Otto Casman – Max Scheler – antropologia filozoficzna jako nauka o dwoistości człowieka
Koncepcja judeochrześcijańska – charakteru moralno-religijnego – odwołania do Biblii – koncepcja grzechu – wyznania z raju
Koncepcja grecko-oświeceniowa – odmienność człowieka i zwierząt (boska iskra rozumu w człowieku) człowiek jako istota rozumna
Koncepcja współczesna(naukowa) – człowiek jako rozwinięte zwierzę
Koncepcja ‘ślepej uliczki rozwoju ewolucyjnego’ – hamowanie biologiczności przez ducha, technologię (człowiek coraz mniej naturalny)[Nietzsche]
5 koncepcja – rasistowska itd.
Skupienie człowieka na kulturze symbolicznej, ma język, sumienie, idee prawa, niesprawiedliwości, państwa, przywództwa
Łączenie biologizmu z rozumowością (Dionizos i Apollo)
Filozofia człowieka daje podstawy do rozpatrywania go w różnych dziedzinach (nauk szczegółowych)
Landmann
Nurt religijny
Nurt racjonalny
Nurt biologiczny
Nurt kulturowy
Rola antropomorfizmu, antropocentryzmu
Antropocentryzm w filozofii człowieka
Finalistyczny (człowiek celem wszechświata)
Poznawczy (świat jako dostępny ludzkiemu poznaniu)
Aksjologiczny (człowiek jako najwyższa wartość)
Biologiczny
Historyczny
Psychologiczny, teologiczny itp
Typy człowieka
Zoon politikon
Anima rationale
Homo metaphysicus
Homo economicus
Anima symbolicum
Homo ludens (Huizinga)
Homo estethicus
Człowiek wykształcony
Człowiek nauki
Homo faber
Homo agens
Homo technicus
Człowiek epoki informatycznej/globalny
Interdyscyplinarność filozofii człowieka
Filozofia, PWN:
Filozofia człowieka obejmuje działalność człowieka i jego samoświadomość oraz relacje między cz. a przyrodą, kulturą itd.
Problemy dotyczące natury, istoty człowieka
Istotność pytania o samego siebie
Powołanie i przeznaczenie człowieka
Człowiek jako podmiot poznania, działania
Naturocentryzm jońskiej filozofii przyrody (wiązało się to z hylozoizmem)
Heraklit – zajęcie się działalnością człowieka
Pitagoras – pośrednio zajęcie się człowiekiem, sekta pitagorejska, nauka i myślenie mające charakter społeczny – władza dla filozofów (?)
Kalokagatia – ideał cnoty- dobra i piękna (w odniesieniu do ludzi[Platon i Arystoteles])
Sofiści – humanizm – zwrot w kierunku antropocentryzmu, cele praktyczne
Odrzucenie teoretycznych rozważań eleatów, pitagorejczyków, jońskich filozofów przyrody
Antropologiczny sofizm – rzeczywistość nie jest poznawana sama w sobie, a jedynie w swoich przejawach(fenomenach)
Nie jest się w stanie wyróżnić pozytywnie żadnych kultur
Wieloaspektowe pojmowanie kultury
Homo mensura
Gorgiasz
Logografia
Kładzenie nacisku na antynomie- izostenia
Logos dynastes megas eastin
Sokrates
„Poznaj samego siebie”
Dążenie do prawdy
Poznanie człowieka związane z doskonałością
Racjonalizm etyczny cnota jako wiedza zło z niewiedzy
Dialektyka jako dążenie do prawdy
Platon
Idee wyższe od pozornej rzeczywistości
Nieśmiertelność duszy
Uskrzydlony zaprzęg – (dwukonny – dobry i zły koń)
Anamneza
„Państwo” Platona
Arystoteles
szanowanie eksperymentu
jednorodny świat
podział na nauki formalne i empiryczne
Arystoteles podchodził do koncepcji państwa Platona z dystansem
„Złoty środek”
Człowiek u Augustyna
Solilokwia
Pelagiusz
Luter
Franciszkanie
Bernard z Clairvaux
Czas u Augustyna
Tomasz z Akwinu – odróżnienie wiedzy od wiary, filozofii od teologii (cośtam z Awerroesem) łaska boska i natura nie pozostają w konflikcie
Hierarchia:
Optimates – najlepsi - magnaci
Szacowni – posiadający majątki
Lud gorszy – chłopi itd.
Prawo – zbiór obiektywnych reguł pochodzących od Boga
Tomasz był przeciwny spirytualizmowi Platona i Augustyna
Tomizm został przyjęty w 1314 w Wiedniu
Odrodzeniowa filozofia człowieka
Odwoływanie się do ludzkiego rozumu, kultywacja tradycji starożytnej
Myślenie dialektyczne a zarazem dynamiczne
Naturalistyczne, czasem nawet materialistyczne ujęcie człowieka
Pico della Mirandola – 15.w. – twórca nowożytnej antropologii filozoficznej; znał arabski i grekę i czytał dzieła oryginalnie w tych językach
„Mowa o godności człowieka” - uznany przez Kościół za heretyka, uwięziony, po zwolnieniu dołączył do Akademii Florenckiej. Ficino. Studiując Platona doszli akademicy do wniosku, że jego poglądy były zgodne z kościelną dogmatyką. Teologia wspierana przez pobożną filozofię. Człowiek pomostem między światem idealnym a przyrodą. Człowiek jako istota zrównoważona. Człowiek przystosowuje się do otaczającej go rzeczywistości. Człowiek wyższy od aniołów – może się wspinać po drabinie bytów. Człowiek twórcą samego siebie, kowalem własnego losu.
Bóg tworząc świat zauważył, że człowiek nie jest zwierzęciem (jest czymś więcej). Człowiek jest wolny „któż nie będzie podziwiał takiego kameleona”. Nie ma nic godniejszego podziwu niż człowiek.
Zwierzęta-człowiek-Bóg
Człowiek pomostem między wiecznością a czasem
Mirandola pisał również o kosmologii – związane było to z określeniem pozycji człowieka w świecie
Dialektyka (w rozumieniu platońskich) - „dialektyka uspokoi nasz intelekt”.
Czarna magia i biała magia. Teologia pozwala poznać rzeczy boskie.
Pico della Mirandola łączy tradycję chrześcijańską z platońską. Człowiek ma możliwość wyboru swojej drogi (etyka zwierzęca albo ludzka)
De Bouelless -drabina istnień
Świat minerałów (tylko istnieje)
Świat roślin (istnieje i żyje)
Świat zwierząt (istnieje, żyje i czuje)
Świat ludzki – ludzie dodatkowo myślą
Wiek 17
Wzrost roli badań empirycznych - „Ziemia jedynie planetą kręcącą się wokół milionnów gwiazd”
Galileusz twórcą nowego paradygmatu w przyrodoznawstwie
Ludzie mają wyzwolić się z myślenia po arystotelesowsku
Rozkwit nauk przyrodniczych
Upadek greckiego obrazu wszechświata
Giordano Bruno łącznikiem między Odrodzeniem a XVII w.
Szał (furor) boski (średniowiecze) a szał bohaterski (właściwy człowiekowi rozumnemu, pchany zapałem do prawdy)
Bruno był panteistą, kładł duży nacisk na rolę fizyki (odróżniał ją od matematyki). Nieskończona wielość bytów tworzy jedność wszechświata.
Olbrzymia waga rozumu. Daje on intelektualny ogląd przyrody
Renesansowy humanista (humanizm antropocentryczny).
Dążenie do prawdy usilną pracą człowieka
W poezji i sztuce działalność ludzka powinna być oryginalna i twórcza
Galileusz -
Pascal – człowiek między pustką a nieskończonością
Kartezjusz – prekursor mechanicyzmu, wprowadzenie układu współrzędnych i stworzenie geometrii analitycznej. Dualizm kartezjański
Traktat o świecie (niedokończony albo niezachowany)
Moralność tymczasowa
Krytycyzm kartezjański
Czy człowiek nie jest wielkim mechanizmem? (jest zbudowany z materii)
Mózg nie jest istotny sam w sobie, istotne są odczucia
Człowiek żyje na granicy materii i ducha
Kartezjusz nie jest konsekwentny w filozofii człowieka