Fotografia od A do Z: Balans bieli

8 kwietnia 2011, 09:15

Autor: Tomasz Waryszak
czytano: 13876 razy

Przedstawiamy słownik terminów fotograficznych:
Fotografia od A do Z. Słownik przeprowadzi
Czytelników przez najważniejsze pojęcia, pozwoli
poznać i uzupełnić wiedzę z zakresu fotografii
oraz jej praktyczne wykorzystania.

Dziś hasło: Balans bieli. Zapraszamy do lektury.

Balans bieli (równoważenie bieli, ang. white balance) – proces kompensacji barw obrazu
zarejestrowanego przez matrycę aparatu cyfrowego, służący dopasowaniu kolorystyki zdjęcia do
temperatury barwowej promieniowania widzialnego oświetlającego fotografowaną scenę.

[converttable]

Automatyczny balans bieli

(5900 K, tint -1)

Balans bieli ustawiony na "cień"

(7500 K, tint +10)

Fotografia od A do Z: Balans bieli

http://www.swiatobrazu.pl/fotografia-od-a-do-z-balans-bieli-23167.htm...

1 z 6

2015-08-15 19:59

[converttable]

Wpływ różnych ustawień balansu bieli na zdjęcie.

[kn_advert]

Podstawy teoretyczne

Każde światło, które odbieramy jako białe, w rzeczywistości składa się z fal elektromagnetycznych o
różnych długościach, które nasze oczy interpretują jako odmienne kolory. Przykładowo, długość 520 nm
odpowiada kolorowi zielonemu. Łatwo to zaobserwować, rozszczepiając białe światło w pryzmacie, czy
też w zjawisku tęczy. Różne źródła światła charakteryzują się jednak zupełnie innym składem fal o
poszczególnych długościach – odmienną dominantą. Jest to zależne w największej mierze od
temperatury obiektu emitującego światło, dlatego też temperatura barwowa światła wyrażana jest w
kelwinach i odpowiada temperaturze, do której należałoby rozgrzać idealne, teoretyczne ciało doskonale
czarne, aby zaczęło emitować światło o takiej charakterystyce.

Przykładowe temperatury barwowe różnych źródeł światła:

Światło świecy – poniżej 2000 K
Światło żarowe – około 3000 K
Bezpośrednie światło słoneczne – 5200–5300 K
Światło słoneczne przefiltrowane przez warstwę chmur – 5500–6000 K
Światło

lampy błyskowej

– 5400 K

Fotografia od A do Z: Balans bieli

http://www.swiatobrazu.pl/fotografia-od-a-do-z-balans-bieli-23167.htm...

3 z 6

2015-08-15 19:59

Wykres ukazujący spektrum światła słonecznego

oraz światła emitowanego przez żarówkę wolframową.

Kolor   obiektów   odbijających   światło,   zależny   jest   z   jednej   strony   od   właściwości   fizycznych   ich
powierzchni, z drugiej jednak od właściwości światła, które na nie pada. Ludzki mózg, interpretując w
sposób   pozostający  poza  świadomością  sygnały   docierające   do  niego  z   oczu,  automatycznie   nanosi
poprawkę kolorystyczną na obserwowaną scenę tak, że obiekty wydają się mieć takie same kolory bez
względu   na   rodzaj   oświetlenia.   Aparat   fotograficzny   takiej   zdolności   praktycznie   rzecz   biorąc   nie
posiada, z wyjątkiem dość ograniczonych algorytmów automatycznego balansu bieli.

Na  balans   bieli   składają  się  dwa  elementy:   temperatura  barwowa  światła  oraz   korekta  zabarwienia
(często określana angielskojęzycznym terminem "tint"). Jest ona niezbędnym elementem regulacyjnym
balansu   bieli,   gdyż   pozwala   na   uwzględnienie   różnicy   pomiędzy   rzeczywistym   kolorem   światła
emitowanym   przez   dane   ciało,   a   teoretycznym   światłem   o   tej   samej   temperaturze   barwowej
emitowanym   przez   ciało   doskonale   czarne.   Ponadto   korekta   ta   umożliwia   ustawienie   właściwego

Fotografia od A do Z: Balans bieli

http://www.swiatobrazu.pl/fotografia-od-a-do-z-balans-bieli-23167.htm...

4 z 6

2015-08-15 19:59

balansu bieli w sytuacjach, gdy światło oświetlające scenę jest światłem odbitym, zabarwionym przez
powierzchnię je odbijającą.

Metody doboru balansu bieli

Automatyczny balans bieli – jest obecny praktycznie w każdym aparacie cyfrowym. W tym
przypadku   oprogramowanie   aparatu   stara   się   wykryć   najjaśniejszy   (lecz   nie   prześwietlony)
obszar   zdjęcia,   interpretując   go  jako   neutralnie   szary   i   dopasowując   do   niego   intensywność
poszczególnych składowych koloru.
Predefiniowane   ustawienia   balansu   bieli   –   zestaw   gotowych   ustawień   balansu   bieli,
dopasowanych do wybranych, typowych sytuacji oświetleniowych. Obejmuje najczęściej: światło
żarowe,   światło   jarzeniowe   (często   w   dwóch   lub   więcej   odmianach),   światło   błyskowe,   oraz
światło słoneczne – najczęściej w odmianach bezpośredniej, pochmurnej i w cieniu. Przyjęło się
oznaczać te ustawienia charakterystycznymi jednolitymi symbolami graficznymi.
Ustawienie   balansu   bieli   wg   wzorca   –   opcja   ta   pojawia   się   w   bardziej   zaawansowanych
modelach aparatów cyfrowych. W tym wypadku należy

obiektyw

aparatu skierować na przedmiot

o   neutralnej   barwie   (biały   lub   szary)   i   aktywować   pomiar   odpowiednim   przyciskiem   lub
elementem w menu aparatu. W ten sposób dostarczamy do oprogramowania aparatu wzór bieli,
do którego dopasowuje ono korektę kolorystyczną rejestrowanych zdjęć. Najczęściej jako wzorca
używa się białej kartki papieru, chociaż nie zawsze jest to dobre rozwiązanie. W zależności od
rodzaju papieru oraz jego wieku (poziomu spłowienia), jej kolor może odbiegać w mniejszym lub
większym   stopniu   od   barwy   neutralnej.   W   większości   wypadków   takie   rozwiązanie   jest
wystarczające, jednak dla dokładnego ustawienia balansu bieli tą metodą warto zaopatrzyć się w
odpowiednią, neutralnie szarą kartę wzorcową.
Ręczny   dobór   balansu   bieli   –   w   zaawansowanych   aparatach   cyfrowych   mamy   również
możliwość   określenia  konkretnej   temperatury  barwowej   w   kelwinach  wraz   z   korektą  zafarbu.
Opcja   ta   znajduje   zastosowanie   w   sytuacjach,   gdy   znamy   dokładnie   właściwości   światła,   w
którym   zamierzamy   fotografować.   Przede   wszystkim   jest   to   fotografia   studyjna   przy
wykorzystaniu lamp o ściśle określonej (i stałej) temperaturze barwowej.

Wzornik balansu bieli X-Rite ColorChecker Passport.

Balans bieli a pliki RAW

Aparaty cyfrowe oferujące zapis zdjęć za pomocą plików RAW posiadają zdecydowanie większe
możliwości w zakresie dopasowania balansu bieli od modeli wyposażonych jedynie w opcję zapisu w

Fotografia od A do Z: Balans bieli

http://www.swiatobrazu.pl/fotografia-od-a-do-z-balans-bieli-23167.htm...

5 z 6

2015-08-15 19:59

formacie   JPEG.   W   przypadku   fotografowania   z   wykorzystaniem   zapisu   RAW,   możliwa   jest   dowolna
zmiana balansu bieli na zdjęciu już wykonanym. Za pomocą odpowiedniego oprogramowania można nie
tylko ustawić korektę kolorystyczną na każdy z występujących w aparatach sposobów doboru balansu
bieli,   ale   również   dopasować   poziom   bieli   wg   dowolnie   wybranego   fragmentu   zdjęcia.   Analogiczna
korekta   jest   co   prawda   możliwa   dla   zwykłych   plików   zdjęciowych   (np.   JPEG),   jednak   wiąże   się   z
potencjalną   utratą   szczegółów   oraz   oferowana   jest   jedynie   przez   nieliczne   programy   graficzne   w
bezpośredni, niewymagający złożonych operacji sposób.

Automatyczny balans bieli

Pomiar wg wzorca

Balans bieli definiowany przez użytkownika

Światło żarowe

Światło fluorescencyjne

Światło błyskowe

Światło słoneczne w bezchmurny dzień

Światło słoneczne w pochmurny dzień

Światło słoneczne w cieniu

Typowe symbole reprezentujące różne ustawienia balansu bieli.

Balans bieli a fotografia tradycyjna

Barwa   światła   ma   również   znaczenie   podczas   fotografowania   na   błonach   światłoczułych.   Aparaty
tradycyjne co prawda nie posiadają żadnych elementów sterujących balansem bieli, jednak istnieją w
ich przypadku inne sposoby uwzględniania wpływu dominanty barwnej światła na fotografowaną scenę.
Pierwszym   z   nich   jest   dobór   odpowiedniego   filmu.   Inną   czułością   na   poszczególne   długości   fal
elektromagnetycznych charakteryzują się filmy do światła dziennego, a inną do oświetlenia sztucznego.
Drugą   możliwością   są   filtry   konwersyjne,   które   pozwalają   na   zmianę   rozkładu   barwnego   zdjęcia
rejestrowanego   na   kliszy   (w   przypadku   filtrów   zakładanych   na

obiektyw

aparatu) lub na odbitce

(poprzez filtry wykorzystywane w powiększalnikach i innych urządzeniach do naświetlania odbitek).

www.swiatobrazu.pl

Fotografia od A do Z: Balans bieli

http://www.swiatobrazu.pl/fotografia-od-a-do-z-balans-bieli-23167.htm...

6 z 6

2015-08-15 19:59