TEORETYCZNE PODSTAWY WYCHOWANIA


1.wiedza i jej rodzaje
Wiedza to rezultat poznania, zdobywamy ją dzięki metodzie działalności poznawczej.
Typy wiedzy:
- potocznego ( wiedza potoczna) Cechy: subiektywna, niesystematyczna, spontaniczna, przypadkowa, może zawierać błędy
- naukowego – wiedza przednaukowa = wiedza potoczna. Wynika z potrzeb życia. Ni jest do końca uświadomiona. Cechy: metodyczna, obiektywna, sprawdzalna, intersubiektywna, sysyematyczna
- mądrościowego – ujmowanie sensu całości. Ma charakter całościowy, bezpośredni.

2.poznanie i jej typy
Poznanie to aktywność psychiczna polegająca na wprowadzeniu w polu świadomości pewnych informacji (to uchwycenie właściwości czegoś. Odpowiada na 3 pytania, Co?, Jak?, dlaczego jest?
Poznanie podejmujemy ze względu na motyw teoretyczny lub praktyczny. Teoretyczny  chcemy wiedzieć: z ciekawości, z potrzeby wiedzy, Praktyczny  dzielimy go na praktyczny, techniczny i moralno- etyczny
Każde poznanie ma charakter:
- świadomościowy – poznanie ma charakter świadomy i myślenie ma charakter refleksyjny.
- intencyjny
- aspektywny
- asymilujący ( wiedza na ubogaca)

3.teoria jako narzędzie poznania rzeczywistości społecznej
Teoria jest narzędziem poznawania. Rzeczywistością nazywamy to wszystko, co posiada właściwości przestrzenne, trwa w czasie i czemu przypisuje się byt niezależny od nas, wreszcie wszystko to, co może być przedmiotem sądu, czyli to, co jest uchwytne dla rozumu, umysłu ludzkiego.

4.rodzaje teorii
Należą do nich teorie ogólne, nazywane teoriami orientacji, a zarazem będące teoriami o największym zasięgu, które charakteryzują się założeniami ontologicznymi określającymi badaną rzeczywistość, epistemologicznymi wyznaczającymi granice i możliwości poznawcze, metodologicznymi ustalającymi sposoby gromadzenia materiału faktograficznego oraz budowania twierdzeń. Z kolei teorie średniego zasięgu to takie, które charakteryzują się aspektami metodologicznymi. Na ich gruncie nie formułuje się twierdzeń, które wymagałyby ważnego stawiania założeń teoretycznych, ontologicznych i wartościujących zarazem. Teorie szczegółowe, o najwęższym zasięgu, nazywane teoriami empirycznymi. Ich właściwością jest wykrywanie zależności między zmiennymi, które przyjmą postać zależności przyczynowych, funkcjonalnych bądź korelacyjnych. Niekiedy nazywa się je teoriami prakseologicznymi, bowiem dotyczą one najczęściej badań praktycznego i celowego działania człowieka.

5.funkcje teorii
- Funkcja eksplanacyjna. Polega ona na opisie i wyjaśnieniu rzeczywistości, która jest przedmiotem badań każdej teorii. Funkcja ta sprowadza się m.in. do koniecznego ze względów poznawczych porządkowania, systematyzowania i łączenia twierdzeń w spójną całość logiczną. Dzięki niej badacz gromadzi ważne informacje o interesującym go przedmiocie w oparcie o język interdyscypliny. Aparatura pojęciowa, za pomocą której dokonuje się opisu i wyjaśnienia badanego fragmentu rzeczywistości (społecznej) musi być jednoznaczna a przynajmniej jasna i wyraźna.
- Funkcja heurystyczna. Polega ona na tym, że w obszarze konkretnej teorii zachodzą warunki do formułowania nowych problemów i hipotez, których źródłem są ustalenia wynikające ze spełnienia przez nią funkcji eksplanacyjnej, a także pozateoretyczny konkret wynikający ze społecznej potrzeby poznawania określonego fragmentu rzeczywistości.
W każdej teorii, a zwłaszcza w teoriach konstruowanych w ramach nauk społecznych, dostrzec można elementy niepewności. Element niepewności jest ujemną stroną każdej teorii, stąd dążenie nauki, by doskonalić teorię, czyniąc go jak najmniejszym. To zaś osiągnąć można dwojaką drogą. Po pierwsze, tworząc teorie jak najprostsze , po drugie, tworząc teorie najogólniejsze.

6.teorie zaksjomatyzowane i jej typy
Teorie zaksjomatyzowane (określane też jako formalne, dedukcyjne) cechują się wysoką spójnością logiczną twierdzeń, w których występują aksjomaty, czyli terminy pierwotne, naczelne, służące do zdefiniowania wszystkich pozostałych pojęć danej teorii (np. w matematyce, logice).
Teorie zaksjomatyzowane dzielimy na:
- metateorie, (teorie formalne)-w szerokim znaczeniu metateoria zajmuje się interdyscyplinarnym badaniem teorii w ogóle, zaś metateoria w wąskim znaczeniu zajmuje się badaniem określonej teorii w ramach jednego tylko paradygmatu czy podejścia.
- teorie normatywne, tworzymy regułę o założeniu po empirycznym, skupiają się na określeniu zasad, norm. Ma charakter normatywny.

7.teorie redukcyjne i ich typy
Teorie redukcyjne (określane też jako empiryczne, indukcyjne), charakterystyczne dla nauk pogranicza, obejmujących przedmiotem refleksji naukowej dwie lub więcej dziedzin, w wyniku czego twierdzenia jednej nauki są redukowane do twierdzeń drugiej nauki. Tym samym zdanie wyjaśnianie i wyjaśniające należą do dwóch różnych dyscyplin, zaś naukowy opis rzeczywistości zawiera elementy uwiarygodnione do stopnia tzw. Praktycznej (nie absolutnej) pewności (np. w socjologii, psychologii, pedagogice, politologii).
Teorie redukcyjne dzielimy na:
- eksplikacyjne, nastawione są na badania podstawowe; ich istotą jest poszukiwanie uogólnień pozwalających wyjaśniać coraz szersze zakresy zdarzeń lub sądów o nich
- optymalizacyjne, empiryczne badania stosowane są podejmowane z intencją dostarczenia informacji użytecznych w konkretnej działalności, prowadzą one do powstania teorii optymalizacyjnych czy prakseologicznych, postulując jakie są warunki niezbędne do wystąpienia postulowanego stanu rzeczy

8.istota i przedmiot badan teorii wychowania
„Teorie biorą zwykle swą nazwę od dziedziny faktów, które stwierdzają podstawowe zadania empiryczne, a wyjaśniają prawa i hipotezy wchodzące w skład teorii”. Jak wskazuje sama nazwa interesującej nas dziedziny, przedmiotem badań teorii wychowania jest ten fragment rzeczywistości społecznej, ten rodzaj faktów społecznych, czy wręcz bytów społecznych, który powszechnie nazywamy wychowaniem. Sośnicki stwierdził, że „przez wychowanie w szerszym znaczeniu rozumiemy wychowanie, którego przedmiotem jest całość psychiki człowieka. Przez psychikę za ś rozumiemy ogół procesów i właściwości psychicznych ludzi; chodzi więc o kształtowanie zarówno procesów jak i właściwości intelektualnych, uczuciowych i chcenia wraz z działaniem. Jest to tez przedmiot wychowania pedagogiki w szerszym znaczeniu”

9.miejsce teorii wychowania wśród innych subdyscyplin pedagogicznych
Do zespołu subdyscyplin podstawowych (teoretycznych) pedagogiki, czyli nauk pedagogicznych, najczęściej zalicza się:
- Pedagogikę ogólną wraz z metodologią;
- Dydaktykę, czyli teorię nauczania i uczenia się;
- Teorię wychowania, w ramach której mieszczą się różne szczegółowe, o ograniczonym zasięgu teorie wyrastające z przyjętych orientacji metodologicznych oraz filozoficznych;
- Pedagogikę społeczną, czyli teorię środowiska wychowawczego;
- Pedagogikę porównawczą, czyli teorię analizy różnych systemów oświaty i wychowania;
- Historie oświaty i myśli pedagogicznej, zwanej dość powszechnie historią wychowania

10.zadania i funkcje ogólnej teorii wychowania
Do zadań teorii wychowania będzie w szczególności należało:
- Określenie przedmiotu poznania poprzez ukazywanie jego aspektywnego charakteru;
- Ustalenie podstawowych założeń ontologicznych, epistologicznych i metodologicznych, w oparciu o które dokonuje się na jej gruncie opisów i wyjaśnień przedmiotu poznania;
- Definiowanie, klasyfikowanie, typologizacja oraz ustalenie poprzez eksplikację wzajemnych powiązań pomiędzy podstawowymi pojęciami, tak by tworzyły one określoną strukturę i logiczną całość
- Formułowanie problemów badawczych w wyznaczonym polu epistemologicznym.
- Ustalenie i przyjęcie określonej strategii i instrumentarium badawczego w celu gromadzenia i opracowania danych empirycznych, konstruowanie sądów i twierdzeń wchodzących w skład budowanej teorii.
Do funkcji teorii wychowania zalicza:
- Funkcję generalizującą polegającą na porządkowaniu, systematyzowaniu, łączeniu wchodzących w jej skład twierdzeń i sądów w pewną logiczną całość;
- Funkcję deskryptywną, która wyraża się rzetelnym opisem badanej rzeczywistości społecznej, która obejmujemy pojęciem wychowania i jego pochodnymi i jej wyjaśnieniem;
- Funkcję komunikatywną, dzięki której teoria wychowania dostarcza istotnie ważnych informacji o badanym fragmencie rzeczywistości wychowawczej za pomocą języka, aparatury pojęciowej, która jest zrozumiała przynajmniej tym, którzy uprawiają teorię wychowania lub inne nauki o wychowaniu;
- Funkcję praktyczną polegającą na tym, że głoszone twierdzenia charakteryzują się społeczną użytecznością;
- Funkcję heurystyczną, która pozwala na formułowanie nowych problemów i hipotez w świecie przyjętych ustaleń i twierdzeń teoretycznych.
- Funkcję prognostyczną, która pozwala w obrębie teorii wychowania na różnego rodzaju przewidywania dotyczące faktów i zjawisk, którymi ona się zajmuje;
- Funkcję ewaluatywną, wyrażającą się tym, że na gruncie teorii wychowania dokonuje/poddaje się ocenie zjawiska i fakty badane przez nią z punktu widzenia określonego systemu wartości.

11.orientacja socjologiczna w teoriach wychowania.jej charakterystyka i
Przedstawiciele
Nazwiska: Florian Zamiecki, Z. Mysłakowski, R. Miller
Zamiecki – uważany jest za najważniejszego „socjologa wychowania” – napisał: Teoria wychowania to część socjologii wychowania zawsze przebiega w jakiejś społeczności.
Przedmiotem orientacji socjologicznej jest gromadzenie przedmiotów i warunków zagadnień.
Wychowanie dokonuje się w czynach społecznych, wychowanie osobnika, który spełniać będzie pewne role społeczne.
Kategorie pojęciowe: środowisko wychowawcze
- Wychowanie – działalność społeczna
- Środowisko społeczne – osoby i grupy społeczne regulujące i wywołujące działalność wychowawczą.

Stosunek wychowawczy zachodzi między wychowankiem a wychowawcą.
Cele wychowawcze:
- Altruizm – bezinteresowna pomoc

Masłakowski
Teoria wychowania, jako część pedagogiki społecznej, ale wskazuje odrębności teorii.
Zadanie: wyodrębnienie i analizowanie form wychowania i funkcji jakie pełni wychowanie w całokształcie życia społecznego.
Pojęcia:
- wychowanie – wszystkie procesy i czynności, którym podlegamy
Wychowanie nie opiera się tylko na nabytych sprawnościach, ale wpływy te poszerzają się na doświadczenia pozajednostkowe: czynniki dziedziczne (wrodzone), środowisko materialne, wychowanie epizodyczne, wychowanie planowe
Funkcje: adaptacyjne – Dziecko w ten sposób zdobywa wiedzę

R. Miller
Nurt socjologiczny.
Teoria wychowania jako refleksja pedagogiczna na temat więzi społecznych.
Pojęcia:
- Socjalizacja – proces społeczny
- Wychowanie – powiązanie z pedagogiką nie jest procesem autonomicznym, to procesu wikłany w społeczne warunki.
- Psychoterapia – specyficzna metoda docierająca do najgłębszych potrzeb
Czynniki determinujące wychowanie: socjalizacja, twórczy wychowawca, osobowość, aktywność własna

12.orientacja psychologiczna w teoriach wychowania. jej charakterystyka i
Przedstawiciele
Nazwiska: Zaborowski, Łobocki, Konarzewski
Z. Zaborowski:
Nauka empiryczna, społeczna, praktyczna zajmuje się zjawiskami, mechanizmami wystawiona w procesie wychowanie, to teoria wychowania.
Nie ma jednej teorii wychowania
Zadania:
- Bada fakty i zjawiska wychowawcze i klasyfikuje je
- Uogólniać, teoretyzować
- Formułuje dyrektywy praktyczne (wskazówki)
- Próbować stwarzać modelowe teorie wychowania
Wychowanie to kształtowanie osobowości dziecka
Najważniejsze pojecie:
- Sytuacja wychowawcza – interpersonalny układ między ludźmi.

Łobocki:
Wychowanie odnosi się do sfery emocjonalnej, motywacyjnej dzieci.
Cele wychowanie: złożoność, intencjonalność, interakcyjność, relatywność, długotrwałość
Konarzewski:
Teoria wychowanie to teoria oddziaływań wychowawczych, teoria zmian ludzkich.
Mamy taką teorię jaką przyjmiemy zmianę psychologiczną.

13.orientacja normatywno-filozoficzna w teoriach wychowania. jej
charakterystyka i przedstawiciele
Nazwiska: Kunowski, Cichoń  ciągle piszą!! Kunowski-religijne, Cichoń – ku wartością
Kotłowski
Kunowski skonstruował schemat osobowości człowieka, koncepcja człowieka:
BIOS (życie), ETOS (obyczaj, zwyczaj), AGOS (prowadzić), LOS } To siła napędowa do tworzenia się osobowości.
BIOS – Procesy biologiczne, dziedziczne ETOS – pozytywny, negatywny, odbiór etosu środowiskowy wpłw AGOS – świadoma działalność na wychowanie
Gnitecki rozwinął:
BIOS, ETOS, AGOS, LOS to podstawa egzystencji AGOS + LOS = egzystencja
BIOS + ETOS określają prawdę w człowieku, AGOS i LOS określają dobro w człowieku

Cichoń: Formułuje normy, uważa, że takie normy musimy wpajać dzieciom. „Gwarantem skuteczności wychowania jest wiedza aksjomatyczna”

Kotłowski: nawiązuje do Okonia, Krajca. Formułuje teorię wychowania moralnego, który nie może być zbiorem aksjomów.
Akt pedagogiczny – Każda świadoma czynność człowieka, która zorientowana jest na cel pedagogiczny jest dynamiczny
Fakt pedagogiczny – efekt aktu pedagogicznego lub procesów wychowawczych.
Oddziaływanie pedagogiczne – to ciąg oddziaływujących na siebie aktów pedagogicznych
Proces wychowawczy – współdziałanie świadomości przedmiotu i podmiotu do osiągnięcia

14.orientacja normatywno-ideologiczna w teoriach wychowania. jej
charakterystyka i przedstawiciele
Nazwiska: Krawczyk, Muszyński
Krawczyk:
Proces wychowawczy opiera się na
Cel:
- Podejmowanie problemów wychowawczych  analiza problemu  wyciąganie wniosków
- Budzenie optymizmu
Najważniejsze jest zaspokojenie 6 podstawowych potrzeb człowieka.

15.orientacja elektryczna w teoriach wychowania. jej charakterystyka i
Przedstawiciele
Nazwiska: Garniewicz, Kukałowicz, Zając Dariusz
Orientacja eklektyczna: tu znajdziemy poglądy i stanowiska dotyczące wychowania, które:
a)nie maja jednego, wspólnego źródła
b)stanowią swoista mieszankę wcześniej omówionych orientacji
c)stanowią tzw. dyskurs edukacyjny: rozmowa na określony temat dotyczących wychowania, która odbywa się nie bezpośrednio lecz poprzez publikacje naukowe np. Zbyszko Melosik, piotr Pietrykowski, Kwiecinski, Sliwerski, Nalaskowski

16.wychowanie-socjalizacja-edukacja.wyjaśnienie pojęć
Socjalizacja :
- przygotowanie człowieka do życia w społeczeństwie poprzez udział w grupach społecznych i ich kulturze.
- uczy współżycia ze społeczeństwem, uczy pełnienia ról społecznych, norm, uczy panowania nad emocjami, popędami, wpaja człowiekowi aspiracje, daje mu kwalifikacje, sprawności, umiejętności techniczne. Prowadzi do konformizmu (życia w zgodzie z przyjętymi zasadami, zachowania zgodnego z oczekiwaniami społecznymi)
Socjalizacja jest podrzędna w stosunku do wychowania w ujęciu szerokim
Każde wychowanie w wąskim znaczeniu jest socjalizacją, ale nie każda socjalizacja jest wychowaniem w wąskim znaczeniu
Socjalizacja jest nadrzędna w stosunku do wychowania w wąskim znaczeniu
Edukacja
- jest podrzędna w stosunku do wychowania w ujęciu szerokim
ogół wpływów na człowieka. Celem edukacji jest dokonywanie zmian w sobie, w otoczeniu – z zachowaniem wolności. Dokonuje się wszędzie przez wszystkich ludzi. Dziesięciościan edukacji według Kwiecińskiego: globalizacja, etatyzacja, nacjonalizacja, kolektywizacja, socjalizacja, polityzacja, inkulturacja i personalizacja, wychowanie i jurydyfikacja, kształcenie i humanizacja, hominizacja,
Każda edukacja jest wychowaniem, ale nie każde wychowanie jest edukacją.
Wychowanie w ujęciu szerokim jest nadrzędne w stosunku do edukacji.
Każda wychowanie wychowaniem w ujęciu wąskim jest edukacją, ale nie każde edukacja jest wychowaniem w ujęciu wąskim.
Wychowanie w ujęciu wąskim jest podrzędne w stosunku do edukacji.

17.różnorodne ujęcia definicyjne wychowania
Najczęściej stosowaną definicją pojęcia „wychowanie” w literaturze pedagogicznej jest definicja sprawozdawcza , tzn. taka, która w miarę wiernie stara się odtworzyć jego sens zawierający się w języku (również potocznym). Przykładem tego może być definicja np.: definicja Danysza „wychowanie to wpływ świadomy i systematyczny , który wywiera człowiek dorosły na niedorosłego, aby umysłowi jego nadać zamierzony kształt.
Następna definicja pojęcia wychowanie są definicje projektujące. nadają pojęciu„wychowanie” nowe znaczenie, tylko w niewielkim stopniu lub w ogóle, uwzględniają znaczenie tego pojęcia w języku naukowym i potocznym Np. „wychowanie jest nie tylko rzeczywistością aktualną, ale racjonalną nadzieją na jej przekształcenie, nie tylko żywą i konkretną troską o przygotowanie ludzi do życia w dzisiejszych warunkach czasu i miejsca, poziomu bytowania, form pracy, ciężaru wszelkich konieczności danego etapu historycznego, ale również wiarą w możliwości przyspieszenia tempa doskonalenia warunków, stwarzanie realnych możliwości wszechstronnego rozwoju ludzi” – Suchodolski
Definicje regulujące mają na celu częściowe dostosowanie treści definiowanego pojęcia do znaczenia zastanego, stosowanego w języku nauki bądź potocznym a zarazem je częściowo je zmniejszają. Przykładem może być np.: Sujak „wychowanie jest to włączenie człowieka dojrzałego w proces rozwoju psychicznego, który rozgrywa się na jego oczach w człowieku mniej dojrzałym. Wychowanie Może być świadome, lub nieświadome. Może być jednym i drugim jednocześnie i tak jest właśnie najczęściej”.
Definicje perswazyjne wykorzystanie przy definiowaniu jakiegoś pojęcia takiego zbioru jego właściwości, który ma pozytywny lub negatywny ładunek oceny (emocjonalny) np.: Sujak: „wychowanie jest włączeniem się człowieka dojrzałego w proces rozwoju psychicznego, który rozgrywa się na jego oczach w człowieku mniej dojrzałym”

18.pseudowychowanie i jego typy
Pseudowychowanie: wszystko to co przyjmuje wymiar przeciwieństwa wynaturzenia czy pozorności wychowania; wychowanie toksyczne
Cztery rodzaje pseudowychowania:
a) wychowanie nieadekwatne, czyli takie, które „nie rozpoznaje sytuacji wewnętrznej wychowanka i działa obok na oślep czy też nawet wbrew tkwiącym możliwością”; Filek
b) wychowanie fikcyjne, kiedy nierzekomy wychowawca i nierzekomy wychowanek w swych interakcjach nie potrafią zharmonizować swego współdziałania – doznawania współ”
c) wychowanie wyobcowane polega na tym, że to nie bezpośredni podmiot doznawania jest odbiorcą, to nie dla niego inicjowany jest proces wychowawczy, to jedynie stwarza się takie pozory, podczas gdy właściwym odbiorcą wytworów wychowania są pośrednie podmiotu doznawania, osoby czy instytucje” Tamze
d) wychowanie zawładające „wychowanie takie rezygnuje najczęściej ze zdobycia autentycznego wpływu na wychowanka (…) stara się natomiast wpływać na niego poprzez rozmaite układy zależności. Dlatego jego środkiem jest głównie, mniej czy bardziej jawny przymus” Tamze

19.proces wychowania moralnego
Wychowanie moralne – wychowanie etyczne lub do wartości
Drugie znaczenie:
1. Opisowe (wersja neutralna) – przybliżenie jednostce właściwe postępowanie moralne bez oceny! Kształtowanie właściwości moralnych, jednostka sama dokonuje wyboru. Nauczyciel nie ujawnia swoich wartości dyskusja – skierowana na nią. Argumentacja
2. Oceniające (wersja normatywna) – stawia sobie cel przyswojenia jednostce określonych zasad moralnych. Nauczyciel ocenia, uczeń ma to przyjąć. Zadanie dorosłych to utwierdzić, że wartością jest to co się dzieciom wpaja.
Stosuje się je łącznie!!

20.sposoby wychowania moralnego
1. Tradycyjne – Dawanie dobrego przykładu, perswazja, autobiografie ludzi wielkich
2. Nowoczesne – rozumowanie moralnego, (dyskusja, logiczna dyskusja, lata 70, konsekwencje, wnioski praktyczne), klasyfikowanie moralności (uświadamianie własnych uczuć w związku rozpoznawanymi wartościami)

21.tolerancja jako wartośc moralna
To skłonność do zgody na myslenie, działanie i uczucia inne niż nasze
Różne znaczenia (typy) tolerancji:
- negatywna – tolerancja = znoszenie czegoś, kogoś
- neutralna - tolerancja =obojętność
- pozytywna – tolerancja = wartość morlana. Wsparcie dla inności. Wsparcie w wyrażaniu inności
Granice (nietolerancja, wobec):
- zachowania zagrażające zdrowiu lub życiu
- zachowania ograniczające
- zaprzeczenia postaw moralnych
- sprzeczne z ideologią i wartościami (faszyzm, komunizm)

22.altruizm i jego właściwości
Altruizm – Łopocki – To najważniejsza cecha, wprowadził w 1830r. kontynuacje do nauki.
Alter – drugi, inny
To niesienie pomocu, wsparcia jednej, kilku osobą. Utożsamiany z uświadamianiem sobie troski o innych i bezinteresowność i dobrowolność pomocy.
To postawa troski, która polega na wyświadczeniu komuś pomocy w sposób świadomy, bezinteresowny i dobrowolny.
Dwa typy altruizmu:
- Motywowany egzocentrycznie – skupiony na osobie wspomaganej. Doskonały.
- Motywowany egocentrycznie – pomagamy oczekując wewnętrznej nagrody ( dowartościowanie z zadowolenia z siebie. Niedoskonały

23.odpowiedzialność i jej istota
R. Ingarden – z odpowiedzialnością mamy do czynienia w sytuacji:
- gdy ktoś ponosi odpowiedzialność
- gdy ktoś pociągany do odpowiedzialności
- gdy ktoś działa odpowiedzialnie
- gdy ktoś podejmuje odpowiedzialność

Pierwszy podział: Odpowiedzialność
- Bierna – ponoszona - aktywna – podejmowana
Drugi podział: Odpowiedzialność
- Formalna – stosunek - subtytuacyjna
Właściwych reguł * odpowiedzialność za drugiego człowieka
Postępowania * odpowiedzialność za własną odpowiedzialność

24.wolnośc jako środek i cel wychowania
Stanowi warunek obowiązkowy, poszczególnych wartości.
WOLNOŚĆ: Łobocki
1. Od czegoś = wolność negatywna
2. Od czegoś = ma charakter pozytywny
Wolność jako cel lub środek wychowawczy.
Wolność jako dar lub zadanie

25.sprawiedliwość i jej cechy istotne
Z Ziembiński – sprawiedliwość to zgodność z generalnymi normami kierującymi postępowaniem ludzi wobez ludzi.
Arystoteles: Sprawiedliwość
1. wyrównawczą sprowadza się do formuły; ”każdemu odpłacaj wedle dobra lub zła, które zdziałał”
2. rozdzielczą „wymagaj od każdego wedle jego sił, zdolności lub powołania”

26.paradygmaty nauk społecznych a budowanie teorii pedagogicznych
Paradygmat – definicja pojawiła się w latach 90 dzięki Kuhn.
Kuhn uważał, że nie ma jednego paradygmaty, ale jest co najmniej 2, które się zwalczają.
Zaproponował: Nauka rozwija się wedle schematu na początku:
Problem  przednaukowy etap (dawne wierzenia , przesądy)  etap naukowy (nauki normalnej)  etap heliocentryczny (od XVI w.)  nauka rewolucyjna. W każdej nauce trwa konflikt parody.
Paradygmaty - to powszechnie uznawane osiągnięcia naukowe, które w pewnym czasie dostarczają społeczności uczonych modelów, problemów i ich rozwiązań
- to style myslenia i sposoby stawiania i rozwiązywania problemów badawczych.
Paradygmat to NIE dogmat.

Paradygmat nie jest dany raz na zawsze, jest wypracowany, cały czas się zmienia, nie istnieje powszechnie do jego całkowitej słuszności i obowiązkości.
Cechy Paradygmatu:
- Logiczny i jasne, uproszczony
- Prosty
- Musi nam służyć do tworzenia teorii szczegółowych

Paradygmat – zbiór ogólnych i ostatecznych przesłanek wyjaśnianiu jakiegoś obszaru, rzeczywistości, przyjęty
I upowszechniony jako wzór w nauce.

Paradygmaty nauk społecznych:
A. Humanizm – cechy: subiektywny, nastawiony na badania struktur społecznych, radykalny
B. Radykalny
C. Umiarkowane podejście, zmiana sposobu myślenia relacji międzyludzkich
D. Ważniejsze od struktur społecznych są funkcje społeczne, prawnicze, homeostaza społeczna



BIBLIOGRAFIA:
wykłady + ćwiczenia
Andrzej M. de Tchorzewski "Teoria wychowania. W poszukiwaniu nowego paradygmatu"
Andrzej M. de Tchorzewski "Wychowanie na tle różnych koncepcji rzeczywistości społecznej"