Styl i jego odmiany


Styl to sposób świadomego i celowego kształtowania wypowiedzi językowej z wykorzystaniem środków fonetycznych, składniowych, morfologicznych i figur stylistycznych. Według słownika pod redakcją Witolda Doroszewskiego styl to wyraz wieloznaczny:

  • w mowie , piśmiennictwie, utworach literackich to indywidualny sposób ekspresji;

  • w sztuce: zespół cech właściwych danej epoce, twórcy, dziełu;

  • sposób postępowania, zachowania się, mówienia.

Styl stanowi zawsze rezultat wyboru uzależnionego od sytuacji komunikacyjnej, celów, którym ma służyć wypowiedź. Na wybór wpływa też forma gatunkowa i indywidualne cechy autora. W języku polskim wyodrębniały się stopniowo różne odmiany stylistyczne określane jako style funkcjonalne.




Style funkcjonalne- stylistyczne odmiany polszczyzny charakteryzujące się doborem takich środków językowych, które uznane są za szczególnie przydatne ze względu na określony typ wypowiedzi i pełnione przez nie funkcje społeczne. Odmiany: styl artystyczny, naukowy, potoczny, publicystyczny, urzędowy. Stosowanie któregoś z nich wiąże się z celem, dla którego tworzona jest dana wypowiedź.

Styl artystyczny- styl dzieła literackiego, które ma za tworzywo język, ale rządzi się innymi prawami niż wszelkie inne komunikaty językowe. W języku artystycznym na pierwszy plan wysuwa się funkcja estetyczna i poetycka. W tekstach zaliczanych do literatury pięknej zauważamy wielkie zróżnicowanie stylistyczno- językowe. Cechy stylu artystycznego:

  • oryginalność metaforyki, która wiąże się z oryginalnością stylu pisarza;

  • zależność od osobowości i talentu pisarza;

  • świadome i celowe użycie elementów emocjonalnych;

  • umiejętna indywidualizacja języka postaci;

  • występowanie neologizmów;

  • umiejętny dobór środków plastycznych służących do opisu przedstawianych postaci, zdarzeń, miejsc, zjawisk, przedmiotów;

  • bogactwo środków językowych;

  • bogactwo figur stylistycznych;

  • stosowanie stylizacji na gwary środowiskowe, archaizacji, dialektyzacji.

Styl naukowy- styl, którym pisane są dzieła specjalistyczne z różnych dziedzin nauki; funkcjonalna odmiana stylowa języka literackiego, występująca w pracach naukowych. Styl jest zróżnicowany ze względu na przedmiot badań naukowych i ze względu na cechy indywidualne autorów. Zależnie od tego, jakiej nauki rozprawa dotyczy, występuje w tym stylu duża liczba wyrazów specjalnych, terminów o ściśle określonych znaczeniach. Cechy stylu naukowego:

  • terminologia naukowa i specjalistyczna, język wzorów i symboli;

  • jednoznaczność i precyzja informacji;

  • unikanie elementów oceniających;

  • obiektywne przedstawianie zjawisk i problemów (używanie form bezosobowych lub formy liczby mnogiej);

  • brak pierwiastków emocjonalnych;

  • przeważają zdania złożone podrzędnie nad współrzędnymi;

  • stosowanie wyrażeń modalnych;

  • występowanie dużej liczby rzeczowników niekonkretnych, oznaczających pojęcia umysłowe, oderwanych przymiotników i czasowników nazywających czynności pojęciowe, przysłówków i wyrażeń przysłówkowych, spójników i zaimków wskazujących cechy i relacje;

  • logiczna kompozycja obejmująca tezy, argumenty, wnioski, przykłady;

  • stosowanie tabel, wykresów;

  • cytowanie prac innych autorów, stosowanie przypisów.

Styl przemówień (styl retoryczny)- styl najbardziej zbliżony do języka artystycznego, najbardziej ozdobny, operuje kunsztowną budową zdań. Zawiera wyrazy, wyrażenia i zwroty nacechowane em0ocjonalnie.

Cechy stylu przemówień:

  • stosowanie apostrof, za pomocą których mówca zwraca się do słuchaczy;

  • pytania retoryczne, na które nie oczekuje się odpowiedzi, ale pobudzają słuchaczy do myślenia;

  • zdania wykrzyknikowe;

  • starannie dobrane słownictwo;

  • podniosłe epitety i metafory;

Wyodrębnia się dwa rodzaje wystąpień: okolicznościowe i oficjalne. W wystąpieniach okolicznościowych wprowadza się wiele elementów języka potocznego, cechuje się schematyzmem i szablonowością składniową i frazeologiczną.

Styl publicystyczny- odmiana polszczyzny literackiej realizowana w tekstach dziennikarskich. Dobór środków językowych zależy od tematyki przekazu oraz od gatunku. Styl ten skupia w sobie elementy stylu potocznego, artystycznego, naukowego i urzędowego. Cechy stylu publicystycznego:

  • oficjalność wypowiedzi;

  • stosowanie wyrażeń i zwrotów idiomatycznych, potocznego słownictwa i potocznej frazeologii;

  • występowanie wyrażeń i zwrotów stereotypowych, słownictwa modnego, wyrazów obcych

  • występowanie elementów emocjonalnych i wartościujących;

  • stosowanie słownictwa specjalistycznego w recenzjach i artykułach problemowych;

Styl urzędowy- odmiana języka literackiego, realizowana w instrukcjach, zarządzeniach, regulaminów, komunikatach, zawiadomieniach i pismach urzędowych. Występuję w dwóch rodzajach: styl wypowiedzi kancelaryjnych i styl aktów prawnych. Należy do stylów oficjalnych, do sfery komunikacji społecznej. Cechy stylu urzędowego:

  • nakazowość;

  • używanie trybu rozkazującego;

  • przewaga zdań bezosobowych;

  • odindywidualizowanie języka;

  • słownictwo pozbawione emocji;

  • nakazy i zakazy;

  • częste występowanie strony biernej;

  • treść w formie paragrafów i punktów;

  • terminologia z zakresu ekonomii, prawa, administracji.

Styl potoczny- styl funkcjonalny przeważający w codziennych wypowiedziach , odmiany mówionej i pisanej. Jest naturalnym środkiem porozumiewania się ludzi. Cechy stylu potocznego:

  • słownictwo o zabarwieniu potocznym;

  • podobieństwo do stylu kolokwialnego i odmian regionalnych;

  • słownictwo ekspresywne;

  • potok składniowy;

  • duża obrazowość;

  • bogata synonimika potoczna;

  • przewaga zdań pojedynczych nad złożonymi, współrzędnie złożonych nad złożonymi podrzędnie;

  • zdania niepełne, eliptyczne, anakoluty, występują równoważniki zdań;

  • powtarzanie wyrazów;

  • dosadne porównania.

Styl indywidualny- charakterystyczny dla danego autora zespół środków




Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Styl i jego odmiany, FILOLOGIA POLSKA, STUDIA LICENCJACKIE, PRZEDMIOTY JĘZYKOZNAWCZE
Styl i jego odmiany
Styl i jego odmiany
ŚWIERK KŁUJĄCY I JEGO ODMIANY CZ
5 Kryzys i jego odmiany
Pisarstwo i jego odmiany
Walc i jego odmiany. wszystkie kolory tęczy. muzyka kl. V, muzyka walce, Przebieg zajęć:
Walc i jego odmiany. wszystkie kolory tęczy. muzyka kl. V, Wszystkie kolory tęczy, 1
Kartofel i jego odmiany
JEZYK I JEGO ODMIANY
5 Kryzys i jego odmiany
LEKCJA 3 ZAIMEK OSOBOWY I JEGO ODMIANA
Dyskurs i jego odmiany
4. Styl urzędowy i jego gatunki, społeczne uwarunkowania komunikacji, Stylistyka
Odmiany wegetarianizmu i jego wpływ na uzębienie
Przedmiot PRI i jego diagnoza przegląd koncepcji temperamentu
BANK CENTRALNY I JEGO FUNKCJE

więcej podobnych podstron