Luminescencyjne metody ujawnia-

nia œladów kryminalistycznych,
a zw³aszcza œladów daktyloskopij-
nych, nale¿¹ do najczulszych technik
wizualizacyjnych i s¹ czêsto wykorzy-
stywane w praktyce

1

. Polegaj¹ one

na wzbudzaniu za pomoc¹ specjal-
nych Ÿróde³ promieniowania (np. la-
serów argonowych lub oœwietlaczy
z zespo³em filtrów krawêdziowych
i pasmowych) luminescencji œladów
uaktywnionych barwnikami (np. sa-
franina O, ardrox, basic yellow 40,
TEC). Œwiec¹ce œlady s¹ rejestrowa-
ne fotograficznie lub za pomoc¹ ka-
mer CCD z wykorzystaniem filtrów
optycznych odcinaj¹cych promienio-
wanie wzbudzaj¹ce i jednoczeœnie
przepuszczaj¹cych luminescencjê
œladów

2

.

Niestety rutynowo stosowane me-

tody luminescencyjne zawodz¹
w przypadku pod³o¿y wykazuj¹cych
siln¹ fluorescencjê w³asn¹ (np. pusz-
ki po napojach, barwne czasopisma,

banknoty), zw³aszcza jeœli zakres ich
œwiecenia pokrywa siê z zakresem
(d³ugoœci¹ fal) luminescencji œladów.
Do rozwi¹zania tego problemu mo¿-
na wykorzystaæ ró¿nice w czasie za-
niku fluorescencji pod³o¿a oraz fosfo-
rescencji lub fluorescencji opóŸnionej
œladów obserwowanych po wygasze-
niu Ÿród³a promieniowania wzbudza-
j¹cego.

Pojêcie luminescencji opóŸnionej

Promieniowanie elektromagne-

tyczne w oddzia³ywaniu z materi¹
mo¿e ulec zarówno odbiciu, jak i po-
ch³oniêciu. Zazwyczaj zjawiska te
wystêpuj¹ równoczeœnie, tzn. czêœæ
fotonów ulega odbiciu, a czêœæ po-
ch³oniêciu przez cz¹steczki substan-
cji, na któr¹ padaj¹. Fotony poch³o-
niête przez cz¹steczki pod³o¿a mog¹
przekazywaæ swoj¹ energiê w ró¿ny
sposób. Z punktu widzenia metody
wizualizacji œladów poprzez obser-

wowanie ich luminescencji opóŸnio-
nej wa¿ny jest nastêpuj¹cy proces:
padaj¹cy foton jest poch³aniany
przez cz¹steczkê, któr¹ uczulona zo-
sta³a substancja potowo-t³uszczowa
tworz¹ca odcisk palca. Energia po-
ch³oniêtego fotonu powoduje zmianê
stanu energetycznego cz¹steczki,
która przechodzi przewa¿nie na wy¿-
szy poziom oscylacyjny stanu wzbu-
dzonego. Na skutek zderzeñ z cz¹-
steczkami oœrodka pozbywa siê bez-
promieniœcie nadmiaru energii oscy-
lacyjnej. W stanie wzbudzonym prze-
bywa przez krótki czas, by nastêpnie
z najni¿szego poziomu oscylacyjne-
go tego stanu powróciæ do stanu pod-
stawowego. Mo¿e siê to dokonaæ na
kilka sposobów: cz¹steczka mo¿e na
przyk³ad powróciæ na ni¿szy poziom
energetyczny, emituj¹c œwiat³o. Œwie-
cenie to nazywa siê luminescencj¹

3

.

Wyró¿nia siê dwa podstawowe ro-

dzaje przejϾ promienistych: fluore-
scencjê i fosforescencjê, i dodatkowo

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 258/07

50

Z PRAKTYKI

Optoelektroniczna metoda
wizualizacji œladów daktyloskopijnych
za pomoc¹ luminescencji opóŸnionej

Ryc. 1. Schemat luminescencji: So – podstawowy poziom singletowy; S1 – wzbudzony poziom singletowy; T1 – wzbudzony poziom trypletowy; IC (internal
conversion) – przejœcia bezpromieniste; ISC (internal system crossing) – przejœcia miêdzysystemowe; A – absorpcja promieniowania wzbudzaj¹cego; F – flu-
orescencja; Ph – fosforescencja; Fo – fluorescencja opóŸniona
Fig. 1. Scheme of luminescence: So – basic singlet level; S1 – induced singlet level; T1 – induced triplet level; IC – internal conversion (radiantless crossing);
ISC – internal system crossing; A – absorption of inductive radiation; F – fluorescence; Ph – phosphorescence; Fo – delayed fluorescence

S

o

S

1

T

1

F

Ph

IC

IC

ISC

A

S

1

T

1

S

o

A

IC

F

o

fluorescencjê opóŸnion¹. Fluore-
scencja zachodzi, gdy elektron prze-
chodzi bezpoœrednio ze stanu wzbu-
dzonego singletowego do stanu sin-
gletowego o ni¿szej energii. Na naj-
ni¿szym wzbudzonym poziomie sin-
gletowym cz¹steczka mo¿e przeby-
waæ oko³o 10–8 s. Fosforescencja
jest procesem bardziej z³o¿onym.
W tym przypadku wzbudzony atom
lub cz¹steczka, zanim przejdzie do
stanu podstawowego, znajdzie siê
w stanie metatrwa³ym o czasie ¿ycia
rzêdu 10–6 s, co odpowiada sytuacji
przejœcia cz¹steczki ze stanu wzbu-
dzonego trypletowego do stanu pod-
stawowego singletowego. Przejœcia
o ró¿nej multipletowoœci s¹ formalnie
zabronione, dlatego s¹ mniej praw-
dopodobne i wi¹¿¹ siê z d³u¿szym
czasem ¿ycia stanu wzbudzonego
cz¹steczek. Fluorescencja opóŸnio-
na zanika znacznie wolniej ni¿ zwy-
k³a fluorescencja tej samej cz¹stecz-
ki i pojawia siê w wyniku kilku ró¿-
nych mechanizmów, z których najle-
piej poznanymi s¹: anihilacja tryplet-
-tryplet i termicznie aktywowana flu-
orescencja opóŸniona. Przyk³adem
fluorescencji opóŸnionej mo¿e byæ
sytuacja, gdy cz¹steczka, która zna-
laz³a siê w stanie wzbudzonym sin-
gletowym, przechodzi bezpromieni-

œcie do ni¿szego stanu trypletowego,
a nastêpnie – przy odpowiednio wy-
sokiej temperaturze otoczenia – po-
wraca do wy¿szego stanu wzbudzo-
nego singletowego i stamt¹d do sta-
nu podstawowego, emituj¹c œwiat³o.
Proces ten charakteryzuje siê wiêc
sk³adem spektralnym jak dla fluore-
scencji i czasem zaniku emisji jak dla
fosforescencji

4

.

Przez pojêcie luminescencji opóŸ-

nionej bêdziemy rozumieli zjawisko
fosforescencji oraz fluorescencji
opóŸnionej, które charakteryzuj¹ siê
podobnym czasem zaniku œwiecenia,
znacznie d³u¿szym ni¿ w przypadku
fluorescencji. Na rycinie 1 zosta³y
przedstawione schematycznie zmia-
ny poziomów energetycznych cz¹-
steczki odpowiedzialne za poszcze-
gólne rodzaje luminescencji.

Urz¹dzenia mechaniczno-
-optyczne do rejestracji
luminescencji opóŸnionej œladów

Pierwsze badania nad rozwi¹za-

niem problemu ujawniania œladów
daktyloskopijnych na pod³o¿ach wy-
kazuj¹cych siln¹ fluorescencjê, która
przes³ania³a ich œwiecenie pod wp³y-
wem wzbudzaj¹cego promieniowa-
nia laserów lub specjalnych oœwietla-

czy, podjêto w latach 90. w USA. Na-
ukowcy skonstruowali kilka prototy-
pów urz¹dzeñ mechanicznych (tzw.
czoperów) w postaci wiruj¹cych tarcz
lub cylindrów z otworami powoduj¹-
cymi przerywanie (ze stosunkowo
du¿¹ czêstotliwoœci¹) ci¹g³ego pro-
mieniowania wzbudzaj¹cego i na
przemian – przes³anianie osi optycz-
nej kamer przed fluorescencj¹ pod³o-
¿a oraz ods³anianie jej w momencie
zaniku fluorescencji pod³o¿a i trwa-
nia jeszcze luminescencji opóŸnionej
œladów. Pozwoli³o to na rejestracjê
luminescencji opóŸnionej œladów ak-
tywowanych odpowiednimi barwni-
kami

5

.

W po³owie lat 90., na potrzeby

Centralnego Laboratorium Kryminali-
stycznego KGP, firma LASAR ELEK-
TRONIKA zbudowa³a czoper w po-
staci wiruj¹cej z prêdkoœci¹ ok.
30 000 obrotów na minutê tarczy, na
której obwodzie znajdowa³y siê czte-
ry otwory. Mechanizm jej dzia³ania
jest nastêpuj¹cy: podczas wirowania
otwór, przez który przechodzi promie-
niowanie wzbudzaj¹ce emitowane
z oœwietlacza, jest ods³aniany, a na-
stêpnie przys³aniany przez po-
wierzchniê wiruj¹cej tarczy. W chwili
gdy zostanie on przys³oniêty ca³kowi-
cie, nastêpuje ods³oniêcie otworu po-

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 258/07

51

Z PRAKTYKI

Ryc. 2. Zestaw mechanicznego czopera z oœwietlaczem, kamer¹ i kompute-
rem
Fig. 2. Mechanical chopper with light source, camera and computer

Ryc. 3. Czoper z ods³oniêtym otworem, przez który emitowane jest promie-
niowanie wzbudzaj¹ce
Fig. 3. Chopper with uncovered opening through which inductive radiation is
emitted

krywaj¹cego siê z osi¹ optyczn¹
obiektywu aparatu fotograficznego
(lub kamery CCD) rejestruj¹cego ob-
serwowany obraz œladu (ryc. 2–3).

Taki sposób rejestracji lumine-

scencji opóŸnionej okaza³ siê wystar-
czaj¹cy do rejestracji œladów za po-
moc¹ luminescencji opóŸnionej, jed-
nak nie by³o to rozwi¹zanie optymal-
ne. Wynika to z faktu, ¿e mechanicz-
ne urz¹dzenia wiruj¹ce nie pozwalaj¹
na uzyskanie stromych krawêdzi cha-
rakterystyki promieniowania wzbu-
dzaj¹cego ani rejestrowanej lumine-
scencji, a zatem nie zapewniaj¹ do-
statecznie krótkiego odstêpu czasu
pomiêdzy wygaszeniem œwietlnego
impulsu pobudzaj¹cego a chwil¹ od-
s³oniêcia toru optycznego aparatu fo-
tograficznego (kamery). W zwi¹zku
z tym obserwowany obraz œladu jest
nadal w du¿ym stopniu zak³ócany flu-
orescencj¹ pod³o¿a. Brak te¿ mo¿li-
woœci regulacji czasu trwania impulsu
œwietlnego oraz momentu otwarcia
migawki kamery po jego wygaœniê-
ciu. Dodatkow¹ wad¹ tego typu urz¹-
dzeñ jest bardzo d³ugi czas rejestra-
cji œladów (kilkadziesi¹t minut) oraz
du¿y poziom ha³asu wytwarzanego
przez wiruj¹ce elementy.

Urz¹dzenie optoelektroniczne
do rejestracji luminescencji
opóŸnionej œladów

Obecny stan rozwoju optoelektro-

niki umo¿liwia konstrukcjê specjalne-
go stanowiska bez stosowania ja-
kichkolwiek ruchomych elementów
mechaniczno-optycznych. Rozwi¹za-
nie oparte na za³o¿eniu, ¿e charakte-
rystyka œwiat³a emitowanego
z oœwietlacza musi pokrywaæ siê
z charakterystyk¹ absorpcyjn¹ sub-
stancji u¿ytej do fotosensybilizacji
œladów kryminalistycznych, pozwala
na uzyskiwanie optymalnych warun-
ków rejestracji œladów. Mechanizm
dzia³ania takiego stanowiska polega
na wykorzystaniu impulsowego
oœwietlacza sprzê¿onego z kompute-
rowo sterowan¹ kamer¹, która jest

uruchamiana w chwili wygaœniêcia
promieniowania oœwietlacza oraz flu-
orescencji pod³o¿a. Cykl pracy opto-
elektronicznego stanowiska do reje-
stracji luminescencji opóŸnionej
przedstawia rycina 4.

W idealnym przypadku rejestracja

luminescencji œladu powinna nast¹-
piæ po ca³kowitym wygaœniêciu pod-
³o¿a. Czas trwania œwietlnego impul-
su wzbudzaj¹cego powinien byæ do-
brany tak, aby niewielka iloϾ zawar-
tej w œladzie substancji aktywnej
optycznie ca³kowicie nasyci³a siê
œwiat³em. Z przeprowadzonych ba-
dañ wynika, ¿e czas ten (dla chelatu
europu) wynosi od 200 do 800 mikro-
sekund. Ze wzglêdu na znikom¹ iloœæ
substancji aktywnej optycznie zniko-
ma jest równie¿ iloœæ œwiat³a emito-
wanego po jednokrotnym naœwietle-
niu. W celu skutecznej wizualizacji
œladu niezbêdne jest tak¿e wielokrot-
ne powtórzenie cyklu: naœwietlanie –
rejestracja. O skutecznej rejestracji
œladu decyduje wiele parametrów, ta-
kich jak:

1) natê¿enie i czas trwania œwietl-

nego impulsu wzbudzaj¹cego
[Ti],

2) czas opóŸnienia mierzony od

chwili wygaœniêcia œwietlnego
impulsu wzbudzaj¹cego do
chwili otwarcia migawki [To],

3) czas otwarcia migawki [Tm],
4) iloœæ powtórzeñ cyklu: naœwie-

tlanie – rejestracja [N].

Parametr [Ti] decyduje o tym, jaka

iloœæ energii zostanie „wpompowana”
w substancjê œwiec¹c¹ i w pod³o¿e,
na którym znajduje siê wizualizowany
œlad.

Czas opóŸnienia [To], który zwy-

kle wynosi od kilku do kilkunastu mi-

krosekund, nale¿y dobraæ tak, aby
moment otwarcia migawki nast¹pi³
w chwili, gdy luminescencja pod³o¿a
bêdzie ju¿ wystarczaj¹co wygaszo-
na, zaœ czas otwarcia migawki [Tm],
aby zgromadziæ w sensorze kamery
wystarczaj¹c¹ iloœæ energii. W prak-
tyce czas opóŸnienia jest porówny-
walny ze sta³¹ czasow¹ zaniku lumi-
nescencji opóŸnionej. Jak ju¿ wcze-
œniej wspomniano, w odpowiednio
uczulonej substancji potowo-t³usz-
czowej zdeponowana jest niewielka
iloϾ optycznie aktywnego odczynni-
ka. Niezbêdne jest zatem wielokrot-
ne powtórzenie cyklu [N], aby zgro-
madzona i

zsumowana energia

œwietlna da³a odpowiedni efekt wizu-
alizacyjny.

Zbudowane w ramach projektu

badawczego i z wykorzystaniem naj-
nowszej technologii unikalne stano-
wisko zawiera wy³¹cznie elementy
optoelektroniczne

6

. W jego sk³ad

wchodzi komputerowo sterowany,
impulsowy oœwietlacz diodowy, ka-
mera CCD pozwalaj¹ca na rejestra-
cjê i sumowanie s³abych sygna³ów
luminescencji opóŸnionej oraz kom-
puterowa stacja steruj¹co-rejestruj¹-
ca. Kamera wraz z oœwietlaczem za-

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 258/07

52

Z PRAKTYKI

Ryc. 4. Pojedynczy cykl wzbudzenia, emisji oraz rejestracji luminescencji opóŸnionej
Fig. 4. Single cycle of induction, emission and recording of delayed luminescence

mocowana jest na specjalnym stabil-
nym statywie. Tor optyczny zestawu
jest ca³kowicie os³oniêty, co sprawia,
¿e badania mo¿na wykonywaæ
w niezaciemnionym pomieszczeniu.
Rejestracja luminescencji odbywa
siê z pominiêciem stacji graficznej –
jedynie zarejestrowane przez kame-
rê, „sca³kowane” obrazy s¹ przesy³a-
ne do komputera w postaci specjal-
nych pakietów, w³aœciwych dla tego
sposobu obserwacji obiektów aktyw-
nych optycznie. Diody oœwietlacza
zasilane s¹ prostok¹tnymi impulsami
pr¹dowymi o stromym zboczu opa-
daj¹cym. Tym samym i impulsy
œwietlne maj¹ niemal identyczny
kszta³t. Opadaj¹ce zbocze impulsu
pobudzaj¹cego powoduje otwarcie
kamery cyfrowej, która po krótkim
czasie opóŸnienia rozpoczyna reje-
stracjê œladu. Czas otwarcia kamery
jest dostosowany do czasu ¿ycia lu-
minescencji substancji uczulaj¹cej
œlad. Po zapisaniu informacji ca³y
cykl powtarza siê w sensorze kame-
ry, a jego krotnoœæ zale¿y od inten-
sywnoœci luminescencji opóŸnionej
œladu. Rycina 5 przedstawia ogólny
widok stanowiska, natomiast jego
schemat blokowy widoczny jest na
rycinie 6.

Najwa¿niejszym elementem ka-

mery jest wysokoczu³y, monochro-
matyczny sensor CCD. ZawartoϾ
pikseli odczytywana jest za pomoc¹
10-bitowego przetwornika A/C. Ka-
mera zaopatrzona jest ponadto
w specjalny uk³ad ch³odzenia, dziêki
czemu poziom szumów zbieranych
sygna³ów jest minimalny. Umo¿liwia
to sumowanie sygna³ów luminescen-
cji opóŸnionej emitowanej w ponad
60 tys. cykli: naœwietlanie – rejestra-
cja. Mo¿liwa jest równie¿ d³ugotrwa-
³a ekspozycja z czasem dochodz¹-
cym do kilkudziesiêciu minut. Impul-
sowy oœwietlacz emituje promienio-
wanie elektromagnetyczne w paœmie
ultrafioletowym z maksimum dla d³u-
goœci fali 365 nm. Czas trwania im-
pulsów mo¿e byæ regulowany w za-
kresie od 20 mikrosekund do 25 mi-

nut. Oœwietlacz jest sterowany im-
pulsami generowanymi przez kame-
rê, zaœ sterowanie kamer¹ i akwizy-
cjê obrazu realizuje komputer – sta-

cja graficzna ze specjalnym oprogra-
mowaniem.

Oprogramowanie urz¹dzenia po-

zwala na bardzo wygodn¹ zmianê

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 258/07

53

Z PRAKTYKI

Ryc. 5. Optoelektroniczne stanowisko do rejestracji œladów daktyloskopijnych z wykorzystaniem lumine-
scencji opóŸnionej (stanowisko zosta³o zbudowane w ramach projektu badawczego nr 0 T00A 001 29,
finansowanego przez MNiSW, realizowanego w Zak³adzie Kryminalistyki i Medycyny S¹dowej Wydzia³u
Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmiñsko-Mazurskego w Olsztynie. Podobne stanowisko funkcjo-
nuje tak¿e w Centralnym Laboratorium Kryminalistycznym KGP).
Fig. 5. Optoelectronic station for imaging fingermarks by means of delayed luminescence (workstation
as constructed within the research project no. 0 T00A 001 29 financed by Ministry of Science and
Higher Education and implemented in the Institute of Forensic Science and Medicine at Warmia and
Mazury Law and Administration Department in Olsztyn. A similar workstation is operational also in the
Central Forensic Laboratory of the Polish Police).

Ryc. 6. Schemat blokowy stanowiska optoelektronicznego do rejestracji œladów daktyloskopijnych z wy-
korzystaniem zjawiska luminescencji opóŸnionej
Fig. 6. Block scheme of optoelectronic workstation for imaging fingermarks by means of delayed
luminescence phenomenon

wszystkich parametrów ekspozycji.
Odbywa siê to przez wpisanie no-
wych wartoœci w odpowiednie rubry-
ki wyœwietlane na monitorze urz¹-
dzenia (ryc. 7). Zarówno zapamiêty-
wane obrazy, jak i obraz po ca³kowi-
tej ekspozycji mo¿na poddaæ obrób-
ce cyfrowej.

Uzyskane rezultaty
ujawniania œladów

Zbudowane stanowisko, dziêki za-

kresowi promieniowania oœwietlacza
impulsowego (365 nm) u¿ytego
w pierwszej fazie badañ nad rejestra-
cj¹ obrazów za pomoc¹ luminescen-
cji opóŸnionej, doskonale nadaje siê
do ujawniania œladów daktyloskopij-
nych na pod³o¿ach niech³onnych, ta-
kich jak metale, szk³o, tworzywa
sztuczne i inne.

Podczas badañ stosowano naj-

pierw metodê cyjanoakrylow¹, a na-
stêpnie roztwór chelatu europu

7

, któ-

ry wykazuje zdolnoϾ do silnej ab-

sorpcji promie-
niowania elektro-
magnetycznego
w obszarze bli-
skiego nadfioletu.
OpóŸniona emi-
sja ma miejsce
w obszarze czer-

wieni. Uzyskane
rezultaty wizuali-
zacji œladów linii
papilarnych w pe³ni da³y potwierdze-
nie za³o¿eñ. W przypadkach, w któ-
rych fluorescencja pod³o¿a przes³a-
nia³a fosforescencjê œladów, stano-
wisko pozwala³o na rejestracjê ich
obrazów o czytelnoœci du¿o lepszej
ni¿ z wykorzystaniem klasycznych
metod luminescencyjnych (ryc. 8a
i b)

Bardzo dobre rezultaty wizualiza-

cji œladów otrzymano tak¿e na pod³o-
¿ach powoduj¹cych odb³yski œwiat³a
(bliki), takich jak zmiêta folia alumi-
niowa, które mog³y byæ skutecznie

wygaszone, w chwili gdy wykorzysty-
wano zjawisko luminescencji opóŸ-
nionej (9a i b).

W zale¿noœci od wybranych para-

metrów w panelu steruj¹cym, jeœli nie
wystêpuje fluorescencja pod³o¿a,
stanowisko mo¿e byæ u¿ywane jako
uniwersalne urz¹dzenie do rejestracji
œladów w œwietle odbitym i z wyko-
rzystaniem ich „zwyk³ej” luminescen-
cji.

Badania bêd¹ kontynuowane tak-

¿e z u¿yciem pod³o¿y ch³onnych,
zw³aszcza ró¿nego rodzaju papie-

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 258/07

54

Z PRAKTYKI

Ryc. 7. Mo¿liwoœci ustawiania parametrów stanowiska do rejestracji œladów
za pomoc¹ luminescencji opóŸnionej
Fig. 7. Possibilities of setting parameters of the workstation for imaging
fingermarks by means of delayed luminescence

Ryc. 8a. Przyk³ad próby wizualizacji œladu linii papilarnych na dowodzie
osobistym przy wykorzystaniu cyjanoakrylanu, chelatu europu oraz oœwietla-
cza UV
Fig. 8a. Example of attempted visualisation of a fingermark on ID card with
use of cyanoacrylante, europium chelate and UV light

Ryc. 8b. Przyk³ad wizualizacji œladu linii papilarnych na dowodzie osobistym
(ten sam œlad jak na ryc. 8a) z wykorzystaniem cyjanoakrylanu, chelatu eu-
ropu oraz stanowiska do rejestracji luminescencji opóŸnionej
Fig. 8b. Example of attempted visualisation of fingermark (the same as in
Fig. 8a) on ID card with use of cyanoacrylate, europium chelate and delayed
luminescence imaging

rów. W tym celu niezbêdne jest zbu-
dowanie impulsowego oœwietlacza
emituj¹cego promieniowanie odpo-
wiednie dla metod fluorescencyjnych
stosowanych na tego rodzaju pod³o-
¿ach.

Jaros³aw Moszczyñski

Antoni Siejca

£ukasz Ziemnicki

zdj.: £. Ziemnicki

wykres: J. Moszczyñski

PRZYPISY

1 E.R. Menzel: Fingerprint Detection

with Lasers, Marcel Dekker, New
York 1999;

2 M. Rybczyñska-Królik, M. Pêka³a:

Przewodnik po metodach wizualiza-
cji œladów daktyloskopijnych, CLK
KGP, Warszawa 2006, s. 25–29;

3 Z. Kêcki: Podstawy spektroskopii

molekularnej, PWN, Warszawa
1975, s. 162–164;

4 J.P. Simons: Fotochemia i spektro-

skopia, PWN, Warszawa 1976,
s. 25–30;

5 R.H. Murdoch, E.R. Menzel:

A Computer Interfaced Time – Reso-
lved Luminescence Imaging Sys-
tem, „Journal of Forensic Sciences”
1993, nr 38 (3), s. 521–529.

6 Projekt badawczy o nr. 0 T00A 001

29, finansowany przez MNiSW, re-
alizowany jest w Zak³adzie Krymina-
listyki i Medycyny S¹dowej Wydzia-
³u Prawa i Administracji Uniwersyte-
tu Warmiñsko-Mazurskego w Olsz-
tynie.

7 Stosowano recepturê roztworu che-

latu europu wg „Processing Guide
for Developing Latent Prints”, US
Department of Justice, Federal Bu-
reau of Investigation, Laboratory Di-
vision, 2000.

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 258/07

55

Z PRAKTYKI

Ryc. 9a. Przyk³ad wizualizacji œladu linii papilarnych na folii aluminiowej
z wykorzystaniem cyjanoakrylanu, chelatu europu oraz oœwietlacza UV
Fig. 9a. Example of visualisation of fingermark on aluminium foil with use of
cyanoacrylate, europium chelate and UV light source

Ryc. 9b. Przyk³ad wizualizacji œladu linii papilarnych na folii aluminiowej (ten
sam œlad jak na ryc. 9a) z wykorzystaniem cyjanoakrylanu, chelatu europu
oraz stanowiska do rejestracji luminescencji opóŸnionej
Fig. 9b. Example of visualisation of fingermark (same marks as in Fig. 9a)
on aluminium foil with use of cyanoacrylate, europium chelate and delayed
luminescence imaging

Czytelniku,

jeœli interesujesz siê badaniami dokumentów,

informujemy, ¿e

ukaza³ siê kolejny „Zeszyt Metodyczny” nr 25,

w którym zamieszczone s¹ trzy prace:

Monotonia sensoryczna i jej wp³yw na zakres odchyleñ
osobniczych w piœmie rêcznym

Stanis³awy Mas³owskiej i Hanny Tydelskiej

Ocena stopnia stabilnoœci cech identyfikacyjnych podpisów
sk³adanych na kartach p³atniczych

Iwony Sanewskiej

Wp³yw rodzaju pod³o¿a na zmiennoœæ cech pisma
wykonanego wielkimi literami alfabetu

Beaty Urbanik