Kochowski Wespazjan herbu Nieczuja (1633-1700), poeta, historyk. Urodził się na początku 1633 roku w Gaju (Sandomierskie), jako syn Jana, sekretarza królewskiego, i Zofii Janowskiej. Nauki pobierał w Szkołach Nowodworskich w Krakowie (1646-1648); nie wiadomo natomiast czy studiował również w Akademii Krakowskiej. Wcześnie zaczął pisać fraszki, głównie okolicznościowe i biograficzne. W roku 1651 bił się pod Beresteczkiem, następnie uczestniczył w wyprawie żwanieckiej (1653), moskiewskiej (1654), w wojnie szwedzkiej (pod komendą Czarnieckiego) i w ekspedycji na Węgry przeciw Rakoczemu. Pamięć utraconego wówczas brata Seweryna uczcił cyklem pięciu trenów. W 1658 ożenił się z Marianną Misiowską i osiadł w Gaju, skąd w 1563, po podziale majątku z bratem Janem, przeniósł się do wsi Goleniowy w ówczesnym powiecie lelowskim (Krakowskie). Brał udział w rokoszu 1666 i w bitwie pod Mątwami. Lubomirskiemu powięcił poemat Kamień świadectwa wielkiego w Koronie Polskiej senatora niewinności (1668). W tym samym roku ukazał się dewocyjny Różaniec Najświętszej Panny Maryjej. W 1669 jako poseł na sejm elekcyjny poparł w kilku wierszowanych broszurach Michała Korybuta. W roku 1670 pracował w kancelarii koronnej, a w 1671 otrzymał stanowisko podżupnika wielickiego. W 1673 roku został wybrany sędzią skarbowym z powiatu lelowskiego, zaś w latach 1682-1692 piastował urząd generalnego poborcy podymnego. W 1674 roku ukazał się zbiór liryków i epigramatów Niepróżnujące próżnowanie. Po śmierci pierwszej żony (ok. 1677) ożenił się powtórnie z Magdaleną z Frezerów (1680). W 1681 wydał dwa utwory religijne: Ogród panieński pod sznur Pisma świętego... wymierzony oraz Chrystus cierpiący. W 1683 wyruszył z Janem Sobieskim pod Wiedeń jako historiograf królewski. Wiktorię wiedeńską opisał w wierszowanym diariuszu Dzieło Boskie, albo Pieśni Wiednia wybawionego (1684) oraz w łacińskiej relacji Commmentarius belli adversus Turcas (1684). Przez lata pracował nad Rocznikami (Annalium Poloniae ab obitu Vladislai IV...), w których dzieje Polski ujął w siedmioletnie okresy (klimaktery); tomy I-III ukazały się w latach 1683-1698. Ukoronowaniem poetyckiej drogi Kochowskiego był wydany w roku 1685 poemat Psalmodia polska. Zmarł w Krakowie 6 VI 1700.

Obfita i różnorodna gatunkowo twórczość Kochowskiego (liryki, fraszki, poematy epickie, historiografia) skupia się wokół tematyki historycznej i religijnej. W utworach okolicznościowych, panegirycznych i historycznych wypowiadał się jako obywatel zatroskany o losy Rzeczypospolitej, aktywnie zaangażowany w ówczesne wypadki dziejowe. W twórczości religijnej postawa Kochowskiego ewoluowała od fanatycznej dewocji ku głębokiej, religijno-historiozoficznej wizji człowieka i narodu w Psalmodii polskiej. Dzieło to pozwala uznać Kochowskiego za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli sarmatyzmu w literaturze XVII w.