Panel Ekspertów  ROZWÓJ
LASY I GOSPODARKA LEÅšNA JAKO INSTRUMENTY
EKONOMICZNEGO I SPOA
ECZNEGO ROZWOJU KRAJU
Termin: 17 września 2014 r.
SESJA 4
ROZWÓJ, STRUKTURA I MOŻLIWOŚCI ZWI
KSZENIA UŻYTKOWANIA
ZASOBÓW LEŚNYCH W POLSCE W PERSPEKTYWIE ROKU 2080
(wersja poprawiona, 10 września 2014 r.)
Dr inż. Janusz DAWIDZIUK, dr inż. Stanisław ZAJ
CZKOWSKI, Biuro UrzÄ…dzania Lasu
i Geodezji Leśnej
Wstęp
Przedstawiona poniżej prognoza nawiązuje do metodyki prognozy opracowanej
w 2012 r. na IV Sesję Zimowej Szkoły Leśnej przy Instytucie Badawczym Leśnictwa w
Sękocinie Starym, przedstawionej w referacie pt. Stan obecny oraz prognozy rozwoju i
użytkowania zasobów leśnych [Dawidziuk 2012] oraz na sesję naukową zorganizowaną z
okazji 112 Zjazdu Delegatów Oddziałów Polskiego Towarzystwa Leśnego w Spale w
referacie pt. Stan i perspektywy rozwoju zasobów leśnych do 2030 r. [Dawidziuk,
Zajączkowski 2012]. Niniejsza prognoza obejmuje jednak dłuższy okres (do 2080 r.),
wychodząc z póz
niejszego o dwa lata stanu wyjściowego (startowego) określonego na
1 stycznia 2013 r. dla lasów w zarządzie PGL Lasy Państwowe oraz dla lasów prywatnych,
a także zweryfikowanych założeń prognozy dotyczących w szczególności następujących
wielkości: przewidywanych zalesień, wskaz
ników intensywności użytkowania rębnego i
przedrębnego oraz bieżącego przyrostu miąższości.
1
Struktura własnościowa lasów w Polsce charakteryzuje się dużą przewagą lasów
publicznych. Według stanu na 31 grudnia 2012 r. (przyjmowanego w praktyce również jako
stan na 1 stycznia 2013 r.) zajmują one 81,2% powierzchni wszystkich lasów. Natomiast lasy
prywatne stanowią 18,8% tej powierzchni. Zgeneralizowaną własnościową strukturę
powierzchni lasów według danych Głównego Urzędu Statystycznego [GUS 2013] oraz
wielkość zasobów drzewnych według danych z wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasów
wszystkich form własności (WISL) [MŚ i inni 2014b] przedstawiono w tabeli 1.
Tabela 1. Struktura powierzchni i miąższości lasów według form własności
Pow. Miąższość
leśna [tys. m3
Udział Udział
Lp. Kategoria własności ogółem grubizny
[%] [%]
[tys. brutto]
ha]
1 W zarządzie Lasów Państwowych 7 079,4 77,3 1 928 983,8 79,1
2 W zarządzie parków narodowych 184,8 2,0 64 406,5 2,6
3 W Zasobie Własności Rolnej SP 32,4 0,4 9 131,4 0,4
4 inne Skarbu Państwa 58,6 0,6 17 075,4 0,7
Razem własność Skarbu Państwa 7 355,2 80,3 2 019 597,0 82,8
5 Własność gmin 84,2 0,9 27 445,8 1,1
Razem lasy publiczne 7 439,4 81,2 2 047 042,9 83,9
6 Lasy prywatne 1 724,4 18,8 392 795,8 16,1
Ogółem 9 163,8 100,0 2 439 838,7 100,0
Po zakończeniu pierwszego 5-letniego cyklu WISL (lata 2007 2009) [MŚ i inni 2010]
w analizach dotyczących stanu lasów w Polsce uwzględnia się coraz częściej nie tylko dane
wynikające z dokumentacji urządzeniowej (w szczególności z planów urządzenia lasu oraz
uproszczonych planów urządzenia lasu), ale również dane o charakterze wielkoobszarowym
[GUS 2013, Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych 2013].
Należy jednak podkreślić, że w lasach będących w zarządzie PGL Lasy Państwowe
dane z planów urządzenia lasu, sprowadzane na jedną datę w ramach prac aktualizacyjnych
prowadzonych w Systemie Informatycznym Lasów Państwowych, nadal stanowią podstawę
do bardziej szczegółowych analiz zarówno w skali regionalnych dyrekcji Lasów
Państwowych, jak również całych Lasów Państwowych. Znajdują się wśród nich m.in. dane
dotyczące wielkości zasobów leśnych (powierzchni i miąższości) oraz wielkości zadań
z zakresu użytkowania głównego (rębnego i przedrębnego) ujmowane w planach urządzenia
lasu [Dawidziuk, ZajÄ…czkowski 2012].
Wyniki z aktualizacji stanu lasu w Lasach Państwowych są dotychczas podstawą do
sporządzania prognoz rozwoju zasobów leśnych i możliwości użytkowania głównego.
2
Natomiast przy porównaniach stanu lasu innych form własności, szczególnie w układzie
regionalnym i krajowym, coraz częściej wykorzystywane są wyniki wielkoobszarowej
inwentaryzacji stanu lasu [GUS 2013, MÅš i inni 2014b].
Z wyżej wymienionych względów analizy dotyczące stanu i perspektywy rozwoju
zasobów leśnych różnych form własności w Polsce powinny  w miarę możliwości 
nawiązywać do danych wynikających z dokumentacji urządzeniowej. Takie generalne
podejście jest jednak utrudnione z uwagi na bardzo zróżnicowany stan tej dokumentacji dla
lasów różnych form własności. Najpełniejszymi informacjami odnośnie do tego stanu
dysponujemy w odniesieniu do lasów będących w zarządzie Lasy Państwowych, dla których
systematycznie wykonywane są plany urządzenia lasu i w których funkcjonuje System
Informatyczny Lasów Państwowych. Natomiast dla lasów pozostałych form własności
dokumentacja urządzeniowa jest niepełna, głównie z uwagi na brak aktualnych planów
urządzenia lasu względnie uproszczonych planów urządzenia lasu, a także brak systemowego
gromadzenia dla nich danych dla całego kraju. Aktualnie sytuacja ta ulega stopniowej
poprawie w związku z pracami nad budową banku danych o zasobach leśnych i stanie lasów
wszystkich form własności, zleconymi Biuru Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej przez
Dyrekcję Generalną Lasów Państwowych [Dawidziuk, Zajączkowski 2012].
W niniejszym opracowaniu  podobnie jak w wyżej wymienionych poprzednich
prognozach  stan i perspektywy rozwoju zasobów leśnych w Polsce, w tym także
możliwości użytkowania głównego (pozyskania drewna), przedstawiono dla dwóch
największych form własności lasów w Polsce, tj. dla lasów będących w zarządzie PGL Lasy
Państwowe oraz dla lasów prywatnych stanowiących łącznie 96,1% powierzchni lasów
w Polsce. Dla lasów będących w zarządzie PGL Lasy Państwowe stan wyjściowy do
opracowania prognoz stanowiły dane z aktualizacji na 1 stycznia 2013 r. [PGL Lasy
Państwowe, BULiGL 2014], natomiast dla lasów prywatnych  z uwagi na brak całościowych
i zaktualizowanych danych z dokumentacji urządzeniowej, w szczególności z uproszczonych
planów urządzenia lasu  wyniki WISL [MŚ i inni 2014b].
Stan lasów w zarządzie PGL Lasy Państwowe
Ogólna powierzchnia lasów pozostających w zarządzie Lasów Państwowych  według
danych z Wyników aktualizacji stanu powierzchni i zasobów drzewnych w Lasach
Państwowych na dzień 1 stycznia 2013 roku [PGL Lasy Państwowe, BULiGL 2014] 
wynosiła 7079,4 tys. ha, wielkość zasobów drzewnych zaś  1821,7 mln m3, przy średnim
3
wieku drzewostanów około 61 lat. Przeciętna zasobność wynosiła 257 m3/ha powierzchni
leśnej.
Strukturę powierzchni i miąższości lasów w Lasach Państwowych według stanu na
1 stycznia 2013 r. [PGL Lasy Państwowe, BULiGL 2014] przedstawiono w tabeli 2.
Tabela 2. Struktura powierzchni i miąższości lasów w zarządzie PGL Lasy Państwowe
według klas i podklas wieku (stan na 1 stycznia 2013 r.)
Klasa i podklasa Powierzchnia Udział Miąższość Udział Przeciętna
wieku [ha] procentowy [tys. m3 procentowy zasobność
powierzchni brutto] miąższości [m3/ha]
[%] [%]
Pow. leśna niezal. 104 810 1,5 1 172,5 0,1 11,2
Przestoje - - 7 040,9 0,4 -
Ia 303 104 4,3 795,0 0,0 2,6
Ib 467 518 6,6 8 333,1 0,5 17,8
Iia 451 739 6,4 44 995,0 2,5 99,6
Iib 513 214 7,2 97 443,5 5,3 189,9
IIIa 757 251 10,7 196 663,7 10,8 259,7
IIIb 883 200 12,5 258 180,5 14,2 292,3
Iva 740 166 10,5 233 767,2 12,8 315,8
Ivb 620 111 8,8 209 427,3 11,5 337,7
Va 654 386 9,2 232 160,5 12,7 354,8
Vb 386 613 5,5 141 831,7 7,8 366,9
VI 422 016 6,0 161 010,3 8,8 381,5
VII 200 837 2,8 77 783,6 4,3 387,3
KO+KDO + BP 574 397 8,1 151 092,6 8,3 263,0
R-m na pow. zal. 6 974 552 98,5 1 99,9 261,0
820524,9
Ogółem 7 079 362 100,0 1 821 697, 100,0 257,3
4
Zadania gospodarcze w zakresie użytkowania głównego w Lasach Państwowych
(według stanu na 1 stycznia 2013 r.) wynosiły średniorocznie około 34,2 mln m3 grubizny
netto [PGL Lasy Państwowe, BULiGL 2014], tj. około 42,8 mln m3 grubizny brutto (przy
wskaz
niku przeliczeniowym miąższości netto na brutto wynoszącym 1,25), w tym:
·ð 17,8 mln m3 grubizny netto, tj. 22,2 mln m3 grubizny brutto w użytkowaniu rÄ™bnym;
·ð 16,4 mln m3 grubizny netto, tj. 20,5 mln m3 grubizny brutto w użytkowaniu przedrÄ™bnym.
Na potrzeby prognozy oszacowane zostały wskaz
niki intensywności użytkowania
rębnego i przedrębnego według klas i podklas wieku przy wykorzystaniu danych z planów
urzÄ…dzenia lasu zawartych w Banku Danych o Lasach (BDL). Wskaz
niki te  przedstawione
4
w tabeli 3 według klas i podklas wieku  zostały zharmonizowane z wielkościami wyżej
podanych etatów użytkowania rębnego i przedrębnego w skali całych Lasów Państwowych.
Tabela 3. Wskaz
niki planowanej intensywności użytkowania
rębnego i przedrębnego w Lasach Państwowych
Klasy i podklasy Wskaz
nik intensywności użytkowania
wieku na 10 lat
rębne przedrębne
Ia - 0,3824
Ib 0,0007 0,3219
IIa 0,0025 0,2156
IIb 0,0051 0,1960
IIIa 0,0049 0,1728
IIIb 0,0090 0,1584
IVa 0,0287 0,1313
IVb 0,0489 0,1244
Va 0,1666 0,0730
Vb 0,2453 0,0510
VI 0,2887 0,0300
VII 0,1935 0,0192
KO, KDO 0,5655 0,0007
Wielkość tych wskaz
ników w pierwszym okresie prognozy odpowiada rocznej
intensywności użytkowania głównego w wysokości 2,34% stosunku do wielkości zasobów
drzewnych oraz około 71% w stosunku do oszacowanego spodziewanego bieżącego przyrostu
miąższości.
Stan lasów prywatnych
W odróżnieniu od zaktualizowanych danych dla lasów w zarządzie PGL Lasy
Państwowe, całościowych danych w skali regionalnej i krajowej dla lasów prywatnych
dostarczają tylko wyniki wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasów wszystkich form
własności [MŚ i inni 2014b]. Zgeneralizowane dane dotyczące powierzchni i miąższości tych
lasów według klas i podklas wieku przedstawiono w tabeli 4.
5
Tabela 4. Powierzchnia i miąższość oraz przeciętna zasobność na 1 ha w lasach
Klasa i podklasa Powierzchnia Udział Miąższość Udział Przeciętna
wieku [ha] procentowy [tys. m3 procentowy zasobność
powierzchni brutto] miąższości [m3/ha]
[%] [%]
Pow. leśna niezal. 115 437 6,7 2 866 481 0,7 24,8
Przestoje - - 3 599 845 0,9 -
Ia 53 980 3,1 121 495 0,0 2,3
Ib 121 847 7,1 5 404 850 1,4 44,4
Iia 134 634 7,8 16 059 875 4,1 119,3
Iib 205 915 11,9 39 707 448 10,1 192,8
IIIa 294 456 17,1 77 454 245 19,7 263,0
IIIb 328 594 19,0 96 133 298 24,5 292,6
IVa 175 409 10,2 52 758 278 13,4 300,8
IVb 128 783 7,5 41 320 763 10,5 320,9
Va 85 890 5,0 28 681 431 7,3 333,9
Vb 34 339 2,0 12 129 211 3,1 353,2
VI 22 925 1,3 9 331 830 2,4 407,1
VII 5 774 0,3 2 700 569 0,7 467,7
KO+KDO+BP 16 440 1,0 4 526 214 1,2 275,3
R-m na pow. zal. 1 608 986 93,3 389 929 352 99,3 242,3
Ogółem 1 724 423 100,0 392 795 833 100,0 227,8
Ogólna powierzchnia lasów prywatnych  według danych z WISL (okres 2009 2013)
umownie według stanu na 1 stycznia 2013 r.  wynosiła 1724,4 tys. ha, wielkość zasobów
drzewnych zaś  392,8 mln m3, przy średnim wieku drzewostanów około 47 lat. Przeciętna
zasobność w lasach prywatnych wynosiła 228 m3/ha powierzchni leśnej.
Zadania gospodarcze z zakresu użytkowania głównego  z uwagi na brak
wiarygodnych danych z innych z
ródeł  oszacowano na podstawie danych z WISL (okres
2009 2013) dotyczących wielkości użytkowania głównego w lasach prywatnych [MŚ i inni
2014a]. Wielkość tę oszacowano na około 5,3 mln m3 grubizny brutto, tj. około 4,2 mln m3
grubizny netto rocznie, w tym:
·ð 1,3 mln m3 grubizny netto, tj. 1,6 mln m3 grubizny brutto w użytkowaniu rÄ™bnym;
·ð 2,9 mln m3 grubizny netto, tj. 3,7 mln m3 grubizny brutto w użytkowaniu przedrÄ™bnym.
Przy opracowywaniu prognoz rozwoju zasobów drzewnych oraz możliwości
użytkowania głównego w lasach prywatnych wykorzystano dane dotyczące intensywności
użytkowania rębnego i przedrębnego w poszczególnych klasach i podklasach wieku
oszacowane w toku WISL, a także ogólnie obserwowane tendencje zwiększania się
intensywności użytkowania rębnego w miarę wzrostu wieku drzewostanów. Zgeneralizowane
6
wskaz
niki intensywności prognozowanego użytkowania rębnego i przedrębnego
przedstawiono w tabeli 5.
Tabela 5. Wskaz
niki planowanej intensywności użytkowania
rębnego i przedrębnego w lasach prywatnych
Klasy i podklasy Wskaz
nik intensywności użytkowania
wieku na 10 lat
rębne przedrębne
Ia - 0,1139
Ib - 0,1139
IIa - 0,1139
IIb 0,0255 0,1044
IIIa 0,0255 0,1196
IIIb 0,0277 0,0949
IVa 0,0499 0,0826
IVb 0,0499 0,0826
Va 0,0776 0,0760
Vb 0,0776 0,0760
VI 0,0942 0,0760
VII 0,0942 0,0760
KO, KDO 0,2993 0,0475
Wielkość tych wskaz
ników w pierwszym 4-letnim okresie prognozy odpowiada
intensywności użytkowania głównego (w stosunku do wielkości zasobów drzewnych w
lasach prywatnych) w wysokości 1,35% rocznie, co stanowi 42% oszacowanej wielkości
bieżącego przyrostu miąższości.
Ogólne zasady wykonywania prognozy rozwoju zasobów leśnych oraz możliwości
użytkowania głównego w okresie 2013 2080
Prognozy rozwoju zasobów leśnych oraz możliwości użytkowania głównego w lasach
będących w zarządzie Lasów Państwowych oraz w lasach prywatnych w okresie 2013 2080
(od stycznia 2013 r. do 31grudnia 2080 r.) przedstawiono w podziale na następujące okresy:
·ð dwa 4-letnie okresy obejmujÄ…ce lata: 2013 2016 oraz 2017 2020;
·ð sześć 5-letnich okresów obejmujÄ…cych lata: 2021 2025, 2026 2030, 2031 2040,
2041 2045, 2046 2050;
·ð trzy 10-letnie okresy obejmujÄ…ce lata: 2051 2060, 2061 2070, 2071 2080.
Prognozy  jak już wyżej zaznaczono  sporządzono na podstawie danych
wyjściowych/startowych dotyczących aktualnego stanu lasu określonego na 1 stycznia 2013 r.
(tabela 2  Lasy Państwowe oraz tabela 4  lasy prywatne) oraz wskaz
ników intensywności
7
użytkowania rębnego oraz przedrębnego w klasach i podklasach wieku (tabela 3  Lasy
Państwowe oraz tabela 5  lasy prywatne). Takie podejście umożliwiło oszacowanie
możliwości użytkowania głównego w wyżej wymienionych przedziałach czasowych oraz
ocenę kształtowania się w tych okresach wielkości oraz struktury zasobów leśnych
(powierzchni i zasobów drzewnych), a także intensywności użytkowania głównego zarówno
w stosunku do ogólnej wielkości zasobów drzewnych, jak również do spodziewanego
bieżącego przyrostu miąższości.
Przyjęcie takich samych wskaz
ników intensywności użytkowania głównego w
kolejnych okresach prognozy pośrednio oznacza przyjęcie w całym okresie (do 2080 r.)
podobnych jak dotychczas zasad prowadzenia gospodarki leśnej.
W opracowanych prognozach  na podstawie danych dotyczących miąższościowej
struktury użytkowania rębnego w Lasach Państwowych zaprojektowanej w planach
urządzenia lasu  przyjęto w prognozach, że udział rębni złożonych stanowi około 58%
całego użytkowania rębnego. Dane te zostały wykorzystane przy ustalaniu udziału
drzewostanów przechodzących z różnych klas wieku do klasy odnowienia/klasy do
odnowienia.
Spodziewany bieżący przyrost miąższości oszacowano na podstawie danych z WISL
[MŚ i inni 2014]. Według tych danych wielkość bieżącego przyrostu miąższości w okresie
ostatnich 5 lat wynosiła:
·ð w Lasach PaÅ„stwowych  9,25 m3 ha rocznie,
·ð w lasach prywatnych  8,67 m3/ha rocznie.
Mając jednak na uwadze, że wielkości te  określone na podstawie danych
pomiarowych z okresu 5-letniego  mają jeszcze charakter danych wstępnych oraz biorąc pod
uwagę możliwe wahania przyrostu wynikające m.in. ze zmiany struktury wiekowej oraz
gatunkowej w okresie objętym prognozą, a także wahań klimatycznych, na potrzeby prognozy
wielkość spodziewanego bieżącego przyrostu miąższości, w powiązaniu z okresami
prognozy, przyjęto w niższej wysokości, a mianowicie:
·ð w Lasach PaÅ„stwowych  8,5 m3/ha rocznie (okres 2013 2020), 8,3 m3/ha rocznie (okres
2021 2050) oraz 8,0 m3/ha rocznie (okres 2051 2080);
·ð w lasach prywatnych  7,0 m3/ha rocznie (okres 2013 2020), 6,8 m3/ha rocznie (okres
2021 2050) oraz 6,7 m3/ha rocznie (okres 2051 2080).
Przy opracowywaniu prognoz wykorzystano ogólne założenia metodyki
prognozowania przygotowane na potrzeby budowanego w BULiGL  na zlecenie Dyrekcji
8
Generalnej Lasów Państwowych  Banku Danych o Lasach [BULiGL 2011]. Jednak z uwagi
na niezakończone jeszcze prace w ramach budowanego Banku Danych o Lasach, przy
sporządzaniu niniejszych prognoz zastosowano pewne uogólnienia, które można ująć
następująco:
·ð prognozÄ™ przeprowadzono Å‚Ä…cznie dla caÅ‚ych Lasów PaÅ„stwowych oraz Å‚Ä…cznie dla lasów
prywatnych (bez podziału na gatunki panujące) w układzie  użytkowanie rębne
i przedrębne;
·ð przy ustalaniu wskaz
ników użytkowania głównego w lasach prywatnych wykorzystano
m.in. dane z WISL dotyczące wykonanego użytkowania rębnego i przedrębnego (w ciągu
4 lat II cyklu WISL), określone na podstawie miąższości drzew usuniętych w ciągu 5 lat,
tj. pomiędzy kolejnymi pomiarami na stałych powierzchniach próbnych WISL;
·ð etaty  wyrażajÄ…ce aktualne możliwoÅ›ci użytkowania głównego ogółem w PGL Lasy
Państwowe  przyjęto na podstawie danych z aktualizacji [PGL Lasy Państwowe,
BULiGL 2013], natomiast w lasach prywatnych  z uwagi na brak wiarygodnych danych
pochodzących ze statystyki państwowej  etaty użytkowania rębnego i przedrębnego
oszacowano na podstawie danych z WISL.
Szacowane zmiany powierzchni lasów w okresie do 2080 roku
Mając na uwadze ograniczone możliwości zalesiania gruntów państwowych w okresie
od 1 stycznia 2013 r. do 31 grudnia 2080 r. (a zatem w 68-letnim okresie prognozy) w PGL
Lasy Państwowe przyjęto niewielki tylko wzrost powierzchni lasów, w wysokości około 50
tys. ha. Zdecydowanie większy natomiast przewidziano wzrost powierzchni lasów
prywatnych, a mianowicie o około 540 tys. ha. Można się bowiem spodziewać m.in. zmian
przepisów w kierunku sprzyjającym przeklasyfikowywaniu gruntów spełniających już
obecnie kryteria lasów, a będących w ewidencji gruntami nieleśnymi, jak również dalszego
zalesiania niektórych gruntów rolnych i nieużytków, pomimo że nie należy oczekiwać dużego
wzrostu powierzchni nowych zalesień w ramach Programu Rozwoju Obszarów Rolnych
(PROW) na lata 2014 2020.
Oszacowano, że w okresie objętym prognozą (2013 2080) będzie następował wzrost
powierzchni lasów będących w zarządzie PGL Lasy Państwowe średnio o około 750 ha
rocznie, natomiast w lasach prywatnych  o około 8 tys. ha rocznie (z uwzględnieniem
wzrostu powierzchni wynikającym z aktualizowania ewidencji gruntów i budynków).
Oszacowany wzrost powierzchni lasów w przyjętych okresach prognozy, oddzielnie
dla Lasów Państwowych oraz w lasach prywatnych, przedstawiono w tabeli 6.
9
Tabela 6. Przewidywany wzrost powierzchni lasów w kolejnych okresach prognozy w Lasach
Państwowych i w lasach prywatnych
Długość okresu Lata PGL Lasy
prognozy prognozy Lasy Państwowe prywatne
w tys. ha
4 lata 2013 2016 5 60
(od 2013 do 2020) 2017 2020 5 60
5 lat 2021 2025 4 60
(od 2021 do 2050) 2026 2030 4 60
2031 2035 3,5 50
2036 2040 3,5 50
2041 2045 3,5 40
2046 2050 3,5 40
10 lat 2051 2060 6 50
(od 2051 2080) 2061 2070 6 40
2071 2080 6 30
Razem - 50 540
Prognozy rozwoju i struktury zasobów leśnych oraz możliwości użytkowania głównego
w Lasach Państwowych w perspektywie 2080 roku
Kształtowanie się wielkości zasobów drzewnych, możliwości użytkowania w Lasach
Państwowych, wielkości bieżącego przyrostu miąższości, a także intensywności użytkowania
głównego (rębnego i przedrębnego) w stosunku do wielkości zasobów drzewnych oraz do
bieżącego przyrostu miąższości  w perspektywie 2080 r.  przedstawiono w tabeli 7.
Dodatkowo w tabelach 8 i 9 przedstawiono uogólnione dane dotyczące kształtowania się
struktury powierzchni oraz miąższości w klasach wieku w perspektywie objętej prognozą.
Sporządzone dla lasów będących w zarządzie Lasów Państwowych prognozy rozwoju
zasobów leśnych oraz możliwości użytkowania rębnego i przedrębnego można podsumować
następująco:
1. Na podstawie przewidywanych zalesień w Lasach Państwowych oraz możliwości
rozdysponowywania do zalesienia gruntów z zasobu Własności Skarbu Państwa przyjęto
malejący trend wzrostu powierzchni lasów w Lasach Państwowych, tj. z 1250 ha rocznie
w latach 2013 2020 oraz 800 ha rocznie w okresie 2021 2030 do około 700 ha rocznie w
latach 2031 2050 oraz 600 ha w dalszych latach objętych prognozą, tj. w latach
2051 2080; realizacja powyższych założeń spowoduje w perspektywie 2080 r. wzrost
powierzchni leśnej w Lasach Państwowych o około 50 tys. ha.
2. Przy opracowywaniu prognozy rozwoju zasobów drzewnych przyjęto kształtowanie się
bieżącego przyrostu miąższości w wysokości około 90% przyrostu określonego wstępnie
10
w ramach WISL przy założeniu niewielkiego trendu malejącego, tj. z 8,5 m3/ha rocznie
w okresie 2013 2020 do 8,3 m3/ha rocznie w latach 2021 2050 oraz do 8,0 m3/ha rocznie
w okresie od 2051 do 2080 roku.
3. W okresie prognozy przewiduje się wzrost średniego wieku drzewostanów z 62 lat w
2013 r. do około 66 lat w okresie 2036 2060, a następnie spadek przeciętnego wieku  do
około 63 lat w końcu 2080 roku.
4. Do końca 2030 r. (1 stycznia 2031 r.) może nastąpić wzrost zasobów drzewnych z 1821,7
mln m3 w 2013 r. do 2062,3 mln m3 grubizny brutto, tj. o około 13%, natomiast w
perspektywie 2050 r. wzrost ten może wynieść około 20% w stosunku do wielkości z
2013 r.; w następnych latach (do końca 2080 r.) przewiduje się już tylko nieznaczny
wzrost wielkości zasobów drzewnych, tzn. z 2180,9 mln m3 w 2051 r. do około 2209,0
mln m3 grubizny brutto w 2081 r., a zatem tylko o około 1 mln m3 grubizny brutto
rocznie.
5. Opracowane prognozy wskazują, że przeciętne zasobności na 1 ha w poszczególnych
klasach i podklasach wieku w lasach w zarządzie PGL Lasy Państwowe mogą do 2080 r.
wzrosnąć o około 25% w stosunku do wielkości z 2013 r., a zatem w stopniu tylko
niewiele większym niż w ostatnim 20-leciu (wzrost ten w okresie 1994 2013 średnio w
poszczególnych klasach i podklasach wieku wynosił około 20%).
6. Prognozy dotyczące kształtowania się możliwości użytkowania głównego wskazują na
możliwość wzrostu w kolejnych okresach etatu użytkowania głównego z 34,2 mln m3 w
okresie 2013 2016 do 40,7 mln m3 w okresie 2031 2035, a następnie do 44,6 mln m3 w
okresie 2051 2060; możliwości użytkowania głównego na tym poziomie (44,6 45,0 mln
m3 grubizny netto) mogą utrzymywać się do 2080 roku.
7. Prognozy wskazują, że etat użytkowania rębnego będzie wzrastał szybciej niż etat
użytkowania przedrębnego, a w okresie objętym prognozą udział użytkowania rębnego
wzrośnie z 52,1% w 2013 r. do 62,3% w okresie 2051 2060, a następnie będzie
stopniowo malał  osiągając w końcu 2080 r./na początku 2081 r.  59,3% całego etatu
użytkowania głównego.
8. W perspektywie 2060 r. prognozowany jest stopniowy wzrost intensywności użytkowania
głównego w stosunku do wielkości zasobów drzewnych  z 2,34% rocznie w 2013 r. do
około 2,57% w końcu 2060 r., a następnie lekki spadek  do 2,53% w 2081 r.
9. W okresie objętym prognozą przewidywany jest również wzrost intensywności
użytkowania głównego w stosunku do bieżącego przyrostu miąższości. Przy przyjętych
11
założeniach intensywność ta wzrośnie z około 71% w 2013 r. do 98 99% w ostatnich
okresach prognozy (po 2050 roku).
10. Z upływem czasu będą następować zmiany w powierzchniowej strukturze klas wieku; w
pierwszym okresie największym udziałem charakteryzuje się III klasa wieku, a następnie
IV klasa wieku, natomiast w ostatnim okresie  II i III klasy wieku. Jednocześnie będzie
następowały zmiany udziału drzewostanów ponadstuletnich (razem z klasą odnowienia) 
z 16,9% w 2013 r. do 26,2% w 2051 r., a następnie spadek do 24,2%  w końcu 2080 r.
11. Jednocześnie wzrastać będzie miąższościowy udział drzewostanów ponadstuletnich
(Å‚Ä…cznie z drzewostanami w klasie odnowienia i do odnowienia), a mianowicie: z 21,4% w
2013 r. do 33,2% w 2061 r., przy póz
niejszym lekkim spadku  do 31,2% w 2081 roku.
12
 Tabela 7. Prognoza kształtowania się stanu zasobów leśnych, możliwości użytkowania
głównego oraz intensywności użytkowania w PGL Lasy Państwowe w perspektywie 2080
roku
Okres Powierzchni Miąższość Możliwości użytkowania Intensywnoś Bieżący Bieżący
prognozy a [mln m3 głównego ć przyrost przyrost
[tys. ha] grubizny] (średnioroczne w okresie) użytkowani miąższośc miąższoś
Przeciętny Zasobnoś rębne przedr razem a w i ci
wiek ć ę-bne stosunku do [mln m3 [m3/ha
[lat] [m3/ha] zasobów grubizny grubizny
grubizna brutto/netto [mln
drzewnych/ brutto rocznie]
m3]
przyrostu rocznie]
udział [%]
[%]
2013 7079,4 1821,7 22,2 20,5 42,7 2,34 60,2 8,5
2016 61,8 257,3 17,8 16,4 34,2 71
52,1 47,9 100,0
2017 7084,4 1891,7 24,2 20,7 44,9 2,37 60,3 8,5
2020 63,1 267,0 19,4 16,5 35,9 74
54,0 46,0 100,0
2021 7089,4 1953,0 26,1 20,8 46,9 2.40 58,9 8,3
2025 64,1 275,5 20,9 16,6 37,5 80
55,6 44,4 100,0
2026 7093,4 2012,8 28,1 20,9 49,0 2,44 58,9 8,3
2030 65,1 283,8 22,5 16,7 39,2 83
57,4 42,6 100,0
2031 7097,4 2062,3 30,0 20,9 50,9 2,47 59,0 8,3
2035 65,8 290,6 24,0 16,7 40,7 86
59,0 41,0 100,0
2036 7100,9 2102,6 31,7 20,9 52,5 2,50 59,0 8,3
2040 66,2 292,2 25,3 16,7 42,0 89
60,3 39,7 100,0
2041 7104,4 2135,0 33,0 20,9 53,9 2,52 59,0 8,3
2045 66,3 300,5 26,4 16,7 43,1 91
61,3 38,7 100,0
2046 7107,9 2160,6 34,1 20,9 55,0 2,54 59,1 8,3
2050 66,3 304,0 27,3 16,7 44,0 93
62,0 38,0 100
2051 7111,4 2180,9 34,8 21,0 55,8 2,56 57,0 8,0
2060 66,2 306,7 27,8 16,8 44,6 98
62,3 37,7 100,0
2061 7117,4 2192,7 34,9 21,4 56,3 2,57 57,0 8,0
2070 65,2 308,1 27,9 17,1 45,0 99
61,9 38,1 100,0
2071 7123,4 2200,0 34,1 22,0 56,2 2,55 57,1 8,0
2080 64,2 308,8 27,3 17,6 44,9 98
60,8 39,2 100,0
2081 7129,4 2209,0 33,1 22,7 55,8 2,53 57,1 8,0
63,5 309,8 26,4 18,2 44,6 98
59,3 40,7 100,0
13
Tabela 8. Kształtowanie się struktury powierzchni w Lasach Państwowych według klas wieku w okresie prognozy (lata 2013 2081)
Klasy wieku Lata
2013 2021 2031 2041 2051 2061 2071 2081
powierzchniowy udział klas wieku [%]
Pow. niezal. 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5
I kl. w. (1 20 lat) 10,9 9,9 9,6 10,0 10,5 10,7 10,8 10,5
II kl. w. (21 40 lat) 13,6 14,5 15,5 16,2 17,0 17,9 18,7 19,1
III kl. w. (41 60 lat) 23,2 19,0 15,9 15,1 15,4 16,0 16,7 17,6
IV kl. w. (61 80 lat) 19,2 20,9 20,2 17,5 15,5 14,7 14,8 15,4
V kl. w. (81 100 lat) 14,7 14,3 14,6 14,9 13,9 13,2 12,3 11,7
VI kl. w. (101 120 lat) 6,0 6,0 6,1 6,2 6,3 5,8 5,4 5,2
VII i st. (ponad 120 lat) 2,8 4,1 5,2 6,1 6,8 6,7 6,5 6,2
KO, KDO, BP 8,1 9,8 11,4 12,5 13,1 13,5 13,3 12,8
Razem pow. zalesiona 98,5 98,5 98,5 98,5 98,5 98,5 98,5 98,5
Ogółem pow. leśna (%) 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Ogółem pow. leśna (tys. ha) 7079,4 7089,4 7097,4 7104,4 7111,4 7117,4 7123,4 7129,4
14
Tabela 9. Kształtowanie się struktury miąższości w Lasach Państwowych według klas wieku w okresie prognozy (lata 2013 2081)
Klasy wieku Lata
2013 2021 2031 2041 2051 2061 2071 2081
miąższościowy udział klas wieku [%]
Pow. niezal. 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1
Przestoje 0,4 0,4 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3
I kl. w. (1 20 lat) 0,5 0,4 0,4 0,4 0,5 0,5 0,5 0,5
II kl. w. (21 40 lat) 7,8 8,0 8,5 9,0 9,6 10,2 10,8 11,2
III kl. w. (41 60 lat) 25,0 20,3 16,9 16,2 16,7 17,6 18,6 19,5
IV kl. w. (61 80 lat) 24,3 26,2 25,3 22,2 19,9 19,2 19,5 20,2
V kl. w. (81 100 lat) 20,5 19,8 20,2 20,8 19,6 18,9 17,8 17,0
VI kl. w. (101 120 lat) 8,8 8,8 9,0 9,2 9,5 8,8 8,3 7,9
VII i st. (ponad 120 lat) 4,3 6,1 7,8 9,1 10,3 10,3 10,1 9,7
KO, KDO, BP 8,3 9,9 11,5 12,7 13,5 14,1 14,0 13,6
Razem na pow. zalesionej 99,9 99,9 99,9 99,9 99,9 99,9 99,9 99,9
Ogółem na pow. leśnej (%) 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Ogółem miąższość (mln m3) 1821,7 1953,0 2062,3 2135,0 2180,9 2192,7 2200,0 2209,0
15
Prognozy rozwoju zasobów leśnych oraz możliwości użytkowania głównego w lasach
prywatnych
Kształtowanie się wielkości zasobów leśnych (powierzchni i miąższości) oraz
możliwości użytkowania rębnego i przedrębnego, wielkości bieżącego przyrostu miąższości,
a także przewidywanej intensywności użytkowania głównego w stosunku do wielkości
zasobów drzewnych, a także do przyrostu w perspektywie 2080 r. w lasach prywatnych
przedstawiono w tabeli 10.
Dodatkowo w tabelach 11 i 12 przedstawiono uogólnione wyniki dotyczące
kształtowania się struktury powierzchni oraz miąższości w klasach wieku w perspektywie
objętej prognozą, tj. w latach 2013 2080.
Prognozowane wyniki dla lasów prywatnych (przedstawione liczbowo w tabelach 10
oraz 11,12) można podsumować następująco:
1. Na podstawie przewidywanych zalesień oraz szacowanego tempa przeklasyfikowywania
gruntów nieleśnych spełniających obecnie kryteria lasu (tzw. lasów poza ewidencją) 
przy stosunkowo niewielkich obecnie możliwościach wsparcia z programu PROW  
przyjęto malejący trend wzrostu powierzchni tych lasów, tj. z około 15 tys. ha rocznie do
2020 r. oraz 12 tys. ha rocznie w okresie 2021 2030 i 10 tys. ha rocznie w okresie 2031
2040 do około 8 tys. ha w latach 2041 2050 oraz 4 tys. ha rocznie w latach 2051 2080.
2. Realizacja powyższych założeń spowodowałaby wzrost powierzchni lasów prywatnych
z 1724,4 tys. ha w 2013 r. do około 1964,4 tys. ha w 2031 r., a następnie do 2144,4 tys. ha
w 2051 r. oraz do 2264,4 tys. ha w końcu 2080 r. (tj. o około 31% w stosunku do stanu z 1
stycznia 2013 roku).
3. Przy opracowywaniu prognozy rozwoju zasobów drzewnych w lasach prywatnych
przyjęto w kolejnych okresach prognozy malejący trend kształtowania bieżącego
przyrostu miąższości na poziomie około 80 85% przyrostu określonego w prognozie
w lasach będących w zarządzie PGL Lasy Państwowe, tj. w wysokości 7,0 m3/ha rocznie
w okresie 2013 2020, 6,8 m3/ha rocznie w latach 2021 2050 oraz 6,7 m3/ha rocznie
w okresie 2051 2080, co można uzasadnić dużo większym wzrostem powierzchni oraz
szybszym wzrostem średniego wieku w lasach prywatnych niż w lasach w zarządzie PGL
Lasy Państwowe.
4. Szacuje się, że w okresie objętym prognozą średni wiek drzewostanów w lasach
prywatnych wzrośnie z około 47 lat w 2013 r. do 55 lat w 2031 r. oraz do 61 lat w 2051 r.,
a następnie do 68 lat w końcu 2080 roku.
16
5. W całym okresie prognozy, tj. do końca 2080 r., spodziewany jest wzrost wielkości
zasobów drzewnych z około 393 mln m3 grubizny brutto (228 m3/ha) w 2013 r. do 508
mln m3 w 2031 r. (258 m3/ha) oraz do 612 mln m3 grubizny brutto (285 m3/ha) w 2051 r. i
do 718 mln m3 grubizny brutto (317 m3/ha) w końcu 2080 r. Możliwy wydaje się zatem
wzrost wielkości zasobów drzewnych do końca 2080 r. o około 83% (przy wzroście
powierzchni lasów prywatnych o 31%.
6. W całym okresie prognozy spodziewany jest wzrost możliwości rocznego użytkowania
głównego z około 4,2 mln m3 grubizny netto w 2013 r. do 6,1 mln m3 w 2031 r. oraz do
około 8,1 mln m3 w 2051 r., a następnie do 10,1 mln m3 grubizny netto w końcu 2080 r.;
zdecydowanie wyższy będzie przy tym prognozowany wzrost użytkowania rębnego niż
przedrębnego, w związku z czym spodziewane jest wyraz
ne zwiększenie udziału etatu
rębnego w łącznym etacie pozyskania drewna, a mianowicie: z około 31% w 2013 r. do
44% w okresie 2031 2035, a w kolejnych okresach  do około 51% (2051 2060) oraz
około 54% (2071 2080).
7. W perspektywie do końca 2080 r. spodziewany jest stopniowy wzrost intensywności
pozyskania drewna zarówno w stosunku do wielkości zasobów drzewnych, jak również
do bieżącego przyrostu miąższości. Intensywność ta w stosunku do wielkości zasobów
drzewnych wzrośnie z 1,35% w 2013 r. do około 1,75% wielkości zasobów w 2081 r.,
natomiast w stosunku do bieżącego przyrostu odpowiednio  z 44% do 83%.
8. W miarę upływu lat zmniejszać się będą różnice udziałów powierzchni poszczególnych
klas wieku. O ile obecnie największa powierzchniowo III klasa wieku zajmuje 36,1%
ogólnej powierzchni lasów prywatnych, o tyle w 2031 r. największa będzie IV klasa
wieku, która może stanowić około 24% ogólnej powierzchni lasów prywatnych. Zgodnie
z prognozą w 2051 r. największe mogą być V i IV klasy wieku  stanowiące odpowiednio
16,4 i 15,1% ogólnej powierzchni, a w 2081 r.  II i III klasa wieku, których powierzchnie
stanowić mogą odpowiednio14,8% oraz 14,2% ogólnej powierzchni lasów prywatnych.
9. W okresie objętym prognozą systematycznie będzie wzrastał wyraz
nie udział
drzewostanów najstarszych klas wieku (od VI wzwyż razem z klasą odnowienia) zarówno
w wymiarze powierzchniowym, jak i miąższościowym. Przy przyjętych założeniach
udział tych drzewostanów  w perspektywie 2080 r.  wzrośnie z około 2,6% w wymiarze
powierzchniowym oraz z około 4,3% w wymiarze miąższościowym w 2013 r.
odpowiednio do około 11,4% i 17% w 2031 r. oraz do około 37% oraz 52% na koniec
okresu prognozy.
17
Tabela 10. Prognoza kształtowania się stanu zasobów leśnych, możliwości użytkowania
głównego oraz intensywności użytkowania w lasach prywatnych w perspektywie 2080 roku
Okres Powierzchni Miąższość Możliwości użytkowania Intensywnoś Bieżący Bieżący
prognozy a [mln m3 głównego ć przyrost przyrost
[tys. ha] grubizny] (średnioroczne w okresie) użytkowani miąższośc miąższoś
Przeciętny Zasobnoś rębne przedr razem a w i ci
wiek ć ę-bne stosunku do [mln m3 [m3/ha
[lat] [m3/ha] zasobów grubizny grubizny
grubizna brutto/netto [mln
drzewnych/ brutto rocznie]
m3]
przyrostu rocznie]
udział [%]
[%]
2013 1724,4 392,8 1,6 3,7 5,3 1,35 12,1 7,0
2016 46,5 227,8 1,3 2,9 4,2 44
31 69 100
2017 1784,4 420,1 2,0 3,8 5,8 1,39 12,5 7,0
2020 48,5 235,4 1,6 3,1 4,7 46
34 66 100
2021 1844,4 446,9 2,4 4,0 6,4 1,42 12,6 6,8
2025 50,3 242,3 1,9 3,2 5,1 51
37 63 100
2026 1904,4 477,9 2,9 4,1 7,0 1,47 13,0 6,8
2030 52,6 251,0 2,3 3,3 5,6 54
41 59 100
2031 1964,4 507,7 3,4 4,3 7,7 1,51 13,4 6,8
2035 54,6 258,4 2,7 3,4 6,1 57
44 56 100
2036 2014,4 536,1 3,8 4,5 8,3 1,55 13,7 6,8
2040 56,6 266,1 3,1 3,6 6,7 61
46 54 100
2041 2064,4 562,9 4,3 4,6 8,9 1,59 14,0 6,8
2045 58,3 272,7 3,5 3,7 7,2 64
48 52 100
2046 2104,4 588,1 4,8 4,8 9,6 1,63 14.3 6,8
2050 60,0 279,5 3,8 3,8 7,6 67
50 50 100
2051 2144,4 611,6 5,2 4,9 10,1 1,66 14,4 6,7
2060 61,4 285,2 4,1 4,0 8,1 70
51 49 100
2061 2194,4 653,9 5,9 5,3 11,1 1,70 14,7 6,7
2070 64,3 298,0 4,7 4,2 8,9 76
53 47 100
2071 2234,4 689,1 6,4 5,5 11,9 1,73 14,9 6,7
2080 66,3 308,4 5,2 4,4 9,6 80
54 46 100,0
2081 2264,4 718,4 6,9 5,7 12,6 1,75 15,2 6,7
67,9 317,3 5,5 4,6 10,1 83
54 46 100
18
Tabela 11. Kształtowanie się struktury powierzchni w lasach prywatnych według klas wieku w okresie prognozy (lata 2013 2081)
Klasy wieku Lata
2013 2021 2031 2041 2051 2061 2071 2081
powierzchniowy udział klas wieku[%]
Pow. niezal. 6,7 6,3 5,9 5,6 5,4 5,3 5,2 5,1
I kl. w. (1 20 lat) 10,2 12,5 14,2 14,1 13,1 11,3 9,6 9,1
II kl. w. (21 40 lat) 19,7 14,9 12,4 13,2 14,6 15,6 15,9 14,8
III kl. w. (41 60 lat) 36,1 27,2 18,7 13,6 11,8 11,9 13,1 14,2
IV kl. w. (61 80 lat) 17,7 23,2 23,9 19,8 15,1 11,8 10,2 10,4
V kl. w. (81 100 lat) 7,0 9,7 13,5 16,4 16,4 14,8 12,0 9,4
VI kl. w. (101 120 lat) 1,3 2,3 4,2 6,4 8,6 10,2 10,7 10,0
VII i st. (ponad 120 lat) 0,3 0,8 1,8 3,5 5,9 8,5 11,4 14,1
KO, KDO, BP 1,0 3,1 5,4 7,4 9,1 10,6 11,9 12,9
Razem na pow. zalesionej 93,3 93,7 94,1 94,4 94,6 94,7 94,8 94,9
Ogółem na pow. leśnej (%) 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Ogółem pow. leśna (tys. ha) 1724,4 1844,4 1964,4 2044,4 2144,4 2194,4 2234,4 2264,4
19
Tabela 12. Kształtowanie się struktury miąższości w lasach prywatnych według klas wieku w okresie prognozy (lata 2013 2081)
Klasy wieku Lata
2013 2021 2031 2041 2051 2061 2071 2081
miąższościowy udział klas wieku [%]
Pow. niezal. 0,7 0,6 0,6 0,5 0,5 0,4 0,4 0,4
Przestoje 0,9 0,8 0,7 0,6 0,6 0,6 0,5 0,5
I kl. w. (1 20 lat) 1,4 1,1 1,3 1,4 1,3 1,2 1,0 0,9
II kl. w. (21 40 lat) 14,2 10,3 8,1 8,3 8,9 9,3 9,2 8,6
III kl. w. (41 60 lat) 44,2 32,7 21,9 15,5 13,0 12,6 13,5 14,4
IV kl. w. (61 80 lat) 23,9 30,8 31,1 25,1 18,6 14,0 11,8 11,7
V kl. w. (81 100 lat) 10,4 14,3 19,3 23,0 22,3 19,4 15,3 11,8
VI kl. w. (101 120 lat) 2,4 4,1 7,1 10,6 13,9 16,0 16,2 14,8
VII i st. (ponad 120 lat) 0,7 1,6 3,6 6,7 11,0 15,3 19,9 24,0
KO, KDO, BP 1,2 3,7 6,3 8,3 9,9 11,2 12,2 12,9
Razem na pow. zalesionej 99,3 99,4 99,4 99,5 99,5 99,6 99,6 99,6
Ogółem na pow. leśnej (%) 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Ogółem miąższość (mln m3) 392,8 446,9 507,7 562,9 611,6 653,9 689,1 718,4
20
Podsumowanie
Przedstawione wyżej wyniki prognoz oraz intensywność użytkowania głównego,
wynikająca z realizacji przewidywanego rozmiaru użytkowania głównego, wskazują, że w
perspektywie 2050 r. następował będzie dalszy wzrost zasobów leśnych oraz możliwości
pozyskania drewna  mniejszy w Lasach Państwowych oraz zdecydowanie szybszy w lasach
prywatnych. W okresie tym, tj. w latach 2013 2051, wielkość zasobów drzewnych w Lasach
Państwowych wzrośnie o około 20%, natomiast w lasach prywatnych o 55%, a średni wiek
drzewostanów  o około 4 lata w Lasach Państwowych oraz o około 15 lat w lasach
prywatnych. W dalszych latach (po 2050 r. w perspektywie do 2080 r.) przewiduje się, że
zasoby w Lasach Państwowych będą tylko nieznacznie wzrastały (przy użytkowaniu w
wysokości zbliżonej do 100% przyrostu oraz lekkim spadku średniego wieku), natomiast w
lasach prywatnych w okresie tym spodziewany jest dalszy dynamiczny wzrost zasobów
drzewnych (o 17% w stosunku do 2051 r.) oraz wzrost średniego wieku (z 61 do 68 lat).
Przy przyjętych założeniach  w końcu okresu objętego prognozą  zarówno średni
wiek w lasach prywatnych (68 lat) może przewyższyć średni wiek lasów w zarządzie Lasów
Państwowych (64 lata), jak i przeciętna zasobność w lasach prywatnych (317 m3/ha) może
być wyższa niż przeciętna zasobność drzewostanów w Lasach Państwowych (310 m3/ha).
W lasach obu rozpatrywanych kategorii własności przewiduje się różne tendencje w
kształtowaniu się możliwości użytkowania głównego. Możliwości te  według
przedstawionych prognoz  mogą w Lasach Państwowych wyraz
nie wzrastać do lat
2051 2060 (do około 44,6 mln m3 grubizny netto), a następnie utrzymywać się na zbliżonym
poziomie (44,5 45,0 mln m3 grubizny netto) do końca okresu prognozy. Natomiast w lasach
prywatnych możliwości te będą wyraz
nie wzrastać (do około 10 mln m3 grubizny netto), aż
do końca okresu objętego prognozy.
Sumaryczną prognozę dotyczącą możliwości pozyskania drewna (w podziale na
użytkowanie rębne oraz przedrębne) w lasach wyżej wymienionych dwóch kategorii
własności (stanowiących łącznie ponad 96% powierzchni lasów w Polsce, w których
dotychczas  według danych statystyki publicznej [GUS 2013]  pozyskuje się około 99%
ogólnej miąższości pozyskiwanego drewna w Polsce) przedstawiono w tabeli 13.
Tabela 13. Prognoza możliwości użytkowania głównego w Lasach Państwowych
oraz w lasach prywatnych w okresie 2013 2081
Początek okresu Kategoria Średnioroczne możliwości użytkowania głównego
prognozy własności [mln m3 grubizny netto]
rębne przedrębne razem
2013 Lasy Państwowe 17,8 16,4 34,2
lasy prywatne 1,3 2,9 4,2
razem 19,1 19,3 38,4
2021 Lasy Państwowe 20,9 16,6 37,5
lasy prywatne 1,9 3,2 5,1
razem 22,8 19,8 42,6
2031 Lasy Państwowe 24,0 16,7 40,7
lasy prywatne 2,7 3,4 6,1
razem 26,7 20,1 46,8
2041 Lasy Państwowe 26,4 16,7 43,1
lasy prywatne 3,5 3,7 7,2
razem 29,9 20,4 50,3
2051 Lasy Państwowe 27,8 16,8 44,6
lasy prywatne 4,1 4,0 8,1
razem 31,9 20,8 52,7
2061 Lasy Państwowe 27,9 17,1 45,0
lasy prywatne 4,7 4,2 8,9
razem 32,6 21,3 53,9
2071 Lasy Państwowe 27,3 17,6 44,9
lasy prywatne 5,2 4,4 9,6
razem 32,5 22,0 54,5
2081 Lasy Państwowe 26,4 18,2 44,6
lasy prywatne 5,5 4,6 10,1
razem 31,9 22,8 54,7
Z powyższego zestawienia wynika, że sumaryczne możliwości pozyskania drewna
w lasach obu kategorii będą mogły wzrastać w całym okresie prognozy. Przy przyjętych
w prognozach założeniach możliwości te mogą wzrosnąć z około 38 mln m3 w 2013 r. do 47
mln m3 w 2031 r. oraz do około 55 mln m3 grubizny netto w końcu 2080 r., tj. o ponad 40%,
przy zdecydowanie szybszym wzroście możliwości użytkowania w lasach prywatnych niż w
Lasach Państwowych, w których w ostatnich okresach prognozy spodziewana jest stagnacja
możliwości użytkowania głównego.
Wyżej wymienione różnice w dynamice zmian w Lasach Państwowych i w lasach
prywatnych wynikają przede wszystkim z różnego wyjściowego (startowego) stanu lasów
tych kategorii własności, tj. zdecydowanie wyższego obecnie średniego wieku w Lasach
Państwowych (62 lata) niż w lasach prywatnych (47 lat) oraz przewidywanej znacznie
mniejszej intensywności użytkowania głównego w lasach prywatnych.
22
 Przewidywany szybki wzrost możliwości użytkowania głównego w lasach
prywatnych wskazuje na znaczne rezerwy w ilości dostarczanego drewna w Polsce na
potrzeby przemysłu oraz odbiorców indywidualnych. Wykorzystanie tych rezerw wymaga
znacznego usprawnienia zasad organizacyjnych związanych z funkcjonowaniem lasów
niestanowiących własności Skarbu Państwa.
Przedstawiona prognoza rozwoju zasobów i użytkowania głównego rysuje również
pomyślną perspektywę gospodarczą zarówno dla Lasów Państwowych, jak również dla
przemysłu drzewnego. Rozciąga się perspektywa wzrostu podaży drewna na rynek, więcej
drewna wielkowymiarowego, możliwość zwiększenia podaży z lasów prywatnych, co m.in.
wymaga lepszej organizacji zakupu drewna na rozdrobnionym i rozproszonym rynku
prywatnych właścicieli lasów. Należy również zwrócić uwagę na fakt, że pomimo
zwiększenia pozyskania drewna spodziewany jest dalszy wzrost średniego wieku
drzewostanów (stosunkowo niewielki w Lasach Państwowych w perspektywie 2040 r. oraz
wyraz
ny w lasach prywatnych w perspektywie 2080 r.), a pośrednio także możliwość
zwiększania się zasobów drewna martwego w lasach.
Przedstawione dane powinny być traktowane jako prognozy wstępne podlegające
cyklicznej weryfikacji m.in. na podstawie coraz pełniejszych informacji uzyskiwanych
z okresowych prac urzÄ…dzeniowych oraz WISL  organizowanych i przetwarzanych w
ramach budowanego obecnie Banku Danych o Lasach. Należy podkreślić, że budowa banku
danych o lasach przyspiesza również rozwój metodyki opracowywania prognoz dostarczając
coraz pełniej zweryfikowanych danych dotyczących skutków prowadzonej gospodarki leśnej,
w tym również skutków wynikających z doskonalonych zasad prawnej i wielkoobszarowej
ochrony przyrody w lasach, a także korekt prowadzonej polityki leśnej państwa.
Opracowane prognozy powinny być interpretowane jako prognozy rozwoju zasobów
drzewnych oraz możliwości użytkowania głównego przy założeniu dotychczasowych
sposobów prowadzenia gospodarki leśnej, czego wyrazem było przyjęcie takich samych
współczynników intensywności użytkowania głównego (rębnego i przedrębnego w ramach
klas i podklas wieku) w kolejnych okresach prognozy do 2080 r. Prognozy te mogą być
również poziomem odniesienia dla kolejnych prognoz, które mogą być opracowywane przy
zmodyfikowanych założeniach prowadzenia gospodarki leśnej, co w szczególności będzie
prowadziło do korekty wskaz
ników intensywności użytkowania rębnego i przedrębnego
(bezpośrednio wynikających np. z modyfikacji sposobów podejścia do ograniczania
użytkowania głównego na obszarach Natura 2000 czy wymagań związanych z certyfikacją
drewna w lasach).
23
Przyjęta obecnie metodyka opracowywania prognoz rozwoju zasobów drzewnych oraz
możliwości użytkowania głównego w lasach wskazuje m.in. na kluczowe  obok prawidłowo
ustalonych startowych danych dotyczących stanu i struktury zasobów drzewnych  znaczenie
w prognozach problemów związanych z ustalaniem i przyjmowaniem wskaz
ników
intensywności przewidywanego użytkowania rębnego i przedrębnego oraz z weryfikacją
wielkości bieżącego przyrostu miąższości.
Należy także podkreślić, że duże znaczenie w przyszłym doskonaleniu zasad
opracowywania prognoz rozwoju zasobów drzewnych będzie miało opracowanie nowych
tablic zasobności dla gatunków lasotwórczych drzew w Polsce uwzględniających aktualne i
spodziewane warunki ich wzrostu.
Literatura
BULiGL 2011. Bank Danych o Lasach  analityka i wzory raportów. Praca wykonana na
zlecenie Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych. Maszynopis w BULiGL, Sękocin Stary.
Dawidziuk J. 2012. Stan obecny oraz prognozy rozwoju i użytkowania zasobów leśnych.
W: Przyrodnicze i gospodarcze aspekty produkcji oraz wykorzystania drewna  stan obecny i
prognoza. Zimowa Szkoła Leśna przy Instytucie Badawczym Leśnictwa. IV Sesja. Sękocin
Stary, 20 22 marca 2012.
Dawidziuk J., Zajączkowski S. 2012. Stan i perspektywy rozwoju zasobów leśnych do
2030 r. W: Wizja przyszłości polskich lasów i leśnictwa do 2030 r. (red. A. Grzywacz).
Polskie Towarzystwo Leśne. Spała 2012.
GUS 2013. Leśnictwo. Informacje i opracowania statystyczne. Warszawa.
MŚ, PGL Lasy Państwowe, BULiGL 2010. Wielkoobszarowa inwentaryzacja stanu lasów.
Wyniki I cyklu (lata 2005 2009). Oficyna Wydawnicza Forest, Sękocin Stary.
MŚ, PGL Lasy Państwowe, BULiGL 2014a. Aneks do opracowania pt. Wielkoobszarowa
inwentaryzacja stanu lasów w Polsce. Wyniki za okres 2009 2013 (Bieżący przyrost
miąższości, miąższość drzew usuniętych między kolejnymi pomiarami, miąższość drzew
określona na podstawie średnicy pniaka). Maszynopis w DGLP, Sękocin Stary.
MŚ, PGL Lasy Państwowe, BULiGL 2014b. Wielkoobszarowa inwentaryzacja stanu lasów
w Polsce. Wyniki za okres 2009 2013. Maszynopis w BULiGL, Sękocin Stary.
PGL Lasy Państwowe, BULiGL 2011. Wyniki aktualizacji stanu powierzchni leśnej
i zasobów drzewnych w Lasach Państwowych na dzień 1 stycznia 2013 roku BULiGL,
Sękocin Stary. Oficyna Wydawnicza Forest.
Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych 2013. Raport o stanie lasów w Polsce. CILP.
Warszawa
24