TECHNIKA I BIZNES
ce W. Ramsey i Daniel Weedman z Ęwiat"o z poszczególnych sesji obserwa-
ASTRONOMIA
Pennsylwania State University. Poszu- cyjnych. Ma"a reklama wokó" projektu
kujÄ…c sposobów zwi´kszenia wydaj- wynika ze szczup"oĘci jego kierownic-
Tanie zwierciad"o, noĘci obserwacji, rozpatrzyli na nowo twa. Grupa «nag"aĘniajÄ…ca projekt to
prawie wszystko, co jest zwiÄ…zane z te- grupa go realizujÄ…ca; byliĘmy zaj´ci bu-
prosz´
leskopem takÅ»e moÅ»liwoĘç jego nasta- dowÄ… teleskopu wyjaĘnia Ramsey.
wiania w dowolnÄ… stron´. Teleskop pa- W rezultacie uzyskano bardzo duÅ»e
Moc obliczeniowa komputerów
trzy w kierunku odchylonym na sta"e oszcz´dnoĘci w porównaniu z podob-
otwiera nowÄ… er´
o 35 stopni od pionu, chociaÅ» moÅ»e si´ nych rozmiarów teleskopem Keck I
niskobudŻetowej astronomii
obracaç na podstawie. Niewielki, rucho- z Mauna Kea na Hawajach, który kosz-
my instrument ogniskujący ponad towa" blisko 100 mln dolarów. Ramsey
to budowa"by olbrzymi tele- g"ównym zwierciad"em Ęledzi zjawiska szybko zauwaŻa, Że Keck jest urządze-
skop, który nie moÅ»e si´ poru- astronomiczne na ca"ym niebie. Zmniej- niem znacznie bardziej elastycznym
Kszaç w gór´ i w dó"? Konsor- szona mobilnoĘç to o wiele prostszy, i o wi´kszych moÅ»liwoĘciach. Ale za-
cjum, któremu przewodzą University tałszy teleskop. Dostajemy 70% nieba dał czekających HET teŻ nie brakuje.
of Texas w Austin oraz Pennsylvania za 15% ceny mówi Ramsey. Teleskop zajrzy w centralne rejony
State University, oto kto. SprzecznoĘç Innowacje HET obejmujÄ… jego budo- aktywnych galaktyk i kwazarów, gdzie
pomi´dzy coraz ambitniejszymi plana- w´ oraz prowadzenie. Pierwsze Ęwia- gigantyczne czarne dziury zdajÄ… si´ roz-
mi obserwatorów a brutalnÄ… rzeczywi- t"o , czyli inauguracyjne testy telesko- be"tywaç rozpalony do bia"oĘci gaz. Po-
stoĘciÄ… sk"oni"a uniwersytety do fi- pu odby"y si´ 10 grudnia ub. r. pod mocny b´dzie takÅ»e w pomiarach odle-
nansowego wsparcia budowy Telesko- kierunkiem szefa projektu Thomasa A. g"oĘci i sk"adu chemicznego najbardziej
odleg"ych kwazarów i gromad
galaktyk oraz poszukiwaniu
planet wokó" gwiazd.
Inni astronomowie równieŻ
dostrzegajÄ… ekonomiczne ko-
rzyĘci wynikające z zauto-
matyzowania urzÄ…dzenia oraz
zaw´Å»enia jego celów. Jet Pro-
pulsion Laboratory w Pasade-
nie (Kalifornia) wraz z U.S. Air
Force wspó"pracowa"y przy
budowie nowej kamery elek-
tronicznej Near-Earth Aste-
roid Tracking System (Syste-
mu Âledzenia Bliskich Ziemi
Planetoid). Za skromny milion
dolarów uk"ad ten umoŻliwia
niezwykle dok"adny przeglÄ…d
planetoid i komet zapuszcza-
jÄ…cych si´ niepokojÄ…co blisko
Ziemi.
KolejnÄ… innowacjÄ… jest kosz-
tujący 500 tys. dolarów Kat-
zman Automated Imaging Te-
lescope (Zautomatyzowany
Teleskop ObrazujÄ…cy Katzma-
na), projekt University of Ca-
TELESKOP HOBBY-EBERLY dowodzi, Å»e wielka nauka nie musi duÅ»o kosztowaç.
lifornia w Berkeley, prowadzÄ…-
cy sterowane komputerowo
pu Hobby-Eberly (HET) w McDonald Sebringa dok"adnie w trzy lata od roz- poszukiwania wybuchów supernowych
Observatory w Teksasie. Podstawowa pocz´cia prac ziemnych. Gdy jesieniÄ… w odleg"ych galaktykach, co pomo-
konstrukcja teleskopu obiecuje wysokÄ… bieŻącego roku rozpocznie si´ jego re- Å»e okreĘliç wiek i dalsze losy Wszech-
wydajnoĘç po okazyjnej cenie. Jego naj- gularna eksploatacja, HET b´dzie pra- Ęwiata.
wi´ksze w Ęwiecie zwierciad"o zbiera- cowaç wed"ug elastycznego planu, WyglÄ…da na to, Å»e astronomowie uczÄ…
jÄ…ce Ęwiat"o ma 11 m Ęrednicy, lecz sza- zgodnie z którym czas obserwatora mo- si´ minimalizacji kosztów. HET do-
cowany na 13.5 mln dolarów koszt Å»e byç dzielony na bloki w ciÄ…gu kilku skonale wype"nia luki zauwaÅ»a Ram-
budowy stanowi drobnÄ… cz´Ä˜ç wydat- nocy, co spowoduje maksymalne pod- sey. MoÅ»emy na nim realizowaç
ków ponoszonych na inne gigantyczne niesienie sprawnoĘci, z jaką teleskop wszystko, co zechcemy, za duŻe pienią-
teleskopy. przesuwa swój wzrok z obiektu na dze, lub tylko pewne rzeczy, ale p"acąc
HET wymyĘlili we wczesnych, trud- obiekt. Elektroniczne detektory b´dÄ… znacznie mniej.
nych latach osiemdziesiÄ…tych Lawren- g"adko (bez przerw) magazynowaç Corey S. Powell
20 ÂWIAT NAUKI Maj 1997
THOMAS A. SEBRING