HISTORIA PRACY SOCJALNEJ

dr hab. Włodzimierz Osadczy (prof. KUL)

1. Pojęcie filantropii i dobroczynności w starożytności

Filantropia- 'filo' (z grec. lubić, miłować) 'atropos' (człowiek) 'miłość do człowieka', była to pomoc okazywana z racji na korzyści ekonomiczne i gospodarcze. Problem ubóstwa, sieroctwa, biedy i innych dotyczył całego społeczeństwa a nie tylko jednostek. Starożytni wobec ułomnych byli bezlitośni.

Dobroczynność nie wypływa z potrzeby serca, osoby które zdobywały się na taką postawę myślały głównie o prestiżu jaki z tego wyniknie, bardziej chodziło o zaistnienie w środowisku niż pomoc bliźniemu. Poszczególne jednostki decydowały się na postawy filantropijne. Platon mówi, że trzeba usuwać żebraków oraz akceptować przerywanie ciąży. Twierdził on, że naruszają oni kanon piękna jaki obrany był w tamtym okresie. Seneka gardził współczuciem. Zmiana nastąpiła dopiero gdy chrześcijaństwo stało się religią państwową.

2. Motywacja dobroczynności w starożytności

O zmianie postaw decydowała nauka Jezusa Chrystusa. Nauka, która głosiła wszechobecną miłość. Miłość Boga do ludzi i miłość człowieka do bliźniego. To miłość miała cechować ludzi i ich kontakty, relacje społeczne. Przykazanie miłości było jednoznaczne z dobroczynnością. Jedną formą dobroczynności były datki dla biednych. Jałmużna była wkomponowana w życie chrześcijańskie. Wierni w czasie kolekty składali owoce ziemi. Dobroczynność nie jest postawą, dobroczynność jest potrzebą serca. Dobroczynność chrześcijanina była potrzebna na codzień. Chrystus uzdrawia by być miłością nie pokazywać swoją wyższość tak samo Chrześcijanin pomaga z miłości nie z chęci zdobycia prestiżu.

3. Chrześcijańska dobroczynność

Chrystianizm niósł ze sobą przesłanie miłości bliźniego wypływające z Dekalogu. Pomoc ludziom starszym, chorym czy osieroconym dzieciom stała się we wczesnym średniowieczu koniecznością, której zadośćuczynienie było tym silniejsze im bardziej rozprzestrzeniała się nowa religia traktowana jeszcze przez wielu jako ideologia jednak istniejąca na prawdę jako więź epoki. Religia chrześcijańska stanowiła spoiwo jednoczące cywilizację średniowieczną. Pierwszą formą były szpitale nieco inaczej postrzegane niż obecnie. Szpital nie był tylko miejscem gdzie niesiono pomoc zdrowotną, był miejscem pomocy w każdym tego słowa znaczeniu np. pomoc w postaci ciepłego posiłku. Św Augustyn założył schronisko dla więźniów i pielgrzymów. Dziesięcina na rzecz kościoła była kolejną formą pomocy. Kościół przeznaczał ją głównie na dobroczynność ( dokładnie 3/4 na pomoc dobroczynną) . Opieką medyczną zajmowały się także klasztory szczególnie chodzi tu o klasztory benedyktyńskie - dawali dach nad głową, sami tworzyli różne lekarstwa.

4. Źródła dobroczynności chrześcijańskiej

U ludzi budziła się wrażliwość na choroby i ułomność. Pochylano się nad biednymi i chorymi, wzywano do czynienia dobra. Pomoc była formą ewangelizacji kótra wywoływała szok, ponieważ ludzie narażali swoje życie niosąc bezinteresowną pomoc. Pierwsze formy pomocy zaczynają oddziaływać na lokalne społeczności. Filozofem, teologiem chrześcijańskim był św. Augustyn który urodził się w Tagasie w 387r przyjął chrzest. Św Augustyn przyjął że zadaniem filozofii jest wskazanie człowiekowi drogi do szczęścia. Uważał że prawdziwe szczęście może dać tylko Bóg. W jego filozofii centralne miejsce zajmował człowiek w obliczu Boga. Łaska Boża nie dotyczyła tylko poszczególnego człowieka lecz roztaczała się na cały naród i stanowiła ostatecznie o postępie ludzkości. W odniesieniu do jednostek jak i do społeczeństwa Bóg jest ostatecznie początkiem i końcem.

5.Stosunek do miłosierdzia, jałmużny i dobroczynności w Średniowieczu

Bieda- stała się wartością duchową, ubóstwo w średniowieczu należało do tych zjawisk społecznych które w pierwszej kolejności decydowały o rozwoju zinstytucjonalizowanych działań filantropijnych. Platon uważał to jako coś co niszczy kanon piękna, chrześcijaństwo uznawało biednych jako tych którzy potrzebują szczególnego wsparcia.

Jałmużna- opierała się na rozdzieleniu darów dla najbardziej potrzebujących była datkiem na rzecz biednych

Dobroczynność- okazywanie miłosierdzia w średniowieczu było nieodzownym atrybutem dobrego chrześcijanina i wyrazem spontanicznej życzliwości wobec ubogich, chociaż przypisywano mu także funkcję 'kupowania zbawienia'. Kościół katolicki jako pierwszy stał się obrońcą i opiekunem ubogich, opuszczonych, żebraków i dzieci. H. Simon twierdził, że instytucje dobroczynne i wzajemnej pomocy Kościół stworzył na własny koszt i na własną odpowiedzialność co będzie rysem charakterystycznym społeczeństwa średniowiecznego. H. Marrou: 'jałmużna, uznana za jedną z głównych powinności chrześcijanina nabiera znaczenia służby publicznej' . Pierwsze bowiem zinstytucjonalizowane i bardziej systematyczne czynności dobroczynne podjął kościół poprzez bractwa, czyli stowarzyszenia chrześcijan. Pozostawały one zazwyczaj w ścisłym związku z władzami kościelnymi. Tworzono bractwa szpitalne, ubogich, rycerskie, dla obrony wiary, pokutnicze. Misją kościoła było wspomaganie ubogich przez przeznaczenie na pomoc dla nich trzeciej lub czwartej części dochodów. Za znalezione dzieci odpowiedzialność ponosił biskup jako ojciec wspólnoty. Zazwyczaj powierzał on takie dziecko rodzinie chrześcijańskiej. Dziewczęta z reguły wydawano za mąż, natomiast chłopców nauczano jakiegoś rzemiosła. Działalność dobroczynna istniała tam gdzie istniał kościół. Kościół przenaczał otrzymaną dziesięcinę na cele dobroczynne. Powoływane zakony były po to by mogły nieść opiekę. Tworzono szpitale dla trędowatych.

6. Kościół a dobroczynność w średniowieczu

W średniowieczu, obok instytucji dobroczynnych powołanych do życia w starożytności, które kontynuowały swą działalność, powstały nowe formy zorganizowanej pomocy związane z nowymi okolicznościami. W 1095 roku w Saint Didier de la Mothe zawiązało się zgromadzenie osób świeckich pod nazwą Szpitalników św. Antoniego. Pod koniec XII wieku założono zgromadzenie Szpitalników Ducha Świętego. Początkowo działali oni w Montpellier, a potem także w innych miastach, m.in. w Rzymie, gdzie papież Innocenty III powierzył im opiekę nad chorymi w szpitalu Santa Maria in Sassia. Tuż przed końcem XII wieku św. Jan z Math założył Ordo SS. Trinitatis de Redemptione Captivorum - Zakon Trójcy Przenajświętszej Dla Wykupu Niewolników.

Na innym polu działały zakony rycerskie powołane w okresie wypraw krzyżowych. Ich pierwotnym zadaniem było zapewnianie bezpieczeństwa i gościny pielgrzymom udającym się do Ziemi Świętej. Do obowiązków Joannitów i Templariuszy należała też opieka nad chorymi. Różnorodną działalność dobroczynną rozwinęły także inne bractwa powoływane do życia przez mieszczan i chłopów.

7. Pierwsze zinstytucjonalizowane Ośrodki Pomocy Społecznej

Szpitale i klasztory były pierwszą zinstytucjonalizowaną formą pomocy już w starożytności. Miały one nieco inny charakter niż współcześnie. W starożytności w szpitalach okazywano ludziom wszelką pomoc np. posiłki które były najstarszą formą pomocy. Zinstytucjonalizowana działalność społeczna prowadzona była początkowo przez kościół, parafie oraz zakony. Zarówno zakony jak i bractwa tworzyły szpitale które do czasów reformacji były instytycjami dobroczynnymi i pełniły funkcje zajazdów, gospod, hoteli, a w żadnym razie szpitali we współczesnym tego słowa znaczeniu. 'Szpital dawny był przytułkiem do którego garnęła się nędza pod wszystkimi postaciami i posiadał obok sal dla chorych sale dla starców i biedaków. Pierwszy szpital- przytułek powstał przy zakonie benedyktynów na Monte Cassino. Istota hospitalizacji polegała na poświęceniu się ubogim i ich pielęgnacji.

8.Zakon joanitów a rozwój szpitalnictwa

Inaczej zakon kawalerów Maltańskich. Głównie chodziło o powołanie szpitala 'hospicjum'- forma najszerszej pomocy w Jerozolimie. Działo się to w późniejszych okresach starano się naśladować. Utworzone w 1080r. Początkowo była to opieka nad rycerzami potem nad biednymi czy zapewnienie bezpiecznego noclegu. Zakres działalności stał się bardziej istotny po tym jak wyprawy krzyżowe zaczął prowadzić Gotfryd. Przekazał on dla szpitali liczne majątki ziemskie. Kiedy stał się umocowany materialnie wpływały także liczne datki na utrzymanie tego stanu. Podkreślono wielokrotnie że szpital prowadził również działalność dobroczynną. Tworzy się bardzo wielka instytucja pomocowa. Mało który z władców mógł stworzyć takie dzieło pomocy. Nowym okresem w życiu szpitala był nowy władca. Władca zwraca szczególną uwagę na to by służyć chorym. Osoby które przebywały w tym szpitalu najczęściej w zdrowiu i pełne radości wracały do domu. W XIIw, szpital zaczyna coraz bardziej przypominać współczesne warunki.

9. Dobroczynność w średniowiecznych społeczeństwach europejskich

W Europie w okresie średniowiecza zinstytucjonalizowana działalność społeczna prowadzona była przez kościół, parafie oraz zakony i koncentrowała się na pracy oświatowej oraz dobroczynnej wśród najuboższych którzy niejednokrotnie dobrowolnie wybierali stan ubóstwa jako sposób osiągnięcia doskonałości i zbawienia. W tradycji chrześcijańskiej wczesnego średniowiecza ubóstwo należało do tych zjawisk społecznych z którymi społeczeństwo zachodu nie miało szczególnych problemów ale także nie otaczał go nimb świętości. Ci zaś którzy wymagali wsparcia znajdowali je w kościele którego powinnością było przenaczenie trzeciej lub czwartej części swych dochodów na wsparcie ubogich. Kościół był zaś pierwszą instytucją charytatywną średniowiecza do którego doczesnych funkcji społecznych należało wspieranie ubogich. W XI i XII stuleciu zmienia się postawa społeczeństw zachodu wobec ubóstwa co przyczynia się do rozwoju instytucji charytatywnych oraz prywatnej dobroczynności. Rozwój instytucji charytatywnych oraz prywatnej dobroczynności był wynikiem oddziaływania splotu czynników spośród których do najważniejszych należały zmiany struktury społecznej ludności - zróżnicowanie się sytuacji materialnej(przyrost ubogich i bogatych) i wynikająca konieczność łagodzenia konfliktów społecznych oraz zmiana stanowiska społecznego wobec ubóstwa. Przykłądowo w Anglii Kościół zobowiązał parafie i zakony do przekazywania części dochodów uzyskiwanych z dziesiętnicy i zapisów testamentowych na wyposażenie przytułków dla ubogich finansowanie zasiłków oraz szkolenictwa podstawowego dla najuboższych. Działania charytatywne kościoła i zakonów średniowiecznej Anglii uzupełniała filantropijna aktywność władców feudalnych do których zwyczajowych obowiązków należało wspieranie ubogich oraz ofiarność indywidualna. We Francji geneza zinstytucjonalizowanej działalności społecznej jest ściśle związana z powstaniem państwa francuskiego w końcu V wieku i przyjęciem religii katolickiej Kościół rzymski, parafie, zakony należą do najstarszych podmiotów zainstytucjonalizowanej działalności społecznej we Francji. Kościół zobowiązał parafie do przekazywania 1/3 z pobieranych podatków dla najuboższych parafian. Najstarszymi instytucjami charytatywnymi we Francji były parafie i zakony benedyktynów i franciszkanów, dominikanów które wspierały nauboższych otaczały opieką chorych oraz niedołężnych i prowadziły szkoły. Począwszy od XIII wieku inicjatywy króla Ludwika XII do XIVw praktycznym urzeczywistnieniem nakazu miłosierdzia był rozwój z inicjatywy osobistości kościelnych i osób świeckich fundacji charytatywnych finansujących budowę szpitali - przytułków. Szpitale fundacyjne uzyskują różne ulgi od władz królewskich oraz przywileje podatkowe np. nie płacą dziesięciny

10. Początki dobroczynności na ziemiach polskich

Datą szczególną jest rok 966r gdzie Polska otrzymała chrzest. Do Polski zostały przeniesione wzorce dobroczynności. Promotorami byli duchowni z Francji i innych krajów Europejskich którzy wprowadzili modele pomocy charytatywnej chodzi tutaj o szpitale i szkoły. Z inicjatywy kościoła powstały pierwsze szkoły w miastach polskich. Od XVw powstają szkoły w wioskach. Kościół niósł oświatę jako jednyna instytucja w tamtych czasach. Z inicjatywy biskupów powstały pierwsze instytucje o charakterze charytatywnym czyli szpitale których zakres obowiązywania był szerszy niż obecnie. Owe szpitale były bardzo wspierane przez możnych. Opiekę nad takimi instytucjami sprawowały zakony. Byli tymi którzy bezpośrednio realizowali tą pomoc: Franciszkanie, Dominikanie, Cystersi, Joannici. Najstarszą instytucją był szpital powołany w 1108r refundowany przez biskupa Wrocławia, Z czasem inicjatywy społeczne wzrastają w działalność kościelną i uzupełniają to co oferuje kościół, cechy zawodowe, wspólnoty miejskie zwracały szczególną uwagę na sytuacje ubogich. Owe cechy zawodowe rządziły się własnymi prawami.

11. Postawa wobec dobroczynności w czasach nowożytnych

Nowożytność zaczyna data 1492r Kolumb odkrywa Amerykę, świat staje się coraz bardziej otwarty na handel. Miasta rozwijają się gdyż rozwija się rzemiosło. Wzrasta liczba mieszkańców miast. Widać zalążęk kapitalizmu. Liczne podróże stanowiły zagrożenie nowych odmian chorób. Bieda jest na porządku dziennym. Kościół nie radzi sobie z pomocą. Należy szukać nowych dobroczynności. Kościół przestaje być monopolistą na pomoc, zwiększają się działalności świeckie. Zostają powołane osoby do sprawowania nadzoru nad ubogimi. Przez dużą ilość ubogich pojawiają się grupy które chcą wykorzystać taki moment. Stąd coraz większy nadzór nad ubogimi.

12. Kościół potrydencki wobec dobroczynności. Działalność zakonów.

Ważnym wydarzeniem utwierdzającym dominującą pozycję kościoła katolickiego w Polsce w dziedzinie zarządzania dobroczynnością były uchwały soboru Trydenckiego( 1545- 1563) zapoczątkowując okres kontrreformacji przyznała biskupom pierwszoplanową funkcję w zakresie zarządzania działalnością charytatywną co następnie znalazło potwierdzenie w ustawach synodów duchowieństwa polskiego. W Polsce XVI stulecie stanowi ważny etap w historii rozwoju zorganizowanej działalności społecznej która przejawia się w postaci działań dobroczynnych oraz oświaty kościelnej. Powstają nowe formy zinstytucjonalizowanej działalności charytatywnej. Z inicjatywy księdza Piotra Skargi w Krakowie utworzono 3 instytucje dobroczynne: fundacje posagową, Bractwo miłosierdzia, Bank pobożny udzielający bezprocentowych pożyczek pod zastaw. Dekrety Soboru Trydenckiego uporządkowały życie kościoła w każdym aspekcie. Na jego mocy pełnią władzę w zakresie opieki charytatywnej stała się domeną biskupów na terenie jego diecezji. Rodziły się inicjatywy wychodzące z zakonów. Najpopularniejszy był zakon jezuitów, mówi się że uchronili oni kościół od inwazji protestantyzmu. W Polsce pojawili się w II połowie XVIIw. prowadzili działalność misyjną i otwierali się na indywidualne osoby. Piotr Skarga wybityn jezuita który przygotował m. in. Unię z kościołem prawosławnym zasłynął z kazań sejmowych. Z jego inicjatywy powołano w Krakowie bractwo miłosierdzia które słynęło z wsparcia chorych i ubogich. Bank pobożny- bezprocentowe pożyczki pod zastaw. Angażowali się w oświatę rozwinęło się szkolenictwo przyparafialne. Wyłania się idea solidarności gdyż z czasem kościół nie jest już monopolistą na pomoc, wynika ona z tego że ludzie organizowali się np. tworząc cechy, jest ona ideą praktyczną ale nie koliduje z ideą chrześcijaństwa.

13. Dobroczynność w krajach Europy zachodniej w czasach nowożytnych

(brak)

14.Początki dobroczynności na kontynencie amerykańskim

Kraj zetknął się z problemem dobroczynności z tego względu że powstał nierewolucyjnie ale został skolonizowany. Przybyli tzw Pionierzy którzy poszukiwali szczęścia osoby prowadzone powudkami poszukiwania państwa spraiwedliwego. W XVIIw. rozpoczyna się kolonizacja ale nie trudno dostrzec że było to na pewno wiekiem trudnym z tego względu że człowiek sam musiał okiełznać całą przyrodę oraz tubylców.Doprowadzało to do pojawienia się sytuacji trudnych. Stany rozwijały się w sposób ewolucyjny( od kolonizacji do wojny domowej). Tworzyło się społeczeństwo obywatelskie. Akta stanów nie przewidywały opieki. W sposób spontaniczny powstawały organizacje pomocy wzajemnej. Miały one za zadanie wspierać przybyszów z Europy. Ludzie przybywający to głównie protestanci jednak mimo tego panowała różnorodność religijna. Żaden kościół nie był dominujący. Pierwsze stowarzyszenia świeckie były niezależne od kościoła. 1787r - konstytucja USA która nie mówiła o pomocy, 1791r - poprawka która zapewniała prawo do pokojowych zgromadzeń

15.Rozwój dobroczynności na ziemiach polskich w czasach nowożytnych

Na ziemiach polskich wzrastała bieda i ubóstwo przez m.in liczne wojny które doprpwadziły kraj do ruiny. Feudalizm spowodował że za chlebem ludzie zaczęli udawać się do miast. Zaczęły powstawać nowoczesne kolegia jezuickie i pijarów zajmujący się bezpłatną nauką. W XVIIw dotarły do Rzeczpospolitej inne zakony takie jak borufraci- zajmujący się szpitalami i opieką nad chorymi, trynitarze- wykupowali jeńców z niewoli tureckiej. Nadal bezkonkurencyjną pomoc w zakresie szerokim niosły szpitale zakładane głównie w miastach. W XVIIw zajmowały się już większością parafii.

16. Ustawowa regulacja działalności dobroczynnejw czasach nowożytnych

Anglia 1572 ustanowiono specjany urząd opiekuna ubogich. Znaczącym krokiem w rozwoju ustawodastwa byo tzw prawo o ubogich zarządzania z lat 1597-98. Podstawowym elementem tego systemu było oddanie pełnej kontroli nad realizacją prawa ubogich w ręce komisarzy zwanych nadzorcami ubogich. Koncepcja wprowadzenia instytucji dozorcy ubogich pojawiła się także na gruncie Polskim w dziale o naprawie Rzeczpospolitej Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Pojawiają się instytucje gdzie pracują specjalne osoby pełniące nadzór nad ubogimi. W XIVw w Norymbergii wprowadzono rejestr żebraków i weryfikacje ich statusu społecznego. W 1530r Karol V w Niemczech powołał regulamin opieki nad ubogimi. Opieka stała się sprawą wagi państwowej. 1601r parlament angielski uchwala 'prawo ubogich' wprowadza tym samym szczególną weryfikacje ludzi ubogich zdolnych i niezdolnych do pracy.

17. Rozwój kapitalizmu a działalność dobroczynna

W podejściu do spraw dobroczynności przebiegła pewnego rodzaju rewolucja umysłowa. W nowożytności kapitalizm głosił że praca jest podstawą bytu. Trzeba pracować aby uzyskać środki do życia. W funkcjonowaniu systemu dobroczynności dzięki świeckiej logice stworzono świadomość że lepiej dać komuś zarobić. Powstały inicjatywy które miały na celu stworzenie jak największego zatrudnienia, tworzyć nowe miejsca pracy dla ubogich. Tylko osoby na prawdę niezdolne do pracy mogły uzyskać pomoc. Takie podejście było charakterystyczne zarówno dla krajów protestanckich jak i katolickich.

18. Filozofia nowego liberalizmu

Filozofia nowego liberalizmu mówiła tak: wolność tak ale ma to być wolność która służy wszystkim. Muszą istnieć mechanizmy które ochraniają społeczeństwo. Wolność była wartością najwyższą. Państwo ma funkcję regulacyjną. Nie pozwalano na samowolę. Zapewniono prawo do pracy i właściwego wynagrodzenia. Anglia była największą potęgą ówczesnego świata. Liberalizm socjalny- Fredrich von Neumen założenia miał podobne do naszego liberalizmu. Państwo jest zwierzchnikiem ładu społecznego. Kult państwa jako instytucji. Szczególnie w Niemczech. Ubezpieczenia społeczne.

19. Założenia 'idei pomocniczości'

Odegrała ona wielką rolę. Została ona opracowana w XIXw. Była ona ideą zastanowienia się czy państwo powinno odegrać też rolę pomocniczą. Idea pomocniczości sięgała do czasów greckich. Państwo musi zapewnić bezpieczeństwo i szczęście obywateli. Wolność jest podstawą do realizacji( Arystoteles, św Tomasz z Akwinu). Biskup Ketyler sformułował i wprowadził zasadę pomocniczości. Przeniósł on ideę pomocniczości do polityki społecznej. Idea pomocniczości została przedstawiona jako wzorzec funkcjonowania zaakceptowany przez kościół. Encyklika z 1941r mówi o życiu zgodnym z wiarą chrześcijańską mówi również o zasadach że społeczeństwo funkcjonuje na różnych szczeblach( rodzina, miasto, gmina, państwo). Szczebel wyższy nie może ingerować w szczebel niższy. Rola państwa powinna mieć charakter wyłącznie pomocniczy.

20. Rozwój dobroczynności we Francji w XIX- I połowa XXw

Do 1815r powstawały kluby społeczne, organizacje pomocy robotnikom, katolickie organizacje dla młodych oraz organizacje świadczące pomoc medyczną. W okresie monarchii konstytucyjnej( 1815-48) działały wolnomularskie towarzystwa filantropijne które organizowały m.in. obiady dla najbiedniejszych. Przywracano również po rewolucji prawo działalności towarzystwom pomocy wzajemnej. Francuscy utopijni socjaliści uważali że kwestię sytuacji robotniczej można rozwiązać w systemie społecznym opartym na samorealizacji, współdziałaniu i stowarzyszeniach społecznych. Dopiero po 1864r uchylono zakaz tworzenia zrzeszeń a w 1898r zalegalizowano istnienie towarzystw pomocy wzajemnej. Tego samego roku została przyjęta Karta ds Wzajemności która regulowała status towarzystw pomocy wzajemnej i zakres ich działalności. Wszystkie organizacje podzielono na towarzystwa zwykłe, towarzystwa zatwierdzone i towarzystwa pomocy wzajemnej uznanej przez państwo. W roku 1945 wprowadzono ustawę znoszącą wszystkie ograniczenia w rozwoju stowarzyszeń świeckich. Rozpoczął się okres współpracy. Ustawa ta przewidywała natomiast włączenie zakonów w działalność charytatywną/ dobroczynną.

21. Rozwój dobroczynności w Anglii. W połowie XIXw prywatna ofiarność na cele filantropijne znacznie przewyższała wydatki rządu brytyjskiego na pomoc ubogim. Mimo napływu funduszy instytucje charytatywne i filantropijne w drugiej połowie XIXw w związku ze zmianami struktury przemysłu dotychczasowe źródła finansowania działalności charytatywnej zaczęły się kurczyć a nowe elity ekonomiczne nie przejawiały większego zainteresowania filantropią. W Anglii istniały takie organizacje jak Towarzystwa Organizacji Dobroczynności i Zwalczania Żebractwa, Organizacje Pomocy Wzajemnej które prowadziły ubezpieczenia. Rozwijał się także ruch na rzecz zdrowia publicznego i środowiska, powstały pierwsze organizacje rekreacyjne oświaty dorosłych i dzieci, organizacje kobiece oraz towarzystwa filantropijno-polityczne jak m.in. utworzone w 1884r Towarzystwo Fabiańskie. Przyczynę dla której drugą połowę XIXw uważa się za okres szczytowy w historii rozwoju organizaji społecznych w Anglii, należy też wiązać z powstaniem w 1853r stałej Komisji Charytatywnej której zadaniem było zreformowanie przestarzałych organizacji dobroczynnych oraz wprowadzenie częściowej reprezentatywności we władzach towarzystw dobroczynnych.

22. Rozwój dobroczynności w Niemczech

1871r- Zjednoczenie Niemiec, rzesza niemiecka bodziec do rozwoju gospodarczego kraju. Idea samorządności dotrwała do dnia dzisiejszego. W latach 80 z inicjatywy władz centralnych tworzą się towarzystwa ubezpieczeniowe, które składają się z pracowników i pracodawców. W wieku XIX kultura niemiecka oddziaływała na kulturę świata w roku 1816 zostały zlikwidowane jako niebezpieczne różne organizacje które były pod kontrolą państwa. 1848- wiosna ludów 1874- powstają organizacje socjalne 1848- powstaje protestancka organizacja społeczna 1897- powstaje caritas, organizacje stały się bodźcem do powstawania innych inicjatyw, 1893- niemiecki czerwony krzyż, na początku XXw powstaje dobroczynność żydowska, w 1919r dobroczynność robotnicza. Wszystkie te organizacje i inicjatywy stały się bodźcem do powstania pracy socjalnej na terenie Niemiec.

23. Rozwój dobroczynności w USA

1886r Sąd Najwyższy USA przyznał stowarzyszeniom osobowość prawną

1833r Amerykańskie towarzystwo przeciw niewolnictwu z tego względu że sporą część społeczeństwa stanowili właśnie niewolnicy, powstał ruch feministyczny który zmierzał do równouprawnienia kobiet i mężczyzn. 1861-65 powstają 2 organizacje feministyczne, formalizacja organizacji - działalność filantropijna nie miała stać się źródłem nadużyć, należy nieść pomoc ale nie przez działalność mogącą prowadzić do nadużyć, późno nastąpiła instytucjonalizacja działalności filantropijnej, 1865r - koniec wojny domowej, zniesiono niewolnictwo. Przemysł potrzebował ciągle nowych rąk do pracy. Powstają sytuacje wymagające regulacji np opieka nad robotnikami i ludźmi napływającymi do USA, powstają biura wyzwolonych ludzi po zniesieniu niewolnictwa. W tym okresie rząd zwraca uwagę na organizację szpitali. Początek XXw przynosi rozwiązanie w dziedzinie świadczeń emerytalnych, osób poszkodowanych w wypadkach. Organizuje się miejsce dla sierot na skutek wojny. Dużą rolę odgrywa tu nowy liberalizm. Kryzys w latach 20 XXw był bodźcem do działań. 1933r rząd USA podejmuje program reform społecznych 'New Deal'. Wprowadza gwarancje państwowe, środki zapobiegawcze które chronią ludzi przed śmiercią w czasie kryzysu. Wprowadza się system świadczeń emerytalnych, drobne zasiłki dla bezdomnych, pojawia się element pewności, stabilności i zaufania do państwa.

24. Dobroczynność w schyłkowym okresie istnienia Rzeczpospolitej Obojga Narodów

(brak)

25. Rozwój dobroczynności na ziemiach polskich w czasach rozbiorów

zabór pruski

w latach 70 istniał w tym zaborze obowiązek opieki publicznej a od lat 80 obowiązek ubezpieczenia chorobowego od wypadków przy pracy oraz podeszłego wieku, ubezpieczenia chorobowe pozwoliły rozwinąć na ziemiach polskich pod zaborem pruskim pracowniczą opiekę zdrowotną co przyczyniło się do spadku śmiertelności. Unormowania w przypadku fundacji i stowarzyszeń na ziemiach polskich były regulowane przez przepisy Kodeksu Cywilnego Niemieckiego, stowarzyszenia dzieliły się na rejestrowane i nierejestrowane. Istniało wiele stowarzyszeń charytatywnych m.in. założone w 1814r Towarzystwo dobroczynności z inicjatywy S. Staszica J.U. Niemcewicza oraz A. Czartoryskiego, założone w 1841r przez K. Marcinkowskiego Towarzystwo Naukowej Pomocy Młodzieży Wielkiego Księstwa Poznańskiego.

zabór austriacki

nie istniał przepis o obowiązku gminy, pomocy najuboższym w przypadkach gdy zakres lub formy niezbędnej pomocy przekraczały możliwości lokalnych zakładów opiekuńczych i fundacji dobroczynnych, od końca lat 80 na ziemiach polskich zaboru austriackiego obowiązywały także ubezpieczenia chorobowe i od wypadków przy pracy, regulacje dotyczące stowarzyszeń i fundacji znajdowały się w Kodeksie Cywilnym Austriackim, od 1867r obowiązywała ustawa zgodnie z którą inicjatorzy stowarzyszenia byli zobowiązani powiadomić o tym organy policji, stowarzyszenia uznawano za prawnie związane jeżeli władze policji nie wydały zakazu w ciągu 30 dni od daty zawiadomienia, w końcu lat 80 XIXw komitety pomocy powstańcom powracającym z zesłań z Syberii zawiązały Towarzystwo Weteranów, Towarzystwo walki z Gruźlicą, Zakład Wychowawczy, Krakowskie Towarzystwo Ochrony dla Małych Dzieci

zabór rosyjski

w zaborze rosyjskim dopiero po 1912r wprowadzono obowiązkowe ubezpieczenia z tytułu choroby i niebezpiecznych wypadków, prawo do opieki publicznej przysługiwało tylko stałym mieszkańcom pozostającym w gminnych rejestrach, lecznictwo pracownicze nie zostało włączona do lecznictwa publicznego a szpitale były zakładane głównie z prywatnych funduszy, zdarzyło się także że władze carskie utrudniały lub uniemożliwiały zbieranie funduszy od osób prywatnych na szpitale, podobnie było w przypadku inicjatywy w zakresie organizacji oświaty i opieki nad dziećmi, przepisy dotyczące stowarzyszeń regulowały przepisy carskie z 1871r , rejestracja stowarzyszeń odbywała się na podstawie przepisów z 1906r, po klęsce powstania styczniowego władze ograniczyły działalność organizacji dobroczynnych i Kościoła, wtedy powstało tajne stowarzyszenie collegium secretum( przygotowanie księży do pracy oświatowej i społecznej, tajne stowarzyszenie kobiece we Włocławku- Patronat opieki nad więźniami, ministerstwo polskiej biedy(nieformalna organizacja adwokatów), towarzystwo tajnego nauczania

26. Rozwój dobroczynności w Polsce w okresie międzywojennym

Polska wprowadza ważny obszar polityki państwowej. Zakończenie I wojny światowej wprowadzenie systemu ubezpieczeń który został podpatrzony od Niemiec. Zakres spustoszeń i potrzeba poprawy państwa przesądziły o wprowadzeniu ustawy/potrzeby osób niewydolnych, pojawiają się nowe elementy państwa. Ustawa o opiece społecznej 1923r na mocy której wprowadza się obowiązek pomocy społecznej, instytucje społeczne również stały się strefą pomocy. Następnie miała miejsce regulacja organizacji społecznych prowadzących działalność dobroczynną( wbrew władzom) -działalność mogła ale nie musiała być tolerowana przez państwo. Model dualny- każdy finansuje osobno. Organizacje i państwo działają dla zaspokojenia potrzeb społecznych. Działalność była prawna były częste kontrole organizacji wspierających dobroczynność przez ministerstwo pracy i opieki społecznej. Tworzą się zasady współpracy organizacji i państwa. Organizacje świeckie kościelne np Biskupie Komitety Dobroczynności, Liczne zakony, Bractwa Miłosierdzia kontynuowały swoją działalność, Fundacja Kazimierza Wielkiego, Towarzystwo Czytelni Ludowych, Towarzystwo Kolonii Letnich, Stowarzyszenie Vincentego a Paulo, organizacje trwające do dziś- PCK, Caritas. Stowarzyszenia opiekuńcze obejmowały pod koniec lat 30 ponad 50% placówek opieki całkowitej dla dzieci. Odmianą fundacji dobroczynnych były fundacje posagowe i mieszkaniowe. Fundacje stypendialne dla młodzieży szkolnej i akademickiej. Ze względu na bogactwo mniejszości narodowych pojawiają się organizacje o charakterze wyznaniowym. Tradycja dobroczynności prywatnej była kontynuowana, inicjatywy prywatne czynnie uczestniczyły w akcjach filantropijnych.

27. Systemy totalitarne a dobroczynność i pomoc socjalna

Totalitaryzm po I wojnie światowej Niemcy przeżywały okres upadku. W 1933 roku partia nazistowska na czele z Hitlerem przejmuje władze w sposób demokratyczny i zaczyna wprowadzać ustrój totalitarny, który obejmuje swą kontrolą wszystkie dziedziny życia. Praca socjalna znalazła się pod całkowitą kontrolą państwa a wszystkie instytucje pozarządowe są niszczone. Nastąpił wzrost gospodarczy Niemiec, z tym że dobrobyt był tylko dla rasy czystej -niemieckiej a inne rasy niszczono. Rozwój przemysłu militarnego dawał dużą liczbę miejsc pracy. Nazizm zaprzeczał chrześcijańskiemu miłosierdziu które jest sprzeczne z ideami nazistowskiej rady aryjskiej. Niechęć do chorych, niepełnosprawnych i upośledzonych. Wszystko co nie mieściło się w pewnych kanonach było skazane na zagładę. Inicjatywy realizowane przed powstaniem III Rzeszy zostały wchłonięte i podporządkowane państwu. Przetrwał tylko Niemiecki Czerwony Krzyż, który ustawą z 1937r został pozbawiony wszystkich swoich organizacji charytatywnych które włączono w system państwowy.

28. Dobroczynność i praca socjalna w powojennym świecie

(brak)

29. Główne nurty rozwoju pracy socjalnej we współczesnym świecie

(brak)

Strona 3