Walory kulturowe (antropogeniczne)-to obiekty materialne ściśle związanych z działalnością człowieka i przez niego wytworzone, stanowiące przedmioty zainteresowanie turystów.

Podział: 1.Ze względu na funkcje: historyczne, kulturowe specjalistyczne; 2.Podział na grupy: *zabytki architektury i budownictwa,

*obiekty historyczno wojskowe, *muzea martyrologi Polskiej, *zabytki techniki i przemysłu, *ośrodki twórczości ludowej, *współczesne imprezy kulturalnej.

Zabytki architektury i budownictwa. Są to obiekty lub zespoły obiektów mającą wartość historyczną, naukowo-kulturalno, artystyczną. Zabytki mają różną wartość, najznakomitsze są

oznaczone grupą zero. Takich obiektów mamy w Polsce 71 z czego 35 znajduje się w 8 miastach: Kraków-10; Toruń-7; Gdańsk-5; Warszawa, Zamość-po 2; Kazimierz Dolny, Wrocław, Poznań- 3.

Obiekty historyczno-wojskowe: *budowle obronne (forty XIX wieczne i umocnienia z czasów II wojny światowej) Występują w: Giżycko, Grudziądz, Częstochowa.

*cmentarze wojskowe (Warszawa-Powązki, Gdynia, Kielce, Radom). *pomniki w miejscach bitew (Grunwald, Westerplatte, Hel, Kołobrzeg, Cedynia). *muzea wojskowe (Gdańsk, Gdynia,

Białystok, Bydgoszcz, Poznań, Łódź, Lednickie Pola, Wrocław, Skarżysko Kamienne). Muzea martyrologi: *Obozy koncentracyjne i obozy zagłady:

(Oświęcim, Brzezinka, Auschwitz-Birkenau, Treblinka, Chełmno) *Getta żydowskie: (Warszawa, Kraków, Bochnia, Sosnowiec, Rzeszach, Lubaczów, Opatów, Kielce, Mława,

Białystok, Płońsk, Radom, Nowy Sącz *Miejsca straceń (miejscowe groby, obozy niemieckie). Pomnikami martyrologi są: *Muzea i pomniki w miejscach byłych

obozów koncentracyjnych i niemieckich oraz w dawnych więzieniach; *Cmentarze z mogiłami ofiar; *Mauzolea w miejscach masowych egzekucjach;

*Tablice pamiątkowe w miejscach straceń; *Izby pamięci; *Obrazy upamiętniające miejsca martyrologi.

Ośrodki sztuki ludowej - to miejsca zgromadzenia, występowania kultury ludu zamieszkującego poszczególne regiony etniczne, pokazujące rozmaite rodzaje folkloru.

Na terenie Polski wyróżnia się 8 podstawowych grup etnograficznych: Pomorzanie, Mazurzy, Małopolanie, Ślązacy, Sieradzanie, Wielkopolanie, Kujawianie, Łęczycanie.

Do zjawisk kultury ludowej zaliczamy *zwyczaje i obrzędy: -doroczne (kolędowanie, dyngus), -rodzinne (wesela i pogrzeby), -społeczne (wkupne do bab);

*wierzenia i przesądy; *pieśni: (powszechne, miłosne,religijne) *proza ludowa (gadki, legendy); *widowiska ludowe; *muzyka i taniec.

Bogata kultura kurpiowska kwitnie w takich miastach jak: Ostrołęka,Kadzidło, Myszyniec. Imprezy kulturalne: *nietypowy walor krajoznawczy,

*nie są stale dostępne, *czas trwania od kilku do kilkunastu dni *tematyka imprez: muzyka klasyczna, tańce towarzyskie, impreza filmowa, teatralna, folklor, sztuka ludowa.

Najważniejsze imprezy między.: *Między. Konkurs Chopinowski Warszawa - co 5 lat, *Między. Konkurs Skrzypcowy-Poznań, *Międzynarodowy Festiwal Folkloru

Ziem Górskich-Zakopane, *Między. Festiwal Muzyki Współczesnej w Sopocie, *Międzynarodowe Targi Książek, *Festiwal Chopinowski.

Miasta największych imprez: Warszawa, Kraków, Poznań, Wrocław. Miasto o jednej popularnej imprezie: Sopot, Opole, Kołobrzeg, Zakopane. Imprezy o charakterze handlowym: *Poznań (Międzynarodowe Targi Poznańskie), *Gdańsk (Jarmark Dominikański).

MUZEA - FUNKCJE: Muzea udostępniają swoje zbiory lub ich część do zwiedzania, a także prowadzą zajęcia dydaktyczne. Spełniają funkcję poznawczą i edukacyjną.

Największą frekwencją cieszą się: *Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu *Kopalnia Soli w Wieliczce *Zamek Królewski w Warszawie *Muzeum Narodowe w Warszawie.

Podział ze względu na zawartość: artystyczne,archeologiczne,historyczne, etnograficzne,biograficzne,przyrodnicze,martyrologiczne,techniki. Rodzaje muzeów: 1)Muzea i zbiory przyrodnicze, 2)Muzea i rezerwaty archeologiczne (Rezerwat w Biskupinie), 3)Muzea etnograficzne (Kartuzy, Gdańsk,Łowicz,Olsztyn,Toruń,Poznań); skanseny (Nowogród,Olsztynek,Sierpc, Łowicz, Lublin, Opole); parki etnografi-czne (Nowogród,Łódź,Gdynia,Wdzydze Kiszewskie – pierwszy skansen w Polsce) 4)Muzea sztuki i zbiory artystyczne - Kraków,Warszawa,Gdańsk,Poznań,Łódź 5)Muzea biograficzne i literackie -Dom Rodzinny JP II w Wadowicach, -Dom urodzenia F.Chopina w Żela. Woli, -Dom M.Kopernika w Toruniu, 6)Muzea specjalistyczne: -Laternictwa w Rozewie, -Zbiory Pwozów w Łańcucie, -Muzeum Plakatu w Warszawie, -Muzeum Rybołóstwa na Helu, -M. Sztuki Złotniczej w Kazimierzu Dol. -Muzeum Lalek w Pilźnie, -Zabytkowa Kopalnia - Tarnowskie Góry -Muzeum Humoru – Żywiec. Miejsca pielgrzymkowe - to miejsca religijne, ośrodki kultury związane z konkretnym miejscem, w którym występowały zjawiska nadprzyrodzone bądź znaczące dla życia Kościoła. Ośrodki pielgrzymkowe to: Warszawa, Częstochowa, Niepokalanów, Piekary Śląskie, Góra Św. Anny, Święta Lipka. Sanktuaria prawosławne w Polsce: -Grabarka, Jabłeczna. Zabytki przemysłu i techniki - są to przeważnie pojedyncze urządzenia zabytkowe:stare kopalnie,huty,budowle, środki transportu,maszyny,narzędzia. Przykłady: -urządzenia kopalni soli w Wieliczce, -kopalnia krzemienia pasiastego w Krzemionkach Opatowskich, -kopalnia rud, cynku i ołowiu w okolicach Tarnowskich Gór, -Kanał Elbląski, Augustowski, -Złotoryja, miejsce wydobycia złota z piasków Kaczawy. Zabytki archeologiczne - to obiekty najstarszej historii ludzkości. PODZIAŁ: 1)grodziska (to pozostałości dawnych osad, znanych na ziemiach polskich od epoki brązu), 2)kurhany (to nasypy ziemne lub kamienno-ziemne wznoszone na grobach wybitnych ludzi), 3)jaskinie (miejsce zamieszkania człowieka 130 tys. lat p.n.e.) 4)miejsca kultu (to kopce wzgórza związane z różnymi systemami wierzeń) 5)ośrodki produkcyjne (to pozostałości ośrodków hutniczych, pieców garncarskich), 6)otwarte osady, 7)cmentarzyska z grobami pochodzą głównie z początków 375r. i średniowie. Zabytki architektury Polski: 1)Arkadia koło Łowicza - to park z budowlami: świątynia Diany, Jaskinia Sybilni, Łuk Grecki, 2)Frombork - zespół zabudowań wzgórza M. Kopernika. 3)Gniezno - katedra z Drzwiami Gnieźnieńskimi z brązu.