TEMAT

WPROWADZENIE DO PSYCHOLOGII KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ- JEJ OSOBOWOŚCIOWE WYZNACZNIKI. STRUKTURA I FUNKCJE ŚWIADOMOSCI.

OPOLE 2011

Osobowościowe wyznaczniki komunikacji społecznej

Pojęcie predyspozycji lub cech osobowościowych zajmuje centralną pozycję w komunikacji społecznej. Choć nie ma powszechnie uzgodnionej definicji mówiącej, jakie dokładnie zagadnienia wchodzą w skład psychologii osobowości.
Komunikacja społeczna, podając walory przebiegu procesu komunikacyjnego, nie podważa teorii osobowości, lecz ja analizuje , precyzuje i rozszerza. Dzięki temu człowiek ma możliwość zrozumienia samego siebie i innych ludzi, to z kolei pozwala mu na mniej lub bardziej adaptacyjne interakcje z innymi ludźmi. 


EKSTRAWERTYZM (ekstra- + łac. verto = obracam) - usposobienie przejawiające się w kierowaniu zainteresowań na świat zewnętrzny, we wzmożonej aktywności, w łatwości utrzymywania kontaktu z otoczeniem, towarzyskości, ogólnej zaradności, przedsiębiorczości i praktyczności. Ekstrawersyjny to typ człowieka interesującego się otaczającą go rzeczywistością, łatwo wyrażającego swe myśli i uczucia, łatwo nawiązującego kontakty z innymi ludźmi. Dąży do emocjonalnej i intelektualnej wymiany z innymi ludźmi i znajduje w niej satysfakcję. Żyje dniem dzisiejszym, ceni swój majątek i pozycję. Ciekawi go widzialny świat konkretnej, namacalnej rzeczywistości, jest wylewny, emocjonalny, ekspresywny. Będzie się skłaniał do szybkiego, spontanicznego działania i łatwo podejmował decyzje. Jest optymistą i niemal wszystko wzbudza w nim entuzjazm. Większość ekstrawertyków zachowuje się niesystematycznie i zwraca więcej uwagi na ogólne idee i pojęcia. Inspiruje innych do działania. Jednym z częściej popełnianych przez osoby reprezentujące ten typ postawy jest prowadzenie rozmowy w sposób niepartnerski. Często nie liczy się w rozmowie z druga osobą, nie rozmawia tylko opowiada, rozpoczyna i kończy rozmowę, gdy sam tego chce, bez względu na preferencje rozmówcy. Przerywa wypowiedzi osoby, z którą rozmawia, narzuca taki temat rozmowy, który go bardziej interesuje, nie słucha co mówi rozmówca. Innym problemem ekstrawertyków jest nadmierne ujawnianie własnych osobistych problemów i przekazywanie intymnych treści w większości kontaktów z ludźmi. Nie oznacza to, że osoba taka nie potrafi słuchać zwierzeń innych. Mówi to, co myśli, więc jeśli chcecie dowiedzieć się, co myśli - po prostu słuchajcie. 

INTROWERTYZM (łac. introversus = zwrócony do środka) – cecha osobowości polegająca na braku zainteresowania światem zewnętrznym i praktyczną działalnością, skupieniu się na własnych przeżyciach wewnętrznych, zamykaniu się w sobie i niechęci do nawiązywania kontaktów z innymi ludźmi. Introwersyjny (łac. intro = do wewnątrz + verto = obracam) – skłonny do zamykania się w sobie, skupiający uwagę na własnych przeżyciach wewnętrznych. Introwertyk lubi zajmować się introspekcją - bada przeżycia psychiczne poprzez bezpośrednią ich obserwację. Przywiązuje wagę do wartości estetycznych, a jego stosunek do przyszłości zabarwiony jest pesymizmem.
Zachowanie introwertyka: 
- cieszy się swoją samotnością i prywatnością
- utrudnia innym poznanie samego siebie
- waha się zanim coś powie
- wypowiada się ostrożnie
- zawsze jest skoncentrowany
- długo analizuje każde działanie
- skupia się na przemyśleniach
- jest małomówny
- spotyka się z ludźmi, uczestniczy w wybranych działaniach, w działaniu nie jest impulsywny
- lubi wieść uporządkowany tryb życia.

Ekstrawersja i introwersja jest w życiu człowieka stałym sposobem reagowania, ale nie znaczy to, iż nie mogą się ze sobą przeplatać. W okresie dojrzewania dominuje ekstrawersja, a w czasie klimakterium- faza introwertyczna. Oba typy mają swoje uzasadnienie i swoje miejsce w świecie, ponieważ każdy z nich ma do spełnienia odmienną rolę w doskonaleniu świata.

MAKIAWELIZM ( Piccolo Machiavelli, florencki pisarz, historyk i dyplomata) – doktryna polityczna zalecająca stosowanie podstępu, przemocy i obłudy w dążeniu do realizacji zamierzonego celu; postawa charakteryzująca się cynizmem, przewrotnością, brakiem skrupułów. Makiaweliczny – odnoszący się do makiawelizmu; przebiegły, podstępny, przewrotny, chytry, obłudny. Makiawelista potrafi manipulować ludźmi, oddziaływać na ich świadomość, zachowując jednocześnie dystans emocjonalny, nie angażując się w zachowanie innych ani nawet swoje własne. W swoim zachowaniu kieruje się tym, co poznał na drodze racjonalnej, a nie tym , co odczuwa emocjonalnie. Dewiza makiawelisty brzmi „Zachowaj zimną krew, gdy inni wychodzą ze skóry”. Ludzie o osobowości makiawelistycznej łatwiej radzą i lepiej funkcjonują we współczesnym świecie. Nie są lubiani, ale zazdrości się im umiejętności radzenia sobie w życiu. Ich zwycięstwa, polegają na kłamstwie i oszustwie. Bycie makiawelistą wydaje się rzeczą wygodną dla zainteresowanego: brak skrupułów, zahamowań moralnych umiejętne balansowanie na granicy tego, co dozwolone, pozwala na osiągnięcie dogodnej pozycji w życiu. Reasumując, osobowość makiawelistyczna to taka forma, która stosowana w komunikacji społecznej, w kontaktach interpersonalnych opiera się na sterowaniu innymi, wpływaniu na innych manipulowaniu nimi w sposób zamierzony, celowy, egocentryczny – przy zupełnym nie liczeniu się z partnerem interakcji. Wszelkie przekazy komunikacyjne są nieetyczne, amoralne, zawierają informacje fałszywe, a kłamstwo w „ładnej” oprawie jest przyjmowane przez osobę manipulowaną najczęściej jako przekaz pozytywny, szczery i wartościowy. Najwięcej szkód wyrządza osobowość makiawelistyczna oddziaływując na osobę słabszą psychicznie, przejawiającą małą odporność na wpływy społeczne, ulegającą łatwo naciskom, podporządkowaną i przestrzegającą norm przyjętych za pozytywne w interakcjach z ludźmi. Przykładem takich układów jest oddziaływanie sekt (makiawelistyczny guru).
Makiawelista w konwersacji czy innego rodzaju interakcji koncentruje się na tym, co chce osiągnąć, przejawia inicjatywę, rozpoczyna i kończy interakcje. Rozmowie narzuca tematy, tworzy koncepcje, popycha do działania i myślenia według swojego planu, nie słucha drugiej osoby, a jeżeli, to stwarza tylko takie pozory, kieruje rozmowę w oczekiwanym przez siebie kierunku. Posługuje się często sugestią, radzi, ocenia, pobudza do działań, które uzależniają, wciąga ofiarę manipulacji w sieć makiawelistycznego planu. 

EMPATIA (gr. empátheia) przypisywanie innej osobie uczuć, jakie by ktoś żywił będąc w sytuacji tej osoby; uczuciowe utożsamianie się z inną osobą i wywoływanie w sobie uczucia, które ona przeżywa. Empatia jest rozwojowo najwcześniejszą formą wymiany wiadomości z innymi ludźmi i ma dominujące znaczenie w komunikacji. Empatią powinien kierować altruizm. Paradoksalnie w niektórych przypadkach niesienie pomocy ma większe znaczenie dla pomagającego niż osoby, która pomoc otrzymuje. Empatia i otwartość uznawane są za ważne determinanty wszelkich kontaktów interpersonalnych. Otwartość wiąże się z życzliwą orientacją na drugiego człowieka, umożliwia lepsze jego poznanie oraz pozwala poznać siebie. Odwzajemniona otwartość uznawana jest za samo wzmacniający się mechanizm, prowadzący do bliskości i głębokich związków między ludźmi. Pojęcie empatii jest wieloznaczne i różnorodnie ujmowane w literaturze psychologicznej. Traktuje się ją jako cechę osobowości albo zdolność psychospołeczną albo mechanizm adaptacyjny albo sposób komunikacji. Pomimo wyraźnej różnicy zarysowuję się jeden wspólny trend prezentowany przez wielu autorów – dotyczy on wyodrębnienia dwu rodzajów empatii: emocjonalnej oraz poznawczej.
Celem kształtowania zdolności empatycznych jest wychowanie odpowiedzialnych, radosnych, twórczych ludzi, którzy odnoszą się z szacunkiem do innych ludzi. Empatyczna osoba jest ciepła, tolerancyjna i wyrozumiała. Z szacunkiem odnosi się do siebie i akceptuje siebie. Empatia powinna być rozwijana jak najwcześniej, by były trwale zmiany w osobowości. Całościowe kształtowanie w zakresie empatii powinno odbywać się na poziomie jednostki, rodziny, instytucji oświatowych, jak i wśród profesjonalistów różnych zawodów, na poziomie społeczeństwa, rządu i organizacji międzynarodowych. Osoby empatyczne są bardziej lubiane i postrzegane w społeczeństwie jako sprawniejsze w komunikacji interpersonalnej. W rodzinach zdrowych, zapewniającym dzieciom optymalne warunki rozwoju charakterystyczne są empatyczne postawy rodziców wobec dzieci. Na drodze empatii rodzice mogą poznać na tyle głębokie życie psychiczne dzieci by móc rozróżnić ich reakcje, które są wyuczone i mogą podlegać modyfikacji oraz te, które zależne są od temperamentu i nie podlegają modyfikacji. Gdy rodzic nie potrafi odczuć potrzeb dziecka, nie zaspakaja ich, tak więc dziecko będzie kształtować się w sposób patologiczny. Dziecko jest zdolne do empatycznego rozumienia ludzi około 5 roku życia. Empatyczna komunikacja jest jednym z ważniejszych narzędzi uczenia się w dzieciństwie W trakcie empatycznej komunikacji z dzieckiem rozwija się podstawowa instancja regulacji psychicznej – self. Dla rozwoju self znaczenie ma charakter reagowania rodziców na przeżycia dziecka. Drugim ważny proces dla rozwoju self to empatyczne uczestnictwo dziecka w osobistych przeżyciach rodziców. Uczy się sposobów reagowania rodziców, a następnie używa ich w samodzielnych kontaktach z rzeczywistością. 

INGRACJACJA  ("wkradanie się w cudze łaski") – technika manipulacji, działanie mające na celu zdobycie sympatii (wytworzenie pozytywnej postawy). Istota tego zachowania sprowadza się do stworzenia pozytywnego obrazu własnej osoby u drugiego człowieka oraz zastosowania różnego typu technik mających na celu uzyskanie sympatii do siebie oraz próby wymuszenia uznania wszystkich walorów. Zaprzyjaźnienie z drugą osobą ma charakter czysto instrumentalny i jednocześnie jest narzędziem uzyskania wpływu. Ingracjacja to proces, w trakcie którego uczestnicy dokonują wymiany użytecznych dla siebie wartości (zachowań, symboli, przedmiotów). Prawidłowa wymiana zachodzi wówczas, gdy nagrody otrzymywane przez każdego z partnerów są proporcjonalne do kosztów, które ponoszą i zasobów, którymi dysponują. Ktoś, kto chce lub nie jest w stanie realizować zasady takiej to ingracjator. Ingracjacja jest szczególnym rodzajem zachowań komunikacji, gdyż podmiot przekazuje reakcje, jakie spostrzega. Może to czynić o obrębie trzech technik ingracjacyjnych:
1. Podnoszenie wartości partnera – przekazywanie informacji o tym, że spostrzega się partnera w sposób pozytywny – prawienie komplementów, pochlebstw.
2. Konformizm w zakresie opinii, ocen i zachowań - mimo innego własnego zdania zgadzanie się na opinię ogółu.
3. Przedstawianie siebie w korzystnym świetle.
Ingracjacja jest więc zachowaniem ’nie fair’ wobec partnera, jednak w pewnych grupach jest ona akceptowana i polecana. 

TRANSGRESJA (łac. transgressio = przejście) -  działania transgresyjne (ekspansywne i twórcze) polegają na intencjonalnym wychodzeniu poza to, czym jesteśmy i co posiadamy. Przełamują one dotychczasowe granice osiągnięć i tworzą nowe wartości. Dzięki nim rozszerza się prywatne terytorium, wzbogaca nasze doświadczenie, zwiększa zakres kontroli. Osiąganie kolejnych celów transgresyjnych nie tylko nie redukuje motywacji do podejmowania dalszych działań, ale wręcz zwiększa ją. Transgresje mogą być skierowane ku rzeczom, ludziom (altruizm, władza, nowy ład społeczny), ku symbolom (nowa wiedza, idee, sztuka), a także ku sobie (autokreacja, samorozwój). Transgresja jest pojęciem szerszym niż twórczość, dotyczy również czynności ekspansywnych. Nie da się też zredukować jej do pojęcia osiągnięć – bo obejmuje działania zarówno konstruktywne, jak i destruktywne. Trudno za osiągnięcia uznać dążenie do rozszerzania wolności (transgresja emancypacyjna) czy próby przedłużenia swego życia (transgresja temporalna). Jako przykład działania transgresyjnego można potraktować zerwanie zakazanego owocu przez Adama i Ewę, co stało się źródłem cierpienia, ale pozwoliło im zarazem lepiej zrozumieć naturę dobra i zła. Działanie transgresji jest uwarunkowane przez składniki osobowości: umysł i wolę. Ludzie transgresywni mają poczucie – osobiste osiągnięcia, sukcesy i niepowodzenia determinowane są przez czynniki osobowościowe: zdolność, motywacje, własna wiedza i umiejętności. Ludzie ci mają wyższe poczucie skuteczności. W koncepcji transgresywnej osobowość jest układem otwartym – ciągła integracja ze środowiskiem. Rola osobowości zależy od podejmowania działań- duże znaczenie osobowości to transgresja przejawiająca się w ekspresji, twórczości. Transgresja to czynności inwencyjne i ekspansywne, wykraczające poza typowe granice działania - to czynności dzięki którym jednostka lub zbiorowość, kształtują swoje struktury lub niszczą struktury ustabilizowane – czynności te tworzą wartości pozytywne lub negatywne. Mogą być źródłem rozwoju lub regresu. 
Wyróżniamy dwa rodzaje transgresji: 
1. transgresja indywidualna – jednostka wychodzi poza to, czym jest i co posiada, rozszerza własne terytorium, dokonuje wynalazków i tworzy siebie wg własnych projektów. 
2. transgresja zbiorowa – jej przedmiotem stają się działania masowe, kolektywne i globalne, podejmowane są przez grupy, ruchy społeczne, społeczeństwa. Dzięki takim czynnościom ludzie przekraczają swoje dotychczasowe osiągnięcia materialne, intelektualne i duchowe, tworzą naukę, sztukę i kulturę.
Ze względu na treść celów jednostkowych wyróżniany cztery rodzaje transgresji:
1. działania praktyczne skierowane na świat fizyczny . ich celem jest dokonywanie ekspansji terytorialnej, zwiększenie produkcji dóbr materialnych. Dzięki temu człowiek tworzy sztuczny świat, którego budulcem jest środowisko naturalne. 
2. działania skierowane ku ludziom – mają na celu rozszerzenie kontroli nad innymi, do wzbogacania czynności altruistycznych, do powiększania zakresu wolności indywidualnej w systemie instytucjonalnym, Działania , których celem jest wzrost dominacji nad grupą i zdobycie władzy absolutnej.
3. działania symboliczne – tworzenie nowych, niekonwencjonalnych konstrukcji myślowych i rozszerzanie osobistej wiedzy o świecie zewnętrznym. Są to akty twórcze i ekspansywne. Dzięki nim powstaje nauka sztuka. Rozwija się filozofia i religia. Rodzą się mity i utopie. Człowiek wzbogaca informacje o przyrodzie i kulturze. Działania te nazywamy transgresjami intelektualnymi.
4. działania autokreacyjne – ku sobie – samorozwojem lub tworzeniem siebie wg własnego projektu. Jednostka rozwija swoje struktury charakterologiczne i umysłowe, zwiększa siłę woli, wzbogaca osobiste doświadczenia.
Osiągnięcie celu przez działania transgresyjne wzmacniają motywację do podejmowania następnych czynności. Większą role odgrywają tu uczucia pozytywne niż negatywne – nadzieja przekroczenia granic dotychczasowych osiągnięć lub duma z dokonania niezwykłych czynów. Wolność jest warunkiem wychodzenia poza to, czym człowiek jest i co posiada, dlatego transgresja to realizowana wolność.

STRUKTURA I FUNKCJE ŚWIADOMOŚCI

Najprościej mówiąc, świadomość możemy definiować jako aktywność mózgową, która generuje nasze reprezentacje umysłowe świata i bieżące myśli. Jedną z jej składowych jest uwaga- właściwość, która sprawia, że jeden element wyróżnia się w świadomości jako figura, podczas gdy wszystko inne schodzi do tła. O świadomości można również pomyśleć jako o tej funkcji umysłu, która pozwala nam łączyć rzeczywistość z fantazją.                                                                                                                                                                              Świadomość ogranicza naszą uwagę. Ponieważ świadomość przetwarza informacje sekwencyjnie, ogranicza to , co zauważamy i o czym myślimy. W ten sposób świadomość chroni nasz mózg przed przeładowaniem stymulacją.                                                                                                                                                                                                      Świadomość dostarcza także umysłowego "miejsca spotkań", w którym wrażenie może zostać połączone ze wspomnieniem, emocjami, motywami i wieloma innymi procesami psychicznymi w procesie nazywanym - spostrzeganiem. Świadomość jest zatem płótnem, na którym tworzymy zwyczajowo  znaczące obrazy z palety bodźców dostarczanych przez świat zewnętrzny i wewnętrzny.                                                                                                           Świadomość pozwala nam też stworzyć mentalny model świata - model, którym możemy manipulować w myślach. W przeciwieństwie do niższych organizmów, świadomość uwalnia nas z więzienia teraźniejszości - potrafimy nie tylko odruchowo reagować na stymulację, ale możemy też wykorzystywać świadomy model świata zbudowany na podstawie wspomnień, uwzględniając jednocześnie przeszłość i przyszłość. Dzięki temu możemy myśleć, planować, manipulując naszym mentalnym światem, oceniać alternatywne reakcje i wyobrażać sobie ich skuteczność.                                                                                                                                   Te trzy funkcje - ograniczanie, łączenie i manipulacja - dotyczą w różnym stopniu wszystkich stanów świadomości, niezależnie od tego, czy mowa o marzeniach sennych, hipnozie, medytacji, stanach powstałych pod wpływem środków farmakologicznych czy też o stanie normalnego "czuwania". Sigmund Freud jako pierwszy założył, że nasze umysły działają na kilku poziomach jednocześnie. Wyobrażał sobie nieświadomość jako rezerwuar potrzeb, pragnień, życzeń i traumatycznych wspomnień. Co więcej, wierzył, że to przetwarzanie, z którego nie zdajemy sobie sprawy, może wpływać na nasze świadome myśli, fantazje, uczucia i działania. Dziś psycholodzy poznawczy odrzucają znaczną część teorii Freuda, uważając je za przednaukowe spekulacje. Podtrzymują jednak koncepcję przetwarzania przebiegającego poza świadomością.                                                                                                                                                                                                                                   Przedświadomość: Psycholodzy często używają wprowadzonego przez Freuda terminu przedświadomość w odniesieniu do wspomnień dotyczących zdarzeń, które nie są ciągle uświadomione, ale swego czasu były przedmiotem koncentracji uwagi. Te wspomnienia mogą stosunkowo łatwo powrócić do świadomości pod wpływem dowolnej wywołującej je wskazówki. W przeciwnym razie spoczywają sobie na zapleczu umysłu, poza granicami świadomości, aż do momentu, gdy stają się potrzebne.                                                        Nieświadomość: Zgodnie z definicją słownikową, pojęcie "nieświadomość" oznacza brak wszelkiej świadomości, jak w przypadku osoby, która zemdlała, popadła w stan śpiączki lub znajduje się pod wpływem znieczulenia ogólnego. Jednakże zgodnie z definicją Freuda, nieświadomość to rezerwuar prymitywnych motywów i przerażających wspomnień ukrytych poza zasięgiem świadomości. Psycholodzy poznawczy przypisują nieświadomości inne znaczenie, określając tym mianem wszelkie nieświadome procesy umysłowe generowane przez mózg. W tym znaczeniu, nieświadomość to szeroki termin, który odnosi się do wielu poziomów przetwarzania przebiegających poniżej poziomu uświadomienia, poczynając od przedświadomej pamięci, przez aktywność mózgu kontrolującą podstawowe funkcje organizmu, aż po subtelne procesy, które mogą - choć nie zdajemy sobie z tego sprawy - generować lęk lub depresję.                                                                                                           Śpiączka i stany do niej podobne: Śpiączka nie jest stabilnym, długotrwałym stanem. Trwa ona na ogół tylko kilka dni - do dwóch tygodni. W stanie śpiączki pacjenci nie wykazują normalnego cyklu snu i czuwania, ich oczy są zwykle zamknięte i nie można ich pobudzić. Ci spośród nich, którzy wykazują poprawę, przechodzą do stanu minimalnej świadomości, w którym wykazują ograniczoną świadomość i funkcjonowanie mózgu. Powrót do zdrowia zwykle odbywa się stopniowo. Stan pacjentów niepowracających do zdrowia zwykle szybko się pogarsza i przechodzi w stały stan wegetatywny. W tym przypadku pacjenci mogą okresowo otwierać oczy, ale wykazują jedynie minimalną aktywność mózgu i podstawowe odruchy. Szanse na powrót do pełnego zdrowia z trwałego stanu wegetatywnego są niewielkie.                              

 Marzenia na jawie: Nasza uwaga kieruje się do wewnątrz - ku wspomnieniom, oczekiwaniom i pragnieniom, czemu często towarzyszą żywe wyobrażenia. Marzenia na jawie występują najczęściej w sytuacjach, gdy ludzie są sami, są zrelaksowani, wykonują nudne, rutynowe zadanie, albo tuż przed zaśnięciem. Marzenie na jawie jest więc tym, co umysł wykonuje automatycznie w sytuacji, kiedy docierająca stymulacja nie nakłada na niego żadnych zewnętrznych wymagań. Głosy, myśli i uczucia pojawiające się w tych rozmyślaniach najwidoczniej powstają w wyniku aktywności tych obwodów mózgu, które generują świadomość.

Sen: Powszechność zjawiska snu wskazuje na to, że musi on pełnić ważną funkcję, jednak badacza nie doszli jeszcze do porozumienia na czym ono polega. psychologia ewolucyjna sugeruje, że sen wyewoluował, ponieważ umożliwia zachowanie energii. Niektóre eksperymenty sugerują także, że sen wspomaga funkcje poznawcze, zwłaszcza pamięć i rozwiązywanie problemów. Badania wskazują, że uszkodzone komórki mózgowe zostają podczas snu zreperowane, inne sugerują, że sen pobudza w mózgu tworzenie nowych neuronów. Starożytni Izraelici interpretowali  sny jako przesłanie od Boga. Współcześni im Egipcjanie próbowali wpływać na sny przez spanie w świątyniach. Tymczasem w Chinach w marzeniach sennych dopatrywano się elementu ryzyka i, że dusza podczas snu błąka się poza ciałem. Z tego powodu byli przeciwni nagłemu budzeniu osoby śpiącej, na wypadek, gdyby dusza nie mogła znaleźć drogi powrotnej do ciała. Z perspektywy poznawczej, niektórzy eksperci uważają sny za znaczące zdarzenia umysłowe, zaspokajające najważniejsze potrzeby poznawcze lub odzwierciedlające ważne sytuacje czy fantazje w umysłowym świecie śpiącej osoby. Natomiast inni twierdzą, że sny nie mają znaczenia. Mogą być raczej przypadkową aktywnością mózgu. Na Początku XX wieku Sigmund Freud przedstawił najbardziej złożoną teorię snów i ich znaczenia, jaka kiedykolwiek powstała - teorię, która od tamtej pory jest ogromnie wpływowa, mimo braku popierających. Zgodnie z tym poglądem, sny reprezentują "królewską drogę do nieświadomości" wybrukowaną wskazówkami dotyczącymi ukrytego życia psychicznego jednostki. Według teorii psychoanalitycznej, marzenia senne pełnią dwie główne funkcje: chronią sen oraz stanowią źródło spełniania pragnień. Freud wierzył, że sny pełnią swoją funkcję ochronną dzięki uwalnianiu od napięć psychicznych powstałych w ciągu dnia. Funkcję spełniania życzeń realizują natomiast, umożliwiając osobie śniącej nieszkodliwe przepracowanie własnych nieświadomych pragnień. Wyjaśniając znaczenie snów, Freud wprowadził rozluźnienie między ich treścią jawną - wątkiem śnionej historii, a treścią ukrytą - symbolicznym znaczeniem snu. Stąd psychoanalitycy szczegółowo badają jawną treść snów swoich pacjentów, żeby odnaleźć wskazówki nawiązujące do ukrytych motywów i konfliktów, które mogą czaić się w nieświadomości.                                                  Hipnoza: Termin "hipnoza" pochodzi od imienia greckiego boga snu Hypnosa, jednakże zwykły sen nie odgrywa w hipnozie żadnej roli, nawet jeśli wydaje się, że osoby zahipnotyzowane znajdują się w stanie relaksu przypominającym sen. Większość autorytetów opisałaby hipnozę jako stan świadomości charakteryzujący się głębokim odprężeniem, zwiększoną podatnością na sugestię i koncentracją uwagi. W stanie głębokiej hipnozy niektórzy ludzie reagują dramatycznymi zmianami w zakresie percepcji, pamięci, motywacji i poczucia samokontroli. Najważniejszym czynnikiem decydującym o wejściu w stan hipnozy jest podatność poddawanej hipnozie osoby. Jest ona zależna od wieku. Niektórzy są przekonani, że hipnoza jest odrębnym stanem świadomości, wyraźnie odróżniającym się od snu i normalnego stanu czuwania. Zdaniem innych jest po prostu podatnością na sugestię. Zgodnie z  tym poglądem osoby w stanie hipnozy nie są "zaczarowane", a jedynie silnie zmotywowane do koncentrowania swojej uwagi i reagowania na sugestie. Zgodnie z jeszcze innym poglądem, hipnoza jest w istocie procesem społecznym obejmującym odgrywanie roli, w którym osoby hipnotyzowane działają zgodnie ze swoimi przekonaniami co do tego, jak powinna się zachowywać osoba zahipnotyzowana. Zgodnie z ujęciem poznawczym hipnoza obejmuje zmianę w przetwarzaniu odgórnym - czyli w  myśleniu kierowanym przez oczekiwania i obrazy umysłowe, a nie przez napływającą stymulację zewnętrzną. Innymi słowy, zahipnotyzowani znajdują się w tym stanie, ponieważ tego chcą, więc skupiają się na wyrażaniu lub wykonywaniu reakcji, które stara się wykonać hipnotyzer.
Medytacja: Stosowana w niektórych kulturach i religiach jako odwrócenie uwagi od problemów i pokus świata. Wielu z medytujących poszukuje w niej jakiejś formy oświecenia oraz podniesienia samowiedzy i dobrostanu. Istnieje wiele technik medytacji, ale większość z nich obejmuje próbę oczyszczenia umysłu albo poprzez koncentrację na pojedynczym procesie albo przez próbowanie usunięcia ze swojego umysłu wszelkich myśli, starając się utrzymać ten stan od kilku  minut do paru godzin. Medytacja stała się obiektem badań psychologi stosunkowo niedawno. Badania te sugerują, że pomijając aspekty duchowe medytacji, pod wieloma względami przypomina ona odpoczynek, ponieważ redukuje różne przejawy pobudzenia duchowego. Ogólny obraz medytacji wskazuje na to, że jest metodą osiągania stanu odprężenia, obniżania stresu i odgradzania się od trosk i problemów codzienności. Prowadzi ona także do fizycznych zmian sprzyjającym utrzymaniu zdrowia.

Stany spowodowane działaniem środków psychoaktywnych: Przez tysiąclecia ludzie używali alkoholu, opium, marihuany, kofeiny i innych środków farmakologicznych, żeby zmienić swoje normalne spostrzeganie rzeczywistości. Szczególnie w sytuacji stresu ludzie przyjmują je dla przyjemności, odprężenia albo po prostu, żeby uniknąć trosk dnia codziennego. Niektóre środki są przyjmowane po to, by przeżyć halucynacje, inne pomagają ludziom czuć się komfortowo  w towarzystwie a jeszcze inne, w poszukiwaniu euforii czy wyciszenia.      

1. Halucynogeny- zażywanie tych narkotyków prowadzi do zmian w świadomości, zniekształcając percepcję, generując halucynacje i zacierając granice między Ja a światem zewnętrznym.                                                                                                                                                                                                                                    

 2. Opiaty- kolejna klasa środków obejmuje morfinę, heroinę i kodeinę pozyskiwane z opium maku lekarskiego. Są to silnie uzależniające środki, które tłumią wrażliwość fizyczną i reakcje na bodźce. W efekcie niektóre z nich znalazły zastosowanie w medycynie, mając bardzo dobre właściwości znieczulające a także służąc jako lek przeciwkaszlowy.                              

 3. Depresanty i leki przeciwlękowe - obszerna klasa środków spowalniających aktywność umysłową i fizyczną organizmu przez hamowanie centralnego układu nerwowego jest określana wspólnym mianem depresantów . Hamując transmisję przekazów w centralnym układzie nerwowym, spowalniają aktywność umysłową i fizyczną organizmu. Zalicza się do nich barbiturany, benzodiazepiny i alkohol. W odpowiednich dawkach te środki mogą znosić ból i lęk, ale przedawkowanie lub nadużywanie są niebezpieczne, ponieważ zaburzają odruchy i zdolność oceniania. Mogą także działać uzależniająco .                                                

4. Stymulanty - W przeciwieństwie do depresantów, stymulanty przyspieszają aktywność centralnego układu nerwowego. Skutkiem jest podniesienie aktywności umysłowej i fizycznej. Okazjonalni użytkownicy stymulantów poszukują jeszcze innych efektów: odczucia intensywnej przyjemności, wzrostu zaufania do samego siebie i euforii. Osoby przyjmujące ich duże dawki mogą być narażone na przerażające halucynacje, paranoidalne urojenia czy huśtawki nastroju.

                                                                                                                                 BIBLIOGRAFIA

A.J.Bierach, Komunikacja niewerbalna. Sztuka czytania z twarzy., Astrum, Wrocław 1997 V.F Birkenbihl, Komunikacja niewerbalna. Sygnały ciała., Astrum, Wrocław 1979
Z. Nęcki, Komunikacja międzyludzka, Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków 
J. Podgórecki, Komunikacja społeczna, Uniwersytet Opolski, Opole 2000 P.G. Zimbardo, R.L. Johanson, V. McCann, Psychologia-kluczowe koncepcje, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010