SEMINARIUM CZŁONKÓW KOŁA 43 SEP 

WROCŁAW 28.05.2014 r. 

PROWADZĄCY ANTONI KUCHAREWICZ 

 

REFERAT: 

Ochrona przed elektrycznością statyczną 

w strefach zagrożonych wybuchem 

W  określonych  warunkach  środowiskowych  w  czasie  czynności  lub 

zjawisk o charakterze dynamicznym następuje elektryzacja materiałów. 

Prowadzi  ona  do  nagromadzenia  się  na  powierzchni  tych  materiałów 

ładunków elektrycznych.  

Rodzaje zagrożeń pochodzących od elektryczności statycznej 

1.

 Zagrożenie pożarem lub wybuchem 

2.

 Zakłócenie procesu technologicznego 

3.

 Nieszczęśliwe wypadki 

4.

 Szkodliwe oddziaływanie na organizm ludzki 

5.

 Dyskomfort osobowy  

Naelektryzowane  materiały  w  obecności  materiałów  o  innym 

potencjale 

przekazują 

zgromadzony 

ładunek 

w 

postaci 

wysokoenergetycznych wyładowań iskrowych. 

Ochrona przed zagrożeniami elektrostatycznymi (ES) obecnie obejmuje 

tylko  zapobieganie  inicjowaniu  zapłonu  atmosfer  wybuchowych  przez 

wyładowania elektrostatyczne. 

 

 

Wzór graficzny znaku ostrzegawczego 

strefy zagrożonej wybuchem 

 

Dodatkowe opisy poza znakiem

 

Kryterium oceny zagrożenia wybuchem w strefach Ex 

 

 

 

 

NORMALIZACJA 

Na terenie Unii Europejskiej i Polski ochrona przed zapłonem atmosfer 

wybuchowych 

(EX) 

w 

miejscu 

pracy, 

przez 

wyładowania 

elektrostatyczne  (ESD),  jest  obligatoryjna.  W  Unii  Europejskiej 

obowiązuje  obecnie  pięć  dyrektyw,  z  których  wynika  obowiązkowa 

ochrona  przed  elektrycznością  statyczną  w  obszarze  atmosfer 

wybuchowych. 

DYREKTYWA ATEX - Dz. U. nr 263, poz. 2203. 

DYREKTYWA MASZYNOWA - Dz. U. 2008 r., nr 199, poz. 1228. 

DYREKTYWA 89/686/EWG (ŚOI) - Dz. U. nr 259, poz. 2173. 

DYREKTYWA 89/655/EWG - Dz. U. Nr 178, poz. 1745 

Rozporządzenie MSWiA z 7.06.2010 - Dz.U. 2010 r., nr 109, poz. 719: 

Wymienione  Dyrektyw  i  Rozporządzenia  mają  charakter  ogólnikowy. 

Szczegółowe  metody  badań  i  oceny  zawarte  są  w  normach.  Normy  te 

nie  mają  obecnie  statusu  obowiązkowego  stosowania,  niemniej 

stanowią  praktyczne  narzędzie    do  oceny  zagrożeń  i  ochrony  przed 

elektrycznością  statyczną  w  strefach  zagrożonych  wybuchem  i/lub 

pożarem 

 

 

Normy przedmiotowe dla sterf zagrożonych wybuchem: 

PN-92/E-05200 

Ochrona 

przed 

elektrycznością 

statyczną 

– 

Terminologia 

PN-92/E-05201  Ochrona  przed  elektrycznością  statyczną  –  Metody 

oceny  zagrożeń  wywołanych  elektryzacją  materiałów  dielektrycznych 

stałych – Metody oceny zagrożenia pożarowego i/lub wybuchowego 

PN-92/E-05202 

Ochrona 

przed 

elektrycznością 

statyczną 

– 

Bezpieczeństwo pożarowe i/lub wybuchowe – Wymagania ogólne 

PN-92/E-05203  Ochrona  przed  elektrycznością  statyczną  –  Materiały  i 

wyroby stosowane w obiektach oraz strefach zagrożonych wybuchem – 

Metody badania oporu elektrycznego właściwego i oporu upływu 

PN-E-05204:1994  Ochrona  przed  elektrycznością  statyczną  –  Ochrona 

obiektów, instalacji i urządzeń – Wymagania 

PN-EN 1149-1:1999 Odzież ochronna – Właściwości elektrostatyczne – 

Rezystywność powierzchniowa (Metody badania i wymagania) 

PN-EN 1149-2:1999 Odzież ochronna – Właściwości elektrostatyczne – 

Metoda badania rezystancji skrośnej 

PN-IEC  61340-4-1:2000  Elektryczność  statyczna  –  Znormalizowane 

metody 

badań 

do 

określonych 

zastosowań 

– 

Właściwości 

elektrostatyczne wykładzin podłogowych i gotowych podłóg 

PN-EN  61340-4-3:2002  Elektryczność  statyczna  –  Część  4-3: 

Znormalizowane metody do określonych zastosowań – Obuwie 

PN-HD 60364-6:2008 - Instalacje elektryczne niskiego napięcia 

DYREKTYWA ATEX 

Postanowienia  Dyrektywy  ATEX  zostały  wprowadzone  do  prawa 

polskiego  rozporządzeniem  Ministra  Gospodarki  z  dnia  22  grudnia 

2005  r.  w  sprawie  zasadniczych  wymagań  dla  urządzeń  i  systemów 

ochronnych  przeznaczonych  do  użytku  w  przestrzeniach  zagrożonych 

wybuchem (Dz. U. Nr 263, poz. 2203). 

Dyrektywa  ta  ustala  minimalne  wymagania  dla  bezpieczeństwa  

i  ochrony  zdrowia  pracowników  potencjalnie  zagrożonych  z  powodu 

wystąpienia 

atmosfery 

wybuchowej, 

a 

szczególnie 

obowiązki 

pracodawców.  

Pracodawca ocenia konkretne zagrożenie wynikające z przebywania w 

przestrzeni zagrożonej wybuchem 

Przykładowo,  pomieszczenie  magazynu  i  przygotowalni  lakierni 

zostało  sklasyfikowane  jako  strefa  Ex.  Dla  oceny  prawidłowego 

zastosowania  ochrony  przed  wybuchem  lub  pożarem  dokonuje  się 

następujących sprawdzeń i pomiarów: 

1)

 

Pomiar  rezystancji  upływu  posadzki  -  warunkiem  dopuszczenia 

do  użytku  posadzek  i  powłok  antyelektrostatycznych  w  strefach 

zagrożonych  wybuchem  jest  przeprowadzenie  pomiarów  oporu 

upływowego.  Pomiary  muszą  być  wykonane  zgodnie  m.in.  z 

normą 

PN-92/E-05203 

i 

przeprowadzone 

przez 

osoby 

posiadające odpowiednie uprawnienia. 

2)

 

Pomiar  ciągłości  obwodów  PE.  Pomiary  te  dotyczą  wszelkich 

podłączeń do PE oraz ekwipotencjalizacji wyposażenia. 

 

 

Na zlecenie Zamawiającego, wykonując badanie, sporządzając 

protokół z przeprowadzonych badań, w protokole powinny znaleźć się 

następujące elementy: 

1)

 

Podstawowe dane o badanym obiekcie, data wykonania badań 

2)

 

Podstawa sprawdzenia:  

Norma PN-92/E-05, PN-E-05 204:1994, PN-E-05 204:1994, PN-HD 

60364-6:2008 

3)

 

Kryterium oceny stanowi: 

−  Zachowanie ciągłości połączeń do PE elementów  wyposażenia, 

technologicznych i konstrukcyjnych w badanym obszarze 

−  Za  najwyższą  dopuszczalną  rezystancję  upływu  (Ru)  powłok 

posadzek  oznaczanych  umownym  symbolem  ECF,  uznaje  się 

rezystancję spełniającą warunek: 

Ru ≤ 1x10

6

Ω 

Przyjmuje  się,  że  na  każde  60  m²  powierzchni  należy  podłączyć 

przynajmniej  dwa  uziemienia  w  odległości  ok.  10  m  od  siebie  i  po 

przeciwnych stronach pomieszczenia.  

W  pomieszczeniach  o  większej  powierzchni  umieścić  odpowiednio 

więcej punktów uziemiających. 

4)

 

Opracowanie wyników pomiarów i opracowanie graficzne  

−  w  przypadku  badania  rezystancji  powłok  lakierniczych  podłóg, 

protokół  należy  uzupełnić  w  część  graficzną  ze  wskazaniem 

miejsc  wykonanych  pomiarów  i  opisem  umożliwiającym 

identyfikację miejsca wykonania pomiaru. 

5)

 

Ocena przeprowadzonych badań – przykładowy protokół 

6)

 

Przyrządy użyte do wykonania pomiarów 

7)

 

Uwagi 

8)

 

Zalecenia.  

Przykładowe nieprawidłowości