TEMAT WRZEŚNIA 1939 I WOJNY W LITERATURZE PO ROKU 1945
Najliczniejsze teksty tematycznie związane z II wojna światową pojawiły się w l. 1945 – 1947. 
Były to:
-wiersze C. Miłosz „Ocalenie”; T. Różewicz „Niepokój”; 
-wspomnienia;
-dokumentalne relacje;
-opowiadania:   J.   Andrzejewski   „Noc”   –   pierwsze   literackie   obrazy   okupacji;   okupacyjne   i 
obozowe opowiadania T. Borowskiego; 
-tematy: wspomnienia z więzień, faktograficzne relacje o życiu w obozie;
-Medaliony Z. Nałkowskiej; Z Otchłani Z. Kossak.
-dominował   nurt   martyrologiczny,   danie   świadectwa   prawdzie,   zbudowanie   pamięci 
utrwalającej;
-moralne i psychiczne konsekwencje wojny, demaskujące ogólną degradację człowieczeństwa;
-powszechne zarażenie śmiercią;
-nietrwałość kulturowego fundamentu ludzkości, ujawnione przez wojenny czas próby;
-postawy Polaków wobec tragedii Żydów i Holokaustu (Miłosz, Andrzejewski);
-1946 postulat by odejść od tematu wojny, jako masochistycznego;
-w okresie realizmu temat wojny zniknął;
-1957 – 1970 temat wojny wrócił do literatury polskiej, zmienił się sposób jego ujęcia; pisarze 
podejmują zagadnienia dotąd przemilczane, ukazanie wojny przez pryzmat zwykłego człowieka, 
bez heroizmu i wzniosłości, niszczącej życie, spokój duszy oraz wiarę w sens dziejów (Sennik 
współczesny T. Konwicki);
-historia   kilku   wojennych   miesięcy   oglądanych   i   przeżywanych   przez   cywila   (Pamiętnik   z 
powstania warszawskiego M. Białoszewski);
-w utworach o tematyce wojennej powstałych po 1970 dominuje problem zagłady Żydów (H. 
Krall),   pojawiają   się   też   opowieści   o   wojennych   losach   Polaków   rzuconych   za   wschodnią 
granicę;
-powieści próbujące podważyć stereotypy i pokazać wojnę jako próbę charakterów i trwałości 
moralnych zasad (Początek A. Szczypiorski).