mechanik precyzyjny 731[03] z1 05 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Grzegorz Śmigielski

Montowanie elementów mechanicznych w przyrządach
elektrycznych 731[03].Z1.05

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Jan Sarniak
mgr inż. Oskar Lange

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Grzegorz Śmigielski

Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Zych

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[03].Z1.05

„Montowanie

elementów

mechanicznych

w przyrządach

elektrycznych”

zawartego

w modułowym programie nauczania dla zawodu mechanik precyzyjny 731[03].

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Organizacja stanowiska do montażu oraz zasady bezpiecznej pracy

w czasie montażu

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Dokumentacja montażowa, symbole graficzne stosowane w dokumentacji,

podstawowe materiały stosowane w trakcie montażu maszyn

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Rodzaje zabezpieczeń stosowanych w urządzeniach i instalacjach

elektrycznych

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Zasady montażu elementów mechanicznych w instalacjach

oraz urządzeniach elektrycznych i elektronicznych

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Kontrola jakości wykonanego montażu

5.5.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie mechanik precyzyjny.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne - wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia - wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-
uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia - przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,

−

wykaz literatury, z jakiej mogą korzystać uczniowie podczas nauki.

W poradniku dla ucznia zostały omówione zagadnienia w sposób bardzo ogólny.

Przedstawiono treści, opisano umiejętności, które uczeń powinien sobie przyswoić. By uczeń
mógł w pełni zrozumieć i przyswoić materiał nauczania, niezbędna jest jego praca z literaturą.
Nauczyciel powinien być przewodnikiem dla ucznia, wskazując mu materiały i źródła,
z których może uzyskać najświeższe informacje dotyczące zagadnień, które obejmuje ta
jednostka modułowa.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami

ze szczególnym uwzględnieniem metod nauczania – uczenia się:

−

samokształcenia kierowanego,

−

ćwiczeń,

−

metody projektów,

−

tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane począwszy od pracy

jednolitej po pracę grupową jednolitą i zróżnicowaną, aż po indywidualną pracę ucznia.

Zaleca się również podanie wymagań edukacyjnych w takiej formie, aby łatwo było

zidentyfikować cele z poszczególnymi tematami. W poradniku podano dwa przykładowe
scenariusze zajęć. W pierwszym metodą wiodąca jest ćwiczenie przedmiotowe, w drugim
pokaz.

Pomocne mogą się okazać zamieszczone w końcu każdego podrozdziału w poradniku dla

ucznia pytania sprawdzające, które uczeń może wykorzystywać w dwojaki sposób,
a mianowicie:

−

zapoznać się z pytaniami przed rozpoczęciem pracy z materiałem określonym
w podrozdziale; uczeń zapozna się w tym momencie z wymaganiami i dążyć będzie do
osiągnięcia celu, jakim jest odpowiedź na pytania,

−

zapoznać się z zawartymi pytaniami po zakończeniu pracy z danym podrozdziałem;
pytania te stanowić będą kontrolę stanu gotowości przejścia do wykonywania ćwiczeń.

W każdej z podanych metod prowadzenia zajęć istotną rolę odgrywają ćwiczenia, które

mają za zadanie:

−

uzupełnienie informacji o podzespołach elektrycznych i elektronicznych,

−

utrwalenie wiadomości o poznanych elementach,

−

prezentację przykładowych zastosowań danych elementów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W ćwiczeniach realizowanych w formie zadań praktycznych założono, że w trakcie

realizacji ich uczeń powinien:

−

zaplanować proces rozwiązania zadania,

−

narysować szkic, rysunek techniczny detalu przedstawionego w opisie zadania, posiłkując
się literaturą przedstawioną w wykazie,

−

dobrać materiały, osprzęt i narzędzia do wykonania montażu,

−

wykonać zadanie,

−

dokonać prezentacji.

Wskazane jest przeprowadzanie instruktaży przed każdymi zajęciami oraz przed

wykonywaniem ćwiczeń. Zaleca się również, by nakłaniać uczniów do korzystania z pomocy
koleżeńskiej.

Zaleca się dobór dla uczniów takich ćwiczeń, które rozwijać będą te umiejętności,

których nabycie nastręcza uczniom najwięcej problemów.

Po wykonaniu zaplanowanych ćwiczeń uczeń przystępuje do sprawdzenia poziomu

swoich postępów, odpowiadając na pytania zawarte w podrozdziale „Sprawdzian postępów”.
Uczeń powinien w tym celu samodzielnie:

−

przeczytać pytania i udzielić na nie odpowiedzi.

−

zakreślić odpowiedź, wstawiając X w odpowiednim polu.

W rozdziale 6 są podane przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego: test pisemny

oraz zadanie praktyczne.

Zestawy stanowią propozycję narzędzi pomiaru dydaktycznego, z których można

skorzystać w celu przeprowadzenia badań lub w celu opracowania innych narzędzi. Wybór
należy do nauczyciela.

Wskazówki do realizacji

W trakcie zajęć należy zwrócić uwagę na konieczność wykorzystania elementów

mechanicznych w budowie urządzeń elektrycznych, podkreślić różnorodność stosowanych
elementów oraz wskazać ich przeznaczenie.

Istotnym elementem jest wyrobienie świadomości, że jakość montażu elementów

mechanicznych ma istotne znaczenie dla poziomu bezpieczeństwa oraz żywotności
urządzenia.

Miłej pracy dydaktycznej z uczniami z zastosowaniem opracowanych materiałów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat jednostek modułowych

731[03].Z1

Montaż maszyn,

urządzeń

731[03].Z1.04

Montowanie

przyrządów pomiarowych

731[03].Z1.01

Organizowanie

731[03].Z1.02

Montowanie

mechanizmów precyzyjnych

731[03].Z1.05

Montowanie

elementów mechanizmów

w przyrządach

elektrycznych

731[03].Z1.03

Montowanie maszyn

i urządzeń precyzyjnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

definiować pojęcie prądu elektrycznego,

−

dobierać, zgodnie z dokumentacją technologiczną maszyny i oprzyrządowanie do prac
montażowych,

−

rozróżniać operacje i czynności montażowe,

−

dobierać przyrządy pomiarowe do pomiaru i sprawdzania elementów maszyn i urządzeń
precyzyjnych w zależności od kształtu oraz dokładności wykonania,

−

odczytywać wskazania przyrządów pomiarowych,

−

rozróżniać materiały niemetalowe i metale,

−

korzystać z różnych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony ppoż. podczas montażu,

−

skorzystać z dokumentacji montażowej przyrządów elektrycznych,

−

wskazać na schematach ideowych zabezpieczenie obwodu elektrycznego,

−

scharakteryzować

przeznaczenie

i zastosowanie

materiałów

przewodzących

i izolacyjnych,

−

rozpoznać rodzaj ochrony przeciwporażeniowej oraz elementów zabezpieczających na
schematach instalacji elektrycznych,

−

rozpoznać na podstawie symboli graficznych podzespoły obwodów elektrycznych
i układów mechanicznych,

−

opracować plan montażu układu elektromechanicznego,

−

przygotować stanowisko do montażu układów mechanicznych, elektromechanicznych
i elektrycznych,

−

ustalić kolejność podłączenia obwodów elektrycznych i układów mechanicznych,

−

dobrać element mechaniczny do montażu w przyrządach elektrycznych,

−

zamontować element mechaniczny w przyrządach elektrycznych,

−

udzielić pomocy poszkodowanemu w wypadku,

−

skontrolować jakość montażu elementu mechanicznego w przyrządach elektrycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć nr 1

Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania: Mechanik precyzyjny 731[03]
Moduł: Montaż maszyn, urządzeń i przyrządów pomiarowych 731[03].Z1
Jednostka modułowa: Montowanie elementów mechanicznych w przyrządach elektrycznych

731[03].Z1.05

Temat: Montaż układu elektronicznego z zabezpieczeniem termicznym.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

odczytać dokumentację montażową,

−

przygotować stanowisko do montażu mechanicznego,

−

dobrać odpowiednie narzędzie do wykonania określonej czynności,

−

wykonać kontrolę podzespołów wykorzystywanych w czasie montażu,

−

bezpiecznie wykonać montaż urządzenia,

−

wykonać samokontrolę zgodnie z dokumentacją.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w małych zespołach.

Środki dydaktyczne:

Stanowisko do ćwiczeń można stworzyć w oparciu o posiadane układy i urządzenia.

Proponowane ćwiczenie wykonywane będzie w oparciu o układ sterowania wycieraczek
samochodowych

ze stycznikiem

wyposażonym

w zabezpieczenie

przeciążeniowe.

Stanowisko wyposażone jest w płytę montażową, w której wbudowane są uchwyty na
montowane podzespoły. Płyta montażowa została wykonana przez uczniów, w czasie ćwiczeń
w poprzednich jednostkach modułowych. W zależności od sprawności manualnej uczniów,
w ćwiczeniu można wykorzystać przygotowaną wiązkę przewodów, w której każda żyła jest
oznakowana opaskami identyfikującymi. Można również ćwiczenie zmodyfikować, by
uczniowie sami mogli przygotować wiązkę przewodów. Wówczas uczniowie mogą zapoznać
się z metodologią układania przewodów w wiązki oraz mogą doskonalić umiejętności
lutowania (bielenie końcówek przewodów) lub zaprasowywania końcówek okrągłych. W tym
przypadku czas ćwiczenia należy wydłużyć o 2 godziny lekcyjne.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja montażowa urządzenia,

−

części i elementy zgodne z dokumentacją montażową,

−

komplet narzędzi do montażu (wkrętarka z kpl. końcówek, lutownica wraz z materiałami
eksploatacyjnymi, komplet wkrętaków, przyrząd do zdejmowania izolacji z przewodów,
komplet szczypiec itp.),

−

miernik uniwersalny do kontroli poprawności montażu,

−

zasilacz i silnik dostosowane do montowanego sterownika,

−

foliogramy z dokumentacją.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czas trwania: 4 godziny lekcyjne – 180 min.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Uświadomienie celów lekcji.
3. Przeprowadzenie instruktażu dotyczącego zachowania podczas pokazu i przestrzegania

zasad bhp.

Uwagi i zalecenia szczegółowe do ćwiczenia:

−

przed przystąpieniem do pracy sprawdzić stan narzędzi i urządzeń, a zwłaszcza stan
przewodów i połączeń elektrycznych,

−

przedmioty zbędne podczas operacji montażu usunąć ze stanowiska,

−

podczas

ewentualnej

wymiany

końcówek

przy

narzędziach

zabezpieczyć

elektronarzędzia przed przypadkowym załączeniem,

−

wszelkich

stwierdzonych

nieprawidłowościach

niezwłocznie

informować

bezpośredniego przełożonego,

−

w razie konieczności korzystać z apteczki.

4. Część zasadnicza zajęć.
4.1. Omówienie ćwiczenia:

−

nauczyciel omawia budowę zabezpieczenia przeciążeniowego,

−

nauczyciel zapoznaje uczniów z symbolami graficznymi oraz wyglądem tych
zabezpieczeń,

−

nauczyciel omawia oznaczenia umieszczone na płytce,

−

nauczyciel omawia proces montażu, zwracając uwagę na poprawność podłączania
przewodów w kostkach zaciskowych,

−

nauczyciel demonstruje metody prawidłowego doboru i użycia narzędzi,

−

nauczyciel odpowiada na pytania uczniów.

4.2. Przebieg czynności montażowych – uczniowie powinni:

−

zamocować stycznik (1) wraz z zabezpieczeniem termicznym (2) i kartą łagodnego
startu (3) na płycie montażowej (4),

Rys. 1. Układ elementów na płycie montażowej

−

podłączyć przewody do karty miękkiego startu (3), zabezpieczenia termicznego (2)
i stycznika (1),

−

podłączyć kondensator (5) do stycznika i zabezpieczenia termicznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Czynności kontrolne w trakcie montażu:

Sprawdzić należy jakość:

−

przewodów pod względem wykrycia uszkodzeń izolacji i terminali,

−

podłączenia przewodów w punktach lutowniczych oraz kostkach zaciskowych.

Rys. 2. Widok prawidłowo zmontowanego układu

Podłączenia przewodami:

Stycznik (1):
–

czarny 044 do dolnego styku A1

–

kondensator (5) do górnego styku A1

Zabezpieczenie termiczne (2):

–

kondensator (5) i przewód niebieski 049 do styku A2,

–

czarny 044 i biały 045 do styku 96,

–

czarny 043 do styku 95,

–

czarny 040 do styku 2,

–

czarny 041 do styku 4,

–

czarny 042 do styku 6,

Karta miękkiego startu (3):

–

czarny 040 do styku L1,

–

czarny 041 do styku L2,

–

czarny 042 do styku L3,

–

brązowy 053 do styku A1,

–

niebieski 049 i 050 do styku A2.

4.4. Czynności kontrolne końcowe:

−

sprawdzenie poprawności i jakości wykonanych połączeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Sprawdzenie poprawności montażu.

Nauczyciel poprzez kostkę zaciskową podłącza zasilanie silnika i demonstruje działanie

układu. (wskazane jest, by układ sprawdzający mógł symulować wzrost pobieranego prądu).

6. Posumowanie zajęć:

−

omówienie najczęściej popełnianych błędów, w tym również zagrożeń, jakie uczniowie
stworzyli w trakcie pracy,

−

ocena estetyki wykonanej pracy,

−

ocena pracy uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć nr 2

731[03].Z1.05

Temat: Metody ochrony przewodów elektrycznych w urządzeniach przemysłowych przed

uszkodzeniami mechanicznymi.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

opisać występujące zagrożenia dla przewodów,

−

dobrać osłony dla przewodów i wiązek przewodów;

−

dobrać przepusty, dławiki i tuleje,

−

opracować technologie montażu elementów zabezpieczających,

−

zastosować narzędzia do zakładania opasek i znaczników przewodów,

−

dobrać i zamontować uchwyty do przewodów i wiązek.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniami,

−

dyskusja,

−

ćwiczenie przedmiotowe.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w małych zespołach – ćwiczenia w posługiwaniu się katalogami.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

przykładowe opaski na kable, taśmy osłonowe krawędzi, przepusty na przewody różnego
typu, przepusty z ochraniaczami przed zgięciami, uchwyty na kable klejone, uchwyty
przykręcane, uchwyty samozatrzaskowe wykonane z różnych materiałów,

−

karty katalogowe zgromadzonego osprzętu elektrycznego.

Czas trwania: 2 godziny lekcyjne – 90 min.

Przebieg lekcji:
1. Wprowadzenie.

−

powitanie,

−

sprawdzenie obecności.

2. Uświadomienie celów lekcji.

−

demonstracja przykładowych przewodów, które posiadają uszkodzoną izolację
w wyniku przetarcia o ostre krawędzie elementów mechanicznych,

−

demonstracja przewodów ze stopioną izolacją w wyniku przypadkowego zetknięcia
z ciepłymi elementami urządzenia,

−

demonstracja przewodów przerwanych w wyniku zaplątania się w elementy obrotowe
urządzenia.

3. Prezentacja możliwych technologii zabezpieczania przewodów:

−

prezentacja różnych rodzajów przepustów ze szczególnym uwzględnieniem
materiałów, z którego są wykonane oraz warunków, w jakich mogą być zastosowane,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

omówienie metod montażu przepustów,

−

prezentacja różnych rodzajów osłon przewodów ze szczególnym uwzględnieniem
materiałów, z którego są wykonane oraz warunków, w jakich mogą być zastosowane,

−

omówienie metod montażu osłon,

−

prezentacja

różnych

rodzajów

uchwytów

przewody

szczególnym

uwzględnieniem sposobów montażu oraz warunków, w jakich mogą być zastosowane,

−

omówienie zagrożeń, jakie mogą występować w trakcie montażu tych elementów.

4. Nauczyciel przekazuje grupom zestawy elementów ochronnych (wraz z kartami

katalogowymi) wykonanych z różnych materiałów, o różnym kształcie i różnych
wymiarach.

5. Praca uczniów w małych grupach. Grupy mają dobrać do określonych warunków elementy

mocujące, np.:

−

grupa I – dobrać element chroniący przewód zasilający w miejscu wprowadzania go
do wnętrza urządzenia przenośnego - przewód w izolacji gumowej i średnicy
zewnętrznej Ø12 mm; warunki pracy urządzenia: temperatura (+50) ÷ (+70)

możliwe bryzgi wody pod kątem 15

−

grupa II – dobrać element chroniący przewody wewnątrz wzmacniacza przechodzące
obok nagrzewającego się radiatora; wiązka zawiera 10 przewodów o przekroju
0,5 mm

−

grupa III – dobrać przepust, którym wyprowadzony zostanie przewód o średnicy
15 mm, tak by zachowany został stopień urządzenia IP65,

−

grupa IV – w urządzeniu RTV należy przytwierdzić przewody o przekroju 0,2 mm

obudowy metalowej, należy stosować najprostsze i najtańsze w montażu elementy
mocujące.

6. Prezentacja wyników. Grupy prezentują swoje wybory oraz uzasadniają je.
7. Podsumowanie zajęć, ocena pracy uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Organizacja stanowiska do montażu oraz zasady bezpiecznej

pracy w czasie montażu

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Pracownik ma za zadanie wymienić zatarty wentylator w jednostce centralnej komputera

klasy PC. Przy pomocy katalogów dobierz narzędzia, jakie będą przydatne przy realizacji
zlecenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować czynności, jakie należy wykonać, aby wymienić wentylator,
2) dla każdej czynności określić niezbędne narzędzia, jakimi będzie można je wykonać,
3) sporządzić zestawienie zbiorcze narzędzi.

Wskazówki do realizacji:

Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie samodzielnie, dopuszcza się

konsultacje z innymi uczniami. W razie potrzeby można przerwać ćwiczenie i przeprowadzić
pokaz na wybranym przykładzie, obrazując sposób szukania rozwiązania problemu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

literatura,

−

poradnik dla ucznia,

−

katalogi narzędzi.

Ćwiczenie 2

Pracownik pracuje przy procesie wykonywania skrzynek, w których ma być

zainstalowany osprzęt elektryczny. Wykonuje operacje przewiercania, nitowania szyn
montażowych do dna skrzynki, następnie do dna przynitowuje ścianki boczne skrzynki oraz
zawiasy do drzwiczek. Nitowanie odbywa się za pomocą nitów zrywalnych. Zaplanuj
rozmieszczenie potrzebnych narzędzi i urządzeń na stanowisku, aby sposób ich
rozmieszczenia zapewnił efektywne funkcjonowanie pracownika.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować czynności, jakie należy wykonać, aby zrealizować proces montażu

i podzielić

2) je na poszczególne działania,
3) przydzielić poszczególnym operacjom konieczne do ich wykonania narzędzia,
4) naszkicować rozmieszczenie narzędzi i urządzeń na stole montażowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie samodzielnie na osobnych

stanowiskach. W razie potrzeby można przerwać ćwiczenie i przeprowadzić pokaz na
wybranym przykładzie, obrazując sposób szukania rozwiązania problemu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura,

−

katalogi narzędzi i elektronarzędzi.

Ćwiczenie 3

Jesteś świadkiem wypadku porażenia pracownika prądem elektrycznym. Osoba

poszkodowana jest nieprzytomna. Zaplanuj działania mające na celu udzielenie jej skutecznej
pomocy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować procedury zabezpieczenia obszaru działań ratowniczych,
2) zaplanować sposoby sprawdzania stanu osoby porażonej,
3) wyznaczyć zależnie od stanu porażonego sposoby działań ratowniczych,
4) przedstawić i uzasadnić zakres i kolejność całości działań.

Wskazówki do realizacji:

Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie samodzielnie lub w konsultacji

z innymi uczniami. W razie potrzeby można przerwać ćwiczenie i przeprowadzić pokaz na
wybranym przykładzie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

literatura,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Dokumentacja montażowa, symbole graficzne stosowane

w dokumentacji, podstawowe materiały stosowane w trakcie
montażu maszyn

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie pomiarów omomierzem określ przynależność określonych próbek

materiałowych do grupy przewodników lub izolatorów. Odczytaj i zanotuj wskazania
omomierza.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) z różnych materiałów przygotować podobnych wymiarów próbki,
2) przygotowane próbki oczyścić z zanieczyszczeń,
3) sondy omomierza przykładać w taki sam sposób przy badaniu wszystkich próbek,
4) zanotować wskazania omomierza, określić właściwości próbek.

Wskazówki do realizacji:

Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie w grupach 2-osobowych. W razie

potrzeby można przerwać ćwiczenie i przeprowadzić pokaz na wybranym przykładzie

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura,

−

narzędzia do obróbki ręcznej,

−

różnego rodzaju materiały na próbki,

−

omomierz wraz z instrukcją obsługi i sondami.

Ćwiczenie 2

Na płycie wiórowej zamontuj model instalacji elektrycznej dzwonka do drzwi. Dzwonek

powinien być przystosowany do pracy z transformatorem dzwonkowym o napięciu 24 V.
Zasilanie stanowiska powinno być zabezpieczone wyłącznikiem różnicowoprądowym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze schematem elektrycznym układu, rozpoznać symbole graficzne

elementów składowych układu,

2) dobrać właściwy osprzęt instalacyjny,
3) wykonać montaż elementów na płycie wiórowej,
4) wykonać połączenia elektryczne obwodu, uważając by izolacyjna powłoka przewodów

nie była uszkodzona,

5) zachować standardy stosowanych oznaczeń barwnych przewodów,
6) zgłosić fakt połączenia układu i poprosić nauczyciela o sprawdzenie poprawności układu,
7) pod nadzorem osoby posiadającej uprawnienia włączyć układ i sprawdzić poprawność

jego działania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie w grupach 2 lub 3- osobowych. |

W razie potrzeby można przerwać ćwiczenie i przeprowadzić pokaz na wybranym
przykładzie

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

płyta wiórowa,

−

schemat ideowy układu,

−

przewody,

−

transformator dzwonkowy,

−

wyłącznik dzwonkowy, dzwonek,

−

blaszki aluminiowe zabezpieczające osprzęt przed bezpośrednim kontaktem z płytą
wiórową,

−

elementy mocujące osprzęt, elementy mocujące przewody, przewód przyłączeniowy,

−

komplet narzędzi elektrotechnicznych wraz z miernikiem uniwersalnym,

−

poradnika dla ucznia,

−

literatura.

Ćwiczenie 3

Na podstawie przeprowadzonych prób należy ustalić materiały podlegające montażowi

poprzez lutowanie miękkie. Po przeprowadzeniu zadania dokonaj podziału przygotowanych
materiałów na materiały, które poddają się procesowi lutowania miękkiego i materiały nie
nadające się do tego procesu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) z różnorodnych materiałów przygotować określoną ilość jednakowych wymiarowo

próbek,

2) przygotowane próbki oczyścić z zanieczyszczeń,
3) przeprowadzić proces lutowania przygotowanych próbek ze sobą,
4) zbadać jakość lutów poprzez próbę łamania.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie w 2-osobowych grupach ze względu

na wzajemną pomoc. W razie potrzeby można przerwać ćwiczenie i przeprowadzić pokaz na
wybranym przykładzie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

imadło, młotek,

−

komplet szczypiec izolowanych,

−

lutownica, kalafonia, pasta lutownicza,

−

narzędzia do obróbki ręcznej,

−

różnego rodzaju materiały do przygotowania próbek,

−

poradnika dla ucznia,

−

literatura.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3.

Rodzaje

zabezpieczeń

stosowanych

w urządzeniach

i instalacjach elektrycznych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W przekazanej dokumentacji odnajdź wszystkie zabezpieczenia nadmiarowo-prądowe.

Określ, jakie elementy one zabezpieczają i jakie mogą być powody ich zadziałania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać przeglądu przekazanej dokumentacji,
2) wyszukać w niej arkusze ze schematami elektrycznymi,
3) odnaleźć na schematach symbole zabezpieczeń i wskazać, jakie elementy chroni dane

zabezpieczenie,

4) odczytać parametry znamionowe odnalezionych zabezpieczeń.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie lub w konsultacji

z innymi uczniami. W razie potrzeby można przerwać ćwiczenie i przeprowadzić pokaz na
wybranym przykładzie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja montażowa lub serwisowa dowolnego urządzenia,

−

literatura,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Wiertarka stołowa bardzo często samoczynnie się wyłącza. Elektryk wykonał pełną

diagnostykę zespołu napędowego i nie znalazł żadnego uszkodzenia. Określ, jakie mogą być
powody niestabilnej pracy maszyny.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić, jakie zabezpieczenia zastosowane w niej mogą powodować jej wyłączanie,
2) określić, jakie mogą być powody wyłączeń maszyny przez poszczególne zabezpieczenia

elektryczne,

3) określić stan mechanizmu przekładni,
4) zbadać stan łożysk układu przeniesienia napędu,
5) porównać swoje przemyślenia z kolegami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:
Zaleca

się,

aby

uczniowie

wykonywali

ćwiczenie

indywidualnie,

ewentualnie konsultowali się z innymi uczniami. W razie potrzeby można przerwać ćwiczenie
i przeprowadzić pokaz na wybranym przykładzie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

literatura,

−

poradnik dla ucznia,

−

wiertarki stołowe,

−

multimetr,

−

zestaw kluczy płaskooczkowych,

−

komplet śrubokrętów.

Ćwiczenie 3

Dokonaj klasyfikacji wszystkich zgromadzonych zabezpieczeń. Narysuj dla danego

aparatu symbol graficzny. W przypadkach wątpliwych sprawdź zastosowanie danego
zabezpieczenia w katalogach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć zgromadzone aparaty, zwracając szczególną uwagę na symbole i parametry

umieszczone na obudowach,

2) zgrupować zabezpieczenia tego samego typu,
3) narysować symbole graficzne występujących zabezpieczeń,
4) sprawdzić w katalogach poprawność klasyfikacji.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie samodzielnie ewentualnie

konsultowali się z innymi uczniami.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

zestaw aparatów, elementów zabezpieczeń stosowanych w urządzenia elektrycznych
i mechanicznych,

−

literatura,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Zasady montażu elementów mechanicznych w instalacjach

oraz urządzeniach elektrycznych i elektronicznych

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj kartę technologiczną montażu i podłączenia transformatora toroidalnego (widok

transformatora zaprezentowano poniżej) o mocy 60÷80W, napięciu pierwotnym 220÷240V
AC i napięciu uzwojenia wtórnego 30÷40V AC. Przygotuj listę narzędzi oraz materiałów,
jakie należy posiadać, by prawidłowo przeprowadzić jego montaż.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać na podstawie parametrów katalogowych właściwy transformator,
2) opisać

procedurę

montażu

mechanicznego

transformatora

wzmacniaczu

elektroakustycznym,

3) przeprowadzić analizę warunków termicznych, poziomu drgań wprowadzonych przez ten

transformator i poziomu hałasu, sprawdzić, czy przewody zostały zabezpieczone
właściwie przed przetarciami,

4) opisać sposób podłączenia transformatora do obwodu elektrycznego,
5) sporządzić listę narzędzi i materiałów koniecznych do wykonania montażu.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie, lub w konsultacji

z innymi uczniami. W razie potrzeby można przerwać ćwiczenie i przeprowadzić pokaz na
wybranym przykładzie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

katalogi transformatorów,

−

katalogi elementów mocujących,

−

literatura,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Na dowolnym układzie scalonym, który znajduje się na przekazanej płytce drukowanej,

zamontuj radiator. Dobierz radiator do możliwości montażowych.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Uczeń powinien:

1) na podstawie obserwacji określić możliwe technologie montażu radiatorów na

wskazanym układzie scalonym,

2) dobrać radiator do wielkości układu scalonego,
3) oczyścić radiator i układ scalony z kurzu,
4) zastosować odpowiednie środki zmniejszające rezystancje termiczną między układem

a radiatorem,

5) zamontować radiator,
6) sprawdzić poprawność wykonanego montażu.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie lub w konsultacji

z innymi uczniami. W razie potrzeby można przerwać ćwiczenie i przeprowadzić pokaz na
wybranym przykładzie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

płytka drukowana z wlutowanym układem scalonym,

−

kilka radiatorów o różnej wielkości i różnych sposobach montażu (w zestawie winien być
co najmniej jeden radiator dopasowany do układu scalonego, w którym istnieje możliwość
montażu po wlutowaniu układu),

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika ucznia, poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Opracuj technologię montażu dmuchawy osiowej (na bocznej, aluminiowej ściance

obudowy RACK 19” o grubości 1,5mm). Sporządź kartę technologiczną, opisz, jakimi
narzędziami wykonywać będziesz poszczególne operacje.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) z katalogu odczytać wymiary dmuchawy,
2) na kartce papieru wytrasować konieczne do montażu otwory,
3) określić technologię wykonania każdego z otworów,
4) dobrać narzędzia niezbędne do wykonania montażu,
5) określić, jakie środki ochrony indywidualnej winny być zastosowane podczas

wykonywania określonych prac w celu minimalizacji zagrożeń,

6) określić niezbędne elementy mocujące wentylator w obudowie,
7) określić elementy do zabezpieczenia przewodów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:

Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie lub w konsultacji

z innymi uczniami. W razie potrzeby można przerwać ćwiczenie i przeprowadzić pokaz na
wybranym przykładzie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

katalogi narzędzi, podzespołów, urządzeń elektrycznych,

−

katalogi obudów,

−

literatura,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Kontrola jakości wykonanego montażu

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie dokumentacji umieszczonej w punkcie 4.2.1 opracuj procedurę kontroli

poprawności montażu filtra przeciwzakłóceniowego w obudowie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wypisać wykonywane w tym procesie czynności montażowe,
2) określić, jakie błędy mogą wystąpić przy każdej z czynności,
3) określić sposoby kontroli i kolejność wykonywania prac kontrolnych.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie indywidualnie lub w konsultacji

z innymi uczniami. W razie potrzeby można przerwać ćwiczenie i przeprowadzić pokaz na
wybranym przykładzie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

literatura,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Przeprowadź kontrolę poprawności montażu wentylatora zasilacza w obudowie

komputera klasy PC.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odłączyć komputer od zasilania i pozostałych urządzeń peryferyjnych,
2) wymontować moduł zasilacza z obudowy komputera,
3) sprawdzić sposób ustawienia wentylatora,
4) sprawdzić rodzaj i stan śrub, podkładek, nakrętek,
5) sprawdzić, czy z dostateczną siłą zostały dokręcone śruby,
6) sprawdzić, czy przewody lub inne elementy nie będą hamowały strugi powietrza,
7) sprawdzić, czy z łożysk nie wydobywają się nieprawidłowe odgłosy, czy wirnik

swobodnie się obraca.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie w grupach 2 lub 3-osobowych.

W razie potrzeby można przerwać ćwiczenie i przeprowadzić pokaz na wybranym
przykładzie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

komputer klasy PC,

−

podstawowe narzędzia do montażu elementów elektrycznych i mechanicznych,

−

literatura,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Pracownik ma za zadanie dokonać przeglądu stanu technicznego przykładowych

urządzeń elektrotechnicznych pod kątem zużycia ich podzespołów mechanicznych
i stwierdzić, które elementy konstrukcyjne powinny być sprawdzone ?

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować, jakie podzespoły będą poddane przeglądowi,
2) określić, jakie warunki zewnętrzne mają wpływ na urządzenia podczas ich eksploatacji,
3) określić

metody

sprawdzania

stanu

technicznego

podzespołów

urządzeń

elektrotechnicznych.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie grupach 2 lub 3-osobowych.

W razie potrzeby można przerwać ćwiczenie i przeprowadzić pokaz na wybranym
przykładzie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura,

−

dokumentacja rozdzielnicy,

−

dokumentacja wyłącznika,

−

przykładowa rozdzielnica instalacyjna,

−

przykładowy wyłącznik niskiego napięcia w obudowie,

−

podstawowe narzędzia do montażu elementów elektrycznych i mechanicznych,

−

ściągacz do łożysk, praska ręczna do zakładania łożysk.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test wielokrotnego wyboru do jednostki modułowej „Montowanie
elementów mechanicznych w przyrządach elektrycznych”

Test składa się z 22 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12 są poziomu podstawowego,

−

zadania 13,14,15,16,17,18,19,20,21,22 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań w tym 10 z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 7 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 20 zadań, w tym co najmniej 9 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1.b, 2.a, 3.c, 4.c, 5.a, 6.d, 7.b, 8.b, 9.c, 10.b, 11.c, 12.a, 13.c,
14.b, 15.a, 16.b, 17.d, 18.c, 19.a, 20.d, 21.c, 22.c.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzalne osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymaga

Poprawna

odpowiedź

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny
pracy, ochrony ppoż. podczas montażu

opracować plan montażu układu
elektromechanicznego

rozróżnić rodzaje ochrony przeciwporażeniowej na
podstawie symboli graficznych

rozpoznać rodzaje ochrony przeciwporażeniowej
oraz elementów zabezpieczających na schematach
instalacji elektrycznych

rozpoznać na podstawie symboli graficznych
podzespoły obwodów elektrycznych i układów
mechanicznych

ustalić kolejność wykonywania operacji podczas
montażu urządzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

dobrać środki ochrony przeciwpożarowej

dobrać narzędzia do montażu elementów
mechanicznych w przyrządach elektrycznych

wskazać w urządzeniach zabezpieczenia obwodu
elektrycznego,

określić metody zabezpieczania połączeń
śrubowych przed samo rozkręcaniem,

określić wymagania dotyczące montażu przewodów
zasilających

określić wymagania dotyczące oświetlenia
stanowiska pracy,

rozpoznać na podstawie symboli graficznych
podzespoły obwodów elektrycznych i układów
mechanicznych

określić i stosować procedury udzielania pomocy
osobie rażonej,

określić rolę elementu mechanicznego
w urządzeniach elektrycznych

dobrać element mechaniczny do montażu
w przyrządach elektrycznych

określić zakres procedurę kontroli
międzyoperacyjnej,

odczytać i zinterpretować symbole montażowe
przyrządów elektrycznych,

określić kolejność czynności podczas montażu
układu elektromechanicznego

przygotować stanowisko do montażu układów
mechanicznych, elektromechanicznych
i elektrycznych

zastosować ochronę przeciwporażeniową lub
elementy zabezpieczające na układach
elektrycznych

skontrolować jakość montażu elementu
mechanicznego w przyrządach elektrycznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią ilość testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test pisemny zawiera 22 pytania. W każdym zadaniu tylko jedna odpowiedź jest

poprawna.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Zakreśl odpowiedź

prawidłową. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznacz kółkiem i zakreśl
odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu pisemnego masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Proces lutowania nie może być prowadzony w pomieszczeniach:

a) o powierzchni mniejszej niż 6 m

b) z uszkodzonymi urządzeniami wentylacji,
c) o wilgotności względnej mniejszej niż 75%,
d) bez instalacji grzewczej.

2. Zaznacz właściwą kolejność czynności, jakie należy wykonać w czasie montażu płytki

drukowanej w obudowie:

I. kontrola jakości wykonanej pracy oraz ewentualna korekta;
II. trasowanie otworów mocujących;
III. zapoznanie się z dokumentacją;
IV. montaż płytki;
V. wykonanie otworów mocujących;

a) III

b) III

c) III

d) III

3. Na obudowie urządzenia umieszczono symbol oznacza to że jako środek ochrony

przeciwporażeniowej zastosowano:

a) izolację roboczą,
b) zerowanie,
c) II klasę ochronności,
d) uziemienie ochronne.

4. Który symbol oznacza aparat elektryczny służący do ochrony nadmiarowo-prądowej

obwodu.

5. Określ znaczenie symbolu .

a) przetwornik elektroakustyczny (gong, syrena alarmowa),
b) wzmacniacz elektromaszynowy,
c) prostownik jednopołówkowy (dioda),
d) prostownik dwupołówkowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Ustal prawidłową kolejność wykonywania operacji technologicznych podczas montażu

wzmacniacza:

I. przygotowanie obudowy do montażu transformatora, radiatorów, przewodu

zasilającego, bezpiecznika, wyłącznika - tj. trasowanie, wycinanie otworów,
dopasowanie elementów mocujących,

II. montaż elementów na płytce drukowanej,

III. montaż elementów zasilających - tj. bezpiecznika, przewodu zasilającego,

wyłącznika, transformatora,

IV. montaż elementów wzmacniających w radiatorach,

V. montaż radiatorów w obudowie,

VI. montaż płytki za pomocą specjalnych prowadnic w obudowie,

VII. wykonanie połączeń wewnętrznych między płytką drukowaną a pozostałymi

elementami,

VIII. ułożenie przewodów, spięcie ich opaskami, kontrola poprawności wykonania

prac montażowych.

a) VIII VII

III

b) I

III

VII

VIII

II,

c) I

III

VII

VIII,

d) I

III

VII

VIII.

7. Określ, jakimi środkami gaśniczymi nie można gasić pożaru elementów i instalacji

elektrycznych:

a) gaśnicami halonowymi,
b) gaśnicami pianowymi,
c) gaśnicami śniegowymi,
d) gaśnicami proszkowymi.

8. W dokumentacji montażu przewidziano, że śruby mocujące transformator należy dokręcać

momentem 50 Nm. Jakim przyrządem można bezpośrednio sprawdzić poprawność
montażu?

a) aerometrem,
b) kluczem dynamometrycznym,
c) siłomierzem sprężynowym,
d) mikrometrem.

9. Wskaż element, który stanowi zabezpieczenie nadmiarowo-prądowe.

a) I

b) II
c) III

d) IV

I
V

III

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Który z podanych środków nie zabezpiecza śruby przed niekontrolowanym rozluźnieniem

połączenia?

a) podkładki sprężyste,
b) stosowanie podkładek z miki lub silikonu,
c) kontrnakrętki,
d) klejenie klejem do metalu nakrętki ze śrubą.

11. Montując przewód elektryczny zasilający urządzenie należy go zabezpieczyć przed:
a) przetarciami powłoki i izolacji,
b) wyrwaniem przewodu z urządzenia,
c) przed przerwaniem żyły przewodzącej na wskutek drgań
d) przetarciami powłoki i izolacji, wyrwaniem przewodu z urządzenia oraz przerwaniem
żyły przewodzącej na wskutek drgań

12. Wskaż, jakie niebezpieczeństwo może na stanowisku wystąpić, jeżeli oświetlać je

będziemy lampami jarzeniowymi:

a) wystąpi efekt stroboskopowy – elementy wirujące wydawać się będą nieruchome,
b) oprawa będzie się rozgrzewać do wysokich temperatur – istnieje możliwość

poparzenia,

c) istnieje możliwość urwania się lampy z elementów mocujących i możliwy jest uraz

mechaniczny,

d) z oprawy wydostawać się będzie dym, który ograniczać będzie widoczność.

13. Wskaż jego symbol graficzny potencjometru.
a)

14. Pierwszą czynnością, jaką koniecznie trzeba wykonać, by skutecznie nieść pomoc osobie

rażonej prądem jest:

a) wykonanie masażu serca i sztucznego oddychania,
b) odłączenie napięcia lub odciągnięcie osoby rażonej od miejsca rażenia,
c) ułożenie osoby w pozycji bezpiecznej,
d) zmierzenie tętna.

15. Jakie zadania realizuje zaznaczony na rysunku element?

a) jest to element mocujący radiator do płytki drukowanej,
b) jest to fragment radiatora wstawiony, by zwiększyć jego powierzchnię,
c) jest to dioda, z której radiator powinien odprowadzać ciepło,
d) jest to bezpiecznik nadmiarowo-prądowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Spośród czterech przedstawionych elementów mocujących przewód, wybierz ten, który

uniemożliwia przesuwanie się go wzdłuż jego osi:

17. Montując dane urządzenie, nie jesteśmy zobowiązani do kontroli:

a) jakości elementów przeznaczonych do montażu,
b) jakości elementów,
c) zgodności montowanych części z dokumentacją montażową,
d) struktury materiału, z jakiego wykonane są elementy.

18. Wskaż prawidłową pozycję montażu woltomierza tablicowego opatrzonego znakiem

┴

a) miernik przeznaczony do montażu w pozycji poziomej,
b) miernik może być montowany w pozycji dowolnej,
c) miernik przeznaczony do montażu w pozycji pionowej,
d) miernik może być montowany w pozycji pionowej ±45

19. Montaż przycisków sterujących w pulpicie sterującym maszyny należy:

a) rozpocząć od ich montażu mechanicznego, po czym zgodnie z dokumentacją wykonać
połączenie elektryczne,
b) wykonać wszystkie połączenia elektryczne, po czym wykonać montaż mechaniczny
elementu,
c) najpierw wykonać połączenia lutowane, następnie zamontować przyciski w pulpicie,
wykonać pozostałe połączenia obwodu elektrycznego,
d) kolejność wykonywania czynności nie ma wpływu na jakość wykonywanych prac
oraz na estetykę montażu.

20. Wskaż w jakie narzędzia musi być wyposażone stanowisko do montażu szyny DIL

w obudowie wykonanej z blachy stalowej o grubości 1 mm, za pomocą aluminiowych
nitów zrywalnych o średnicy 3,3 mm.

a) wiertło Ø3,5 mm; punktak; rysik; młotek 200 g; pobijak do nitów;
b) wiertarka z wiertłem Ø 1,2 mm; punktak; rysik; młotek 200 g; miara; nitownica do
nitów zrywalnych,
c) wiertarka z wiertłem Ø 1,0 mm; nitownica do nitów zrywalnych,
d) wiertarka z wiertłem Ø 3,5 mm; punktak; rysik; młotek 200 g; miara; nitownica do
nitów zrywalnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21. Jak należy zabezpieczyć przed powstaniem zagrożenia porażeniem obwód lampki

montowanej w korpusie tokarki do oświetlenia łoża:

a) poprzez zastosowanie odgromników,
b) poprzez zastosowanie zabezpieczeń nadmiarowoprądowych,
c) poprzez zastosowanie wyłącznika różnicowoprądowego,
d) poprzez zastosowanie kondensatorów elektroenergetycznych.

22. Wskaż, jakie błąd popełniono w trakcie montażu transformatora toroidalnego we wnętrzu

wzmacniacza akustycznego (częstotliwość sygnałów wzmacnianych jest nie większa
od 20 kHz). Zdjęcie wskazuje miejsce i sposób montażu.

a) transformator jest zamontowany zbyt blisko oprawki bezpiecznika aparatowego,
b) nie założony został płaszcz ekranujący,
c) brak jest zabezpieczenia przed odkręceniem śruby mocującej transformator, w wyniku
drgań i oddziaływań cieplnych,
d) brak jest osłony transformatora zabezpieczającej przed uszkodzeniami
mechanicznymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.....................................................................................................

Montowanie elementów mechanicznych w przyrządach elektrycznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr
zadania

Odpowiedź

Punktacja

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test II

Przykład zadania praktycznego dla jednostki modułowej

„Montowanie elementów mechanicznych w przyrządach elektrycznych”

Temat zadania: Wykonaj montaż zasilacza stabilizowanego.

Opracuj plan montażu i wykonaj montaż zasilacza stabilizowanego prądu stałego,

o stopniu ochrony IP00.

Opis sytuacji
Uczeń otrzymuje:

−

przygotowaną płytkę drukowaną, na której znajdują się wcześniej sprawdzone już układy
prostownika i stabilizatora, oraz oznaczenia wszystkich przygotowanych punktów
lutowniczych,

−

transformator,

−

gniazdo bezpiecznikowe aparatowe, wraz z wkładką bezpiecznikową;

−

nóżki, uchwyty, elementy obudowy (w celu minimalizacji kosztów może być obudowa
plastikowa),

−

przewód przyłączeniowy,

−

wyłącznik,

−

woltomierz tablicowy,

−

dokumentację montażową,

−

katalogi elementów, z których ma zmontować zasilacz.

Projekt realizacji prac powinien zawierać:

−

plan pracy ze wskazaniem kolejności wykonywanych etapów,

−

określenie niezbędnych materiałów do wykonania każdego etapu,

−

wykaz narzędzi i urządzeń potrzebnych do wykonania każdego etapu,

−

wykaz środków ochrony indywidualnej niezbędnej do bezpiecznego wykonania zadania
wraz z wskazaniem sposobu i czasu ich wykorzystania,

−

wykaz elementów łączeniowych niezbędnych do wykonania zadania.

Wskazane jest, by uczeń mógł korzystać z przygotowanego komputera z zainstalowanym

programem do wspomagania projektowania. Czas na wykonanie zadania wynosi 240 minut.

Kryteria oceniania:

1. Poprawnie opracowany plan pracy

5 pkt

2. Określenie potrzebnych materiałów dodatkowych( niezbędnych

do prawidłowego wykonania danego etapu oraz elementów mocujących )

2 pkt

3. Poprawny dobór elementów mocujących

1 pkt

4. Poprawnie wykonane trasowanie

1 pkt

5. Poprawne wycięcie niezbędnych otworów do montażu elementów,

1 pkt

6. Przygotowanie otworów wentylujących

1 pkt

7. Poprawne zamontowanie elementów obudowy: nóżki, uchwyt

1 pkt

8. Poprawne zamontowanie elementów zasilających

1 pkt

9. Poprawne zamontowanie płytki drukowanej

1 pkt

10. Poprawne ułożenia przewodów, zabezpieczenie przed przetarciami

1 pkt

11. Bezpieczne wykonywanie prac

1 pkt

12. Utrzymywanie porządku na stanowisku pracy

1 pkt

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Karta odpowiedzi

„Montowanie elementów mechanicznych w przyrządach elektrycznych”

Sporządź plan montażu i wykonaj montaż zasilacza stabilizowanego.

Imię i nazwisko: ................................................................................................

Etap

Opis czynności

Potrzebne

narzędzia

i urządzenia

Występujące

zagrożenia
metody ich

eliminacji

środki ochrony

indywidualnej

Niezbędne

elementy

mocujące /

materiały

dodatkowe

III

Ustalenie dodatkowych zabezpieczeń w celu uniknięcia zagrożenia pożarem
………………………………………………………………………….……………….
………………………………………………………………………….……………….

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Karta oceny

Lp.

Kryterium

Punkty

Poprawnie opracowany plan pracy:

−

wymienienie wszystkich etapów montażu (1pkt),

−

określenie właściwej kolejności poszczególnych etapów (1pkt),

−

określenie potrzebnych narzędzi i urządzeń do wykonania każdego
etapu (1 pkt),

−

określenie potrzebnych materiałów dodatkowych niezbędnych do
prawidłowego wykonania danego etapu (1 pkt) oraz elementów
mocujących (1 pkt).

Poprawny dobór:

- metalowych elementów mocujących (śruby, podkładki, nakrętki)

(1 pkt),

- plastikowych elementów mocujących (tulejki dystansowe, opaski)

(1 pkt).

Poprawnie wykonane trasowanie (1 pkt).

Poprawne wycięcie niezbędnych otworów do montażu elementów
i wygładzenie (gradowanie) krawędzi (1 pkt).

Przygotowanie otworów wentylujących zgonie z dokumentacją (1 pkt).

Poprawne zamontowanie elementów obudowy: nóżki, uchwyt (1 pkt).

Poprawne zamontowanie elementów zasilających: transformator, przewód
zasilający, wyłącznik, bezpiecznik (1 pkt).

Poprawne zamontowanie płytki drukowanej (1 pkt).

Poprawnie połączone elementy obwodu elektrycznego (1 pkt).

10.

Poprawne ułożenia przewodów, zabezpieczenie przed przetarciami,
zamknięcie obudowy (1 pkt).

11. Bezpieczne wykonywanie prac (1 pkt).

12. Utrzymywanie porządku na stanowisku pracy (1 pkt).

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące oceny

szkolne:
– dopuszczający

minimum 9 punktów,

– dostateczny

minimum 11 punktów,

– dobry

minimum 13 punktów,

– bardzo dobry

minimum 15 punktów

– celujący

17 punktów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Dutkiewicz K.: Bezpieczeństwo i higiena pracy dla elektryków. WSiP, Warszawa1998
2. Górecki A.: Montaż i naprawa maszyn i urządzeń przemysłowych. WSiP, Warszawa 1982
3. Górecki A., Grzegórski Zb.: Montaż i naprawa i eksploatacja maszyn i urządzeń

przemysłowych. WSiP, Warszawa 2002

4. Holis H. Lenart T.: Technologia i eksploatacja maszyn. WSiP, Warszawa 1996
5. Okoniewski St.: Technologia dla elektryków. WSiP, Warszawa 1980
6. Panasiuk A., Pawlak E.: Technologia przyrządów precyzyjnych. PWSZ, Warszawa 1969
7. Wrotkowski J., Paszkowski B., Wojdak J.: Remont maszyn. WNT, Warszawa 1987