Pogrzeb hrabiego Orgaza - El Greco
Rozpoznanie dzieła |
tytuł: „Pogrzeb hrabiego Orgaza” autor: El Greco data: 1586-1588 r technika: olej na płótnie wymiary: 460 × 360 cm znajduje się: Santo Tomé powstał na zamówienie: księdza Andrésa Núñeza |
|
Kompozycja |
kształt pola obrazowego: prostokąt zwieńczony połową elipsy; kompozycja zamknięta: całość tworzy logiczny skończony układ; podkreślona równowaga: szczególnie widoczne jest to pomiędzy ukazaniem dwóch światów; kompozycja dynamiczna: mamy wrażenie jakby ktoś zatrzymał czas, wrażenie ruchu; |
|
Światłocień |
strefa niebiańska: |
strefa ziemska: |
brak konkretnego źródła światła; miękkie światło: dające wrażenie nastroju mistyczności, delikatności, uniesienia; księżycowa poświata: wchłaniająca barwy; brak wyraźnych kontrastów światłocieniowych; |
źródło światła poza polem obrazu; światło ostre: wyraźnie podkreśla kontrasty, nie opływa postaci w sposób łagodny; |
|
Kolorystyka |
obraz bogaty chromatycznie; brak wyraźnych konturów; szeroka gama barwna: obejmuje barwy chłodne i ciepłe; barwy stonowane; barwa dominująca: wyraźnie wybija się charakterystyczny dla El Greca odcień żółci (szaty księży i anioła); kontrasty: widoczne w ukazaniu nieba i ziemi Ukazanie dwóch światów na jednym obrazie zostało podkreślone również kolorystycznie. W ziemskiej części przedstawione postacie zostały poprzez barwy ciemne, żałobne. Jedyne wyróżniające się osoby to dwaj kapłani przedstawieni w intensywnie żółtych szatach. Część niebiańska jest znacznie jaśniejsza, poprzez specyficzne światło mamy wrażenie, że barwy zostały wciągnięte. Kolorystycznie wybija się tam jedynie postać Maryi. |
|
Treść i ekspresja |
Obraz został podzielony na dwie części. Dolna część obrazu przedstawia strefę ziemską, górna zaś strefę nieba.
Dolna część obrazu została przedstawiona w sposób realistyczny, a osoby znajdujące się tam ubrane w stroje współczesne autorowi, nie zaś z czasów samego pogrzebu. W centrum tej części dostrzegamy ciało hrabiego składane do grobu. Podtrzymane jest ono przez dwóch świętych: Augustyna (atrybut: strój biskupa, wyraźnie widoczne na obrazie, znajduje się po prawej stronie ciała hrabiego) i Szczepana (w ikonografii przedstawiany jako młody diakon, w realizacji El Greca także). Autor przedstawił obu świętych w sposób by przypominali zwykłych ludzi. Na obrazie dostrzegamy wielu innych ludzi: Andrés Núñez – proboszcz miejscowego kościoła, który zamówił ów obraz; na jego szacie – św. Tomasz (patron kościoła do którego stworzono dzieło); El Greco – autor przedstawił na obrazie samego siebie; szlachcic zrealizowany nad głową św. Szczepana; Jorge Manuel – syn El Greca, zrealizowany jako paź z lewej strony, znajduje się na pierwszym planie; na chusteczce wystającej z kieszeni dostrzegamy datę 1578, rok urodzenia chłopca; Na obrazie dostrzegamy, że paź wskazuje na ciało hrabiego. W ten sposób autor chciał pokazać łączność pomiędzy śmiercią, a narodzinami człowieka. Mamy do czynienia z izokefalizmem (głowy postaci znajdują się w jednej płaszczyźnie). Odnosimy wrażenie, że w tej części dostrzegamy wpływy bizantyjskie, charakterystyczne dla początkowej twórczość El Greca.
Granicą pomiędzy strefą ziemską, a niebiańską są chmury. W granicy dostrzegamy szczelinę, przez którą przedostaje się dusza zmarłego, przedstawiona jako nagie dziecko, podtrzymywana przez anioła w żółtej (odcień takiej żółci charakterystyczny dla El Greco) szacie.
Górna część obrazu przedstawiająca niebo, została zrealizowana w stylu charakterystycznym dla El Grecka. Postacie są nienaturalnie wydłużone, wyglądają jakby były w niezwykłym, mistycznym otoczeniu. Brak tutaj konkretnego źródła światła, charakterystyczne barwy i podkreślenie religijnego charakteru dzieła. W tej części obrazu postaci przedstawione to: Chrystus – w centrum kompozycji, siedzący na tronie; Maria – znajduje się po lewej stronie Chrystusa, jej postać wyróżnia się dzięki mocnym kolorom szat; jest jedyną kobietą na obrazie; Jan Chrzciciel – po lewej stronie Chrystusa; św. Piotr – za Marią w żółtej szacie, z kluczami; Filip II – król Hiszpanii, po prawej stronie obrazu Mojżesz – trzymający tablicę z dekalogiem; po lewej stronie W centrum kompozycji strefy niebiańskiej dostrzegamy trójkąt kompozycyjny złożony z Chrystusa, Maryi i Jana Chrzciciela. To znany w ikonografii chrześcijańskiej motyw deesis (polega ona na trój częściowym obrazowaniu osób świętych - centralną osobą jest Chrystus, obok Maryja, następnie Jan Chrzciciel); |
|
Wnioski końcowe |
„Pogrzeb hrabiego Orgaza” jest jednym z najsławniejszych znanych obrazów El Greco, jest uważany wręcz za przełomowe dzieło artysty. Zerwał ze wcześniejszymi wpływami oraz motywami (rzymskimi i weneckimi). Rozpoczyna odkrywać własny niepowtarzalny styl. Głębie przedstawia za pomocą postaci. Mamy tu dużo postaci, które zwartą formą wypełniają całą przestrzeń obrazu, tak charakterystyczne dla El Greca. Artysta wprowadza w całej swej twórczości niejasne elementy, które powodują, że jego dzieła są problematyczne do interpretacji, za to ciekawe w odbiorze. Mamy również wrażenie, że całość przedstawienia jest niezwykle uduchowiona, wręcz mistyczna. |