ZAGROŻENIA
CZASU
POKOJU-
-ALKOHOL
-NARKOTYKI
-PAPIEROSY
-STRES
-ANOREKSJA
ALKOHOL
Alkohole
to związki organiczne będące pochodnymi węglowodorów. W
przyrodzie występują w stanie wolnym w olejkach eterycznych oraz
tłuszczach i woskach. Alkohol jest stosowany w wielu gałęziach
przemysłu. Potocznie nazwą alkohol określa się alkohol etylowy,
bezbarwną ciecz. Ma on działanie odurzające i uzależniające.
Zatrucia alkoholowe wyniszczają organizm.
Alkohol
bywa spożywany okazjonalnie do posiłków, podczas wieczornej zabawy
czy uroczystych świąt. We wspólnotach plemiennych picie napojów
alkoholowych stanowiło część ważnych ceremonii religijnych, co
wynikało z wiary w ich duchowe działanie i moc łącznia świata
realnego ze światem nadprzyrodzonym.
WPŁYW
ALKOHOLU NA ORGANIZM
Alkohol
może wywoływać uzależnienia i w wielu państwach zalicza się go
do „legalnych narkotyków”, zwykle w jednym rzędzie ze środkami
uspokajającymi i znieczulającymi. Jednak w przeciwieństwie do
wymienionych leków dostęp do alkoholu jest bardzo łatwy, za
wyjątkiem tych krajów, gdzie konsumpcja napojów alkoholowych jest
zabroniona z przyczyn religijnych. W większości państw stosuje się
jedynie ograniczenia wiekowe.
Alkohol
wpływa ujemnie na centralny układ nerwowy (mózg i rdzeń kręgowy),
przetwarzający informacje otrzymane ze zmysłów i receptorów i
wysyłający polecenia do mięsni i gruczołów, stymulując je do
określonej aktywności. W początkowym etapie napój alkoholowy
wywołuje lekkie odurzenie i działa pobudzająco, ostatecznie
wywołuje depresje, a wypity w dużych ilościach może doprowadzić
do śpiączki.
Wprowadzony
do organizmu alkohol szybko przedostaje się do krwiobiegu. Najwyższe
stężenie we krwi występuje po około 1-1,5 godziny od momentu
spożycia. Krew transportuje alkohol do mózgu i wszystkich
najważniejszych narządów. Początkowo pod wpływem alkoholu
spowalniane są reakcje organizmu, jak podejmowanie decyzji i uczenie
się.
SKUTKI
UBOCZNE
Pierwszymi
Oznakami wskazującymi na to, że dana osoba znajduje się pod
wpływem alkoholu jest poprawa nastroju. Człowiek czuje się
rozluźniony, jest odważniejszy, zachowuje się swobodniej. Spożycie
dużej ilości alkoholu powoduje niewyraźną wymowę i szybkie
zmiany nastroju.. Jeśli ktoś waży 65 kg, takie oznaki pojawiają
się już po wypiciu 30 g alkoholu. W miarę picia coraz większej
ilości alkoholu człowiek zaczyna mieć trudności z poruszaniem
się, zostaje zakłócona praca receptorów zmysłu i traci zdolność
do prawidłowej oceny sytuacji, (co prowadzi do wielu wypadków przy
pracy, drogowych etc.). Mdłości, wymioty i bóle głowy to
klasyczne objawy spożycia nadmiernej ilości alkoholu, czyli zespołu
dolegliwości pojawiających się w miarę usuwania trucizny –
etanolu – z organizmu.
Skutkiem
spożywania nadmiernych ilości alkoholu może być stłuszczenie i
marskość wątroby. Narząd ten bierze bezpośredni udział w
odtruwaniu organizmu. Proces ten jest bardzo powolny: aby wydalić 30
g etanolu z krwi muszą upłynąć ponad cztery godziny. Osobom
zatrutym alkoholem niejednokrotnie poleca się kofeinę jako sposób
na szybsze odtrucie, jednak brak dowodów na to, by jakakolwiek
substancja, z wyjątkiem może fruktozy, wywoływała taki efekt. Nie
zostało również potwierdzone, by wykonywanie ćwiczeń fizycznych
działało „trzeźwiąco”.
Nadużywanie
alkoholu prowadzi do nałogu. W przewlekłej frazie alkoholizmu
zdobycie i picie alkoholu staje się jedyną potrzebą alkoholika, u
którego poza trwałym uszkodzeniem narządów, występuje,
psychodegradacja alkoholowa. Człowiek zostaje wyobcowany ze
społeczeństwa, wszystkie potrzeby mają drugorzędne znaczenie w
stosunku do potrzeby zdobycia trunku. Konsekwencje choroby
alkoholowej są szczególnie tragiczne dla najbliższej rodziny
alkoholika, nie tylko dla niego samego. Około 10% alkoholików
cierpi na zaburzenia psychiczne – majaczenie, stany omamowe czy
psychozę.
Niedożywienie,
między innymi niedobór witamin, sprzyja ujawnieniu się szkodliwych
dla zdrowia skutków picia alkoholu. Wiąże się to z faktem, że
alkohol zmniejsza odczuwanie apetytu i alkoholik nie dba o prawdziwą,
bogatą w składniki odżywcze dietę. Osoby nadużywające alkoholu
i alkoholicy są też zagrożeni zaburzeniami układu pokarmowego i
pewnymi rodzajami nowotworów – na przykład rakiem przełyku,
krtani i jamy ustnej. Kobietom w ciąży zabrania się spożywania
alkoholu, ponieważ jest on przyczyną niskiej masy urodzeniowej i
niedożywienia płodu.
W
ROZSĄDNYCH ILOŚCIACH
Lekarze
i żywieniowcy zgadzają się, że pewne gatunki alkoholu spożywane
w rozsądnych ilościach mogą działać dobroczynnie na zdrowie. Na
przykład czerwone wino, wypijane w ilości jednego kieliszka
dziennie, obniża zagrożenie zawałem serca. Generalnie zaleca się,
by konsumpcja alkoholu nie przekraczała 6% energii dostarczonej
organizmowi z pokarmami. Trzeba pamiętać, że kobiety i mężczyźni
odmiennie reagują na napoje alkoholowe: taka sama ilość alkoholu
może szybciej zaszkodzić kobiecie niż mężczyźnie.
Prawdopodobnie jest to spowodowane faktem, że organizm kobiety
produkuje mniejsze ilości enzymu utleniającego
alkohol.
NARKOTYKI
I SPOŁECZEŃSTWO
Narkotyki
i używki to, najogólniej rzecz ujmując, środki psychoaktywne, w
różny sposób działające na układ nerwowy człowieka. Substancje
te są we współczesnym świecie szeroko używane i
nadużywane.
Ludzie
od najdawniejszych czasów wprowadzali do swoich organizmów
narkotyki i używki. Nawet orzeźwiająca filiżanka kawy czy herbaty
czy też odprężająca lampka wina zasadniczo działają na nasz
ustrój podobnie jak rozprowadzana nielegalnie marihuana. Kofeina
znajdująca się w kawie, herbacie i coca – coli oraz alkohol w
winie i piwie ingerują w normalne funkcjonowanie organizmu oraz
alkohol w winie i piwie ingerują w normalne funkcjonowanie
organizmu. Spożywanie w umiarkowanych ilościach są stosunkowo
nieszkodliwe.
Tymczasem
narkotyki, w odróżnieniu od używek, są niebezpieczne i
nielegalne. Posiadanie czy zażywanie takich substancji, jak
śmiercionośna heroina czy crack, jest przestępstwem.
NA
CAŁYM ŚWIECIE
Większość
środków uzależniających, legalnych czy nie, negatywnie wpływa na
funkcje mózgu, nawet, jeśli są zażywane wyłącznie w celach
towarzyskich. Substancje uzależniające upośledzają zdolności
mentalne, takie jak myślenie, koncentracja, czuwanie, dobre
samopoczucie, odczuwanie emocji i świadomość. Są to substancje
psychotropowe, co oznacza, że działają na ośrodkowy układ
nerwowy i mają swoisty i wybiórczy wpływ na procesy psychiczne.
Niemal w każdej kulturze i społeczeństwie na całym świecie
ludzie zażywają środki psychotropowe. Różnią się tylko ich
rodzaje i przyczyny zażywania.
DLACZEGO?
Częstym
powodem zażywania narkotyków są spotkania towarzyskie,
zapoczątkowane pogawędką nad szklanką kawy, a zakończone
wieczornym wyjściem do baru. Narkotyk pomaga się „wyluzować”,
sprawia, że człowiek jest przyjaźnie nastawiony do towarzystwa,
rozmowy i odprężony. Zdaje się dawać chwilę wytchnienia,
okresową ucieczkę od zmartwień i kłopotów.
Ludzie
często usiłują uciec od rozmaitych problemów: stresu, braku
pieniędzy, nadmiary bądź braku pracy, rozbitego domu, złamanych
przyjaźni i tak dalej. Jednak niektórzy próbują całkowicie
oderwać się od rzeczywistości. Nie potrafią poradzić sobie z
realnym życiem i sięgają po narkotyki w nadziei stworzenia
wyimaginowanego, idealnego świata.
Kolejną
pospolitą przyczyną „brania” jest presja grupy. Człowiek,
najczęściej młody, zaczyna zażywać narkotyki, ponieważ to samo
robią jego rówieśnicy. Każdy członek grupy dostosowuje się do
panujących w niej zwyczajów.
EFEKTY
UZALEŻNIENIA
Poważnym
problemem jest fakt, że wiele narkotyków wywołuje nałóg.
Rozróżniamy uzależnienie fizyczne i psychiczne. Uzależnienia
psychiczne związane jest głównie z funkcjonowaniem umysłu.
Nałogowiec czuje, że nie może żyć ani myśleć bez narkotyku.
Uzależnienie fizyczne polega na tym, że nerwy, mięśnie, serce, i
inne narządy nie mogą funkcjonować bez narkotyku.
Pozbawiony
narkotyku narkoman odczuwa fizyczne i psychiczne objawy abstynencji.
Mogą to być drgawki, pocenie się, skurcze i bóle mięśni,
halucynacje (niezgodne z rzeczywistością wrażenia wzrokowe i
dotykowe), utrata świadomości, a nawet konwulsje prowadzące do
śmierci. Ponadto organizm stopniowo przyzwyczaja się do pewnych
narkotyków, używek i leków. W celu uzyskania tego samego efektu
trzeba zażywać coraz większe ilości danej substancji. Zjawisko to
nosi nazwę tolerancji.
Ryzyko
dla zdrowia niesie też sposób zażywania narkotyków. Wąchanie
kokainy może uszkodzić nos i drogi oddechowe. Wstrzykiwanie heroiny
używaną strzykawką lub igły może być przyczyną zapalenia
wątroby czy AIDS.
ZERWANIE
Z NAŁOGIEM
Zdarza
się też, że narkotyki i niektóre leki są nadużywane przez
sportowców, starając się za wszelką cenę uzyskać lepsze wyniki.
Zażywanie anabolików i sterydów, powiększających masę
mięśniową, czy środków stymulujących, jak amfetamina, jest
traktowane jak oszustwo – tego rodzaju substancje zostały zakazane
przez wszystkie poważne organizacje sportowe.
Narkotyki
często kojarzą się z łamaniem prawa. Napady na przechodniów,
włamania i inne przestępstwa bywają popełniane przez narkomanów
potrzebujących pieniędzy do zapewnienia sobie kolejnych dawek
upragnionych substancji. Jest to szczególnie widoczne w przypadku
narkotyków silniejszych, wywołujących poważne uzależnienie,
które często są również najdroższe. Nie należy zapominać, że
samo posiadanie nielegalnego narkotyku jest przestępstwem.
PALENIE
TYTONIU
Palenie
tytoniu to nie tylko farmakologiczne uzależnienie od nikotyny, ale
przede wszystkim nawyk o charakterze behawioralnym, psychologicznym i
społecznym. Palenie tytoniu, niestety nadal, pozostaje olbrzymim
problemem społecznym w Polsce. Co 10 sekund na świecie umiera ktoś
na chorobę wywołaną paleniem tytoniu. Liczne badania światowe
wykazały związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy paleniem tytoniu a
rozwojem chorób. Wynik ten nie jest zaskakujący w świetle wiedzy
nt. składu dymu tytoniowego.
Ponadto
należy pamiętać, że palenie zwiększa zachorowalność i
umieralność związaną z wrzodem trawiennym. Palenie, dodatkowo,
zwiększa ryzyko
poronień, porodów przedwczesnych i zgonów niemowląt. Zaś w
świetle ostatnich badań, palenie bierne zwiększa zachorowalność
na infekcje układu oddechowego, raka płuc, zawał mięśnia
sercowego.
Dzieci
zmuszane do wdychania dymu tytoniowego częściej zapadają na
choroby infekcyjne
układu
oddechowego (zapalenia płuc, oskrzeli, górnych dróg oddechowych).
Poza tym palenie tytoniu przez rodziców w istotny sposób zwiększa
ryzyko wystąpienia astmy oskrzelowej u dziecka, a także
przewlekłego zapalenia ucha środkowego, które jest główną
przyczyną głuchoty w wieku dziecięcym. Należy przy tym pamiętać,
iż negatywne skutki tego nałogu nie są ograniczone jedynie do
samych palaczy.
Uzależnienie
od papierosów rodzi się niepostrzeżenie. Najpierw wypalasz
pierwszego w swoim życiu papierosa, potem drugiego, aż wreszcie
spostrzeżesz, że już wypalasz całą paczkę dziennie. W miarę
upływu czasu pojawia się postępujące przyzwyczajenie i
biologiczne uzależnienie od tytoniu.
Około
10.000.000 Polaków pali regularnie 15- 20 sztuk papierosów
dziennie. Prawie 5.000.000 tych osób pali dłużej niż 20 lat.
Każdego roku 100.000 zgonów w Polsce ma bezpośredni związek z
negatywnymi skutkami palenia tytoniu, przy czym ponad połowa z nich
(60%) dotyczy osób w wieku 35- 69 lat. W Polsce codziennie zaczyna
palić około 500 nieletnich chłopców i dziewcząt, a rocznie
próbuje palenia około 180.000 . Szacuje się, iż dzieci w Polsce
wypalają rocznie od 3 do 4 mld sztuk papierosów. Papierosy są
jedynym legalnie sprzedawanym środkiem rakotwórczym w Polsce i na
świecie.
Palenie
papierosów wywołuje: co drugi zgon z powodu chorób nowotworowych u
mężczyzn i około 15% zgonów nowotworowych u kobiet, około 40%
przypadków choroby niedokrwiennej serca, 80- 90% przewlekłych
obturacyjnych chorób płuc
W
dymie tytoniowym znajduje się ponad 4000 różnych substancji, wiele
o działaniu toksycznym, mutagennym (uszkadzającym DNA),
taratogennym (uszkadzającym płód), kancerogennym (powodującym
rozwój nowotworów). Substancje te znajdują się w dwóch frakcjach
dymu: gazowej oraz cząsteczkowej zawieszonej w wodzie tworzącej
tzw. ciała smołowate. Niektóre z nich działają jedynie miejscowo
w jamie ustnej, drogach oddechowych podczas gdy inne po wchłonięciu
do układu krążenia wywierają działanie na większość tkanek i
organów człowieka. Do najważniejszych składników dymu
tytoniowego należą:
Nikotyna
Jest
to alkaloid przyswajany jedynie w 10% przez organizm człowieka,
szybko metabolizowany i usuwany przez nerki, który wywołuje
biologiczne uzależnienie u osób mających z nim kontakt. Palenie
papierosów pozwala na wchłonięcie 0,05- 0,15 mg nikotyny podczas
jednego zaciągnięcia, daje to 1- 2 mg po wypaleniu jednego
papierosa. Podana dożylnie dawka nikotyny zawarta w jednym
papierosie może zabić dorosłego człowieka. Ma ona krótki czas
połowicznego rozpadu- w mózgu wynosi on ok. 5 minut. Nikotyna
działa na wszystkie narządy naszego ciała w szczególności na:
·
ośrodkowy układ nerwowy - działanie za pośrednictwem takich
neuroprzekaźników jak acetylocholina, noradrenalina, serotonina,
dopamina powoduje w zależności od stężenia albo pobudzenie
(płytkie zaciąganie) albo uspokojenie (głębokie zaciąganie) co
stanowi mechanizm uzależnienia biologicznego od nikotyny. Bardzo
wysokie stężenie nikotyny blokuje przewodzenie impulsów w układzie
nerwowym.
·
układ krążęnia - przyspieszenie czynności pracy serca, wzrost
ciśnienia tętniczego krwi, skurcz naczyń obwodowych.
·
układ oddechowy - zwiększenie głębokości i częstości oddechów.
Dawki śmiertelne porażają ośrodek oddechowy w rdzeniu
przedłużonym.
·
układ pokarmowy - małe dawki pobudzają perystaltykę jelit a
wyższe opóźniają perystaltykę powodując zwolnienie opróżniania
żołądka co przedłuża uczucie sytości po jedzeniu.
Substancje
smołowate (rakotwórcze)
Substancje
te podrażniają tkankę płuc i mogą prowadzić do przewlekłych
stanów zapalnych oraz nowotworów. Dym tytoniowy inicjuje oraz
pobudza rozwój nowotworów, zawiera około 60 substancji
rakotwórczych lub współrakotwórczych, które znajdują się
zarówno w głównym strumieniu dymu jak i bocznym nierzadko w
większym stężeniu, na który narażone są osoby niepalące. Do
najważniejszych należą:
·
węglowodory aromatyczne (np. benzopiren)
·
nitrozaminy (np. N-nitrozonornikotyna)
·
estry kwasów tłuszczowych
·
metale ciężkie
·
pierwiastki promieniotwórcze (np. kadm, polon)
·
chlorek winylu
Substancje
drażniące
Są
to substancje, które działają głównie w drogach oddechowych i w
skład ich wchodzą:
·
związki zwężające oskrzela i powodujące kaszel
·
związki upośledzające ruch rzęsek w drogach oddechowych-
zaburzają one funkcję samooczyszczającą oskrzeli i płuc
doprowadzając do częstych infekcji.
·
związki pobudzające wydzielanie śluzu- duże ilości śluzu mogą
być przyczyną częściowego lub całkowitego zamknięcia oskrzeli
.
Tlenek
węgla
Stanowi
od 1- 5% wdychanego gazu i jest wynikiem niecałkowitego spalania
dymu tytoniowego. Gaz ten około 200 razy łatwiej wiąże się z
hemoglobiną tworząc karboksyhemoglobinę, która nie przenosi tlenu
obniżając w ten sposób stężenie hemoglobiny nawet o 15%. Tlenek
węgla powoduje zmniejszenie tolerancji wysiłku, wzrost agregacji
płytek krwi co może być związane z rozwojem miażdżycy,
zmniejszenie wagi ciała dzieci matek palących.
Sięgając
po papieros powinniśmy pamiętać, że narażamy się na rozwój
wielu, często śmiertelnych chorób. Zdrowotne powikłania
wynikajace z palenia papierosów mieszczą się w trzech podstawowych
grupach schorzeń: nowotworach, chorobie wieńcowej serca oraz
niewydolności płuc.
Wśród
nich wymienić należy:
Nowotwory
złośliwe płuc
Wykazano,
że u 90- 95% palaczy następuje rozwój nowotorów złośliwych.
Ujawnienie się pierwszych objawów choroby zależy od wielu
czynników, m.in. typu tytoniu, wieku rozpoczęcia palenia, ilości
wypalanych papierosów, czasu palenia, etc. Czas od zadziałania
czynnika rakotwórczego do rozwinięcia pełnych objawów choroby
wynosi od 15- 20 lat. Po zaprzestaniu palenia ryzyko zachorowania
zmniejsza się o połowę po 5 latach, zaś po 10 zrównuje się z
tym jakie istnieje w przypadku osób niepalących. Uważa się
również, że około 20- 30% nowotworów złośliwych płuc u osób
niepalących jest związanych z paleniem biernym (palący partner w
domu, palący koledzy w pracy itp.) gdyż w strumieniu bocznym
znajduje się 5 razy więcej tlenku węgla, 2- 3 razy więcej
nikotyny, 3-4 razy więcej substancji rakotwórczych.
Nowotwory
jamy ustnej, gardła, przełyku, krtani
Ten
typ nowotworów związany jest w szczególności z paleniem cygar i
fajek. Czętotliwość występowania ich u osób palących jest 20
krotnie większa niż u osób, które nie palą i nie przebywają w
środowisku osób palących.
Choroba
wieńcowa serca
Wpływ
palenia na rozwój schorzeń serca można zakreślić na podstawie
farmakologicznych skutków działania nikotyny. Nikotyna przyłącza
się do receptorów nikotynowych i wywołuje podwyższenie ciśnienia
krwi, przyspieszoną akcję serca oraz większe obciążenie pracy
serca. Prowadzi to do zwiększonego zużycia tlenu przez mięsień
sercowy, a u niektórych osób może wywołać zawał serca.
Inne
narządy
Dym
tytoniowy, którego składniki są rozpuszczalne w płynach
tkankowych i tą drogą docierają do różnych narządów, jest
przyczyną rozwoju choroby nowotworowej również w innych narządach
i układach.
Szczególnie
podatne są: układ krwionośny, oddechowy, pęcherz moczowy,
trzustka, nerki, żołądek. Częstość zachorowania i liczba zgonów
z powodu zawału serca, tętniaka aorty, nadciśnienia tętniczego,
schorzeń degenaracyjnych mięśnia sercowego, schorzeń naczyń
mózgowych, schorzeń naczyń obwodowych, krwotoku mózgowego jest
znacząco większa u osób palących jak niepalących. Palenie
papierosów prowadzi do zwiększenia zawartości cholesterolu,
rozwoju blaszek miażdzycowych. Palenie papierosów beznikotynowych
lub niskonikotynowych nie zmniejsza ryzyka zawału mięśnia
sercowego wśród palących. 20- 30 razy częściej występuje
choroba nienowotworowa układu odechowego (przewlekła obturacyjna
choroba płuc), zwiększa się ponadto podatność na osteoporozę i
chorobę Crona. Zaś u kobiet ciężarnych, dym z papierosa
przenikając przez łożysko ciężarnej może być przyczyną
zespołu nagłej śmierci noworodka
Palenie
tytoniu jest przyczyną około 60% przedwczesnej umieralności
mężczyzn przed 65 rokiem życia. Na początku lat 90 paliło 52%
dorosłych mężczyzn i 45 % dorosłych kobiet. Obecnie pali
odpowiednio 39% i 19%. Specjaliści przekonują, że nawet po
kilkudziesięciu latach palenia warto podjąć trud zerwania z
nałogiem. W ciele palacza rozpocznie się mozolny i długotrwały
proces oczyszczania i regenerowania poszczególnych
narządów.
PANIKA
Różne
reakcje na stres niezwykle często wzmagają jeszcze poziom
zdenerwowania odczuwanego przez cierpiącego człowieka. Jeśli
poziom ten jest za wysoki, pojawia się panika. Atak paniki jest
bardzo powszechny wśród silnie zestresowanych osób, potrafi on
całkowicie odebrać moc działania. Początek ataku może łączyć
się ze zwykłym strachem, który w innych okolicznościach zostałby
uznany za przejściową utratę pewności siebie. Na przykład,
niektórzy ludzie mogą lękać się przechodzenia przez ruchliwą
ulicę. Dla człowieka znajdującego się w bardzo dużym stresie
problem tego rodzaju okazuje się nie do pokonania. Reakcją na
strach jest naprężenie wszystkich mięsni. Płuca i przepona nie są
w stanie rozciągnąć się, by wprowadzić powietrze do organizmu. W
rezultacie oddychanie zostaje upośledzone, co jeszcze potęguje
strach. Wzmaga się puls, klatka piersiowa i gardło zaciskają się,
często powodując ból.
Wszystkie
te objawy wzmagają panikę, intensyfikując objawy. Skóra robi się
blada, wilgotna i zimna. Pacjenci mają trudności z przełykaniem –
opisywane przez nich objawy są bardzo podobne do początku zawału
serca. W ekstremalnych przypadkach atak paniki może doprowadzić
nawet do utraty przytomności.
Nadmierny
stres, który nie jest związany z wyraźnym niebezpieczeństwem,
często wywołuje błędne reakcje. W takich wypadkach reakcje są
źle zrozumiane nie tylko przez lekarzy i przyjaciół, ale przez
samą ofiarę stresu.
STRES
Tempo
życia, jakie narzucone nam jest we współczesnym świecie, odciska
swoje piętno na każdym z nas. Sprawia, że żyjemy w ciągłym
stresie, który może spowodować całkowite załamanie umysłowe lub
fizyczne, o ile na czas nie zostaną podjęte zdecydowane środki
zaradcze.
Stres
stanowi poważny problem dzisiejszych zindustrializowanych
społeczeństw. Jest odpowiedzialny za wiele chorób i straconych dni
pracy, ponadto bywa przyczyną głębokiego bólu i życiowych
tragedii.
CO
TO JEST STRES?
Nagły
i bardzo intensywny stres ma wiele wspólnego ze strachem. Sprawia,
że budzi się w nas pierwotny instynkt przeżycia, wywołujący
specyficzną reakcję fizyczną i chemiczną. Związane są one ze
znacznie zwiększoną produkcją adrenaliny – hormonu wytwarzanego
w gruczołach nadnerczy. Pełni on rolę tzw. Mediatora układu
nerwowego. Gruczoły te są kontrolowane przez układ
nerwowy.
Adrenalina
jest wydzielana bezpośrednio do krwiobiegu, dzięki czemu skutki jej
działania są natychmiastowe. Przygotowuje organizm do ucieczki bądź
do walki – stawienia czołu wyzwaniu. Zwiększony przepływ
adrenaliny do krwi pojawia się w reakcji na strach lub na stres
fizyczny bądź emocjonalny. Przygotowuje tkanki i narządy
wewnętrzne do szybkiej reakcji na kryzys.
Adrenalina
zwiększa tempo i siłę pracy serca oraz podnosi ciśnienie krwi.
Przyspiesza także przemianę glikogenu w glukozę, dostarczając w
ten sposób dodatkową energię do mięśni. Oddech także ulega
przyspieszeniu, ponieważ płuca usiłują zaczerpnąć większą
dawkę tlenu. Temperatura organizmu podnosi się i jednocześnie
proces trawienia zostaje zatrzymany.
Wydzielanie
adrenaliny może być pożyteczną i pozytywną reakcją na sytuacje
niebezpieczne i wzbudzające strach. Jest siłą umożliwiającą
ludziom skuteczne działanie w chwili kryzysu, mobilizowanie
maksymalnych sił i potencjału w celu odwrócenia grożącej
katastrofy. Niestety, w wielu okolicznościach reakcja stresowa może
wywołać także skutki uboczne.
Zbyt
intensywny i długotrwały stan stresu może mieć poważne działanie
destrukcyjne. Może uszkadzać układ immunologiczny, sprawiając, że
osoba żyjąca w stresie będzie bardziej podatna na choroby. Utrata
energii w wyniku nieustannego stresu sprawia, że organizm staje się
niezdolny do codziennej regeneracji.
CHOROBY
ZWIĄZANE ZE STRESEM
Przyspieszony
puls i podniesione ciśnienie krwi spowodowane przedłużającym się
stresem mogą wywołać stwardnienie naczyń krwionośnych, co z
kolei bywa przyczyną chorób serca, jak dusznica bolesna, udar czy
zawał serca. Większa ilość kwasu w żołądku, zwłaszcza przy
zwolnionym trawieniu, może wywołać podrażnienie błony śluzowej
żołądka, w wyniku, czego pojawiają się wrzody żołądka lub
dwunastnicy. Stres możemy obwiniać także za wiele chorób skóry.
Poza tym wielu lekarzy podziela pogląd, że bóle mięśniowe
występujące przy zapaleniu opon mózgowo – rdzeniowych, są
spowodowane faktem, że organizm nie może poradzić sobie z
normalnym zwalczeniem infekcji wirusowej. Stres może obniżać
reakcje układu immunologicznego na taką infekcję, zatem
przedłużające się sytuacje stresowe prowadzą do poważnego
zmęczenia mięśni i umysłu, które mogą spowodować między
innymi zapalenie opon mózgowych. Znane są wyniki badań
amerykańskich naukowców, którzy łączą stres z występowaniem
niektórych nowotworów. Wydaje się, że rak sutka występuje
częściej u tych kobiet, które stale znajdują się pod wpływem
silnego stresu. Jest całkiem możliwe, że silny stres uszkadza
układ immunologiczny tak, że nie przeciwdziała on powstawaniu i
rozmnażaniu się komórek rakowych.
Poza
wymienionymi skutkami fizjologicznymi (fizycznymi),stres powoduje
także inne negatywne zjawiska, które należy wziąć pod uwagę.
Ostra depresja, będąca częstą reakcją na długotrwały stres,
może doprowadzić do uzależnienia od alkoholu lub
narkotyków.
PRZYCZYNY
STRESU
Czynniki
zewnętrzne często powodują powtarzający się stres w naszym
życiu. Przyczyną może być nie tylko gorączkowy tryb życia w
naszych czasach, ale nagromadzenie się wydarzeń, które pojedynczo
znieślibyśmy bez kłopotów, ale które łącznie niebezpiecznie
powiększają liczbę występujących stresorów (przyczyn reakcji
stresowej). Wiadomo od dawna, że załamanie nerwowe lub próby
samobójcze bywają poprzedzone całą serią ciężkich doświadczeń
życiowych, odciskających swe piętno na
ofierze.
ANOREKSJA
Jadłowstręt
psychiczny (z grec. an - brak, pozbawienie, orexis - apetyt Anorexia
nervosa) - choroba cywilizacyjna polegająca na utracie wagi
wywołanej przez osobę chorą, z objawami dysmorfofobii w której
odczuwa ona lęk, ponieważ nie spełnia wymogów współczesnego
świata co do własnego wyglądu oraz w sposób zaburzony spostrzega
własne ciało. Lęk przybiera postać uporczywej idei
nadwartościowej, w związku z czym pacjent wyznacza sobie niski
limit wagi. Dotyczy przeważnie dziewcząt i kobiet w wieku 10-13 lat
oraz 16-21. Po raz pierwszy opisał tę chorobę w połowie XIX wieku
E. Lasgue i W. Gull.ICD-10 wyróżnia dwie postaci anoreksji -
jadłowstręt psychiczny i jadłowstręt psychiczny atypowy (F50.1).
Najczęstszą formą anoreksji jest anoreksja mentalna w wieku
dorastania.Anoreksję cechuje szybko postępujące wyniszczenie
organizmu, które pozostawia często już nieodwracalne zmiany.
Nieleczona zabija w ok. 10% przypadków[1]. Zwykle rozpoczyna się
przed 25 rokiem życia - dochodzi w niej do utraty łaknienia oraz
spadku wagi, co najmniej o 25% poniżej wagi wyjściowej. O anoreksji
mówi się, gdy następuje odmowa utrzymania ciężaru ciała powyżej
granicy wagi minimalnej dla wieku i wzrostu, intensywny lęk przed
przybraniem na wadze lub otyłością, zaburzony obraz własnego
ciała tj. osoba chora uważa, że jest zbyt gruba mimo tego, że tak
naprawdę jest już wyniszczona. Spora część chorych jest wrażliwa
na punkcie swojej wagi, boi się przytyć lub stosuje kontrolę nad
ilością przyjmowanych pokarmów. Mobilizowani przez lęk, stosują
metody prowadzące do utraty wagi ciała. Większość z nich
ogranicza ilość spożywanych pokarmów, zwłaszcza tych
zawierających tłuszcze oraz węglowodany. Często rezygnują z
czerwonego mięsa lub przechodzą na wegetarianizm W tym samym czasie
dochodzi u nich do znacznego zmniejszenia ilości zjadanego
pożywienia, co prowadzi do spadku wagi ciała, często o ponad 15%.
Zachowania osób cierpiących na anoreksję różnią się, przy
anoreksji typu bulimicznego często występują: prowokowanie
wymiotów, zażywanie dużych ilości środków przeczyszczających i
moczopędnych oraz wyczerpujące ćwiczenia fizyczne.