8 kwietnia 2011, 09:15

Autor: Tomasz Waryszak
czytano: 13876 razy

Fotografia od A do Z: Balans bieli

Przedstawiamy słownik terminów fotograficznych:
Fotografia od A do Z. Słownik przeprowadzi
Czytelników przez najważniejsze pojęcia, pozwoli
poznać i uzupełnić wiedzę z zakresu fotografii
oraz jej praktyczne wykorzystania.

Dziś hasło: Balans bieli. Zapraszamy do lektury.

Balans bieli (równoważenie bieli, ang. white balance) – proces kompensacji barw obrazu
zarejestrowanego przez matrycę aparatu cyfrowego, służący dopasowaniu kolorystyki zdjęcia do
temperatury barwowej promieniowania widzialnego oświetlającego fotografowaną scenę.

[converttable]

Automatyczny balans bieli

(5900 K, tint -1)

Balans bieli ustawiony na "cień"

(7500 K, tint +10)

Fotografia od A do Z: Balans bieli

http://www.swiatobrazu.pl/fotografia-od-a-do-z-balans-bieli-23167.htm...

1 z 6

2015-08-15 19:59

Balans bieli ustawiony na światło fluorescencyjne

(3800 K, tint +21)

Balans bieli ustawiony na światło żarowe

(2850 K, tint 0)

Fotografia od A do Z: Balans bieli

http://www.swiatobrazu.pl/fotografia-od-a-do-z-balans-bieli-23167.htm...

2 z 6

2015-08-15 19:59

[converttable]

Wpływ różnych ustawień balansu bieli na zdjęcie.

[kn_advert]

Podstawy teoretyczne

Każde światło, które odbieramy jako białe, w rzeczywistości składa się z fal elektromagnetycznych o
różnych długościach, które nasze oczy interpretują jako odmienne kolory. Przykładowo, długość 520 nm
odpowiada kolorowi zielonemu. Łatwo to zaobserwować, rozszczepiając białe światło w pryzmacie, czy
też w zjawisku tęczy. Różne źródła światła charakteryzują się jednak zupełnie innym składem fal o
poszczególnych długościach – odmienną dominantą. Jest to zależne w największej mierze od
temperatury obiektu emitującego światło, dlatego też temperatura barwowa światła wyrażana jest w
kelwinach i odpowiada temperaturze, do której należałoby rozgrzać idealne, teoretyczne ciało doskonale
czarne, aby zaczęło emitować światło o takiej charakterystyce.

Przykładowe temperatury barwowe różnych źródeł światła:

Światło świecy – poniżej 2000 K
Światło żarowe – około 3000 K
Bezpośrednie światło słoneczne – 5200–5300 K
Światło słoneczne przefiltrowane przez warstwę chmur – 5500–6000 K
Światło

lampy błyskowej

– 5400 K

Fotografia od A do Z: Balans bieli

http://www.swiatobrazu.pl/fotografia-od-a-do-z-balans-bieli-23167.htm...

3 z 6

2015-08-15 19:59

Wykres ukazujący spektrum światła słonecznego

oraz światła emitowanego przez żarówkę wolframową.

Kolor obiektów odbijających światło, zależny jest z jednej strony od właściwości fizycznych ich
powierzchni, z drugiej jednak od właściwości światła, które na nie pada. Ludzki mózg, interpretując w
sposób pozostający poza świadomością sygnały docierające do niego z oczu, automatycznie nanosi
poprawkę kolorystyczną na obserwowaną scenę tak, że obiekty wydają się mieć takie same kolory bez
względu na rodzaj oświetlenia. Aparat fotograficzny takiej zdolności praktycznie rzecz biorąc nie
posiada, z wyjątkiem dość ograniczonych algorytmów automatycznego balansu bieli.

Na balans bieli składają się dwa elementy: temperatura barwowa światła oraz korekta zabarwienia
(często określana angielskojęzycznym terminem "tint"). Jest ona niezbędnym elementem regulacyjnym
balansu bieli, gdyż pozwala na uwzględnienie różnicy pomiędzy rzeczywistym kolorem światła
emitowanym przez dane ciało, a teoretycznym światłem o tej samej temperaturze barwowej
emitowanym przez ciało doskonale czarne. Ponadto korekta ta umożliwia ustawienie właściwego

Fotografia od A do Z: Balans bieli

http://www.swiatobrazu.pl/fotografia-od-a-do-z-balans-bieli-23167.htm...

4 z 6

2015-08-15 19:59

balansu bieli w sytuacjach, gdy światło oświetlające scenę jest światłem odbitym, zabarwionym przez
powierzchnię je odbijającą.

Metody doboru balansu bieli

Automatyczny balans bieli – jest obecny praktycznie w każdym aparacie cyfrowym. W tym
przypadku oprogramowanie aparatu stara się wykryć najjaśniejszy (lecz nie prześwietlony)
obszar zdjęcia, interpretując go jako neutralnie szary i dopasowując do niego intensywność
poszczególnych składowych koloru.
Predefiniowane ustawienia balansu bieli – zestaw gotowych ustawień balansu bieli,
dopasowanych do wybranych, typowych sytuacji oświetleniowych. Obejmuje najczęściej: światło
żarowe, światło jarzeniowe (często w dwóch lub więcej odmianach), światło błyskowe, oraz
światło słoneczne – najczęściej w odmianach bezpośredniej, pochmurnej i w cieniu. Przyjęło się
oznaczać te ustawienia charakterystycznymi jednolitymi symbolami graficznymi.
Ustawienie balansu bieli wg wzorca – opcja ta pojawia się w bardziej zaawansowanych
modelach aparatów cyfrowych. W tym wypadku należy

obiektyw

aparatu skierować na przedmiot

o neutralnej barwie (biały lub szary) i aktywować pomiar odpowiednim przyciskiem lub
elementem w menu aparatu. W ten sposób dostarczamy do oprogramowania aparatu wzór bieli,
do którego dopasowuje ono korektę kolorystyczną rejestrowanych zdjęć. Najczęściej jako wzorca
używa się białej kartki papieru, chociaż nie zawsze jest to dobre rozwiązanie. W zależności od
rodzaju papieru oraz jego wieku (poziomu spłowienia), jej kolor może odbiegać w mniejszym lub
większym stopniu od barwy neutralnej. W większości wypadków takie rozwiązanie jest
wystarczające, jednak dla dokładnego ustawienia balansu bieli tą metodą warto zaopatrzyć się w
odpowiednią, neutralnie szarą kartę wzorcową.
Ręczny dobór balansu bieli – w zaawansowanych aparatach cyfrowych mamy również
możliwość określenia konkretnej temperatury barwowej w kelwinach wraz z korektą zafarbu.
Opcja ta znajduje zastosowanie w sytuacjach, gdy znamy dokładnie właściwości światła, w
którym zamierzamy fotografować. Przede wszystkim jest to fotografia studyjna przy
wykorzystaniu lamp o ściśle określonej (i stałej) temperaturze barwowej.

Wzornik balansu bieli X-Rite ColorChecker Passport.

Balans bieli a pliki RAW

Aparaty cyfrowe oferujące zapis zdjęć za pomocą plików RAW posiadają zdecydowanie większe
możliwości w zakresie dopasowania balansu bieli od modeli wyposażonych jedynie w opcję zapisu w

Fotografia od A do Z: Balans bieli

http://www.swiatobrazu.pl/fotografia-od-a-do-z-balans-bieli-23167.htm...

5 z 6

2015-08-15 19:59

formacie JPEG. W przypadku fotografowania z wykorzystaniem zapisu RAW, możliwa jest dowolna
zmiana balansu bieli na zdjęciu już wykonanym. Za pomocą odpowiedniego oprogramowania można nie
tylko ustawić korektę kolorystyczną na każdy z występujących w aparatach sposobów doboru balansu
bieli, ale również dopasować poziom bieli wg dowolnie wybranego fragmentu zdjęcia. Analogiczna
korekta jest co prawda możliwa dla zwykłych plików zdjęciowych (np. JPEG), jednak wiąże się z
potencjalną utratą szczegółów oraz oferowana jest jedynie przez nieliczne programy graficzne w
bezpośredni, niewymagający złożonych operacji sposób.

Automatyczny balans bieli

Pomiar wg wzorca

Balans bieli definiowany przez użytkownika

Światło żarowe

Światło fluorescencyjne

Światło błyskowe

Światło słoneczne w bezchmurny dzień

Światło słoneczne w pochmurny dzień

Światło słoneczne w cieniu

Typowe symbole reprezentujące różne ustawienia balansu bieli.

Balans bieli a fotografia tradycyjna

Barwa światła ma również znaczenie podczas fotografowania na błonach światłoczułych. Aparaty
tradycyjne co prawda nie posiadają żadnych elementów sterujących balansem bieli, jednak istnieją w
ich przypadku inne sposoby uwzględniania wpływu dominanty barwnej światła na fotografowaną scenę.
Pierwszym z nich jest dobór odpowiedniego filmu. Inną czułością na poszczególne długości fal
elektromagnetycznych charakteryzują się filmy do światła dziennego, a inną do oświetlenia sztucznego.
Drugą możliwością są filtry konwersyjne, które pozwalają na zmianę rozkładu barwnego zdjęcia
rejestrowanego na kliszy (w przypadku filtrów zakładanych na

obiektyw

aparatu) lub na odbitce

(poprzez filtry wykorzystywane w powiększalnikach i innych urządzeniach do naświetlania odbitek).

www.swiatobrazu.pl

Fotografia od A do Z: Balans bieli

http://www.swiatobrazu.pl/fotografia-od-a-do-z-balans-bieli-23167.htm...

6 z 6

2015-08-15 19:59