Literka.pl - Wpływ zaburzeń Integracji Sensorycznej na proces rozwoju dziecka

Wpływ zaburzeń Integracji Sensorycznej na proces rozwoju dziecka

Data dodania: 2009-05-29 22:23:34

Autor:

Magdalena Bartoszewska

Artykuł przeznaczony jest dla osób pracujących z małymi dziećmi. Celem artykułu jest
zwrócenie uwagi takich osób na związek zachowań dzieci z zaburzeniami integracji
sensorycznej, dzięki czemu osoby te będą umiały im pomóc.

Twórcą teorii Integracji Sensorycznej jest A. Jean Ayres. Definiuje ona integrację
sensoryczną jako proces, dzięki któremu mózg otrzymując informację ze wszystkich
zmysłów segregując, rozpoznając, interpretując i integrując ze sobą i wcześniejszymi
doświadczeniami odpowiada adekwatną reakcją. Inaczej mówiąc integracja sensoryczna
jest taką organizacją wrażeń, by mogły być użyte w celowym działaniu.

Główną częścią mózgu odpowiedzialną za prawidłowy przebieg procesu integracji
sensorycznej jest pień mózgu. Jeśli występują zaburzenia integracji sensorycznej to
można przypuszczać, iż nie jest on w pełni dojrzały. W takim przypadku wyższy poziom
mózgu, kora mózgowa próbuje przejąć funkcję pnia mózgu. Ponieważ jest ona
odpowiedzialna za myślenie dziecko ma trudności z automatycznym wykonywaniem
czynności ruchowych. Sprawia wrażenie dziecka powolnego, niepewnego i niezgrabnego
ruchowo. Jeszcze bardziej sytuację komplikuje potrzeba udziału kory mózgowej w
koncentracji uwagi i uczenia się, ponieważ kora zastępując pień mózgu jest
zaangażowana w kontrolowanie ruchu, zatem jej udział w procesach związanych z
sytuacjami szkolnymi jest ograniczony. Stosując ćwiczenia integracji sensorycznej
umożliwiamy dojrzewanie pnia mózgu. Pozwala to na jego właściwą pracę i ruch stanie
się bardziej automatyczny. Poza tym kora mózgowa będzie mogła skoncentrować się na
zadaniach wynikających z aktywności szkolnej, co przyczyni się do widocznych postępów
w nauce szkolnej.

            Proces rozwoju integracji dokonuje się na kilku poziomach. Ayres podkreśla, że
adekwatna integracja jest podstawą normalnego uczenia się. Wysoce skomplikowane
procesy percepcyjne takie jak percepcja słuchowa czy wzrokowa, mowa, zdolność
czytania, pisania są zależne od procesów integracyjnych w zakresie podstawowych
systemów zmysłowych (czuciowych, przedsionkowych, kinestetycznych, wzrokowych i
słuchowych). Aby następował prawidłowy rozwój tych wyższych funkcji musi prawidłowo
przebiegać proces integracji sensorycznej w pierwszych kilku latach życia dziecka. Jeżeli

wszystkie systemy sensoryczne i procesy integracyjne przebiegają prawidłowo to rozwój
ruchowy, emocjonalny i poznawczy dziecka dokonuje się bez zakłóceń, a więc z takimi
procesami jak percepcja słuchowa, wzrokowa, mowa, zdolność czytania i pisania dziecko
nie będzie miało problemów.

            Większość z nas słyszała o pięciu zmysłach– dotyk, węch, smak, słuch, wzrok– ale
nie słyszała o trzech układach sensorycznych: dotykowym, sensorycznym,
prioprioceptywnym.

Układ dotykowy jest odpowiedzialny za zmysł dotyku. Czucie to zdolność odbierania i
rozpoznawania bodźców dotykowych przez skórę. Za funkcjonowanie zmysłu dotyku
odpowiadają dwa układy:

1. różnicujący — dostarcza informacji o wielkości, kształcie i strukturze przedmiotów z

otoczenia

2. zabezpieczający — informuje o rodzaju i natężeniu bodźca.

Dziecko z uszkodzonym systemem dotykowym może być:

mało wrażliwe– są to dzieci, które nie mają świadomości bycia dotykanymi i mogą
nie reagować odpowiednio na ból (skaleczenia, uderzenia)
nadwrażliwe na dotyk– są to dzieci, które mogą reagować agresywnie na dotyk lub
dzieci, które unikają brudu, piasku lub materiałów używanych do prac plastycznych
np. modeliny, plasteliny itp.

Zanim nazwiemy dziecko niedotykalskim warto przyjrzeć się i zastanowić z czego
wynikają takie zachowania.

Układ przedsionkowy koordynuje ruchy głowy, oczu i ciała, pozwala nam balansować na
równoważni, bujać się na huśtawce, koordynować ruchy obu stron ciała, łapać
równowagę gdy się potkniemy. Niedojrzały układ przedsionkowy może reagować na dwa
sposoby:

1. dziecko będzie nadmiernie wrażliwe na jakąkolwiek aktywność ruchową i nie będzie

chciało uczestniczyć w zajęciach oraz zabawach ruchowych;

2. dziecko będzie wciąż łaknąć ćwiczeń dostarczających bodźców pobudzających

układ przedsionkowy. Są to dzieci, które wydają się nie mieć zawrotów głowy, lubią
np. długo jeździć na karuzeli.

Z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu przedsionkowego wiąże się również
niepewność grawitacyjna. U tych dzieci aktywność ruchowa może wywoływać
przerażenie. Nie lubią one np. kołysać się w bujanym fotelu ze stopami w powietrzu, grać
w gumę wspinać się po drabinkach.

            Układ prioprioceptywny dzięki informacjom dostarczanym przez mięśnie i stawy,
informuje mózg o pozycji ciała. Dzięki niemu możemy stać bez przewracania się, używać
ołówka lub kozłować piłkę. Dzieci z zaburzoną integracją sensoryczną wykazują również

nieprawidłowe napięcie mięśniowe. Mogą to być dzieci zwiotczałe, które łatwo się męczą
i ogólnie posiadają obniżone napięcie mięśniowe, z drugiej strony mogą to być dzieci
ciągle aktywne, które bez ustanku ruszają się, ale nie są zdolne do zatrzymania się i
utrzymania swojego ciała w stabilnej, zrównoważonej pozycji. Zaburzenia integracji
sensorycznej mogą wpływać na zaburzenia koordynacji obustronnej u dzieci, które będą
miały kłopoty z używaniem jednej ręki do trzymania przedmiotu a drugiej ręki do
wykonywania zadania np. nakładania pasty do zębów na szczoteczkę, używanie
nożyczek, odkręcanie słoika itp.  Dzieci z zaburzoną integracją mogą mieć również
problemy z planowaniem ruchu czyli rozłożeniem zadania na pojedyncze czynności,
które są niezbędne do jego wykonania. Są to dzieci, które uczą się zadań ruchowych z
wielką trudnością lub wcale, ponieważ nie wiedzą jaką czynność wykonać na początku.
Dzieci z deficytami integracji sensorycznej mogą również wykazywać opóźnienie w
obrębie małej i dużej motoryki, często ich ruchy wydają się powolne, niezdarne i mało
płynne. Mogą one mieć również trudności w zakresie percepcji wzrokowej, co objawia się
np. w słabym wodzeniu oczami, drganiami i braku koordynacji ruchu oczu, trudnościami
w skupianiu i fiksacji wzroku, słabym odbiorem głębi i słabą koordynacją oko– ręka.

Opracowała: Magdalena Bartoszewska

Bibliografia:

1. „Integracja Sensoryczna” Kathy Heydt, Monika Allon
2. „Dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej” Polly Godwin Emmons, Liz

McKendry Anderson

3. „Uczenie się przez zmysły. Wprowadzenie do teorii integracji sensorycznej” Violet F.

Maas

4. „Neurobiologiczne podstawy Integracji Sensorycznej” Zbigniew Przyrowski

 

Literka.pl - Wpływ zaburzeń Integracji Sensorycznej na proces rozwoju dziecka Literka.pl
- Wpływ zaburzeń Integracji Sensorycznej na proces rozwoju dziecka