Kpc 7 grudnia 2011 – dr Muliński
ADR
ALTERNATIVE DISPUTE RESOLUTIONS
Są to metody rozwiązywania sporów poza sądownictwem państwowym.
Dwie z nich są uregulowane w kpc:
sądownictwo polubowne (arbitrażowe) część V kpc. Jest to sąd wybrany przez strony; ma prawo do wydania wyroku, ale można też przed nim zawrzeć ugodę.
mediacja
Mediacja – została wprowadzona do kpc w 2005 roku. Funkcjonowała w naszym systemie prawnym już wcześniej, np. w kpk. Idea powstała w USA w latach 70.-80. XX wieku. Art. 183 ze znaczkiem 1.
Mediacja to postępowanie z udziałem bezstronnej osoby zwanej mediatorem. Ma na celu doprowadzić do zawarcia ugody pomiędzy stronami sporu (ugody w rozumieniu kc – umowę z art. 917 i 918 kc). Jej istotą jest to, że mediator nie ma żadnej władzy wobec uczestników mediacji – nie może im niczego nakazać. Mediacja jest całkowicie dobrowolna. Nie wydaje wiążących strony rozstrzygnięć (inaczej niż przy arbitrażu).
Zgodnie z art. 123 par. 1 kc wszczęcie mediacji przerywa bieg przedawnienia. Art. 124 kc – w czasie trwania postępowania mediacyjnego przedawnienie nie biegnie. Art, 125 par. 1 – roszczenie stwierdzone ugodą przed mediatorem przedawnia się z upływem lat 10 (tak jak orzeczenie sądowe i wyroki wydawane przez sąd polubownych oraz przy zawieranych przed nim ugodach).
Koszty postępowania – 1% wartości przedmiotu sporu – nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 1000 zł. Niedopuszczalne jest zwolnienie z kosztów mediacji.
Strony mają możliwość wyboru mediatora. Ugoda jest tytułem egzekucyjnym (ale nowelizacja skreśla ją ją z listy tytułów egzekucyjnych, ale można jej będzie nadać klauzulę wykonalności i wtedy będzie tytułem wykonawczym WTF?)
Postępowanie:
Mediacja może być prowadzona w każdej sprawie, w której dopuszczalne jest zawarcie ugody sądowej. Nie można w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone. Nie jest też dopuszczalne skierowanie przez sąd stron na mediację, jeżeli sprawa jest prowadzona w jednym z postępowań przyspieszonych postępowanie uproszczone, upominawcze i nakazowe). Postępowanie jest odformalizowane.
Wszczęcie mediacji:
na podstawie umowy stron
na mocy postanowienia sądu kierującego strony na mediację
Umowę o mediację można zawrzeć na dwa sposoby:
Strony ja podpisują.
Sposób charakterystyczny dla mediacji: jedna strona składa mediatorowi wniosek o wszczęcie mediacji wraz z dowodem doręczenia odpisu tego wniosku drugiej stronie (zgoda obu stron). Ratio legis: spór między stronami jest na tyle poważny, że ingerencja mediatora jest konieczna już na etapie zawarcia umowy o mediację.
Strony muszą w umowie o mediację określić osobę mediatora albo sposób jego wyboru. Art. 187 ze znaczkiem 7 określa elementy wniosku o wszczęcie mediacji (m. in. okoliczności uzasadniające żądanie wnioskodawcy).
Sąd może skierować strony na mediację tylko raz w czasie całego postępowania i tylko do chwili zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę. Późniejsze skierowanie sprawy na mediację – możliwe w sprawach rozwodowych i o separację
Mediacja jest dobrowolna i każda ze stron może od niej odstąpić w dowolnej chwili.
Mediatorem może co do zasady być każda osoba mają pełną zdolność do czynności prawnych i korzystająca z pełni praw publicznych. Sędzia nie może być mediatorem, chyba że jest to sędzia w stanie spoczynku. Organizacje społeczne i zawodowe mogą prowadzić ośrodki mediacyjne, w których działają stali mediatorzy. Informowanie są o nich prezesi sądów okręgowych.
Zasada dowolności postępowania mediacyjnego – przebieg tego postępowania nie jest w zasadzie uregulowany przepisami.
Mediacja pośrednia i bezpośrednia. Bezpośrednia – obie strony sporu spotykają się z udziałem mediatorem. Pośrednia – strony nie spotykają się twarzą w twarz.
Postępowanie mediacyjne nie jest jawne – mogą brać w nim udział tylko strony i mediator. Konsekwencją tego jest fakt, że bezskuteczne jest powoływanie się w toku postępowania przed sądem (powszechnym i polubownym) na propozycje ugodowe czy inne oświadczenia złożone w postępowaniu mediacyjnym.
Mediator ma obowiązek zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedział się w toku mediacji, chyba że strony wspólnie zwolnią go z tego obowiązku. Oczywiście nie może też być świadkiem co do tych faktów.
Sąd, kierując strony ne mediację, wyznacza czas jej trwania – co do zasady do 1 miesiąca.
Zakończenie mediacji – mediator ma obowiązek sporządzić protokół po zakończeniu postępowania mediacyjnego. Wskazuje się w nim uczestników mediacji (strony i mediatora), czas i miejsce jej przeprowadzenia oraz jej wynik. Zawartą ugodę dołącza się do protokołu albo ujmuje się ją w jednym z nim dokumencie.
Ugoda musi być zatwierdzona przez sąd i jeżeli przewiduje obowiązek spełnienia świadczenia, staje się tytułem wykonawczym po jej zatwierdzeniu poprzez nadanie klauzuli wykonalności (z zastrzeżeniem nowelizacji z września 2011). Zatwierdzenia dokonuje albo sąd, który skierował sprawę do mediacji, albo ten, który byłby właściwy, gdyby strony nie zdecydowały się na mediację.
Sąd może odmówić zatwierdzenia ugody, jeżeli jest ona sprzeczna z prawem, jeżeli jest sprzeczna z ZWS, zmierza do obejścia prawa, jest niezrozumiała albo zawiera sprzeczności.