Kpc 16 maja 212 roku

Skarga kasacyjna

Art. 175 Konstytucji – podstawa, ustawa o SN również

Art. 1 ustawy – SN powołany jest do sprawowania wymiaru sprawiedliwości poprzez zapewnienie w ramach nadzoru zgodności z prawem oraz jednolitości orzecznictwa sądów powszechnych i wojskowych przez rozpoznawanie kasacji oraz innych środków odwoławczych (kpc – chodzi o zażalenie i skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia).

SN w ramach wymiaru sprawiedliwości podejmuje tez uchwały rozstrzygające zagadnienia prawne, rozpoznaje również protesty wyborcze oraz stwierdza ważność wyborów do parlamentu, Prezydenta RP, referendum ogólnokrajowego i konstytucyjnego i rozpoznaje protesty wyborcze składane po wyborach do PE.

SN dzieli się na 4 izby: Cywilną, Karną, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych oraz Wojskową.

Na czele stoi Pierwszy Prezes SN i każda Izba ma też swojego Prezesa.

Mówimy „skarga kasacyjna”, a nie „kasacja”, bo ta jest już uchylona (kiedyś to była II instancja).

SKARGA KASACYJNA jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia, który przysługuje od prawomocnych orzeczeń sądu II instancji.

Celem skargi kasacyjnej nie jest korekta orzeczeń sądu II instancji. Korekty orzeczeń sądowych dokonuje się w toku instancji (apelacja, zażalenie).

Dopuszczalność skargi kasacyjnej: przysługuje ona od wyroków sądu II instancji, które kończą postępowanie w sprawie, czyli nie przysługuje ona od wyroku sądu II instancji, mocą którego uchylono wyrok sądu I instancji (i orzeczenie reformatoryjne/ponowne rozpoznanie).

Skarga kasacyjna przysługuje od postanowień w przedmiocie odrzucenia pozwu i umorzenia postępowania kończących postępowanie w sprawie (pozytywne i negatywne).

Dopuszczalna będzie skarga kasacyjna, jeśli sąd II instancji, uwzględniając cześciowo apelację uchylił wyrok I instancji (i rozstrzygnął dodatkowo), a w pozostałej części apelację oddalił – w zakresie oddalenia apelacji.

Skarga kasacyjna przysługuje nie tylko od wyroków końcowych, ale też od wyroków częściowych, wyroków łącznych i wyroków uzupełniających.

W przepisie art. 398 ze znaczkiem 2 kpc są wyłączenia w zakresie dopuszczalności skargi kasacyjnej – ZNAĆ WSZYSTKIE NA PAMIĘĆ. Zgodnie z nim skarga kasacyjna jest niedopuszczalna m.in. w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 50 tys. zł. A w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych – niższa niż 10 tys. zł.

Sprawa o prawa majkowe – jest to taka sprawa, w której przedmiotem rozstrzygnięcia jest żądanie pozostające w związku ze stosunkami majątkowymi stron. Są to nie tylko sprawy o świadczenia, ale także sprawy o ustalenie prawa oraz o ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego.

W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o przyznanie i wstrzymanie emerytury lub renty oraz w sprawie o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego.

Niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia skarga kasacyjna przysługuje w sprawach o odszkodowanie z tytułu wyrządzenia szkody przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem, jak również ograniczenia z art. 398 ze znaczkiem 2 kpc nie odnoszą się do spraw, w których przedmiotem są roszczenia niemajątkowe. W takich sprawach brak ograniczeń kwotowych. Również w sprawach o roszczenia niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone roszczenia majątkowe!

W zakresie ustalania wartości przedmiotu zaskarżenia sądu II instancji i SN nie obowiązują ograniczenia w zakresie możliwości badania tej wartości (te wynikające z art. 25 i 26 kpc).

W przypadku współuczestnictwa materialnego oraz współuczestnictwa jednolitego wartość przedmiotu zaskarżenia stanowi łączna wartość zaskarżenia co do wszystkich współuczestników.

Art. 398 ze znaczkiem 2 par. 2 kpc – NA PAMIĘĆ! - przedmiotowe wyłączenia dopuszczalności skargi kasacyjnej. Jest to katalog zamknięty.

W następujących kategoriach spraw skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia (poza art. 392 ze znaczkiem 2 kpc):

1. w sprawach z zakresu ochrony konkurencji (przepisy szczególne kpc)

2. w sprawach z zakresu regulacji energetyki

3. w sprawach z zakresu regulacji telekomunikacji i poczty

4. w sprawach z zakresu transportu kolejowego

Skarga kasacyjna przysługuje nie tylko w postępowaniu procesowych, bo w nieprocesowych też.

Postępowanie nieprocesowe: - art. 519 ze znaczkiem 1 kpc – NA PAMIĘĆ!.

Skarga kasacyjna nie przysługuje w postępowaniu egzekucyjnym.

Legitymacja procesowa do wniesienia skargi kasacyjnej:

Mają ją:

1. strony

2. współuczestnicy sporu

3. interwenienci uboczni, pod warunkiem, że skarga kasacyjna nie pozostaje w sprzeczności z czynnościami i oświadczeniami strony, do której przystąpili

4. Prokurator Generalny

5. RPO

6. RPD

7. organizacje pozarządowe

8. inspektorowie pracy

9. powiatowi miejscy rzecznicy konsumentów

Możliwość wniesienia skargi kasacyjnej przez PG, RPO i RPD jest w pewnym stopniu ograniczona: mogą ją wnieść, jeżeli skargi nie wniosła sama strona.

Przymus adwokacko-radcowski:

Obowiązuje on w postępowaniu przed SN. W imieniu Prokuratorii Generalnej działa jej radca.

Przymusem tym objęte jest również postępowanie przed sądem II instancji związane z postępowaniem kasacyjnym.

Przymusem nie jest objęte złożenie przez stronę wniosku o sporządzenie przez sąd II instancji uzasadnienia.

Zwolnienie od kosztów sądowych, z którego korzystała strona w postępowaniu drugoinstancyjnym nie przenosi się na postępowanie kasacyjne, podobnie jak ustanowienie przez sąd II instancji pełnomocnika z urzędu, a także pełnomocnictwo udzielone przez stronę jej pełnomocnikowi w sądzie II instancji (chyba że już w treści pełnomocnictwa złożonego w postępowaniu w II instancji było zastrzeżone, że obejmuje ono także umocowanie do reprezentowania strony w postępowaniu kasacyjnym). To nie wynika wprost z kpc – jest to wykładnia SN.

Termin do wniesienia skargi kasacyjnej:

Skarga kasacyjna przysługuje tylko wtedy, gdy przed upływem tygodnia od ogłoszenia sentencji orzeczenia sądu SN strona zażądała doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem (art. 387 par. 3 i art. 398 ze znaczkiem 5 par. 1 kpc).

Strona, które tego wniosku nie złożyła w terminie traci możliwość wniesienia skargi kasacyjnej – skarga wniesiona podlegałaby odrzuceniu jako niedopuszczalna.

Skargę kasacyjną wnosi się do sądu II instancji, który wydał zaskarżone orzeczenie w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem.

Termin dwóch miesięcy do wniesienia skargi kasacyjnej liczy się wg przepisów prawa materialnego. 'w razie uchybienia tego terminu strona może złożyć wniosek o jego przywrócenie na zasadach ogólnych.

Termin 2miesięczny jest to termin ciągły, a więc taki, który z upływem dnia, który datą odpowiada dniowi doręczenia orzeczenia stronie skarżącej.

Po upływie terminu 2-miesięcznego skarżący, który złożył skargę kasacyjną może przytoczyć jedynie nowe uzasadnienie podstaw kasacyjnych, które zostały powołane w skardze, nie można zaś wskazywac nowej podstawy kasacyjnej.

W art. 398 ze znaczkiem 5 par. 2 kpc ustawodawca wprowadził termin 6-miesięczny od uprawomocnienia się wyroku, jeśli strona nie żądała doręczenia z uzasadnieniem, a jak żądala – od chwili doręczenia stronie orzeczenia wraz z uzasadnieniem. na złożenie skargi kasacyjnej przez prokuratora.

Wymagania formalne skargi kasacyjnej:

Mamy ich dwie grupy. Po pierwsze, wymagania formalne zwykłe oraz wymagania konstrukcyjne skargi.

Wymagania formalne zwykłe:

Podlegają uzupełnienia w razie ich niezachowania (wzywa przewodniczący sądu II instancji w terminei tygodniowym pod rygorem odrzucenia skargi kasacyjnej).

Od postanowienia sądu II instancji odrzucającego skargę kasacyjną przysługuje zażalenie do SN.

Wymagani formalne skargi kasacyjnej zwykłe:

1. ma spełniać wymagania formalne pism procesowych (art. 126 i następne kpc),

2. oznaczenie wartości przedmiotu zaskarżenia,

3. załączniki, przede wszystkim dwa odpisy skargi.

Wymagania konstrukcyjne skargi kasacyjnej:

1. wniosek o przyjęcie skargi do rozpoznania oraz jego uzasadnienie.

   
   Jeśli skarżący nie zachował tego warunku, podlega on uzupełnieniu, - jako jedyny z warunków konstrukcyjnych. Ten element skargi kasacyjnej musi być w niej graficznie wyodrębniony.
   A zatem w skardze kasacyjnej mamy dwa uzasadnienie – dlaczego sąd miałby ją rozpoznać, a następnie uzasadnienie podstaw kasacyjnych. To się często pokrywa i to jest to samo, ale i tak MUSI być graficznie wyodrębnione.
   
   Ten element konstrukcyjny skargi związany jest z instytucją przedsądu (niżej).
   
   

2. oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem, czy jest ono zaskarżone w całości czy w części (i w jakiej tej części
   
   

3. przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie
   
   

4. wniosek o uchylenie lub wniosek o uchylenie i zmianę orzeczenia sądu II instancji z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia i zmian

Przedsąd

Art. 398 ze znaczkiem 9 kpc.

Jest to postępowanie, które toczy się już przed SN w ramach postępowania kasacyjnego. W toku przedsądu SN decyduje, czy skarga kasacyjna, która w danej sprawie jest dopuszczalna będzie przyjęta przez SN do rozpoznania czy nie.

SN przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania:

1. jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne – musi ono pozostawać w związku ze stanem faktycznym danej sprawy oraz musi to być zagadnienie istotne (orzecznictwo SN – zagadnienie, którego rozstrzygnięcie może mieć istotny wpływ na wykładnię i stosowanie prawa przez sądy powszechne).
   Skarżący musi także sformułować to zagadnienie prawne, nie wystarczy je ogólnie opisać.
   
   

2. potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów – zasadniczo ta przesłanka pokrywa się z pierwszą
   
   

3. wystąpienie w sprawie nieważności postępowania – art. 379 kpc, którą SN bierze pod uwagę z urzędu
   
   

4. stwierdzenie, że skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona – chodzi o takie naruszenia prawa, których dopuścił się sąd II instancji, które są oczywiste prima facie, bez wnikania w poglądy doktryny i stanowisko judykatury
   
   

Skarżący we wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania musi się powołać na co najmniej jedną z tych przesłanek.

W kwestii przedsądu SN rozstrzyga na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego, który wydaje postanowienie, mocą którego przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania (bez uzasadnienia) bądź tez wydaje postanowienie, mocą którego odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania (koniecznie uzasadnienie).

Od postanowienia SN w przedmiocie przyjęcia skargi kasacyjnej nie przysługuje żaden środek zaskarżenia. Od odmowy nie przysługuje skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

Jeśli skarga kasacyjna przejdzie przedsąd, dopiero wtedy będzie merytorycznie badana (a więc: dopuszczalność → warunki formalne → przedsąd → merytoryczne rozpoznanie).

Podstawy skargi kasacyjnej:

Skarżący może powołać się na naruszenie konkretnych przepisów prawa procesowego bądź materialnego.

SN rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej poza przypadkiem nieważności postępowania branej pod uwagę z urzędu.

W ramach podstaw skargi kasacyjnej skarżący musi wskazać konkretne przepisy prawa, które jego zdaniem naruszył sąd Ii instancji. Dodatkowo, jeżeli w skardze kasacyjnej w ramach podstaw skargi powołano się na naruszenie prawa procesowego, skarżący musi dodatkowo wykazać, że uchybienie przepisom prawa procesowego mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

W postępowaniu kasacyjnym SN związany jest ustaleniami sądu I i sądu Ii instancji w zakresie stanu faktycznego. SN nie przeprowadza więc żadnych dowodów, nie może oceniać dowodów przeprowadzonych w sprawie, nie może dokonywać zmian w zakresie ustaleń faktycznych, nawet jeśli były one błędne. Dlatego mówimy, że SN jest sądem prawa, a nie sądem faktu.

Naruszenie prawa materialnego może polegać:

1. wyłączeni na błędnej jego wykładni

2. na niewłaściwym jego zastosowaniu

Naruszenie prawa materialnego może wystąpić w trzech postaciach:

1. błędna interpretacja, czyli wykładnia istniejącej normy prawa materialnego

2. zastosowanie nieistniejącej normy prawa materialnego

3. błąd w subsumpcji, czyli przypisanie błędnego przepisu pod ustalony stan faktyczny

Naruszenie prawa procesowego – zarzut jego naruszenia można oprzeć na:

1. nieważności postępowania

2. na naruszeniu innych przepisów kpc

Te inne naruszenia przepisów procesowych mogą stanowić zarzut w ramach podstawy skargi kasacyjnej, jeżeli:

1. strona wnosząca skargę kasacyjną zwróciła uwagę sądu II instancji na uchybienia przepisom postępowania, wnosząc o wpisanie zastrzeżenia z art. 162 kpc do protokołu

2. naruszenia przepisów postępowania sąd kasacyjny bierze pod uwagę z urzędu

3. jeżeli naruszenie przepisów procesowych nastąpiło w samym orzeczeniu

Postępowanie po wpływie skargi kasacyjnej do SN

Może być tak, że pomimo przekazania skargi kasacyjnej wraz z aktami sprawy do SN, SN zauważy braki formalne skargi, które podlegały usunięciu, a sąd apelacyjny nie wezwał do tego sąd Ii instancji. Wtedy SN musi zwrócić akta sprawy wraz ze skargą celem wezwania strony do usunięcia braków formalnych skargi.

Jeżeli SN stwierdzi, że skarga kasacyjna podlegała odrzuceniu przez sąd Ii instancji, a ten jej nie odrzucił, odrzuca ją sam SN mocą postanowienia. (UWAGA: gdyby odrzucił ją sąd Ii nstancji, byłby środek zaskarżenia; jeśli robi to SN – nie ma).

Merytoryczne rozpoznanie skargi kasacyjnej

Co do zasady Sn rozpoznaje je na posiedzeniu niejawnym w składzie trzech sędziów.

Skarga kasacyjna może być rozpoznana na rozprawie, ale tylko wtedy, jeżeli w sprawie występują istotne zagadnienie prawne, a skarżący złożył w skardze wniosek o jej rozpoznanie na rozprawie. Po drugie na rozprawie, gdy SN z urzędu postanowi o rozpoznaniu skargi kasacyjnej na rozprawie, jeśli uzna, że przemawiają za tym jakieś szczególne względy.

Orzeczenia SN

1. Oddalenie skargi – jeżeli nie ma ona uzasadnionych podstaw bądź jeżeli zaskarżone orzeczenie mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu.
   
   

2. Uwzględnienie skargi i uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości lub w części przekazując sprawę do ponownego rozpoznania sądowi II instancji lub innemu sądowi równorzędnemu. SN, uwzględniając skargę, może uchylić orzeczenie w całości lub w części – rzeczenie sądu II, ale także sądu I instancji i to jemu przekazać sprawę do ponownego rozpoznania (lub innemu równorzędnemu).
   
   

3. Jeżeli podstawa kasacyjna naruszenia prawa materialnego jest oczywiście uzasadniona, a skargi kasacyjnej nie oparto na podstawie naruszenia prawa procesowego, albo oparto, ale podstawa ta okazała się nieuzasadniona, SN na wniosek skarżącego (tylko!) może uchylić zaskarżony wyrok i ORZEC CO DO ISTOTY SPRAWY (wydać przeczenie reformatoryjne).
   
   

4. SN może uchylić wydane w sprawie orzeczenia i odrzucić pozew bądź umorzyć postępowanie, jeżeli w danej sprawie tak należało zrobić.

   
   
   

Odpowiednie stosowanie przepisów o postępowaniu apelacyjnym w zakresie nieuregulowanym przepisami kpc o skardze kasacyjnej.

7