Czas PŁYNIE SZYBCIEJ NIŻ PRĄD

eszcze do niedawna wydawa∏o si´, ˝e
podstawowym problemem dla odbu-
dowy mocy energetycznych w Polsce

jest rozproszenie producentów energii
elektrycznej, kontrakty d∏ugoterminowe
i brak Êrodków finansowych na inwesty-
cje energetyczne. Dynamiczny rozwój
Êwiatowej i krajowej gospodarki spowo-
dowa∏ pojawienie si´ kolejnych barier:
braku dostawców dóbr inwestycyjnych,
maszyn i urzàdzeƒ oraz braku fachowych
zasobów ludzkich - projektantów i in˝y-
nierów. Na kolejnych konferencjach po-
Êwi´conych perspektywom rozwoju pol-
skiej energetyki autorytety bran˝y ener-
getycznej podnoszà te kwestie. Jednak˝e
niewielu z nich uÊwiadamia potencjal-
nym inwestorom jak niebagatelnà rol´ w
planowanych zadaniach odbudowy mocy
odgrywa dzisiaj CZAS.

Nale˝y pami´taç, ˝e od pomys∏u na

budow´ nowego êród∏a wytwórczego do
otrzymania efektu up∏ynie minimum 7-8
lat, a w przypadku elektrowni atomowej
nawet 15 lat. Dotychczasowa praktyka
pokazuje, i˝ nale˝y w planowaniu czasu
uwzgl´dniç to, ˝e okres przygotowawczy
budowy jest d∏u˝szy, i to czasami wielo-
krotnie, od fazy realizacyjnej. Niestabilne
i niedostosowane do aktualnych potrzeb
prawo zniech´ca inwestorów lub w istot-
ny sposób utrudnia im zadanie. Nieod-
osobniona jest opinia, ˝e procedura wy-
boru wykonawcy w rygorach Prawa Za-
mówieƒ Publicznych jest najd∏u˝szà
drogà, a wybrany podmiot nie zawsze jest
najlepszy. Brak jest skutecznego prawa
u∏atwiajàcego realizacj´ liniowych inwes-

tycji infrastrukturalnych, takich jak budo-
wa rurociàgów czy linii przesy∏owych.
Niewiele brakuje, by formalna procedura
budowy nowej linii wyprowadzenia mocy
trwa∏a d∏u˝ej ni˝ budowa elektrowni czy
bloku. Szczególnie trudne kwestie poja-
wiajà si´ w obszarze stosunków w∏asnoÊ-
ciowych gruntów, s∏u˝àcych jako tereny
pod budow´ nowych obiektów. Czas na
uzgodnienia spo∏eczne w przygotowaniu
inwestycji musi znaleêç nale˝yte miejsce
w harmonogramie inwestora. Równie
trudna droga czeka inwestora w procesie
pozyskiwania niezb´dnych koncesji i zez-
woleƒ. Z powodu „urz´dniczego” podej-
Êcia do problemu, przy lukach prawnych
w przepisach, mijajà kolejne miesiàce
i lata przygotowawczej fazy projektu.

Wybór technologii, formy organiza-

cyjnej projektu i wykonawcy to poczàtek
kolejnej, trudnej fazy projektu inwesty-
cyjnego. Godzenie interesów wielu pod-
miotów z otoczenia inwestora jest zada-
niem wymagajàcym nie tylko wiedzy, ale
i... czasu.

Kilka lat inwestor poÊwi´ci na organi-

zowanie finansowania budowy. Inwesty-
cje w energetyce zawodowej i ciep∏owni-
ctwie, z uwagi na swojà skal´, b´dà wy-
maga∏y finansowego wsparcia systemu
bankowego lub finansowego. Ârodki z
prywatyzacji sektora energetycznego b´dà
stanowiç kropl´ w finansowym morzu
potrzeb inwestycyjnych. Bankowe stan-
dardy finansowania du˝ych projektów
inwestycyjnych stawiajà inwestorom
coraz wi´ksze wymagania. Dzisiaj dla
banku jest wa˝na nie tylko faza projekcji
finansowych, czy te˝ analiza efektywnoÊci
inwestycji - banki bardzo mocno ingerujà
w sam proces organizacji i faz´ realiza-
cyjnà budowy. Niezmiennie du˝à wag´
przywiàzujà do przygotowania formalno-
prawnego budowy, dlatego cz´sto brak
uzgodnieƒ formalno-prawnych jest za-
sadniczà przeszkodà w zamkni´ciu
finansowania zadania. A czas p∏ynie....

Rysunek nr 1 daje tylko poglàd o roz-

miarze zjawiska. Jak ka˝da skondenso-
wana forma nie zawiera szczegó∏ów, gdy˝
i graficznie, i merytorycznie jest to nie-
mo˝liwe. Na przyk∏ad ju˝ samo zdefinio-

6/2008

∏∏

Adam Smolik, Prezes Zarzàdu
„ENERGOPOMIAR” Sp. z o.o.

Renata Bryt - Jaworek,
Specjalista ds. finansowych
„ENERGOPOMIAR” Sp. z o.o.

Rys. 1 Przebieg procesu inwestycyjnego

wanie zdarzenia „Zakoƒczenie Budowy”
jest trudne, bo faktycznie wyst´puje tu
kilka zdarzeƒ: przekazanie bloku do
eksploatacji (relacja Inwestor - Wykona-
wca), przekazanie bloku do komercyjnej
eksploatacji (relacja Inwestor - Operator
Systemu Przesy∏owego) i przekazanie
bloku do u˝ytkowania (relacja Inwestor
- Nadzór budowlany). Podobnie mo˝na
si´ odnieÊç do etapu „Rozruchu” czy
„Ruchu próbnego”.

Czasu jest ma∏o, a czas stracony na

poczàtku projektu jest bardzo trudny do
odrobienia z uwagi na sztywne procedury
i re˝imy technologiczne oraz wymuszonà
kolejnoÊç faz realizacji.

Szczególnie wa˝ne staje si´ wi´c opty-

malne wykorzystanie istniejàcych zaso-
bów. Dotyczy to zarówno wykonawców,
jak i inwestora. Przed jego s∏u˝bami in-
westycyjnymi stajà nowe zadania - traf-
nego sformu∏owania celów, okreÊlenia
formy realizacji inwestycji, wyboru wyko-
nawcy i jego oceny w trakcie realizacji,
zawarcia korzystnych kontraktów, profe-
sjonalnego nadzoru realizacji inwestycji,
w tym odbiorów, przeprowadzenia testów,
pomiarów gwarancyjnych.

W przypadku rynku wykonawców szcze-

gólnej wagi nabiera sprawa nadzoru nad
realizacjà projektu inwestycyjnego prowa-
dzona przez s∏u˝by inwestora, tak aby
budowa zakoƒczy∏a si´ terminowo, w
zaplanowanym bud˝ecie, z zachowaniem
wymogów jakoÊciowych. I to niezale˝nie
od formu∏y realizacji budowy, nawet w
przypadku kontraktu EPC „pod klucz”.

W opinii przedstawiciela inwestora naj-

wi´kszej zrealizowanej obecnie w Polsce
inwestycji energetycznej: „Formu∏a „pod
klucz” nie gwarantuje niczego. Nale˝y
kontrolowaç, sprawdzaç i byç w ciàg∏ym
kontakcie z Generalnym Wykonawcà”.

DoÊwiadczony na wielu budowach

wykonawca musi mieç w kontrakcie na
budow´ instalacji energetycznej partne-
ra. Inwestor - producent energii elektry-
cznej, nie ma doÊwiadczenia realizacyj-
nego. Brak inwestycji spowodowa∏ zanik
s∏u˝b inwestycyjnych w elektrowniach
i elektrociep∏owniach, a oszcz´dnoÊci
kadrowe pozwalajà na zatrudnienie tylko
personelu technicznego niezb´dnego dla
utrzymania ruchu.

Inwestorom konieczne sà dobre s∏u˝by

inwestycyjne - w∏asne lub wynaj´te. Co-
raz popularniejsza, chocia˝ nie do koƒca
rozpoznana w kraju jest funkcja In˝ynie-
ra Kontraktu. Wed∏ug FIDIC In˝ynier
Kontraktu (IK) to firma wykonujàca
ca∏oÊç lub cz´Êç obs∏ugi ekonomiczno
- techniczno - nadzorczej przedsi´wzi´cia
inwestycyjnego. Potocznie IK to wykona-
wca niematerialnych us∏ug in˝ynierskich
zwiàzanych z nadzorowaniem procesu
inwestycyjnego. Wed∏ug autorów podmiot
taki w „klasycznym wydaniu” na polskim
rynku nie wyst´puje. Podobne funkcje
jak IK wype∏niajà podmioty nazywane
In˝ynierem, In˝ynierem Konsultantem,
Doradcà, Doradcà Technicznym, Przed-
stawicielem Zamawiajàcego itd. Wynaj´ty
podmiot zewn´trzny mo˝e zarzàdzaç lub
pomagaç zarzàdzaç procesem inwestycyj-
nym. G∏ówne zalety takiego podmiotu to
niezale˝noÊç, rozleg∏a wiedza i doÊwiad-
czenie. Proces nadzoru nad przedsi´-
wzi´ciem ze strony inwestora obejmuje
okreÊlenie jego wymagaƒ w stosunku do
wykonawców, wyznaczenie jasnych i
osiàgalnych celów, utrzymanie równowagi
pomi´dzy trudnymi do pogodzenia wy-
maganiami dotyczàcymi jakoÊci, zakresu,
czasu i kosztów, dostosowanie specyfika-
cji planów i sposobów podejÊcia do ró˝-
nych zainteresowaƒ i oczekiwaƒ intere-
sariuszy.

Stosujàc metodyk´ PMI (Project Ma-

nagement Institute) zarzàdzanie projek-
tem obejmuje dziewi´ç obszarów: zarzà-
dzanie integracjà projektu, jego zakre-
sem, czasem, kosztem, jakoÊcià, zasoba-
mi ludzkimi, komunikacjà, ryzykiem i
zamówieniami. We wszystkich obszarach
IK ma swoje konkretne zadania, dostoso-
wane do potrzeb inwestora.

Szczególnà, pozatechnicznà sferà wspar-

cia inwestora przez IK jest zarzàdzanie
ryzykami projektu. Zagadnienie to skupia
si´ na integracji zarzàdzania ryzykiem
z istniejàcymi w organizacji projektu pro-
cesami i identyfikowaniu przysz∏ych zda-
rzeƒ, które mogà mieç pozytywny bàdê
negatywny wp∏yw na realizacj´ zadania
inwestycyjnego. Tradycyjne podejÊcie do

6/2008

ryzyka biznesowego jest podejÊciem wy-
biórczym, fragmentarycznym. Nowoczes-
ne podejÊcie to spójny system oceny
i zarzàdzania ryzykami. Teoria podaje
wiele metodologii, które trzeba dostoso-
waç do konkretnego przypadku, ale takie
elementy zarzàdzania jak: planowanie
zarzàdzania ryzykiem, identyfikacja ryzyk,
ich jakoÊciowa i iloÊciowa analiza, plano-
wanie reakcji na ryzyka oraz monitorowa-
nie i kontrola ryzyk, pozostajà wspólne.

Funkcja IK obejmuje tak˝e doradztwo

przy realizacji umów zwiàzanych z finan-
sowaniem inwestycji (raportowanie,
dostosowanie kredytów do finansowania
zadania), interpretacj´ zapisów umów
oraz dokumentów powstajàcych w trakcie
realizacji zadania, bie˝àcà analiz´
realizacji obowiàzków wykonawcy w
aspekcie zapisów kontraktowych, sporzà-
dzanie projektów aneksów i innych
zmian kontraktu w trakcie jego realizacji,
opiniowanie kosztów zmian, doradztwo
kontraktowe, weryfikacj´ przebiegu reali-
zacji zadania w kontekÊcie harmonogra-
mów rzeczowo - finansowych, badanie
zasadnoÊci fakturowania w aspekcie
faktycznego post´pu robót, dostaw i
us∏ug, weryfikowanie faktur do zap∏aty,
wskazywanie zagro˝eƒ dla realizacji zada-
nia, kontrolowanie dokumentacji zwiàza-
nej z ubezpieczeniem inwestycji, wspó∏-
prac´ ze s∏u˝bami ekonomiczno - finan-
sowo - ksi´gowymi inwestora w zakresie
obs∏ugi finansowania, ogólne doradztwo
ekonomiczno - inwestycyjne, ewidencj´
nak∏adów inwestycyjnych. IK pomo˝e
równie˝ rozliczyç projekt, wyodr´bniç
Êrodki trwa∏e i przekazaç je na majàtek.

Zakres obowiàzków IK zawsze wynika

z potrzeb inwestora i jego mo˝liwoÊci
finansowych. Cena us∏ugi zarzàdzania

projektem to 0,5-2,5% wartoÊci zadania
inwestycyjnego.

Przy wyborze w∏aÊciwej firmy dorad-

czej nale˝y si´ kierowaç jej potencja∏em
ludzkim, doÊwiadczeniem w bran˝y oraz
znajomoÊcià polskich realiów w realizacji
inwestycji energetycznych.

Energopomiar posiada ponad 50-letnie

doÊwiadczenie w dziedzinie energetyki
i ochrony Êrodowiska oraz interdyscypli-
narny zespó∏ fachowców: in˝ynierów, me-
ned˝erów projektu, finansistów i prawni-
ków. Bogate doÊwiadczenie zdobyte
w ostatnim 10-leciu pochodzi g∏ównie
z realizacji funkcji IK w najwi´kszych
projektach energetycznych w Polsce.

Energopomiar pe∏ni∏ (lub pe∏ni nadal)

funkcj´ doradcy inwestora dla wielu
przedsi´wzi´ç w polskiej energetyce:
BOT Elektrownia Be∏chatów SA (budowa
bloku 833 MW), BOT Elektrownia Turów
SA (modernizacja bloków 1-6), Vattenfall
Heat Poland SA (zabudowa akumulatora
ciep∏a w EC Siekierki), ZEC Wybrze˝e
SA (modernizacja gospodarki wodno-
Êciekowej).

Referencje Energopomiaru obejmujà

nadzór nad budowà bloków gazowo-paro-
wych (IK w elektrociep∏owniach: Lublin-
Wrotków i Rzeszów).

Ogromne doÊwiadczenie Energopomia-

ru w zakresie nadzoru nad procesem in-
westycyjnym dotyczy zw∏aszcza Instalacji
Odsiarczania Spalin (IOS). WÊród klien-
tów spó∏ki sà: BOT Elektrownia. Be∏cha-
tów SA, ZEC w ¸odzi SA, Zespó∏ Elektro-
wni Ostro∏´ka SA, PKE SA Elektrownia
Jaworzno III, PKE SA Elektrownia ¸azis-
ka, Elektrownia Po∏aniec SA - Grupa
Electrabel. W Elektrowniach: Skawina
i Rybnik Energopomiar doradza∏ przy
wyborze wykonawcy, a obecnie pe∏ni rol´
IK dla budowy IOS.

Energopomiar jest tak˝e doradcà tech-

nicznym dla banków i instytucji finansu-
jàcych. Spó∏ka pracowa∏a m.in. na zlece-
nie Banku Pekao SA, BOÂ SA, NFOÂiGW
i WFOÂiGW.

W PKE SA Elektrowni ¸agisza budo-

wany jest blok energetyczny o mocy 460
MW na parametry nadkrytyczne z uni-
kalnym na skal´ Êwiatowà kot∏em. Rów-
nie˝ dla tej inwestycji Energopomiar jest
In˝ynierem Kontraktu.

Dokonany odpowiednio wczeÊnie wy-

bór zaufanego partnera i powierzenie mu
funkcji IK, pozwala inwestorowi uporaç
si´ z problemami w ka˝dym z obszarów
zarzàdzania projektem, a w szczególnoÊci
wygraç wyÊcig z mijajàcym czasem.

Na zdj´ciach budowa bloku w ¸agiszy.

6/2008