Wydawnictwo Helion
ul. Chopina 6
44-100 Gliwice
tel. [phone]

e-mail: [e-mail]

PRZYK£ADOWY ROZDZIA£

PRZYK£ADOWY ROZDZIA£

IDZ DO

IDZ DO

ZAMÓW DRUKOWANY KATALOG

ZAMÓW DRUKOWANY KATALOG

KATALOG KSI¥¯EK

KATALOG KSI¥¯EK

TWÓJ KOSZYK

TWÓJ KOSZYK

CENNIK I INFORMACJE

CENNIK I INFORMACJE

ZAMÓW INFORMACJE

O NOWOCIACH

ZAMÓW INFORMACJE

O NOWOCIACH

ZAMÓW CENNIK

ZAMÓW CENNIK

CZYTELNIA

CZYTELNIA

FRAGMENTY KSI¥¯EK ONLINE

FRAGMENTY KSI¥¯EK ONLINE

SPIS TRECI

SPIS TRECI

DODAJ DO KOSZYKA

DODAJ DO KOSZYKA

KATALOG ONLINE

KATALOG ONLINE

C++Builder 6
i bazy danych

Autor: Marian Wybrañczyk
ISBN: 83-7361-292-0
Format: B5, stron: 632

Kompendium wiedzy dla programistów aplikacji bazodanowych w C++

• Poznaj C++Builder 6 i dostêpne w nim komponenty
• Stwórz model aplikacji w jêzyku UML
• Wykorzystaj ró¿ne mechanizmy po³¹czenia z baz¹ danych

C++Builder 6, mimo pojawienia siê na rynku nowszej wersji tego rodowiska,
nadal cieszy siê du¿¹ popularnoci¹ wród programistów. Wizualne rodowisko
programowania i gotowe komponenty znacznie przyspieszaj¹ proces tworzenia
aplikacji. Mo¿liwoci C++Buildera 6 pozwalaj¹ na stworzenie aplikacji korzystaj¹cych
z ró¿nych systemów zarz¹dzania bazami danych, jednak proces przygotowania
po³¹czenia z baz¹ i manipulowania danym w niej zgromadzonymi jest inny
dla ka¿dego z nich.

Ksi¹¿ka „C++Builder 6 i bazy danych” to podrêcznik dla tych programistów
i u¿ytkowników C++Buildera 6, którzy w tworzonych przez siebie aplikacjach
wykorzystuj¹ ró¿ne systemy baz danych. Opisuje rodowisko C++ Builder 6, elementy
jêzyka C++ oraz metody modelowania aplikacji i tabel baz danych za pomoc¹ jêzyka
UML, a przede wszystkim — sposoby powi¹zania tworzonych aplikacji z wiêkszoci¹
dostêpnych na rynku systemów zarz¹dzania bazami danych. Przedstawia technologie
ADO i ODBC, jêzyk SQL i mo¿liwoci zastosowania jêzyka XML w aplikacjach
bazodanowych.

• Komponenty rodowiska C++Builder 6
• Zaawansowane techniki programowania w C++
• Korzystanie z bibliotek DLL i VCL
• Zastosowanie jêzyka UML do tworzenia modelu aplikacji
• Praca ze rodowiskiem CVS
• Elementy jêzyka SQL
• Technologia ADO
• Po³¹czenie aplikacji z baz¹ MySQL, dbExpress
• Interfejsy ODBC
• Systemy Interbase i BDE
• Jêzyk XML w bazach danych

Jeli chcesz byæ przygotowany do napisania aplikacji korzystaj¹cej z dowolnej bazy
danych, przeczytaj t¹ ksi¹¿kê

Spis treści

Wstęp ............................................................................................. 11

Część I

Poznajemy środowisko pracy ..........................................13

Rozdział 1. Ekspresem po środowisku BCB6 ...................................................... 15

Wstęp .............................................................................................................................. 15
Skąd wziąć środowisko C++Builder 6?........................................................................... 15
Tworzymy pierwszy projekt............................................................................................ 16
Kompilujemy program .................................................................................................... 19
Uruchamiamy program.................................................................................................... 20
Budowanie aplikacji ........................................................................................................ 21
Sprawdzamy i wyłapujemy błędy.................................................................................... 24
Ustawiamy środowisko pracy.......................................................................................... 25
Inne przydatne opcje ....................................................................................................... 30
Ciekawe skróty klawiszowe w edytorze kodu ................................................................. 30
Podsumowanie ................................................................................................................ 31

Rozdział 2. Wybrane komponenty środowiska..................................................... 33

Wstęp .............................................................................................................................. 33
Uwaga na temat stosowanego nazewnictwa .................................................................... 33
Ogólne wskazówki dotyczące korzystania z komponentów ............................................ 34
Zakładka Standard........................................................................................................... 36

MainMenu................................................................................................................. 37
Label ......................................................................................................................... 37
Edit............................................................................................................................ 38
Memo ........................................................................................................................ 40
Button........................................................................................................................ 41
CheckBox i GroupBox .............................................................................................. 43
RadioGroup i RadioButton ....................................................................................... 44
ListBox...................................................................................................................... 45
ComboBox ................................................................................................................ 47
ActionList ................................................................................................................. 48

Zakładka Additional ........................................................................................................ 50

BitBtn........................................................................................................................ 50
SpeedButton.............................................................................................................. 51
MaskEdit ................................................................................................................... 51
StringGrid ................................................................................................................. 52

4

C++Builder 6 i bazy danych

DrawGrid .................................................................................................................. 73
Image......................................................................................................................... 74
Shape......................................................................................................................... 75
Bevel ......................................................................................................................... 75
ScrollBox .................................................................................................................. 75
CheckListBox............................................................................................................ 77
Splitter....................................................................................................................... 78
StaticText .................................................................................................................. 79
ControlBar................................................................................................................. 79
ApplicationEvents ..................................................................................................... 79
ValueListEditor......................................................................................................... 79
LabeledEdit ............................................................................................................... 80
ColorBox................................................................................................................... 80
Chart.......................................................................................................................... 80

Zakładka Win32 .............................................................................................................. 82

TabControl i PageControl ......................................................................................... 82
ImageList .................................................................................................................. 82
RichEdit .................................................................................................................... 83
TrackBar i ProgressBar ............................................................................................. 85
UpDown.................................................................................................................... 85
HotKey ...................................................................................................................... 85
Animate..................................................................................................................... 86
DateTimePicker i MonthCalendar............................................................................. 87
TreeView................................................................................................................... 87
ListView.................................................................................................................... 88
StatusBar ................................................................................................................... 89
ToolBar ..................................................................................................................... 91

Zakładka System ............................................................................................................. 91

Timer......................................................................................................................... 91
PaintBox.................................................................................................................... 92

Zakładka Dialogs............................................................................................................. 93
Zakładka Win 3.1 ............................................................................................................ 94
Zakładka Samples............................................................................................................ 95

TrayIcon.................................................................................................................... 95

Podsumowanie ................................................................................................................ 96

Rozdział 3. Elementy grafiki .............................................................................. 97

Wstęp .............................................................................................................................. 97
Podstawowe elementy grafiki.......................................................................................... 97
Podstawowe operacje na obrazach ................................................................................ 124
Save Screen ................................................................................................................... 129
Podstawy operacji graficznych w systemie Windows ................................................... 132
Drukowanie grafiki........................................................................................................ 142
Podsumowanie .............................................................................................................. 143

Rozdział 4. Niewizualne środki programowania ................................................. 145

Wstęp ............................................................................................................................ 145
Pliki ini.......................................................................................................................... 145
Lista stringów — klasa TStringList............................................................................... 152
Lista obiektów — klasaTList ........................................................................................ 157
Lista obiektów — klasa TObjectList ............................................................................. 159
Schowek Windows ........................................................................................................ 163
Rejestr Windows ........................................................................................................... 172
Podsumowanie .............................................................................................................. 176

Spis treści

5

Część II Przegląd zaawansowanych elementów języka C++.........177

Rozdział 5. Wskaźniki...................................................................................... 179

Wstęp ............................................................................................................................ 179
O czym mówimy? ......................................................................................................... 179
Operatory new i delete .................................................................................................. 187
Referencje ..................................................................................................................... 190
New, delete i referencja ................................................................................................. 193
Tablice jako wskaźniki .................................................................................................. 194
Tablice wskaźników ...................................................................................................... 198
Uniwersalny wskaźnik void*......................................................................................... 201
Tablica tworzona dynamicznie ...................................................................................... 203
Arytmetyka wskaźników ............................................................................................... 204
Wskaźnik na wskaźnik .................................................................................................. 206
Dynamiczne listy........................................................................................................... 207

Lista jednokierunkowa ............................................................................................ 207
Lista dwukierunkowa .............................................................................................. 211

Stos................................................................................................................................ 213
Podsumowanie .............................................................................................................. 217

Rozdział 6. Programowanie obiektowe ............................................................. 219

Wstęp ............................................................................................................................ 219
Klasy ............................................................................................................................. 219
Instancja klasy ............................................................................................................... 220
Konstruktor ................................................................................................................... 223
Destruktor...................................................................................................................... 226
Składowa statyczna ....................................................................................................... 227
this................................................................................................................................. 230
Dziedziczenie ................................................................................................................ 231
Specyfikatory dostępu a dziedziczenie .......................................................................... 236
Dziedziczenie wielokrotne ............................................................................................ 238
Przeciążanie funkcji ...................................................................................................... 239
Przesłanianie ................................................................................................................. 240
Polimorfizm i metody wirtualne.................................................................................... 241
Konstruktor kopiowania ................................................................................................ 247
Przeciążanie operatorów................................................................................................ 251
Funkcje zaprzyjaźnione ................................................................................................. 256
Przeciążanie operatorów dwuargumentowych .............................................................. 259
Klasa abstrakcyjna......................................................................................................... 266
Podsumowanie .............................................................................................................. 269

Rozdział 7. Wielowątkowość............................................................................ 271

Wstęp ............................................................................................................................ 271
Klasa TThread ............................................................................................................... 274
Funkcje oczekujące ....................................................................................................... 280
Semafor ......................................................................................................................... 282
Sekcje krytyczne ........................................................................................................... 286
Mutex ............................................................................................................................ 287
Priorytet wątku .............................................................................................................. 289
Podsumowanie .............................................................................................................. 290

Rozdział 8. Biblioteki DLL ................................................................................ 291

Wstęp ............................................................................................................................ 291
Budujemy pierwszą bibliotekę DLL.............................................................................. 292
Wykorzystanie biblioteki DLL — ładowanie statyczne ................................................ 295

6

C++Builder 6 i bazy danych

Wykorzystanie kodu biblioteki DLL — ładowanie dynamiczne................................... 296
Formularz w bibliotece DLL ......................................................................................... 300
Eksportowanie klas........................................................................................................ 302
Podsumowanie .............................................................................................................. 306

Rozdział 9. Wykorzystujemy VCL...................................................................... 307

Wstęp ............................................................................................................................ 307
Rozpoczynamy pracę z VCL......................................................................................... 307
Zarządzanie formularzami............................................................................................. 310
Okno modalne ............................................................................................................... 311
Okno niemodalne .......................................................................................................... 312
Rozszerzanie możliwości komponentów VCL .............................................................. 315
Instalacja komponentu................................................................................................... 317
Obsługa wyjątków......................................................................................................... 319
Podsumowanie .............................................................................................................. 327

Część III Elementy projektowania systemów baz danych..............329

Rozdział 10. Planujemy bazę danych .................................................................. 331

Wstęp ............................................................................................................................ 331
Analiza problemu .......................................................................................................... 331
Model bazy danych ....................................................................................................... 332
Uwagi na temat implementacji ...................................................................................... 337
Podsumowanie .............................................................................................................. 338

Rozdział 11. Elementy UML ............................................................................... 339

Wstęp ............................................................................................................................ 339
Podstawy UML ............................................................................................................. 341

Scenariusz ............................................................................................................... 341
Przypadki użycia (Use Case Diagram).................................................................... 341
Diagramy klas (Class Diagram) .............................................................................. 343
Diagramy obiektów ................................................................................................. 346
Diagramy aktywności.............................................................................................. 346
Diagramy sekwencji (przebiegu)............................................................................. 346
Diagramy kooperacji (współpracy) ......................................................................... 348
Diagramy stanów .................................................................................................... 348
Diagramy wdrożenia ............................................................................................... 348

Podsumowanie .............................................................................................................. 350

Rozdział 12. Praca w grupie. Program CVS......................................................... 351

Wstęp ............................................................................................................................ 351
CVS............................................................................................................................... 351
Pobieramy plik instalacyjny .......................................................................................... 353
Instalacja ....................................................................................................................... 353
Tworzymy repozytorium ............................................................................................... 354
Pierwszy śledzony projekt ............................................................................................. 355
Po zmianach .................................................................................................................. 356
Usuwamy plik z projektu .............................................................................................. 359
Przywracamy poprzednią wersję ................................................................................... 359
Podsumowanie .............................................................................................................. 359

Rozdział 13. Elementy SQL ................................................................................ 361

Wstęp ............................................................................................................................ 361
SQL — co to jest? ......................................................................................................... 361
Baza danych .................................................................................................................. 362

Spis treści

7

Tabele............................................................................................................................ 362
Tworzenie tabel ............................................................................................................. 364
Select ............................................................................................................................. 365
Klucz główny (primary key).......................................................................................... 367
Klucz obcy (foreign key) i integralność referencyjna.................................................... 368
Wartość NULL .............................................................................................................. 370
Domena ......................................................................................................................... 372
Indeksy .......................................................................................................................... 373
Widoki (perspektywy) ................................................................................................... 375
Wyzwalacze i generatory .............................................................................................. 377
Procedury ...................................................................................................................... 378
Transakcje ..................................................................................................................... 379
Podsumowanie .............................................................................................................. 379

Rozdział 14. Narzędzia wspomagające tworzenie i modyfikację bazy danych........ 381

Wstęp ............................................................................................................................ 381
Database Desktop .......................................................................................................... 381
Datapump ...................................................................................................................... 384
Podsumowanie .............................................................................................................. 386

Rozdział 15. Pliki tekstowe ............................................................................... 387

Wstęp ............................................................................................................................ 387
Przetwarzamy pliki tekstowe......................................................................................... 387
Podsumowanie .............................................................................................................. 392

Rozdział 16. Strumienie plikowe ........................................................................ 393

Wstęp ............................................................................................................................ 393
Klasa TFileStream ......................................................................................................... 393
Zapis struktury danych do strumienia plikowego .......................................................... 395
Odczyt struktury danych ze strumienia plikowego........................................................ 399
Zapis dużych porcji danych w strumieniu plikowym .................................................... 400
Podsumowanie .............................................................................................................. 402

Część IV Przegląd technologii baz danych ...................................403

Rozdział 17. MS SQL Server 2000 i ADO............................................................ 405

Wstęp ............................................................................................................................ 405
MS SQL Server 2000 .................................................................................................... 406
Tworzymy bazę danych................................................................................................. 406
Komponenty z zakładki ADO ....................................................................................... 409

ADOConnection...................................................................................................... 410
ADOCommand ....................................................................................................... 413
ADOTable, ADOQuery, ADOStoredProc .............................................................. 415
ADODataSet ........................................................................................................... 415

ADO i transakcje ........................................................................................................... 418
Motor JET ..................................................................................................................... 419
Instalacja MSDE 2000 w środowisku Windows XP ..................................................... 421
Podsumowanie .............................................................................................................. 424

Rozdział 18. Interfejs bazodanowy ..................................................................... 425

Wstęp ............................................................................................................................ 425
Abstrakcja rekordu tabeli .............................................................................................. 427
Abstrakcja tabeli bazy danych ....................................................................................... 432
Wykorzystywanie interfejsu bazodanowego ................................................................. 442
Podsumowanie .............................................................................................................. 451

8

C++Builder 6 i bazy danych

Rozdział 19. MySQL i dbExpress ........................................................................ 453

Wstęp ............................................................................................................................ 453
Elementy bazy danych MySQL..................................................................................... 454

MySQL — uruchomienie serwera........................................................................... 454
Użytkownicy i uprawnienia .................................................................................... 455
Zmiana hasła administratora ................................................................................... 455
Inni użytkownicy..................................................................................................... 456
Definiowanie nowego użytkownika ........................................................................ 456
Minimum uprawnień ............................................................................................... 457
Tworzenie bazy danych........................................................................................... 458
Usuwanie bazy danych............................................................................................ 459
Tworzenie tabel....................................................................................................... 459
Rozróżnianie wielkości liter w systemie Linux....................................................... 461

dbExpress ...................................................................................................................... 461

SQLConnection....................................................................................................... 463
SQLDataSet ............................................................................................................ 465
Transakcje ............................................................................................................... 474
ClientDataSet .......................................................................................................... 477
Komunikacja dwukierunkowa................................................................................. 483
Informacje na temat bazy danych............................................................................ 486
SQLMonitor............................................................................................................ 487

Biblioteka komponentów ZEOS.................................................................................... 488
Podsumowanie .............................................................................................................. 490

Rozdział 20. PostgreSQL, XBase i ODBC ............................................................ 491

Wstęp ............................................................................................................................ 491
PostgreSQL 8.0. Instalacja ............................................................................................ 491
Pierwsze uruchomienie.................................................................................................. 493
Tworzymy grupy użytkowników................................................................................... 495
Tworzymy użytkowników............................................................................................. 495
Tworzymy bazę danych................................................................................................. 497
Tworzymy tabele........................................................................................................... 497
ODBC............................................................................................................................ 499
Łączymy się z PostgreSQL, używając ODBC............................................................... 503
ODBC i XBase .............................................................................................................. 505
Podsumowanie .............................................................................................................. 507

Rozdział 21. InterBase i IBX .............................................................................. 509

Wstęp ............................................................................................................................ 509
Rozpoczynamy pracę z bazą danych InterBase ............................................................. 510
IBConcole ..................................................................................................................... 511
Interactive SQL ............................................................................................................. 518
Backup .......................................................................................................................... 523
Restore .......................................................................................................................... 525
Użytkownicy i uprawnienia........................................................................................... 527
IBX................................................................................................................................ 530
Połączenie z InterBase................................................................................................... 531

IBDatabase .............................................................................................................. 531
IBTransaction.......................................................................................................... 533
IBQuery................................................................................................................... 535
Wykonywanie polecenia SQL................................................................................. 547
Polecenia SQL z parametrami ................................................................................. 547
OnGetText, OnSetText, OnValidate ....................................................................... 550
IBTable ................................................................................................................... 552

Spis treści

9

IBStoredProc........................................................................................................... 554

Monitorowanie bazy danych InterBase ......................................................................... 556
Odinstalowanie serwera InterBase ................................................................................ 556
Podsumowanie .............................................................................................................. 556

Rozdział 22. BDE .............................................................................................. 557

Wstęp ............................................................................................................................ 557
Zakładka BDE i jej komponenty ................................................................................... 557

Database .................................................................................................................. 560
Query....................................................................................................................... 561
Table ....................................................................................................................... 564
UpdateSQL ............................................................................................................. 579
StoredProc............................................................................................................... 584

Podsumowanie .............................................................................................................. 585

Rozdział 23. XML i DOM.................................................................................... 587

Wstęp ............................................................................................................................ 587
Budowa pliku XML ...................................................................................................... 588

1. Wielkość liter ...................................................................................................... 589
2. Ignorowane znaki ................................................................................................ 589
3. Możliwość stosowania komentarzy..................................................................... 589
4. Parowanie znaczników ........................................................................................ 589
5. Obecność elementu głównego............................................................................. 590
6. Znaki zastrzeżone................................................................................................ 590
7. Stosowanie sekcji CDATA ................................................................................. 590
8. Stosowanie atrybutów ......................................................................................... 591
9. Nagłówek dokumentu XML................................................................................ 591
10. Deklaracja typu dokumentu............................................................................... 591

Analiza dokumentów XML ........................................................................................... 592
BCB6 a XML ................................................................................................................ 592
XML Data Binding Wizard ........................................................................................... 598
Podsumowanie .............................................................................................................. 605

Dodatki ......................................................................................607

Skorowidz...................................................................................... 609

Rozdział 19.

MySQL i dbExpress

Wstęp

W tym rozdziale postaram się omówić podstawy związane z serwerem baz danych My-
SQL. Na pewno większość Czytelników wie, że MySQL jest szeroko wykorzystywany
w zastosowaniach związanych z internetem, szczególnie w tych, w których wspomaga
się budowanie dynamicznych stron WWW (we współpracy z PHP). Przede wszystkim
jest to darmowy system obsługi bazy danych (dopóki wykorzystujemy go do celów
innych niż zarobkowe). Dla nas najważniejszy jest fakt, że jest to produkt, który jest
dostępny dla platform Linux oraz Windows (jak również dla innych systemów). Dla
naszych celów wystarczy w zupełności wersja oferowana w ramach licencji GNU.
Główna strona i źródło wiadomości o MySQL to strona WWW o adresie http://www.
mysql.com, na której można przeczytać między innymi, że jest to najpopularniejsza
baza danych oferowana w ramach Open Source (ponad 5 milionów instalacji). Pole-
ciłbym również polskie strony WWW na temat MySQL. Warto jest poszukać pakietu
o nazwie Krasnal Serv (na przykład strona WWW o adresie http://programy.onet.pl/
40,56,9737,programy.html), który zawiera: Apache, PHP, MySQL, ActivePerl, phpMy-
Admin, Zend Optimizer, CesarFTP, WebAlizer, Free SMTP Server, SQLiteManager.
Mnie osobiście bardzo przypadł do gustu produkt o nazwie WAMP (http://www.wamp-
server.com/download.php). Dla celów zarządzania bazą danych MySQL można ścią-
gnąć oprócz wymienionych narzędzi doskonały program o nazwie EMS MySQL

Manager (http://sqlmanager.net/products/mysql/manager/).

Ja zdecydowałem się na ściągnięcie i zainstalowanie serwera MySQL z pliku o nazwie
mysql-3.23.49-win.zip. Starsze wersje tej bazy danych (w tym również wersję 3.23)
można pobrać ze strony http://downloads.mysql.com/archives.php. W plikach tekstowych
BCB6 można znaleźć wzmiankę o przeznaczeniu sterownika dbExpress dla serii MySQL
oznaczonej numeracją 3.23.x. Na stronach frimy Borland udało mi się znaleźć ste-
rownik do wersji MySQL 4 http://codecentral.borland.com/codecentral/ccweb.exe/lis-
ting?id=17739.

454

Część IV

♦ Przegląd technologii baz danych

Elementy bazy danych MySQL

Proponuję, aby Czytelnicy zdecydowali się na początek na instalację wersji 3.23.x. Po
rozpakowaniu pliku mysql-3.23.49-win.zip instalację można uruchomić, wskazując
plik setup.exe. Domyślna instalacja dokona się do katalogu c:\mysql. Instalacja ta
zajmuje na dysku około 28 MB. W dalszym ciągu będę zakładał, że użytkownik zain-
stalował serwer MySQL w wersji 3.23 w typowy sposób.

MySQL — uruchomienie serwera

W standardowej instalacji znajduje się program o nazwie winmsqladmin.exe, który należy
uruchomić na wstępie. Po uruchomieniu program ma swój odpowiednik w dolnym
prawym rogu ekranu przypominający wyglądem sygnalizator świetlny, który możemy
zwykle spotkać na drogach. Wygląd ikony podpowiada nam o stanie działania serwera
MySQL. Konieczne jest, aby w ikonie było zapalone zielone światło. Jeżeli ikona ma
zapalone światło czerwone, wówczas trzeba sprawdzić, dlaczego serwer nie działa. Pro-
gram instalacyjny MySQL działa dość sprawnie i raczej po wykonaniu standardowej
instalacji na dysku lokalnym nie ma potrzeby korygowania czegokolwiek. W razie, gdyby
po zainstalowaniu programu serwer nie działał, proponuję zajrzeć do pliku manual.hlp,
gdzie są opisane szczegóły instalacyjne związane z instalacją dla konkretnych wersji
systemów operacyjnych. Po zainstalowaniu serwera MySQL oraz uruchomieniu pro-
gramu winmsqladmin.exe przystąpimy do wykonania pierwszych czynności na serwerze
bazy danych MySQL. Przy pierwszym uruchomieniu na ekranie pojawia się okno jak
na rysunku 19.1. W oknie tym możemy zdefiniować hasło dla domyślnego użytkow-
nika — administratora bazy danych, jakim jest użytkownik root. Dla naszych potrzeb
skorzystamy z uproszczonej wersji programu pracującego w trybie znakowym o nazwie
mysql.exe (położenie pliku — c:\mysql\bin). Aby zalogować się do serwera MySQL,
użyjemy polecenia o następującej składni:

Rysunek 19.1.
Okno definiowania
użytkownika i hasła
administratora

Podanie polecenia

uruchomi program, który przedstawi się jako MySQL Monitor.

Użycie parametru

pozwala na podanie komputera (hosta), z którym chcemy się połączyć

Rozdział 19.

♦ MySQL i dbExpress

455

(na którym działa nasz serwer MySQL), natomiast parametr podany po

służy do poda-

nia nazwy użytkownika. Jeżeli pominiemy ten parametr, zostanie domyślnie wybrany
użytkownik, który został podany przy logowaniu się do systemu operacyjnego. Na po-
czątku — zaraz po zainstalowaniu — serwer MySQL zna tylko nazwę jednego użyt-
kownika o nazwie root. Parametr

informuje o tym, że chcemy na etapie logowania

się użyć również hasła. Dla instalacji lokalnej, tak jak w naszym przypadku, wy-
starczy podanie polecenia:

lub po prostu:

(polecenie należy podać po przejściu do katalogu c:\mysql\bin lub po zapewnieniu
widoczności tego katalogu w zmiennej systemowej PATH). Kiedy już użytkownik
root będzie miał unikalne hasło, powinniśmy uruchamiać monitor, podając:

co spowoduje, że zostaniemy zapytani o hasło dla użytkownika root.

Zakończenie pracy z programem MySQL Monitor wykonujemy, wydając polecenie:

lub:

Użytkownicy i uprawnienia

Dla celów bezpieczeństwa oraz dla wygody własnej oraz użytkowników bazy danych
należy utworzyć indywidualne konta użytkowników bazy danych MySQL. Posłużymy
się w tym celu poleceniem

. Polecenie

może służyć do nadawania uprawnień

globalnych, dotyczących bazy danych albo dotyczących tabel lub kolumn. To samo
dotyczy polecenia

służącego do odbierania uprawnień. Problemowi nadawania

stosownych uprawnień można by poświęcić osobny rozdział, dlatego w tym miejscu
zasugeruję dokładne zapoznanie się z możliwościami tych poleceń. Dla naszych celów
podam jedynie podstawowe informacje na ten temat.

Zmiana hasła administratora

Aby zabezpieczyć serwer MySQL przed niepowołanym dostępem, powinniśmy przede
wszystkim nadać hasło użytkownikowi root. Operację tę można wykonać na kilka
sposobów.

Pierwszy sposób.

1.

Zalogować się do MySQL, podając:

456

Część IV

♦ Przegląd technologii baz danych

Polecenie to spowoduje uruchomienie programu MySQL Monitor
z uprawnieniami administratora.

2.

Wpisać i zatwierdzić polecenie:

Polecenie to spowoduje, że baza

, w której są przechowywane informacje

o użytkownikach, stanie się bazą aktywną. Potwierdzeniem tego faktu będzie
pojawienie się na ekranie napisu:

3.

Wpisać i wykonać polecenie:

!"#$!%!"&&'()*++,%++

4.

Utrwalić dokonaną zmianę, podając i zatwierdzając polecenie:

-. &/!)010.$2$&

Drugi sposób:

&$#!"&&'()-()3%!"&''()*++,

Inni użytkownicy

Użytkownicy, którzy nie są użytkownikami anonimowymi (ananymous) i jednocześnie
nie posiadają uprawnień do zmiany haseł innych użytkowników, mogą dokonać zmiany
swojego hasła, podając w programie MySQL Monitor po zalogowaniu się na własne
konto polecenie:

&$#!"&&'()%!"&''()*++,

Definiowanie nowego użytkownika

Oto przykład demonstrujący utworzenie nowego użytkownika. Najpierw logujemy się
lokalnie jako root:

lub jeżeli root ma już hasło:

Po podaniu hasła użytkownika root napiszemy następującą instrukcję:

454

3

i sprawdzamy instrukcją:

63

Rozdział 19.

♦ MySQL i dbExpress

457

W efekcie działania powyższych poleceń powstanie użytkownik o nazwie

—

bez hasła. Użytkownik ten będzie posiadał wszystkie prawa

do wszystkich obiektów

bazy danych

. Wiersz ostatni umożliwia wyświetlenie posiadanych przez nowego

użytkownika uprawnień. Odbierzemy teraz wszystkie uprawnienia nowemu użytkow-
nikowi:

7"..8!)010.$2$&9

454

63

Warto sprawdzić, czy rzeczywiście użytkownik utracił wszelkie uprawnienia. Po zalo-
gowaniu się jako użytkownik

nie powinien on mieć możliwości zmiany

domyślnej bazy na

— po wydaniu prze niego polecenia:

pokaże się komunikat od serwera:

$))():;<<"6=3>=>

Minimum uprawnień

Utworzony użytkownik

ma posiadać wystarczające uprawnienia umożli-

wiające pracę pracownikowi biblioteki. Aby to konto było w pełni efektywne, użyt-
kownik tego konta powinien mieć możliwość korzystania z bazy danych, natomiast na
pewno nie powinien mieć możliwości tworzenia czy usuwania obiektów. Nie powinien
również mieć możliwości nadawania uprawnień innym użytkownikom. Dlatego skory-
gujemy uprawnienia użytkownika

w sposób, który zapewni, że będzie on po-

siadał możliwie najniższe z możliwych, ale jednocześnie konieczne do pracy uprawnienia.

????

543

Zanim zaczniemy pracować jako nowy użytkownik, utworzymy jeszcze potrzebne
nam do pracy obiekty w postaci tabel. W tym celu powinniśmy jeszcze raz zalogować się
jako administrator serwera:

Po podaniu hasła użytkownika root możemy przejść do dalszego etapu. Na początek
możemy podać polecenie

, aby uzyskać informację o tym, z jakiego rodzaju poleceń

możemy skorzystać. Program MySQL Monitor jest dosyć prostym programem. Pozwala
jednak na wykonanie wszystkich czynności, które będą niezbędne do utworzenia przy-
kładowej bazy danych. Program pamięta historię wydanych poleceń, które są dostępne
poprzez użycie klawiszy: strzałka w górę i strzałka w dół.

Podstawowym poleceniem, którego możemy użyć, jest polecenie

. Polecenie

odnosi się do wielu konstrukcji — takich jak baza danych, tabele, kolumny. Oto

podstawowe (uproszczone) warianty tego polecenia:

! " #

,

! "$#

,

458

Część IV

♦ Przegląd technologii baz danych

%$&'()'*+,

,

-(#.)'*+,

,

! !&

,

/ - "$#

,

0)&$$12%#$-!

,

! "$#! !&

,

(!)3

.

Polecenia te można uzupełniać o podanie nazwy bazy danych lub tabeli. Na przykład
polecenia

! "$#

można użyć w następujący sposób:

! "$#)',*+4

0$-5#*+,1

. Wydajmy na początek polecenie:

Polecenie musi zostać zakończone średnikiem. Oto wygląd okna programu MySQL
Monitor po wykonaniu się podanego polecenia (rysunek 19.2).

Rysunek 19.2.
MySQL Monitor
— wygląd ekranu
po wydaniu
polecenia
Show Databases

Jak widać na rysunku 19.2, serwer przechowuje już informacje o bazach danych o nazwie
mysql oraz test.

Tworzenie bazy danych

Utworzenie nowej bazy danych w MySQL jest proste. Wykonajmy tę czynność, wyda-
jąc polecenie:

@

Po zatwierdzeniu polecenia klawiszem Enter na ekranie zobaczymy efekt naszego dzia-
łania w postaci informacji tego typu:

A(B?:66C;5;;D

Rozdział 19.

♦ MySQL i dbExpress

459

świadczący o tym, że operacja przebiegła prawidłowo. Dodatkowo jest wyświetlony
czas, jaki został przeznaczony na wykonanie tego polecenia. Możemy zresztą śmiało
jeszcze raz wydać polecenie

4,6

, aby przekonać się wizualnie o istnieniu

nowo utworzonej bazy danych. Aby pracować z wybraną bazą danych, używamy pole-
cenia

&

. W naszym przypadku polecenie:

@

spowoduje, że baza danych Biblioteka stanie się domyślnym obszarem pracy. Baza
danych Biblioteka powstanie fizycznie (dla domyślnych parametrów) w podkatalogu
Data, gdzie jest zainstalowany serwer MySQL. U mnie jest to ścieżka c:\mysql\data\bi-
blioteka.