdził mój towarzysz.

— Skąd wiesz?

— Spójrz w prawo.

Spojrzałem: na prawo rosły, jeden przy drugim, trzy świerki, kępa drzew, o której wspominał Warren jako o znaku orientacyjnym.

— Rzeczywiście — mruknąłem.

— A poza tym — szepnął Karol — widzę konia naszego gospodarza.

— Gdzie?

— Cal w lewo.

Miał rację. Nie było widać co prawda konia, tylko jego głowę. Zwierzę zasłaniały aż po szyję liściaste gałęzie zarośli. Jednak wspaniała uzda i kruczoczarna maść nie pozwalały wątpić, że to wierzchowiec Warrena.

Po kilku sekundach z zarośli wychynął szerokoskrzydły kapelusz, później głowa, na koniec szyja i barki człowieka. Z gąszczu wyszedł sam Paddy Warren. Zatrzymał się rozglądając dokoła. Po co? Czy mu przyszedł do głowy jakiś nowy pomysł? Nie mieliśmy zaufania do tych pomysłów, więc nawet jednym ruchem nie zdradziliśmy się, gdy wypatrywał śladów naszej obecności, chodząc tu i tam, w końcu zrezygnował widać, wskoczył na siodło i odjechał.

— Idę — powiedział Karol, gdy jeździec zniknął nam z oczu.

— A ja?

— Ktoś musi pilnować koni. Nie ruszaj się, chyba że usłyszysz strzał albo mój głos. Uważaj!

Nie czekając na odpowiedź wysunął się z gąszczu. Na pół zgięty przesuwał się od jednej kępy traw do drugiej, od jednego krzewu do drugiego tak zręcznie i szybko, że chwilami traciłem go z pola widzenia. Wreszcie zniknął na dobre w zielonym paśmie, dokładnie w tym samym miejscu, w którym ukazał się nam hacjender. Tam właśnie, za nieprzeniknioną kurtyną krzewów, musiał leżeć mały wąwozik z jamą w skalnej ścianie, gdzie Warren złożył rzekome pieniądze. Wytężyłem wzrok, nastawiłem uszu. Nie działo się nic: pusta przestrzeń traw i krzaków, bezludna i cicha. Za to z tyłu, za mymi plecami czarna puszcza poczęła rozbrzmiewać głosami ptaków. Zwróciłem uwagę na jeden szczególny dźwięk, przypominający nawoływanie człowieka. Jakieś: ,,ho-ho-ho!”

Och, taki głos już słyszałem. Przed laty. Na północy, wśród prerii i lasów Kanady. Jaki ptak go wydawał, jak wyglądał — nie wiedziałem. Teraz przypomniał mi dni mojej pierwszej wyprawy odbytej z Karolem. Z perspektywy minionych 3at wszystko, co wówczas przeżyłem, wydało mi się niewinną zabawą, a przecież niejeden raz stawałem oko w oko ze śmiertelnym niebezpieczeństwem. Tak to czas zaciera ostrość nieprzyjemnych wrażeń, a w pamięci utrwala tylko najmilsze przeżycia. Roześmiałem się bezgłośnie. Cóż to był wówczas ze mnie za niedołęga! Prawdziwy greenhorn, którego Karol z takim mozołem musiał uczyć wszystkiego, co jest nieodzowne dla bezpieczeństwa człowieka samotnie kroczącego przez bezludne lasy lub przejeżdżającego prerie, gdzie spotkanie z człowiekiem było często groźniejsze od spotkania z leśnym drapieżnikiem.

Słońce wędrowało ku górze i dogrzewało coraz mocniej. Pachniały trawy, pachniała żywica, chłodne podmuchy z głębi boru niosły ostrą woń butwiejącego drewna. Czułem ogarniającą mnie senność.

Znów odezwał się głos tajemniczego ptaka: “ho-ho--ho!” Ile to czasu minęło, odkąd Karol opuścił naszą kryjówkę? Nie wiedziałem. Na pewno mniej, niż mi się wydawało. Doświadczenie nauczyło mnie, że nigdy bardziej nie dłużą się minuty niż wtedy, gdy znajdujemy się w stanie przymusowej bezczynności. Nie cierpiałem takich sytuacji, chociaż najczęściej narzucał je zwykły rozsądek. Jak teraz właśnie. Więc leżałem nadal w cieniu smreczka, spoglądając to w prawo, to w lewo, to przed siebie i nasłuchując. Co za nuda!

Pomyślałem, że tak przyjdzie mi tkwić może do wieczora, a może nawet przez całą noc. Człowiek, na którego czekaliśmy, miał nad nami przewagę: nie był związany żadnym terminem. Co prawda i Karol, i ja liczyliśmy, że chęć zdobycia łupu, zwykła chciwość działać będą dopingująco. Jeśli zainteresowany już dowiedział się o wyprawie Warrena. A jeżeli nie?

Stwierdziwszy istnienie tej niepokojącej możliwości, podniosłem się, by zajrzeć do koni. Spokojnie obgryzały pędy młodych krzewów. Widać od strony boru nie zagrażało im ani mnie żadne niebezpieczeństwo. Więc zdecydowałem się... poszukać Karola. Przyznaję, nie był to najlepszy z pomysłów, ale miałem już zupełnie dosyć tej denerwującej bezczynności. Przezorność kazała mi zabrać obie nasze strzelby. Obciążony dodatkową bronią, ruszyłem śladami Karola i jestem pewien (bez nadmiernej zarozumiałości), że drogę, którą poprzednio odbył mój towarzysz, pokonałem w sposób, jakiego nie powstydziłby się żaden westman. Karol usłyszał mnie dopiero wtedy, gdy znalazłem się tuż obok i wyciągnąłem rękę, aby schwytać go za but. Wtedy zachrzęścił jakiś patyk. I to wystarczyło. Przez sekundę ujrzałem wylot lufy rewolweru, potem lufa znikła, a ja, przeczołgawszy się jeszcze krok, ległem tuż obok towarzysza.

— Co się stało? — szepnął.

— Nic. Wszystko w porządku.

Spiorunował mnie wzrokiem, na pewno wściekły, że nie może głośniej wyrazić swej dezaprobaty. Nie zwracając uwagi na zabójcze spojrzenie, ostrożnie rozchyliłem gałązki. Dostrzegłem wąziutki pas niskiej trawy. Dalej ziemia się urywała uskokiem wąwozu. Jak był głęboki — początkowo nie mogłem się zorientować. Po przeciwległej stronie ujrzałem chropowatą ścianę, pełną występów, niezbyt trudną do sforsowania. U jej stóp — fragment dna wąwozu, pozbawiony roślinności, pełen dziur i kamieni. Obie ściany, ta, przy której leżałem, i tamta przeciwległa, dzieliła — tak na oko — odległość paru zaledwie jardów. Jeśli więc mogłem, nie wychylając się, dojrzeć dno wąwozu, nie był głęboki. Tworzył coś w rodzaju płytkiej niecki o półokrągłym kształcie. Ale gdzie ta “dziura trapera”?

Wreszcie zauważyłem, nieco na prawo, czarny, nie-foremny otwór w powierzchni ściany. Czy jednak nie było tu więcej takich dziur? Zapytałem szeptem Karola. Znowu spojrzał na mnie groźnie, przyłożył palec do ust i równocześnie przecząco pokręcił głową. A więc to była “dziura trapera”. Ustaliłem, że znajduje się mniej więcej w połowie wysokości ściany. Z dna wąwozu można było swobodnie do niej sięgnąć, a także ukryć się w głębi, tak była obszerna. Przypomniałem sobie, że według legendy w tym właśnie miejscu zamordowano trapera, i... zrobiło mi się bardzo nieprzyjemnie.

Naprzeciwko nas krawędź ściany wąwozu była gęsto zarośnięta. Tam również mógł kryć się człowiek i obserwować nas, chociaż nic nie świadczyło o czyjejś obecności. Leżeliśmy więc nadal, nieruchomi jak dwie kłody drzewne. Zerknąłem ku górze. Białe obłoczki wędrowały wysoko, wysoko po niebie, słońce minęło już najwyższy punkt, ale było mi coraz goręcej i coraz... głodniej. Ranny posiłek spożyliśmy przecież bardzo wcześnie. Żeby zapomnieć o głodzie, zacząłem zastanawiać się, z której strony może pojawić się oczekiwany przez nas przybysz. Chyba poszuka dogodniejszego zejścia niż przedzieranie się przez gąszcz i zsuwanie po ścianie wąwozu. Może gdzieś z boku woda wymyła łagodny spadek? Stamtąd nadejdzie nieznany wędrowiec w meksykańskim kapeluszu z wysoką główką i szerokim rondem, w barwnej kamizeli i nabijanym złotymi kółkami pasie — tak go sobie wyobrażałem. Jednakże nikt nie nadchodził, nic nie mąciło ciszy. Mijały sekundy długie jak minuty i minuty długie jak godziny. Próba cierpliwości trwała. Ale cierpliwość ma swoje granice. W pewnej więc chwili szepnąłem do Karola:

— Zejdę.

— Po co?

— Może ten ktoś już zabrał paczkę, gdy tylko Warren odszedł.

— Niemożliwe. Zbyt mało miał na to czasu.

— Zejdę i sprawdzę — nalegałem. — Tam na dole nikt mnie nie zauważy.

Milczał przez chwilę, rozważając moją propozycję.

— No, spróbuj. Strzelby zostaw.

Zsunąłem się natychmiast po ścianie. Pięć kroków i oto znalazłem się przed ciasną jamą, z której wionął na mnie zimny prąd powietrza. Sięgnąłem w głąb otworu. Pod palcami wyczułem tylko grudki skamieniałej gliny, nieco drobnych kamyczków i piasek. Gdzie się podziała paczka Warrena? Wsadziłem w otwór obie ręce. Skutek ten sam. Zajrzałem do jamy a potem — nie bez trudu — wczołgałem się do wnętrza na czworakach. Paczki nie znalazłem! Pospiesznie przebyłem drogę powrotną.

— Tam nic nie ma — wyszeptałem wprost w ucho Karola.

— Źle szukałeś.

— Sprawdź sam.

— Dobrze, ale uważaj... On może nadejść.

— Możesz mi ufać, Karolu — odparłem nieco urażony. — Nie spuszczę go z oka, a w razie czego mam przecież broń pod ręką.

Powędrował w dół, powtórzył moje manipulacje. Widać tak samo bezskutecznie, bo wpełzł do środka. Marudził dość długo. Zaniepokoiłem się. Zemdlał? Ukąsiła go żmija?

Już, już chciałem opuścić swój posterunek, gdy dobiegł mnie głos Karola. Gdzieś z góry. Uniosłem głowę. Mój przyjaciel znajdował się tuż za zielonym żywopłotem na przeciwległej krawędzi wąwozu. Patrzyłem i nie wierzyłem oczom. Skąd się tam znalazł? A on tymczasem zsunął się na sam dół wąwozu i szybko wdrapał na zbocze, na którym tkwiłem niemal otępiały ze zdumienia. Zauważyłem jednak, że ubranie miał straszliwie zakurzone i poplamione gliną.

— Miałeś rację, Janie — powiedział zdyszanym głosem. — W dziurze nie ma nic poza kamykami. Warren mówił nam prawdę, gdy twierdził, że chociaż bez przerwy wpatrywał się w ciemną jamę, paczka znikła. Tylko że Warren to nie westman, natomiast my obaj wyszliśmy na durniów. Smutna (to prawda i lepiej nikomu jej nie zdradzać. Chodźmy do koni, każda minuta jest cenna. Kiedy tamten ujrzy sztabki żelaza zamiast monet, Warrenowi może grozić prawdziwe niebezpieczeństwo. Rozumiesz?

— Ale przecież...

— Tam jest drugi otwór — przerwał mi w połowie zdania. — Zacząłem coś podejrzewać, gdy wgramoliłem się do środka. Ten wiatr, ten przeciąg wydał mi się dziwny. No i znalazłem drugie wyjście, tam w górze, w samej kępie krzaków. Kiedy tak spokojnie czuwaliśmy w krzakach, ktoś wpełzł do jamy i zabrał pakunek. Widziałem ślady, bardzo wyraźne. Na koń!

Sprawdziliśmy popręgi i wyprowadzili wierzchowce spomiędzy drzew. Nie było powodu ukrywać się dłużej w lesie. Wyjechaliśmy na prerię i posuwając się wzdłuż linii wąwozu dotarliśmy do miejsca, w którym zapadli-na łagodnym spadkiem łączyła się z okoliczną równiną. Tu objechaliśmy wąwóz i dotarli do drugiego wyjścia z dziury. Było świetnie zamaskowane pod rozłożystym liściastym krzakiem. Od tego otworu biegł wyraźny ślad: połamane źdźbła trawy, a w miejscach piaszczystych — odciski wysokich obcasów.

— Ciekaw jestem — zauważyłem z goryczą — czy ten ktoś widział nas i dlatego nie wszedł do wąwozu, czy też po prostu uznał tego rodzaju drogę za łatwiejszą.

— Mógł podejrzewać obecność Warrena, a może naszą. Spryciarz z niego nie lada. Nie docenialiśmy przeciwnika. Ale... te wyraźne odciski świadczyć mogą, że czuł się zupełnie bezpieczny.

— Albo spieszył się tak bardzo, że nie miał czasu zatrzeć śladów.

— To się okaże. W konie!

Ruszyliśmy tęgim kłusem z rzadka zwalniając biegu, gdy pasma kamienistego gruntu zmuszały do szukania śladu. Trop, raz wyraźniejszy, raz zanikający, wiódł nas prostą drogą ku nieznanemu celowi. Pędziliśmy płaszczyzną otwartą ze wszystkich stron, a jednak nie zauważyliśmy w dali żadnej sylwetki ludzkiej. Wyglądało na to, że uciekający dawno już opuścił wąwóz.

W końcu na otwartej płaszczyźnie ukazała się kępa drzew. Objechaliśmy ją dalekim łukiem, później zsiedli z koni i pieszo podeszli do malutkiego lasku. W cienistym gąszczu nie było nikogo. Ale ślady wskazały na niedawną obecność i zwierzęcia, i człowieka. Wierzchowiec musiał stać dość długo, ziemia nosiła liczne odciski kopyt nakładające się jedne na drugie. Dalej przez\ prerię wiodły już tylko dwa tropy końskie. Z kształtu odciśniętych podków łatwo było wywnioskować, że tylko jeden wierzchowiec biegł tą drogą: raz do lasku, drugi raz z lasku. Wniosek z powyższego nasuwał się jeden: nieznajomy zachowywał ostrożność. Jadąc, do “dziury trapera” zostawił konia w jedynym na tej otwartej płaszczyźnie miejscu, które nadawało się do ukrycia. Stąd, z lasku wędrował do “dziury” pieszo, słusznie uważając, że w ten sposób łatwiej będzie mu skryć się przed niedyskretnymi spojrzeniami przypadkowych obserwatorów. Czemu jednak i w lasku nie zatarł śladów? Nadal się spieszył czy też po prostu zlekceważył możność pościgu?

Ruszyliśmy dalej, tym razem już tylko końskim tropem. Powiódł nas prosto ku lesistym wzgórzom majaczącym na horyzoncie. Jechaliśmy dość długo,, zanim drogę zastąpiły nam pierwsze forpoczty lasu. Był to młody rzadki lasek, w którym trudno byłoby się schować. Wzięliśmy konie za uzdy i zapuścili się w głąb. Po kilkunastu minutach wydostaliśmy się na łączkę, pobrzeżem której płynął strumyk o brzegach porosłych sitowiem. Na wprost nas sitowie zostało stratowane, a na wilgotnym brzegu odbicia podków wiodły wprost w poprzek wody. Tu stanęliśmy rozglądając się na wszystkie strony.

Polanka była niewielka, kolistego kształtu, otoczona drzewami. Przeciwległy jej kraniec ograniczała ciemna ściana wysokopiennych drzew, które mogły stanowić doskonałe schronienie. Człowiek przez nas ścigany mógł bez trudu zaszyć się w gęstwinie i bez trudu wycelować do człowieka maszerującego przez polankę. Oto, dlaczego postanowiliśmy łączkę obejść skrajem. Ale istniał jeszcze powód drugi tej decyzji. Oto trop zaraz za wodą rozdzielał się. Świeże odciski kopyt, które nas tu przywiodły od “dziury trapera”, gwałtownie skręcały w lewo. Odciski, które wiodły do “dziury trapera”, prowadziły poprzez polankę aż ku pierwszym drzewom lasu.

Z tego wynikało, że nieznany jeździec nie wrócił do tego samego miejsca, lecz udał się w innym kierunku.

— Skręcamy? — zapytałem Karola. — Chyba nic nas nie obchodzą stare ślady?

— Nie takie znów stare. Tak samo jest interesujące, dokąd teraz się udał, jak i skąd przybył. Sądzę, że powinniśmy się rozdzielić.

— Po co?

— Czuję w tym jakąś diabelską sprawkę. Dlaczego ślady, które wiodą “do dziury”, wyglądają tak, jakby zostały odciśnięte znacznie później od śladów powrotnych?

— To niemożliwe!

— Właśnie! Dlatego chcę zbadać i jedne, i drugie. Musimy się rozdzielić, Janie. Pojedziesz tropem pierwotnym, śladami, które wytyczają kierunek “do dziury”. Ja zajmę się tropem “od dziury”.

Określiwszy w ten nieco dziwny sposób cele, ruszyliśmy skrajem lasku. Karol — ponieważ tędy wiódł drugi trop, ja — ponieważ chciałem obejść polankę dokoła. Rozstaliśmy się dopiero wówczas, gdy trop Karola skręcił jeszcze bardziej w lewo, a mój cel znalazł się po mojej prawej ręce.

— Kiedy i gdzie się spotkamy? — zapytałem.

— Jeśli po dwu godzinach nie dotrzesz do miejsca, z którego wyruszył nasz nieznajomy, nie zapuszczaj się dalej i natychmiast wracaj tą samą drogą, a później podążaj moimi śladami.

Zniknął za drzewami. Z kolei ja ruszyłem z miejsca, krok za krokiem, możliwie jak najciszej. Niestety, moje usiłowania niweczył wierzchowiec, dla którego — oczywiście — było sprawą obojętną, czy stąpnie kopytem na miękką podściółkę, czy na suchą gałąź, trzaskającą bardzo głośno. Dlatego po kilku nieudanych próbach uciszenia mego czworonoga zdecydowałem się przywiązać zwierzę do najbliższego świerku. Wydobyłem sztucer z pokrowca i ruszyłem dalej: szybciej i ciszej.

Na pół pochylony skradałem się od pnia do pnia, aż zatoczyłem wielkie półkole i dotarłem do przeciwległej strony polanki. Tam na nowo odnalazłem ślady kopyt. Biegły między pierwszymi drzewami i wyglądało na to, że powiodą mnie w daleką i ciemną głębię boru. Pomyliłem się jednak. Bo oto, między pniami dostrzegłem budowlę skleconą z nie okorowanych bali. Domek — nie domek, chatka — nie chatka, coś w rodzaju obronnego blokhauzu, jakie wznoszono podczas pionierskich dni Dzikiego Zachodu. Okien nie zauważyłem, dostrzegłem natomiast nieforemny prostokąt wejścia, za którym czaił się mrok. Stałem ukryty za potężnym pniem, nasłuchując. Nic, cisza.

Dostrzegłem w kilku miejscach wydeptaną trawę, ale najświeższe tropy wiodły od blokhauzu, nie do niego. Ujrzałem również czarny krąg wypalonej ogniskiem ziemi, a obok porzucone wiadro, stłuczoną butelkę i kilka kości. Tu chyba musieli mieszkać obaj “Meksykanie”, jeśli Ralf Usher wszystkiego nie zmyślił.

Cofnąłem się, później powoli i bezszelestnie obszedłem budynek w bezpiecznej dla siebie odległości. Dopiero teraz zauważyłem, że posiadał on strzelnice wybite we wszystkich ścianach i że wyglądał bardzo staro. Kto wie, może w nim mieszkał ów traper, który tragicznie zginął?

Podszedłem do wejściowego otworu, wsunąłem weń strzelbę na długość lufy, a następnie przekroczyłem próg. Wówczas padł na mą głowę straszliwy cios. Musiałem upaść, ale już tego nie czułem, nic już nie czułem.

Blokhauz

Dojrzałem szarość — mrok, w który wdzierała się jasność dnia poprzez prostokąt wejścia. Słyszałem szum, potężny szum, jak gdyby silny wiatr poruszał konarami drzew. Poczułem ostry ból w tyle głowy i wówczas przypomniałem Sobie wszystko. Ale co tak szumiało, nie mogłem pojąć.

Widziałem belki sufitu, ciemne, przydymione, pełne sęków. Mogłem je swobodnie obserwować, bo leżałem na grzbiecie, na czymś bardzo twardym, pewno na glinianej polepie podłogi. Znajdowałem się we wnętrzu blokhauzu. Tu powalił mnie ktoś potężnym uderzeniem w głowę, przypuszczalnie kolbą strzelby. Ale gdzie był ten nieznany człowiek?

Nasłuchiwałem. Poza szumem nie dosłyszałem nic więcej. Może napastnik uciekł? Nie odczuwałem jego obecności w tej małej przestrzeni traperskiej chatki. Może znajdował się na zewnątrz budynku?

Należało skorzystać z tak sprzyjającej okoliczności. Postanowiłem wstać, możliwie szybko, możliwie cicho. Spróbowałem podeprzeć się prawą ręką. Nic z tego. Nie mogłem ruszyć ani ręką, ani całym ramieniem, nie czułem palców, mechanizm mięśni nie działał. Spróbowałem podkurczyć prawą nogę — z podobnym rezultatem.

Mój mózg pracował bezbłędnie, ale ciało nie było posłuszne jego woli. Dopiero teraz zauważyłem, że widzę tylko jednym okiem. Drugie przykryte zostało powieką, której odsłonić nie potrafiłem. Zbadałem lewą rękę i lewą nogę. Działały! Poddawały się mojej woli. Paraliż objął dokładnie połowę mego ciała, tę prawą. Straszliwy cios musiał naruszyć w moim mózgu ośrodki ruchu. Na zawsze? Na jak długo?

Nie wiedziałem, nie mogłem wiedzieć. Leżałem bezsilny, oddychając głęboko i starając się wymyślić sposób ratunku.

Czy Karol wróci? Na pewno, ale kiedy? A jeśli napastnik, który mnie powalił, zaskoczy mego przyjaciela? Czy to któryś z tych “Meksykanów”, czy przypadkowo spotkany rabuś?

Poczęło mi się mącić w głowie od nawału myśli i wątpliwości. Żeby coś czynić, zamiast leżeć bezsilnie i wpadać w panikę oczekując śmierci lub ocalenia, począłem lewą ręką rozcierać prawą. Niesporo mi szło, bo i bluza zawadzała, i boląca głowa nie dopuszczała do bardziej energicznych ruchów. Spociłem się z wysiłku, który nie przyniósł żadnego rezultatu. Ogarnęło mnie przerażenie tak potężne, że czułem, jak włosy jeżą mi się na obolałej czaszce. Ale po chwili rozsądek wrócił. Karol na pewno przyjdzie — uspokoiłem się. Nie da się przecież zaskoczyć!

Znowu spróbowałem poruszyć prawą ręką i prawą nogą. Wydało mi się, jak gdyby lekkie drżenie, nieuchwytny dreszcz przebiegł od prawego barku aż po czubki palców dłoni, choć ramię pozostało nieruchome.

Dokoła nadal wszystko szumiało. Teraz odgadłem, że szumi po prostu w moich uszach. Jednakże ten szum nie był już tak intensywny jak poprzednio. To mnie pocieszyło, chociaż nadal spoczywałem bezwładny niczym kawał drewna. Jak długo?

Kiedy później obliczałem — razem z Karolem — ten czas, doszliśmy do zgodnego wniosku, że mój pobyt w traperskim domku trwał co najmniej trzy do czterech godzin! A jak długo pozostawałem w omdleniu? Tego nie potrafiliśmy obliczyć.

Gdy tak leżałem, cały zamieniony w słuch, coś otarło się o ścianę blokhauzu, coś bardzo ciężkiego. Wydało mi się nawet, że pod naporem jakiejś wielkiej masy zadrżały belki ściany. Zaniepokoiłem się, a zaniepokojenie zmieniło się w rozpacz, gdy po minucie czy dwu dojrzałem swoim zdrowym okiem przyczynę. Półmrok we wnętrzu chatki jeszcze bardziej przygasł. Zimny pot oblał mnie od stóp do głowy, a po chwili zrobiło mi się przeraźliwie gorąco. Otwór wejściowy prawie całkowicie zasłonięty został, raczej: zabarykadowany (to chyba lepsze określenie) potężnym, kudłatym łbem i karkiem, z którego zwisały kosmyki futra. Niedźwiedź! Jaki niedźwiedź? Maści nie mogłem rozróżnić, jednak dobrze wiedziałem, że czarne lub brązowe nie należą do gatunków napastliwych. Tym, który nie ucieka przed człowiekiem, lecz atakuje go, jest straszliwy morderca o potężnych pazurach i kłach, o nigdy nie nasyconej gardzieli — niedźwiedź Gór Skalistych, grizzli!

To on właśnie usiłował wtargnąć do wnętrza. Przez wąskie przejście nie mógł przecisnąć swych potężnych barków, ale gdyby któraś z belek się obsunęła?

Słyszałem sapanie zwierzęcia, jego chrapliwy oddech, cuchnący aż do mdłości. Dygotałem na całym ciele, zrozpaczony i wściekły. Naprężyłem mięśnie, skupiłem całą wolę. A tymczasem potężny łeb wiercił się w otworze wejścia. I nagle rozległ się strzał, gdzieś w pobliżu. Łeb cofnął się. Po raz drugi i po raz trzeci odezwała się palna broń. W tym samym momencie zerwałem się z podłogi, wróciło widzenie w prawym oku. Schyliłem się i podniosłem własny sztucer leżący tuż obok. Ten ruch tak mnie wyczerpał, że o mało powtórnie nie znalazłem się na podłodze. Oparłem się o ścianę, nogi trzęsły się pode mną, a broń chwiała w ręku. Wówczas w blasku padającym z wejścia ujrzałem sylwetkę człowieka.

— Karol! — krzyknąłem, lecz okrzyk wypadł słabo, nie głośniej od szeptu.

Skoczył do wnętrza i chwycił mnie za ramiona.

— Janie! Straciłem nadzieję, że ujrzę cię żywego.

— Niewiele brakowało — wymamrotałem wzruszony i jeszcze bardziej przez to wzruszenie słaby. — Grizzli... — dodałem.

— Leży martwy jak kamień. Chodź, wyglądasz sam jak nieboszczyk.

Uśmiechnąłem się, na głośny śmiech nie starczyło sił. Karol wyprowadził mnie na dwór. Siadłem na progu, oparłem się o futrynę wejścia i patrzyłem na świat, jakbym się przed chwilą narodził.

Zielona polanka nadal była cicha, cichy bór wznosił się dokoła, a nad czarną linią wierzchołków drzew wisiała czerwieniejąca tarcza słońca — zwiastun kończącego się dnia. Ale polanka nie była już tak pusta jak przed kilku godzinami. Zaledwie kilka kroków ode mnie leżał niczym potężny, bezkształtny głaz — szary niedźwiedź olbrzymich rozmiarów. Te jego rozmiary ocaliły mi życie!

Na zielonym kobiercu traw ciemniały jeszcze dwie plamy: koń, a obok... człowiek.

Odetchnąłem głęboko i zapytałem już mocniejszym głosem:

— Co tu się stało?

— Co się stało? — powtórzył. — Myślałem, że tymi na to pytanie odpowiesz.

Streściłem w kilku słowach swoją przygodę.

— Czuję — dodałem — jakbym dźwigał na karku rozdętą banię zamiast głowy.

— Jesteś ranny? — zaniepokoił się. — Nie widzę krwi.

— Nie wiem — wyznałem — ale na pewno mam porządnego guza.

— Poczekaj, zdejmę ci kapelusz.

Rzeczywiście, dziwnym trafem nie spadł mi z głowy, gdy runąłem na ziemię. Ale gdy Karol usiłował go zdjąć, omal nie krzyknąłem z bólu.

— Masz krew na karku — stwierdził mój przyjaciel — kapelusz przylepił się do włosów. Poczekaj, przyniosę wody — chwycił za wiadro leżące przy starym ognisku.

— A oni? — zaniepokoiłem się.

— Jeden tu leży — wskazał palcem. — Później opowiem...

Przebiegł przez łączkę w kierunku strumienia. Wrócił nie tylko z pełnym wiadrem, ale i z moją podróżną apteczką.

— Gdzieś to znalazł?

— W jukach twego siodła. Twój koń okazał się prawdziwym filozofem, a może tylko wiatr wiał w innym kierunku, bo chociaż zerwał się z uwięzi, nie odbiegł daleko. Dostrzegłem go już wcześniej, gdy gnałem tu poprzez lasek przerażony widokiem zmasakrowanych zwłok ludzkich i zwierzęcych. Myślałem nawet, że ty tak leżysz... Uff! Pokaż głowę.

Wyjąłem z pudełka czyste bandaże, a Karol usiłował zwilżyć mi kark, kiedy jednak kapelusz nadal trzymał się jak przyklejony, chlusnął nań całym wiadrem. Pomogło, ale strugi wody pociekły po plecach.

— Niewielka ranka — stwierdził — za to guz większy od dyni.

Obmył mi głowę i chciał zabandażować. Nie zgodziłem się. Wkrótce bandaż na pewno by się zsunął.

— Czy ruszamy? — zapytałem.

— Nie przed świtem. Po pierwsze: ze względu na twoją głowę, po drugie: już zapada zmrok, po trzecie: nic nam teraz nie może grozić. Rozpalę ognisko. Siedź! — rozkazał, gdy spróbowałem się podnieść. — Co z ciebie za lekarz? Pacjenta z takim urazem na pewno wpakowałbyś zaraz do łóżka.

— Na pewno — zgodziłem się — ale tu nie ma łóżka, a poza tym nie powinniśmy przebywać zbyt długo w tym miejscu.

— Do jutra możemy. Rozpalę ogień.

— Co to znaczy: ten człowiek i koń?

— Cierpliwości!

Nie miałem siły nalegać. Przyglądałem się, jak płomień obejmował chrust przyniesiony przez Karola, jak zabulgotała woda w garnku, jak piekło się mięso. Dostałem kawałek łapy niedźwiedziej, kubek kawy i suchar. Byłem przeraźliwie głodny i chociaż czułem się pod psem, z porcji wydzielonej mi przez Karola nie pozostała ani okruszyna.

Kiedy ognisko już tylko żarzyło się wiśniowymi węgielkami, Karol zabrał się do najpaskudniejszej roboty. Chciałem mu pomóc, ale warknął na mnie (to chyba najlepsze określenie), żebym siedział spokojnie i uważał na wszystko. Umieściłem sztucer między kolanami i patrzyłem, jak mój towarzysz krząta się wokół zabitego konia i leżących obok zwłok człowieka.

Jednym z przymiotów dobrego westmana jest cierpliwość. Teraz musiałem zdać z niej egzamin. Cóż, Karol uznał, że najpilniejszą sprawą jest usunięcie śladów tragedii, której ofiarą padli człowiek i zwierzę.

Siedziałem i milczałem, stwierdzając równocześnie, że mija drżenie nóg i rąk, że w razie potrzeby potrafiłbym skorzystać z palnej broni. Co prawda w głowie mi łupało i szumiało, ale zimny wilgotny gałganek na ciemieniu przynosił wyraźną ulgę.

Tymczasem Karol mozolnie wzruszał ziemię mocnym drągiem. Trwało to bardzo długo, bo w lesie zapadł mrok, a polankę okryła szarość, kiedy wreszcie człowiek został pochowany, a zabity koń odciągnięty daleko poza granicę krzewów. Na koniec Karol przyprowadził w pobliże blokhauzu oba nasze wierzchowce. Przyszedł do mnie zziajany i wręczył mi podkowę. Siadł obok i dyszał.

— Co to za podkowa? — zapytałem.

— Ona wszystko wyjaśnia — odparł. — Wyobraź sobie, że trop, za którym ruszyłem, kończył się poza granicą lasu, na prerii. Zupełnie niespodziewanie.

— Co to znaczy: niespodziewanie?

— Po prostu urwał się w miejscu wydeptanym końskimi kopytami. Od tego właśnie miejsca biegł co prawda ślad podków, ale znacznie starszy. Gdzie więc zgubił się “mój” trop?

— Człowiek, którego ścigałeś, owinął koniowi kopyta suknem — stwierdziłem z przekonaniem.

— I ja tak myślałem, ale przecież nawet szmaty pozostawiają jakiś ślad. A tego nie odkryłem. Człowiek, którego ścigaliśmy od “dziury trapera”, po prostu zniknął.

— Coś musiałeś przeoczyć.

— Oczywiście, że przeoczyłem, ale nie tam. Przeoczyliśmy obaj!

— Obaj?! — krzyknąłem zdumiony.

— Tak. Na usprawiedliwienie powiem, że tylko jasnowidz odgadłby natychmiast tajemnicę. Teraz już wiem, na czym polegała nasza omyłka, szkoda, że tak późno! Ano, wszystkiego człowiek się uczy.

— Mów jaśniej.

— Posłuchaj: za tropem człowieka uciekającego przed nami z “dziury trapera” jechałeś właśnie ty, Janie! Ten trop doprowadził cię aż tutaj!

— Nie rozumiem.

— Proste. Ja jechałem śladami nieco starszymi i dotarłem do miejsca, z którego nasz nieznajomy wyruszył “do dziury”, a wcale nie do miejsca, na które wracał.

— Chyba kpisz, Karolu? Albo obaj oślepliśmy!

— Ani jedno, ani drugie. Podkowa, którą tak troskliwie dzierżysz, jest najlepszym dowodem.

Po tej uwadze przyjrzałem się bacznie kawałkowi żelaza, ale nie zauważyłem nic ciekawego. Karol roześmiał się cicho na widok mego rozczarowania.

— Podkowa niczym się nie różni od miliona podobnych i nie w tym rzecz, ale w sposobie, w jakim została przymocowana do końskiego kopyta. Odwrotnie! Wszystkie cztery podkowy na wszystkich czterech kopytach padłego konia zostały przybite... tyłem do przodu! Rozumiesz? Jedziesz za tropem i myślisz, że posuwasz się we właściwym kierunku, że jesteś coraz bliżej ściganego, tymczasem... oddalasz się. Prawidłowe odciski podków wskazują nieprawidłowy kierunek. Rozumiesz?

— Co za pomysł! — zdumiałem się. — Ale przecież koń stąpając robi głębszy odcisk przodem kopyta.

— Prawda. Jednak przy odwróceniu podkowy różnica musi być nieznaczna. Najlepszy dowód, że obaj pomyliliśmy się. Ja udałem się do miejsca, z którego wyruszył ścigany, ty do miejsca, do którego wracał. Niewiele brakowało, a taka pomyłka przyniosłaby tragiczne skutki.

— To prawda — westchnąłem — ale teraz wyjaśnij mi, skąd się tu wziął martwy koń i martwy człowiek? Czy to twoje dzieło?

— Na szczęście nie. Ta robota nie przysporzyłaby mi chwały. To dzieło szarego niedźwiedzia. Ach, gdybym zdążył tu wcześniej! To nie był roztropny jegomość. Widzisz, kiedy straciłem ślady, a z nimi i nadzieję pochwycenia naszego człowieka z “dziury trapera”, zawróciłem. Chciałem jak najprędzej być z tobą, Janie. W tym zniknięciu śladów czułem coś niepokojącego, jakiś podstęp, którego nie potrafiłem odczytać. Gnałem na skrzydłach wiatru, jak to się mówi, i do znajomego lasku dotarłem bez żadnych przeszkód. Na skraju zsiadłem z konia. Zauważyłem, że poczyna się płoszyć. Przywiązałem go do chojaka. Ruszyłem na piechotę.

Po kilkunastu krokach dostrzegłem twojego wierzchowca. Przedzierał się przez krzaki wlokąc za sobą uzdę. Pobiegłem na skraj polanki i tu... okropność! Ujrzałem olbrzymią kałużę krwi, wśród niej rozciągniętego konia, a obok człowieka. Myślałem, że to ty, Janie! Ale skąd jeszcze jeden koń? Dosłownie: skoczyłem między trawy. Spostrzegłem meksykański strój leżącego, kurtę rozdartą na plecach i straszliwą ranę. Był martwy. Koń wyglądał jeszcze gorzej. Jakieś potężne zwierzę ucztowało sobie na nim i zapewne odeszło, zaspokoiwszy głód. Chyba grizzli, ale... grizzli ma zwyczaj ukrywania resztek swej uczty w krzakach. Czemu tego nie zrobił? Ruszyłem przed siebie i wówczas dostrzegłem ten blokhauz. W pierwszym momencie nawet nie blokhauz, ale potężny zad potwora, który usiłował wcisnąć się w otwór drzwi. Wiatr dął w moją stronę, a grizzli tkwił głową wewnątrz, dlatego mnie nie zwietrzył. Strzeliłem mierząc w tylną nogę tej masy kudłów. Szybko skoczyłem za najbliższy pień. Grizzli wycofał się, odwrócił i natychmiast mnie spostrzegł. Postąpił kilka kroków, wspiął się na tylne łapy. Wówczas oddałem jeszcze dwa strzały, a później chwyciłem za nóż. Nie było potrzeby. Zwalił się jak podcięte drzewo.

— Uff — odetchnąłem. — Zjawiłeś się w samą porę. Myślę, że on w końcu przepchałby się przez drzwi.

— Jednak spóźniłem się. Gdybym przybył nieco wcześniej, ten nieszczęśnik byłby żył. Musiał stracić głowę. Sądzę, że kiedy powalił cię tutaj, grizzli znajdował się w pobliżu. Twój pogromca musiał to spostrzec i... nie zajął się tobą do końca.

— Z tego wynika, że zawdzięczam życie niedźwiedziowi.

— Coś w tym rodzaju. A co nastąpiło później? “Meksykanin” pognał do swego konia, a grizzli dopadł go, gdy wsiadał?

— Nie zauważyłem konia.

— Pewnie stał za błokhauzem, a “Meksykanin” wyprowadził go na polankę, gdy leżałeś nieprzytomny. Grizzli zajął się koniem, a gdy zaspokoił pierwszy głód, począł krążyć dokoła i znalazł się w pobliżu blokhauzu. Każdy inny niedźwiedź odszedłby spokojnie, ale taki drapieżnik... nigdy. Podziękuj nieznanemu traperowi, że zbudował tak wąskie przejście. I to chyba wszystko. A teraz spać! Już noc.

Istotnie, na dworze zapadła ciemność, nad polanką błyskały gwiazdy, bór tworzył nieprzerwaną linię czerni.

— Ze spaniem nie będzie dobrze — zauważyłem. — Jedna padlina końska na łące, druga, niedźwiedzia, tu obok. Chyba sobie nie wyobrażasz, że nie ściągną tu nocnych gości?

— Owszem, wyobrażam sobie. I dlatego nocujemy w chacie. Nie wierzę, aby się tu zjawił drugi grizzli albo puma. Ona nie lubi padliny, a mniejszych drapieżników nie ma powodu się lękać. Zresztą... można na nowo rozpalić ogień.

— Niedobry pomysł.

— Uważasz, że może tu ściągnąć drapieżnika dwunożnego?

— Właśnie.

— Nie sądzę. Ten drugi “Meksykanin”, gdyby miał się zjawić, już by tu był. Kto by tam wędrował po nocy? Ale... dobrze, zrezygnujemy z ognia.

Tak zadecydowawszy wszedł do chatki i począł sobie świecić znalezionym łuczywem. Krzątał się długo, potem jeszcze pomaszerował w kierunku koni i przyprowadził je w pobliże.

— Kładź się, Janie — powiedział stając na progu.

Musiałem użyć zapałki, aby dojrzeć prymitywne legowisko: dwa koce rozłożone na warstwie traw spoczywającej na deskach prymitywnej pryczy, pewnie tak starej, jak sam domek. Ostrożnie rozciągnąłem się na tym improwizowanym łożu.

— Jak się czujesz?

— Ujdzie — odparłem zwięźle i zaraz dodałem: — Tylko bez kawałów, Karolu. Masz mnie zbudzić, jak przyjdzie moja kolej.

— Oczywiście — odparł tonem tak naturalnym, że uwierzyłem i natychmiast zasnąłem.

Nie zbudził mnie. Kiedy otworzyłem oczy, szary świt wdzierał się przez otwór drzwi, a wraz z nim wciskał się do wnętrza dokuczliwy, przedranny chłód. Nie powiem, że rączo zeskoczyłem z legowiska. Zwlokłem się. Bolały mnie wszystkie mięśnie, a w głowie nadal coś niecoś szumiało. Wyszedłem z chaty nadrabiając miną. Karol gotował kawę przy ognisku.

— Spałeś jak zabity — stwierdził.

— Obiecałeś mnie zbudzić.

— Obiecałem, ale... nie tej nocy. Jak twój guz?

— Jakby trochę zmalał — odparłem macając dłonią. — To już głupstwo. Obawiałem się wstrząsu mózgu, jednak żadne objawy nie wystąpiły. Miałeś noc spokojną?

— Niezbyt. Odwiedzających było mnóstwo. Jak dziś stwierdziłem, z konia pozostał tylko szkielet, a futro grizzli niewarte już złamanego centa. Przezornie odciąłem misiowi jedną łapę na śniadanie.

Zostawiłem Karola przy kucharskich czynnościach, a sam powlokłem się nad strumień. Zimna jak lód woda wygnała ze mnie resztki snu. Gdy wróciłem, pachniało dokoła kawą i pieczonym mięsem. Natychmiast poczułem głód. I natychmiast zabrałem się do jego zaspokojenia.

— Powiem ci nowinę — odezwał się Karol. — znalazłem paczkę Warrena, tę wetkniętą do “dziury”.

— W jukach?

— Nie, w blokhauzie. Pakunek został rozwinięty a część żelastwa rozsypana wszędzie po trochu. Nasz “Meksykanin” zdążył sprawdzić zawartość, zanim tu przybyłeś.

— To już nie ma znaczenia — odparłem.

— Dla niego, ale nie dla nas. Pytanie: czy zdążył przekazać swemu wspólnikowi wiadomość? To bardzo ważne. Otóż rankiem zbadałem tropy. Nie było tu nikogo poza twoim napastnikiem, Janie.

— Gdzież więc podział się ten wspólnik?

— Ba, może rozstali się właśnie w miejscu, do którego dotarłem? Stamtąd prowadziły dalej jakieś tropy, tyle że bardzo już zamazane. Nie zaszkodzi sprawdzić.

— To znaczy, że ruszamy — stwierdziłem uporawszy się z mięsem.

— To znaczy, że... zostajemy.

— A to coś nowego!

— Dziś rankiem wszystko dokładnie przemyślałem. Jak sądzisz: czy ci dwaj wyznaczyli sobie miejsce spotkania?

— Na pewno.

— Ale gdzie?

Wzruszyłem ramionami:

— Albo tu, albo gdziekolwiek indziej. Nie jestem jasnowidzem.

— Myślę, że właśnie tutaj! Miejsce doskonałe, łatwe do odnalezienia i służące im, jestem tego pewien, za kryjówkę już od tygodni, jeżeli nie miesięcy. Gdyby więc nawet mieli się spotkać w innej stronie, a do spotkania przecież nie dojdzie, wspólnik zjawi się tu na pewno.

— Jeśli tu rzeczywiście mieszkali — wtrąciłem sceptycznie.

— Mam dowody. Znalazłem w blokhauzie woreczek mąki, trochę suszonego mięsa i trochę soli.

— Ha, przyznaję ci rację. Ale dlaczego się rozdzielili przed tak ważną dla siebie akcją?

— Na odpowiedź musisz poczekać. Coś tam się w tym musi kryć, choć jeszcze nie wiemy, co.

Tak więc postanowiliśmy tkwić w miejscu spodziewając się, że ryba sama wpłynie do sieci. Kiedy to nastąpi? Może za godzinę, może za dzień, ale na pewno nie zaraz. Za wcześnie jeszcze. Tak więc mieliśmy trochę czasu, by usunąć z polanki ślady, które mogłyby wzmóc czujność oczekiwanego gościa.

Resztki nieszczęsnego konia zaciągnęliśmy w gęstwinę, po czym trzeba było zatrzeć ślady takiej przeprowadzki, co okazało się niesłychanie żmudną pracą. Wykonywaliśmy ją na zmianę. Jeden mozolnie przeczesywał trawę, drugi czuwał na skraju lasku. Kiedy łączka wyglądała już bardziej dziewiczo, pozostała sprawa grizzli. Wielkie cielsko, mimo że mocno naruszone zębami nocnych wędrowców leśnych, nadal stanowiło tak ciężką górę mięsa i kości, że poruszenie jej przekraczało siły nas obu. Próbowaliśmy użyć do tego celu naszych koni. Nie udało się. Wierzchowce płoszyły się i nie sposób było ich podprowadzić bliżej. Zrezygnowaliśmy z przedsięwzięcia licząc na to, iż widok martwego grizzli nie wystraszy oczekiwanego przybysza.

Konie odprowadziliśmy w głąb lasu, a sami siedliśmy na jego skraju, dobrze osłonięci od strony polanki, uzbrojeni w strzelby i... cierpliwość. Dodam, że przedtem Karol ukrył w gęstych krzewach całą uprząż zdjętą z padłego konia, że wyniósł Warrenowskie zawiniątko z chatki, wyzbierawszy porozrzucane żelastwo, i wszystko ukrył pod zwalonym pniem leśnego olbrzyma.

Teraz już tylko należało czekać. Ze stanowiska, które obraliśmy wśród mchów i paproci, wzrok obejmował całą polankę, a przy pomocy lornetki sięgał nawet w głąb lasku rosnącego po przeciwnej stronie.

— Usher nie kłamał — szepnąłem rozciągnąwszy się na miękkim posłaniu. — To byli rzeczywiście Meksykanie — stwierdziłem mając na myśli siodło o wysokim oparciu na plecy, dziwacznych strzemionach i metalowych kółkach zdobiących uzdę. Tylko na południu kraju używano tego rodzaju siodeł, nigdy na północy.

Karol mruknął coś tonem przytaknięcia i dodał:

— Meksykanie, nie Meksykanie, ale na pewno ludzie nie z tych stron.

Leżeliśmy nastawiając uszu na wszelkie odgłosy. Słońce pięło się coraz wyżej, czyniło się coraz goręcej. Stary bór dyszał wilgocią i wonią butwiejącego drewna, polanka rozpachniała się ziołami, ale mimo to wiatr przynosił od czasu do czasu mdlący odór padliny. Później pojawiły się muchy, które kłębiły się czarną masą nad padłym niedźwiedziem.

Mijał czas sennie i nieprzyjemnie. Wreszcie poczęło się coś dziać. W samo południe, gdy wiatr ustał i najmniejszy szmer nie dobiegał z głębi boru. Przyłożyłem lornetkę do oczu. W jej szkłach lasek za łąką zarysował się ostro, każde drzewko oddzielnie. Właśnie wówczas dojrzałem między pniami jasną plamę posuwającą się w naszym kierunku. Trąciłem Karola, który widać zapadł w drzemkę. Przetarł oczy.

— Idzie — zasygnalizowałem szeptem. — On albo nie on, ale ktoś posuwa się przez lasek. Z koniem.

— Prawda.

Teraz uważaliśmy obaj. Człowiek i koń wolniutko szli ku polance. Wreszcie doszli. Widziałem bardzo dokładnie, w najdrobniejszych szczegółach. Nie, ten mężczyzna nosił odzież w niczym nie przypominającą meksykańskiego stroju. Wyglądał na kowboja, farmera albo trapera, który wybrał się na polowanie. Widziałem jego szerokoskrzydły kapelusz, kolorową chustkę na szyi, czerwoną koszulę i spodnie nieokreślonej barwy. Uprząż konia niczym się nie wyróżniała.

— To nie on — szepnąłem. — Licho go przyniosło...

— Zobaczymy.

Przybysz zatrzymał się na skraju polany, znowu przystanął. Dostrzegłem przyczynę. Jego koń zaparł się nogami i nie chciał ruszyć z miejsca. Szarpanina trwała chyba z minutę, wreszcie jeździec ustąpił. Cofnął się do lasku i przywiązał zwierzę do drzewka. Dziwne, że nie zaniepokoiło go zachowanie się zwierzęcia. Po przywiązaniu wierzchowca znowu ruszył przez polankę, aż wreszcie dostrzegł niedźwiedzie padło. Wtedy zatrzymał się i uczynił dla mnie rzecz najdziwniejszą z dziwnych:- zawołał!

— Donde estas, Diego?

Odpowiedziała mu tylko cisza i tylko echo odbite od leśnej ściany.

Ruszył prosto na nas, a raczej na skrytą w lesie chatkę. Niedźwiedzia obszedł bokiem, z głową opuszczoną, jakby szukał śladów. Jeśli nawet coś znalazł, niewiele mu to powiedziało.

Znowu zawołał, tym razem po angielsku:

— Gdzie jesteś, Diego?

Postał chwilę i rozpoczął dalszy spacer. Lornetka nie była mi już potrzebna. Widziałem wędrowca jak na dłoni: średniego wzrostu, z opaloną twarzą, w niedbałej i brudnej odzieży. Na szerokim pasie bioder dyndał rewolwer.

— To chyba jakiś znajomek naszego “Meksykanina” — szepnąłem Karolowi w ucho. — Skaczemy?

Potrząsnął przecząco głową:

— Zostaw to mnie.

Więcej nie mogłem pytać. Przybysz wkroczył już w obręb lasu. Jeszcze raz zawołał:

— Diego!

Stanął przed wejściem do chaty, zawahał się na sekundę i wkroczył do ciemnego wnętrza.

— Idziemy — mruknął Karol. — Uważaj na jego broń.

Wyskoczyliśmy z zarośli w chwili, gdy nieznajomy wyjrzał z wnętrza blokhauzu. Spostrzegł nas i... zbaraniał. Tak chyba najlepiej da się określić wygląd jego twarzy. Sięgnął dłonią do pasa, ale natychmiast ją opuścił i... uśmiechnął się.

— Seńores — powiedział — nie spodziewałem się spotkać tu panów.

— Kto ty jesteś? — ostro zapytał Karol.

— Panowie mnie nie poznają? Ale ja was poznałem natychmiast. Jesteście gośćmi seńor Warrena, a ja... jego kowbojem.

Kłamał? Nie ulegało wątpliwości, że nas znał.

— Co tu robisz? — zagadnąłem.

— Szukam kolegi, który wybrał się w te strony na polowanie.

— I gdzież ten kolega?

— Nie wiem. Przestraszyłem się ujrzawszy niedźwiedzia, chyba to on go zabił i gdzieś poszedł. Panowie

go nie spotkali?

— Pojedziesz z nami do Canyon Creek — rozkazał Karol.

Wydało mi się, że cień niepokoju przemknął po twarzy kowboja.

— Mam tu czekać — zaoponował, ale niezbyt śmiało. — To jakieś nieporozumienie, chętnie wskażę wam, panowie, drogę, a nawet podprowadzę kawałek.

— Och, wcale się nam nie spieszy — chytrze wtrącił Karol. — Możemy poczekać.

Tym razem nie mogłem się mylić. Na spalonej twarzy kowboja ujrzałem wyraz tak panicznego strachu, że omal nie parsknąłem śmiechem. Jasne, ten człowiek znacznie bardziej lękał się dłuższego tu pobytu od natychmiastowego powrotu do Canyon Creek. Był więc chyba naprawdę kowbojem Warrena. Ale dlaczego szukał jakiegoś Diego?

— To może bardzo długo potrwać — wyjaśnił pospiesznie. — On pewnie poszedł gdzieś dalej. Nawet nie ściągnął skóry z grizzli — zdziwił się szczerze. — Do Canyon Creek spory stąd kawałek i lepiej nie jechać nocą...

Zerknąłem na Karola, niech decyduje. A Karol — nieoczekiwanie dla mnie — kiwnął głową:

— Jedziemy.

Gdy odwiązywaliśmy konie, szepnął:

— Uważaj na niego.

Ostrzeżenie okazało się całkowicie zbyteczne. Kowboj cały czas trzymał się naszego boku. Dziwnym (a może wcale nie dziwnym) trafem droga wiodła dokładnie wzdłuż poprzednich tropów Karolowego konia. Widziałem dokładnie jeszcze nie zatarte odciski kopyt aż do miejsca, gdzie ziemia była bardziej zdeptana i skąd już dalej żaden ślad nie prowadził. Domyśliłem się, że tu właśnie dotarł poprzednio mój przyjaciel i zgubił ściganego człowieka.

Obserwowałem kowboja i zastanawiałem się, kim mógł być szukany przez niego Diego. Chyba właśnie tym nieszczęśnikiem rozszarpanym przez niedźwiedzia, “Meksykaninem”, z którym tak nieoczekiwanie się spotkałem. Co ich łączyło? Czy ten kowboj był właśnie drugim “Meksykaninem”, czy też... trzecim wspólnikiem? Jeśli tak, gdzie zniknął ten drugi?

Pytań mnóstwo — odpowiedzi żadnej. Zatailiśmy przed obcym śmierć Diego (chyba to on zginął) licząc, że w ten sposób łatwiej dojdziemy prawdy. Czy postąpiliśmy słusznie — przyszłość miała pokazać.

Nad wieczorem znaleźliśmy się w granicach hacjen-dy. Szczęśliwym zbiegiem okoliczności spotkaliśmy szefa kowbojów, Roberta Mervina. Ukłonił się nam zamaszyście swym wielkim kapeluszem, ale spoglądał niezbyt życzliwie. Musiał już dowiedzieć się, że jesteśmy gośćmi Warrena, a nie przejeżdżającymi traperami. Zapamiętał sobie dobrze nasze twarze z poprzedniego spotkania, a zapewne nie był tak pijany, aby zapomnieć o tym, co nam wówczas mówił. Trudno było w takich warunkach oczekiwać radosnego powitania. Nie odezwał się słówkiem ani do mnie, ani do Karola. Zwrócił się do kowboja, i to dość ostrym tonem:

— Gdzieś się włóczył, Kim? Pół dnia cię szukam!

— On nam bardzo pomógł — pospieszyłem z odpowiedzią — prawie że zbłądziliśmy...

Mervin spojrzał na mnie badawczo, skłonił się jeszcze raz, skinął na kowboja i natychmiast obaj odjechali.

— Świetnie postąpiłeś, Janie — stwierdził Karol, gdy sylwetki jeźdźców zasłoniła mgiełka kurzu. — Ten jakiś Kim nie będzie już nas się lękał i mam nadzieję, uczyni jakiś nierozważny krok.

— Chyba że pocznie zastanawiać się, czemu najpierw okazaliśmy taką wrogość, a później wybawili go z kłopotu?

— Nie wygląda na zbyt rozgarniętego i jestem pewien, że uważa nas po prostu za ludzi miękkiego serca. Popędźmy konie. Czeka nas rozmowa z Warrenem, na pewno bardzo męcząca. Zastanawiam się, co mu powiedzieć?

Zaczęliśmy dyskutować nad tą sprawą, ale bardzo chaotycznie i pospiesznie, bo dom hacjendera zbliżał się do nas za każdym końskim krokiem. Kiedy już widać było kępę drzew kryjącą zabudowania, a nie doszliśmy do żadnego mądrego wniosku, powiedziałem:

— Trzeba poinformować Warrena o wszystkim, co nam się wydarzyło od chwili rozstania z nim. Oczywiście ani słowa o Sanduskym i jego relacji.

Skinął głową, na słowa nie starczyło czasu, bo nagle spostrzegliśmy wyjeżdżającego zza drzew czarnego konia, a na siodle Warrena. Bardzo się uradował naszym widokiem.

— Niepokoiłem się — wyznał na wstępie. — Chodźcie, panowie, przejażdżkę odłożę na później.

Kiedy już stanęliśmy na ganku, zapytał półgłosem:

— Widzieliście go?

— Tak — odparł Karol — obejrzeliśmy nawet bardzo dokładnie, ale... porozmawiajmy na ten temat w mniej przestronnym pomieszczeniu.

Zrozumiał, skrzywił się zabawnie, ale pozwolił nam umyć się, a nawet oczyścić ubrania. Wreszcie zasiedliśmy w głębokich fotelach w gabinecie gospodarza i zapalili fajki.

— Więc? — zagadnął niecierpliwie hacjender.

— Kto to jest Kim? — zapytał Karol. — Oczywiście wiemy już, że to pański kowboj, ale co to za człowiek?

— Kim? — powtórzył. — Pracował u mnie jeszcze w Teksasie. Jednak najlepiej zna go Mervin, więc może...

— Nie — zaprzeczył energicznie mój przyjaciel — odłóżmy to na później. Nie pamięta pan, kiedy Kim został przyjęty do pracy?

— Hm... jeśli mnie pamięć nie zawodzi., chyba w rok po zakończeniu wojny domowej.

— Nie miał pan z nim żadnych kłopotów?

— O co chodzi? — zaniepokoił się.

— No, na przykład o kradzieże.

— Gdyby kradł, nie byłby u mnie ani jednego dnia dłużej. Zresztą, jak już wspomniałem, Mervin...

— Z Mervinem porozmawiamy później, jeśli pan uzna za wskazane, a teraz proszę posłuchać...

I opowiedział, bardzo dokładnie, o naszej ostatniej przygodzie.

— Kima musimy zatrzymać — oburzył się Warren — a to gałgan!

— Jak pan to sobie wyobraża? — zmitygował go Karol.

— Zamkniemy go w jakiejś komórce, żeby nie uciekł, i sprowadzimy szeryfa.

— A o co pan oskarży Kima?

— O udział w szajce, która chciała mnie obrabować.

— A dowody?

— No... przecież sami panowie widzieliście człowieka przy “dziurze trapera”.

— Przecież to nie był Kim! Uciekający zginął i niczego już nie zezna. I pan chce, żeby szeryf aresztował Kima?

— Ależ...

— Jeśli uwięzimy Kima, co moim zdaniem jest bezprawiem, nigdy nie znajdziemy drugiego ze wspólników. Tylko Kim może nas do niego doprowadzić.

— Cóż wobec tego począć?

— Niech pan zleci Mervinowi dyskretną obserwację Kima, ale niech mu nie przeszkadza oddalać się.

Podejrzewam, że ten kowboj odgrywa rolę łącznika, który informuje pańskich wrogów o tym, co się dzieje w Canyon Creek. Skoro nie odnalazł Diego, zacznie szukać tego drugiego, bo w końcu nie wie, jak się udała wyprawa do “dziury”. I ten drugi również nie wie. Nie spotkał Diego. Na tym polega nasza przewaga. Kto wie, czy wspólnik Diego nie zacznie podejrzewać, że

jego towarzysz po prostu uciekł z zagarniętymi pieniędzmi?

— A Kim?

— Kim zacznie sądzić podobnie.

— Może odgadnąć, jeśli dobrze przeszuka polankę, o której mi pan opowiadał.

— Nic nie znajdzie. Tam trzeba by posłać doświadczonego trapera, a i to nie wiem, czyby wszystko odczytał prawidłowo. Doświadczony traper, nie kowboj!

— Przecież niedźwiedzia nie zakopaliście?

— Niedźwiedź o niczym nie świadczy, inne ślady zatarte, Diego zniknął. Jego wspólnik, jestem pewien, pomyśli po prostu o zdradzie, będzie musiał porozumieć się z Kimem, zanim poweźmie jakąkolwiek decyzję. Na to właśnie liczę.

— Ale gdzie ten wspólnik się podział?

— Zbyt wiele pan wymaga naraz. Nie wiem, dokąd, i nie wiem, po co pojechał. Wiem natomiast, że musi wrócić pod blokhauz. Właśnie tam, a nie gdzie indziej. I w tym nasza szansa.

Spotkanie

Nie byłem tak pewien, jak Karol, że okolica blokhauzu stwarza największą możliwość spotkania drugiego z “Meksykanów”. Ponieważ jednak nie potrafiłem przeciwstawić żadnej innej koncepcji, w dzień po rozmowie z Warrenem znaleźliśmy się na nowo w pobliżu znanej nam polanki.

Ryzyko z naszej strony było duże. Bo jeśli Kim zdążył już porozumieć się z pozostałym przy życiu “Meksykaninem”, na pewno nie ukrył przed nim faktu spotkania się z gośćmi hacjendera. A teraz obaj nasi przeciwnicy mogli już znajdować się w blokhauzie lub gdzieś w pobliżu. Nie wierzyłem bowiem, aby Mervin potrafił upilnować kowboja. Biorąc to wszystko pod uwagę, zastosowaliśmy specjalne środki ostrożności.

Nie ruszyliśmy najkrótszym szlakiem z Canyon Creek do opuszczonej chaty ani tym drugim, łączącym chatę z “dziurą trapera”. Karol wybrał inną drogę, która tym się odznaczała, że nie była żadną drogą, żadnym jako tako przetartym szlakiem, tylko całkowitym bezdrożem. Jeśli nie zmyliliśmy kierunku, to tylko zasługa traperskiego zmysłu mego towarzysza. Raz jeszcze stwierdziłem, że u osób spędzających większość życia na otwartych i bezludnych przestrzeniach wyrabiają się cechy nie spotykane wśród ludzi miast: zdumiewająca orientacja w terenie i zdolność przewidywania granicząca z jasnowidzeniem, wreszcie trafność łączenia skutków z przyczynami i szybkość w podejmowaniu decyzji.

Po trzech dniach bardzo kiepskiej jazdy i jeszcze gorszej wędrówki pieszej poprzez podgórskie upłazy tak najeżone odłamkami skał, że drżałem o całość nóg naszych wierzchowców, weszliśmy w las i posuwali się korzystając z za wikłanych ścieżek przetartych przez czworonożnych mieszkańców. Na blokhauz wyszliśmy z gęstwiny tak dokładnie, jak gdyby wiodła nas najprostsza droga. I ten fakt o mało nie stał się przyczyną niepowodzenia. Na szczęście, zanim dostrzegliśmy szare belki budynku, usłyszeliśmy ludzkie głosy. Zatrzymałem się w połowie kroku. Tam, przed nami, dwie osoby rozmawiały tak swobodnie, jak gdyby przebywały w czterech ścianach zamkniętego pokoju, tak głośno, jakby usiłowały przekrzyczeć grzmot wodospadu Niagary.

Cofnęliśmy się spory kawałek, przywiązali konie do drzew i powrócili na skraj gąszczu rozciągającego się wokół blokhauzu. Stąd już widać było polankę. Pasły się na niej dwa wierzchowce, które zaraz zwietrzyły nas i cicho zarżały. Ten oczywisty dla każdego sygnał ostrzegawczy ludzie przebywający na polance wyraźnie zlekceważyli. Tak byli zajęci rozmową, a raczej wzajemnym przekrzykiwaniem się. Tkwili na skraju lasu, odwróceni do nas plecami.

— Kłamiesz! — wrzeszczał głos gruby. — Zmówiliście się, żeby mnie wykołować!

— To po co tam wracał? — zapytywał głos cienki.

— Nie wiem. Gadaj, gdzie jest Diego!

Diego. To przecież człowiek, którego szukał Kim. Prawdopodobnie nieszczęsna ofiara grizzli. Trąciłem Karola, kiwnął głową.

Staliśmy przytuleni do pni dwu rosnących obok siebie drzew, a kłótnia na polance przybierała na sile.

Przysłuchiwałem się jej z rosnącym zainteresowaniem. Tymczasem nieznajomi zmienili pozycję, stanęli do nas bokiem. Dostrzegłem zaczerwienione od gniewu twarze. Jedna była mi całkowicie obca, druga należała do kowboja Kima. Sprawdziło się moje przypuszczenie: Mervin nie upilnował podwładnego. A może jednak śledził go i tkwił gdzieś w okolicznych gąszczach?

Z odpowiedzią na takie pytanie należało poczekać. Tymczasem nieznajomy schwycił Kima za koszulę.

— Powiesz mi wreszcie, gdzie jest Diego?!

— Puść, głupcze! Mówiłem, że nie wiem... Zastanów się, Fernando!

— Kłamiesz! Ja ci pokażę...

Co chciał pokazać, natychmiast ujrzeliśmy.

Jednak “Meksykaninowi” cios się nie udał, a może Kim był bardziej sprawny fizycznie, dość że pięść atakującego zamiast wylądować na szczęce, trafiła w próżnię. Natychmiast nastąpiła odpowiedź, bardziej celna. “Meksykanin” runął, ale przedtem zdołał chwycić napastnika za ramię. Upadli obaj i rozpoczęła się kotłowanina bardzo sprzyjająca naszym zamiarom.

— Teraz — szepnął Karol.

Wyszliśmy zza drzew i po raz drugi znieruchomieli. Na polanę wypadli nowi aktorzy. Biegli w podskokach ku walczącym.

Karol pociągnął mnie do tyłu.

— Kładź się — szepnął — poczekamy chwilkę...

Rozciągnęliśmy się wśród traw i krzewów. A tymczasem na polance działy się przedziwne historie. Powiem w skrócie: i “Meksykanin”, i Kim zostali rozbrojeni mimo oporu i wrzasków. Ucichli zresztą szybko, założono im kneble. Przyjrzałem się napastnikom. Cztery oblicza ogorzałe, od dawna nie oglądające brzytwy i jakieś brudne. Odzież ich była również niechlujna. Kiedyż to ja widziałem podobnych?...

— Pamiętasz saloon w Bell? — szepnął Karol. — To ci sami.

Do licha! Karol się nie mylił. A jakże: banda Powisa! Tylko że bez kuternogi Ushera.

Co znaczył ten napad? Czyżby mieli jakieś porachunki z kowbojem i “Meksykaninem”? Czy po prostu chcieli obrabować przypadkowo spotkanych podróżnych?

Chyba należało się wycofać z niebezpiecznego terenu, nasze konie mogły nas zdradzić lada chwila. Szepnąłem o tym Karolowi. Nic nie odpowiedział, tylko położył palec na ustach.

Nie mogłem pojąć, na co czeka. Tymczasem czterech drabów (takie określenie najbardziej do nich pasowało) przeniosło się bliżej środka polany.

— Obszukajcie ich!

Na pewno sam Powis wydał ten rozkaz. Pozostali trzej rzucili się ku leżącym i szybko powrócili niosąc dwa odpięte pasy i jakieś drobiazgi, których nie potrafiłem z takiej odległości rozróżnić.

— Nic więcej?

Zapewnili pospiesznie i bezładnie, że to wszystko.

— Przeszukajcie juki!

Zwrócili się ku koniom. Rewizja trwała teraz nieco dłużej. Rozpostarli na trawie pled i wysypali nań całą zawartość końskich juków. Trzech uklękło i oglądało wyciągane ze stosu przedmioty, a Powis sterczał nad nimi, uważnie obserwując każdy ruch ręki swych podwładnych. Nie bardzo musiał im ufać!

Ujrzałem, jak wręczono Powisowi przedmiot przypominający kształtem staroświecką sakiewkę na pieniądze. Wydobył coś z jej wnętrza, dokładnie obejrzał i wsadził do własnej kieszeni.

— Szukajcie dalej — rozkazał.

— Nic więcej nie ma — odparł jeden z klęczących.

— Dosyć. Wyjmijcie knebel temu Meksykaninowi.

Zdziwiłem się, że Powis nazywał nieznajomego tak samo, jak my, ale przypomniałem sobie opowiadanie Ushera. Musiało być prawdą, Powis rzeczywiście spotkał dwu dziwnie ubranych wędrowców.

Zabrali koc strząsnąwszy z niego wszystkie rozłożone drobiazgi. Wyglądały teraz jak porozrzucane wśród traw śmiecie. W taki sposób nie postąpiłby żaden rozsądny człowiek, ale tym widać rozsądku zabrakło.

“Meksykaninowi” wyjęto knebel z ust, a nawet zdjęto pęta z nóg. Pomogli mu wstać i podprowadzili jeńca do swego szefa. Wydaje się, że dopiero teraz go poznał, bo wykrzyknął radośnie:

— Powis! Co za spotkanie? Rozwiążcie nas.

Rozczarował się szybko, bo Powis rozkazał, a zabrzmiało to jak warknięcie psa:

— Dawaj pieniądze?

— Pieniądze? Jestem ubogi człowiek, czego ode mnie chcecie?

— Tego samego, czego ty żądałeś od Warrena. Gadaj, gdzie te pięć tysięcy!

Skąd Powis wiedział o historii z Warrenem? Z rozwiązaniem tej zagadki musiałem poczekać. Teraz zamieniłem się w słuch.

— Możecie sprawdzić — denerwował się “Meksykanin”. — Nie mam żadnych pięciu tysięcy i nie wiem, o czym mowa.

— Już sprawdziliśmy. Zwiążcie mu nogi, a dobrze!

Rozkaz został wykonany szybko i sprawnie, chociaż jeniec usiłował do tego nie dopuścić — zamiar zupełnie głupi wobec takiej przewagi wrogów.

— A teraz dajcie tego drugiego! — zarządził Powis.

“Ten drugi”, czyli Kim, został postawiony przed oblicze szefa bez rzemieni i bez knebla.

— Kim! — wrzasnął “Meksykanin”.

— Zatkajcie go — rozkazał Powis — a ty mów — zwrócił się do kowboja.

— Co mam mówić?

— Skąd się tu wziąłeś?

— Pracuję u Warrena. Czego chcecie ode mnie?

— Dawno go znasz? — wskazał palcem na leżącego jeńca.

— Jeszcze z Teksasu.

— Kiedy byłeś w Teksasie?

— Przed kilku laty.

— A on po co tu przyjechał? Przecież nie pracuje u Warrena?

— On szuka pracy.

Powis wybuchnął śmiechem, bardzo nieprzyjemnym, a za jego przykładem zarechotało trzech pozostałych.

— Szuka pracy! — wykrzyknął. — I dlatego namawiał nas do wywołania stampede! Warren dobrze zapłaci za taką wiadomość. Gdzie się podział ten drugi Meksykanin?

— Nie wiem.

— A może zapomniałeś? Hej, chłopcy, dajcie lasso!

To dobry środek na przywracanie pamięci.

Z naszego ukrycia widziałem, jak zarzucono nieszczęśnikowi pętlę na szyję i podprowadzono pod najbliższe drzewo. Rzemień został przerzucony przez najniższy konar.

— Przysięgam, że nie wiem! — wrzasnął Kim.

— Podciągnijcie go trochę — zarządził Powis.

Na czym to “podciągnięcie” miało polegać, zaraz się dowiedziałem.. Pociągnięto za wolny koniec lassa tak, aż pętla zacisnęła się na szyi ofiary, a moja dłoń na kolbie sztucera. Trąciłem Karola. Znowu pokręcił głową. Na co jeszcze czekał? Kim był wprawdzie paskudnym typem, co wcale jednak nie oznaczało, że wolno nam bezczynnie przyglądać się egzekucji. Pomyślałem jednocześnie, że ani w Bell — poza rodziną Sanduskych — ani w Canyon Creek nie poznaliśmy nikogo, kto zasługiwałby na naszą sympatię. Może Mervin, gdyby nie był nałogowym pijakiem. Cóż to za kraj!

Tymczasem lasso opuszczono.

— No, Kim, jak tam? Będziesz mówił? Przecież ja wiem, że zmówiliście się, żeby oskubać Warrena. Nic mnie to nie obchodzi, byle te pięć tysięcy przeszło do naszych kieszeni.

Kim dyszał jak ryta wyjęta z wody.

— Dobrze — odparł ochrypłym głosem. — Pieniądze zabrał Diego.

— To ten drugi?

— Tak.

— Gdzie on jest?

— Pewnie uciekł. Szukam go od kilku dni.

— Dlaczego biliście się?

— Fernando posądza mnie, że jestem w zmowie z Diego...

— Fernando... Może i ma rację. Ja to potrafię sprawdzić. Zabierzcie go i zwiążcie.

Wyszli całą piątką spod cienia drzew. Dwaj sprawnie wykonali rozkaz szefa, trzeci wraz z Powisem przyglądali się robocie. Stali tak blisko naszej kryjówki, że słyszałem wyraźnie każde ich słowo.

— Co z nimi zrobimy?

— Trzeba będzie z kolei przydusić tego Fernando, ale jeżeli on nic nie wie...

— Chyba spóźniliśmy się, szefie, ten jakiś Diego mógł naprawdę uciec.

— Mógł, ale ja nikomu nie wierzę. Teraz trzeba przeszukać chatę. Weszli we dwóch do ciemnego wnętrza blokhauzu. Musieli w nim bardzo energicznie szukać, bo narobili tyle rumoru, że odważyłem się półszeptem zapytać Karola:

— Wycofujemy się? Lada chwila mogą nas odkryć.

— Dam ci znak, kiedy się dobrze ustawią. Nie można zmarnować takiej okazji.

— Nie rozumiem.

— Czekaj, a potem strzelaj, jeśli chwycą za broń.

Czekałem, ale to trwało bardzo długo. Na koniec wyszli z domku, głośno rozprawiając i klnąc. Wówczas Powis zapędził swych podwładnych do gromadzenia chrustu. Przynieśli siodła i jakieś posmolone garnczki, jeden pobiegł z wiadrem po wodę, a kiedy wrócił, poczęli piec na patykach kawałki słoniny. Pociągnąłem nosem i o mało mnie nie skręciło z głodu.

— Ruszamy, Karolu — szepnąłem błagalnie. — Oni się już ustawili.

Rzeczywiście, usiedli wokół trzaskającego płomienia.

— Jeszcze chwilkę — mruknął.

Nadal nie wiedziałem, na co czekał. Okazało się jednak, że mój przyjaciel świetnie znał zwyczaje tego typu ludzi. Zanim jeszcze słonina przestała skwierczeć, z rąk do rąk, dokoła i jeszcze raz dokoła, poczęła obiegać pękata butelka na pewno nie wodą napełniona. A po tej butelce pojawiła się następna! Aż i ona doczekała się marnego końca, ciśnięta precz na zieloną murawę. Uczyniło się wesoło w tym ponurym gronie. Ktoś zaczął śpiewać, ktoś inny podchwycił melodię, ale widać obaj nie mieli słuchu, bo zafałszowali w sposób niemożliwy. Kiedy reszta przyłączyła się do chóru, powstał wrzask słyszalny chyba w promieniu mili.

— Teraz — powiedział Karol tak swobodnie, jakbyśmy się znajdowali na rojnej ulicy Milwaukee.

Mógł sobie na to pozwolić. Pijany ryk zagłuszał wszystko.

— Staniesz, Janie, po prawej stronie, ja po lewej. Tylko nie zastrzel mnie przez pomyłkę. Musimy ich rozbroić.

Powiedziawszy to wyskoczył z krzaków, a ja tuż za nim. Zdaje się, że zauważyli nas dopiero wówczas, gdy zatrzymaliśmy się za ich plecami, z obu stron kręgu siedzących. Bełkotliwy śpiew urwał się raptownie.

— Ręce do góry! Wstać! — krzyknął Karol. — Nie ruszać się!

Po trzeźwemu prawdopodobnie próbowaliby oporu i nie obeszłoby się bez strzelaniny. Ku mej radości oszołomienie alkoholem opóźniło refleks. Podnieśli ręce i dali się rozbroić. Dokonałem tego pod czujnym okiem Karola. Była to jedyna niebezpieczna chwila w tej imprezie: musiałem się przecież schylać, by odpinać pasy. Energiczny ryzykant wykorzystałby taki moment i schwytał mnie za głowę, a Karol nie mógłby pomóc. Ale im ani to na myśl nie przyszło. I tak oto wszystkie, wielkie jak armaty, colty przeszły przez moje ręce i wraz z bronią odebraną Kimowi i “Meksykaninowi” utworzyły pokaźną kupkę błyszczącego wśród traw żelastwa.

— Świetnie, Janie. A teraz bądź łaskaw uwolnić Kima. Wy, dżentelmeni, stójcie spokojnie, a włos wam z głowy nie spadnie. I nie rozmawiajcie. Tak będzie lepiej dla was wszystkich.

Zawahałem się. Uwolnić Kima wydało mi się rzeczą mało bezpieczną, ale mój towarzysz powtórzył polecenie. Kowboj nie wyglądał dobrze. Był blady jak świeżo otynkowana ściana, a mój widok chyba nie poprawił mu samopoczucia. Dopiero uwolniony od knebla i pęt jakby nieco poweselał. Nawet zdobył się na wyjąkanie kilku słów:

— Dziękuję panu — powiedział dźwigając się z ziemi. — Oni chybaby mnie zamordowali.

— Teraz ci to nie grozi — odparłem — ale nie próbuj uciekać.

— Nie, nie, panie.

— Kim! — zawołał Karol. — Pozbieraj lassa i zwiąż tych jegomościów.

Ciągle jeszcze stałem po drugiej stronie dziwacznego kręgu milczących postaci, naprzeciwko Karola, gdy kowboj zdejmował lassa wiszące u łęków siodeł, a następnie przystąpił do wykonania drugiej części polecenia.

— Czy mogę coś powiedzieć?

To Powis po raz pierwszy przerwał milczenie. Zabawnie zabrzmiał jego płaczliwy głos, zupełnie nie pasował do postaci, a przede wszystkim do wyrazu twarzy tego zabijaki i rabusia.

— Mów — zgodził się Karol.

— Dlaczego napadliście na nas?

— Rozsądne pytanie — stwierdził mój przyjaciel. — Zaraz na nie odpowiem, ale najpierw wytłumacz mi, czemu zaatakowaliście tego kowboja i jego towarzysza?

— Oni obrabowali pewnego hacjendera — oświadczył Powis już mniej pokornym tonem. — Chciałem ich schwytać i dostarczyć do hacjendy, razem z pieniędzmi.

— Ach tak? — zdziwił się Karol. — Gdzie są te zrabowane pieniądze?

— Oni mieli trzeciego wspólnika. Pewnie uciekł. To wszystko, a teraz... każ nas rozwiązać, a tego kowboja pilnuj, bo ci skoczy w krzaki i więcej go nie znajdziesz.

— Dziękuję za radę, ale z niej nie skorzystam. Po wiedz mi, w jaki sposób wpadliście na trop tych niebezpiecznych przestępców?

Dostrzegłem, jak Powis, mimo krępujących go rzemieni, poruszył się niespokojnie.

— To był przypadek — odpowiedział. — Któregoś dnia spotkaliśmy dwu jeźdźców, jeden z nich to właśnie tam leży — kiwnął głową w stronę “Meksykanina”. — Namawiali nas, żeby spowodować stampede bydła u pewnego bacjendera.

— Mówili, o kogo chodzi?

— A jakże. O Paddy Warrena, on ma posiadłość, która się nazywa Canyon Creek.

— No i co dalej?

— Proponowali nam zapłatę, ale ja odmówiłem. Pomyślałem, że coś w tym się kryje podejrzanego. Poczęliśmy ich śledzić i odkryliśmy, że mieszkają w tej starej budzie i ciągle kręcą się wokół Canyon Creek, a niekiedy odwiedzają “dziurę trapera”. Pewnie nie

wiecie...

— Wiemy — przerwał mu Karol. — Mów dalej.

— Jeździliśmy za nimi krok w krok, a oni byli tak głupi, że nic nie zauważyli. Podsłuchałem ich rozmowę tu, na tej polance. Mówili, że Warren ma dla nich zostawić pieniądze w “dziurze trapera”. Odtąd krążyliśmy wokół “dziury”, ale w ostatniej chwili diabeł nam wszystko pomieszał, bośmy ruszyli niewłaściwym tropem. I tak to wszystko źle się skończyło, ale teraz zaskoczyliśmy tych dwu, szkoda, że trzeci uciekł...

Słuchałem tej opowieści, w której prawda tak z kłamstwem została poplątana, że niejeden uwierzyłby Po-wisowi. Pomyślałem, że zapewne ślady odwróconych podków wyprowadziły w pole i Powisa, i jego ludzi. Jednak najdziwniejszą sprawą było to, że my sami podczas wędrówek wokół Canyon i podróży do Bell nie trafiliśmy na trop bandy. Może szukając śladów dwu koni, nie zwracaliśmy po prostu uwagi na inne.

— Co to za pieniądze zabrałeś z siodła?

— Pieniądze z siodła?

Powis był szczerze zdumiony. Jak dotąd nie przyszło mu widać do głowy, że obserwowaliśmy bardzo dokładnie przebieg napadu na Kima i “Meksykanina”.

— No tak, z siodła. Kim — zwrócił się Karol do kowboja — obszukaj go.

Polecenie zostało szybko wykonane. Woreczek znaleziony w jednej z przepastnych kieszeni kurty Powisa. Był uszyty ze skóry jelonka, pięknie wyprawionej, zaciągany rzemykami. Wewnątrz znajdował się zwitek dolarowych banknotów i kilkanaście srebrnych monet. Karol schował wszystko z powrotem.

— Czyje to pieniądze, Powis?

— Moje.

— Jeśli twoje, to musisz wiedzieć, ile ich jest.

— Ile... no... nie bardzo pamiętam.

— Nie możesz pamiętać, boś nawet nie zdążył przeliczyć. Dlaczego zabrałeś tę sakiewkę?

Sądziłem, że Powis nadal będzie się upierał przy kłamstwie, ale pomyliłem się.

— To nie moje — przyznał ponuro. — Zabrałem temu w meksykańskim stroju, ale nie dla siebie. Wziąłem na pokrycie skradzionych Warrenowi pieniędzy, żeby mu zwrócić. Teraz już wiecie wszystko.

— Masz rację — zgodził się Karol. — Wiemy nawet znacznie więcej, niż sądzisz. Usher wygadał się. Nie będę tego ukrywał.

Zauważyłem wyraźne zaniepokojenie wśród gromadki jeńców. Tylko jeden “Meksykanin” leżał spokojnie, nadal z kneblem w ustach.

— Usher nie ma z nami nic wspólnego — gorąco zaprotestował Powis. — To koniokrad...

— A wy nie kradniecie koni?

— Nigdy.

— Przypuśćmy, że to prawda, chociaż ludzie inaczej powiadają. Twierdzisz, że Usher nie ma z wami nic wspólnego. Zgadzam się, ale dawniej chętnie go widzieliście w swym gronie, aż do czasu tej nieudanej wyprawy na urząd pocztowy! Każdemu z was należy się za to kilka dobrych lat więzienia.

— Usher kłamał, tamtej nocy... — tu przerwał raptownie, spostrzegłszy się, że o mało nie zdradził prawdy.

— No, co robiliście tamtej nocy?

— Nie powiem. Nie jesteś sędzią i nie masz prawa nas badać!

— Jak uważasz. Chyba jednak wiesz, jak się karze za napad w tych stronach?

Rzekłszy to Karol odwrócił się plecami do jeńców.

— Kim i — zawołał. — Uporządkuj ten śmietnik. Możesz zabrać wszystkie swoje drobiazgi, tylko szybko. Chodź, Janie.

Odeszliśmy kilka kroków w bok, tak aby nie tracić z pola widzenia ani jeńców, ani kowboja i żeby nikt nas nie słyszał.

— Co zamierzasz dalej? — zapytałem pierwszy. —

Nie wyobrażam sobie naszej powrotnej drogi z taką chmarą ludzi, których trzeba pilnować.

— Ja również. Musimy ich puścić wolno.

— Doprawdy... — wyjąkałem — czy tylko po to przybyliśmy tutaj?

— Przecież sam przed chwilą...

— Nie zrozumiałeś mnie. Nie to miałem na myśli.

Po prostu sądziłem, że któryś z nas uda się do Canyon Creek lub Bell i sprowadzi pomoc.

— Hm... do kogo to proponujesz się zwrócić w Bell? Nie przerywaj! Sam odpowiem: do Sandusky'ego i jego synów. To jedyni nasi znajomi i chyba jedyni godni zaufania. Może jeszcze ten kowal Murzyn, ale wątpię, aby chciał się mieszać w tak ryzykowną sprawę, i to na żądanie zupełnie mu obcych ludzi! A Sandusky? Przypuśćmy, że nam nie odmówi, ale wówczas... co dalej? Powtórzy się ta sama historia co z Usherem. Kto zawiezie bandę do szeryfa? Czy jesteś pewien, że Powis nie ma przyjaciół w Bell, którzy przy pierwszej okazji narobią kłopotu Sandusky'emu? Gdy nas już tam nie będzie?

— Zwróćmy się do Warrena — zaproponowałem.

— Jeszcze gorzej! Przypuszczam, że Warren będzie chciał zastosować prawo Lyncha. Ani mu do głowy przyjdzie transportować przestępców do Fort Benton. Zbyt wygodny z niego człowiek, a odwagą jakoś nie grzeszy.

— Więc mają uniknąć wszelkiej kary?

— O, tego nie powiedziałem. Jakaś nauczka im się z pewnością należy. Tylko czy wezmą ją sobie do serca? Raczej wątpię...

— Okropność. Im głębiej brniemy w sprawę Warrena, tym częściej postępujemy wbrew jakiejkolwiek zasadzie sprawiedliwości. Jak dotąd nigdy jeszcze...

— Nie kończ. Wiem, co chcesz powiedzieć, ale nigdy dotąd nie natrafiliśmy na historię tak zagmatwaną. Na dobrą sprawę nikt w niej nie ma racji. Nawet... my obaj.

— Poza Sanduskym — wtrąciłem.

— Poza Sanduskym — przyznał. — I jeszcze ci powiem, że gdybym żywił choć cień podejrzenia, że któryś z tej bandy maczał palce we krwi, sam dostarczałbym go szeryfowi bez względu na kłopoty, jakie wówczas mogłyby wyniknąć. Chyba mi wierzysz?

— Wierzę — odparłem, wcale nie przekonany o słuszności decyzji zwolnienia Powisa. — A co z “Meksykaninem”?

— Zabieramy go do Canyon Creek, niech go Warren obejrzy.

— A Kim?

— Uważam, że najpierw musimy z nim porozmawiać.

— Na co liczysz?

— Na to, że wreszcie ktoś powie nam całą prawdę.

Jak dotąd, poza Sanduskym, wszyscy kłamią.

Przerwaliśmy rozmowę, bo oto właśnie Kim podszedł z naręczem pozbieranych wśród traw fatałaszków.

— Czy to twoje? — zagadnął Karol.

— Tak.

— To zabieraj.

Ale kowboj nie ruszył się z miejsca.

— O co chodzi?

— Chciałem się dowiedzieć, co ze mną będzie?

— Dowiesz się później. Zajmij się z kolei rzeczami tego Fernando, tak żeby tu nic nie zostało.

Odszedł ze zgnębioną miną, ale wcale go nie żałowałem, nie zasłużył ,-a lepsze traktowanie.

Teraz dokonaliśmy wspólnie przeglądu broni odebranej zarówno bandzie Powisa, jak “Meksykaninowi” i Kimowi. Były to bardzo wysłużone strzelby i nie lepsze rewolwery, tylko rusznica przybysza z Teksasu wyglądała zupełnie nieźle.

— Co zrobimy z tą rupieciarnią? — zagadnąłem.

— Niebezpieczna to rupieciarnia i trzeba będzie się jej pozbyć. W drodze do Canyon Creek zauważyłem pod lasem zarośnięty parów o bardzo stromych zboczach. Sądzę, że jeśli ciśniemy tam te wszystkie śmiercionośne narzędzia, nie odnajdzie ich nikt do samego końca świata. Jednakże rewolwer Kima wyłączymy z tej operacji.

— Chcesz mu zwrócić?

— I tak, i nie. Nie wiem. Wszystko zależy od tego, co nam Kim powie. Jak dotąd przypuszczam, że więcej zawinił z głupoty niż ze złej woli.

— Nie wiem, na czym opierasz swe twierdzenie, ale jeśli Kimowi oddasz rewolwer, obawiam się, że nie zajedziemy zbyt daleko, a jeśli nawet dojedziemy do Canyon Creek, to bez Kima.

— Och, nie zwrócę teraz, dopiero po spotkaniu z Warrenem.

— Kiedy ruszamy?

Spojrzał w niebo.

— Wkrótce zacznie zmierzchać. Co wolisz, Janie: pilnować ich całą noc czy ruszać natychmiast?

Nie rozumiałem pytania.

— Przecież Powisa chcesz wypuścić.

— Tak, ale nie przed naszym stąd odjazdem. Nawet rozbrojeni mogą być niebezpieczni. Jeśli więc przenocujemy na polanie, Powis i jego ludzie muszą pozostać w pętach. I dobrze pilnowani.

— Wobec tego jedźmy.

Wezwał znowu Kima i kazał mu przysposobić dwa konie do drogi. Dwa nasze ja sam wyprowadziłem z leśnego gąszczu. Dopięliśmy popręgi, rozcięli więzy “Meksykaninowi” i wreszcie oswobodzili go z knebla. Powiem krótko: zaraz począł wrzeszczeć i przeklinać Powisa, Kima, a na końcu — nas obu. Zamilkł wreszcie, gdy mu zagroziłem powtórnym zakneblowaniem, i bez oporu dał się przykrępować do siodła swego własnego wierzchowca. Zapytał tylko: — Dokąd mnie wieziecie?

— Do Warrena — odparłem.

Nic na to nie odrzekł.

Kiedy już znalazłem się na końskim grzbiecie, Karol obciążył mnie aż trzema strzelbami i parą dodatkowych rewolwerów. Ważyły wcale niemało. Gdyby w tym momencie Kim albo “Meksykanin” zapragnęli uciec, nie mógłbym ich gonić obarczony taką masą żelastwa! Ale kowboj nawet nie próbował się ruszyć, a “Meksykanin”, mając ręce skrępowane w przegubach, co mocno utrudniało kierowanie koniem, nie podjął ryzyka ucieczki.

— Kim — zarządził przyjaciel — będziesz wskazywał drogę. Fernanda weźcie w środek, a ty, Janie, zamykaj pochód. Gdybym nie dołączył do was za godzinę, rozbijcie obóz. No, naprzód!

— A my? — wrzasnął Powis. — Ludzie! Przecież nie zostawicie nas w więzach!

I zaraz ozwał się protestacyjny chór jego współtowarzyszy. Wcale mnie to nie zdziwiło. Pozostać tu na noc z rzemieniami na rękach i nogach... Brr... Przypomniałem sobie szarego niedźwiedzia.

— Co chcesz uczynić? — zapytałem półgłosem Karola.

— Poczekam z godzinkę po waszym odjeździe, a później rozetnę więzy Powisa.

— Możesz to zrobić natychmiast.

Pokręcił przecząco głową.

— Chcę ich mieć jak najdalej od siebie. Co najmniej o godzinę drogi. Tyle czasu potrzymam ich tu. Ciszej tam! — krzyknął do więźniów. — Nikt was ze skóry nie obdziera. A tyj Janie — zwrócił się do mnie zniżając głos — uważaj i miej broń w pogotowiu. Nie przypuszczam, aby Kim próbował jakiejś sztuczki do spółki z “Meksykaninem”, zbyt się pokłócili, ale jednak...

— Broni mam aż za dużo — odparłem nieco zgryźliwie — i z tym właśnie cały kłopot.

— Gdy was dopędzę, szybko się jej pozbędziemy.

No, ruszajcie!

Opuściliśmy polankę w kolejności wskazanej przez Karola: Kim, “Meksykanin” i ja na końcu. Obwieszony strzelbami przez oba ramiona, swoją trzymałem opartą o udo, demonstracyjnie. Zwrócili uwagę na moją zbrojną gotowość, bo co chwila jeden lub drugi zerkali za siebie.

— Kim — rozkazałem na samym początku drogi — nie śpiesz się za bardzo. Mógłbym pomyśleć, że chcesz uciec.

— Dobrze, panie — odpowiedział pokornie.

Tak więc posuwaliśmy się umiarkowanym kłusem. Dla mnie i tak była to jazda zbyt szybka, bo broń tłukła mnie po biodrach i po krzyżu. Należało jednak cierpliwie znieść te niewygody.

Jechaliśmy tak godzinę, a może nawet dłużej, gdy usłyszałem tętent. Przestrzeń była otwarta, widoczność doskonała. Nikt mnie nie mógł zaskoczyć. Kazałem stanąć: Nie wiem, co w tej chwili myślał Kim, ale na twarzy “Meksykanina” dostrzegłem cień uśmiechu. Czyżby przypuszczał, że ten odgłos kopyt zwiastuje mu wolność? Że to Diego przybywa, aby uwolnić go z tarapatów?

Szybko się rozczarował.

Gdy Karol podjechał, spostrzegłem, że wierzchowiec lśni od potu.

— Gnałeś — zauważyłem. — Czy coś poszło nie tak?

Odsapnął.

— Wszystko w porządku, bałem się jednak, czy dasz sobie radę. Stąd mój pośpiech.

— Są łagodni jak baranki, a co z Powisem?

— Uspokoił się zaraz po waszym odjeździe, kiedy dowiedział się, że tym razem ujdzie mu na sucho. Dopiero gdy rozciąłem mu więzy, upomniał się o swą flintę i rewolwer. Poradziłem mu, aby udał się najkrótszą drogą do Bell, może tam znajdzie coś odpowiedniego. W ostateczności niech sobie sporządzi łuk. Wtedy podniósł wrzask. Moje uszy miały tego zupełnie dosyć. Wskoczyłem na siodło i oto jestem. Naprzód, Janie! Wieczór się zbliża, przed nocą chciałbym się pozbyć naszego arsenału.

Ruszyliśmy dalej tym samym umiarkowanym kłusem. Karol zajął miejsce przy boku Kima, ja nadal zamykałem kawalkadę.

Zatrzymaliśmy się dopiero wtedy, gdy tarcza słoneczna poczęła zapadać za dalekie, wyniosłe pasmo czarnych gór. Dokoła ciągnęła się preria porosła rzadką trawą, wśród której nikt nie potrafiłby skryć się niepostrzeżenie.

— Teraz — oświadczył Karol — pozbędziemy się zbytecznego uzbrojenia. A i miejsce na nocleg wymarzone.

— A gdzież ten wąwóz? Mieliśmy rzucić broń do wąwozu. Nie widzę ani szparki w ziemi.

— Wkrótce zobaczysz, i to wielką szparę. Tymczasem musimy się zająć naszymi towarzyszami.

“Meksykanin” został na parę minut uwolniony z pęt, ale tylko po to, aby mógł zejść z konia. Po czym Kim na nasze polecenie skrępował go na nowo. Wydało mi się, że czyni to z nie ukrywaną radością, co nie zjednało mu mojej sympatii. Ostatecznie był przecież wspólnikiem jeńca.

— A teraz, Kim — odezwał się Karol — ponieważ musimy oddalić się na kilka minut w bardzo pilnej sprawie, pozwolisz, że cię na ten krótki okres zwiążę. Sądzę, że nie zrobisz głupstwa próbując ucieczki, ale nie jestem tego tak bardzo pewien. Odwróć się i wyciągnij ręce do tyłu. Doskonale. Wybierz sobie najwygodniejsze miejsce do spoczynku. Chcesz tutaj? Proszę bardzo. Janie, podaj mi lasso.

Mój przyjaciel zręcznie skrępował nogi kowboja.

— To wszystko — stwierdził — a teraz zabieramy niepotrzebne żelastwo.

Obciążył mnie naręczem strzelb, a widząc moją skrzywioną minę, dodał:

— To niedaleko.

— Nie widzę żadnego wąwozu — powtórzyłem swą poprzednią uwagę.

— Chodź za mną, tylko nie przewróć się. Mógłbyś wpaść w wąwóz, którego nie dostrzegasz.

Ruszyłem za nim krok w krok, w kierunku kępy zarośli. Odległość istotnie była niewielka, ale oświetlenie coraz gorsze — zmierzchało się — i dlatego dopiero po przejściu kilku jardów dostrzegłem, że rzekoma kępa wydłuża się na prawo i na lewo niziutkim pasmem liściastych roślin, tworząc coś w rodzaju naturalnego żywopłotu.

— To tam? — zagadnąłem.

— Prawie tak. Kilka stóp dalej.

Nie mylił się. Kiedy przekroczyłem zieloną przeszkodę, zatrzymałem się zdumiony. Nieostrożny jeździec, gdyby zapędził się w tym kierunku, złudzony rzekomą równiną, poniósłby śmierć w mgnieniu oka. O krok od żywopłotu ziemia urywała się raptownie. Ziała przepaść wąskiego kanionu, którego jednak nie przeskoczyłby najsprawniejszy jeździec. Spojrzałem w dół. Dno porastały krzewy, a nawet kilka wyniosłych drzew sterczało wśród skalnych ścian. Nie dostrzegłem nigdzie strumienia. Więc chyba rozpadlina zawdzięczała swe powstanie nie wodzie, lecz wstrząsom skorupy ziemskiej przed tysiącem lat.

— Teraz widzisz — stwierdził mój towarzysz.

— Jak to odkryłeś?

— Podczas pierwszego pościgu, kiedy rozstaliśmy się. Niewiele brakowało, a byłbym tu kark skręcił. Wyrzucaj swój arsenał.

To powiedziawszy cisnął zdobyczne rewolwery i strzelby. Zatoczyły łuk i spadły ginąc w zieleni kanionu. Poszedłem za jego przykładem. Sądzę, że rzucona przez nas broń leży w tym samym miejscu po dziś dzień, zardzewiała i potrzaskana. Jeśli kiedykolwiek człowiek zawędruje na dno rozpadliny i odkryje te szczątki, będzie przypuszczał, że w mrocznej głębi rozegrała się jakaś tragedia ludzka. W rzeczywistości było to szczęśliwe zakończenie naszej przygody i właśnie uniknięcie tragedii.

Wróciliśmy na prerię, naciąwszy nożami tyle karłowatych krzewów, ile zdołaliśmy unieść. Ognisko z nich rozniecone dawało więcej dymu niż ognia, ale potrafiliśmy upitrasić skromną wieczerzę, nie zapominając o jeńcach, którym na krótki czas zdjęliśmy pęta z rąk. Księżyc wzeszedł, było widno, a noc zapowiadała się ciepła. Spętaliśmy konie, sprawdzili więzy “Meksykanina” i obeszli w dużym promieniu nasze obozowisko. Bardziej z przyzwyczajenia niż z obawy przed bandą Powisa. Dokonawszy tego rozwinęliśmy koce, a siodła umieścili zamiast poduszek. Nieco twarde, ale już zdołałem do nich przywyknąć. Układałem się właśnie do snu, gdy Karol szepnął mi nad uchem:

— Spróbujemy pociągnąć Kima za język. Obawiam się, że jutro nie starczy nam czasu.

Przyznałem mu rację, chociaż czułem zmęczenie w kościach. Wydobyłem woreczek z tytoniem, wygrzebałem z popiołu ostatni gasnący węgielek, zapaliłem fajkę. Pociągnąłem raz i drugi.

— Będziesz go pytał?

— Oczywiście — odparł Karol, a zwracając się do kowboja: — Kim, chcę z tobą porozmawiać.

Zagadnięty mruknął coś niewyraźnie.

— Jutro będziemy z powrotem w Canyon Creek. I cóż mam powiedzieć Warrenowi?

— Ja nie jestem winien — wyjąkał niepewnym głosem po chwili milczenia.

— A ja sądzę, że jesteś winien — odparł Karol. — Przede wszystkim dlatego, że ukrywasz prawdę.

— Ja... ja... powiem wszystko, ale... może gdzieś — tu zerknął w stronę “Meksykanina” — na osobności...

— Zgoda — odparł mój przyjaciel.

Nachylił się nad kowbojem i rozwiązał rzemienie.

— Chodź ze mną — rozkazał.

Nie wiedziałem, jak mam postąpić. Zostać przy “Meksykaninie” czy iść za Karolem? Bardzo byłem ciekaw, co powie Kim, ale równocześnie nie chciałem stracić z oczu naszego drugiego jeńca. Postanowiłem pogodzić sprzeczności przy pomocy... lassa. Podniosłem porzucony przez Karola rzemień i dodatkowo skrępowałem nim jeńca, po czym, zabrawszy strzelbę, pobiegłem za oddalającymi się. Nie uszli daleko. Siedli na małym kopczyku gęsto porośniętym trawą. Bardzo mi to odpowiadało. Bowiem z tego miejsca widziałem doskonale nasze konie i resztki ogniska. “Meksykanin”, nawet gdyby zdołał rozerwać pęta, nie zdążyłby kroku zrobić nie zauważony. Karol spojrzał na mnie z wyrzutem, ale nie odezwał się. Wymownym gestem wskazałem mu nasze obozowisko widoczne jak na dłoni. Kiwnął głową.

Kiedy siadłem obok, kowboj kończył jakieś dłuższe zdanie:

— ...bo oni mi grozili, więc lepiej, żeby nie usłyszał wszystkiego.

— Bądź spokojny — odparł Karol — ten twój Fernando nigdy się od nas nie dowie. Dlaczego się związałeś z takimi ludźmi? Dlaczego im pomagałeś? Czy źle ci było u Warrena?

— Dobrze. To oni mnie zmusili.

— Jacy: oni?

— Diego i Fernando.

— Wygodne tłumaczenie — wtrąciłem półgłosem.

— Ale to prawda — wyznał gwałtownie. — Ostrzegali mnie, że jeśli nie będę pomagać, zdradzą Warrenowi, że wywołałem stampede!

Te słowa wyrzucił z siebie jednym tchem i raptownie zamilkł. Widać przerażony mimowolnym wyznaniem.

— W ten sposób nie dojdziemy do żadnego mądrego końca — stwierdził spokojnie Karol. — Co za stampede? W Canyon Creek?

— Nie, w Teksasie. Bardzo dawno temu. Warren przybył tu z Teksasu, a ja razem z nim.

— Dlaczego się tu przeniósł?

— On się bał... kukluxów. To była taka...

— Znamy, znamy... — przerwał mu Karol. — Więc to stampede spowodowałeś w Teksasie? U Warrena?

— Tak — przyznał z ociąganiem.

— Chciałeś ukraść część stada?

— Nie — zaprotestował gwałtownie — nie jestem złodziejem!

To było zaskakujące oświadczenie. Nie uważał się za złodzieja, ale pomagał w kradzieży!

— Więc dlaczego to uczyniłeś?

— Kazano mi...

— Kto?

— Jaskinia...

Nieskładna to była rozmowa: urywane odpowiedzi udzielane niechętnie, z ociąganiem. Podziwiałem cierpliwość Karola.

— Mów wyraźniej. Co za jaskinia?

— To taka część składowa organizacji kukluxów. Oni dzielili się na grupy, a każda taka grupa nazywała się jaskinią.

— Rozumiem. I ta jaskinia kazała ci wywołać stampede. A gdybyś odmówił?

— Według przepisów klanowych spotkałaby mnie kara, może nawet śmierć.

— To znaczy — wtrąciłem się — byłeś członkiem tej przestępczej organizacji?

— Wciągnięto mnie, a później już nie mogłem wy stąpić. Ale ja nie popełniłem żadnego przestępstwa.

Przypomniałem sobie rozmowę podsłuchaną przez Sandusky'ego. Tamtej nocy, przed laty, w odległym Teksasie. Paddy Warren również zaklinał się przed własną żoną, że nie popełnił żadnego przestępstwa. Jakaż różnica między nim a Kimem? Byli warci jeden drugiego!

— Mów dalej, Kim — odezwał się Karol. — Już noc, a jutro musimy wstać przed świtem.

— Powiedziałem, że mnie zmusili...

— Już to słyszeliśmy.

— Szkoda czasu na taką rozmowę — zaprotestowałem — nie skończymy jej do rana.

— Nie, nie, panie! — przeraził się kowboj. — Ja nie umiem tak składnie gadać. Powiem krótko: Diego i Fernando wiedzieli, że ja spowodowałem stampede, i grozili, że powiedzą Warrenowi.

— Po tylu latach? — zdziwił się Karol. — A skąd oni się tu znaleźli?

— Oni tu przyjechali, bo mieli jakieś pretensje do Warrena. Ja ich przypadkowo spotkałem, jak któregoś dnia wracałem z Bell do Canyon Creek. Natychmiast mnie poznali. Przestraszyłem się. Kazali mi śledzić Warrena i donosić, gdzie się obraca, a przede wszystkim, czy jeździ do “dziury trapera”.

— Po co?

— Bo Warren miał tam zostawić dla nich pieniądze.

Tylko tyle miałem robić.

— Kłamiesz — przerwał ostro Karol. — Uczyniłeś znacznie więcej. Ty im wskazałeś schowek w “dziurze trapera”, bo przecież oni nie znali tych stron. Ty woziłeś ich listy do Bell i wrzucałeś do skrzynki pocztowej. Oni bali się tam pokazać, zwróciliby uwagę na siebie. Ty ich doprowadziłeś do Powisa. W jakim celu?

— Chcieli, żebym znowu wywołał stampede, żeby nastraszyć Warrena, ale odmówiłem. Nie chciałem się do tego mieszać. Dlatego przyszedł mi na myśl Powis.

— Jeden dobry uczynek przekreśliłeś innym. Wmieszałeś się do wszystkiego. Zaopatrywałeś ich w żywność, bez niej nie mogliby długo przebywać w tych stronach.

Ale najgorszą rzecz uczyniłeś przy końcu: strzelałeś do Warrena pewnej nocy, w okolicach kuźni tego Murzyna. Wiesz, kogo mam na myśli?

Drgnąłem. Karol mówił zupełnie pewnym tonem. Zestawił ze sobą fakty i wysnuł wnioski. Mogły być fałszywe, mogły być prawdziwe. Jednak ich prawdę potwierdziło zachowanie się Kima. Karol trafił w sedno.

— Skąd pan... — Kim ukrył twarz w dłoniach. Wydawał się zupełnie załamany. — Nie — odparł po długiej przerwie — nie — powtórzył ochrypłym głosem. — Przysięgam, że nie chciałem nawet go trafić. To było na postrach. Oni również nie chcieli zabić Warrena, tylko go przerazić, żeby nie opierał się dłużej i zapłacił im pieniądze.

— Możesz sobie przysięgać. Nawet wierzę, że nie dybałeś na życie Warrena, ale przez to nie jesteś w niczym lepszy od swoich wspólników.

— Bałem się zemsty kukluxów. Fernando i Diego byli kukluxami.

— Ku-Klux-Klan nie istnieje już od lat. Nie wiedziałeś o tym?

— Wiedziałem, ale jak się oni tu zjawili, straciłem rozum. Chciałem zostać uczciwym człowiekiem. Myślałem, że co minęło, to już nie wróci.

— Należało o tym wszystkim powiedzieć Warrenowi.

— Wyrzuciłby mnie z pracy, jeśli nie... gorzej.

— A teraz czego się spodziewasz?

Nie odpowiedział.

Wzięliśmy go między siebie, odprowadzili do obozowiska i skrępowali. Po czym jeszcze z dobrą godzinkę układaliśmy dalszy plan postępowania, a przede wszystkim sposób, w jaki mamy przeprowadzić rozmowę z Warrenem. Miałem nadzieję, że już ostatnią.

Z kolei objąłem nocną wartę i czuwałem pół nocy, nie dowierzając ani ciszy panującej dokoła, ani mocnym rzemieniom krępującym naszych jeńców. Wreszcie zluzował mnie Karol. W samą porę. Powieki mi się zamykały i jeszcze chwila, a zapadłbym w drzemkę na przekór najlepszym chęciom.

Oby nigdy więcej

Nasz powrót do Canyon Creek nie wywołał oczekiwanego przeze mnie wrażenia. Najpewniej dlatego, że granice hacjendy przekroczyliśmy w godzinach największego natężenia przedwieczornych zajęć, gdy pędzono bydło i konie do wodopojów i przygotowywano posiłek dla ludzi. Wkrótce okazało się, że istniał jeszcze jeden powód, dla którego nasz przyjazd nie wzbudził sensacji. Był to zresztą pomyślny zbieg okoliczności — woleliśmy uniknąć zbiegowiska ciekawskich kowbojów i natrętnych pytań, rodzących plotki.

Przed wjazdem do Canyon Creek oswobodziliśmy Kima z pęt, aby mniej na nas zwracano uwagę, ale przecież obecność dziwacznie — jak na tutejszą modę — przyodzianego “Meksykanina”, z więzami na rękach, wystarczyła, by stworzyć atrakcyjne widowisko.

Na szczęście, przez nikogo nie zauważeni dotarliśmy z pierwszym zmierzchem przed dom Paddy Warrena. W oknach pobłyskiwały światełka, ale poza tym było cicho i spokojnie. Nikt nie wyszedł, aby nas powitać. Trochę mnie to zdziwiło.

— Oślepli czy ogłuchli? — mruknąłem.

— Zostań tu, Janie. Pójdę poszukać Warrena.

Karol zeskoczył z siodła, przebiegł w paru skokach przestrzeń dzielącą go od wejściowych drzwi i zniknął za nimi. Upływały minuty — nie wracał. Począłem się niepokoić. Obserwowałem bacznie i “Meksykanina”, i Kima. Nie zdradzali żadnej chęci ucieczki. Jednak jak długo mogliśmy tak sterczeć przez nikogo nie zauważeni? Obawiałem się, że zaraz zjawi się tu któryś z kowbojów albo nawet cała ich grupa. Wierciłem się Niespokojnie na siodle, rozglądając się dokoła, aż dostrzegłem dwu jeźdźców, jak wypadli zza drzew otaczających dom. Odetchnąłem z ulgą. Był to Warren w towarzystwie Mervina. Przybywali w samą porę. I natychmiast mnie zauważyli.

— Co za szczęście! — wykrzyknął hacjender. — Jesteście z powrotem! Witajcie! Co za dzień, co za dzień!

— Stało się coś ważnego? — zapytałem zdumiony.

— Oczywiście. Bardzo ważne. Liczę na waszą pomoc.

Gdzie pański przyjaciel?

Dopiero teraz zauważyli nieobecność Karola. Musiał być bardzo zdenerwowany. Mówił szybko, urywanymi zdaniami i robił wrażenie bezgranicznie przerażonego. Nie uważałem Warrena za człowieka wielkiej odwagi, lubił wyolbrzymiać niebezpieczeństwa, jednak zaniepokoiłem się. Nim zdążyłem odpowiedzieć na jego pytanie, ujrzałem, jak Karol wybiega z wnętrza budynku. Zwolnił kroku dopiero tuż przy nas.

— Co tu się dzieje? — zwrócił się bez słowa powitania wprost do gospodarza. — Napad czerwonoskórych. Przecież tu jest spokojnie jak na bezludnej pustyni!

Wytrzeszczyłem oczy. O czym Karol mówi?

— To prawie napad — pospieszył Warren z odpowiedzią.

— Jaki napad? — wykrzyknąłem.

— Przepraszam, doktorze. Streszczę w paru słowach.

— Czy nie mógłby pan chwilkę poczekać? — wtrącił się Karol. — W tym, co mi przed chwilą zakomunikował pański służący, więcej jest strachu niż prawdy.

— Zaczekać? Dlaczego?

Karol wskazał na naszych towarzyszy.

— Ach, Kim! Czemu on tu sterczy?

— Właśnie w tej sprawie pragniemy z panem porozmawiać — odparł Karol. — A tymczasem proszę obu tych ludzi zamknąć w dobrze strzeżonym pomieszczeniu.

— Co? Co się stało? Dlaczego? Co to za obcy?

Warren wpadł w panikę. Wyglądało na to, że dopiero teraz zauważył “Meksykanina”.

— Nie będziemy tu sterczeć w nieskończoność — powiedział stanowczym tonem mój przyjaciel. — Niechże się pan opamięta wreszcie. Na wszystkie pytania odpowiem, ale nie tu i nie wcześniej, nim się pan nie zastosuje do mojej rady.

Poskutkowało. Warren chyba oprzytomniał.

— Mervin — zwrócił się do szefa kowbojów — słyszałeś? Zamkniesz obu na noc i każesz pilnować. Chodźcie, panowie — a do Mervina: — Poczekaj chwilę, przyślę dwu ludzi do pomocy. Chodźmy. Nie bardzo rozumiem, co to wszystko ma znaczyć, ale wierzę wam.

Machnął desperacko ręką. Wkroczyliśmy do wnętrza domu. Warren natychmiast gdzieś pogonił, później się ukazał w towarzystwie dwu Murzynów. Następnie znowu odszedł, jak gdyby zapomniał o naszej obecności.

Ruszyliśmy samotnie do gościnnego pokoju. Zatrzasnąłem drzwi i zauważyłem:

— Nasz gospodarz wygląda, jakby rozum stracił. Co to za napad, Karolu?

— Wiem niewiele więcej od ciebie. Służący powiedział mi, że Indianie pokazali się w okolicy. To pewnie tak przeraziło Warrena.

Nalał wody do miednicy i począł zlewać sobie głowę, kark i ramiona prychając przy tym jak hipopotam.

— Ulżyło mi — stwierdził po chwili. — Radzę ci, zrób to samo.

Posłuchałem rady, a kiedy wciągałem na siebie koszulę, energicznie zapukano do drzwi.

— Proszę wejść! — krzyknąłem.

Drzwi skrzypnęły. Ukazała się głowa Warrena.

— Przepraszam — powiedział — musiałem zawiadomić żonę. Jeśli panowie pozwolą...

— Niech pan siada — rozkazał mój przyjaciel. — To świetne miejsce na rozmowę. Nikt nam nie przeszkodzi, a sprawa jest pilna.

— Oczywiście — podchwycił — bardzo pilna. Nie wiem, jak mam postąpić.

— Nie, nie o tym myślałem — odparł Karol — ale skoro zaczął pan od tego końca, niech będzie i tak. Co to za napad, który przecież wcale się nie wydarzył?

Warren, jak gdyby tylko czekał na pytanie, zaraz się rozgadał, i to dość rozwlekle. Dlatego nie będę powtarzał zbędnych słów i zbędnych szczegółów. Opowiem znacznie krócej.

Na kilka godzin przed naszym powrotem do Canyon Creek nad graniczną rzeczką posiadłości zjawiła się grupa Indian. Nie okazywała żadnych agresywnych zamiarów, nie przekroczyła granic hacjendy, ale starała się zwrócić na siebie uwagę okrzykami i wymachiwaniem włóczniami. Po pewnym czasie spostrzegł to i usłyszał samotny kowboj i wszystkie te sygnały uznał za jakiś wstęp do projektowanego ataku. Wystrzelił na alarm i pognał z wrzaskiem do Warrena. Ten — chociaż się do tego nie przyznawał — zupełnie stracił głowę. Ściągnął kowbojów, porozdawał im długą broń palną i już miał zamiar wyruszyć w srogi bój (co uznawał za słuszną decyzję), gdy w sprawę — na szczęście! — wmieszał się ktoś bardziej rozsądny: Mervin. Zjawił się dosłownie w ostatniej chwili. Dlaczego tak późno? Warren mógł nie wiedzieć, ale ja domyśliłem się natychmiast. Mervin zapewne odbywał swą poobiednią sjestę po opróżnieniu flaszki whisky. Otóż Robert Mervin — ten dziwny człowiek: raz półprzytomny pijak, kiedy indziej energiczny nadzorca i organizator — jeden na całą gromadę zachował spokój. Sprzeciwił się rozkazom Warrena, kazał kowbojom oddać strzelby i nie zbliżać się do granicznej rzeczki. W końcu namówił hacjendera do osobistego zbadania sytuacji.

Pojechali tylko we dwóch. Mervin musiał mieć wielki wpływ na swego chlebodawcę, jeśli Paddy zdecydował się jechać bez zbrojnej asysty.

Kiedy przybyli do celu, okazało się w sposób jak najbardziej widoczny, że Indianie nie nadciągnęli z wrogimi zamiarami, a alarm wywołany przez kowboja był całkowicie zbędny. To wynikło z samej relacji Warrena, chociaż hacjender w dalszym ciągu przybycie czerwonoskórych nazywał przygotowaniem do napadu. Nie miało sensu spierać się z nim o słowa, przedłużyłoby to tylko rozmowę.

Tak więc Warren z Mervinem, zatrzymawszy się nad wodą, dostrzegli na przeciwległym brzegu grupę czerwonoskórych. Około dwudziestu, trzydziestu wojowników siedzących wokół paru ognisk. Na widok dwu jeźdźców wśród Indian powstało poruszenie. Od gromadki odłączyło się trzech wojowników, którzy wskoczyli na swe mustangi, podjechali do granicy wody, stanęli i podnieśli do góry prawice z otwartymi dłońmi na znak pokojowych zamiarów. O takich zamiarach świadczył również fakt, że nie mieli pomalowanych twarzy wojennymi barwami. Byli to wojownicy Czarnych Stóp. Na dźwięk tych słów drgnąłem. Warren musiał to zauważyć, bo przerwał swe opowiadanie:

— Teraz rozumiecie, panowie, jak się ucieszyłem ujrzawszy was przed chwilą. Szeryf z Fort Benton dużo mi opowiadał o waszej przyjaźni z tamtym plemieniem. Na pewno wybawicie mnie z kłopotu.

Jak wynikło z dalszej relacji gospodarza, rozmowę z wojownikami Czarnych Stóp rozpoczął Mervin. Nie była długa. Indianie twierdzili, że przybywają tu “po sąsiedzku”, z prośbą, by Warren poratował ich w chwilowej biedzie i ofiarował kilka sztuk bydła. Wiosenna wędrówka nielicznych już stad bizonów z północy na południe jakoś się opóźniła, zimowe zapasy suszonego mięsa wyczerpywały i czerwonoskórym groził głód.

— Myślałem — mówił hacjender — że chodzi o dwie, trzy sztuki. Ale wyobraźcie sobie: oni zażądali aż pięć dziesięciu! Sądziłem początkowo, że Mervin źle ich zrozumiał lub mylnie przetłumaczył, ale gdzie tam! Pokazywali mi na palcach, ile sztuk żądają, i za każdym razem wychodziło równo pięćdziesiąt! Nie dziwcie się, że mnie ogarnął gniew. Jednak pohamowałem się, bo nigdy nie wiadomo, jak takie dzikusy postąpią. Kazałem Mervinowi zapytać się, w jaki sposób chcą zapłacić zażądane bydło. Oświadczyli, że to będzie dla nich przyjacielski dar, a równocześnie wyrównanie strat, jakie ponieśli z powodu mojej hacjendy. Twierdzili, że bizony omijają ten obszar z powodu obecności ludzi i krów. Pewnie, że tak, ale czy dlatego mam zaniechać hodowli? Przecież im zapłaciłem za ziemię, która była ziemią niczyją. Chociaż nie każdy hodowca byłby taki hojny. Dodam: ilekroć czerwonoskórzy zgłaszają się do mnie, zawsze ofiarowuję im dwie, trzy sztuki bydła. I teraz takie żądanie!

Był naprawdę wzburzony, ale i mnie oburzyło takie rozumowanie.

— Dużo im pan zapłacił do tej pory?

— No... Mervin lepiej pamięta... dałem po kilka sztuk bydła Krukom, Szoszonom i Czarnym Stopom, dołożyłem kilkadziesiąt derek, koców i chyba ze dwadzieścia strzelb. Tyle w pierwszym roku mego pobytu, ale później...

— Ile ma pan teraz sztuk bydła — przerwałem.

— Trzy tysiące, może nieco więcej...

— A ziemi?

— Och, z tym gorzej. Trudno dokładnie wymierzyć.

Próbowaliśmy. W przybliżeniu wypada coś około pięciu tysięcy akrów, co jak na takie bezludzie nie jest wiele.

— Chyba ta ziemia warta jest kilkadziesiąt krów, koców czy strzelb, którymi pan zapłacił?

Roześmiał się uważając moje pytanie za dobry żart.

— Więc nie zbiednieje pan dokładając do zapłaconej ceny jeszcze pięćdziesiąt krów?

— Pewnie, że nie — znowu się roześmiał. — Ale jeśli ustąpię, przyjadą za miesiąc, dwa i znowu zażądają jakiegoś stadka.

Chciałem mu odpowiedzieć, że ziemia, którą zajął za tak niską cenę, była od wieków łowieckim terenem Indian, a więc ich własnością, ale Karol machnął ręką:

— O tym wszystkim porozmawiamy później, teraz jest sprawą ważniejszą dowiedzieć się, jak postąpili Indianie i co zamierza pan Warren. Proszę mówić.

Po takiej zachęcie hacjender powrócił do zasadniczego tematu. Wynikało z niego, że na żądanie Czarnych Stóp — za radą Mervina — Warren nie odpowiedział przecząco ani twierdząco. Poprosił o zwłokę, by naradzić się ze swymi pomocnikami. Ten argument trafił do przekonania czerwonoskórym. Sami mają zwyczaj odbywania długich narad i o ile na co dzień są małomówni i zwięźli w słowach, o tyle w kręgu obradujących potrafią przemawiać bardzo obrazowo i rozwlekle. Tak więc Warren odłożył decyzję, ale jaka ona miała być, nadal nie wiedział.

— Przyznaję — stwierdził na zakończenie — że liczyłem na wasz powrót i... nie zawiodłem się!

— To znaczy — zauważył nieco zgryźliwie Karol — że mamy załatwić i ten pański kłopot?

— Będę bardzo wdzięczny...

— Dobrze. Jutro porozmawiam z Czarnymi Stopami, ale za wynik nie ręczę. Nie jestem cudotwórcą. A teraz: druga sprawa do załatwienia. Ta, dla której przybyliśmy w te strony. Na pańską prośbę. Sądzę, że rzecz dobiegła końca i nikt już nie będzie pana niepokoił.

— Więc odkryliście sprawców? — uradował się hacjender.

— Odkryliśmy wszystko, co było do odkrycia. Znacznie więcej, niż przypuszczaliśmy. Prawda okazała się niezupełnie taka, jaką nam pan przedstawił jeszcze w Milwaukee.

— Aż tak? — zdziwił się Warren, ale w tym zdziwieniu dosłuchałem się nutki niepokoju.

— Właśnie — potwierdził mój przyjaciel. — Proszę posłuchać.

I tu opowiedział historię naszej ostatniej wyprawy. Jednak ani słówkiem nie wspomniał, że znane są nam teksaskie dzieje Warrena oraz przyczyny szantażu.

Gospodarz wysłuchał opowieści bardzo uważnie. Wydało mi się, że odetchnął z ulgą, gdy dobiegła końca. Poza wyjaśnieniem powodu, dla którego Kim pomagał obu “Meksykanom”, Karol nie poruszył więcej sprawy Ku-Klux-Klanu, a tego przecież Warren najbardziej musiał się lękać.

— Ten Kim to łajdak! — zawyrokował. — Tak mi się odpłacił! Już ja mu dam nauczkę. Z tym “Meksykaninem” też trzeba będzie skończyć. Bandyta!

— Odłóżmy to do jutra — poradził mój przyjaciel. —

Trzeba sprawę przemyśleć.

— Oczywiście! Już noc. A co z Indianami? — zaniepokoił się nagle. — To dla mnie śmiertelne niebezpieczeństwo.

— Jak mówiłem, pojedziemy do nich jutro — przypomniał Karol. — Teraz czas nam odpocząć.

Zamieniliśmy jeszcze kilka mało znaczących słów. Warren wylewnie nam dziękował, odprowadził pod sam próg gościnnego pokoju, a w kilka minut później przysłał służącego z tacą i obfitym posiłkiem. Nie kryję, że bardzo mnie to ucieszyło. Byłem głodny jak,nigdy jeszcze w życiu i nie odezwałem się, dopóki na półmiskach i talerzach nie pozostały nędzne resztki potraw. Po czym odpiąłem pas i cisnąłem na łóżko.

— Co to za historia z Czarnymi Stopami? Nic z niej nie rozumiem albo też nie są to wcale wojownicy Czarnych Stóp.

Moja uwaga była w pełni uzasadniona. Nie znającym tej sprawy należy jednak rzecz wyjaśnić. Otóż podczas mej pierwszej wyprawy (w roku 1881) na prerie południowej Kanady Karol powiódł mnie ku siedzibom Czarnych Stóp. Bawiliśmy tam i w następnym roku. Dziwny (prawie cudowny) zbieg okoliczności pozwolił nam odkryć w Górach Skalistych pokłady złotego kruszcu.

Indianie nie cenią wysoko złota — w przeciwieństwie do białych. Jeśli znają miejsce drogocennej kopaliny, korzystają z niej rzadko, tylko dla kupna broni i amunicji. W czasach, w których prerie i lasy pełne były płowej zwierzyny, monetę obiegową stanowiły zawsze futra. Indianie zdołali bowiem stwierdzić, że posługiwanie się złotem jako środkiem zapłaty ściąga na ich tropy groźnych dla otoczenia poszukiwaczy skarbów, niekiedy zwykłych rabusiów. Tym razem jednak — przy naszej pomocy — dokładnie oczyścili złotodajny teren. Powód był niezwykle ważny: należało zebrać sporą sumę pieniędzy, aby móc nabyć kilkaset sztuk domowego bydła. Był to pomysł, jak na Indian, bardzo oryginalny. Udał się przy naszym poparciu i inicjatywie kilku co mądrzejszych przywódców Czarnych Stóp. Oto postanowili oni przystąpić do hodowli bydła. Wobec zmniejszania się z roku na rok ilości łownej zwierzyny, a przede wszystkim bizonów, tylko hodowla mogła zapewnić dostatek mięsa. Sam widziałem te zakupione za złoto krowy pasące się na kanadyjskiej prerii. Dlatego zdziwiło mnie przybycie Czarnych Stóp nad granicę hacjendy. Czyżby wymarły ich stada?

— I ja tego nie rozumiem — stwierdził Karol. — Chyba jednak jest to jakaś inna grupa Czarnych Stóp, żyjąca po tej stronie granicy i nadal wyłącznie z polowań. Zresztą, zobaczymy.

Zapowiedź Karola spełniła się tylko w połowie, bo: “zobaczył”, a nie: “zobaczyliśmy”!

Gdy rankiem ocknąłem się ze snu, jego posłanie było puste. Wyskoczyłem jak oparzony z łóżka. Przypuszczałem, że jakiś bardzo ważny powód skłonił mego przyjaciela do samotnej eskapady. Jednakże i pomyliłem się, i spóźniłem. Nie zdążyłem bowiem założyć kurtki, gdy drzwi otworzyły się bezszelestnie i w szparze ukazał się właśnie Karol.

— O, już wstałeś? — zagadnął wesołym głosem.

Przyznam, zatkało mnie.

— Dokądżeś ty chodził?

— Bawiłem na krótkiej pogawędce z Czarnymi Stopami.

— Co?! Przecież mieliśmy jechać razem? Ja nie postąpiłbym tak — rzekłem z wyrzutem. — Jeżeli uważasz.,.

— Bardzo cię przepraszam, Janie — wpadł mi w słowa. — Ale widzisz... doszedłem do wniosku, że im mniej osób będzie wiedziało o naszej wyprawie, tym lepiej.

— I dlatego pojechałeś sam! — wybuchnąłem gniewem. — Czyżby właśnie moja osoba specjalnie zwracała uwagę?

— Niepotrzebnie się irytujesz. Dobrze wiesz, że dwóm osobom trudniej przemknąć się nie zauważonym niż jednej. Ja tu wszystko tak dokładnie spenetrowałem, że bez niczyjej pomocy odnalazłem siodło i właściwego konia. Pojechałem, pogadałem i oto jestem.

— Nie mogę pojąć, dlaczego zależało ci na tajemnicy? Spiskujesz przeciw Warrenowi?

Roześmiał się:

— W pewnym stopniu... tak. Dlatego nie chciałem, aby Warren ze mną jechał, a na pewno uparłby się.

— Co knujesz?

— Nic zdrożnego. Chyba nie uznasz za złe, gdy skłonię naszego gospodarza do pozbycia się pięćdziesięciu sztuk bydła na rzecz czerwonoskórych?

— Nie uznam, ale on nigdy na to nie przystanie.

Siadł na krześle i cisnął kapelusz na łóżko.

— Widzisz, Janie, oni naprawdę potrzebują pomocy.

— Co zrobili z bydłem?

— Nigdy go nie mieli. Moje przypuszczenie okazało się słuszne. Jest to zupełnie inna grupa Czarnych Stóp, przebywająca stale na terenie Montany. Jednakże nie byłem im obcy. Kilku z nich bawiło w Kanadzie podczas Tańca Słońca , kiedy znajdowaliśmy się tam i my. Bardzo mi to ułatwiło rozmowę.

— Co im obiecałeś?

— Poprzeć ich żądania u Warrena. Myślę, że zostaną zaspokojone.

— Na to się nie zgodzi — stwierdziłem po raz drugi.

— Kto wie? Przecież bez naszej pomocy nie ugodzi się z Czarnymi Stopami, a poza tym sądzę, że należy się nam obu jakieś wynagrodzenie za tyle trudu włożonego w rozwikłanie tej paskudnej sprawy hacjendera.

— Wynagrodzenie?! — krzyknąłem.

— Och, miałem na myśli wynagrodzenie moralne.

A za takie uznam ofiarowanie Czarnym Stopom żądanego przez nich stada. Chyba Warren powinien ponieść jakąś ofiarę?

— Na pewno. Czy masz zamiar powiązać tę sprawę z listami i z “dziurą trapera”?

— Tak. Jeśli Warren okaże się nieustępliwy, odkryję karty. Wówczas przelęknie się. Strach przed rozgłoszeniem jego niepięknej przeszłości zmusi go do ustępstw. I wcale mi go nie będzie żal. Chociażby dlatego, że zataił przed nami istotną przyczynę listów.

— Chcesz mu wyjawić, co opowiedział nam Sandusky?

— Wyjawię, jeśli zajdzie potrzeba, ale uczynię to tak, że nigdy nie odkryje źródła tych informacji.

— Sandusky okazał nam wyjątkowe zaufanie — zauważyłem — nie możemy go zawieść.

— To zrozumiałe.

— Więc dobrze, sądzę, że pod takim naciskiem Warren ustąpi. Ale krowy to drobiazg. Co zamierzasz począć z “Meksykaninem”, co z Kimem?

— Ba! Na tym polega cała trudność.

— Od samego początku czuję się obrzydliwie bezradny — stwierdziłem ponuro — i ty również, Karolu — dodałem zauważywszy, że przygląda mi się z ironicznym uśmieszkiem. — Właśnie tak! Ralfa Ushera puściliśmy, chociaż sprawiedliwie rzecz osądziwszy, należała mu się cela więzienna.

— Jeszcze do niej trafi, nie pierwszy raz.

— Nie przerywaj!

— Milczę jak kamień.

— Wypuściliśmy Powisa z całą bandą rzezimieszków, chociaż to właśnie oni przygotowali napad na pocztę.

W tym wypadku wierzę Usherowi.

— Ja również.

— Daj mi skończyć! Teraz zanosi się na to, że darujemy winę “Meksykaninowi”, a Kimowi również się upiecze. Doprawdy, tego już zbyt wiele!

— Zgadzam się.

— Wcale nie żartuję! — odparłem ostro.

— Wierzę, tylko niepotrzebnie się unosisz. Pomyśl: cóż mieliśmy począć z Usherem? Co z Powisem? Postępując zgodnie z twoim przekonaniem, chyba przez rok nie opuszczalibyśmy sądowych sal. A ostateczny wynik? Śmiem wątpić, czy byłbyś z niego zadowolony. Przy tak słabych dowodach przestępstwa. Zresztą... gdzież tu sąd i sędzia, gdzie szeryf? Gdyby chociaż znajdował się w Bell! Pierwszy oddałbym w jego ręce Ralfa Ushera, a po nim dalszych kandydatów do więzienia. Ale w tej sytuacji?

— To znaczy — rzekłem zgnębiony wymową argumentów — że z Kimem i tym “Meksykaninem” postąpimy podobnie. Obaj ujdą kary.

— Kima Warren natychmiast stąd usunie i nie będę protestował. Sądzę, że to będzie właśnie kara.

— A “Meksykanin”?

— Czuję wewnętrzny opór przeciw takiemu zakończeniu, ale... trzeba będzie tego Fernando puścić wolno. Jedyna kara: utrata broni. Czy widzisz jakiś inny sposób?

Zwiesiłem głowę. Nie protestowałem. Rzekłem tylko:

— Warren na to nie przystanie.

— Liczę się z tym. I dlatego będziesz musiał mi pomóc, Janie. W przeciwnym wypadku nasz gospodarz gotów zastosować prawo Lyncha i po prostu powiesić swego przeciwnika. Kimowi chyba to nie grozi.

Jak się później okazało, Karol mylił się, i to w sposób całkowity.

Minęło z pół godziny, gdy spotkaliśmy się z naszym gospodarzem. Przy śniadaniowym stole (tym razem obsiedliśmy go we trójkę, bez pani Klary, synów i ich nauczyciela) Warren delikatnie przynaglał nas do pośpiechu, ponieważ, jak się wyraził, należy zaraz sprawdzić, czy czego nie uknuły te “czerwone diabły”!

Mocno się rozczarował, gdy Karol opowiedział o swej rannej wycieczce, nie ujawniając zresztą jej wyników.

— No, i przekonał pan ich? — zagadnął ochłonąwszy z przykrego zdumienia.

Ale mój przyjaciel nie odpowiedział ani twierdząco, ani przecząco. Miał w tym swój plan, łatwy przeze mnie do odgadnięcia.

— Zgodzili się poczekać kilka dni — odparł wykręt

nie.

— Po cóż czekać? — zaniepokoił się Warren. — Niech ruszają stąd jak najprędzej!

Z trudem ukryłem śmiech. Hacjender widać uważał nas za ludzi wszechmocnych i — oczywiście — działających po jego myśli.

— Mogę zaręczyć — odparł Karol — że Indianie nie przysporzą panu kłopotu, a w tej chwili mamy pilniejszą sprawę do załatwienia. Wie pan, o czym myślę?

— Ten “Meksykanin” i Kim! Słusznie, trzeba z tym skończyć.

— Mam nadzieję, że jeńcy nie umknęli podczas nocy? — zagadnął znowu Karol, ale takim tonem, jakby właśnie miał nadzieję, że uciekli.

Skoro stawiał na ich zwolnienie, ucieczka byłaby pożądana. Automatycznie likwidowałaby sprawę. Tylko po co w takim razie schwytaliśmy obu? Dla zastraszenia?

— Na pewno są dobrze pilnowani — stwierdził z przekonaniem Warren.

Małe słówko “na pewno” przekonało mnie błyskawicznie, że hacjender wcale nie zainteresował się losem uwięzionych. Cóż za człowiek! Zaiste nie chciałbym go mieć za sprzymierzeńca.

— To proszę ich sprowadzić — powiedział Karol — ale kolejno. Najpierw tego “Meksykanina”.

— Zaraz wydam polecenie.

Kiedy skończyliśmy śniadanie, powiódł nas długim korytarzem do pokoju, który był najprawdopodobniej gabinetem gospodarza. Świadczyło o tym potężne, czarno lśniące biurko, okrągły stół obstawiony ciężkimi fotelami i wielka szafa. Ściany zdobiły kolorowe nawaj-skie tkaniny, na których rozwieszono starą broń, a środek błyszczącej posadzki pokrywało futro czarnego niedźwiedzia.

Warren zostawił nas samych, ale na tak krótką chwilę, że nie zdążyliśmy wymienić żadnych uwag. Wrócił, wskazał na fotele, podsunął pudełko z cygarami.

— Sądzę — powiedział wypuszczając z ust kłąb dymu — że załatwimy rzecz szybko. Sprawa jest jasna dla wszystkich: oni nastawali na me życie, a oprócz tego chcieli mnie obrabować.

— Skieruje pan sprawę do sądu? — zagadnąłem udając naiwnego.

— Do sądu?! — wykrzyknął. — Ależ, doktorze, gdzie tu jaki sąd? Nawet szeryfa nie ma w okolicy!

— No to co pan zamierza?

— Sami zorganizujemy sąd. Jest poszkodowany — tu stuknął się palcem w piersi — jest oskarżony, dobierzemy sędziów i sprawę załatwimy na miejscu.

Oczami wyobraźni ujrzałem już stryczek na szyi “Meksykanina”. Zerknąłem na Karola. Nawet nie drgnął. Zupełnie jakby solidaryzował się z Warrenem.

— Przede wszystkim musimy przesłuchać oskarżonych — stwierdziłem.

— “Meksykanin” zaraz tu będzie.

Odechciało mi się dalszej rozmowy, a Karol milczał jak kamień. Począłem się zastanawiać, w jaki sposób zdoła powstrzymać hacjendera od krwiożerczych zamiarów. Wówczas zastukano do drzwi. Warren zerwał się z fotela jak wypchnięty sprężyną. Drzwi cichutko skrzypnęły. Ujrzałem najpierw “Meksykanina”, za nim podążał Mervin. I my podnieśliśmy się od stołu.

— No więc — powiedział gospodarz — jesteśmy w komplecie. Sądzę, że... sądzę...

Zaplątał się w słowach i odczułem, że nie wie, jak ma teraz postąpić. Pomógł mu Karol.

— Jeśli pan pozwoli — zwrócił się do Warrena — jakoś to zorganizuję. Przede wszystkim zajmijmy z powrotem miejsca.

Kiedy to uczyniliśmy, zapytał “Meksykanina”:

— Jak się nazywasz?

I teraz nastąpiła rzecz nieoczekiwana. Zamiast złorzeczenia pod naszym adresem i domagania się natychmiastowego uwolnienia, przybysz powiedział bardzo spokojnym, lekko ochrypłym głosem:

— To panowie nie wiecie? Sądziłem, że mój stary przyjaciel już was poinformował? Skoro nie... pozwólcie, że się przedstawię: Fernando Robles. Jak się masz, Paddy? Nie widzieliśmy się wiele lat.

Obserwowałem twarz Warrena. Cerę miał opaloną, jednak nie mogła przesłonić nagłej bladości.

— Co?! — wykrzyknął. — Nie przypominam sobie!

— Gotów jestem przypomnieć. Ze wszystkimi szczegółami, jeśli sobie tego życzysz, Paddy. Ci panowie, sądzę, również chętnie posłuchają.

Warren pobladł jeszcze bardziej. Wyciągnął chustkę i otarł nią twarz. Widać jednak nie wiedział, kto był autorem listów. Do tej pory.

— Robles... — powtórzył wolno.

Wyglądało na to, że szuka w swej pamięci jakichś wspomnień. Ale chyba tylko udawał.

— Paddy, nie zgrywaj się! — ostrzegł go “Meksykanin”. — Porozmawiajmy.

Nieproszony zajął miejsce w wolnym fotelu, założył nogę na nogę i przyglądał się nam ze złośliwym uśmieszkiem. Albo wspaniale udawał, albo też czuł się bardzo pewny siebie.

— Mervin — powiedział półgłosem nasz gospodarz — czy kto pilnuje drzwi? — a na przeczący ruch głową: — Bądź łaskaw tym się zająć. Najlepiej... osobiście.

Mervin wyszedł bez słowa. Zrozumiałem natychmiast. Nie chodziło o pilnowanie, nasz “Meksykanin” niczym nie zdradzał zamiaru ucieczki. Warrenowi po prostu zależało na pozbyciu się jednego świadka rozmowy. A co pocznie z nami? — zadałem sobie natychmiast pytanie. Dostrzegłem błysk wesołości w oczach Karola. Zrozumiał.

Rzecz z ponurej przeistaczała się w zabawną.

— Ostatni raz — zaczął ni z tego, ni z owego “Meksykanin” — widzieliśmy się na tydzień przed twoim nieoczekiwanym wyjazdem, Paddy. Pamiętasz? Nie wspomniałeś wówczas ani słówkiem o wędrówce do Montany. Upiekło ci się. Siedemdziesiąty pierwszy cię ocalił. Inaczej trafiliby tu za tobą. Co prawda, ja trafiłem, ale to zupełnie inna sprawa. Przyjacielska wizyta. Tylko że ty wcale nie po przyjacielsku mnie potraktowałeś, nasyłając jakichś... — tu zająknął się i nie dokończył zdania.

Ten człowiek był bezczelny! Ale odwagą nie grzeszył. Gdyby miał jej nieco więcej, zamiast pisać anonimowe listy osobiście zażądałby okupu za milczenie. A jego wspólnik, którego posądzał o zdradę? Na pewno w niczym nie lepszy.

— Za pozwoleniem! — odezwał się nagle Karol. — Trzeba pewne sprawy ustalić. Słuchanie bajeczek pozostawmy dzieciom. Pan Robles (teraz użył słowa “pan”) wspomniał przed chwilą, że kogoś tam na niego nasłano. Ale rzecz wygląda odwrotnie: to właśnie on usiłował nasłać na naszego gospodarza najpierw jego własnego kowboja, a później całą grupę Powisa. Żeby spowodowała stampede.

— Nic o tym nie wiem — zaprotestował “Meksykanin”.

— Ale my wiemy. Wiemy również o listach żądających okupu, wiemy o próbach zabicia czy też zranienia pana Warrena. W wyniku... sprawa nadaje się świetnie dla szeryfa i sędziego, a co do wyroku... nie trzeba mieć żadnych wątpliwości. Nie ma już Ku-Klux-Klanu, nigdy go zresztą w tych stronach nie było i nikt pana przed sprawiedliwością nie ochroni.

— Jeśli się oskarża, trzeba oskarżenia dowieść — odparł “Meksykanin”.

To oświadczenie jednak nie zabrzmiało już tak pewnie, jak jego poprzednie słowa.

— Dowiedziemy — odparł mój przyjaciel. — Są poszkodowani, są świadkowie. A sąd możemy zwołać nawet tu, na miejscu!

Wiedziałem, że takiej groźby Karol nie wykona, ale na naszym jeńcu zrobiła wrażenie. Skulił się jakoś w sobie, zmalał w fotelu i skurczył nogi.

— Nie macie dowodów — powtórzył dziwnie miękko — i myślę, że pan Warren sam w to wszystko nie wierzy. Prawda, Paddy? Moglibyśmy dojść do porozumienia bez żadnych pośredników i grożenia sądem. Nie zechcesz ze mną porozmawiać?

Była to obrzydliwa plątanina kłamstw, gróźb i pokory. Czekałem, co teraz nastąpi. Przeczucie nie omyliło mnie. Warren drgnął, wyprostował się.

— Chcesz ze mną rozmawiać? — zapytał niepotrzebnie. — Dobrze, uczynię ci tę przysługę.

Jeszcze przybierał wielkopański ton, ale już nie zaprzeczał znajomości. Zauważyłem, jak “Meksykanin” poweselał.

— Jeśli zgodzicie się, panowie — zwrócił się do nas gospodarz — to taka rozmowa chyba stanie się pożyteczna.

Karol wstał z fotela i skinął na mnie:

— Będziemy w pobliżu — odparł.

Wyszliśmy na korytarz, gdzie stał na warcie Mervin. Spojrzał na nas pytająco.

— Niech pan tu czuwa nadal — powiedział Karol — chociaż sprawa zbliża się chyba do pomyślnego rozwiązania. W razie czego jesteśmy przed domem. Chodźmy, Janie.

Gdy przekroczyliśmy ganek, ujrzałem słońce dobiegające szczytu nieba. Dął ciepły wietrzyk — sygnał rozpoczynającej się wiosny w Montanie.

— Dogadają się — mruknąłem.

— Oczywiście.

— Wobec tego chodźmy siodłać konie — zaproponowałem. — Nie mam zamiaru pozostawać tu ani chwili dłużej.

— Cierpliwości, Janie.

— Czego jeszcze chcesz?

— Wyciągnąć Kima z biedy. Obawiam się, że w takiej sytuacji Warren wyładuje całą swą złość na najmniej winnym kowboju. A poza tym... należy się nauczka Warrenowi. Musi dać Indianom spore stadko!

Siedliśmy na murawie w cieniu drzew, mając przed sobą biały fronton domu i jego drzwi wejściowe.

— Zapłaci? — zapytałem pozornie niezrozumiale, ale Karol w lot pojął, o co chodzi.

— Oczywiście — odparł — ale na pewno mniej, niż od niego żądano. Jeśli oczywiście Warren nie zdradzi przed nim, co się naprawdę stało z tym Diego. Jeśli bowiem Robles nadal będzie sądził, że jego wspólnik zabrał pieniądze Warrena, nie będzie stawiał po raz drugi tych samych żądań. Tak mi się wydaje.

— I tyle osiągnęliśmy — rzekłem z goryczą. — Warto było?

— Myślę, że jednak warto. Sprawy mogły przyjąć znacznie gorszy obrót, a przyznasz chyba, że nic a nic nie zależało nam na... pogrzebie Paddy Warrena czy na egzekucji Fernando Roblesa, chociaż jeden drugiego wart, a razem nie sięgają nawet pięt uczciwego człowieka.

— Sam twierdziłeś, że Warrenowi nic nie grozi, że te strzały były tylko na postrach. Skąd więc takie ponure przypuszczenia?

— I nadal podtrzymuję poprzednie twierdzenie, ale jak te sprawy rozwinęłyby się dalej? Któż odgadnie? Podsumowując to wszystko, należy zauważyć, że odciągnęliśmy Ushera od Powisa, z łap Powisa wyrwaliśmy Kima i Roblesa, z kolei sam Robles jakoś wywinie się z opresji. Przyparliśmy go do muru, ale sądzę, że on uczynił podobnie z naszym hacjenderem. Teraz trzeba uważać, aby Warren nie przesolił z karaniem Kima. Więc chyba dokonaliśmy tyle dobrego, ile w takiej sytuacji można było dokonać.

— Takiś pewien?

— Jak się zastanowisz, dojdziesz do tego samego

wniosku.

— Zobaczymy — mruknąłem nie przekonany. — Jedno jest pewne: Robles musi wiedzieć o Warenie znacznie więcej, niż nam opowiedział Sandusky. W przeciwnym wypadku hacjender nie ustąpiłby ani tak łatwo, ani tak szybko.

— Masz rację, ale chyba nie będziemy-badać przeszłości Paddy Warrena?

— Ani mi w głowie.

Na tym przerwaliśmy rozmowę i siedzieli w przyjemnym chłodku, dokładnie nie wiem, ale chyba bardzo długo.

Wreszcie ujrzałem jakieś postacie na schodach Warrenowego domu. Tak, to był sam gospodarz, Robles i Mervin. Stali kilka minut rozmawiając, po czym Robies i Mervin zeszli na trawnik, oddalili się wolno i zniknęli za półkolistą linią drzew. Warren został. Widziałem, jak rozgląda się dokoła.

— Chyba nas szuka — zwróciłem uwagę Karolowi.

— Na to wygląda. Chodźmy.

Spostrzegł nas i pomachał ręką. Nie spiesząc się podeszliśmy do schodków. Dostrzegłem, że oblicze naszego gospodarza wyglądało tak, jakby mu spadł z pleców bardzo wielki ciężar.

— Załatwił — szepnąłem Karolowi.

— Szukałem panów — powitał nas wesoło hacjender. — Pozwólcie...

Przepuścił nas przodem, a potem powiódł do tego samego gabinetu.

— Siadajcie, panowie — zaprosił uprzejmie i uchylił drzwiczki czarnej szafy. Zamiast spodziewanych grzbietów książek ujrzałem ciemno połyskujące kształty obłych butelek. Taka to była biblioteka!

Jedna z tych flaszek wraz ze szklaneczkami powędrowała na stół. Wypiłem. Była to wcale niezła whisky, niestety prawie ciepła. Odmówiliśmy następnej porcji. Nie po to przecież przyszliśmy tutaj.

— Więc, moi panowie, doszedłem do wniosku, że lepiej sprawę załatwić polubownie. Po co ciągać się po sądach, zwłaszcza że w pobliżu żaden sąd nie istnieje?

I tak właśnie postąpiłem.

— Pogodził się pan z Roblesem — stwierdził Karol bez cienia zdziwienia w głosie.

— Tak, i to chciałem panom wyjaśnić...

— Ależ to zbyteczne! — przerwał mój przyjaciel. — To pańska sprawa i żadne wyjaśnienia nam się nie należą. Możemy tylko wyrazić zadowolenie, że w pewnym stopniu przyczyniliśmy się do tak pomyślnego zakończenia.

Warren wyraźnie się zmieszał.

— Widzicie, panowie, ten Robles nie jest taki zły, jak się wydawało. To człowiek, którego bardzo doświadczyło życie...

Gadałby tak jeszcze długo, gdyby mu Karol znowu nie przerwał:

— Doprawdy, nie powinniśmy tracić czasu. Czeka nas jeszcze Kim, no i... Czarne Stopy.

Wzmianka o Indianach przygasiła dobry humor hacjendera.

— Słusznie — odparł prawie ponuro. — Przepraszam, bardzo dziękuję panom za tyle pomocy. Nie wiem, co bym począł...

Skinęliśmy dostojnie głowami.

— Kim — podjął temat Warren — zasługuje na wysoką karę. To niewdzięcznik, którego ongiś przygarnąłem, gdy był w biedzie. To człowiek przewrotny. Należy go przesłuchać i wydać wyrok.

— A gdybyśmy zrezygnowali z przesłuchania? — zagadnął mój towarzysz.

— Proponuje pan od razu zwołać sąd?

— Proponuję nie zwoływać żadnego sądu.

— Nie rozumiem.

— Kim zasługuje na karę. Jeśli go pan zwolni z pracy, będzie to kara moim zdaniem całkowicie wystarczająca. Przesłuchiwać go nie ma sensu. Powtórzy jeszcze raz to samo, co już mnie mówił i o czym pan dobrze wie. Prawda jest tylko jedna, a dam sobie uciąć rękę, że kowboj nie kłamał.

— Zawinił więcej z głupoty niż ze złej woli — wtrąciłem szybko.

Warren nachmurzył się.

— Godził na moje życie, czy zapomnieliście?

— Tego trzeba by dowieść — zauważył Karol. —

Jeżeli istotnie godził, w co wątpię, to w takim samym stopniu, jak Robles, którego wypuścił pan cało i zdrowo i który obecnie pewno już zmierza do rodzinnego Teksasu.

Warren wytrzeszczył oczy:

— Wiedział pan?

— Nietrudno się domyślić.

— No tak, to prawda, ale Robles nigdy u mnie nie pracował.

— A cóż to ma do rzeczy? — nie wytrzymałem.

— Kim zawiódł moje zaufanie i tego nie mogę mu darować.

— Przecież nikt z nas nie mówi o darowaniu. Po prostu zwolni go pan z pracy.

— To za mało!

— Skoro się pan tak upiera — tu Karol uczynił przerwę dla większego efektu — muszę powiedzieć, że my dwaj nie przyłożymy do tego swej ręki. Proszę posłuchać — dodał szybko, ponieważ hacjender już otwierał usta — z tego, co nam pan powiedział, wynika, że chodzi o sąd prerii, o lincz! W takim wypadku wyrok musi zapaść jednomyślnie. (Nie wiem, skąd Karol po siadał taką informację?!) Pan jako poszkodowany nie będzie brał udziału w głosowaniu, a nas nie można wykluczyć z grona sędziów, ponieważ najwięcej wiemy o sprawie. Czego więc pan się spodziewa?

— Wszystkiego się spodziewałem, ale nie takiego stanowiska — oburzył się hacjender. — Liczyłem na was, ale skoro się zawiodłem, rozstańmy się w zgodzie — dodał już znacznie łagodniejszym tonem.

Był to mało chytry wybieg. Warren po prostu chciał pozbyć się nas w jak najbardziej grzeczny sposób.

— Dobrze — przystał Karol — rozstańmy się. Możemy ruszać stąd natychmiast, ale... razem z Kimem.

— Kim pozostanie uwięziony aż do wyroku.

— My pozostaniemy również, a skoro pańska gościnność nie pozwala na pobyt pod tym dachem, rozbijemy sobie obozowisko pod bardziej gościnnym niebem.

Teraz pokazał się nam cały Warren, jak to się mówi:

od podszewki. Trochę się przestraszył, a jeszcze bardziej zawstydził. Cokolwiek można by powiedzieć o teksas-kich hacjenderach, znani byli z gościnności, a Warren nie należał do wyjątków.

— Nie, nie — zaprzeczył energicznie. — Nikt jeszcze nie opuścił tego domu w taki sposób. Wybaczcie, jeśli się uniosłem.

Złapał za butelkę i napełnił szklanki.

— Za wasze zdrowie!

Tym razem nie mogłem odmówić. Czekałem, co dalej nastąpi. Karol również milczał.

— Nigdy nie zapomnę, co wam zawdzięczam — powiedział gospodarz — i nigdy chyba nie odpłacę się.

To zabrzmiało szczerze, chociaż przed sekundą chciał nas stąd wyprosić.

— Przesada — odparłem starając się rozładować atmosferę. — Na naszym miejscu każdy postąpiłby podobnie.

— Och nie, doktorze. Pamiętam moje pierwsze odwiedziny u pana, w Milwaukee. Nie każdy zgodziłby się pomóc nieznajomemu! (Karol opowiadał później, że miałem bardzo niewyraźną minę słuchając tej pochwały. Prawdopodobnie dlatego, że Warren od pierwszej z nim rozmowy wzbudził we mnie niechęć i gdyby nie nalegania Karola, nigdy nie powędrowałbym do Canyon

Creek!) Wiele wam zawdzięczam i doprawdy nie wiem...

— Głupstwo — zabrał głos Karol. — Bardzo łatwo może pan wyrównać rachunek.

— Chętnie. Co pan proponuje?

— Proszę uwolnić Kima.

Hacjender obsunął się w głąb fotela. Spojrzał na Karola, popatrzył na mnie. Coś rozważał w milczeniu.

— Dziwni z was ludzie — powiedział. — Przypuszczałem, że chcecie czegoś dla siebie.

— To właśnie dla nas — zauważyłem.

— Więc dobrze — odparł z lekkim westchnieniem. — Zwolnię Kima z pracy i to będzie wszystko. Odjedzie razem z wami, ale nie wypuszczę go ani minuty wcześniej. Nie chcę, żeby kręcił się między kowbojami i gadał głupstwa.

Karol skinął potakująco głową. Hacjender poweselał. Zdobywszy się wreszcie na decyzję poczuł się bardziej beztrosko.

— A teraz — powiedział — pozostała jeszcze sprawa tych Indian. Jak pan to załatwi? — zwrócił się do mego przyjaciela.

Poczułem się jakoś niewyraźnie. Wiedziałem przecież, jak Karol chce “załatwić” Indian, a po ustępstwie Warrena w sprawie Kima rzecz mogła wyglądać na szantaż z naszej strony. Cóż za paskudna historia! Raz po raz powtarzały się w niej sytuacje więcej niż kłopotliwe. Oby to wszystko mieć wreszcie poza sobą!

— Myślę — odparł Karol bardzo powoli i bardzo spokojnie — że powinien pan przystać na żądanie Czarnych Stóp. Oni naprawdę cierpią głód.

— I pan to radzi? Takie załatwienie? Po tym, kiedy już zgodziłem się wypuścić Kima? Zawiodłem się!

— Nie zawiódł się pan — zaprzeczył Karol. — Potrafiliśmy docenić pańskie ustępstwo. Ale teraz chodzi o coś innego.

— Cóż znowu?

— Należy się nam pewne zadośćuczynienie.

— Za co?

— Za to, że wprowadził pan nas w błąd i w tym błędzie utrzymywał od samego początku do końca.

Utrudniając, i to bardzo, odkrycie prawdy i wykrycie sprawców szantażu.

Spojrzał na nas pytająco, a na jego twarzy ukazał się strach. Tylko tak mogłem to określić.

— Zataił pan przed nami fakt bardzo ważny — mówił dalej Karol — istotny powód, dla którego żądano okupu. Miał pan zapłacić za milczenie.

Dostrzegłem, jak Warren zaczerwienił się, ale nie odezwałem się ani słowem.

— Dawni towarzysze czy też wspólnicy — ciągnął bezlitośnie Karol — postanowili wykorzystać pański strach przed opinią publiczną. Czy mam wyraźniej powiedzieć, czy wystarczy?

Z ust hacjendera wydobył się chrapliwy dźwięk. Czerwony jak burak, nerwowo rozpiął guzik koszuli pod szyją. Zupełnie jakby się dusił.

— Może przynieść wody? — odezwał się we mnie instynkt lekarza. — Otworzę okno, bardzo tu duszno.

— Nie — wyszeptał i równocześnie zaprotestował gestem ręki. — Zaraz mi przejdzie...

— Może być pan pewien — dodałem uspokajającym tonem — że informacje, jakie posiadamy, nie dotrą do niczyich uszu.

Zauważyłem, jak Karol uśmiechnął się lekko.

— Dziękuję, doktorze. Wygrał pan — zwrócił się do mego przyjaciela. — Nie wiem, jak doszliście do tego, jesteście chyba jasnowidzami. Ale moja wina nie była wielka, wówczas w Teksasie...

— Sprawa została zamknięta i nie ma potrzeby do niej wracać — przerwał mu Karol.

— Zgoda. Jeśli pan sobie życzy, możemy razem wybrać te pięćdziesiąt sztuk. Im prędzej to nastąpi, tym lepiej. Nie chcę jutro znowu oglądać tych waszych Czarnych Stóp. Niech się najedzą do syta, byle jak najdalej od Canyon Creek.

Przystaliśmy na propozycję. Pojechałem i ja, ale wycieczka zamieniła się w nudny przegląd stada. Jeśli dodam, że nic a nic nie znam się na wołach ani na cielętach, moje znudzenie jest usprawiedliwione. Liczyłem jeszcze na pogawędkę z wojownikami Czarnych Stóp. Daremnie. Bo kiedy kowboje z krzykiem i pluskiem wody przepędzili rogaciznę przez rzeczkę, czerwonoskórzy szybko zwinęli obozowisko, skoczyli na grzbiety mustangów i w kłębach pyłu ruszyli ku dalekim górskim połoninom.

Wróciliśmy zakurzeni od stóp do głów, a szorowanie się w niewygodnej misce zajęło nam tyle czasu, że kiedy ukończyliśmy mycie, zjawił się czarny służący prosząc do stołu.

Tym razem zasiedliśmy wraz z całym rodzinnym gronem hacjendera. Nie byłem usposobiony do rozmowy, marzyłem, by jak najprędzej opuścić Canyon Creek. Wybąkałem kilka słów powitania do pani Klary, skinąłem głową chłopcom i ich nauczycielowi, potem zająłem się łyżką i talerzem. Zresztą nie tylko ja okazałem się mrukiem. Paddy Warren nie zdradzał ochoty do konwersacji, pani Klara była jakoś dziwnie roztargniona, chłopcy, jak zwykle przy stole, milczący. Jeden Karol rozgadał się, opowiadając o zwyczajach Czarnych Stóp, jako że rozmowa przypadkowo zahaczyła o temat ofiarowanego Indianom bydła. Napomknął o tym Paddy tonem szlachetnego dobroczyńcy, który ratuje czerwonoskórych sąsiadów! Mówił tak przekonująco, że chyba musiał uwierzyć we własną szlachetność. Po czym zamilkł i już do końca obiadu nie otworzył ust.

Odetchnąłem z ulgą, kiedy wreszcie wstaliśmy od stołu, a wówczas Karol zawiadomił panią domu, że nazajutrz odjeżdżamy.

Nie zdziwiła się albo też potrafiła świetnie ukrywać swe zdziwienie.

— Proszę do mnie wpaść na chwilę, jeszcze dziś.

Odeszła skinąwszy nam głową i nie czekając na odpowiedź. Tak więc nie dowiedzieliśmy się, o której godzinie mamy złożyć pożegnalną wizytę. Z kłopotu wybawił nas hacjender.

— Przyjdę po was, panowie, za dwie godziny, jeśli będziecie w pobliżu.

Pozostaliśmy w pobliżu, ściśle — w samym domu. Ani mnie, ani Karola nie nęciła żadna wycieczka. Canyon Creek obrzydł nam ze szczętem. Poszliśmy więc do swego pokoju, nie mając ochoty z nikim rozmawiać.

— Postawiłeś na swoim, Karolu — powiedziałem — ale jakoś nie odczuwam radości z tego zwycięstwa.

Po czym rozciągnąłem się na łóżku, odwróciłem twarzą do ściany i... zasnąłem.

Nie na długo. Już w półtorej godziny później odnalazł nas Warren i zaprowadził do swej małżonki. Był znowu taki sam, jak przed tygodniami: grzeczny i mile uśmiechnięty. Jakby w ogóle nic nie wydarzyło się tego ranka, jakby nie doszło do ostrej wymiany zdań.

Seńorę Klarę zastaliśmy w pokoju stanowiącym coś pośredniego między salonem a gabinetem.

— Bienvenidos — powiedziała uśmiechając się, ale ten uśmiech wydał mi się jakiś wymuszony. — Siadajcie, panowie. Nie przeszkodziłam wam, prawda?

Grzecznie zaprzeczyliśmy i zajęli miejsca na dwu krzesełkach, na które najpierw Karol spojrzał z lekkim niepokojem. Wyglądały delikatnie i tak krucho, jakby się miały załamać pod każdym ważącym nieco więcej niż domowy kot!

— Paddy — odezwała się powtórnie seńora Klara — bądź łaskaw zająć się...

Czym miał się zająć, tego już nie usłyszałem. Hacjender szybko odszedł, tak szybko, aż powziąłem podejrzenie, że nie chce brać udziału “w rozmowie. Po jego odejściu zapanowało krótkie milczenie. Być może gospodyni nie wiedziała, jak je przerwać. Ja nie wiedziałem na pewno.

— Chciałam panom podziękować — odezwała się wreszcie. — Za wszystko i... nie sądźcie go zbyt ostro.

Zdumiały mnie te słowa. Zdumienie musiało się odmalować w wyrazie mej twarzy, bo pani Warren tonem wyjaśnienia dodała:

— Znam cały przebieg sprawy. Popełniliśmy błąd. Paddy i ja. Poważny błąd, smutny wynik tamtych okropnych dni. W Teksasie. Nie potrzebuję przypominać, na pewno wiecie niewiele mniej ode mnie.

Westchnęła. A mnie zrobiło się bardzo smutno. Milczeliśmy.

— Proszę was, panowie, o wybaczenie.

Jakże dziwnie zabrzmiały takie słowa w ustach tej dumnej kobiety.

— Doprawdy — pospieszyłem z odpowiedzią — nie czujemy się dotknięci. Proszę mi wierzyć...

— Dziękuję, doktorze. A pan? — zwróciła się do Karola.

— Rzecz się początkowo nieco zagmatwała — odparł — lecz teraz wszystko się wyjaśniło. Niech pani więcej o tym nie myśli. Ja już zapomniałem.

— Dziękuję — powtórzyła. — A teraz... jeszcze jedna moja prośba: przybyliście tu, panowie, bez koni. Nie wiem, dokąd się teraz skierujecie, ale sądzę, że...

Domyśliłem się, o co chodzi. Karol wykonał przeczący ruch głową. Dostrzegła.

— Bardzo proszę... przyjmijcie to ode mnie. Jako skromne zadośćuczynienie.

Nazajutrz o świcie gnaliśmy już przez zarosłe trawą rozłogi. We trzech. Towarzyszył nam Kim. Co prawda Warren wyraził chęć odprowadzenia nas kawałek, ale podziękowaliśmy tak energicznie, że zrezygnował.

Wierzchowce, które przyjęliśmy od pani Warren, były piękne, uprząż doskonała, a mnie wesoło na sercu, że Canyon Creek pozostał daleko za nami. Następnego dnia rozstaliśmy się z Kimem i tak się ta historia ostatecznie zakończyła.

Ale po dziś dzień, gdy wspomnę Bell i Canyon Creek, budzą się we mnie wątpliwości. Czy wówczas postąpiliśmy słusznie?

Któż mi na to odpowie?

Tegoż autora

1965 Tropy wiodą przez prerię (2 wyd.)

1966 Szeryf z Fort Benton (2 wyd.)

1967 Słońce Arizony (2 wyd.)

1969 Colorado (2 wyd.)

1970 Płomień w Oklahomie

1970 Łapacz z Sacramento

1972 Człowiek z Montany

1972 Gwiazda trapera

1973 Wędrowny handlarz

1974 Przez góry Montany

1975 Na południe od Rio Grandę

1976 Ucieczka z Wichita Falls

W tłumaczeniu na języki obce

1968 Spuren fiihren durch die Prarie (Berlin)

1969 Stopy vedu cez preriu (Bratysława)

1970 Der Sheriff von Fort Benton (Berlin)

1970 Serif z Fort Bentonu (Bratysława)

1972 Stopy vedou prerii (Praga)

1972 Die Sonne von Arizona (Berlin)

1973 Colorado (Berlin)

1975 Slunce Arizony (Praga)