Junkier- wielki właściciel ziemski w dawnym państwie pruskim

regent- osoba sprawująca władzę podczas nieobecności panującego, lub gdy jest niepełnoletni

freikorpsy- ochotnicze oddziały niemieckie sformowane z dawnych jednostek armii cesarskiej

bank centralny- bank, w którym złożone są rezerwy złota państwa

giełda- tu handlowano akcjami

akcja- papier wartościowy świadczący o tym, że jego właściciel ma udziały w spółce, która wydrukowała i sprzedała akcje

Nowy Ład- program gospodarczy opracowany przez Franklina Roosevelta

kombatant- były żołnierz lub uczestnik walk

faszyzm- nacjonalistyczna dyktatura wprowadzona we Włoszech, Niemczech i kilku innych krajach. Całą władzę sprawuje wódz przy pomocy aparatu partyjnego

związki kombatanckie- niedawni żołnierze i oficerowie walczący wspólnie o swoje prawa

Wielka Rada Faszystowska- przejęła uprawnienia parlamentu w 1928 r., decydujący głos miał Mussolni

duce- tytuł wodza w faszystowskich Włoszech

totalitaryzm- system, w którym całkowita władzę nad państwem i życiem obywateli sprawuje jedna partia

NSDAP- Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotnicza

Pucz- zbrojna próba przejęcia władzy przez spiskowców

Aryjczycy- w Niemczech hitlerowskich nazwa Europejczyków „czystej krwi”

Führer- przywódca faszystowskich Niemiec

III Rzesza- nazwa państwa niemieckiego, nadana mu przez Hitlera. Nawiązywała do czasów potęgo Niemiec w okresie I i II Rzeszy. Wg nazistów miała przetrwać co najmniej 1000 lat.

SA- Odziały Szturmowe, milicja partyjna hitlerowców. Jej przywódcy uwikłani w spór z Hitlerem zginęli podczas „nocy długich noży” w 1934

SS- Sztafety Ochronne, elitarne oddziały gwardii Hitlera, złożone z fanatycznych zwolenników nazizmu

Gestapo- tajna policja polityczna hitlerowców

obozy koncentracyjne- więzienia, dla przeciwników politycznych i osób „niewygodnych” hitlerowcom, o skandalicznych warunkach

ustawy norymberskie- wydano je w 1935r., w ich myśl Żydom mieszkającym w II Rzeszy odebrano prawa obywatelskie, zakazano małżeństw z Niemcami, zabroniono wykonywania zawodu żydowskim lekarzom, adwokatom i wykładowcom

antysemityzm- nienawiść do Żydów

noc kryształowa- niszczenie sklepów, warsztatów i domów żydowskich, samych żydów bito

nacjonalizacja- upaństwowienie, zabranie przez państwo własności prywatnej

militaryzacja- powiększenie liczby wojska i podniesienie poziomu zbrojeń oraz podporządkowanie życia potrzebo armii

komunizm wojenny- nacjonalizacja przemysłu, transportu, handlu. Na wieś wysyłano specjalne oddziały, które zabierały produkty rolne zebrane przez chłopów bez zapłaty

nowa polityka ekonomiczna- na wsio wprowadzono podatek żywnościowy i pozwolono chłopom na sprzedaż nadwyżek plonów na wolnym rynku. Zezwolono na powstawanie małych sklepów i przedsiębiorstw prywatnych.

Polityka imperialnej- polityka Rosji polegająca na podporządkowaniu sobie krajów, które próbowały się usamodzielnić po 1917r.

Komisariat- do 1946r. Nazwa sowieckiego ministerstwa. Na czele komisariatu stali komisarze ludowi

kult jednostki- władza dyktatorska Stalina, przypisywano mu wszystkie sukcesy, a decyzje traktowano nieomylnie

NKWD- Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych, potężna służba bezpieczeństwa w stalinowskiej Rosji

pięcioletnie plany- uchwalone przez partię od 1929 roki plany rozwoju gospodarski zakładające szybkie uprzemysłowienie kraju

industrializacja- uprzemysłowienie

kolektywizacja rolnictwa- przekształcanie prywatnych gospodarstw rolnych w państwowe lub spółdzielcze; najczęściej wprowadzana pod przymusem

sowchoz- państwowe gospodarstwo rolne

kołchoz- spółdzielcze gospodarstwo rolne

łagier- obóz pracy na Syberii

kułak- bogaty chłop

Gułag- Główny Zarząd Obozów, z czasem nazywano tak same łagry

Front Ludowy- lewicowa partia w Hiszpanii

republikanie- zwolennicy republiki w czasie hiszpańskiej wojny domowej

Wehrmacht- armia niemiecka

Kriegsmarine- niemiecka marynarka wojenna

Remilitaryzacja- ponowne uzbrajanie się państwa, któremu wcześniej zakazano zbrojeń

appeasement- polityka ustępstw wobec Hitlera

protektorat- kraj znajdujący się w zależności od większego państwa

perła korony brytyjskiej- Indie

bierny opór- odmowa współpracy z kolonizatorami i liczne strajki

pakt antykominternowski, pakt Osi- pakt zawarty w 1936 przez Japonię i Niemcy (później dołączyły faszystowskie Włochy)skierowany przeciw międzynarodowemu ruchowi komunistycznemu zorganizowanego w Międzynarodówce Komunistycznej

gospodarka rabunkowa- wycinanie lasów, wydobywanie surowców mineralnych, zabieranie produktów rolnych na podbitych trenach

marka polska- waluta wprowadzona w 1920 roku

inflacja- stały wzrost cen

hiperinflacja- towary codziennego użytku gwałtownie drożeją

pauperyzacja- proces ubożenia ludności

magistrala węglowa- linia kolejowa łącząca Śląsk i port w Gdyni z pominięciem Gdańska

parcelacja- unormowany ustawą państwową podział gruntów rolnych poprzez sprzedaż lub nadanie

elekt- osoba wybrana na wysokie stanowisko pełniąca obowiązki przed oficjalnym objęciem tego stanowiska.

Fanatyk- osoba całkowicie oddana jakiejś idei lub religii, nieznając innych przekonań

korupcja- przekupstwo, łapówkarstwo

wojna celna- wstrzymanie importu ze Śląska ze strony Niemiec, obłożenie wysokim cłem, w odpowiedzi Polska podwyższyła cła na towary sprowadzane z Niemiec

rządy autorytarne- rządy oparte na władzy niepodlegające kontroli społecznej i wymagające od rządzonych całkowitego posłuszeństwa. W odróżnieniu od systemu totalitarnego, dopuszczano istnienie parlamentu, wolnej prasy i oficjalnej opozycji

sanacja- obóz zwolenników Piłsudskiego, który pod hasłem uzdrowienia władzy dokonał przewrotu majowego

rządy pułkowników- rządy byłych oficerów Legionów Polskich

Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem- BBWR, twórca Walery Sławek

Kongres Obrony Prawa i Wolności Ludu- 29.06.1930r., zorganizowany przez partie Centrolewu, żądano odstąpienia od „dyktatury” Piłsudskiego

Brześć- miasto w którym znajdowało się więzienie wojskowe dla przywódców Centrolewu, gdzie byli szykanowani a nawet bici

Obóz Zjednoczenia Narodowego (Ozon)- jeden z 3 obozów walczących o władze po rozbiciu BBWR, założony przez gen. Edwarda Rydz-Śmigłego

Centralny Okręg Przemysłowy- COP, miejsce rozwoju przemysłu zlokalizowany w Widłach Wisły i Sanu

eksterytorialna autostrada- droga szybkiego ruchu wyłączona spod kontroli państwa, przez które przechodzi