Kiedy jest najlepszy moment, by
zaprzyjaźnić się z psem?

Uczeni odkrywają tajemnice psiej socjalizacji. Szczeniakowi między czwartym a ósmym tygodniem życia
wystarczy 90 minut kontaktu z człowiekiem, by traktował nas jako część swojego stada

Dlaczego psy są naszymi przyjaciółmi, dają się łatwo oswoić i trwają przy człowieku nawet wtedy, gdy paskudnie je
traktuje? Skąd ta ich ufność? Przecież są niemal takie same genetycznie jak wilki, które pozostały dzikie i oswoić się
ludziom w zasadzie nie dają.

Tajemnica tkwi w niewielkich, ale jednak, różnicach w psim i wilczym DNA. Zaszły one prawdopodobnie dawno temu, na
wczesnym etapie udomowiania naszych pupili - dowodzą w dwóch pracach naukowcy.

Węszę, słyszę, widzę

Pierwsza publikacja ukazała się kilka dni temu w piśmie "Ethology". Jej autorką jest doktorantka, biolożka ewolucyjna -
Kathryn Lord z University of Massachusetts Amherst. Uczona skupiła się na początkowym okresie rozwoju szczeniąt
psich i wilczych, ponieważ sądzi, że różnice zachodzące na tym etapie życia obu gatunków są kluczowe dla tworzenia
się psiej ufności do ludzi.

Lord badała szczenięta dwóch ras - 33 border colie oraz 10 maluchów owczarka niemieckiego. Pieski i suczki były
wychowywane przez swoje matki. Grupę kontrolną stanowiło 10 szczeniąt owczarka niemieckiego wychowanych od
urodzenia przez człowieka.

Dla porównania, Lord testowała też 11 wilczych szczeniaków pochodzących z trzech różnych miotów. To rzadka
sytuacja, ponieważ badań z udziałem wilczych malców jest bardzo mało. Niewiele też wiadomo na temat rozwoju ich
zmysłów w początkowym etapie życia, a to najbardziej interesowało Lord. Uczona zakładała, że różny rozwój
sensoryczny leży u podstaw innego zachowania się psów i wilków w dorosłości.

Puk, puk w okienko

Wiadomo, że istnieją zasadnicze różnice w rozwoju między psimi i wilczymi szczeniakami, wśród nich należy wymienić
choćby zdolność do samodzielnego poruszania się. Ale co jeszcze je różni?

Lord testowała reakcję zwierząt na znane im i nowe zapachy, dźwięki, bodźce wzrokowe. Badania przeprowadzała co
tydzień. Okazało się, że oba gatunki doskonalą swoje zmysły w tym samym czasie. Jednak w innym momencie pojawia
się u nich tzw. okienko socjalizacyjne - czterotygodniowy okres, w którym zwierzęta nastawione są pozytywnie na to, co
przychodzi do nich z zewnątrz.

W tym czasie wszystkie szczeniaki zaczynają chodzić i poznawać swoje otoczenie bez najmniejszych oznak strachu.
Reagują przyjaźnie na każdą osobę czy inne zwierzę, które spotkają na swojej drodze. To idealna chwila, by szczeniak
nawiązał bliski kontakt z ludźmi, owcami, końmi czy nawet kotami, które potem traktuje jako swoje stado. Wykorzystują
to np. hodowcy psów pasterskich.

Z czasem okienko się zamyka i zwierzęta zaczynają bać się nowości.

Pies leży, wilk się wspina

Z obserwacji uczonej wynika, że zarówno psy, jak i wilki rozwijają zmysł powonienia w wieku dwóch tygodni, słuchu
czterech tygodni, a widzą dobrze po sześciu. Jednak okienko socjalizacyjne otwiera się dla nich w różnym czasie. Psy
zaczynają ten okres w czwartym tygodniu życia, podczas gdy wilki już w drugim.

To istotne różnice.

W wieku dwóch tygodni młode wilczki są jeszcze ślepe i głuchawe, ale już zaczynają podnosić się na łapy i krążyć wokół
matki, badając terytorium. Poznają otoczenie, opierając się głównie na węchu.

- Nikt wcześniej tego nie wiedział o wilkach, dlatego to dla mnie takie ekscytujące - mówi o swojej

pracy

Kathryn Lord.

I dodaje: - Kiedy wilcze szczenięta zaczynają słyszeć, z automatu boją się każdego nowego dźwięku, a kiedy po raz
pierwszy otwierają na dobre oczy, straszny wydaje się każdy nowy obraz.

Nowy bodziec to dla nich stres. U psów tego nie ma.

Dlaczego?

Bo zaczynają chodzić i poznawać swoje otoczenie dopiero wtedy, gdy już rozwiną się u nich dobrze lub prawie dobrze
wszystkie trzy zmysły: słuch, węch i wzrok. Nowe wrażenia nie powodują więc niepokoju, szczeniaki ruszają w świat
gotowe na wszystko.

- To zadziwiające, jak te dwa genetycznie podobne do siebie gatunki mają zupełnie innych schemat początkowego
rozwoju - opowiada Lord. - Dwutygodniowy psi szczeniak to po prostu włochata, leżąca kulka niezdolna do ustania na
łapach. W tym czasie wilczki aktywnie badają swoje otoczenie, stoją mocno na łapach, mają już dobrą koordynację
ruchową, niektóre próbują wspinać się po schodach i pokonywać niewielkie wzniesienia - wspomina uczona.

Według niej to właśnie te różnice powodują trudności wilków w nawiązywaniu relacji z innymi gatunkami, np. ludźmi. To
bardzo ważna informacja dla osób zajmujących się tymi drapieżnikami w niewoli.

Gdzie leżą korzenie tych odmiennych zachowań?

- Nie muszą one wcale dotyczyć zmian w budowie samych genów. Wszak zmysły rozwijają się w tym samym okresie -
tłumaczy Lord. - Przypuszczam, że chodzi raczej o regulacje genów - moment, w którym są one włączane - inną w
przypadku obu gatunków.

Badania Amerykanki pomagają wyjaśnić, dlaczego, jeśli chcemy oswoić psa z człowiekiem, wszystko, czego
potrzebujemy, to 90 minut spędzone razem z nim w okresie między czwartym a ósmym tygodniem życia szczeniaka. Po

Strona 1 z 2

Kiedy jest najlepszy moment, by zaprzyjaźnić się z psem?

2013-01-26

http://wyborcza.pl/2029020,75476,13287424.html

tym czasie każdy pies będzie nieufny w stosunku do ludzi lub nawet będzie się ich bał. Oczywiście, by zbudować
prawdziwą więź z czworonogiem, trzeba spędzić z nim więcej czasu. Jednak w przypadku wilczych szczeniąt
osiągnięcie podobnie obniżonego poziomu strachu wymaga 24-godzinnego kontaktu z młodym, zanim zacznie trzeci
tydzień życia, ale nawet wtedy nie osiągniemy takiego przywiązania czy ufności jak w przypadku psa.

Pies, który je chleb

By pies stał się naszym przyjacielem, musiał nie tylko umieć się z nami socjalizować. Potrzebował też genetycznych
zmian w metabolizmie, pozwalających mu na zmianę bezwzględnie mięsnej diety. Dowodzą tego szwedzcy naukowcy z
uniwersytetu w Uppsali. Wyniki swojej pracy publikują w dzisiejszym wydaniu tygodnika "Nature".

By zrozumieć genetyczne zmiany, jakie pojawiły się podczas udomowiania psów, Erik Axelsson wraz ze
współpracownikami porównał genomy współczesnych psów i wilków.

Szwed zidentyfikował 36 miejsc w psim DNA zawierających geny, które wyraźnie zostały poddane tzw. pozytywnej
selekcji (były promowane przez ewolucję). Są wśród nich geny związane z rozwojem mózgu oraz z metabolizmem...
skrobi. Trzy z nich - według Szwedów - odegrały kluczową rolę w trawieniu tego najważniejszego w diecie człowieka
węglowodanu.

Zmiany wiążą się m.in. ze zwiększeniem ekspresji genu odpowiedzialnego za produkcję enzymu rozkładającego
skrobię. To pozwoliło psom wejść w spółkę z człowiekiem - "Ty zostawiasz mi coś do jedzenia, ja cię bronię".

Dieta naszych przodków w czasach udomowiania psów (około 15-12 tys. lat temu) była w dużej mierze oparta na
agrokulturze. Co prawda do ludzkich skupisk przodków psa ściągnęła zapewne padlina, ale z czasem zwierzęta
nauczyły się, że w ludzkim menu nie zawsze jest mięso.

- Umiejętność zjadania tego, co zostawił dla nich człowiek, była niezmiernie ważna dla procesu udomowiania psów -
podsumowują Szwedzi.

Tekst pochodzi z serwisu Wyborcza.pl -

http://wyborcza.pl/0,0.html

© Agora SA

Strona 2 z 2

Kiedy jest najlepszy moment, by zaprzyjaźnić się z psem?

2013-01-26

http://wyborcza.pl/2029020,75476,13287424.html