SEMINARIUM CZŁONKÓW KOŁA 43 SEP

WROCŁAW 28.05.2014 r.

PROWADZĄCY ANTONI KUCHAREWICZ

REFERAT:

Ochrona przed elektrycznością statyczną

w strefach zagrożonych wybuchem

W określonych warunkach środowiskowych w czasie czynności lub

zjawisk o charakterze dynamicznym następuje elektryzacja materiałów.

Prowadzi ona do nagromadzenia się na powierzchni tych materiałów

ładunków elektrycznych.

Rodzaje zagrożeń pochodzących od elektryczności statycznej

1.

Zagrożenie pożarem lub wybuchem

2.

Zakłócenie procesu technologicznego

3.

Nieszczęśliwe wypadki

4.

Szkodliwe oddziaływanie na organizm ludzki

5.

Dyskomfort osobowy

Naelektryzowane materiały w obecności materiałów o innym

potencjale

przekazują

zgromadzony

ładunek

w

postaci

wysokoenergetycznych wyładowań iskrowych.

Ochrona przed zagrożeniami elektrostatycznymi (ES) obecnie obejmuje

tylko zapobieganie inicjowaniu zapłonu atmosfer wybuchowych przez

wyładowania elektrostatyczne.

Wzór graficzny znaku ostrzegawczego

strefy zagrożonej wybuchem

Dodatkowe opisy poza znakiem

Kryterium oceny zagrożenia wybuchem w strefach Ex

NORMALIZACJA

Na terenie Unii Europejskiej i Polski ochrona przed zapłonem atmosfer

wybuchowych

(EX)

w

miejscu

pracy,

przez

wyładowania

elektrostatyczne (ESD), jest obligatoryjna. W Unii Europejskiej

obowiązuje obecnie pięć dyrektyw, z których wynika obowiązkowa

ochrona przed elektrycznością statyczną w obszarze atmosfer

wybuchowych.

DYREKTYWA ATEX - Dz. U. nr 263, poz. 2203.

DYREKTYWA MASZYNOWA - Dz. U. 2008 r., nr 199, poz. 1228.

DYREKTYWA 89/686/EWG (ŚOI) - Dz. U. nr 259, poz. 2173.

DYREKTYWA 89/655/EWG - Dz. U. Nr 178, poz. 1745

Rozporządzenie MSWiA z 7.06.2010 - Dz.U. 2010 r., nr 109, poz. 719:

Wymienione Dyrektyw i Rozporządzenia mają charakter ogólnikowy.

Szczegółowe metody badań i oceny zawarte są w normach. Normy te

nie mają obecnie statusu obowiązkowego stosowania, niemniej

stanowią praktyczne narzędzie do oceny zagrożeń i ochrony przed

elektrycznością statyczną w strefach zagrożonych wybuchem i/lub

pożarem

Normy przedmiotowe dla sterf zagrożonych wybuchem:

PN-92/E-05200

Ochrona

przed

elektrycznością

statyczną

–

Terminologia

PN-92/E-05201 Ochrona przed elektrycznością statyczną – Metody

oceny zagrożeń wywołanych elektryzacją materiałów dielektrycznych

stałych – Metody oceny zagrożenia pożarowego i/lub wybuchowego

PN-92/E-05202

Ochrona

przed

elektrycznością

statyczną

–

Bezpieczeństwo pożarowe i/lub wybuchowe – Wymagania ogólne

PN-92/E-05203 Ochrona przed elektrycznością statyczną – Materiały i

wyroby stosowane w obiektach oraz strefach zagrożonych wybuchem –

Metody badania oporu elektrycznego właściwego i oporu upływu

PN-E-05204:1994 Ochrona przed elektrycznością statyczną – Ochrona

obiektów, instalacji i urządzeń – Wymagania

PN-EN 1149-1:1999 Odzież ochronna – Właściwości elektrostatyczne –

Rezystywność powierzchniowa (Metody badania i wymagania)

PN-EN 1149-2:1999 Odzież ochronna – Właściwości elektrostatyczne –

Metoda badania rezystancji skrośnej

PN-IEC 61340-4-1:2000 Elektryczność statyczna – Znormalizowane

metody

badań

do

określonych

zastosowań

–

Właściwości

elektrostatyczne wykładzin podłogowych i gotowych podłóg

PN-EN 61340-4-3:2002 Elektryczność statyczna – Część 4-3:

Znormalizowane metody do określonych zastosowań – Obuwie

PN-HD 60364-6:2008 - Instalacje elektryczne niskiego napięcia

DYREKTYWA ATEX

Postanowienia Dyrektywy ATEX zostały wprowadzone do prawa

polskiego rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 22 grudnia

2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń i systemów

ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych

wybuchem (Dz. U. Nr 263, poz. 2203).

Dyrektywa ta ustala minimalne wymagania dla bezpieczeństwa

i ochrony zdrowia pracowników potencjalnie zagrożonych z powodu

wystąpienia

atmosfery

wybuchowej,

a

szczególnie

obowiązki

pracodawców.

Pracodawca ocenia konkretne zagrożenie wynikające z przebywania w

przestrzeni zagrożonej wybuchem

Przykładowo, pomieszczenie magazynu i przygotowalni lakierni

zostało sklasyfikowane jako strefa Ex. Dla oceny prawidłowego

zastosowania ochrony przed wybuchem lub pożarem dokonuje się

następujących sprawdzeń i pomiarów:

1)

Pomiar rezystancji upływu posadzki - warunkiem dopuszczenia

do użytku posadzek i powłok antyelektrostatycznych w strefach

zagrożonych wybuchem jest przeprowadzenie pomiarów oporu

upływowego. Pomiary muszą być wykonane zgodnie m.in. z

normą

PN-92/E-05203

i

przeprowadzone

przez

osoby

posiadające odpowiednie uprawnienia.

2)

Pomiar ciągłości obwodów PE. Pomiary te dotyczą wszelkich

podłączeń do PE oraz ekwipotencjalizacji wyposażenia.

Na zlecenie Zamawiającego, wykonując badanie, sporządzając

protokół z przeprowadzonych badań, w protokole powinny znaleźć się

następujące elementy:

1)

Podstawowe dane o badanym obiekcie, data wykonania badań

2)

Podstawa sprawdzenia:

Norma PN-92/E-05, PN-E-05 204:1994, PN-E-05 204:1994, PN-HD

60364-6:2008

3)

Kryterium oceny stanowi:

− Zachowanie ciągłości połączeń do PE elementów wyposażenia,

technologicznych i konstrukcyjnych w badanym obszarze

− Za najwyższą dopuszczalną rezystancję upływu (Ru) powłok

posadzek oznaczanych umownym symbolem ECF, uznaje się

rezystancję spełniającą warunek:

Ru ≤ 1x10

6

Ω

Przyjmuje się, że na każde 60 m² powierzchni należy podłączyć

przynajmniej dwa uziemienia w odległości ok. 10 m od siebie i po

przeciwnych stronach pomieszczenia.

W pomieszczeniach o większej powierzchni umieścić odpowiednio

więcej punktów uziemiających.

4)

Opracowanie wyników pomiarów i opracowanie graficzne

− w przypadku badania rezystancji powłok lakierniczych podłóg,

protokół należy uzupełnić w część graficzną ze wskazaniem

miejsc wykonanych pomiarów i opisem umożliwiającym

identyfikację miejsca wykonania pomiaru.

5)

Ocena przeprowadzonych badań – przykładowy protokół

6)

Przyrządy użyte do wykonania pomiarów

7)

Uwagi

8)

Zalecenia.

Przykładowe nieprawidłowości