Ocena narażenia zawodowego na hałas i jego skutków

w zakładach pracy województwa łódzkiego.

Pracownik wykonujący pracę w dowolnym zakładzie ma zapewnioną ochronę przed niekorzystnymi

skutkami zdrowotnymi, jakie mogą powstać w efekcie wykonywanej pracy.

Realizację tego prawa ma zagwarantować przede wszystkim nałożenie na pracodawców obowiązku

zapewnienia wykonywania pracy w warunkach bezpiecznych i higienicznych, spełniających

normatywy higieniczne zgodnie z art. 15 i 207 KP.

Obowiązek zapewnienia pracownikowi bezpiecznych i higienicznych warunków pracy spoczywa na

pracodawcy, natomiast do pracownika należy obowiązek przestrzegania ustalonych przepisów i zasad

bezpiecznej pracy. Obowiązek ten dotyczy uregulowań prawnych, których przestrzeganie ma zapobiec

wypadkom przy pracy oraz ograniczyć niekorzystny wpływ czynników szkodliwych występujących w

środowisku pracy, a zatem powstawaniu chorób zawodowych.

Jednym z ważniejszych aktów prawnych oprócz KP porządkujących prawo w dziedzinie

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowujących je do Dyrektyw Unii Europejskiej jest

rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26.09.97 r. w sprawie ogólnych przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 129 poz. 844 z późniejszymi zmianami) dot. między

innymi: prac przy użyciu materiałów niebezpiecznych w szczególności substancji i preparatów

stwarzających zagrożenia dla zdrowia lub życia, ogrzewania, wentylacji, ochrony przed hałasem itp.

Stosowanie nowych metod produkcji, wykorzystywanie w procesach technologicznych coraz większej

ilości różnorodnych związków i preparatów powoduje zagrożenie zdrowia człowieka w środowisku

pracy. Występuje ono zarówno w dużych jak i w powstałych w ostatnich latach małych zakładach

produkcyjnych.

Narażenie to fizyczny kontakt żywego organizmu z czynnikiem chemicznym, fizycznym lub

biologicznym wyrażony stężeniem, natężeniem i czasem trwania.

W środowisku pracy występuje szereg czynników szkodliwych i uciążliwych, do których zalicza się:

czynniki chemiczne, czynniki fizyczne, czynniki biologiczne,

czynniki psychofizyczne.

Rozpoznawanie zagrożeń fizycznych dotyczy takich zjawisk, jak hałas, mikroklimat zimny i gorący,

promieniowanie nie jonizujące, promieniowanie jonizujące i skrajne wartości ciśnienia.

Hałas jest czynnikiem fizycznym zdecydowanie najczęściej występującym w środowisku pracy.

Mianem hałasu określa się drgania akustyczne o dowolnym charakterze, uznawane za niepożądane w

danym miejscu, czasie i warunkach.

2

Polskie normy higieniczne odnoszące się do środowiska pracy, rozróżniają 3 kategorie hałasu w

zależności od zakresu częstotliwości, a mianowicie:

- hałas infradźwiękowy

- hałas w domyśle słyszalny

- hałas ultradźwiękowy

Jednakże w potocznym rozumieniu za hałas uważa się drgania akustyczne z zakresu słyszalnego (50 –

10000 Hz). Ze względu na ochronę słuchu rozporządzenie MPiPS w sprawie najwyższych

dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr

217 poz. 1833 z dnia 18.12.2002 r. ustala najwyższe dopuszczalne wartości dla hałasu i tak:

- poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8 godz. dobowego wymiaru czasu pracy nie może

przekraczać 85 dB

- maksymalny poziom dźwięku A nie może przekraczać 115 dB

- szczytowy poziom dźwięku A nie może przekraczać 135 dB

Problem zatrudnienia w narażeniu na hałas osób młodocianych i kobiet ciężarnych regulują inne

szczegółowe przepisy.

Czynnikiem fizycznym stanowiącym istotne zagrożenie zdrowotne w środowisku pracy jest hałas,

którego źródłem są maszyny, urządzenia i procesy technologiczne.

Do najbardziej hałaśliwych maszyn, urządzeń i narzędzi w przemyśle należą: młotki, przecinaki, młoty

mechaniczne, piły tarczowe do cięcia metalu, prasy i gilotyny, kompresory, silniki spalinowe, krosna,

przędzarki, przewijarki, młyny kulowe itd.

Narządem krytycznym hałasu jest ucho wewnętrzne /a dokładnie jego część słuchowa zwana

ślimakiem/, zaś efektem działania – postępujący niedosłuch odbiorczy.

Hałas wywołuje również skutki pozasłuchowe w szczególności może oddziaływać na:

- układ krążenia

- układ pokarmowy

- układ nerwowy

- układ hormonalny

- psychikę

W ciągu ostatnich lat liczba pracowników zatrudnionych w przekroczeniach normatyw ów

higienicznych hałasu zmieniła się nieznacznie – sugeruje to, że problem narażenia na hałas jest w

dalszym ciągu nie rozwiązany – w dalszym ciągu wykorzystywane są wyeksploatowane urządzenia

techniczne jak również nowoczesne maszyny będące źródłem hałasu o wysokich częstotliwościach.

3

Najwięcej nadmiernie głośnych stanowisk pracy stwierdzono w zakładach włókienniczych (tkalniach,

przędzalniach), w których poziom hałasu przekraczał o więcej niż 10 dB (A), kopalni węgla,

przemyśle maszynowym.

Wszystkich pracodawców, u których stwierdzono poziom hałasu przekraczający obowiązujący

normatyw higieniczny zobowiązano do podjęcia działań mających na celu zmniejszenia ekspozycji na

hałas, a pracowników nakazano wyposażyć w atestowane ochronniki słuchu dobrane do wielkości

charakteryzujących hałas i do cech indywidualnych pracowników. Obowiązek ten realizowany jest

przez pracodawców na bieżąco zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z

26.09.97 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 129 poz. 844 z późn. zmianami).

Ponadto pracodawca miał obowiązek zapewnić:

1. ustalenie przyczyn przekroczenia poziomu hałasu oraz opracowanie i zastosowanie programu

działań technicznych i organizacyjnych, mających na celu najskuteczniejsze zmniejszenie

liczby pracowników narażonych na hałas

2. ograniczenie czasu ekspozycji na hałas, w tym stosowanie przerw w pracy

3. oznakowanie stref zagrożenia hałasem, a także, gdy jest to uzasadnione ze względu na stopień

zagrożenia, ograniczenia dostępu do tych stref poprzez ich odgrodzenie

4. zapewnienie pracownikom informacji na temat wyników pomiarów hałasu i zagrożenia dla

zdrowia wynikającego z narażenia na hałas.

W przypadku stwierdzonych uszkodzeń słuchu wywołanych działaniem hałasu tj. obustronnego

trwałego ubytku słuchu typu ślimakowego można zauważyć, że liczba ich zarówno w Polsce jak i w

woj. łódzkim maleje.

Praca w narażeniu na hałas powyżej wartości normatywnych jest zaliczana do prac szczególnie

szkodliwych i uciążliwych. Zapobieganie skutkom działania hałasu realizowane jest przez

ograniczanie ekspozycji na hałas oraz profilaktykę zdrowotną.

Ograniczenie ekspozycji na hałas obejmuje:

1. metody techniczne tłumienia hałasu, do których należą:

• odpowiednia konstrukcja narzędzi, maszyn i urządzeń
• odpowiednia konserwacja narzędzi, maszyn i urządzeń
• techniczne wyciszanie narzędzi, maszyn i urządzeń
• odpowiednie rozwiązanie antyakustyczne wnętrz środowiska pracy (hale przemysłowe,

kabiny dźwiękochłonne) i środowiska zamieszkania

4

2. przedsięwzięcia organizacyjno-administracyjne.

Ograniczenie zagrożenia hałasem metodami organizacyjno-administracyjnymi obejmuje

odpowiednią organizację czasu pracy, prowadzącą do obniżenia średnich (równoważnych )

poziomów ciśnienia akustycznego.

3. stosowanie indywidualnych ochronników słuchu

W przypadku braku możliwości zmniejszenia poziomu hałasu metodami technicznymi

konieczne jest zastosowanie indywidualnych ochronników słuchu, zmniejszających istotnie

wielkość energii akustycznej, docierającej do ucha.

4. profilaktyka zdrowotna

Polega na wychwyceniu w toku badań profilaktycznych wczesnych objawów patologii

zawodowej i odsunięciu osób z tymi objawami od pracy w narażeniu.

Przeciwwskazaniem zarówno do podjęcia, jak i kontynuowania pracy w hałasie są choroby

ucha środkowego i wewnętrznego, nadciśnienie tętnicze oraz zaawansowane nerwice. Do pracy

w hałasie nie mogą być dopuszczone kobiety w ciąży.